PRAVILNIKO SADRŽINI I NAČINU SPROVOĐENJA GODIŠNJEG PROGRAMA MONITORINGA KVALITETA DERIVATA NAFTE I BIOGORIVA ZA 2017. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 30/2017) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Godišnji program monitoringa kvaliteta derivata nafte i biogoriva za 2017. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Godišnji program iz člana 1. ovog pravilnika sadrži: predmet i mesto sprovođenja monitoringa, broj uzoraka koji se ispituje, parametre kvaliteta koji se ispituju, planiranje uzimanja uzoraka, način uzimanja i obeležavanja uzoraka, način rukovanja uzorcima, način izveštavanja o sprovedenom monitoringu, period sprovođenja monitoringa i druge elemente važne za sistem monitoringa kvaliteta derivata nafte i biogoriva.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o sadržini i načinu sprovođenja Godišnjeg programa monitoringa kvaliteta derivata nafte i biogoriva za 2016. godinu ("Službeni glasnik RS", broj 35/16).
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
GODIŠNJI PROGRAM
MONITORINGA KVALITETA DERIVATA NAFTE I BIOGORIVA ZA 2017. GODINU
I PREDMET I MESTO SPROVOĐENJA MONITORINGA
Na stanicama za snabdevanje prevoznih sredstava i na sopstvenim stanicama za snabdevanje sopstvenih prevoznih sredstava (u daljem tekstu: stanica za snabdevanje) sprovodi se monitoring kvaliteta sledećih vrsta derivata nafte:
1. bezolovni motorni benzin (gradacije: EVRO PREMIJUM BMB 95, EVRO BMB 98 i EVRO BMB 100);
2. gasno ulje (gradacije: EVRO DIZEL i dizel gorivo GASNO ULJE 0,1).
Na objektima za obavljanje energetske delatnosti proizvodnje derivata nafte, trgovine naftom, derivatima nafte, biogorivima i komprimovanim prirodnim gasom, skladištenja nafte, derivata nafte i biogoriva, uključujući i skladištenje za sopstvene potrebe, kao i sredstvima za transport nafte, derivata nafte i biogoriva (u daljem tekstu: drugi energetski objekti i sredstva za transport nafte), sprovodi se monitoring kvaliteta sledećih vrsta derivata nafte:
1. bezolovni motorni benzin (gradacije: EVRO PREMIJUM BMB 95, EVRO BMB 98 i EVRO BMB 100);
2. gasno ulje (gradacije: EVRO DIZEL, dizel gorivo GASNO ULJE 0,1 i GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL);
3. ulje za loženje (gradacije: SREDNJE EVRO S, SREDNJE S, NISKO SUMPORNO GORIVO - SPECIJALNO NSG-S).
Monitoring kvaliteta bezolovnog motornog benzina i gasnog ulja EVRO DIZEL iz stava 1. ovog odeljka, sprovodi se u skladu sa standardom SRPS EN 14274.
II BROJ UZORAKA KOJI SE ISPITUJE
Broj uzoraka derivata nafte koji se za potrebe monitoringa kvaliteta uzima na stanicama za snabdevanje radi ispitivanja, utvrđen je posebno za svaku vrstu i gradaciju derivata nafte iz odeljka I. stav 1. ovog programa, za svaki region, za zimski i letnji period godine utvrđen u odeljku VIII. ovog programa i prikazan je u Tabeli 1.
Tabela 1. Broj uzoraka derivata nafte na stanicama za snabdevanje
Region |
Broj uzoraka bezolovnog motornog benzina |
Broj uzoraka gasnog ulja |
||||||||
period godine |
period godine |
|||||||||
zima |
leto |
zima |
leto |
|||||||
BMB 95 |
BMB 98 |
BMB 100 |
BMB 95 |
BMB 98 |
BMB 100 |
EVRO DIZEL |
GASNO ULJE 0,1 |
EVRO DIZEL |
GASNO ULJE 0,1 |
|
Beograd |
181 |
20 |
6 |
181 |
20 |
6 |
175 |
12 |
175 |
12 |
Vojvodina |
207 |
22 |
7 |
207 |
22 |
7 |
215 |
14 |
215 |
14 |
Šumadija i Zapadna Srbija |
209 |
22 |
7 |
209 |
22 |
7 |
211 |
14 |
211 |
14 |
Južna i Istočna Srbija |
153 |
16 |
5 |
153 |
16 |
5 |
149 |
10 |
149 |
10 |
Broj uzoraka po gradaciji |
750 |
80 |
25 |
750 |
80 |
25 |
750 |
50 |
750 |
50 |
Broj uzoraka po vrsti |
1.710 |
1.600 |
||||||||
Broj uzoraka derivata nafte koji se za potrebe monitoringa kvaliteta uzima u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte radi ispitivanja, utvrđen je za svaku vrstu i gradaciju derivata nafte iz odeljka I. stav 2. ovog programa i prikazan u Tabeli 2.
Tabela 2. Broj uzoraka derivata nafte uzetih u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte
Vrste derivata nafte |
Gradacija |
Broj uzoraka |
Broj uzoraka |
bezolovni motorni benzin |
EVRO PREMIJUM BMB 95 |
70 |
90 |
EVRO BMB 98 |
10 |
||
EVRO BMB 100 |
10 |
||
gasno ulje |
EVRO DIZEL |
200 |
220 |
dizel gorivo GASNO ULJE 0,1 |
10 |
||
GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL |
10 |
||
ulje za loženje |
SREDNJE EVRO S |
1 |
21 |
SREDNJE S |
15 |
||
NISKO SUMPORNO GORIVO - SPECIJALNO NSG-S |
5 |
III PARAMETRI KVALITETA KOJI SE ISPITUJU
Parametri kvaliteta derivata nafte koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta, utvrđeni su u Prilogu 1. ovog programa, koji je odštampan uz ovaj program i čini njegov sastavni deo.
U Tabeli T.1 Priloga 1. ovog programa propisani su parametri kvaliteta bezolovnog motornog benzina koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta derivata nafte za uzorke uzete na stanicama za snabdevanje i uzorke uzete u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte.
U Tabeli T.2 Priloga 1. ovog programa propisani su parametri kvaliteta gasnog ulja EVRO DIZEL koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta derivata nafte za uzorke uzete na stanicama za snabdevanje i uzorke uzete u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte.
U Tabeli T.3 Priloga 1. ovog programa propisani su parametri kvaliteta dizel goriva GASNO ULJE 0,1 koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta derivata nafte za uzorke uzete na stanicama za snabdevanje i uzorke uzete u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte.
U Tabeli T.4 Priloga 1. ovog programa propisani su parametri kvaliteta za GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL i ulje za loženje, za uzorke uzete u drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte.
IV PLANIRANJE UZIMANJA UZORAKA
Ministarstvo nadležno za poslove energetike u saradnji sa ministarstvom nadležnim za poslove trgovine utvrđuje spisak lokacija sa kojih se uzimaju uzorci za potrebe monitoringa kvaliteta.
Spisak iz stava 1. ovog odeljka sadrži za svaku pojedinu lokaciju najmanje sledeće podatke: jedinstven i nedvosmislen identifikacioni kod lokacije, identifikaciju energetskog subjekta koji obavlja energetsku delatnost na lokaciji, adresu, mesto i region lokacije, vrstu i gradaciju derivata nafte i naznaku da li se radi o stanici za snabdevanje ili drugim energetskim objektima i sredstvima za transport nafte.
Ministarstvo nadležno za poslove trgovine po principu metode slučajnog uzorka, vrši dnevni odabir lokacija sa kojih se za potrebe monitoringa kvaliteta uzimaju uzorci derivata nafte.
Dnevni odabir lokacija iz stava 3. ovog odeljka vrši se na osnovu podataka iz stava 2. ovog odeljka, broja uzoraka koji se ispituje i trajanja perioda sprovođenja monitoringa kvaliteta.
V NAČIN UZIMANJA I OBELEŽAVANJA UZORAKA
Za potrebe monitoringa kvaliteta, lice koje sprovodi monitoring po nalogu tržišnog inspektora i u skladu sa uredbom kojom se uređuje monitoring kvaliteta derivata nafte i biogoriva, uzima četiri uporedna uzorka derivata nafte i to: jedan za tržišnu inspekciju, jedan za energetskog subjekta i dva za lice koje sprovodi monitoring kvaliteta, osim u slučaju kada uzorak ispituje laboratorija koja je u sastavu lica koje sprovodi monitoring, kada se uzima jedan uzorak za lice koje sprovodi monitoring kvaliteta.
Uzorci iz stava 1. ovog odeljka koji se nalaze kod tržišne inspekcije, koriste se kao arbitražni uzorci u slučaju spora, a u skladu sa uredbom kojom se uređuje monitoring kvaliteta derivata nafte i biogoriva.
Zapremina uzorka iz stava 1. ovog odeljka iznosi najmanje 4 litra za potrebe ispitivanja bezolovnog motornog benzina i gasnog ulja EVRO DIZEL, najmanje 2 litra za potrebe ispitivanja dizel goriva GASNO ULJE 0,1 i najmanje 1 litar za potrebe ispitivanja ulja za loženje i gasnog ulja GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL.
Uzorci derivata nafte obeležavaju se tako da etiketa/nalepnica sadrži najmanje sledeće podatke: identifikaciju energetskog subjekta jedinstvenim identifikacionim kodom; adresu, mesto i region lokacije, vrstu i gradaciju derivata nafte, oznaku rezervoara, datum i vreme uzimanja uzorka, potpis lica koje je izvršilo uzimanje uzorka, potpis tržišnog inspektora, namenu uzorka (za tržišnu inspekciju, energetskog subjekta ili lice koje sprovodi monitoring), i na način da se obezbedi zaštita podataka o poreklu derivata nafte.
Lice koje sprovodi monitoring nakon izvršenog uzorkovanja sačinjava izveštaj o uzimanju uzorka.
Lice koje sprovodi monitoring vodi i čuva evidenciju o uzorcima uzetim za potrebe monitoringa kvaliteta kao i druge podatke u vezi sprovođenja monitoringa kvaliteta.
Način rukovanja uzorcima od momenta uzimanja uzorka do momenta utvrđivanja parametara kvaliteta derivata nafte, uključujući transport i skladištenje uzoraka, mora biti takav da obezbedi očuvanje prirode i integriteta uzorka, odnosno takav da ne utiče na promenu vrednosti parametara kvaliteta derivata nafte iz odeljka III. ovog programa.
VII NAČIN IZVEŠTAVANJA O SPROVEDENOM MONITORINGU
Izveštaj o ispitivanju parametara kvaliteta derivata nafte, koji izdaje laboratorija iz uredbe kojom se uređuje monitoring kvaliteta derivata nafte i biogoriva, sadrži sledeće podatke: identifikaciju laboratorije koja je izvršila ispitivanje, jedinstveni identifikacioni kod ispitanog uzorka, datum prijema uzorka, vrstu i gradaciju derivata nafte, datum završetka ispitivanja i kompletne rezultate ispitivanja parametara kvaliteta iz odeljka III. ovog programa.
Izveštaj o kontrolisanju utvrđen uredbom kojom se uređuje monitoring kvaliteta derivata nafte i biogoriva, pored detaljnog opisa kontrolisanja i rezultata kontrolisanja, sadrži i druge elemente propisane standardom SRPS ISO/IEC 17020, a naročito izjavu o usaglašenosti.
Sumarni izveštaj o sprovedenom monitoringu kvaliteta derivata nafte utvrđen uredbom kojom se uređuje monitoring kvaliteta derivata nafte i biogoriva, sačinjava se u skladu sa obrascima koji su odštampani uz ovaj program i čine njegov sastavni deo i to:
O.1 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju bezolovnog motornog benzina;
O.2 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju gasnog ulja EVRO DIZEL;
O.3 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju dizel goriva GASNO ULJE 0,1;
O.4 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL i ulje za loženje (sve gradacije).
Sumarni izveštaj iz stava 3. ovog odeljka u delu koji se odnosi na derivate nafte iz odeljka I. stav 3. ovog programa mora da sadrži sve informacije i podatke potrebne za izradu analitičkog dela završnog godišnjeg izveštaja u skladu sa standardom SRPS EN 14274 i to prikazane posebno za svaku vrstu i gradaciju derivata nafte, uključujući podatke o periodu godine u kome je izvršeno uzimanje uzorka.
Podaci za gradacije derivata nafte čiji se monitoring kvaliteta sprovodi u skladu sa standardom SRPS EN 14274 i čiji je udeo na tržištu manji od 10%, osim što se prikazuju odvojeno za svaku analiziranu gradaciju derivata nafte, moraju se objediniti sa rezultatima odgovarajuće matične gradacije i uključiti u izveštaj te matične gradacije. Za bezolovni motorni benzin matična gradacija je EVRO PREMIJUM BMB 95.
VIII PERIOD SPROVOĐENJA MONITORINGA
Za bezolovni motorni benzin, gasno ulje EVRO DIZEL i dizel gorivo GASNO ULJE 0,1 letnji period sprovođenja monitoringa kvaliteta traje od 1. maja do 30. septembra, a zimski period sprovođenja monitoringa kvaliteta traje od 1. novembra do 31. marta.
Za GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL i ulje za loženje period sprovođenja monitoringa kvaliteta je kalendarska godina.
T.1 - Parametri kvaliteta bezolovnog motornog benzina
(sve gradacije) koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Istraživački oktanski broj, RON |
- |
Motorni oktanski broj, MON |
- |
Napon pare, DVPE |
kPa |
Destilacija: |
% (V/V) |
Destilacija: |
°C |
Sadržaj ugljovodonika: |
% (V/V) |
Sadržaj benzena |
% (V/V) |
Sadržaj kiseonika |
% (m/m) |
Sadržaj oksigenata: |
% (V/V) |
Sadržaj sumpora |
mg/kg |
Sadržaj olova |
g/L |
Sadržaj mangana |
mg/L |
T.2 - Parametri kvaliteta gasnog ulja EVRO DIZEL koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Cetanski broj |
- |
Gustina na 15 °C |
kg/m3 |
Destilacija |
% (V/V) |
Destilacija - 95% (V/V) predestilisanog na |
°C |
Policiklični aromatični ugljovodonici |
% (m/m) |
Sadržaj sumpora |
mg/kg |
Sadržaj metilestra masne kiseline (MEMK) |
% (V/V) |
Tačka paljenja |
°C |
T.3 - Parametri kvaliteta dizel goriva GASNO ULJE 0,1 koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Cetanski indeks |
- |
Gustina na 15 °C |
kg/m3 |
Destilacija - 90% (V/V) predestilisanog na |
°C |
Sadržaj sumpora |
mg/kg |
Sadržaj vode |
mg/kg |
T.4 - Parametri kvaliteta za GASNO ULJE EKSTRA LAKO EVRO EL i ulje za loženje (sve gradacije) koji se ispituju za potrebe monitoringa kvaliteta
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Sadržaj sumpora |
% (m/m) |
O.1 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju bezolovnog motornog benzina
Godina za koju se daju podaci |
|
Vrsta derivata nafte |
|
Gradacija derivata nafte |
|
Period godine (leto ili zima) |
|
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Analitički i statistički rezultati |
Granične vrednosti |
Metoda |
||||||||||
SRPS EN 228 |
||||||||||||||
broj uzoraka |
najmanje |
najviše |
medijana |
srednja vrednost |
standardna devijacija |
broj uzoraka van 95% granice tolerancije |
25% rezultata distribucije |
75% rezultata distribucije |
najmanje |
najviše |
metoda |
datum |
||
Istraživački oktanski broj, RON |
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Motorni oktanski broj, MON |
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Napon pare, DVPE |
kPa |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Destilacija: |
%(V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Krajnja tačka ključanja (FBP) |
°C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj ugljovodonika: |
%(V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj benzena |
% (V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj kiseonika |
% (m/m) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj oksigenata: |
% (V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj sumpora |
mg/kg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj olova |
g/L |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj mangana |
mg/L |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Broj uzoraka po mesecima Ukupno: |
|||||||
Januar |
|
April |
|
Jul |
|
Oktobar |
|
Februar |
|
Maj |
|
Avgust |
|
Novembar |
|
Mart |
|
Jun |
|
Septembar |
|
Decembar |
|
O.2 - Obrazac sumarnog izveštaja o ispitivanju gasnog ulja EVRO DIZEL
Godina za koju se daju podaci |
|
Vrsta derivata nafte |
|
Gradacija derivata nafte |
|
Period godine (leto ili zima) |
|
Parametar kvaliteta |
Jedinica |
Analitički i statistički rezultati |
Granične vrednosti |
Metoda |
||||||||||
SRPS EN 590 |
||||||||||||||
broj uzoraka |
najmanje |
najviše |
medijana |
srednja vrednost |
standardna devijacija |
broj uzoraka van 95% granice tolerancije |
25% rezultata distribucije |
75% rezultata distribucije |
najmanje |
najviše |
metoda |
datum |
||
Cetanski broj |
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Gustina na 15 °C |
kg/m3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Destilacija predestilisano na 250 °C |
% (V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Destilacija predestilisano na 350 °C |
% (V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Destilacija 95% (V/V) predestilisano na |
°C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Policiklični aromatični ugljovodonici |
% (m/m) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj sumpora |
mg/kg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sadržaj metilestra masne kiseline MEMK |
% (V/V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tačka paljenja |
°C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|