PRAVILNIKO USLOVIMA KOJE TREBA DA ISPUNI KONTROLNA ORGANIZACIJA, KAO I NAČINU I POSTUPKU RADA KONTROLNE ORGANIZACIJE("Sl. glasnik RS", br. 30/2017) |
Ovim pravilnikom bliže se propisuju tehnički i kadrovski uslovi koje treba da ispuni kontrolna organizacija, način vođenja poslova vezanih za geografsko poreklo, način i postupak rada kontrolne organizacije, kontrola proizvodnje grožđa namenjenog za proizvodnju vina sa geografskim poreklom i kontrola proizvodnje vina sa geografskim poreklom.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) tržišna vinska godina jeste godina u kojoj se u potpunosti ili delimično obavlja proizvodnja vina u periodu od 1. avgusta u godini u kojoj je obavljena berba grožđa do 31. jula naredne kalendarske godine;
2) Elaborat o oznakama za vino sa geografskim poreklom (u daljem tekstu: elaborat) jeste tehnička dokumentacija za dato vinogradarsko geografsko proizvodno područje i njegove specifičnosti, odnosno oznaku geografskog porekla, odnosno vina sa geografskim poreklom sačinjena u skladu sa propisima kojima se uređuju oznake geografskog porekla za vina.
Kontrolna organizacija jeste organizacija koja obavlja poslove kontrole proizvodnje grožđa namenjenog za proizvodnju vina sa geografskim poreklom (u daljem tekstu: kontrola proizvodnje grožđa) i kontrole proizvodnje vina sa geografskim poreklom (u daljem tekstu: kontrola proizvodnje vina), kao i ostale poslove vezane za kontrolu proizvodnje vina sa geografskim poreklom (u daljem tekstu: poslovi vezani za geografsko poreklo) i koja je ovlašćena u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino.
II TEHNIČKI I KADROVSKI USLOVI KOJE TREBA DA ISPUNI KONTROLNA ORGANIZACIJA
1. Tehnički i kadrovski uslovi za obavljanje poslova vezanih za geografsko poreklo
Tehnički uslovi koje treba da ispuni kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo su da:
1) ima registrovanu pretežnu delatnost vezanu za tehničko ispitivanje i analizu u Agenciji za privredne registre u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata;
2) je akreditovana od strane nadležnog akreditacionog tela Republike Srbije u skladu sa standardom za ocenjivanje usaglašenosti - Zahtevi za tela koja sertifikuju proizvode, procese i usluge;
3) ima na raspolaganju najmanje jedan GPS (Global Positioning System) uređaj visoke preciznosti;
4) ima najmanje jedan automobil za obavljanje poslova u skladu sa ovim pravilnikom.
Kadrovski uslovi koje treba da ispuni kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo su da ima:
1) najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme koje:
(1) ima stečeno više, odnosno visoko obrazovanje čiji studijski program, odnosno nastavni plan i program sadrži predmet koji obuhvata oblast vinogradarstva,
(2) ima najmanje dve godine radnog iskustva na poslovima vezanim za vinogradarstvo od kojeg u oblasti kontrole proizvodnje grožđa namenjenog proizvodnji vina sa geografskim poreklom ima najmanje jednu godinu radnog iskustva odnosno radno iskustvo u vezi sa jednom berbom grožđa,
(3) ima iskustvo u trajanju od najmanje šest meseci u korišćenju geoinformacionih sistema i GPS uređaja visoke preciznosti i tehničke opreme,
(4) ima znanje iz oblasti kontrole geografskog porekla u Evropskoj uniji,
(5) ima iskustvo u izradi najmanje jedne studije, odnosno publikacije u vezi sa sertifikacijom poljoprivredno-prehrambenih proizvoda (po mogućstvu vina), odnosno izradi plana kontrole poljoprivredno-prehrambenih proizvoda sa geografskim poreklom, odnosno oznakama kvaliteta;
2) najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme koje, pored uslova iz tačke 1) podtač. (4) i (5) ovog stava, ima i:
(1) stečeno više, odnosno visoko obrazovanje čiji studijski program, odnosno nastavni plan i program sadrži predmet koji obuhvata oblast prerade grožđa, proizvodnje vina, odnosno alkoholne fermentacije,
(2) najmanje dve godine radnog iskustva u oblasti vinarstva od kojeg u oblasti kontrole proizvodnje vina sa geografskim poreklom ima najmanje jednu godinu radnog iskustva, odnosno radno iskustvo u jednoj tržišnoj vinskoj godini;
3) odgovorno lice zaposleno na neodređeno vreme koje ispunjava sledeće uslove:
(1) da ima stečeno više, odnosno visoko obrazovanje čiji studijski program, odnosno nastavni plan i program sadrži predmet koji obuhvata oblast vinogradarstva, odnosno prerade grožđa, proizvodnje vina, odnosno alkoholne fermentacije,
(2) da ima najmanje jednu godinu radnog iskustva u oblasti kontrole proizvodnje grožđa namenjenog proizvodnji vina sa geografskim poreklom, odnosno radno iskustvo u vezi sa jednom berbom grožđa u oblasti kontrole proizvodnje grožđa namenjenog proizvodnji vina sa geografskim poreklom i najmanje jednu godinu radnog iskustva u oblasti kontrole proizvodnje vina sa geografskim poreklom, odnosno radno iskustvo u kontroli proizvodnje vina sa geografskim poreklom u jednoj tržišnoj vinskoj godini,
(3) da ima najmanje tri godine radnog iskustva u poslovima vezanim za sertifikaciju poljoprivredno-prehrambenih proizvoda sa oznakama kvaliteta.
Zaposleno lice iz stava 1. tač. 1) i 2) ovog člana može biti isto lice.
Kadrovski uslov u pogledu nepristrasnosti
Lice iz člana 5. ovog pravilnika ispunjava i uslov u pogledu nepristrasnosti ako ne učestvuje u proizvodnji grožđa i vina i izradi elaborata za ustanovljavanje oznake geografskog porekla, ne radi istraživanja i eksperimente vezane za vinograde i vinarije proizvođača grožđa koji su u postupku priznavanja oznaka geografskog porekla, ne pruža konsultantske i savetodavne usluge proizvođačima grožđa i vina, ne prodaje sredstava i repromaterijal u vinogradarstvu i vinarstvu, kao i ako ne obavlja različite komercijalne i nekomercijalne usluge proizvođačima u ovim oblastima.
2. Tehnički i kadrovski uslovi za obavljanje kontrole proizvodnje grožđa, odnosno kontrole proizvodnje vina
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno kontrolu proizvodnje vina, pored tehničkih uslova propisanih u članu 4. ovog pravilnika, treba da ispuni i uslove u pogledu adekvatnog čuvanja uzoraka vina i posedovanja opreme za određivanje šećera i ukupnih kiselina u grožđu i širi.
Adekvatno čuvanje uzoraka vina iz stava 1. ovog člana jeste čuvanje uzoraka vina u prostoriji sa odgovarajućom temperaturom i vlagom u kojoj se ne čuvaju hemijski reagensi ili korišćenjem frižidera za čuvanje najmanje 200 uzoraka vina, kao i obezbeđivanje da uzorci vina ne budu izloženi negativnom uticaju sunčeve svetlosti.
Kadrovski uslovi koje treba da ispuni kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno kontrolu proizvodnje vina su da:
1) za potrebe obavljanja kontrole proizvodnje grožđa ima najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme za obavljanje poslova u skladu sa ovim pravilnikom za najviše tri vinogradarska rejona, bez Sremskog rejona i rejona Tri Morave, odnosno najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme za obavljanje poslova u skladu sa ovim pravilnikom za Sremski rejon, odnosno rejon Tri Morave, koje:
(1) ima stečeno više, odnosno visoko obrazovanje čiji studijski program, odnosno nastavni plan i program sadrži predmet koji obuhvata oblast vinogradarstva,
(2) ima najmanje jednu godinu radnog iskustva u oblasti vinogradarstva, odnosno radno iskustvo u vezi sa jednom berbom grožđa,
(3) ima iskustvo u trajanju od najmanje šest meseci u korišćenju geoinformacionih sistema i GPS uređaja visoke preciznosti i tehničke opreme;
2) za potrebe obavljanja kontrole proizvodnje vina ima najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme za obavljanje poslova u skladu sa ovim pravilnikom za najviše tri vinogradarska rejona, bez Sremskog rejona i rejona Tri Morave, odnosno najmanje jedno zaposleno lice na neodređeno vreme za obavljanje poslova u skladu sa ovim pravilnikom za Sremski rejon, odnosno rejon Tri Morave, koje:
(1) ima stečeno više, odnosno visoko obrazovanje čiji studijski program, odnosno nastavni plan i program sadrži predmet koji obuhvata oblast prerade grožđa, proizvodnje vina, odnosno alkoholne fermentacije,
(2) ima najmanje jednu godinu radnog iskustva u oblasti vinarstva, odnosno radno iskustvo u proizvodnji vina u jednoj tržišnoj vinskoj godini;
3) izdavanje dokumenata o ispunjenosti uslova za korišćenje oznaka i stavljanje određenih količina vina sa geografskim poreklom iz date godine berbe u promet u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino obavlja zastupnik datog pravnog lica ili lice koje je za ove poslove ovlašćeno od strane zastupnika, pri čemu lice koje obavlja ove poslove ne može biti lice iz tač. 1) i 2) ovog stava.
Kontrolu proizvodnje grožđa i kontrolu proizvodnje vina iz stava 1. tač. 1) i 2) ovog člana mogu obavljati ista lica.
Kadrovski uslov za obavljanje tehničkih poslova
Kadrovski uslov koji treba da ispuni kontrolna organizacija je da za poslove kontrole proizvodnje grožđa koji se odnose na kontrolu prijema, merenja grožđa i određivanja kvaliteta grožđa na ulazu u vinariju koji se verifikuju potpisom, kao i praćenje početne faze prerade grožđa i kontrole podataka o prijemu grožđa, kao i uzimanje uzoraka grožđa i biljnih delova i pomoćne poslove prilikom kontrole (u daljem tekstu: tehnički poslovi) može angažovati i lice koje ima završenu srednju poljoprivrednu školu, odnosno koje ima tri godine radnog iskustva u terenskim poslovima u oblasti vinogradarstva.
Kadrovski uslov u pogledu nepristrasnosti
Lice iz čl. 8. i 9. ovog pravilnika ispunjava uslov u pogledu nepristrasnosti ako ne učestvuje u proizvodnji grožđa i vina, ne radi istraživanja i eksperimente vezane za vinograde i vinarije proizvođača grožđa i vina sa geografskim poreklom u vinogradarskim područjima u kojima obavlja poslove u skladu sa ovim pravilnikom, ne pruža konsultantske i savetodavne usluge, ne prodaje sredstva i repromaterijal u vinogradarstvu i vinarstvu, kao i ako ne obavlja različite komercijalne i nekomercijalne usluge u ovim oblastima proizvođačima u vinogradarskim područjima u kojima obavlja poslove u skladu sa ovim pravilnikom.
III NAČIN VOĐENJA POSLOVA VEZANIH ZA GEOGRAFSKO POREKLO
Poslovi vezani za geografsko poreklo vode se na način kojim se obezbeđuje objektivnost, nepristrasnost, odsustvo sukoba interesa, kvalitet, ekonomičnost, efikasnost, profesionalnost i doslednost.
Prilikom obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo kontrolna organizacija vodi računa o tajnosti podataka koje koristi u svom radu.
IV NAČIN I POSTUPAK RADA KONTROLNE ORGANIZACIJE
Obavljanje poslova kontrolne organizacije
Kontrolna organizacija obavlja poslove iz člana 3. ovog pravilnika u skladu sa postupkom propisanim ovim pravilnikom.
1. Postupak obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo
Poslovi vezani za geografsko poreklo
Postupak obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo obuhvata:
1) analize obavljenih kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina i analize poslova ovlašćenih laboratorija sa pripremnim i pratećim poslovima;
2) priznavanja oznaka za vina sa geografskim poreklom sa pripremnim i pratećim poslovima vezanim za ustanovljavanje oznake i za pojedinačno priznavanje oznake, kao i utvrđivanje geografskog položaja vinarije;
3) postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom na osnovu dostavljenih podataka;
4) pripreme podataka u vezi sa saradnjom i sprovođenjem obaveza prema Međunarodnoj organizaciji za lozu i vino.
a) Postupak analize obavljenih kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina i analize poslova ovlašćenih laboratorija
Postupak obavljanja poslova
Postupak analize obavljenih kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina i analize poslova ovlašćenih laboratorija obuhvata:
1) analizu podataka o obavljenim kontrolama proizvodnje grožđa i kontrolama proizvodnje vina i obavljenim laboratorijskim analizama vina sa geografskim poreklom;
2) unapređivanje efikasnosti obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo kroz primenu preporuka ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo), razmenu iskustava na zajedničkim sastancima kontrolnih organizacija i periodičnog zajedničkog izveštavanja, kao i pomoć pri izradi godišnjeg plana kontrole;
3) organizovanje seminara grupno ili pojedinačno za svaku kontrolnu organizaciju;
4) izradu, po potrebi, predloga studija, uputstava, odnosno publikacija u vezi sa poslovima geografskog porekla vina radi uspostavljanja efikasne kontrole namenjenih kontrolnim organizacijama, kao i studija, uputstava i publikacija namenjenih proizvođačima grožđa i vina, udruženjima, odnosno stručnoj javnosti radi informisanja u vezi sa geografskim poreklom vina i njihovo izdavanje i štampanje ukoliko je neophodno;
5) zajedničke aktivnosti u postupku kontrole proizvodnje grožđa i kontrole proizvodnje vina, kao i informisanje Ministarstva o uočenim nepravilnostima pri ovim aktivnostima.
Pripremni i prateći poslovi
Kontrolna organizacija, u postupku obavljenih poslova analize kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina i analize poslova ovlašćenih laboratorija, obavlja pripremne i prateće poslove koji obuhvataju pripremu, analizu i vođenje odgovarajućih podataka u vezi sa ovim postupkom, kao i druge pripremne i prateće poslove po preporuci Ministarstva koji su u vezi sa ovim postupkom.
b) Postupak priznavanja oznaka za vina sa geografskim poreklom
Postupak obavljanja poslova
Postupak priznavanja oznaka za vina sa geografskim poreklom obuhvata utvrđivanje podataka navedenih u predlogu elaborata.
Poslovi iz stava 1. ovog člana obuhvataju:
1) kontrolu ispunjenosti propisanih uslova za ustanovaljavanje oznake geografskog porekla u pogledu minimalnog broja podnosioca zahteva za priznavanje oznake geografskog porekla;
2) stručnu kontrolu podataka iz predloga elaborata radi ustanovljavanja oznaka, odnosno pojedinačnog priznavanja oznaka, odnosno podataka iz aneksa elaborata radi usvajanja izmena;
3) pribavljanje mišljenja stručne komisije za ustanovljavanje date oznake geografskog porekla;
4) organizaciju i sprovođenje terenske provere podataka iz predloga elaborata, odnosno aneksa elaborata;
5) izradu stručnog mišljenja o priznavanju oznaka za vina sa geografskim poreklom i dostavljanje tog mišljenja Ministarstvu zajedno sa pet primeraka konačnog predloga elaborata, odnosno aneksa elaborata overenih pečatom, koji mogu biti praćeni i overenim prečišćenim tekstom elaborata ili izradu stručnog mišljenja o odbijanju predloga elaborata, kao i dostavljanje tog mišljenja Ministarstvu.
U postupku prigovora na predlog elaborata, odnosno predlog aneksa elaborata kontrolna organizacija, po potrebi, obavlja poslove u skladu sa stavom 2. ovog člana.
Pripremni i prateći poslovi vezani za ustanovljavanje oznake
Kontrolna organizacija, u postupku obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo koji se odnose na ustanovljavanja oznake geografskog porekla, obavlja sledeće pripremne i prateće poslove:
1) vođenje, uređenje i čuvanje arhivske dokumentacije o obavljenim poslovima vezanim za ustanovljavanja oznake geografskog porekla;
2) vođenje podataka vezanih za ustanovljavanje oznake u elektronskoj formi koja sadrži i podatke o vinogradarskim parcelama svake ustanovljene oznake.
Pripremni i prateći poslovi vezani za pojedinačno priznavanje oznake
Kontrolna organizacija, u postupku obavljanja poslova vezanih za geografsko poreklo radi pojedinačnog priznavanja oznake geografskog porekla, obavlja sledeće pripremne i prateće poslove:
1) vođenje, uređivanje i čuvanje arhivske dokumentacije o obavljenim poslovima vezanim za pojedinačno priznavanje oznake;
2) vođenje podataka vezanih za pojedinačno priznavanje oznake u elektronskoj formi koja obuhvata i podatke o vinogradarskim parcelama i vinima svakog ovlašćenog korisnika.
Utvrđivanje geografskog položaja vinarije
U postupku priznavanja oznaka za vina sa geografskim poreklom kontrolna organizacija utvrđuje geografski položaj vinarije korišćenjem geografskih, topografskih i drugih odgovarajućih mapa, odnosno mapa rejonizacije vinogradarskih geografskih proizvodnih područja, kao i korišćenjem odgovarajućih programa i.shp i drugih fajlova, odnosno aplikacija za elektronski prikaz geografskih mapa.
Prilikom obavljanja poslova iz stava 1. ovog člana utvrđuje se da li je položaj vinarije, odnosno dela vinarije u kojoj se vrši proizvodnja vina u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino.
v) Postupak postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom na osnovu dostavljenih podataka
Postupak obavljanja poslova
Postupak postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom na osnovu dostavljenih podataka vrši se radi utvrđivanja da li posle određenog vremenskog perioda vino sa geografskim poreklom i dalje ispunjava uslove za korišćenje oznake geografskog porekla u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino, i to za vino za koje je u poslednjoj postkontroli izvršenoj od strane kontrolne organizacije koja obavlja kontrolu proizvodnje vina utvrđeno da postoji rizik od prestanka ispunjenosti uslova za korišćenje oznaka za vina sa geografskim poreklom u skladu sa ovim pravilnikom.
U okviru postupka postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom na osnovu dostavljenih podataka, na zahtev Ministarstva, kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo prati i analizira deklarisanje, odnosno označavanje vina u prometu i prati korišćenje ustanovljenih oznaka i geografskih pojmova.
Podaci za obavljanje postkontrole na osnovu dostavljenih podataka
Postkontrola iz člana 20. stav 1. ovog pravilnika obavlja se na osnovu podataka koje dostavljaju kontrolne organizacije koje vrše kontrolu proizvodnje vina, i to: podataka o preostalim količinama vina sa geografskim poreklom koje još uvek nije upakovano u originalno punjenje, odnosno pakovanje i podataka o obavljenim poslovima postkontrole konkretnih vina u poslednjih šest meseci za vina sa oznakom geografskog porekla za koju su nadležna, kao i podataka o rezultatima izvršene postkontrole.
Način vršenja postkontrole na osnovu dostavljenih podataka
Postkontrola proizvedenog vina sa geografskim poreklom na osnovu dostavljenih podataka vrši se utvrđivanjem primene enoloških postupaka i sredstava koji moraju da budu u skladu sa elaboratom, utvrđivanjem preostale količine vina sa geografskim poreklom, uzorkovanjem i organizovanjem poslova vezanih za utvrđivanje kvaliteta i senzorno ocenjivanje u skladu sa ovim pravilnikom, kao i utvrđivanjem deklarisanja već proizvedenog vina sa geografskim poreklom.
Ispunjenost uslova za korišćenje oznaka geografskog porekla u postupku postkontrole na osnovu dostavljenih podataka
Ako se prilikom vršenja postupka iz člana 22. ovog pravilnika utvrdi da su primenjivani enološki postupci i sredstva u skladu sa elaboratom i da su podaci iz izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika odgovarajući, odnosno približni podacima iz ranijeg izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika (u skladu sa promenama parametara kvaliteta koje su moguće tokom datog vremenskog perioda) tako da osnovni kvalitet, odnosno karakteristike vina za datu oznaku nisu suštinski izmenjene, a koji su dobijeni pri konačnom utvrđivanju ispunjenosti uslova korišćenja oznaka za dato vino, kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo dostavlja podatke da su za dato vino i dalje ispunjeni uslovi za korišćenje oznaka Ministarstvu i kontrolnoj organizaciji koja obavlja kontrolu proizvodnje vina.
Ako se prilikom vršenja postupka iz člana 22. ovog pravilnika utvrdi da primenjivani enološki postupci i sredstva nisu u skladu sa elaboratom i ako su podaci iz izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika neodgovarajući, odnosno nisu približni podacima iz ranijeg izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika za dato vino, odnosno ukoliko su osnovni kvalitet odnosno karakteristike vina za datu oznaku suštinski izmenjene, kao i ako su primenjivani enološki postupci i enološka sredstva koja nisu definisana elaboratom za oznaku kojoj pripada to vino, kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo dostavlja podatke da za dato vino više nisu ispunjeni uslovi za korišćenje oznaka Ministarstvu i kontrolnoj organizaciji koja obavlja kontrolu proizvodnje vina.
g) Priprema podataka u vezi sa saradnjom i sprovođenjem obaveza prema Međunarodnoj organizaciji za lozu i vino
Postupak obavljanja poslova
Kontrolna organizacija koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo priprema podatke neophodne za saradnju i sprovođenje obaveza Republike Srbije prema Međunarodnoj organizaciji za lozu i vino prikupljanjem odgovarajuće dokumentacije i stručnih materijala vezanih za vina sa geografskim poreklom, analiziranjem dostavljene dokumentacije i stručnih materijala i pripremanjem informacija.
2. Način i postupak obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, odnosno kontrole proizvodnje vina
Kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina
Kontrola proizvodnje grožđa, odnosno kontrola proizvodnje vina sprovodi se radi utvrđivanja ispunjenosti uslova za korišćenje oznaka za vino sa geografskim poreklom za vino iz date godine berbe.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno kontrolu proizvodnje vina obavlja kontrolu iz stava 1. ovog člana na brz, efikasan, kvalitetan, stručan, objektivan, nepristrasan i ekonomičan način, vodeći računa o tajnosti podataka.
Godišnji plan kontrola
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno kontrolu proizvodnje vina donosi godišnji plan kontrola pre obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, odnosno kontrole proizvodnje vina, određuje lice iz člana 8. stav 1. tač. 1) i 2) ovog pravilnika koje će vršiti kontrolu (u daljem tekstu: stručno lice za kontrolu) i informiše proizvođača vina o tome.
U postupku vršenja kontrole, lice iz stava 1. ovog člana može obavljati kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno kontrolu proizvodnje vina najduže pet godina za redom kod istog proizvođača vina.
Nepravilnosti uočene u postupku obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, odnosno proizvodnje kontrole vina
Ako prilikom obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, odnosno kontrole proizvodnje vina stručno lice za kontrolu uoči da postoje blaže nepravilnosti u proizvodnji grožđa, odnosno vina sa geografskim poreklom, odnosno nepravilnosti kojima se ne narušavaju principi i pravila proizvodnje vina sa geografskim poreklom ukazuje proizvođaču vina na potrebu za korektivnom merom kako bi se ispravile nepravilnosti i o tome se sačinjava zapisnik, koji potpisuju stručno lice za kontrolu i proizvođač vina.
Uočene nepravilnosti, kao i predložene korektivne mere sa rokom izvršenja i posledicama neizvršenja tih mera sastavni su deo zapisnika iz stava 1. ovog člana.
Ako prilikom obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, odnosno kontrole proizvodnje vina stručno lice za kontrolu uoči teže nepravilnosti u proizvodnji grožđa, odnosno vina u proceduri geografskog porekla koje se ne mogu ispraviti, odnosno uoči da nisu ispunjeni uslovi propisani ovim pravilnikom, kao i uslovi navedeni u elaboratu, odnosno specifikaciji proizvoda za datu ustanovljenu oznaku geografskog porekla ili proizvođač vina nije ispravio nepravilnost u skladu sa korektivnom merom iz stava 1. ovog člana, isključuje se celokupna količina ili deo proizvedenog grožđa, odnosno vina iz dalje procedure kontrole geografskog porekla i o tome se sačinjava zapisnik koji obrazlaže lice iz člana 8. stav 1. tačka 3) ovog pravilnika.
a) Postupak obavljanja kontrole proizvodnje grožđa
Kontrola proizvodnje grožđa vrši se kroz stručne poslove koji se obavljaju korišćenjem baze Vinogradarskog registra, odnosno baza prostornih i drugih podataka, godišnjih podataka o proizvodnji grožđa (prijava berbe grožđa) i kroz stručne poslove koji se obavljaju u vinogradima tokom proizvodnje i berbe grožđa u postupku administrativne kontrole i terenske kontrole.
Administrativna kontrola iz stava 1. ovog člana obavlja se svake godine upoređivanjem podataka o proizvodnji grožđa iz elaborata (podaci o vinogradarskim parcelama kao što su maksimalni prinos, minimalni kvalitet grožđa, odnosno sadržaj šećera i sl.) sa podacima za svaku vinogradarsku parcelu iz baze Vinogradarskog registra (proizvedena količina grožđa na datoj parceli, kvalitet grožđa, odnosno sadržaj šećera i sl.).
Terenska kontrola iz stava 1. ovog člana obuhvata poslove koji se odnose na obavezni, vanredni i dodatni pregled vinograda, kao i kontrolu berbe sa početnom fazom prerade grožđa (u daljem tekstu: kontrola berbe).
b) Postupak obavljanja kontrole proizvodnje vina
Kontrola proizvodnje vina vrši se kroz stručne poslove koji se odnose na proizvodnju vina koja su u proceduri kontrole geografskog porekla u postupku kojim se utvrđuje usklađenost proizvodnje i kvaliteta vina sa elaboratom, kao i u postupku postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom.
Obavljanje kontrole proizvodnje grožđa
Kontrola proizvodnje grožđa vrši se na vinogradarskim parcelama sa kojih proizvođač vina, odnosno ovlašćeni korisnik oznake geografskog porekla koristi grožđe za proizvodnju određenog vina sa geografskim poreklom (u daljem tekstu: prijavljene vinogradarske parcele).
1. Postupak administrativne i terenske kontrole
Postupak obavljanja poslova
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, pored administrativne kontrole iz člana 28. stav 2. ovog pravilnika, najmanje jednom u toku tri godine obavlja i terensku kontrolu za svako vino koja obuhvata:
1) obavezni pregled vinograda kroz najmanje jednu kontrolu proizvodnje grožđa na reprezentativnim ili svim prijavljenim vinogradarskim parcelama u skladu sa usvojenim elaboratom, odnosno aneksom elaborata;
2) kontrolu berbe u vinogradima iz elaborata, odnosno sa prijavljenih vinogradarskih parcela i kontrolu prijema ubranog grožđa u vinariji.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa, pored kontrole iz stava 1. ovog člana, može vršiti vanredni i dodatni pregled vinograda u toku vegetacije u skladu sa ovim pravilnikom.
Prilikom vršenja obaveznog, vanrednog i dodatnog pregleda, kao i kontrole berbe obavljaju se i određene aktivnosti na terenu, i to: ocena zdravstvenog stanja, procena očekivanog prinosa grožđa i procena momenta početka berbe.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa obavlja i pripremne i prateće poslove.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa obavezni pregled i kontrolu berbe može obaviti prilikom berbe grožđa u okviru jedne kontrole, uz dostavljanje dokaza o finansijskoj opravdanosti Ministarstvu.
Obavljanje obaveznog pregleda
Obavezni pregled vinograda na prijavljenim vinogradarskim parcelama u toku vegetacije obavlja se tokom vegetacije, pred početak ili u periodu samog početka fenološke faze šarak, a najkasnije tokom berbe grožđa.
Obavezni pregled vrši se svake godine kod proizvođača vina koji u poslednje tri godine ima i proizvodnju vina koje nije poreklom iz carinskog područja Republike Srbije.
Način vršenja obaveznog pregleda
Obaveznim pregledom vrši se provera podataka o vinogradima koji moraju biti u skladu sa elaboratom, provera primenjenih agrotehničkih i ampelotehničkih mera, provera zdravstvenog, odnosno kondicionog stanja vinograda, kao i provera predviđenog prinosa i momenta početka berbe upoređivanjem ovih utvrđenih podataka sa podacima iz raspoloživih evidencija i baza podataka (Vinogradarski registar, Vinarski registar, vinarijska evidencija i dr.) koje se vode u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino, kao i utvrđivanje najmanje jedne GPS koordinate u vinogradu.
Prilikom obaveznog pregleda sačinjava se zapisnik za sve prijavljene vinogradarske parcele koje se kontrolišu, a ako se proizvodnja grožđa obavlja na više lokaliteta, odnosno kod više kooperanata, zapisnik se sačinjava za svaki lokalitet, odnosno za svakog kooperanta pojedinačno.
U slučaju pojave bolesti i napada štetočina, oštećenja od mraza, procenjenog očekivanog prinosa većeg od maksimalno dozvoljenog prinosa i drugih pojava koje mogu uticati na proizvodnju grožđa i vina sa geografskim poreklom obavlja se i fotografisanje vinograda sa najmanje jedne pozicije.
Obavljanje vanrednog i dodatnog pregleda
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa obavlja vanredni i dodatni pregled vinograda u toku vegetacije na prijavljenim vinogradarskim parcelama kada oceni da je potrebno izvršiti kontrolu proizvodnje grožđa, odnosno sprečiti odstupanja od proizvodnje predviđene elaboratom.
Obavljanje vanrednog pregleda
Vanredni pregled obavlja se posle vremenskih nepogoda, nepovoljnih klimatskih uticaja, pojave bolesti, napada štetočina, određenih radnji čoveka i drugih uticaja koji mogu da dovedu do odstupanja u postupku proizvodnje grožđa ili u kvalitetu grožđa, odnosno vina u odnosu na kvalitet predviđen elaboratom.
Obavljanje dodatnog pregleda
Dodatni pregled obavlja se kod proizvođača vina čija je proizvodnja ocenjena kao rizična zbog mogućnosti mešanja grožđa, šire, odnosno vina sa geografskim poreklom sa grožđem, širom, odnosno vinom poreklom od drugih proizvođača ili iz druge zemlje, odnosno koje nije poreklom sa carinskog područja Republike Srbije, kao i kod proizvođača vina koji pored vina sa geografskim poreklom proizvode i vino bez geografskog porekla ("stono" vino) od grožđa koje nije iz sopstvenih vinograda (vinogradi u vlasništvu, zakupu, korišćenju), odnosno nije iz kooperacije.
Način vršenja vanrednog i dodatnog pregleda
Vanredan i dodatni pregled vrši se u skladu sa članom 33. ovog pravilnika.
Ocena zdravstvenog stanja
Ocena zdravstvenog stanja na svim pojedinačnim vinogradarskim parcelama obavlja se tako što stručno lice za kontrolu procenjuje, na osnovu vizuelne ocene zdravstvenog stanja vinograda, da li je neophodno izvršiti ocenu zdravstvenog stanja i ukoliko oceni da jeste uzima uzorak koji čine reprezentativni listovi ili drugi biljni delovi koji su inficirani bolestima sa minimum 10 biljaka vinove loze za svaku sortu i ocenjuje zdravstveno stanje primenom instrumenata za uveličavanje.
Ocena zdravstvenog stanja vinograda za prijavljene vinogradarske parcele čija je površina veća od pet hektara obavlja se tako što se uzimaju uzorci iz stava 1. ovog člana na svakih pet hektara ako stručno lice za kontrolu oceni da je to potrebno i vrši se ocenjivanje zdravstvenog stanja na osnovu srednjih ocena zdravstvenog stanja svih uzoraka za date vinogradarske parcele.
Način ocenjivanja zaraženosti biljnih delova
Ocena zdravstvenog stanja za prouzrokovače perenospore (Plasmopora viticola), oidijuma (Oidium tuckeri) i sive plesni (Botrytis cinerea) obavlja se uz pomoć deskriptora Međunarodne organizacije za lozu i vino (OIV cod 452, 455 i 459), a stepen ekspresije napada ovih bolesti, kao i svih drugih bolesti vinove loze ocenjuje se sa 1, 3, 5, 7 i 9, gde ocena 1 označava veoma slab napad, 3 slab napad, 5 srednji napad, 7 jak napad i 9 vrlo jak napad bolesti.
Postupanje prilikom utvrđivanja neizlečivih bolesti
Ako stručno lice za kontrolu, na osnovu vizuelne ocene, ustanovi da je vinograd u većoj meri zaražen neizlečivim bolestima (prouzrokovač zlatastog žutila, odnosno crvenila lišća vinove loze, virusna oboljenja, ESCA i drugo) uzima uzorke i vrši ocenu zdravstvenog stanja u skladu sa članom 38. ovog pravilnika, a po potrebi, uzorke može poslati na laboratorijsku analizu zdravstvenog stanja.
O utvrđenom zdravstvenom stanju iz stava 1. ovog člana kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa pisanim putem obaveštava proizvođača vina i Ministarstvo.
Korektivna mera u vezi sa zdravstvenim stanjem
Ako stručno lice za kontrolu na osnovu ocene zdravstvenog stanja ustanovi potrebu za korektivnom merom postupa se u skladu sa članom 27. ovog pravilnika.
Procena očekivanog prinosa grožđa
Procena očekivanog prinosa grožđa na pojedinačnim vinogradarskim parcelama obavlja se tako što stručno lice za kontrolu uzima uzorak koji čine reprezentativni grozdovi srednje veličine u odnosu na prosek veličine sa minimum 10 biljaka vinove loze za svaku, odnosno reprezentativnu vinogradarsku parcelu, vrši njihovo merenje i određuje prosečnu težinu jednog grozda.
Očekivani prinos grožđa za prijavljene vinogradarske parcele čija je površina veća od pet hektara obavlja se tako što se uzimaju uzorci iz stava 1. ovog člana na svakih pet hektara ako stručno lice za kontrolu oceni da je to potrebno i vrši se procena očekivanog prinosa na osnovu srednjih vrednosti očekivanog prinosa svih uzoraka za date vinogradarske parcele.
Posle obavljanja postupka iz stava 1. ovog člana prebrojavaju se grozdovi po biljci vinove loze na najmanje 10 istih reprezentativnih biljaka i određuje se prosečan broj grozdova po biljci vinove loze.
Prosečan broj grozdova iz stava 3. ovog člana množi se sa prosečnom težinom jednog grozda iz stava 1. ovog člana i dobija se prinos po biljci vinove loze, a množenjem te vrednosti sa brojem biljaka vinove loze za datu vinogradarsku parcelu dobija se brojčana vrednost očekivanog prinosa (u kilogramima) za datu vinogradarsku parcelu.
Ako se na istom lokalitetu nalazi veći broj vinogradarskih parcela sa istom sortom vinove loze procena predviđenog prinosa grožđa vrši se na jednoj reprezentativnoj vinogradarskoj parceli, a podaci o drugim vinogradarskim parcelama sličnih karakteristika dobijaju se proračunom i predviđanjem na osnovu podataka za reprezentativnu vinogradarsku parcelu.
Matematičko određivanje očekivanog prinosa grožđa
Ako stručno lice za kontrolu proceni, vizuelno i na osnovu stručnog znanja, da prinos u kontrolisanom vinogradu za tu godinu berbe neće biti veliki, odnosno iznad maksimalnog prinosa navedenog u elaboratu, procena očekivanog prinosa grožđa može se vršiti i matematički, odnosno očekivani prinos grožđa po biljci vinove loze procenjuje se brojanjem grozdova po biljci na najmanje 10 reprezentativnih biljaka vinove loze i množenjem prosečnog broja grozdova po biljci sa prosečnom težinom jednog grozda za datu sortu uzetu iz stručne literature, a množenjem te izračunate vrednosti sa brojem biljaka za datu vinogradarsku parcelu dobija se brojčana vrednost očekivanog prinosa (u kilogramima) za datu vinogradarsku parcelu.
Sabiranjem svih izračunatih vrednosti očekivanih prinosa grožđa iz stava 1. ovog čana sa svih prijavljenih vinogradarskih parcela sa datom sortom dobija se ukupan očekivani prinos grožđa za datu sortu.
Procena očekivanog većeg prinosa grožđa
Ako stručno lice za kontrolu na osnovu dobijenih podataka iz člana 42. ovog pravilnika proceni da se može očekivati veći prinos u odnosu na maksimalni prinos naveden u elaboratu za datu oznaku, na to ukazuje proizvođaču vina, kao i na eventualnu potrebu za korektivnom merom kada i postupa u skladu sa članom 27. ovog pravilnika.
Procena momenta početka berbe
Procena momenta početka berbe na pojedinačnim vinogradarskim parcelama obavlja se tako što stručno lice za kontrolu uzima uzorak koji čine reprezentativni grozdovi iz srednje osvetljenih delova biljaka sa najmanje 10 biljaka vinove loze za svaku prijavljenu vinogradarsku parcelu, radi utvrđivanja sadržaja šećera ekslovim širomerom ili refraktometrom i ukupnih kiselina.
Procena momenta početka berbe za prijavljene vinogradarske parcele čija je površina veća od pet hektara obavlja se tako što se uzimaju uzorci iz stava 1. ovog člana na svakih pet hektara ako stručno lice za kontrolu oceni da je to potrebno i procenjuje se početak berbe na osnovu srednjih vrednosti sadržaja šećera i ukupnih kiselina svih uzoraka za date vinogradarske parcele.
Na osnovu podataka o sadržaju šećera i ukupnih kiselina iz stava 1. ovog člana stručno lice za kontrolu procenjuje momenat početka berbe i o tome obaveštava Ministarstvo i proizvođača vina.
Ako se na istom lokalitetu nalazi veći broj vinogradarskih parcela sa istom sortom vinove loze i sličnim karakteristikama, procena početka berbe može se vršiti na jednoj reprezentativnoj vinogradarskoj parceli, a podaci o drugim vinogradarskim parcelama sličnih karakteristika mogu se dobiti procenom na osnovu podataka za reprezentativnu vinogradarsku parcelu.
Obavljanje kontrole berbe
Postupak kontrole berbe obavlja se u toku perioda berbe grožđa.
Kontrolna organizacija do 31. jula tekuće godine obaveštava proizvođača vina kod koga se vrši kontrola proizvodnje grožđa o neophodnosti dostavljanja podataka o momentu početka berbe u narednoj tržišnoj vinskoj godini, kao i okvirnom očekivanom prinosu grožđa za svaku vinogradarsku parcelu, koji se dostavljaju najkasnije 10 dana pre planiranog početka berbe.
Način vršenja kontrole berbe
Kontrolom berbe vrši se utvrđivanje da li je grožđe koje je dopremljeno u vinariju ubrano u vinogradima iz elaborata, kontrola kvaliteta grožđa ubranog u momentu kontrole, odnosno grožđa koje je ranije ubrano a nije još prerađeno (utvrđivanje sadržaja šećera i ukupnih kiselina u grožđu, odnosno širi) i zdravstvenog stanja grožđa, odnosno vinograda, kontrola uslova koji obezbeđuju očuvanje kvaliteta grožđa do početka prerade uključujući i sprečavanje pojave spontane fermentacije, kao i kontrola početne faze prerade grožđa.
Ako se na istom lokalitetu nalazi veći broj vinogradarskih parcela na kojima grožđe nije obrano, a ista je sorta vinove loze i slične su karakteristike parcela, kontrola berbe grožđa može se vršiti na jednoj reprezentativnoj vinogradarskoj parceli, a podaci o drugim vinogradarskim parcelama sličnih karakteristika mogu se dobiti proračunom i procenjivanjem na osnovu podataka za reprezentativnu vinogradarsku parcelu.
Ocena zdravstvenog stanja grožđa, odnosno vinograda i procena očekivanog prinosa grožđa na neobranom delu prijavljene vinogradarske parcele prilikom kontrole berbe vrši se u skladu sa čl. 38-44. ovog pravilnika.
Stručno lice za kontrolu na terenu sačinjava zapisnik o kontroli berbe, a ako se proizvodnja grožđa obavlja na više lokaliteta, odnosno kod više kooperanata zapisnik o kontroli berbe sačinjava se za svaki lokalitet, odnosno za svakog kooperanta pojedinačno.
Kontrola berbe kod proizvođača vina koji proizvodi i "stono" vino
Kod proizvođača vina koji pored vina sa geografskim poreklom proizvodi i vino bez geografskog porekla ("stono" vino) od grožđa iz Republike Srbije, kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa vrši kontrolu berbe najmanje jednom u toku berbe grožđa.
Kontrola berbe kod proizvođača vina koji proizvodi i vino koje nije poreklom iz carinskog područja Republike Srbije
Kod proizvođača vina koji, pored vina sa geografskim poreklom, proizvodi i vino koje nije poreklom iz carinskog područja Republike Srbije, tehnički poslovi iz člana 9. ovog pravilnika vrše se tokom celog trajanja berbe za vina sa i bez geografskog porekla i obavljaju se na terenu, odnosno u vinariji.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje grožđa pre početka kontrole berbe pribavlja od proizvođača vina izjavu o tome da li proizvodi vino koje nije poreklom iz sopstvenih vinograda, od kooperanata, odnosno iz carinskog područja Republike Srbije.
Ako proizvođač vina izjavi u skladu sa stavom 2. ovog člana da ne proizvodi vino koje nije poreklom iz sopstvenih vinograda, od kooperanata, odnosno iz carinskog područja Republike Srbije, a na osnovu podataka o proizvodnji za datu tržišnu vinsku godinu (podaci iz Vinogradarskog registra, Vinarskog registra i dr.) i drugih raspoloživih podataka utvrdi se da je takva proizvodnja postojala, vrši se kontrola berbe tokom celog trajanja berbe kod tog proizvođača tokom najmanje tri naredne tržišne godine u kojima proizvođač proizvodi vino sa geografskim poreklom.
d) Pripremni i prateći poslovi kontrole proizvodnje grožđa
Pripremni i prateći poslovi
Kontrolna organizacija, u postupku obavljanja kontrole proizvodnje grožđa, vrši sledeće pripremne i prateće poslove:
1) uzimanje reprezentativnih uzoraka biljnih delova metodom slučajnog uzorka, i to:
(1) grožđa radi procene očekivanog prinosa,
(2) grožđa radi utvrđivanja sadržaja šećera i ukupnih kiselina u grožđu, odnosno širi,
(3) lišća, grožđa ili drugih delova radi ocenjivanja i utvrđivanja zdravstvenog stanja, ukoliko je to neophodno;
2) vođenje podataka u pisanoj, odnosno elektronskoj formi koji su u vezi sa kontrolom proizvodnje grožđa;
3) pripremu podataka, analiza i izveštaja u vezi sa kontrolom proizvodnje grožđa;
4) druge pripremne i prateće poslove po preporuci Ministarstva u vezi sa kontrolom proizvodnje grožđa.
Obavljanje kontrole proizvodnje vina
Kontrola proizvodnje vina vrši se kod vina koja su prošla postupak kontrole proizvodnje grožđa i ako se prilikom kontrole proizvodnje grožđa u skladu sa ovim pravilnikom utvrdi da je proizvodnja grožđa obavljena u skladu sa elaboratom.
1. Postupak kontrole proizvodnje vina
Postupak obavljanja poslova
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina vrši poslove iz člana 51. ovog pravilnika u postupku koji obuhvata:
1) postupak utvrđivanja usklađenosti proizvodnje i kvaliteta vina sa elaboratom, koji se sastoji od:
(1) utvrđivanja količine prerađenog grožđa, usklađenosti postupaka proizvodnje vina sa geografskim poreklom sa postupcima iz elaborata, kao i konačne proizvedene količine vina,
(2) senzorne karakterizacije vina, po potrebi, kojom stručno lice za kontrolu ocenjuje pojedine parametre kvaliteta (sadržaj alkohola, sumpor-dioksid, kiseline, senzorna svojstva i dr.),
(3) uzorkovanja vina,
(4) organizovanja poslova vezanih za utvrđivanje kvaliteta i senzorno ocenjivanje vina, i to:
- obeležavanje uzoraka vina (u daljem tekstu: šifriranje) i njihovo obezbeđivanje,
- dostavljanje uzoraka vina ovlašćenoj laboratoriji,
- otvaranje šifri i organizovanje ponovne analize na osnovu zahteva proizvođača;
(5) izrade izveštaja o ispitivanju kvaliteta i senzornom predocenjivanju vina i dokumenata o ispunjenosti uslova za korišćenje oznaka i stavljanje određenih količina vina sa geografskim poreklom iz date godine berbe u promet u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino;
2) postupak postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom;
3) pripremne i prateće poslove.
a) Postupak utvrđivanja usklađenosti proizvodnje i kvaliteta vina sa elaboratom
Postupak utvrđivanja usklađenosti proizvodnje vina sa elaboratom
U postupku utvrđivanja usklađenosti proizvodnje vina sa elaboratom, stručno lice za kontrolu koristi podatke iz Vinogradarskog registra, Vinarskog registra (prijava proizvodnje, prijava zaliha i dr.), vinarijske evidencije koja se vodi u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino, kao i iz drugih raspoloživih izvora koji se odnose na proizvodnju vina sa geografskim poreklom, sačinjava zapisnik za svako vino pojedinačno čija se kontrola proizvodnje vrši, a ako se proizvodnja vina obavlja na više lokaliteta, odnosno u više proizvodnih pogona, zapisnik se sačinjava za svaki lokalitet, odnosno za svaki proizvodni pogon.
Uzorkovanje vina
Uzorkovanje vina vrši stručno lice za kontrolu radi ispitivanja kvaliteta i senzornog predocenjivanja na zahtev proizvođača vina najviše jedanput za određeno vino iz date godine berbe, odnosno ispitivanja kvaliteta i krajnjeg senzornog ocenjivanja pre punjenja, deklarisanja i stavljanja u promet.
Ako stručno lice za kontrolu na osnovu senzorne karakterizacije vina iz člana 52. tačka 1) podtačka (2) ovog pravilnika oceni da je potrebno vrši uzorkovanje vina u procesu proizvodnje radi ispitivanja kvaliteta i senzornog ocenjivanja.
Uzorci vina za ispitivanje kvaliteta i krajnje senzorno ocenjivanje se uzimaju iz sudova u proizvodnji nakon što su završeni procesi koji mogu da utiču na promenu kvaliteta i senzornih karakteristika vina, uključujući i odležavanje, a pre punjenja, deklarisanja i stavljanja u promet.
Ako je elaboratom o proizvodnji datog vina sa geografskim poreklom predviđeno odležavanje, odnosno sazrevanje vina u boci koje bitno utiče na dostizanje krajnjeg kvaliteta proizvoda vrši se i uzorkovanje vina u bocama posle predviđenog perioda odležavanja, odnosno sazrevanja.
Planiranje uzorkovanja
Uzorkovanje vina vrši se na osnovu plana uzorkovanja koji je sastavni deo godišnjeg plana kontrola iz člana 26. ovog pravilnika.
Plan uzorkovanja iz stava 1. ovog člana sačinjava se do 31. januara tekuće godine za period od 1. februara tekuće godine do 31. januara naredne godine, a za vina sa dodatnom oznakom "mlado" do 31. oktobra tekuće godine za period od 1. novembra tekuće godine do 31. marta naredne godine.
Radi izrade plana uzorkovanja iz stava 1. ovog člana kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina obaveštava proizvođača vina o neophodnosti dostavljanja podataka u vezi sa planiranjem vremena uzorkovanja koje će se obaviti naredne kalendarske godine, koji se dostavljaju do 31. decembra tekuće godine, a za vina sa dodatnom oznakom "mlado" do 30. septembra tekuće godine, i to za svako vino pojedinačno.
Ako proizvođač vina ne dostavi podatke iz stava 3. ovog člana kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina prestaje da vrši kontrolu proizvodnje vina u proceduri geografskog porekla tog proizvođača o čemu pismeno obaveštava Ministarstvo.
Kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina, na zahtev proizvođača vina, vrši uzorkovanje, šifriranje, obezbeđivanje i dostavljanje uzoraka vina ovlašćenoj laboratoriji radi laboratorijske analize sa senzornim predocenjivanjem u skladu sa ovim pravilnikom u najviše dva navrata kod tog proizvođača tokom perioda koji je obuhvaćen planom uzorkovanja iz stava 1. ovog člana.
Uzorak
Uzorak vina može da reprezentuje celokupnu količinu proizvedenog vina ili samo određenu količinu vina.
Ako se vino nalazi u više sudova pravi se prosečan uzorak mešanjem delova uzoraka iz svih ili odabranih sudova u odnosu koji je proporcionalan odnosu količina vina u tim sudovima iz kojih su delovi uzorka uzeti, pri čemu se vrši mešanje delova uzoraka iz najviše 10 sudova.
Kada se vino nalazi u više različitih sudova, ukoliko se oceni da sudovi (usled izražene različitosti u materijalu od kojih su izrađeni i sl.) ne mogu obezbediti opštu homogenost vina (iste opšte karakteristike vina iz svih sudova), prilikom pravljenja prosečnog uzorka vina vodi se računa o obezbeđivanju opšte homogenosti, odnosno uzima se više od jednog uzorka vina.
Ako se vino nalazi u više posebnih sudova pojedinačne zapremine veće od 200.000 litara po sudu, uzorak vina se pravi tako da predstavlja količinu vina iz najviše pet sudova.
Kada uzorak predstavlja vino koje se nalazi u jednom sudu zapremine veće od 100.000 litara i ako postoje tehničke mogućnosti, uzorkovanje se vrši tako što se sa vrha, sredine i dna suda uzimaju jednake količine vina koje se izmešaju u posebnom sudu i zatim uzima uzorak koji reprezentuje vino u datom sudu.
Uzimanje uzorka
Stručno lice za kontrolu prilikom uzorkovanja za svaki pojedinačni uzorak konstatuje količinu i poreklo vina, odnosno partije, kao i oznake sudova iz kojih je uzorak uzet.
Stručno lice za kontrolu deli uzeti uzorak na najmanje pet identičnih primeraka, od kojih dva primerka ostavlja proizvođaču vina radi ponovne analize i senzornog ocenjivanja, dva dostavlja ovlašćenoj laboratoriji od kojih jedan služi za laboratorijsku analizu, a drugi za senzorno ocenjivanje i jedan uzorak zadržava kontrolna organizacija kao rezervni uzorak koji čuva najmanje šest meseci od dana završetka laboratorijske analize i senzornog ocenjivanja.
Prilikom uzimanja uzorka vina, stručno lice za kontrolu uzima od proizvođača vina sve podatke o senzornim osobinama vina koje treba da budu analizirane, odnosno potvrđene od strane senzornih ocenjivača, a odnose se na deklarisanje vina i navođenje naziva sorte.
Ambalaža za uzorkovanje
Staklene boce koje se koriste za uzorkovanje treba da budu čiste i da obezbeđuju očuvanje kvaliteta i senzornih karakteristika vina koje se uzorkuje.
Zapremina staklenih boca iz stava 1. ovog člana za primerke uzorka vina koji ostaju kod proizvođača vina i kontrolne organizacije iznose najmanje 0,75 litara, a za primerke uzorka vina koji se dostavljaju ovlašćenoj laboratoriji iznose najmanje 0,5 litara.
Staklene boce iz stava 1. ovog člana pune se u odnosu na njihovu deklarisanu zapreminu do visine koju zauzima deklarisana zapremina kod originalnog punjenja.
Napunjene staklene boce iz stava 1. ovog člana zatvaraju se plutanim čepom, navojnim ili krunskim zatvaračem čineći na taj način originalno pakovanje.
Šifriranje
Šifriranje se vrši lepljenjem etikete na staklenim bocama na takav način da ne dođe do otkrivanja šifre uzorka vina, naročito vodeći računa da se šifriranje ne obavlja u prisustvu, odnosno kod proizvođača vina.
Podaci na etiketi iz stava 1. ovog člana ne mogu sadržati informacije o proizvođaču vina i nazivu vina.
Kontrolna organizacija vodi podatke o vezi između oznake uzorka vina i šifriranih podataka vezanih za taj uzorak.
Obezbeđivanje uzoraka
Primerci uzoraka vina zatvaraju se i pečate, lepe nalepnicama ili plombiraju na način koji onemogućava izmenu sadržaja uzorka ili skidanje etikete bez oštećenja pečata, odnosno oštećenja nalepnice.
Manipulacija i čuvanje uzoraka vina vrši se na način koji garantuje očuvanje kvaliteta do laboratorijske analize kvaliteta i senzornog ocenjivanja uzorka vina u bilo kojoj fazi kontrole i postkontrole.
Dostavljanje uzoraka ovlašćenoj laboratoriji
Stručno lice za kontrolu dostavlja šifrirane uzorke vina ovlašćenoj laboratoriji najkasnije pet dana od dana uzorkovanja.
Postupak ovlašćene laboratorije
Ovlašćena laboratorija posle preuzimanja primeraka uzoraka vina vrši laboratorijsku analizu i organizovanje senzornog ocenjivanja u roku od 10 dana od dana preuzimanja primeraka uzoraka vina.
Laboratorijska analiza iz stava 1. ovog člana obuhvata fizičko-hemijsku analizu, a po potrebi i mikrobiološku analizu.
Fizičko-hemijska analiza iz stava 2. ovog člana obuhvata analizu opštih obaveznih parametara kvaliteta za određenu vrstu vina, i to: ukupne i stvarne alkoholne jačine, ukupnog šećera izraženog kao fruktoza i glukoza uključujući saharozu u slučaju polupenušavog i penušavog vina, ukupne kiselosti, isparljivih kiselina, ukupnog sumpor-dioksida, ugljen-dioksida kod polupenušavih i penušavih vina izraženog kao pritisak u barima na 20°C, relativne gustine, pH, ukupnog ekstrakta, ekstrakta bez šećera, odnosno drugih parametara značajnih za ocenu usaglašenosti sa bitnim parametrima kvaliteta iz elaborata.
Senzornim ocenjivanjem iz stava 1. ovog člana vrši se vizuelno, olfaktorno i gustativno ispitivanje, odnosno ocenjivanje vina, pri čemu Komisija za senzorno ocenjivanje vina sa geografskim poreklom, pored utvrđivanja opštih parametara senzornog ocenjivanja i utvrđivanja karakteristika date sorte vinove loze, vrši i utvrđivanje da li dato vino ima kvalitet i karakteristike koje odgovaraju datom tipu vina oznake geografskog porekla kojoj pripada.
Način čuvanja primljenih primeraka uzoraka vina treba da bude takav da obezbeđuje očuvanje kvaliteta i senzornih karakteristika uzoraka (u frižideru za vina, odgovarajućim hladnim podrumskim prostorijama u kojima ne postoji mogućnost variranja temperature, kontaminacije hemikalijama i slično).
Laboratorijska analiza i senzorno ocenjivanje vrši se pod šiframa, odnosno na način koji garantuje zaštitu šifriranih podataka, a izveštaj o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju dostavlja se kontrolnoj organizaciji u roku od tri dana od dana senzornog ocenjivanja.
Laboratorijska analiza i senzorno predocenjivanje koji se vrše na zahtev proizvođača vina obavljaju se u skladu sa st. 1-6. ovog člana.
Postupak otvaranja šifri
Stručno lice za kontrolu na izveštaju ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika vrši otvaranje šifri upisivanjem naziva proizvođača vina i naziv vina, oznake geografskog porekla i tipa vina iz elaborata za ustanovljene oznake geografskog porekla, godine berbe i sorte, kao i overavanje verodostojnosti upisanih podataka.
Stručno lice za kontrolu upoređuje podatke iz izveštaja iz stava 1. ovog člana sa podacima iz elaborata i u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino utvrđuje da li su ispunjeni uslovi u pogledu kvaliteta i senzornih karakteristika vina za datu oznaku i o tome sačinjava zapisnik.
Stručno lice za kontrolu, posle otvaranja šifri, dostavlja proizvođaču vina dokumentaciju vezanu za senzorno predocenjivanje sa zahtevom da se proizvođač vina izjasni kada će se izvršiti krajnje senzorno ocenjivanje vina u skladu sa ovim pravilnikom.
Postupak ponovne analize
Ako određeno vino ne ispunjava uslove u pogledu nekog parametra kvaliteta, odnosno senzorne ocene, lice iz člana 8. stav 1. tačka 3) ovog pravilnika procenjuje da li postoji osnov za ponovno vršenje analize, i to u sledećim slučajevima: određeni parametri kvaliteta ili senzorne ocene su blizu granične vrednosti, primerak uzorka vina je tokom manipulacije i čuvanja izgubio kvalitetne i senzorne karakteristike, postoji mogućnost da se desila veća analitička greška ili su postojale velike razlike prilikom senzornog ocenjivanja i ukoliko oceni da postoji opravdan osnov, pismeno obaveštava proizvođača vina o tome sa zahtevom da proizvođač u roku od 15 dana pismeno obavesti kontrolnu organizaciju da li zahteva ponovnu analizu i način na koji će se izvršiti.
Po zahtevu proizvođača za vino iz stava 1. ovog člana, stručno lice za kontrolu uzima primerak uzorka vina od proizvođača vina, šifrira ga i dostavlja ovlašćenoj laboratoriji u skladu sa ovim pravilnikom.
Kontrolna organizacija posle prijema izveštaja ovlašćene laboratorije o ponovnoj laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju postupa u skladu sa članom 65. ovog pravilnika.
Izrada dokumenata
Posle izvršene kontrole proizvodnje vina, uzimajući u obzir trajanje minimalnog odležavanja vina (u sudovima i u boci) koje je definisano u elaboratu, lice iz člana 8. stav 1. tačka 3) ovog pravilnika sačinjava i potpisuje dokumenta o ispunjenosti uslova za korišćenje oznaka i stavljanje određenih količina vina sa geografskim poreklom iz date godine berbe u promet u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino i dostavlja ga Ministarstvu u roku od sedam dana od dana prijema izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika.
b) Postupak postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom
Obavljanje poslova postkontrole
Prva postkontrola proizvedenog vina sa geografskim poreklom obavlja se na osnovu podataka koji se pribavljaju iz raspoloživih baza podataka i evidencija koje se vode u skladu sa zakonom kojim se uređuje vino istekom roka od dve godine od dana dostavljanja dokumenata iz člana 65. ovog pravilnika proizvođaču vina ako proizvođač vina nije napunio celokupnu količinu vina u originalno punjenje, odnosno pakovanje, odnosno nije stavio u promet.
U postupku postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom iz stava 1. ovog člana vrši se utvrđivanje primene enoloških postupaka i sredstava koji treba da budu u skladu sa elaboratom, utvrđivanje preostale količine vina sa geografskim poreklom, uzorkovanje, kao i organizovanje poslova vezanih za utvrđivanje kvaliteta i senzorno ocenjivanje vina u skladu sa ovim pravilnikom.
U okviru postupka postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom, na zahtev Ministarstva, kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina prati i analizira deklarisanje, odnosno označavanje vina u vinariji i prati korišćenje ustanovljenih oznaka i geografskih pojmova.
Postupak postkontrole proizvedenog vina sa geografskim poreklom iz stava 2. ovog člana obavlja se svake druge godine sve dok se celokupna količina vina sa geografskim poreklom ne stavi u promet, a podaci o obavljenim poslovima u postupku postkontrole u poslednjih šest meseci dostavljaju se kontrolnoj organizaciji koja obavlja poslove vezane za geografsko poreklo u skladu sa članom 20. ovog pravilnika.
Postkontrola vina sa geografskim poreklom u skladu sa stavom 2. ovog člana obavlja se i na osnovu zahteva proizvođača vina kada proceni da za tim postoji potreba.
Ispunjenost uslova za korišćenje oznaka geografskog porekla u postupku postkontrole
Ako se prilikom vršenja postkontrole iz člana 66. ovog pravilnika utvrdi da su primenjivani enološki postupci i sredstva u skladu sa elaboratom i ako su podaci iz izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika odgovarajući, odnosno približni podacima iz ranijeg izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika (u skladu sa promenama parametara kvaliteta koje su moguće tokom datog vremenskog perioda) tako da osnovni kvalitet, odnosno karakteristike vina za datu oznaku nisu suštinski izmenjene, a koji su dobijeni pri konačnom utvrđivanju ispunjenosti uslova korišćenja oznaka za dato vino, kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina dostavlja podatke da su za dato vino i dalje ispunjeni uslovi za korišćenje oznaka Ministarstvu.
Ako se prilikom vršenja postkontrole iz člana 66. ovog pravilnika utvrdi da primenjivani enološki postupci i sredstva nisu u skladu sa elaboratom i ako su podaci iz izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika neodgovarajući, odnosno nisu približni podacima iz ranijeg izveštaja ovlašćene laboratorije o laboratorijskoj analizi i senzornom ocenjivanju iz člana 62. stav 6. ovog pravilnika, koji su dobijeni pri konačnom utvrđivanju ispunjenosti uslova korišćenja oznaka za dato vino, odnosno ukoliko su osnovni kvalitet, odnosno karakteristike vina specifične za datu oznaku suštinski izmenjene, kao i ako su primenjivani enološki postupci i enološka sredstva koja nisu definisana elaboratom za oznaku kojoj pripada to vino, kontrolna organizacija koja obavlja kontrolu proizvodnje vina dostavlja podatke o neispunjenosti uslova za korišćenje oznaka Ministarstvu.
v) Pripremni i prateći poslovi
Obavljanje pripremnih i pratećih poslova
Kontrolna organizacija, u postupku obavljanja kontrole proizvodnje vina, vrši sledeće pripremne i prateće poslove:
1) čuvanje, skladištenje i manipulaciju uzoraka vina do njihovog dostavljanja ovlašćenoj laboratoriji u skladu sa ovim pravilnikom;
2) obavljanje poslova vezanih za obogaćivanje, dokiseljavanje, otkiseljavanje i doslađivanje kod vina sa geografskim poreklom i davanja stručnog nalaza o opravdanosti vršenja ovih enoloških postupaka;
3) vođenje podataka o kontroli proizvodnje vina, izradu godišnje analize o proizvodnji vina, odnosno analize o proizvođačima vina, prinosima i kvalitetu grožđa, kvalitetu i senzornim ocenama i drugim karakteristikama vina sa geografskim poreklom;
4) vođenje, uređivanje i čuvanje arhivske dokumentacije o obavljenim poslovima kontrole proizvodnje vina, kao i vođenje tih podataka u elektronskoj formi.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 1. maja 2017. godine, osim odredbe člana 4. tačka 2) ovog pravilnika koja se primenjuje od 1. avgusta 2020. godine.