PROGRAM PRAĆENJA KVALITETA POVRŠINSKIH VODA NA TERITORIJI GRADA NIŠA ZA 2017/2018. GODINU ("Sl. list grada Niša", br. 66/2017)

 

I - OSNOVE PROGRAMA

Zdrava i nezagađena priroda je bitna za ljudsko blagostanje i održivi razvoj. Vodeni ekosistemi su integralni deo življenja i predstavljaju osnovne resurse za zadovoljavanje mnoštva ljudskih potreba. Zbog toga, zaštita vodenih ekosistema mora postati i ostati ključ održivog razvoja u cilju očuvanja kvaliteta životne sredine, socijalnog blagostanja i ekonomske sigurnosti.

Voda predstavlja dobro u opštoj upotrebi na koje imaju pravo svi, ali ni u kom slučaju se ne može tretirati kao dar prirode kojim se slobodno raspolaže. Zbog značaja vode i njenog višenamenskog korišćenja, ona uživa posebnu zaštitu i koristi se na način propisan zakonom.

Zakonom o zaštiti životne sredine definisano je da se zaštita i korišćenje voda ostvaruje integralnim upravljanjem vodama, preduzimanjem mera za njihovo očuvanje i zaštitu u skladu sa posebnim zakonom kojima se predviđa praćenje kvaliteta voda.

Površinske vode na području grada Niša, izložene su različitim uticajima koncentrisanih i rasutih zagađivača. Prirodni i antropogeni uslovi u kojima se nalaze površinske vode ovog područja, zahtevaju monitoring njihovog kvaliteta. Rezultati praćenja kvaliteta površinskih voda pouzdano će ukazati na izvore zagađenja i stepen njihovog uticaja na degradaciju vodenih ekosistema.

II - CILJ PROGRAMA

Praćenje stanja površinskih voda na teritoriji Grada Niša vrši se u cilju dobijanja informacija o kvalitetu površinskih voda potrebnih za planiranje mera zaštite od neželjenih efekata zagađenja, upravljanja rizikom putem preventivnog delovanja u cilju zaštite zdravlja ljudi i zaštite životne sredine, kao i mogućnosti informisanja javnosti o dobijenim rezultatima.

Praćenje kvaliteta površinskih voda predstavlja značajan element upravljanja vodama, sa primarnim ciljem zaštite zdravlja ljudi. Ispitivanje kvaliteta površinskih voda ogleda se u praćenju ekološkog statusa, u cilju utvrđivanja opasnosti u vodi, proceni rizika po zdravlje ljudi i okolinu i upravljanju utvrđenim rizicima od neželjenih efekata zagađenja, radi preventivnog delovanja u cilju zaštite zdravlja ljudi i unapređenja kvaliteta površinskih voda, kako na lokalnom, tako i na nacionalnom nivou.

Praćenje kvaliteta površinskih voda je osnova za dobijanje informacija o kvalitetu površinskih voda.

III - MERNA MESTA, PARAMETRI I DINAMIKA UZORKOVANJA

Programom praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša definisano je:

• broj vodnih tela i broj, položaj i raspored mernih mesta;

• lista parametara kontrole kvaliteta površinskih voda;

• dinamika praćenja kvaliteta površinskih voda, kao i način izveštavanja.

Praćenje kvaliteta površinskih voda u 2017/2018. godini i to: reke Nišave, Južne Morave, Kutinske reke i Toponičke reke, vrši se uzorkovanjem i ispitivanjem 66 uzoraka, sa 11 definisanih mernih mesta, datih u tabeli:

REKA NIŠAVA
1.	Nišava, između Sićevačke klisure i Niške Banje
2.	Nišava, u delu vodotoka kod JKP "Naissus"
3.	Nišava, 100 m uzvodno od uliva pomoćnog i glavnog kolektora Niša
4.	Nišava, 300 m nizvodno od uliva pomoćnog i glavnog kolektora Niša
5.	Nišava, 100 m pre uliva u Južnu Moravu
JUŽNA MORAVA
1.	Južna Morava, kod Mramora (Novo Selo)
2.	Južna Morava, u nivou sela Mezgraja, kod Železničkog mosta
KUTINSKA REKA
1.	Kutinska reka, kod Lazarevog sela
2.	Kutinska reka, kod preduzeća "Nissal"
TOPONIČKA REKA
1.	Toponička reka, 100 m uzvodno od uliva otpadnih voda Specijalne psihijatrijske bolnice u Gornjoj Toponici
2.	Toponička reka, 300 m nizvodno od uliva otpadnih voda Specijalne psihijatrijske bolnice u Gornjoj Toponici

Odlukom o utvrđivanju Popisa voda I reda ("Službeni glasnik RS", br. 83/10), navedeni vodotoci pripadaju vodotocima I reda.

U skladu sa Uredbom o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje ("Službeni glasnik RS", br. 50/2012), listu parametara kontrole, koji će se ispitivati u uzorcima površinskih voda, čine sledeći fizičko-hemijski i mikrobiološki parametri:

Parametar	Jedinica mere
Opšti
pH
Suspendovane materije	mg/l
Kiseonični režim
Rastvoreni kiseonik	[mg O2/l]
Zasićenost kiseonikom	%
- nestratifikovana voda
BPK5	[mg O2/l]
HPK (bihromatna metoda)	[mg O2/l]
Ukupni organski ugljenik (TOS ili UV ekstincija na 254nm)	[mg/l]
Nutrijenti
Ukupan azot	[mg N/l]
Nitrati	[mg N/l]
Nitriti	[mg N/l]
Amonijum jon	[mg N/l]
Ukupan fosfor	[mg P/l]
Ortofosfati	[mg P/l]
Salinitet
Hloridi	[mg/l]
Ukupni zaostali hlor (parametar je predviđen za salmonidne i ciprinidne površinske vode - I i II klasa voda)	[mg/l HOCl]
Sulfati	[mg/l]
Ukupna mineralizacija	[mg/l]
Elektroprovodljivost na 20°C	[mS/cm]
Metali
Arsen	[μg/l]
Bor	[μg/l]
Bakar	[μg/l]
Cink	[μg/l]
Hrom (ukupni)	[μg/l]
Gvožđe (ukupno)	[μg/l]
Mangan (ukupni)	[μg/l]
Organske supstance
Fenolna jedinjenja fenoli - C2H5OH	[μg/l]
Naftni ugljovodonici
Površinski aktivne materije (kao laurilsulfat)	[μg/l]
Mikrobiološki parametri
Fekalni koliformi	cfu/100ml
Ukupni koliformi	cfu/100ml
Crevne enterokoke	cfu/100ml
Broj aerobnih heterotrofa (metoda Kohl)	cfu/1ml

Lista metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, analizu uzoraka i obradu podataka obuhvata spisak referentnih metoda i standarda koji će se koristiti pri realizaciji programa za uzorkovanje, analizu uzoraka, kao i za ocenjivanje vrednosti koncentracija.

Stručna akreditovana institucija koja vrši ispitivanje površinskih voda u obavezi je da u izveštaju o ispitivanju površinskih voda navede listu metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, analizu uzoraka i obradu podataka. Tumačenje rezultata ispitivanja vrši se na osnovu važeće zakonske regulative.

Uzorkovanje površinskih voda vršiće se u toku 2017. godine u periodu jul-decembar i u 2018. godini u periodu januar-jun. Vremenski periodi uzorkovanja i ispitivanja površinskih voda definisani operativnim planom od strane stručne akreditovane institucije koja vrši monitoring površinskih voda.

Izveštaj o monitoringu površinskih voda sadrži: broj vodnih tela i broj i raspored mernih mesta, položaj mernih mesta, listu analiziranih parametara, listu metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, granične vrednosti fizičko-hemijskih i mikrobioloških parametara propisanog statusa, rezultate analize uzoraka i obrade podataka, procenu ekološkog statusa površinskih voda na osnovu analiziranih parametara, podatke o stručnoj akreditovanoj instituciji koja vrši monitoring površinskih voda.

Rezultati analize uzoraka površinskih voda prikazuju se u izveštaju tabelarno, grafički (mapiranje mernih mesta ispitivanja) i tekstualno, sa zaključkom o stanju površinskih voda, predlogom mera, kao i opisom načina i dinamike daljih ispitivanja površinskih voda.

Izveštaji se dostavljaju u skladu sa dinamikom uzorkovanja, u roku od 10 dana po isteku meseca u kome je vršeno uzorkovanje, dva primerka u pisanoj formi i u elektronskoj formi.

Konačni izveštaj, dostavlja se zajedno sa poslednjim izveštajem u 2018. godini.

Podaci dobijeni realizacijom Programa praćenja kvaliteta površinskih voda dostavljaju se Agenciji za zaštitu životne sredine do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu i koriste se za ocenjivanje kvaliteta površinskih voda i sastavni su deo informacionog sistema zaštite životne sredine.

U slučaju pojave akcidentnog zagađenja, uzorkovanje i izveštavanje vršilo bi se odmah.

IV - AKTIVNOSTI ZA REALIZACIJU PROGRAMA

Realizacija Programa praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša za 2017/2018. godinu reka Nišave, Južne Morave, Kutinske i Toponičke reke, obuhvata tri faze:

I faza - Donošenje Programa od strane Gradskog veća Grada Niša;

II faza - Sprovođenje postupka javne nabavke male vrednosti i određivanje stručne akreditovane institucije, koja će vršiti praćenje kvaliteta površinskih voda i potpisivanje ugovora;

III faza - Realizacija Programa od strane izabrane stručne akreditovane institucije.

V - IZVORI FINANSIRANJA

Program praćenja kvaliteta površinskih voda finansiraće se iz sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine, predviđenih Odlukom o budžetu Grada Niša za 2017. godinu ("Službeni list Grada Niša", br. 148/16), razdeo 3; glava 3.1; funkcija 560; pozicija 91; ekonomska klasifikacija 424 - specijalizovane usluge, od ukupno namenjene aproprijacije od 15.700.000,00 dinara.

Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".