PRAVILNIKO USLOVIMA KOJE TREBA DA ISPUNJAVAJU OBJEKTI ZA ŽIVOTINJSKE OTPATKE I POGONI ZA PRERADU I OBRADU ŽIVOTINJSKIH OTPADAKA("Sl. glasnik RS", br. 94/2017) |
Ovim pravilnikom propisuju se tehnički i tehnološki uslovi koje treba da ispunjavaju objekti za životinjske otpatke i pogoni za preradu i obradu životinjskih otpadaka.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) životinjski otpaci jesu produkti metabolizma domaćih životinja koji sadrže azot, fosfor, kalijum, kalcijum i magnezijum, koji se razbacuju po poljoprivrednim površinama kao organsko đubrivo u cilju poboljšanja uslova za ishranu bilja i povećanja plodnosti zemljišta, a koji uključuju čvrsti i tečni stajnjak (u daljem tekstu: životinjske izlučevine);
2) osoka jeste smeša tečnih produkta metabolizma životinjskog porekla, urina sa dodatkom izlučevina, i vode za održavanje higijene u objektu;
3) pogoni za preradu i obradu životinjskih izlučevina jesu objekti za skladištenje i preradu životinjskih izlučevina;
4) stajnjak jeste čvrsti i/ili tečni izmet odnosno mokraća farmski uzgajanih životinja, osim farmski uzgajanih riba, sa ili bez prostirke;
5) tečni stajnjak jeste mešavina izlučevina (ekskremenata fecesa i urina) domaćih životinja, koja se sastoji od čvrstog ili ugušćenog dela (balege) i tečnog dela (urina - osoke) bez prisustva prostirke;
6) uslovno grlo (u daljem tekstu: UG) jeste uporedna vrednost domaćih životinja svedena na masu od 500 kg;
7) čvrsti stajnjak jeste mešavina prostirke sa čvrstim i tečnim produktima metabolizma životinjskog porekla (fecesom i urinom) različitog stepena biološke razgrađenosti, stabilnosti i zrelosti.
Objekti za životinjske izlučevine služe za skladištenje životinjskih izlučevina (u daljem tekstu: objekti za skladištenje životinjskih izlučevina) i mogu biti:
1) đubrišta;
2) osočne jame;
3) lagune;
4) sedimentacijski bazeni.
Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina gradi se od materijala nepropustljivog za vodu, na način koji sprečava izlivanje, ispiranje ili oticanje stajnjaka u okolinu, kao i zagađenje podzemnih i površinskih voda.
Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina gradi se na najmanje:
1) 20 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita jezera ili druge stajaće vode;
2) 3 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita vodotoka širine korita 5 m ili više;
3) 10 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita vodotoka, na nagnutim terenima uz vodotokove sa nagibom većim od 10%.
Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina svojim kapacitetom treba da obezbedi prikupljanje stajnjaka za period od šest meseci.
Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina određuje se na osnovu obračuna UG datog u Prilogu 1 - Obračun UG po pojedinim vrstama domaćih životinja, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina, u zavisnosti od vrste domaćih životinja i vrste stajnjaka, za period od šest meseci dat je u Prilogu 2 - Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina prema vrsti domaće životinje i vrsti stajnjaka za period od šest meseci u m3 (u daljem tekstu: Prilog 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Đubrište je horizontalni objekat od armiranog betona za lagerovanje čvrstog stajnjaka.
Pod đubrišta ograđuje se betonskim zidovima sa tri strane i treba da izdrži sva statička opterećenja kojima je izložen u toku manipulacije stajnjakom.
Osočna jama je ukopani podzemni betonski objekat izgrađen od materijala nepropustljivog za vodu i pokriven betonskom pločom sa otvorom za pražnjenje.
Osočna jama gradi se u neposrednoj blizini svakog đubrišta radi prikupljanja tečnog dela čvrstog stajnjaka (u daljem tekstu: osoka) na način koji sprečava isticanje u podzemne i površinske vode.
Kapacitet osočne jame obračunava se prema količini tečne faze stajnjaka koju ne upije prostirka za period od šest meseci. Ta količina treba da se kreće u granicama od 5 do 10% od ukupne količine izlučevina tečne faze jednog UG.
Količina stajnjaka obračunata prema UG iznosi od 45 do 55 kg/UG/dan u zavisnosti od učešća prostirke. Kod preživara ta količina iznosi 55 kg/UG/dan, a kod nepreživara 45 kg/UG/dan. Kod preživara odnos čvrste i tečne faze je 3:2, a kod nepreživara 2:3.
Osočna jama koristi se i za prihvatanje atmosferskog taloga i vode za održavanje higijene u objektu.
Osočna jama povezana je sa kanalima za izđubravanje u stajama, kao i sa podom đubrišta (površinskom drenažom - rigolom sa spoljašnje strane đubrišta).
Do osočne jame i đubrišta izgrađuje se betonski prilaz.
Ako se kroz sistem i tehnologiju gajenja domaćih životinja ne stvara osoka osočne jame nije potrebno graditi.
Laguna je objekat za lagerovanje tečnog stajnjaka koji se gradi formiranjem zemljišnih bazena male dubine i velike površine.
Izgradnja lagune vrši se iskopavanjem zemlje sa podizanjem zemljanih nasipa ili bez zemljanih nasipa. Dubina sloja tečnog stajnjaka u laguni treba da odgovara kapacitetima datim u Prilogu 2 ovog pravilnika.
Prema načinu gradnje laguna može biti: betonska, laguna sa plastičnom folijom i laguna obložena slojem gline.
Betonska laguna se izgrađuje od armiranog betona i može se oblagati folijom u cilju povećanja stepena sigurnosti od oticanja stajnjaka kroz zidove lagune.
Laguna sa plastičnom folijom je zemljana laguna obložena plastičnom folijom. Dno i zidovi lagune oblažu se folijom u dva sloja. Između slojeva folije postavljaju se drenažne cevi koje povezuju lagunu sa revizionim šahtom. Folija treba da se u potpunosti prilagodi obliku lagune.
Laguna obložena slojem gline se posle zemljanih radova presvlači slojem gline. Nanošenje gline treba da obezbedi sprečavanje isticanja i najmanjih količina stajnjaka iz lagune. Sloj gline nanosi se u debljini oko 10 cm ravnomerno po zidovima i dnu lagune.
Sedimentacijski bazen je objekat kružnog poprečnog preseka smešten izvan staje koji služi za lagerovanje tečnog stajnjaka.
Sedimentacijski bazen gradi se od materijala nepropustljivog za vodu i može biti nadzemni, poluukopani ili potpuno ukopani.
Potpuno ukopani sedimentacijski bazen pokriva se pločom od armiranog betona ili ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima.
Oko sedimentacijskog bazena nasipa se krupni šljunak ili drugi odgovarajući materijal u pojasu od najmanje 1 m.
Do sedimentacijskog bazena gradi se čvrst prilazni put koji služi za kretanje mehanizacije za pražnjenje bazena.
U sedimentacijskom bazenu treba da postoje uslovi za korišćenje mehaničkog mešača za homogenizaciju tečnog stajnjaka u toku nege, pred korišćenje, kao i za postavljanje pumpe za manipulaciju tečnim stajnjakom.
U neposrednoj blizini staje gradi se prijemni bazen koji služi za prijem tečnog stajnjaka iz staje i u njega se ulivaju kanali kojima se staja izđubrava.
U prijemni bazen smešta se pumpa za manipulaciju tečnim stajnjakom. Manipulacija tečnim stajnjakom podrazumeva prepumpavanje tečnog stajnjaka u sedimentacijski bazen, separator za separaciju tečnog od čvrstog dela stajnjaka ili u cisternu za transport. Prijemni bazen pokriva se pločom od armiranog betona sa otvorom za pražnjenje ili se ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima.
Ako se vrši separacija tečnog od čvrstog dela stajnjaka gradi se i deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka. Količina separata je od 0,5 do 1 kg/UG/dan.
Kapacitet deponije za čvrsti separisani deo stajnjaka zavisi od broja UG i dužine lagerovanja.
Deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka gradi se pored sedimentacijskog bazena, ispod separatorske kućice ili postolja za separator.
Pogoni za preradu i obradu životinjskih izlučevina treba da ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje veterinarstvo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OBRAČUN UG PO POJEDINIM VRSTAMA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
Vrsta/kategorija domaćih životinja |
UG/domaćoj |
Goveda i bivoli stariji od 24 meseca |
1,2 |
Goveda i bivoli starosti od 12 do 24 meseca |
0,8-1,0 |
Goveda i bivoli starosti od 6 do 12 meseci |
0,6-0,8 |
Priplodni bikovi i bikovi bivoli |
1,4 |
Telad goveda i bivola |
0,15 |
Konji |
1,2 |
Ždrebad |
0,5 |
Magarci |
0,5 |
Ovce i koze |
0,10 |
Janjad, jarad |
0,05 |
Krmače |
0,3-04 |
Nerastovi |
0,4 |
Svinje u tovu od 25 do 130 kg |
0,15 |
Prasad |
0,02 |
Koke nosilje i petlovi, morke i plovke |
0,004 |
Tovni pilići |
0,0025 |
Ćurke i guske |
0,02 |
Kunići i pernata divljač |
0,002 |
KAPACITET OBJEKTA ZA SKLADIŠTENJE ŽIVOTINJSKIH IZLUČEVINA PREMA VRSTI DOMAĆE ŽIVOTINJE I VRSTI STAJNJAKA ZA PERIOD OD ŠEST MESECI U M3
Vrsta/kategorija domaćih životinja |
Tečni stajnjak/m3 |
Čvrsti stajnjak/m3 |
Osoka/m3 |
Goveda i bivoli stariji od 24 meseca |
7,1 |
7,0 |
3,5 |
Goveda i bivoli starosti od 12 do 24 meseca |
5,8 |
4,2 |
2,9 |
Goveda i bivoli starosti od 6 do 12 meseci |
2,3 |
2,1 |
1,2 |
Priplodni bikovi i bikovi bivoli |
7,1 |
7,0 |
3,5 |
Telad goveda i bivola |
1,2 |
1,0 |
0,7 |
Konji |
- |
7,0 |
- |
Ždrebad |
- |
3,5 |
- |
Magarci |
- |
3,5 |
- |
Ovce i koze |
- |
1,0 |
- |
Jagnjad, jarad |
- |
1,0 |
- |
Krmače |
2,55 |
1,73 |
0,84 |
Nerastovi |
2,55 |
1,73 |
0,84 |
Svinje u tovu od 25 do 130 kg |
0,64 |
0,44 |
0,21 |
Prasad |
0,21 |
0,09 |
0,035 |
Koke nosilje i petlovi, morke, plovke |
0,032 |
0,016 |
- |
Tovni pilići |
- |
0,006 |
- |
Ćurke i guske |
- |
0,03 |
- |
Kunići i pernata divljač |
- |
0,042 |
- |