ODLUKA O PROGLAŠENJU ZAŠTIĆENOG PODRUČJA "ZAŠTIĆENO STANIŠTE MALI VRŠAČKI RIT" ("Sl. list opštine Vršac", br. 10/2013 i "Sl. list grada Vršca", br. 17/2017)

Član 1

Ovom Odlukom proglašava se zaštićeno područje "Zaštićeno stanište Mali vršački rit" kao zaštićeno područje III kategorije, radi očuvanja jedinstvene ekološke, strukturne i funkcionalne celine tog predela kao i radi povezivanja sa predelom izuzetnih odlika pod imenom "Vršačke planine".

Član 2

Predeo Malog vršačkog rita se nalazi u gradu Vršcu, k.o. Vršac i k.o. Veliko Središte. Prostire se severoistočno od Vršca u pravcu Velikog Središta, naslanjajući se na gradsku zonu. Celom dužinom se naslanja na Vršačke planine, od kojih je odeljen putem Vršac - Veliko Središte. Zaštićeno stanište je mozaik vlažnih i suvih livada, bara i šumaraka značajan za očuvanje populacija divljih vrsta. Među njima se posebno ističu silja-vina (Peucedanum officinale), zvjezdičica (Aster sedifolius), sirotinjska trava (Gluceria declinata), stepski gušter (Podarcis taurica), patka njorka (Aythya pygosa) i prdavac (Crex crex).

Član 3

Cilj zaštite staništa je:

1) zaštita ugroženih i retkih tipova staništa, ekosistema i/ili autohtonih divljih vrsta na nacionalnom i/ili međunarodnom nivou;

2) obezbeđivanje povoljnog stanja populacija autohtone divlje vrste i/ili vrsta;

3) omogućavanje nesmetanog odvijanja neke od životnih faza autohtonih divljih vrsta (mrešćenje, parenje, gnežđenje, podizanje mladunaca, prezimljavanje.....)

4) zaštita krajnje ugroženih i ranjivih vrsta;

5) omogućavanje protoka gena između populacije vrste;

6) obezbeđivanje migratornih puteva i odmorišta;

7) omogućavanje istraživanja, naučnih upravljanja populacijama i obrazovanja.

Na zaštićenom staništu zabranjene su radnje i aktivnosti kojima se ugrožava ili oštećuje jedno ili više tipova staništa.

Član 4

Na zaštićenom području uspostavljaju se režimi zaštite II i III stepena. Zaštićeno stanište "Mali vršački rit obuhvata površinu od 931,20 ha, od čega

- režim zaštite II stepena zauzima 449,87 ha

- režim zaštite III stepena obuhvata površinu od 485,85 ha.

Član 5

U režimu zaštite II stepena, pored mera zabrane za III stepen:

ZABRANJUJE SE:

1. izgradnja novih javnih puteva;

2. uklanjanje travnog pokrivača sa površinskim slojem zemljišta.

OGRANIČAVA SE:

1. izgradnja objekata i infrastrukture, na objekte za potrebe upravljanja zaštićenim područjem i održivog pašarenja;

2. pašarenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, u skladu sa kapacitetom i prirodnim vrednostima;

3. košenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, uz primenu zaštitnih mera za floru i faunu;

4. uklanjanje priobalne, plutajuće i podvodne vegetacije, na potrebe revitalizacije i održavanja kanala, s tim što vremenski razmak između dva čišćenja istog kanala treba da bude veći od 3 godine;

5. seča autohtonih vrsta drveća, na aktivnosti za potrebe revitalizacije i sprečavanja prenamnožavanja patogena;

6. lov, na kontrolu patogena i prenamnožavanja predatora;

7. turizam na prostorno, vremenski i kapacitetom ograničene vrednosti, u skladu sa potrebom očuvanja prirodnih vrednosti.

Član 6

U režimu zaštite III stepena

ZABRANJUJE SE:

1. izgradnja objekata za deponovanje opasnog otpada i drugih objekata kojima bi se mogao zagaditi vazduh, voda i zemljište i ugroziti flora i fauna;

2. promena namene zemljišta, osim u cilju upravljanja i revitalizace staništa;

3. eksploatacija zemlje i mineralnih sirovina;

4. narušavanje i uništavanje površina pod travnom vegetacijom, njihovo preoravanje i uspostavljanje poljoprivredne proizvodnje;

5. unošenje alohtoni i invazivnih vrsta;

6. širenje površina pod zasadima drveća i grmlja, osim u cilju revitalizacije staništa;

7. zamena sastojina i grupacija autohtonih vrsta drveća alohtonim;

8. isušivanje i/ili zatrpavanje vlažnih staništa;

9. lov na vodenu pernatu divljač;

10. uznemiravanje, neplansko sakupljanje i uništavanje divljih životinja;

11. uništavanje, neplansko uklanjanje i sakupljanje divljih biljaka i gljiva;

12. kretanje svinja na udaljenosti većoj od 100 m od salaša;

13. hemijsko i fizičko zagađivanje, deponovanje čvrstog i tečnog otpada i otpadnih zagađenih voda;

14. ispuštanje neprečišćenih otpadnih voda, kao i voda ispod kvaliteta koji odgovara II klasi;

15. kretanje vozila na motorni pogon, drugih vozila i prevoznih sredstava izvan puteva, staza i prostora koji su za to namenjeni, osim za službene potrebe;

16. zagađivanje bukom i svetlošću;

17. radovi i aktivnosti mogu imati nepovoljan uticaj na geomorfološke, hidrološke i pedološke karakteristike, živi svet, životnu sredinu, ekološki integritet i estetska obeležja predela.

OGRANIČAVA SE:

1. izgradnja objekata i infrastrukture, na objekte za potrebe održivog turizma i rekreacije, upravljanja prirodnim dobrom i održivog pašarenja;

2. pašarenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, u skladu sa kapacitetom i prirodnim vrednostima;

3. košenje, na prostorno i vremenski ograničene aktivnosti, uz primenu zaštitnih mera za floru i faunu;

4. sadnja i seča drveća i grmlja, na održivo gazdovanje šumama, aktivnosti za potrebe revitalizacije, bezbednosti posetilaca i sprečavanja prenamnožavanja patogena;

5. osvetljavanje prostora na usmereno osvetljavanje objekata, prizemnih površina i površine zemljišta kao i za potrebe bezbednosti saobraćajnica, turističkih sadržaja i kulturno-istorijskih vrednosti;

6, primena hemijskih sredstava na upotrebu veštačkih đubriva na obradivim površinama, a za hemijska sredstva za zaštitu bilja uz saglasnost Ministarstva;

7. turističke aktivnosti na održive oblike turizma i rekreacije na za to uređenim lokalitetima, objektima i stazama.

Član 7

Mere očuvanja i unapređenja su mere kako bi se obezbedilo održavanje i poboljšanja stanja prirodnih vrednosti i to:

1. očuvanje reprezentativnih geoloških, geomorfoloških i hidroloških pojava i odlika, biogeografskih obeležja područja, predeonog, ekosistemskog, specijskog i genskog diverziteta;

2. revitalizacija staništa;

3. održavanje kanalske mreže korišćenjem bioloških metoda;

4. plansko suzbijanje i zamena invazivnih alohtonih vrsta autohtonim;

5. potenciranje prirodnog sastava i mešovitosti šumskih sastojaka;

6. reintrodukcija vrsta nestalih sa svog područja;

7. mere aktivne zaštite faune: (prelazi i prolazi, izolatori, veštačka gnezda i dr.);

8. održavanje prohodnosti ekoloških koridora;

9. monitoring prirodnih vrednosti;

10. prezentacija i popularizacija prirodnih i stvorenih vrednosti;

11. razvoj turističke ponude i sistema upravljanja aktivnostima posetilaca.

Član 8

Zaštićenim staništem "Mali Vršački rit" upravlja Javno komunalno preduzeće "Drugi oktobar" iz Vršca (u daljem tekstu: Upravljač).

Član 9

Upravljač donosi plan upravljanja za period od deset godina.

Planom upravljanja određuje se način sprovođenja zaštite, korišćenja i upravljanja zaštićenim područjem, smernice i prioriteti za zaštitu i očuvanje prirodnih vrednosti zaštićenog područja, kao i razvojne smernice, imajući u vidu potrebe lokalnog stanovništva.

Plan upravljanja sadrži naročito:

1) prikaz glavnih prirodnih i stvorenih vrednosti, kao i prirodnih resursa;

2) ocenu stanja životne sredine zaštićenog područja;

3) pregled konkretnih aktivnosti, delatnosti procesa koji predstavljaju faktor ugrožavanja zaštićenog područja;

4) dugoročne ciljeve zaštite, očuvanja i unapređenja i održivog razvoja;

5) analizu i ocenu uslova za ostvarivanje tih ciljeva;

6) prioritetne aktivnosti i mere na zaštiti, održavanju, praćenju stanja i unapređenju prirodnih i stvorenih vrednosti;

7) prioritetne zadatke naučnoistraživačkog i obrazovnog rada;

8) planirane aktivnosti na održivom korišćenju prirodnih vrednosti, razvoju i uređenju prostora;

9) prostornu identifikaciju planskih namena i režima korišćenja zemljišta;

10) aktivnosti na promociji vrednosti zaštićenog područja;

11) studijsku, (istraživačku), programsku, plansku i projektnu dokumentaciju potrebnu za sprovođenje ciljeva i aktivnosti;

12) oblike saradnje i partnerstva sa lokalnim stanovništvom i drugim vlasnicima i korisnicima nepokretnosti;

13) aktivnosti i mere na sprovođenju plana sa dinamikom i subjektima realizacije plana upravljanja i način ocene uspešnosti njegove primene;

14) finansijska sredstva i druge materijalne pretpostavke za izvršavanje i poverenih poslova u upravljanju zaštićenim područjem i način njihovog obezbeđenja.

Član 10

Na plan upravljanja zaštićenim područjem saglasnost daje Gradsko veće, po prethodno pribavljenom mišljenju Zavoda.

Bliže uslove koje mora da ispunjava upravljač propisuje Ministarstvo.

Član 11

U upravljanju zaštićenim područjem upravljač je dužan naročito da:

1) čuva, unapređuje i promoviše zaštićeno područje;

2) sprovodi propisane režime zaštite;

3) donosi plan upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi utvrđen aktom o zaštiti;

4) obeleži zaštićeno područje, granice i režime zaštite u skladu sa posebnim pravilnikom o načinu obeležavanja;

5) osigura neometano odvijanje prirodnih procesa i održivog korišćenja zaštićenog područja;

5a) daje saglasnost za obavljanje naučnih istraživanja, za izvođenja istražnih radova, snimanje filmova, postavljanje privremenih objekata na površinama u zaštićenom području i daje druga odobrenja u skladu sa ovim zakonom i pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi;

6) obezbedi nadzor nad sprovođenjem uslova i mera zaštite prirode;

7) prati kretanje i aktivnosti posetilaca i obezbeđuje obučene vodiče za turističke posete;

8) vodi evidenciju o prirodnim vrednostima i o tome dostavlja podatke Pokrajinskom zavodu;

9) vodi evidenciju o ljudskim aktivnostima, delatnostima i procesima koji predstavljaju proces ugrožavanja i oštećenja zaštićenog područja i o tome dostavlja podatke Zavodu i Ministarstvu;

9a) vodi evidenciju o nepokretnostima sa podacima od značaja za upravljanje zaštićenim područjem;

10) u saradnji s republičkom i pokrajinskom inspekcijom i organima bezbednosti sprečava sve aktivnosti i delatnosti koje su u suprotnosti sa aktom o zaštiti i predstavljaju faktor ugrožavanja i devastacije zaštićenog područja;

11) donosi akt o naknadama;

12) vrši i druge poslove utvrđene zakonom i aktom o zaštiti.

Član 12

Upravljač u obavljanju poslova zaštite i razvoja Parka prirode "Mali vršački rit" obezbeđuje sprovođenje propisanih režima zaštite radi očuvanja i unapređivanja prirodnog dobra, kulturnih, vaspitno obrazovnih, informativno-propagandnih i drugih aktivnosti, omogućuje obavljanje naučno-istraživačkih aktivnosti, donosi srednjoročni i godišnji program zaštite i razvoja.

Upravljač podnosi izveštaj o ostvarivanju programa iz člana ove Odluke do 15 decembra za tekuću godinu organu uprave nadležnom za poslove zaštite životne sredine.

Član 13

Finansiranje zaštićenog područja obezbeđuje se iz:

1) sredstava budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine, odnosno jedinica lokalne samouprave;

2) sredstava Fonda za zaštitu životne sredine;

3) naknada za korišćenje zaštićenog područja;

4) prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti i upravljanja zaštićenim područjem;

5) sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode;

6) donacija, poklona i pomoći;

7) drugih izvora u skladu sa zakonom.

Za korišćenje zaštićenog područja plaća se naknada upravljaču. Visinu naknade određuje upravljač zaštićenog područja. Zajedničke elemente za utvrđivanje naknade propisuje Vlada. Na akt upravljača zaštićenog područja kojim se utvrđuje visina, način obračuna i plaćanja naknade saglasnost daje Ministarstvo. Upravljač je dužan da sredstva od naknada za korišćenje zaštićenog područja koristi za zaštitu, razvoj i unapređenje toga zaštićenog područja.

Član 14

Odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Opštine Vršac".