PRAVILNIKO USLOVIMA ZA PRIVREMENO POSTAVLJENE VUČNICE I SMANJEN OBIM RADNIH ZAHTEVA("Sl. glasnik RS", br. 11/2018) |
Ovim pravilnikom propisuju se uslovi za privremeno postavljene vučnice i smanjen obim radnih zahteva.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) gornja okretna (povratna) stanica je celina koja sadrži infrastrukturne delove i postrojenje sa tehničkom opremom, koje predstavlja mesto na kome se zatvara krug vučnog užeta i vraćaju prazni vučni uređaji silaznim krakom do pogonske (polazne) stanice;
2) zatezni uređaj je komponenta koja se koristi za održanje naprezanja vučnog užeta u okviru utvrđenih granica, a sastoji se od zateznog kotura sa potpornom konstrukcijom i protivtega;
3) koturna baterija je sklop kotura sa nosećom konstrukcijom, gde su koturovi postavljeni u niz, jedan iza drugog, kako bi usmerili kretanje vučnog užeta;
4) povratna, odnosno pogonska užnica su rotacioni oslonci, koji su postavljeni vodoravno ili koso na krajevima vučnice, sa žljebom, oko kojih se ostvaruje prenosni pogon i promena smera kretanja vučnog užeta;
5) privremeno postavljena vučnica sa nisko vođenim užetom je privremeno postavljena žičara koja vuče lica na skijama ili drugoj odgovarajućoj opremi koristeći vučne uređaje po vučnoj trasi, čije se vučno uže nalazi ispod glave lica.
II USLOVI ZA PRIVREMENO POSTAVLJENE VUČNICE
Teren na kojem se nalazi građevinska infrastruktura privremeno postavljene vučnice (noseća konstrukcija, stanice) ne može da bude na zemljištu na kome ima vodotokova (šuma i šumskog zemljišta u prvom stepenu zaštita voda) ili vododerina (šuma i šumskog zemljišta u prvom stepenu zaštite od erozije) i na kom postoji mogućnost pada okolnog drveća.
Geološki profil tla treba da bude stabilan, bez klizišta i erozije okolnih padina i ne može biti izložen lavinama.
Osa privremeno postavljene vučnice između stanica treba da bude pravolinijska, pri čemu najveći dozvoljeni horizontalni prelom ose nosećeg odnosno transportnog užeta na potpornoj konstrukciji treba da iznosi 1%, uz uslov da je obezbeđeno sigurno vođenje užadi.
Radi bezbednog transporta, maksimalno dozvoljen broj lica koji se transportuje je:
1) za privremeno postavljene vučnice sa jednom neodvojivom ili odvojivom hvataljkom - jedno lice;
2) za privremeno postavljene vučnice sa pratnjom - broj lica je određen konstrukcijom/tipom kabine.
Hvataljke privremeno postavljene vučnice trebaju da budu takve da se u radu ne mogu nenamerno odvojiti ili proklizavati na užetu.
Hvataljke iz stava 1. ovog člana privremeno postavljene vučnice treba da budu označene brojem.
Sila otpora protiv proklizavanja hvataljke privremeno postavljene vučnice treba da bude ostvarena isključivo pomoću sile trenja između čeljusti hvataljke privremeno postavljene vučnice i užeta.
Za kontrolu hvataljki privremeno postavljene vučnice, uzima se u obzir:
1) uzdužna sila vuče;
2) sile prouzrokovane otklonima užeta na prelazu preko koturnih baterija;
3) sile prouzrokovane uređajem za spajanje hvataljke privremeno postavljene vučnice.
Horizontalni otklon transportnog užeta na hvataljki privremeno postavljene vučnice pri prolazu preko pogonske ili povratne užnice mora biti do 16%, pri čemu krajevi čeljusti hvataljke treba da imaju odgovarajuća izlazna zaobljenja.
III USLOVI ZA SMANJEN OBIM RADNIH ZAHTEVA PRIVREMENO POSTAVLJENE VUČNICE
Transportno uže, vučno uže i protivuže privremeno postavljene vučnice, pri ujednačenom pogonu ne treba da vibriraju.
Za sprečavanje prenosa uzdužnih i poprečnih vibracija užeta na vozna kolica privremeno postavljene vučnice, treba da se postave uređaji za prigušivanje i osiguravanje dozvoljenog savijanja vučnog užeta odnosno protivužeta.
Na krajnjim stanicama privremeno postavljene vučnice sa nisko vođenim užetom, treba preduzeti odgovarajuće mere bezbednosti kako bi koturovi bili van dometa lica.
Zaštitne ograde privremeno postavljene vučnice treba da budu postavljene na ukrcajnom i iskrcajnom prostoru kako bi se izbeglo približavanje opasnim delovima stanice.
Pri ukrcaju lica, treba da bude postavljen zaštitni uređaj kako bi se izbeglo da se lice koje ukrcava vrati unazad.
Prilikom iskrcaja lica, treba da se obezbedi da lice ostane u kontaktu sa podlogom, pri svakom zaustavljanju privremeno postavljene vučnice koje je izazvano oslobađanjem uređaja sa kraja staze.
Vučni uređaj privremeno postavljene vučnice se može sastojati od hvataljke, teleskopske motke, J ili T - prihvatnika ili tanjira, vučnog bubnja i vučnog konopca.
Izvedeni oblik i funkcionalnost vučnog uređaja privremeno postavljene vučnice treba da ispuni uslov da vučni uređaj u startu amortizuje vučnu silu ne ugrožavajući stabilnost lica pri najvećem dozvoljenom ubrzanju. Tanjir i J ili T - prihvatnik vučnog uređaja vučnice treba da bude takav da se može, ne zapinjući za odeću ni opremu lica, lako uhvatiti i lako pustiti.
Hvataljka privremeno postavljene vučnice treba da obezbedi da stepen sigurnosti protiv proklizavanja bude S ≥ 2, odnosno pri svakoj promeni prečnika vučnog užeta da stepen sigurnosti protiv proklizavanja bude u opsegu: 2< S ≤3. Za ispitivanje stepena sigurnosti protiv proklizavanja hvataljke privremeno postavljene vučnice, treba da se izradi izveštaj o ispitivanju, a za vučne uređaje sa neodvojivim hvataljkama treba da omogući merenje momenta pritezanja odnosno sile proklizavanja uz lako premeštanje vučnog uređaja duž užeta.
Vučni uređaj privremeno postavljene vučnice kao celina treba da podnese minimalno sledeća opterećenja:
1) masa skijaša - 100 kg;
2) faktor trenja između skija i snega - najmanje μ=0,06.
Stepen sigurnosti svih elemenata vučnih uređaja je S=3,0.
Vučno uže privremeno postavljene vučnice treba da bude pleteno od čeličnih žica najmanje nominalne čvrstoće Rm=1.570 N/mm2, u skladu sa SRPS standardima za čeličnu užad, čija je upotreba dozvoljena u privremeno postavljenim vučnicama.
Vučno uže privremeno postavljene vučnice treba da bude istosmerno pleteno i umireno i treba da ima vlaknasto jezgro, u skladu sa SRPS standardima za čeličnu užad.
Radi formiranja beskonačnog užeta, vučno uže privremeno postavljene vučnice se upliće dugim upletom u skladu sa SRPS standardima za čeličnu užad, pri čemu je dužina upleta lu = 1.200 d, gde je: d = prečnik užeta.
Vučno uže privremeno postavljene vučnice se nastavlja sa najviše četiri upleta, na najmanjem međusobnom razmaku od 2,5 lu.
Odnos savijanja D/d vučnog užeta privremeno postavljene vučnice oko pogonske ili povratne užnice i skretne užnice ne može biti manji od 60 (D = prečnik užnice, d = prečnik vučnog užeta).
Zatezno uže privremeno postavljene vučnice treba da bude pleteno od čeličnih žica najmanje nominalne čvrstoće Rm=1.570 N/mm², u skladu sa SRPS standardima za čeličnu užad.
Zatezno uže privremeno postavljene vučnice treba da bude ukršteno pleteno, umireno i treba da ima vlaknasto jezgro, u skladu sa SRPS standardima za čeličnu užad.
Odnos savijanja D/d zateznog užeta privremeno postavljene vučnice oko skretne užnice ne može biti manji od 40, a oko sidrenog bubnja od 20 (D = prečnik užnice ili bubnja, d = prečnik zateznog užeta).
Sidrenje zateznog užeta privremeno postavljene vučnice izvodi se:
1) glavama užeta;
2) sidrenim bubnjevima;
3) spojnicama.
Glave užeta, (zalivena veza) izvode se u skladu sa SRPS standardima za zalivanje krajeva čelične užadi, a upotrebljavaju se uz uslov da na dužini od 40d od glave užeta, uže ne bude opterećeno na savijanje i da su glave užeta opremljene kontrolnim reperima, da bi se uočilo eventualno izvlačenje žica.
Sidreni bubnjevi treba da imaju najmanje 3,5 aktivna navoja.
Spojnice za sidrenje treba da budu dovoljno duge da se ostvari naleganje.
Kratkim spojnicama (žabicama), u skladu sa SRPS standardima za stezaljke za čeličnu užad, veže se samo slobodni kraj užeta iza sidrenog bubnja.
Čvrsto sidrenje oba kraja zateznog užeta za privremeno postavljene vučnice snage pogonskog motora manje od 11 kW i trase kraće od 300 m, je dozvoljeno uz uslov da je omogućena stalna kontrola i regulacija zatezne sile.
Zatezni uređaj privremeno postavljene vučnice treba da obezbedi slobodan hod protivtega u svim klimatskim uslovima.
Krajnji položaj protivtega zateznog uređaja privremeno postavljene vučnice se može ograničiti elastičnim odbojnicima, a za postizanje osnovne zatezne sile u vučnom užetu privremeno postavljene vučnice potrebna je određena masa protivtega koja mora biti označena na protivtegu.
Određivanje neophodnog slobodnog hoda zateznog uređaja privremeno postavljene vučnice odnosno protivtega privremeno postavljene vučnice, uslovljeno je vrednostima sledećih elemenata:
1) promene defleksije vučnog užeta privremeno postavljene vučnice pri najvećim opterećenjima (radna opterećenja i opterećenja izvan upotrebe);
2) elastično produženje užeta privremeno postavljene vučnice zbog opterećenja i dinamičkih uticaja;
3) stalna produženja užeta privremeno postavljene vučnice (najmanje 0,2%);
4) promena dužine užeta privremeno postavljene vučnice zbog ekstremne temperaturne razlike ± 35 °C.
Uslov za pravilno funkcionisanje komponenata zateznog uređaja privremeno postavljene vučnice je da naprezanja noseće konstrukcije ne mogu preći granicu razvlačenja Re (Rp 0,2) upotrebljenog materijala, pri povećanju zatezne sile od 100%.
Uslov koji treba da ispuni vučno uže privremeno postavljene vučnice za Stepen sigurnosti S vučnog užeta, je:
1) S≥4,5 za vučno uže nategnuto protivtegom;
2) S≥5,5 za vučno uže čvrsto usidreno.
Uslov koji treba da ispuni zatezno uže privremeno postavljene vučnice za Stepen sigurnosti S zateznog užeta, je:
1) S≥5,0 za zatezno uže nategnuto protivtegom;
2) S≥6,0 za zatezno uže čvrsto usidreno.
Pogonska i povratna užnica kao i skretne užnice privremeno postavljene vučnice kada je reč o trasi privremeno postavljene vučnice koja skreće, treba da budu opremljene hvatačem užeta. Ako uže isklizne ili ispadne iz žljeba, hvatač užeta treba da bude izveden tako da se uže, dok se vučnica ne zaustavi, ne ošteti.
Užnice iz stava 1. ovog člana, treba da budu izvedene tako da omogućavaju bezbedan prolaz hvataljki vučnog uređaja privremeno postavljene vučnice.
Na potpornoj konstrukciji privremeno postavljene vučnice postavljaju se vodeći koturovi i koturne baterije, koje treba da omoguće bezbedno vođenje vučnog užeta i poprečno otklonjenih vučnih uređaja.
Svi koturovi i užnice treba da imaju elastičnu oblogu sa žljebom za uže dubine najmanje 0,33 d (d = prečnik vučnog užeta).
Uslovi za bezbedno vođenje užeta u koturnim baterijama ili vodećim koturima privremeno postavljene vučnice, su:
1) da najmanja dozvoljena radijalna sila iznosi:
(1) na potpornu koturnu bateriju - FRmin = 1,00 kN;
(2) na potisnu koturnu bateriju - FRmin = 2,00 kN;
(3) na pojedini kotur koturne baterije - FR1min = 0,40 kN.
2) da izvedeni oblik koturne baterije privremeno postavljene vučnice treba da bude takav da dozvoljava ugao loma užeta od najviše 6° što je 10% po jednom koturu pri čemu prečnik kotura koturne baterije treba da bude najmanje 12d (d = prečnik vučnog užeta).
Ako osovina elastične obloge dozvoljava, ugao loma užeta oko pojedinog kotura može biti i veći, uz uslov da se svaki idući stepen povećanja ugla loma užeta i najmanji dozvoljeni prečnik kotura povećava za 3d:
1) 7° ili 12% - D = 15d;
2) 8° ili 14% - D = 18d;
3) 9° ili 16% - D = 21;
gde je D - najmanji dozvoljeni prečnik kotura.
Koturne baterije privremeno postavljene vučnice treba da budu pristupačne za održavanje i preglede.
Izvedeni oblik koturne baterije privremeno postavljene vučnice i pojedinačnih vodećih kotura treba da:
1) obezbedi slobodan prolaz vučnih uređaja poprečno otklonjenih do 20%;
2) obezbedi ravnomerno opterećenje svih kotura;
3) omogući nameštanje u svim smerovima;
4) spreči iskliznuće vučnog užeta na unutrašnju stranu;
5) obezbedi prihvat iskliznutog užeta sa spoljne strane.
Potporna konstrukcija privremeno postavljene vučnice može biti čelična ili armirano-betonska.
Deformacije potporne konstrukcije trase privremeno postavljene vučnica i konzola u visini užeta ne treba, uz uslove opterećenja privremeno postavljene vučnice u pogonu, da pređu sledeće vrednosti:
1) u poprečnom smeru - 0,5 d;
2) u uzdužnom smeru - h/250 pri potpornim opterećenjima;
3) u uzdužnom smeru - h/500 pri potisnim opterećenjima, gde je:
d - prečnik vučnog užeta;
h - visina potporne konstrukcije do vučnog užeta.
Uslov nosivosti i stabilnost potporne konstrukcije privremeno postavljene vučnice su sledeća opterećenja:
1) sopstvena težina konstrukcije sa opremom;
2) opterećenje od sila u užadima;
3) dinamičko opterećenje od prolaza vučnih uređaja;
4) opterećenje od otpora trenja;
5) opterećenje vetrom;
6) opterećenje ledom i snegom;
7) opterećenje od iskliznuća užeta sa jedne strane;
8) opterećenje od uzdužnog signalnog voda.
Uslov najvećeg dozvoljenog opterećenja nosećeg užeta privremeno postavljene vučnice je:
1) za vertikalno opterećenje: FV = 2 Qv, gde je Qv - vertikalna komponenta sile na hvataljki vučnog uređaja;
2) za horizontalno opterećenje: FH = FK, gde je FK - statička sila na jedan kotur.
Uslov najvećeg dozvoljenog opterećenja komponenata privremeno postavljene vučnice je:
1) za vučnice u pogonu:
(1) potpuno opterećena licima (masa lica kg), uz opterećenje bočnim vetrom od 0,2 kN/m2,
2) za vučnice van pogona:
(1) vučnica izložena bočnom vetru intenziteta 1,2 kN/m2;
(2) za vučnice obložene ledom i izložene bočnom vetru intenziteta 0,75 kN/m2.
Uzima se da debljina leda na vučnom užetu iznosi 2,0 cm, a gustina ρ=0,75 kg/dm3 odnosno:
D = 2,0 + d + 2,0 = 4,0 + d (cm), tako da masa leda iznosi gL=0,75 (D2-d2) ∙ π/40 (kg/m).
Pri proračunu uticaja vetra na komponente vučnice uzima se da je koeficijent otpora golog vučnog užeta c0 = 1,0…1,2, a koeficijent otpora ledom obloženog vučnog užeta cL= 0,67…0,75.
3) fiktivno opterećenje se proračunava i u slučaju:
(1) povećanja zatezne sile vučnog užeta za 30%, pri čemu se proverava kontakt između vučnog užeta i potpornog kotura i u slučaju potisne reakcije dodaje protivkotur;
(2) smanjenja zatezne sile vučnog užeta za 30%, pri čemu se proverava kontakt između vučnog užeta i potisnog kotura i u slučaju potporne reakcije dodaje protivkotur.
Dozvoljena naprezanja su uslovljena sledećim vrednostima:
1) za osnovna opterećenja: |
σ = |
2 |
Re(Rp0,2) odnosno odnosno S = 1,5; |
3 |
2) za osnovna i dopunska opterećenja: |
σ = |
2 |
Re(Rp0,2) odnosno S = 1,33. |
3 |
Opterećenja privremeno postavljene vučnice su:
1) stalna opterećenja (G);
2) korisna (pokretna) opterećenja (P);
3) bočni vetar intenziteta 0,2 kN/m2 koji deluje na stalna i korisna opterećenja (vučnica u pogonu) (V1);
4) bočni vetar intenziteta 1,2 kN/m2 koji deluje na stalna opterećenja (nezaleđena vučnica izvan pogona) (V2);
5) led (L) i sneg;
6) bočni vetar intenziteta 0,75 kN/m2 koji deluje na stalna opterećenja (zaleđena vučnica izvan pogona) (V3).
Nosivost i stabilnost komponenata privremeno postavljene vučnice treba da budu u skladu sa SRPS standardima o nosećim čeličnim i betonskim konstrukcijama.
Položaj polazne stanice privremeno postavljene vučnice treba da bude takav da mesto polaska odnosno ukrcaja lica na trasu vučnice treba da bude dužine najmanje 2v (m) dugačko, ali ne manje od 4 m, vodoravno ili sa blagim padom do 10% u uzdužnom smeru i vodoravno u poprečnom smeru, gde je v brzina privremeno postavljene vučnice.
Konstrukcija pogonske i zatezne stanice privremeno postavljene vučnice treba da bude stabilna, a obezbeđenje stabilnosti sidrenim užadima dozvoljeno je samo za privremeno postavljene vučnice snage pogona ≤ 11 kW.
Stabilnost pojedinih komponenata pogonske stanice kao i čitave pogonske stanice privremeno postavljene vučnice treba da bude u skladu sa SRPS standardima za noseće čelične konstrukcije pri sledećim opterećenjima:
1) sopstvenoj težini konstrukcije i opreme;
2) sili u vučnom užetu;
3) dinamičkoj pogonskoj sili;
4) opterećenju vetrom;
5) opterećenju snegom i ledom.
Za iskrcaj lica sa privremeno postavljene vučnice treba da se obezbedi prostor za iskrcaj lica dužine najmanje 2v (m), ali ne manje od 4 m, sa uzdužnim padom od najmanje 10%, bez početnog poprečnog pada i sa zavojitom poprečnom strminom prema izlaznoj strani.
Mesto iskrcaja lica sa privremeno postavljene vučnice treba da bude neposredno iza poslednje potporne konstrukcije.
Radi bezbednosti lica i sprečavanja da budu vučeni dalje od iskrcajnog mesta, postavlja se na udaljenosti 4v (m) od iskrcajne potporne konstrukcije, sigurnosni prekidač rada privremeno postavljene vučnice - za kraj staze, gde je v brzina privremeno postavljene vučnice.
Najmanje rastojanje od iskrcajne potporne konstrukcije privremeno postavljene vučnice do povratne stanice sa zatezanjem, treba da iznosi: Ls = 12v (m).
Za privremeno postavljene vučnice sa lebdećom povratnom užnicom i sa vučnim uređajem sa teleskopskom motkom, najmanja rastojanje između mesta iskrcaja, povratne užnice i zatezne konstrukcije, treba da bude: Ls = 10v (m) + 5,0 m.
Povrede lica komponentama privremeno postavljene vučnice, sprečavaju se postavljanjem zaštitnih ograda ili drugim zaštitnim sredstvima.
Privremeno postavljene vučnice se po svojoj nameni i funkciji ne mogu ukrštati sa drugim objektima u nivou, osim sa putevima lokalnog značaja koji se ne upotrebljavaju u skijaškoj sezoni.
Na mestima ukrštanja privremeno postavljenih vučnica sa dalekovodima treba da se obezbedi od uticaja visokog napona u skladu sa propisima koji uređuju izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova.
Pogonski motor privremeno postavljene vučnice treba da bude izveden tako da stalnim ubrzanjem može da povući potpuno opterećen uzlazni krak vučnice, računajući da je faktor trenja između skija i snega μ= 0,1.
Pogon privremeno postavljene vučnice treba da bude opremljen protivpovratnim uređajem koji sprečava kretanje unazad, kad se vučnica pri punom opterećenju iznenada zaustavi. Ako zbog male strmine staze hod unazad nije moguć, nije potrebno obezbediti protivpovratni uređaj. Faktor trenja između lica i snega iznosi μ= 0,06.
Za privremeno postavljene vučnice sa odvojivim hvataljkama, kada je uzlazni krak prazan, a na silaznom kraku su prazni vučni uređaji, treba da se vodi računa o generatorskom opterećenju. Ako takvo opterećenje uslovljava ubrzanje vučnice, pogon treba da bude opremljen automatskom kočnicom, koja deluje čim se brzina poveća iznad njene nominalne vrednosti.
Obimna sila na pogonskoj užnici privremeno postavljene vučnice obezbeđuje se zaštitom protiv proklizavanja od najmanje 1,25 N.
Radi zaštite od groma vučnog užeta privremeno postavljene vučnice, kada vučnica izvan sezone nije u pogonu, vučno uže se poveže uzemljivačima čak i ako u pogonskoj i povratnoj užnici privremeno postavljene vučnice postoje odvodni segmenti.
Stanice privremeno postavljene vučnice treba da budu međusobno povezane telefonskom vezom, a za vučnice pogonske snage ≤11 kW nije potrebno obezbediti telefonsku vezu. U slučaju kvara telefonske veze privremeno postavljene vučnice treba da postoji rezervna veza ostvarena pomoću bežičnih primopredajnika.
Sigurnosni uređaji privremeno postavljene vučnice treba da zaustave pogon vučnice aktiviranjem prekidača za zaustavljanje u nuždi, koji treba da budu u svakoj stanici i na upravljačkom pultu. Prekidač za zaustavljanje u nuždi na ukrcajno/ iskrcajnom mestu privremeno postavljene vučnice namenjen svim licima u slučaju opasnosti i treba da bude na pristupačnom i vidljivom mestu sa čitljivim natpisom.
Svi sigurnosni uređaji privremeno postavljene vučnice treba da ispune sledeće uslove:
1) treba da budu spojeni u stalno kontrolisanim strujnim kolima na načelu mirne struje. Kratki spojevi ili spoj vodova sa zemljom (uzemljenje) kao i aktiviranje sigurnosnih uređaja treba da zaustave pogon žičare. Načelo mirne struje primenjuje se analogno i kod uređaja sa nosećim frekvencijama;
2) napon linijskih sigurnosnih strujnih kola ne može biti veći od 60 V;
3) u sigurnosna strujna kola treba da budu vezani svi prekidači za zaustavljanje u nuždi i uređaji za automatsko zaustavljanje u slučaju nepravilnog rada žičare;
4) treba da budu otporni na klimatske uslove (led, kiša, sneg, promene temperature od -30 °C do +50 °C);
5) krajnji prekidači treba da budu izvedeni tako da se mogu ručno premostiti;
6) treba da bude sprečen svaki međusobni uticaj signalno-sigurnosnih i telefonskih veza ukoliko idu unutar istog voda.
Strujna kola treba da budu zaštićena od preopterećenja i struje kratkog spoja (osigurači ili prekidači).
Strujna kola treba da budu zaštićena od prenapona (prenaponski odvodnici).
Odvodnici prenapona uzemljuju se najkraćim putem. Električni otpor uzemljivača odvodnika ne može biti veći od 5Ω.
Na upravljačkom pultu privremeno postavljene vučnice treba da postoji signalizacija za pokazivanje greške rada pogonskih, električnih i sigurnosnih uređaja.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".