PROGRAM PRAĆENJA KVALITETA POVRŠINSKIH VODA NA TERITORIJI GRADA NIŠA ZA 2018/2019. GODINU ("Sl. list grada Niša", br. 37/2018)

 

I - OSNOVE PROGRAMA

Vode predstavljaju dobro u opštoj upotrebi na koje imaju pravo svi, ali ni u kom slučaju se ne mogu tretirati kao dar prirode kojim se slobodno raspolaže. Zbog značaja voda i njihovog višenamenskog korišćenja, one uživaju posebnu zaštitu i koriste se na način propisan zakonom.

Zakonom o zaštiti životne sredine su date osnovne smernice zaštite voda. Članom 23. ovog Zakona definisano je da se zaštita i korišćenje voda ostvaruje integralnim upravljanjem vodama, preduzimanjem mera za njihovo očuvanje i zaštitu u skladu sa posebnim zakonom. Integralno upravljanje vodama ostvaruje se u skladu sa Zakonom o vodama ("Službeni glasnik RS", br. 30/10 i 93/12).

Površinske vode na teritoriji grada Niša, izložene su uticajima različitih koncentrisanih i rasutih zagađivača. Prirodni i antropogeni uslovi u kojima se nalaze površinske vode ovog područja, zahtevaju monitoring njihovog kvaliteta.

Polazeći od člana 69. i 70. Zakona o zaštiti životne sredine kojima je definisano da jedinica lokalne samouprave obezbeđuje kontinualnu kontrolu i praćenje stanja životne sredine donošenjem i realizacijom programa monitoringa za svoju teritoriju, a da se monitoring vrši sistematskim praćenjem vrednosti indikatora zaštite životne sredine, pripremljen je Program praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša za 2018/2019. godinu, koji je baziran i na rezultatima monitoringa iz prethodnih godina.

Rezultati monitoringa površinskih voda pouzdano će ukazati na izvore zagađenja i stepen njihovog uticaja na degradaciju vodenih ekosistema.

II - CILJ PROGRAMA

Cilj realizacije Programa praćenja kvaliteta površinskih voda je dobijanje informacija o kvalitetu površinskih voda na teritoriji grada Niša, potrebnih za planiranje mera zaštite od neželjenih efekata zagađenja, upravljanje rizikom putem preventivnog delovanja u cilju zaštite zdravlja ljudi i zaštite životne sredine.

Praćenje kvaliteta površinskih voda predstavlja značajan element upravljanja vodama, a ogleda se u praćenju ekološkog statusa sa primarnim ciljem unapređenja kvaliteta površinskih voda, kako na lokalnom tako i na nacionalnom nivou.

Praćenje kvaliteta površinskih voda je osnova za dobijanje informacija o kvalitetu površinskih voda na teritoriji grada Niša.

III - MERNA MESTA, LISTA PARAMETARA I DINAMIKA UZORKOVANJA

Programom praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša utvrđen je broj vodnih tela i broj i raspored mernih mesta, obim, vrsta i učestalost merenja, indikatore zagađenja i njihovo praćenje, lista parametara kontrole kvaliteta površinskih voda, dinamika praćenja, kao i način dostavljanja podataka, odnosno izveštavanja.

Na osnovu podataka dobijenih višegodišnjim praćenjem i ispitivanjem i na osnovu iskustava monitoringa, Programom praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša za 2018/2019. godinu, predviđeno je praćenje kvaliteta sledećih vodnih tela: reke Nišave, Južne Morave, Kutinske reke, Toponičke i Jelašničke reke. Odlukom o utvrđivanju Popisa voda I reda ("Službeni glasnik RS", br. 83/10), navedeni vodotoci pripadaju vodotocima I reda, osim Jelašničke reke koja nije u navedenom popisu.

Praćenjem su obuhvaćena vodna tela na širem području grada Niša, na kojima se kontrola obavlja na sledećim mernim mestima:

	Red. br.	Merno mesto
Reka Nišava	1.	Nišava, most na potezu od Sićeva prema selu Manastir
	2.	Nišava, u delu vodotoka kod JKP "Naissus"
	3.	Nišava, 100 m uzvodno od uliva iz kolektora otpadnih voda
	4.	Nišava, 300 m nizvodno od uliva iz glavnog kolektora otpadnih voda
	5.	Nišava, 100 m pre uliva u Južnu Moravu
Južna Morava	1.	Južna Morava, 100 m nizvodno od mosta u selu Mramor
	2.	Južna Morava, u nivou sela Mezgraja 100 m nizvodno od Železničkog mosta
Kutinska reka	1.	Kutinska reka, most kod Lazarevog sela
	2.	Kutinska reka, pružni prelaz kod "Nissal"
Toponička reka	1.	Toponička reka, 100 m uzvodno od uliva otpadnih voda Specijalne psihijatrijske bolnice u Gornjoj Toponici
	2.	Toponička reka, 300 m nizvodno od uliva otpadnih voda Specijalne psihijatrijske bolnice u Gornjoj Toponici
Jelašnička reka	1.	Jelašnička reka, pre crkve u selu Gornja Studena
	2.	Jelašnička reka, most na ulazu u selo Jelašnica iz pravca Niške Banje

Sa navedenom dinamikom uzorkovanja bio bi ispitan 91 uzorak.

U skladu sa Uredbom o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje ("Službeni glasnik RS", br. 50/2012), listu parametara kontrole, koji će se ispitivati u uzorcima površinskih voda, čine sledeći fizičko - hemijski i mikrobiološki parametri:

Parametar	Jedinica mere
Opšti
pH
Suspendovane materije	mg/l
Kiseonični režim
Rastvoreni kiseonik	[mg O2/l]
Zasićenost vode kiseonikom	%
- nestratifikovana voda
BPK5	[mg O2/l]
HPK (bihromatna metoda)	[mg O2/l]
Ukupni organski ugljenik (TOS ili UV ekstincija na 254nm)	[mg/l]
Nutrijenti
Ukupan azot	[mg N/l]
Nitrati	[mg N/l]
Nitriti	[mg N/l]
Amonijum jon	[mg N/l]
Ukupan fosfor	[mg P/l]
Ortofosfati	[mg P/l]
Salinitet
Hloridi	[mg/l]
Ukupni zaostali hlor (parametar je predviđen za salmonidne i ciprinidne površinske vode - I i II klasa voda)	[mg/l HOCl]
Sulfati	[mg/l]
Ukupna mineralizacija	[mg/l]
Elektroprovodljivost na 20°C	[mS/cm]
Metali
Arsen	[μg/l]
Bor	[μg/l]
Bakar	[μg/l]
Cink	[μg/l]
Hrom (ukupni)	[μg/l]
Gvožđe (ukupno)	[μg/l]
Mangan (ukupni)	[μg/l]
Organske supstance
Fenolna jedinjenja fenoli - C2H5OH	[μg/l]
Naftni ugljovodonici
Površinski aktivne materije (kao laurilsulfat)	[μg/l]
Mikrobiološki parametri
Fekalni koliformi	cfu/100ml
Ukupni koliformi	cfu/100ml
Crevne enterokoke	cfu/100ml
Broj aerobnih heterotrofa (metoda Kohl)	cfu/1ml

Lista metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, analizu uzoraka i obradu podataka obuhvata spisak referentnih metoda i standarda koji će se koristiti pri realizaciji programa za uzorkovanje, analizu uzoraka, kao i za ocenjivanje vrednosti koncentracija.

Stručna akreditovana institucija koja vrši ispitivanje površinskih voda u obavezi je da u izveštaju o ispitivanju površinskih voda navede listu metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, analizu uzoraka i obradu podataka. Tumačenje rezultata ispitivanja vrši se na osnovu važeće zakonske regulative.

Uzorkovanje površinskih voda vršiće se u toku 2018. godine i u 2019. godini. Dinamika uzorkovanja podrazumeva kvartalno (sezonsko) uzorkovanje i ispitivanje.

U periodu trećeg kvartala 2018. godine (jul, avgust i septembar) - uzorkovanje će se vršiti u sva tri meseca.

U periodu četvrtog kvartala 2018. godine (oktobar, novembar i decembar) - uzorkovanje će se vršiti u jednom od ova tri meseca.

U periodu prvog kvartala 2019. godine (januar, februar i mart) - uzorkovanje će se vršiti u jednom od ova tri meseca.

U periodu drugog kvartala 2019. godine (april, maj i jun) - uzorkovanje će se vršiti u dva od ova tri meseca.

Vremenski periodi uzorkovanja i ispitivanja površinskih voda biće definisani operativnim planom od strane stručne akreditovane institucije koja vrši ispitivanje kvaliteta površinskih voda.

Izveštaj o monitoringu površinskih voda sadrži: broj vodnih tela i broj i raspored mernih mesta, položaj mernih mesta, listu analiziranih parametara, listu metoda i standarda koji se koriste za uzorkovanje površinskih voda, granične vrednosti fizičko - hemijskih i mikrobioloških parametara propisanog statusa, rezultate analize uzoraka i obrade podataka, procenu ekološkog statusa površinskih voda na osnovu analiziranih parametara, podatke o stručnoj akreditovanoj instituciji koja vrši ispitivanje kvaliteta površinskih voda.

Rezultati analize uzoraka površinskih voda prikazuju se u izveštaju tabelarno, grafički (mapiranje mernih mesta ispitivanja) i tekstualno, sa zaključkom o stanju površinskih voda, predlogom mera, kao i opisom načina i predloga dinamike daljih ispitivanja površinskih voda.

Izveštaji se dostavljaju u skladu sa dinamikom uzorkovanja, u roku od 10 dana po isteku meseca u kome je vršeno uzorkovanje, dva primerka u pisanoj formi i u elektronskoj formi. Konačni izveštaj o rezultatima praćenja površinskih voda dostavlja se zajedno sa poslednjim izveštajem u 2019. godini.

Podaci dobijeni realizacijom Programa praćenja kvaliteta površinskih voda dostavljaju se Agenciji za zaštitu životne sredine do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu i koriste se za ocenjivanje kvaliteta površinskih voda i sastavni su deo informacionog sistema zaštite životne sredine.

IV - AKTIVNOSTI ZA REALIZACIJU PROGRAMA

Realizacija Programa praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša za 2018/2019. godinu reka Nišave, Južne Morave, Kutinske reke, Toponičke i Jelašničke reke obuhvata tri faze:

I faza - Donošenje Programa od strane Gradskog veća Grada Niša;

II faza - Sprovođenje postupka javne nabavke male vrednosti i određivanje stručne akreditovane institucije, koja će vršiti praćenje kvaliteta površinskih voda i potpisivanje ugovora;

III faza - Realizacija Programa od strane izabrane stručne akreditovane institucije.

V - IZVORI FINANSIRANJA

Program praćenja kvaliteta površinskih voda na teritoriji grada Niša za 2018/2019. godinu, finansiraće se iz sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine, predviđenih Odlukom o budžetu Grada Niša za 2018. godinu ("Službeni list Grada Niša", br. 130/17), razdeo 4; glava 4.1; funkcija 560; pozicija 104; ekonomska klasifikacija 424 - specijalizovane usluge, od ukupno namenjene aproprijacije od 14.603.000,00 dinara.

Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".