ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE "STARE OSNOVNE ŠKOLE" U BEŽANIJI ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 102/2018)

1. Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Novi Beograd, u gradu Beogradu, Vojvođanskoj ulici broj 68, na katastarskoj parceli broj 3502 KO Novi Beograd, u državnoj svojini.

Spomenik kulture je sagrađen 1891. godine za potrebe smeštaja osnovne škole. Prvi pisani podatak o školi u Bežaniji datira iz 1751. godine, kada se nastava pohađala u crkvi Sv. Georgija, koju su najverovatnije držala sveštena lica, pojci i meštani sa osnovnim školskim obrazovanjem. Srpske škole u Habsburškoj monarhiji u 18. veku bile su do 1769. godine u isključivoj nadležnosti crkvene organizacije. O školama, njihovom osnivanju, izdržavanju i nastavno-obrazovnoj sadržini brinula su seoska i gradska "pravoslavna opštestva". Posle 1769. godine mnogobrojna normativna akta postavljaju zakonsku osnovu za novo školstvo koje se baziralo na načelima evropske prosvećenosti. Tako je pitanje obrazovanja i vaspitanja mladih srpskih naraštaja izjednačeno sa drugim narodima mnogonacionalne Monarhije. Početkom 19. veka sprovedena je reforma u srpskom školstvu, a konačno uređenje doneo je školski zakon od 31. oktobra 1888. godine. Od 1836. godine škola u Bežaniji radila je u maloj zgradi u dvorištu crkve Sv. Georgija. Sve do 1862. godine u Bežaniji je postojala samo srpska škola, a od tada po odobrenju Vinkovačkog magistrata za potrebe školovanja nemačke dece počela je da radi i osnovna škola na nemačkom jeziku. Iz arhivske građe saznaje se da su u toj školi postojala dva jezički odvojena odeljenja: "Obospolna pučka škola grčko-istočne obćine Bežanija" i "Obospolna Evangelistička pučka škola" (kasnije preseljena u zgradu Evangelističke crkve). Postojeća zgrada bila je mala za sve veći broj đaka, tako da je u Bežaniji prva školska zgrada sa dve učionice podignuta 1873. godine, a zvali su je "Srpska područna škola". Nastava je izvođena na srpskom i nemačkom jeziku. Zahvaljujući položaju na raskrsnici velikih puteva u Bežaniji je postojao veliki broj zanatskih i trgovinskih radnji, kafana i fabrika. Povoljan ekonomski status i povećanje broja stanovnika omogućilo je izgradnju nove, velike školske zgrade 1891. godine. Prema arhivskoj građi u Bežanijskoj školi već 1896. godine bilo je 136 devojčica i dečaka. Ova najstarija sačuvana zgrada druge polovine 19. veka na teritoriji Opštine Novi Beograd. Sagrađena je kao tipska građevina, koncepta zasnovanog na postulatima svedenog kasnog akademizma. Pravougaone je osnove, dimenzija 20,24 m x 10,73 m. Ima prizemlje i sprat. Masivni zidovi su od opeke, a međuspratna i krovna konstrukcija su drveni. Jednostavno rešena fasadna platna bez dekorativne plastike akcentovana su samo podeonim vencem i pravilnim ritmom prozorskih otvora koji naglašavaju funkcionalnost zgrade. Manje izmene u organizaciji unutrašnjeg prostora i formi prozorskih otvora uslovila je promena namene nakon preseljenja škole u novu zgradu 1959. godine.

Ovaj spomenik kulture, kako kao najstarije novobeogradsko zdanje, tako i zbog višedecenijske kulturno-prosvetne misije i doprinosa obrazovanju, nauci i kulturi ima istorijski značaj za unapređenje kulturne, naučne, prosvetne i pedagoške delatnosti.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarsku parcelu broj 3502 KO Novi Beograd, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje i nadgradnje koji nisu u funkciji spomenika kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture;

8) postavljanje uređaja za video nadzor;

9) zabrana postavljanja sredstava za oglašavanje na spomeniku kulture;

10) vraćanje odgovarajuće namene sa kulturno-obrazovnim sadržajima;

11) postavljanje table sa informacijama o spomeniku kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".