ODLUKA O UTVRĐIVANJU DVORCA HERTELENDI - BAJIĆ U BOČARU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 8/2019)

1. Dvorac Hertelendi - Bajić u Bočaru utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Dvorac Hertelendi - Bajić u Bočaru (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Novi Bečej, u selu Bočar, u Vojvođanskoj ulici broj 8, na katastarskoj parceli broj 259/1 K.O. Bočar, u javnoj svojini.

Spomenik kulture je podigao plemić Jožef Hertelendi, veliki župan Torontalske županije, početkom 19. veka u stilu klasicizma. Krajem 19. veka, baron Bajić, bogati trgovac, doselio se iz Zemuna u Bočar i od porodice Hertelendi kupio imanje sa dvorcem. Bajić je bio oženjen Petrijom, starijom ćerkom kneza Miloša Obrenovića. Njihov stariji sin, Miloš Bajić, osnovao je gimnaziju u Novom Sadu a mlađi sin Ivan je ostao na imanju do kraja života (1912. godine). Bajić je verovatno uz pomoć Obrenovića dobio baronsku titulu od bečkog dvora.

Dvorac je monumentalna prizemna građevina, izdužene pravougaone osnove sa izraženim dvorišnim portikom, postavljena na regulacionu liniju Vojvođanske ulice. Na uličnoj fasadi nema ulaza, nego se u unutrašnjost pristupa kroz portik sa dvorišne strane. Portik je centralno postavljen i glavni je dekorativni akcenat i dominantni volumen dvorišne fasade, koja predstavlja glavnu, reprezentativnu stranu dvorca. Postavljen je u ravni terena i čine ga šest masivnih stubova na visokim postoljima, završeni jonskim kapitelima. Stubovi su međusobno povezani dekorativnom ogradom od kovanog gvožđa. Na glavnom ulazu u dvorac nalazi se dekorativna kapija od kovanog gvožđa, koja je najverovatnije iskovana sredinom 19. veka, sa elementima dekoracije romantizma. Krajevi dvorišne fasade naznačeni su polukružnim ispustima pokrivenim plitkim kalotama. Prozori su završeni polukružno, a u portiku pravougaono. Ulična fasada je komponovana simetrično u odnosu na centralno postavljenu osu, sa središnjim plitkim rizalitom na kome se nalaze pet pravougaonih prozorskih otvora, dekorisanih špaletnama i arhivoltama sa malterskom plastikom u vidu sunčevih zraka. Između prozora su pilastri. Dekoracija je svedenija kod otvora na bočnim fasadama, koji su nadvišeni arhitravnim frontonima. Stepenici na ulazu su od crvenog kamena. Ima četvorovodni krov. Ispod većeg dela dvorca nalazi se podrum. Enterijer je bio bogato opremljen, ali je malo sačuvano od originalnog izgleda, osim stolarije koja je očuvana u celosti: krila vrata i prozora sa bravarijom, pervazima stilizovanim u klasicističkom maniru, prozorskim parapeta i kapcima. Iz dvorišnog portika se ulazi u predvorje sa rokajnom dekoracijom na zidu izvedenom u drvetu. Imanje sa dvorcem je bilo ograđeno punim zidom od koga je preostala jedino dekorativna kapija od kovanog gvožđa sa stupcima, na čijim su vrhovima skulpture dva lava - čuvara. Dvorac je bio okružen prostranim parkom u kome se danas nalazi fudbalsko igralište.

Ovaj spomenik kulture značajan je kako zbog arhitektonsko-stilskih vrednosti, kao primer rezidencijalne klasicističke građevine izgrađene u Vojvodini početkom 19. veka, tako i zbog kulturno-istorijskih vrednosti, jer svedoči o značajnim ličnostima koje su živele u njemu.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele broj 258/2 K.O. Bočar u privatnoj svojini, 258/3, 259/2, 260 i 261 K.O. Bočar, u javnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje spomenika kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) instaliranje gromobranskih uređaja i postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture;

8) korišćenje spomenika kulture kao reprezentativne građevine, u skladu sa njenom namenom i sadržajem.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

5) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".