PROGRAMMERA PODRŠKE ZA SPROVOĐENJE POLJOPRIVREDNE POLITIKE I POLITIKE RURALNOG RAZVOJA GRADA BEOGRADA ZA 2019. GODINU ("Sl. list grada Beograda", br. 16/2019) |
I OPŠTE INFORMACIJE I TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA
Geografske i administrativne karakteristike: Beograd je glavni i najveći grad Republike Srbije i prostire se na ukupnoj površini od 323.496 hektara. Region Beograda čine teritorijalne jedinice, i to: naseljena mesta (157), mesne zajednice (275), katastarske opštine (174), ulice (8.603) i kućni brojevi (292.742). Teritorija grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti. Prema Statutu Grada Beograda iz 2008. godine, Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština: 1) Barajevo, 2) Voždovac, 3) Vračar, 4) Grocka, 5) Zvezdara, 6) Zemun, 7) Lazarevac, 8) Mladenovac, 9) Novi Beograd, 10) Obrenovac, 11) Palilula, 12) Rakovica, 13) Savski venac, 14) Sopot, 15) Stari grad, 16) Surčin i 17) Čukarica. Beograd se prostire na 323.496 hektara površine, pri čemu se uže gradsko područje prostire na 35.996 hektara. Ukupan broj stanovnika u gradu Beogradu, prema popisu iz 2011. godine, iznosi 1.659.440, a ukupan broj domaćinstava 606.433. Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2.
Prirodni uslovi i životna sredina: Zaštita životne sredine i poboljšanje ekoloških aspekata života u velikom gradu zahteva temeljan planski rad i značajne investicije usmerene na otklanjanje niza slabosti koje su generisane u prošlosti. Region Beograda treba da u tekućoj deceniji poveća prostor zaštićenih područja. Urgentni ekološki problemi Beograda čine pitanja: - smanjenja potrošnje fosilnih goriva i povećanje iskorišćavanja obnovljivih i kontinualnih izvora energije; - intenziviranje korišćenja obnovljivih izvora energije i povećanje energetske efikasnosti; - smanjenja emisije materija produkata sagorevanja u vazduhu; - smanjenja buke; - prerade otpadnih voda; - sakupljanja i reciklaže otpada; - reciklaže i zbrinjavanja industrijskog i opasnog otpada. Beograd se sastoji iz dve prirodne geološke celine. Prva je prostor Panonske nizije, a druga brežuljkasti tereni Šumadije. Usled urbanističkog razvoja, tokom proteklih vremena, stanje zemljišta je dobilo tipove koji su nastali uticajem ekonomske i urbane aktivnosti ljudi. Sa tog aspekta Beograd ima sledeće tipove zemljišta: urbano-građevinsko; suburbano-građevinsko i mešovito zemljište; industrijsko zemljište; komunalno zemljište; poljoprivredno zemljište; šumsko zemljište; vodno i nisko zemljište i degradirano zemljište. Na području Beograda zabeležena je tendencija uvećanja sezonskih i godišnjih temperatura vazduha. Intenzitet povećanja temperature u Srbiji najveći je u zoni Beograda. U toku proteklog stoleća temperatura u gradu je neprekidno rasla. Srednja temperatura prve decenije XX veka bila je 11,3 °C, dok je temperatura poslednje decenije 12,5 °C. U poslednjih dvadeset godina uočljiv je pozitivan trend godišnje temperature vazduha u Beogradu. Ukoliko se ovakav trend nastavi, postojeća i buduća vegetacija na području Beograda razvijaće se u uslovima povišene temperature i smanjene količine padavina u odnosu na dosadašnje prilike. Ovakav trend promena ukazuje i na pojačanje letnjih temperaturnih ekstrema na samom području grada, što dodatno otežava uslove za razvoj vegetacije. Ovim klimatskim promenama moraju se prilagoditi i planirani radovi na pošumljavanju, u prvom redu kroz izbor odgovarajućih biljnih vrsta. Na području Beograda šumske kulture se prostiru na približno 62 hiljada hektara. Do degradacije zemljišta dolazi usled prirodnih i antropogenih uticaja, pre svega eolske erozije, klizišta, opadanja poroznosti zemljišta. Na području Beograda se pod različitim vrstama i stepenima klizišta nalazi prostor od oko 377 km2. Zemljište na području Beograda je izloženo značajnom procesu degradacije usled ispuštanja zagađujućih materija. Bitan činilac stanja životne sredine Beograda predstavlja kvantitet i kvalitet zelenih površina. U zelenu infrastrukturu grada ulaze: šume, parkovi, drvoredi, skverovi, zeleni koridori, posebni zeleni kompleksi i neuređene šume. Ukupna površina pod šumama je 61.625,27 ha. Regionalnim prostornim planom Beograda predviđeno je da se pošumljavanjem formira 2.335 ha novih šumskih površina VI bonitetne klase i 379 ha V bonitetne klase. Drveće se odabira u skladu sa prirodnim potencijalom staništa. Uvećanjem ukupne površine šuma i stepena šumovitosti poboljšaće se u velikoj meri kvalitet životne sredine u celini. U beogradskom regionu postoji raznovrsna flora i fauna, gde je posebna egzotična oaza dva Ratna ostrva, opkoljena vodenom površinom ušća Save u Dunav, nadomak najužeg centra Beograda. Očuvanost i ekološka plastičnost ritske i vodene vegetacije, koja se najčešće imenuje kao gustiš, šikara i baruštine, te velika okolna vodena površina pogoduje ishrani, zadržavanju i razmnožavanju mnogih životinjskih vrsta. Zbog svega toga ali i relativnog mira i izolovanosti ostrva najbrojniji najlepši i najzanimljiviji stanovnici ostrva su ptice. Malo ratno ostrvo potpuno je obraslo belom vrbom i puzavicama. U toplom dobu godine na njemu se gnezde čaplje - šute, gakovi i male čaplje. Takođe tu su i mali kormorani, poreklom iz čuvenog Pančićevog rita. Na Velikom ratnom ostrvu (površina oko 2 km2) se nalazi nekoliko različitih vegetativnih zona u kojima dominira bagremac. Tokom proleća u trstičnom delu uz obalu Velikog ratnog ostrva, dolazi do izražaja lepota cvetova belog lokvanja žabogriza i naročito vodenog ljutića, koji kanalu daje izgled raskošne livade. Ukupno je zabeleženo oko 192 vrsta ptica od kojih se na samom ostrvu gnezdi oko 40. Gotovo 97% svih zabeleženih vrsta svrstane su u različite kategorije ugroženosti, većina je trajno zaštićena zakonom, a neke su stalni članovi crvene knjige ne samo Srbije, već Evrope, pa i sveta. Plavetne, močvarne i velike senice, detlići, veliki, mali i sirijski, zelene i sive žune, vuge, trstenjaci, barske koke, crvene čaplje, liske, slavuji, kosovi, crvendaći, grmuše, laste, bregunice, muharice, zebe, vivci, želari, ševe, prdavac, galebovi, sivi sokolovi, eje, orlovi belorepani, divlje patke gluvare, kašikare i mnoge druge. Na Ratnom ostrvu je otkriven primerak slepog miša koji je težak svega četiri grama i spada u posebnu vrstu patuljastih slepih miševa, a to je ujedno najmanji sisar koji je otkriven na teritoriji Evrope. Još nije poznato šta sve čini faunu Velikog ratnog ostrva. Kanal Veliki Galijaš je prirodno mrestilište riba.
Stanje i trendovi u ruralnom području
Demografske karakteristike i trendovi: Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2. Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2. Od ukupnog broja stanovnika Beograda 785.826, odnosno 47,35% je muško, a 873.614, odnosno 52,65% je žensko. Prema popisu iz 2011. godine, u populaciji mlađoj od 24 godine broj muškog stanovništva je veći od broja ženskog. Populacija starija od 25 godina većinski je ženskog pola. Prema popisu iz 2011. godine najveći broj stanovnika Beograda ima između 55 i 59 godina. Prema popisu iz 2011. godine, 35,74% stanovnika obavlja zanimanje, odnosno 39,57% muškog i 32,29% ženskog stanovništva, a 7,78% je nezaposleno, 8,89% muškog i 6,78% ženskog. Sa ličnim prihodima je 23,90% stanovnika, 20,57% muškog i 26,89% ženskog stanovništva, a izdržavano je 32,59% stanovnika, 30,97% muško i 34,05% žensko. Prema popisu iz 2011. godine, više od polovine stanovnika Beograda, starijih od 15 godina, ima srednju stručnu spremu 52,50%, odnosno 56,86% muškaraca i 48,68% žena. Bez školske spreme je 1,17% stanovnika Beograda, 0,51% muškaraca i 1,76% žena. Nepotpuno osnovno obrazovanje i osnovno obrazovanje ima 13,94% stanovnika, 12,27% muškaraca i 15,40% žena. Više obrazovanje poseduje 8,21% stanovnika, 8,35% muškaraca i 8,09%, a visoko obrazovanje 19,60% stanovnika, 19,33% muškaraca i 19,84% žena
Tabela 1. Broj stanovnika i gustina naseljenosti u gradskim opštinama (Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2014. godinu)
|
Površina |
Broj stanovnika (popis iz 2011) |
Gustina naseljenosti (broj stanovnika/km²) |
Grad Beograd |
323.496 |
1.659.440 |
513 |
Barajevo |
21.310 |
27.110 |
127 |
Voždovac |
14.852 |
158.213 |
1.065 |
Vračar |
287 |
56.333 |
19.628 |
Grocka |
29.955 |
83.907 |
280 |
Zvezdara |
3.149 |
151.808 |
4.821 |
Zemun |
14.974 |
168.170 |
1.123 |
Lazarevac |
38.351 |
53.096 |
153 |
Mladenovac |
33.900 |
53.096 |
157 |
Novi Beograd |
4.071 |
214.506 |
5.269 |
Obrenovac |
41.014 |
72.524 |
177 |
Palilula |
45.059 |
173.521 |
385 |
Rakovica |
3.011 |
108.641 |
3.608 |
Savski venac |
1.406 |
39.122 |
2.782 |
Sopot |
27.071 |
20.367 |
75 |
Stari grad |
540 |
48.450 |
8.972 |
Surčin |
28.847 |
43.819 |
152 |
Čukarica |
15.699 |
181.231 |
1.154 |
Diverzifikacija ruralne ekonomije: Period od 2010. do 2014. godine obeležilo je produbljivanje negativnih tendencija na tržištu rada koje su se ispoljile pod neposrednim uticajem globalne ekonomske krize. To je samo dodatno potvrdilo empirijsku pretpostavku o "ranjivosti" tržišta rada srpske ekonomije koja se nalazi u tranziciji duže od dve decenije. Tokom perioda od 2010. do 2014. godine, prosečna godišnja stopa rasta formalne zaposlenosti na nacionalnom nivou je bila negativna i iznosila je - 1,5%, dok je u Beogradskom regionu izmeren prosečan pad broja formalno zaposlenih od 1,9%. U Beogradskom regionu je čak došlo do rasta formalne zaposlenosti kod pravnih lica, što pokazuje pozitivna prosečna godišnja stopa rasta od 0,2%, dok, s druge strane, negativna stopa rasta od 10,8% ukazuje na drastičan pad broja privatnih preduzetnika i zaposlenih kod njih u ovom regionu. U procesu diverzifikacije poljoprivrednih gazdinstava dodatni prihodi koji bi mogli da se ostvare u domaćinstvu su od ruralnog turizma. Savremeni način života, pogotovo za stanovnike iz velikih gradova i urbanih sredina stvara preduslov za razvoj ruralnog turizma. Potencijal za ulaganje u razvoj turizma je kategorizacija smeštajne ponude u seoskom domaćinstvu i ugostiteljska ponuda sa pratećim sadržajima (etno restorani, etno sela i etno kompleksi). Grad Beograd, Sekretarijat za privredu omogućava kategorizaciju seoskih turističkih domaćinstava. Pored smeštaja potencijalnim turistima se nudi i realizacija programa rekreacije i zabave za posetioce kao i hrana koja ima karakteristike lokalnih obeležja. Za razvoj turističke ponude veoma su značajni prirodni resursi, zaštićena područja Avale i Kosmaja, mineralne i termalne vode banje Selters i Koraćička u Mladenovcu, banja Ovča, jezera Duboki potok, Očaga, šume Bojčinska, Lipovačka, Guberevačke šume, obala Save sa Nautičkim selom, Biser, raznoliko kulturno-istorijsko nasleđe, arheološko nalazište "Belo brdo" u Vinči, Kosmajski manastiri, manastir Fenek, stare čaršije, crkve brvnare u Barajevu i Lazarevcu, Matića kuća u Barajevu, spomen kosturnica u Lazarevcu i dr. Kopovi Kolubare i TENT Obrenovac su izuzetni potencijali za razvoj ponude industrijskog turizma. Upoznavanje sa starim zanatima, obuka za pripremu tradicionalnih obroka i zimnice kao i boravak dece u obrazovnim farmama značajno bi dodatno zaposlili lokalno stanovništvo i uvećalo prihode. Međutim, tokom perioda od 2010. do 2014. godine, uočava se neprekidan blagi pad zaposlenosti sve do 2015. godine, kada se uočava značajan rast zaposlenosti. Trend neznatnog smanjenja zaposlenosti je nastavljen u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu, gde je zaposlenost pala za 0,1%. Međutim, u 2017. godini se uočava rast zaposlenosti u odnosu na 2016. godinu za 3,5%. Kao što se iz prikazanih podataka može zapaziti, broj zaposlenih koji je bio u stagnaciji, sa veoma malim variranjima od 2010 do 2014. godine, u 2015. godini je zabeležen osetniji rast broja zaposlenih. U 2014. godini je broj zaposlenih bio 559.231, u 2015. godini 670.296 što je skok od 110.065 zaposlenih, a u 2016. godini 669.845 zaposlenih. Takođe je broj zaposlenih kod pravnih lica porastao sa 469.961 u 2014. godini na 597.193 u 2015. godini, što je porast broja zaposlenih od 127.232, a u 2016. godini zabeleženo je neznatno smanjenje broja zaposlenih kod pravnih lica na 593.146 zaposlenih. Međutim, primetno je smanjenje broja zaposlenih privatnih preduzetnika, i to sa 89.270 u 2014. godini na 69.976 u 2015. godini, što je smanjenje od 19.294. U 2016. godini zabeleženo je blago povećanje broja zaposlenih kod privatnih preduzetnika, i taj broj je iznosio 73.581, da bi se taj trend nastavio. Ukupan broj zaposlenih u 2017. godini porastao je u odnosu na 2016. godinu za 21.710 zaposlenih, kako u sektoru pravnih lica, tako i u sektoru preduzetnika. Broj nezaposlenih nakon 2005. godine kada je iznosio 141.093 se drastično smanjivao, da bi u 2010 godini on iznosio 95.170. Međutim, u periodu od 2013 do 2015. godine broj nezaposlenih se nije bitno menjao, dok je u 2016. godini broj nezaposlenih smanjen za oko 4.000 u odnosu na 2015 godinu. U 2017. godini broj nezaposlenih lica se smanjio za 10.714 lica u odnosu na 2016. godinu.
Formalna zaposlenost Beogradskom regionu prema poslovnim subjektima, 2010-2017. godini (Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2017).
|
Ukupno |
Pravna lica |
Privatni preduzetnici |
2010 |
596.801 |
469.006 |
127.795 |
2011 |
576.904 |
461.203 |
115.702 |
2012 |
566.806 |
468.706 |
98.101 |
2013 |
562.992 |
472.172 |
90.820 |
2014 |
559.231 |
469.961 |
89.270 |
2015 |
670.296 |
597.193 |
69.976 |
2016 |
669.845 |
593.146 |
73.581 |
2017 |
691.555 |
609.082 |
79.459 |
Ruralna infrastruktura: Odredbama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, ruralne oblasti su sve teritorije naseljenih mesta osim gradova koji predstavljaju ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i imaju više od 100.000 stanovnika. Prema definiciji OECD ruralne opštine/ gradovi imaju gustinu stanovništva ispod 150 stanovnika po km2. Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština među kojima su i opštine sa manje od 150 stanovnika po km2 i to Sopot i Barajevo. Gradske opštine Mladenovac i Lazarevac imaju neznatan broj stanovnika više od minimalnog broja stanovnika po km2 koji je definicijom odredio OECD. Takođe, većina rubnih opština koje su pre izmene statuta grada Beograda imale status prigradskih opština karakterišu odlike područja koja nisu urbana. Na teritoriji Beograda registrovano je po popisu poljoprivrede iz 2012. godine 33.244 poljoprivrednih gazdinstava. Broj jednoosovinskih i dvoosovinskih traktora i kombajna je 32.382, konja 690, grla goveda 47.832, ovaca 59.477, svinja 159.907, živina 1.148.307, koza 8.124 i košnica pčela 50.203. Beograd raspolaže sa 148.339 ha korišćenog poljoprivrednog zemljišta, a od toga je 119.335 ha oranica i bašta a na 15.461 ha poljoprivrednog zemljišta se gaji voće. Površina poljoprivrednog zemljišta pod vinogradima je 766 ha, a pod rasadnicima 109 ha, i površina pod livadama i pašnjacima 12.658 ha. Ruralna područja visoko su zavisna od poljoprivrede, zatim prehrambene industrije, rudarstva i energetike u pojedinim opštinama kao što su Obrenovac i Lazarevac. Učešće uslužnih delatnosti, i posebno kvartarnog sektora u strukturi ruralne ekonomije značajno je manje izraženo. Grad Beograd nema usvojenu strategiju poljoprivrede i ruralnog razvoja koja se donosi za šestogodišnji period. Doneta je Strategija Grada Beograda za period od 2016. do 2021. godine sa posebnim delom teksta koji se odnosi na poljoprivredu. Teritoriju grada Beograda, utvrđenu zakonom, čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koje ulaze u sastav grada. U okviru zakonom utvrđene teritorije grada, obrazovane su gradske opštine čije područje čine naseljena mesta, odnosno područja 174 katastarske opštine koje ulaze u njen sastav. Gradske opštine Grada Beograda su: Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski venac, Sopot, Stari grad, Surčin i Čukarica. Sa preko 140 naselja, od kojih neka imaju značaj evropske metropole (Beograd), neke subregionalnog centra u Srbiji (Obrenovac, Lazarevac, Mladenovac), nekoliko manjih urbanih centara, pa sve do velikog broja seoskih i poluurbanih naselja, grad Beograd kao metropolu i deo regiona odlikuje velika raznolikost. S obzirom na to da u Beogradu postoje opštine u kojima je izražena poljoprivredna proizvodnja, dve opštine su se izdvojile primenom OECD klasifikacija ruralnosti (OECD definicija ruralnosti: ruralna naselja su ona sa gustinom naseljenosti ispod 150 stanovnika/km²). Po toj klasifikaciji, opštine Barajevo i Sopot u Beogradu podvedene su pod ruralne oblasti.
Pokazatelji razvoja poljoprivrede
Poljoprivredno zemljište: Prema podacima Zavoda za informatiku i statistiku Grada Beograda u 2017. godini na teritoriji grada Beograda nalazilo se ukupno 148.339 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, što čini 45% ukupne teritorije grada Beograda. Od ukupne površine korišćenog poljoprivrednog zemljišta obradivo poljoprivredno zemljište - oranice i bašte obuhvataju 119.335 hektara ili 80%, voćnjaci, vinogradi, rasadnici i ostali stalni zasadi obuhvataju 16.346 hektara ili 11% i livade i pašnjaci obuhvataju 12.658 hektara ili 8,5%. Strukturu obradivih površina na teritoriji Beograda čine: oranice i bašte sa 82%, voćnjaci i vinogradi sa 11% i livade i pašnjaci sa oko 8,5% ukupnih obradivih površina. Beogradski region se sastoji od 17 opština, one se međusobno razlikuju po površini poljoprivrednog zemljišta koju zauzimaju, ali i po strukturi. Najveću površinu korišćenog poljoprivrednog zemljišta zauzima Obrenovac sa 22.940 hektara u 2012. godini. U Beogradu postoje opštine koje su geografski locirane u centru grada kao što su Vračar, Stari grad i Savski venac i kao takve ne zauzimaju poljoprivredne površine. Najviše obradivih poljoprivrednih površina ima u Obrenovcu, a zatim na Paliluli, u Mladenovcu i Lazarevcu. Oranice i bašte su najviše zastupljene u opštini Palilula, dok se u Grockoj stanovništvo najviše bavi uzgajanjem raznih vrsta voća. Pašnjaci, kao vrsta neobradivog zemljišta pogodnog za razvoj stočarstva dominiraju u opštini Čukarica. Republika Srbija je u 2017. godini raspolagala sa 3.438.130 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, pri čemu se 4,31% nalazilo u Beogradskom regionu. Posmatrajući trogodišnji period od 2010. do 2012. godine primećuje se stabilnost u obimu poljoprivrednog zemljišta. Beogradski region nije pokazao znatne oscilacije u ukupnom poljoprivrednom zemljištu Republike Srbije. U 2010. godini Beogradu je pripadalo 4,30% poljoprivredne površine, dok je u 2011. zabeležen neznatan pad od 0,04 procentna poena, pa je Beogradski region zauzimao 4,26% ukupne poljoprivredne površine, da bi u 2017. godini iznosio 4,31%. U Beogradskom regionu je u 2017. godini zasejano 119.335 hektara obradive poljoprivredne površine. Žita se seju na najvećem delu površine (79.592 ha ili 67%), zatim slede mahunarke (513 ha ili 0,4%), krmno bilje (19.669 ha ili 16,4%), krompir (1.592 ha ili 1,33%), šećerna repa (2.078 ha ili 1,7%), industrijsko bilje (9.491 ha ili 7,95%), povrće, bostan i jagode (5.574 ha ili 4,67%), cveće (73 ha ili 0,06%), ostali usevi na oranicama i baštama (8 ha ili 0,009%), i ugari (746 ha ili 0,62%). Tokom posmatranog perioda od 2010. do 2017. godine, najveće promene se beleže u uzgajanju živine čiji je broj značajno porastao do 2015. godine. Međutim, taj broj je u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu u padu, a u 2017. godini u neznatnom porastu u odnosu na 2016. godinu. Govedarstvo je najviše zastupljeno u opštini Palilula, dok se uzgajanjem svinja najviše bave stanovnici opštine Obrenovac. Živina se u najvećem broju uzgaja u Mladenovcu. Ukupna poljoprivredna površina se sastoji od obradivog i neobradivog zemljišta. Struktura poljoprivredne površine u Republici Srbiji odgovara strukturi u Beogradskom regionu, pa tako u 2012. godini najveće učešće uzima obradiva površina od oko 84%, dok neobradive površine zauzimaju oko 16% zemljišta. Prosečna veličina poljoprivrednog gazdinstva na teritoriji grada Beograda iznosi 4,6 ha. U Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava prema popisu poljoprivrede od 2012. godine, od čega se najviše broji u Obrenovcu, Mladenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedno do dva lica. Područje grada Beograda pripada dvema prirodnim celinama: Panonskoj niziji na severu i brežuljkastim terenima Šumadije na jugu. U geološko-geomorfološkom smislu, na području grada Beograda prisutne su sledeće osnovne kategorije terena: - Niskoravničarski tereni fluvijalnog genetskog tipa (aluvijalne zaravni Save, Dunava, Tamiša i Kolubare, i donjih delova njihovih pritoka, aluvijalno-barski tereni, rečno-terasne zaravni i aluvijalno-proluvijalni tereni); - Eolske i eolsko-akvatične zaravni Srema; - Tereni neogenog pobrđa; - Brdsko-planinski tereni i - Geotehnički tereni, tj. tereni formirani antropogenom delatnošću. Prema intenzitetu obrade mogu se izdvojiti intenzivno i ekstenzivno obrađivane poljoprivredne površine, među kojima se dalje uočavaju posebne specifičnosti u zavisnosti od tipa predela kome pripadaju (lesna zaravan, aluvijalna zaravan, pobrđe i brdsko-planinsko područje). Od značajnih problema koji se odnose na ugrožavanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta mogu se navesti sledeći: - prenamena poljoprivrednog zemljišta (najčešće nekontrolisana) u građevinsko industrijsko zemljište; - starost i ugroženost nasipa za zaštitu od poplava; - nedovoljno razvijeni sistemi za odvodnjavanje i navodnjavanje; - neadekvatna primena pesticida i veštačkih đubriva, kao i korišćenje vode neodgovarajućeg kvaliteta za navodnjavanje. Najplodnija zemljišta nalaze se severno od Save i Dunava, u Panonskoj ravnici i u okolini Obrenovca. Preko 50% ukupnog poljoprivrednog zemljišta nalazi se u opštinama: Obrenovac, Palilula, Mladenovac i Lazarevac, dok poljoprivredne proizvodnje nema u opštinama Stari grad, Savski venac i Vračar. Glavni poljoprivredni proizvodi koji se gaje na teritoriji grada prema podacima iz 2017. godine su žitarice (pšenica, raž, ječam, ovas, kukuruz) zasejane na 79.592 ha, stočno krmno bilje zasejano na 19.669 ha, industrijsko bilje (šećerna repa, suncokret, soja, uljana repica) zasejano na 9.491 ha, povrće, bostan i jagode zasejani na 5.574 ha, voće zasađeno na 15.461 ha, grožđe zasađeno na 766 ha i dr. Površine poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda prema katastarskim klasama i kulturama su vrlo heterogene, od čega zavise i proizvodne osobine ovog zemljišta. Najveće učešće prema kategorijama korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini imaju njive (78,34%) koje su istovremeno i najpogodnije za davanje u zakup. Ukupna navodnjavana površina je 6.109 ha ili 4.5% od ukupno korišćene površine. Od tog broja 61,1% se navodnjava površinski, 14,7% orošavanjem i 24,2% kap po kap. Na području svih opština koje pripadaju Beogradu navodnjavanje se primenjuje na individualnim poljoprivrednim gazdinstvima za većinu malih sistema za navodnjavanje (uglavnom metodom kapanja i orošavanja) u zatvorenom prostoru (plastenici i staklenici), odakle stiže najveća količina povrća na gradske pijace. Površina zemljišta obuhvaćena sistemom za odvodnjavanje u regionu Beograda je 115.350 ha, pri čemu se oko 65.000 ha odnosi na zemljište koje se koristi za poljoprivrednu proizvodnju. Od ukupne površine obuhvaćene sistemom za odvodnjavanje oko 29% ukupne površine i 43% korišćenog poljoprivrednog zemljišta je stvarno odvodnjavano. Odvodnjavanje zemljišta se može vršiti kanalima za odvodnjavanje ili ispumpavanjem. Ukupna površina teritorije beogradskog regiona je pokrivena kanalima za odvodnjavanje u dužini od 1.060 km u 2013. godini, što je više u odnosu na prethodne dve godine kada su se kanali protezali na 878 km. Na teritoriji grada Beograda je u 2013. godini postojalo 27 crpnih stanica koje su služile za odvodnjavanje. Određeni broj stanica je reverzibilnog karaktera i može se koristiti i za navodnjavanje u sušnim periodima. Hidromelioracioni sistemi na teritoriji Beograda se nalaze u okviru pet melioracionih područja. Prema Operativnom planu za odbranu od poplava Srbije za 2013. godinu, ukupna dužina kanalske mreže na pomenutim područjima iznosi 1.836,4 km. Recipijenti područja, pod nazivom: Beograd Dunav 1, Beograd Dunav 2, Beograd Sava 1, Beograd Sava 2 su Dunav, Tamiš i Sava. Sistemi melioracionog područja Beograd Morava za recipijente, osim Save, imaju i reku Kolubaru, Topčidersku reku, Beljanicu, Turiju, Peštan, Lukavicu i Ljig.
Višegodišnji zasadi: Za Beograd voćarsko-vinogradarska proizvodnja predstavlja značajan sektor poljoprivredne proizvodnje, kao i značajan izvor sirovine za prerađivačku industriju. U svim opštinama grada Beograda, sa izuzetkom opština Savski venac, Vračar i Stari grad, u kojima ne postoje uslovi za ovu proizvodnju, zastupljena je voćarska proizvodnja. Povoljniji su uslovi u opštinama južno od Save i Dunava, gde ova proizvodnja ima veći intenzitet. U proizvodnji je zastupljeno jabučasto, jezgrasto, koštičavo, jagodičasto voće, kao i grožđe. Kod zasada voća najzastupljenije je koštičavo voće sa 68% od ukupne površine zasada voća. Šljiva je najzastupljenije koštičavo voće po površini zasada, odnosno 30,2% od ukupne površine koštičavog voća, dok višnja učestvuje sa 9,3%. Jabučasto voće učestvuje po zasađenoj površini sa 18% od ukupnih površina pod voćem. Jabuka po zasađenoj površini u okviru grupe jabučastog voća participira sa 75,6%. Najmanje je zastupljeno jezgrasto voće, odnosno orah i lešnik, koji po površini zasada učestvuju sa svega 5,42%. Značajna je i proizvodnja jagodastog voća, odnosno jagoda, malina i kupina. Na području Beograda 15.032 gazdinstava se bavi voćarstvom. Ukupna površina pod voćem je 15.461 ha. Od toga na 12.896 ha se primenjuje plantažni način uzgoja, a na 2.565 ha ekstenzivni. Vinogradarstvom se bavi 3.217 gazdinstava na teritoriji grada na ukupnoj površini od 766 ha. Jabuke se gaje na 2.105 ha, kruške na 501 ha, breskve na 1.604 ha, kajsije na 2.418 ha, višnje na 986 ha, trešnja na 1.546 ha, šljive na 3.182 ha, orasi na 306 ha, lešnici na 532 ha.
Stočni fond: Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (mleko, jaja, med). Prema podacima iz 2017. godine proizvodnja kravljeg mleka je 105.710 litara, što je za 710 litara manje u odnosu na 2016. godinu; proizvodnja jaja je 94.374 što je za 8.986 komada više u odnosu na 2016. godinu; meda 425 t, što je za 131 t manje u odnosu na 2016. godinu. Stočarstvo je značajno i kao sirovinska osnova za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je od značaja i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina i opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenih poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, koje utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Govedarstvo (37,13%) je najviše zastupljeno u opštini Palilula, a za njom sledi Obrenovac (18,14%) i Mladenovac (12,46%). Svinjarstvom se najviše bave stanovnici opštine Obrenovac (27,65%) i Palilula (19,04%), dok se ovce najviše gaje u Lazarevcu (24,01%). Gajenje živine je isplativo za stanovnike prigradskih opština što se može videti na osnovu njihove brojnosti. Bilo da se gaji za sopstvene potrebe ili je namenjena za dalju prodaju, živina je najbrojnija u Mladenovcu (28,33%), Surčinu (18,83%) i Obrenovcu (12,22%). Pčelarstvo predstavlja malu, ali izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda EU. Različite vrste meda koje potiču sa geografskog područja Srbije su visokog kvaliteta i u ukupnom ekonomskom obimu poljoprivredne proizvodnje pčelarska proizvodnja učestvuje sa 0,5%. Prema anketi iz 2017. godine na teritoriji grada Beograda ima ukupno 50.203 košnica pčela. Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva grada Beograda se ostvaruje iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva tako reći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu je uvezeno 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva. U strukturi stočnog krmnog bilja u periodu od 2013. godine do 2017. godine dominira proizvodnja kukuruza za silažu, sledi proizvodnja lucerke i deteline. U 2017. godini, proizvodnja kukuruza za silažu je bila 69.276 t, proizvodnja lucerke je bila 39.823 t, proizvodnja deteline 19.364 t.
Mehanizacija, oprema i objekti: Poljoprivredni proizvođači shvataju da nizak nivo opremljenosti gazdinstava mehanizacijom predstavlja ograničavajući faktor razvoja poljoprivrede. Broj traktora je indikator koji ukazuje na razvijenost poljoprivredne proizvodnje, pre svega zemljoradnje u beogradskim opštinama. Na teritoriji grada Beograda prema Popisu poljoprivrede u 2012. godini ukupno ima 22.564 dvoosovinskih traktora, i 8.376 jednoosovinskih traktora, kombajna 1.442 i priključnih mašina 74.812. Ukupan broj objekata za smeštaj stoke je 59.146, objekata za smeštaj poljoprivrednih proizvoda na gazdinstvu: koševa za kukuruz je 17.765, ambara je 8.217 i silosa je 193, objekata za smeštaj poljoprivrednih mašina i opreme na gazdinstvu je 13.920, sušara je 231, objekata za silažu na gazdinstvima je 636, hladnjača 192, staklenika 146 i plastenika 4.994. Prema raspoloživim podacima Privredne komore Beograda, mlinska industrija Beograda ima dovoljno kapaciteta za smeštaj i preradu pšenice - silose i podna skladišta ukupnog kapaciteta od 200.000 t na godišnjem nivou. Mlinski kapaciteti na nivou Beograda iznose oko 160.000 t. Otkup pšenice će zavisiti isključivo od finansijske sposobnosti mlinske industrije koja kupuje pšenicu za sopstvene potrebe. Od značajnijih poljoprivrednih preduzeća na teritoriji grada Beograda koja se između ostalog bave proizvodnjom i preradom ratarskih proizvoda ili su njihovi veliki potrošači treba izdvojiti sledeća: Kompanija Al Dahra (ranije PKB Korporacija); Beogradska pekarska industrija; Klas a.d.; Žitoprodukt; Dragan Marković a.d.; Kolubara usluge; Štark; Institut za kukuruz Zemun polje; Institut za stočarstvo Zemun; "Makovica" a.d. i drugi. Ova poljoprivredna preduzeća i zadruge raspolažu velikim obradivim površinama, mehanizacijom, stručnim kadrom i smeštajnim kapacitetima koji omogućuju adekvatnu organizaciju proizvodnje i postizanje značajnih prinosa u ratarskoj proizvodnji. Prostor za skladištenje stajnjaka uslovljen je tipom stajnjaka, njegovom namenom i količinom. Dnevna količina stajnjaka koji krava proizvede zavisi od načina držanja, kao i ishrane. Stajnjak se pakuje u visine od oko 2 metra, gde bi zapremina čvrstog stajnjaka iznosila oko 800 kg/m3. Za razliku od čvrstog stajnjaka, skladištenje tečnog stajnjaka je nešto zahtevnije jer iziskuje jamu izgrađenu od nepropusnog materijala, transport od štale do jame sistemom kanala, nagiba, upotrebom pumpi i cisterni kao i drugom pratećom opremom. Čvrsti i tečni stajnjak se koristi za đubrenje njiva, odnosno poboljšanja strukture zemljišta. Prednost tečnog stajnjaka u odnosu na čvrsti, je i u njegovoj upotrebi za proizvodnju biogasa, što iziskuje dodatne građevine i prateću opremu.
Radna snaga: Broj aktivnih registrovanih poljoprivrednih gazdinstava prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine je 33.244, i isto toliko je i nosilaca poljoprivrednih gazdinstava. Menadžeri (nosioci) poljoprivrednih gazdinstava su 4.477 žene, a 28.767 muškarci. Kvalifikacija menadžera (nosilaca poljoprivrednog gazdinstva) odnosno donosilaca odluka na poljoprivrednim gazdinstvima je takva da radno iskustvo iz poljoprivredne prakse ima 18.337. Nepovoljna je starosna struktura na gazdinstvima. Među opštinama koje imaju karakteristike ruralnih područja, najveće učešće starijih od 50 godina imaju gazdinstva u opštinama Sopot i Grocka, a najmlađa populacija registrovana je na gazdinstvima u opštinama Lazarevac, Mladenovac i Obrenovac.
Struktura poljoprivrednih gazdinstava: Popisom poljoprivrede 2012. godine u Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava, od čega: u Obrenovcu 5.536, Mladenovcu 5.221, Lazarevcu 4.831, Grockoj 4.043, Sopotu 2.708, Barajevu 2.668, Surčinu 2.131, Paliluli 1.705, Voždovcu 1.675, Čukarici 1.326, Zemun 889, Zvezdari 224, Rakovici 202 i Novom Beogradu 85, dok pojedine gradske opštine poput Vračara, Savskog venca i Starog Grada nemaju poljoprivrednih gazdinstava na svojoj teritoriji. Od ukupnog broja registrovanih poljoprivrednih gazdinstava porodično poljoprivredno gazdinstvo čini 99,5%, a pravna lica i preduzetnici 0,5%. U tabeli koja sledi dat je prikaz gazdinstava u Beogradu prema broju članova i stalno zaposlenih. Posmatrajući dobijene podatke može se primetiti da dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedno do dva lica. Najviše takvih gazdinstava ima u Obrenovcu, Mladenovcu i Lazarevcu. Slede poljoprivredna gazdinstva koja imaju nešto više članova, od tri do četiri lica. Najviše takvih je u Mladenovcu, a zatim u Obrenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Najviše gazdinstava koja broje sedam i više lica ima u Mladenovcu, a slede ih gazdinstva u Paliluli, Obrenovcu i Lazarevcu.
Gazdinstva prema broju članova i stalno zaposlenih na gazdinstvu.
Opština |
Ukupno |
1-2 lica |
3-4 lica |
5-6 lica |
7 i više lica |
Barajevo |
2.668 |
1.947 |
655 |
63 |
3 |
Voždovac |
1.675 |
1.278 |
373 |
21 |
3 |
Vračar |
/ |
/ |
/ |
/ |
/ |
Grocka |
4.043 |
2.702 |
1.162 |
170 |
9 |
Zvezdara |
224 |
182 |
37 |
4 |
1 |
Zemun |
889 |
652 |
213 |
17 |
7 |
Lazarevac |
4.831 |
3.257 |
1.367 |
196 |
11 |
Mladenovac |
5.221 |
3.195 |
1.724 |
280 |
22 |
Novi Beograd |
85 |
58 |
24 |
3 |
/ |
Obrenovac |
5.536 |
3.699 |
1.614 |
212 |
11 |
Palilula |
1.705 |
1.243 |
381 |
62 |
19 |
Rakovica |
202 |
170 |
25 |
4 |
3 |
Savski venac |
/ |
/ |
/ |
/ |
/ |
Sopot |
2.708 |
1.966 |
662 |
75 |
5 |
Stari grad |
/ |
/ |
/ |
/ |
/ |
Surčin |
2.131 |
1.709 |
377 |
36 |
9 |
Čukarica |
1.326 |
1.065 |
230 |
28 |
3 |
Ukupno Beograd |
33.244 |
23.123 |
8.844 |
1.171 |
106 |
Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda: Grad Beograd kao razvijen industrijski i trgovački centar, bez obzira što ima relativno velike površine plodnog poljoprivrednog zemljišta i povoljne prirodne uslove za bavljenje poljoprivredom, ima veoma mali procenat stanovništva koje se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom. U skladu s tim, kao i pod uticajem opštih političkih i ekonomskih uslova, deo ukupnog društvenog proizvoda koji se ostvaruje iz delatnosti poljoprivrede veoma je mali. Ratarska proizvodnja po svom obimu, strukturi i složenosti predstavlja jedan od najznačajnijih sektora poljoprivredne proizvodnje na nivou grada Beograda koja takođe predstavlja i jedan od najvažnijih faktora prehrambene stabilnosti i sigurnosti grada. Na teritoriji grada postoje odgovarajući uslovi za organizovanje ratarske proizvodnje pogotovu u opštinama koje se nalaze severno od Save i Dunava, gde su parcele znatno veće u odnosu na parcele opština koje se nalaze južno od ovih reka, gde je teren više brežuljkast i pogodniji za voćarsku proizvodnju. Međutim, celokupnu ratarsku proizvodnju karakteriše nedostatak sredstava za finansiranje tekuće proizvodnje i sve veće smanjenje raspoloživih obradivih površina usled nekontrolisane promene namene poljoprivrednog zemljišta. Od ukupno 119.335 ha pod oranicama i baštama, u 2017. godini na teritoriji grada Beograda ratarska proizvodnja se odvijala na 118.582 ha, odnosno na 99% površina. Od ratarskih kultura dominiraju površine pod žitaricama sa 67%, zatim površine pod stočnim krmnim biljem sa 16%, a najmanje oraničnih površina se nalazi pod mahunarkama, svega 0,4%. Od žitarica najviše je površina pod kukuruzom 40.317 ha i pšenicom 25.283 ha. Od povrtnog bilja u 2017. godini paprika zauzima 711 ha, paradajz 1.326 ha, kupus i kelj 834 ha. Od industrijskog bilja najveće površine su pod sojom 5.571 ha, šećernom repom 2.005 ha i suncokretom 2.087 ha. Prema podacima iz 2017. godine na teritoriji Beograda je bilo 47. 832 grla goveda, 159.907svinja, 59.477 ovaca, 8.124 koza, 1.148.307 komada živine, a broj košnica u 2017. godini je 50.203. Trenutno na teritoriji Beograda mali broj proizvođača (individualnih gazdinstava i preduzeća) ima sertifikovanu organsku proizvodnju, i to uglavnom u oblasti ratarstva, voćarstva, kao i prerade voća. Imajući u vidu visok rast inostrane tražnje za organskim proizvodima, blizinu, veličinu i potencijal tržišta Beograda, više cene ovih proizvoda u odnosu na proizvode hemijski tretirane, kao i veoma povoljne ekološke uslove za organsku proizvodnju u pojedinim opštinama grada (pre svega Sopot i Barajevo), jedan od načina razvijanja konkurentnosti celokupnog poljoprivrednog sektora Beograda jeste veća orijentacija proizvođača na organsku proizvodnju.
Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika: Prema podacima Zadružnog saveza Beograda na teritoriji grada Beograda registrovano je pedeset šest (56) zemljoradničkih zadruga i jedan zadružni savez. Od ovog ukupnog broja registrovanih zadruga aktivnih je trideset jedna (31) zadruga i jedan zadružni savez. Pet (5) zadruga je u stečaju. Dvadeset zadruga je neaktivno ili je u blokadi. Svaka od ovih zadruga broji najmanje stotinu zadrugara. Ukupan broj kooperanata sa kojim zadruge na teritoriji grada Beograda sarađuju je preko 4.500 koperanata. Osnovne delatnosti zadruga su: stočarstvo, voćarstvo, povrtarstvo, ratarstvo, pčelarstvo kao i otkup i plasman poljoprivrednih proizvoda. Zadruge se sreću sa sledećim problemima: - Nerešeno pitanje vlasničkih odnosa nad imovinom u zadrugama (nerešeni vlasnički odnosi predstavljaju veliku prepreku za uspešnije poslovanje zadruga), - Nepoštovanje zadružnih principa i zadružnih vrednosti u radu zadruga (poslovanje zadruga po zadružnim principima je obaveza propisana od strane Međunarodnog zadružnog saveza i Zakona o zadrugama), - Nepostojanje zadružne revizije (Zadružna revizija je propisana zakonom i odnosi se na kontrolu primene zadružnih principa u poslovanju zadruge, kao i kontrolu poslovanja zadruge uopšte. Ta zakonska odredba se ne poštuje, a uz to i ne postoje licencirani zadružni revizori), - Otežan pristup zadruga tržištu kapitala (bankarski krediti za finansiranje poljoprivredne proizvodnje i investicije u poljoprivredi su krajnje nepovoljni), - Nedovoljna obuhvaćenost zadruga merama agrarne politike Srbije (zadruge su mali korisnici sredstava agrarnog budžeta), - Finansijska iscrpljenost i nelikvidnost zadruga (hronična nestašica sopstvenih obrtnih sredstava za nabavku repromaterijala i zasnivanje polj. proizvodnje), - Smanjenje obima prometa roba i usluga u zadrugama (značajan promet poljoprivrednih proizvoda preko 30%, pre svega voća i povrća i žive stoke obavlja se preko nakupaca u tzv. sivoj zoni i predstavlja krajnje nelojalnu konkurenciju zadrugama u poslovima koji su njihova osnovna delatnost). Takođe, prisutna je dalja devastacija zadružne imovine kroz primenu osporenih odredbi Zakona o stečaju. Novim zakonom o zadrugama koji je stupio na snagu 7. januara 2016. godine, država i grad stimulišu formiranje zadruga, omogućena je lakša registracija zadruga i omogućeno je bolje poslovanje zadruga.
Transfer znanja i informacija: Transfer znanja u oblasti poljoprivrede sprovodi se kroz sistem formalnog obrazovanja svih nivoa (od srednjeg obrazovanja do doktorskih studija), putem različitih vrsta obuka organizovanih od strane obrazovnih i istraživačkih ustanova i organizacija, Poljoprivredne savetodavne stručne službe (u daljem tekstu: PSSS-a), privatnih privrednih društava, projektnih jedinica, medija itd. Savetodavni sistem u poljoprivredi obuhvata 36 PSSS: 23 na području uže Srbije, čiji rad je pod monitoringom Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine (u daljem tekstu: MPZŽS) i 12 PSSS i Enološka stanica čiji rad je pod monitoringom Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo. Za transfer znanja i pružanje podrške poljoprivrednim proizvođačima na teritoriji grada Beograda zadužena je Poljoprivredna savetodavna i stručna služba Mladenovac, d.o.o. sa šest zaposlenih poljoprivrednih inženjera. Teritorijalno PSSS Mladenovac pokriva teritorije opština: Mladenovac, Sopot, Lazarevac, Barajevo, Voždovac, Čukarica i Rakovica. Institut za primenu nauke u poljoprivredi (IPN) Beograd takođe obavlja veliki broj delatnosti u cilju podizanja nivoa znanja poljoprivrednih savetodavaca i poljoprivrednih proizvođača i primene naučnih dostignuća u poljoprivrednoj proizvodnji i razvoju sela. IPN prati aktivnosti i vrši koordinaciju rada Poljoprivredne savetodavne i stručne službe Srbije. Organizovani transfer znanja preko PSSS i IPN stiže do relativno malog broja korisnika. Korisnici često informacije prihvataju sa rezervom i retko se usuđuju da investiraju sopstvena sredstva u sticanje novih znanja i veština. Mogućnosti koje pružaju privatno-javna partnerstva u domenu kreiranja i transferu znanja i tehnologija, kao i većeg uključivanja drugih aktera (zadruga, privatnih konsultantskih privrednih subjekata i agencija, nevladinog sektora i drugih) nisu dovoljno iskorišćene.
TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA I FINANSIJSKIH SREDSTAVA
Tabela 1. Mere direktnih plaćanja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
|
|
Tabela 2. Mere kreditne podrške
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
|
|
Tabela 3. Mere ruralnog razvoja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
1 |
Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava |
101 |
200.000.000,00 |
80 |
1.550.000,00 |
0,00 |
|
UKUPNO |
|
200.000.000,00 |
|
|
|
Tabela 4. Posebni podsticaji
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
1 |
Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju |
402 |
5.400.000,00 |
2.100.000,00 |
100 |
2.100.000,00 |
0,00 |
|
UKUPNO |
|
5.400.000,00 |
|
|
|
|
Tabela 5. Mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, mera kreditne podrške, mera ruralnog razvoja i posebnih podsticaja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
|
|
Tabela 6. Tabelarni prikaz planiranih finansijskih sredstava
Budžet |
Vrednost u RSD |
Ukupan iznos sredstava iz budžeta AP/JLS planiranih za realizaciju Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (bez prenetih obaveza) |
205.400.000,00 |
Planirana sredstva za direktna plaćanja |
0,00 |
Planirana sredstva za kreditnu podršku |
0,00 |
Planirana sredstva za podsticaje merama ruralnog razvoja |
200.000.000,00 |
Planirana sredstva za posebne podsticaje |
5.400.000,00 |
Planirana sredstva za mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, kreditne podrške i u okviru mera ruralnog razvoja |
0,00 |
Prenete obaveze |
0,00 |
Ciljna grupa i značaj promene koja se očekuje za korisnike: Ciljna grupa su registrovani poljoprivredni proizvođači koji imaju formirane zasade voća ali ne raspolažu protivgradnom mrežom i sistemom za navodnjavanje, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave biljnom proizvodnjom u zatvorenom ili otvorenom prostoru, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave proizvodnjom meda i proizvoda od meda, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave stočarstvom u cilju povećanja proizvodnje mleka i mesa, bolje snabdevenosti tržišta grada Beograda mesom, mlekom i mlečnim proizvodima, unapređenje genetskog potencijala, ukrupnjavanje stada kao i povećanje broja grla specijalizovanih rasa goveda, svinja i ovaca kao i registrovani poljoprivredni proizvođači koji ispunjavaju uslove za nabavku nove poljoprivredne mehanizacije - priključnih mašina, u cilju jačanja konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava i modernizacije zastarele poljoprivredne mehanizacije. Nakon realizovanja mera očekuje se značajno povećanje prinosa koji će korisniku omogućiti uvećan i redovan izvor prihoda.
Informisanje korisnika o mogućnostima koje pruža Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja: Informisanje korisnika o mogućnostima koje program pruža će se uz podršku Službe za informisanje vršiti prezentacijom programa elektronskim i štampanim sredstvima javnog informisanja kao i putem interneta, odnosno na zvaničnom sajtu grada Beograda i društvenim mrežama. Kratkim vestima i reportažama vršiće se najava aktivnosti u vezi sa Programom mera kao i prezentacija postignutih rezultata. Planirane su tribine u prisustvu poljoprivrednih proizvođača, koje će se održati u prostorijama gradskih opština koje imaju na svom području značajnu poljoprivrednu proizvodnju i poljoprivredna gazdinstva koja čine ciljnu grupu za realizaciju mera. Takođe, redovno će biti obaveštavane stručne službe i predstavnici opštinskih uprava o pripremi i realizaciji Programa mera u cilju informisanja poljoprivrednika putem lokalnih sredstava informisanja, internet stranica i oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine.
Monitoring i evaluacija: Praćenje će se vršiti neposrednim uvidom u realizaciju mera iz Programa mera od strane predstavnika sekretarijata. Kontrola na terenu i pozitivan izveštaj u formi zapisnika je neophodan kako bi se izvršio transfer sredstava na tekući račun nosioca poljoprivrednog gazdinstva. Monitoring je predviđen tekstom Javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i ugovorom koji sačinjava predstavnik sekretarijata i korisnik sredstava i odnosi se na mogućnost vršenja kontrole bez prethodne najave u periodu koji se odnosi na vreme u kojem korisnik ne sme da otuđi predmet investicije. Takođe, predmet nadzora je i funkcionalnost predmetne investicije. Evaluacija je takođe predviđena tekstom javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i pomenutim ugovorom i odnosi se na obavezu korisnika sredstava da na zahtev davaoca sredstava dostavi sekretarijatu podatke o vrsti kulture i sorte koje će se gajiti, ostvaren prinos i prihod koji se ostvaruje po jedinici površine kao i obim plasmana ostvarene proizvodnje na tržištu.
2.1. Naziv i šifra mere: 101 Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava
2.1.1. Obrazloženje: tehničko-tehnološka opremljenost poljoprivrednog sektora zahteva značajnije investicije u modernizaciju proizvodnje poljoprivrednih gazdinstava registrovanih na teritoriji grada Beograda, kao i opremu, tehnologiju i jačanje proizvodnog lanca. U skladu sa Strategijom Grada Beograda 2016 - 2021. godine i Akcionim planom koji je sastavni deo ove strategije, najveći deo planiranih budžetskih sredstava je upravo namenjen rastu konkurentnosti. Relativno male površine kojima raspolažu gazdinstva uslovljavaju intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja obezbeđuje visok prihod po jedinici površine. Gazdinstva koja se bave proizvodnjom povrća, voća i drugih proizvoda, karakteriše specijalizovana proizvodnja a ključni problem ovog sektora je nedostatak sredstava za zasnivanje intenzivne proizvodnje u zaštićenim uslovima. Proizvodnja meda i pčelinjih proizvoda ne zahteva veliku površinu poljoprivrednog zemljišta i velika ulaganja, ali zahteva visok nivo znanja pa je ovde neophodna edukacija. Mera investicije u materijalna sredstva poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti.
2.1.2. Ciljevi mere: tehničko-tehnološka opremljenost poljoprivrednog sektora zahteva značajnije investicije u modernizaciju proizvodnje poljoprivrednih gazdinstava registrovanih na teritoriji grada Beograda, kao i u opremu, tehnologiju i jačanje proizvodnog lanca. U skladu sa Strategijom Grada Beograda 2016. - 2021. godine i Akcionim planom koji je sastavni deo ove strategije, najveći deo planiranih budžetskih sredstava je upravo namenjen rastu konkurentnosti. Relativno male površine kojima raspolažu gazdinstva uslovljavaju intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja obezbeđuje visok prihod po jedinici površine. Gazdinstva koja se bave proizvodnjom povrća, voća i drugih proizvoda, karakteriše specijalizovana proizvodnja a ključni problem ovog sektora je nedostatak sredstava za zasnivanje intenzivne proizvodnje u zaštićenim uslovima. Proizvodnja meda i pčelinjih proizvoda ne zahteva veliku površinu poljoprivrednog zemljišta i velika ulaganja, ali zahteva visok nivo znanja pa je ovde neophodna edukacija. Mera investicije u materijalna sredstva poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti. Sektor - Mleko; Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenja poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, i ostalih faktora koji utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju i izvoz stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (meso, mleko, jaja, med i vuna). Stočarstvo je značajan izvor sirovina za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je veoma bitan i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina, opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Ključni problem ovog sektora ogleda se u konstantnom smanjenju broja grla stoke, kao i smanjenju količine proizvedenog i otkupljenog mleka i mesa. Sektor - Voće, grožđe, povrće (uključujući pečurke) i cveće Iako ova gazdinstva karakteriše specijalizovana proizvodnja, ključni problem ovog sektora je usitnjenost poseda, nedovoljna edukacija i nedovoljna primena savremene tehnologije proizvodnje, zastarelost mehanizacije. Prosečna površina poljoprivrednog zemljišta kojim raspolaže poljoprivredno gazdinstvo na teritoriji grada Beograda iznosi 4,5 ha. Visoki troškovi proizvodnje i nemogućnost uticaja na cene u lancu ishrane dovode do niskog nivoa profita, a samim tim i do nemogućnosti investiranja u nove kapacitete. Nizak stepen obrazovanja i stručne osposobljenosti stvara poteškoće kada je reč o pravilnoj upotrebi savremene opreme i korišćenju inputa, primeni savremenih metoda u proizvodnji povrća i voća u zaštićenim uslovima kao i načina navodnjavanja. Na teritoriji grada relativno mali broj gazdinstava se bavi proizvodnjom cveća i to pre svega u zaštićenom prostoru. To su uglavnom usko specijalizovana gazdinstva koja su dobro organizovana i sarađuju međusobno po pitanju zajedničke nabavke inputa proizvodnje i plasmana proizvoda. Sektor - Pčelarstvo; Pčelarstvo predstavlja izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda Evropske unije. Med sa geografskog područja Srbije se ističe kvalitetom i tražen je na tržištu zemalja Evropske unije. Pčelarstvo može biti dopunska delatnost na poljoprivrednom gazdinstvu jer ne zahteva veliku površinu i velika ulaganja. Takođe, uz značajna ulaganja može biti profitabilna osnovna delatnost. Prosečan prinos meda po košnici u prethodnim godinama u uslovima obilnih padavina se znatno smanjio. Gazdinstvo sa 50 košnica može da obezbedi egzistenciju za višečlanu porodicu. Problem je nestandardan kvalitet meda i nepostojanje velikih kupaca kao i nizak nivo znanja u vezi sa novim tehnologijama i tradicionalnim veštinama.
2.1.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: komplementarnost mera koje realizuje Sekretarijat za privredu Gradske uprave Grada Beograda sa merama definisanim NNPP Republike Srbije je u sledećim sektorima: 1. U sektoru proizvodnje mleka; 2. U sektoru proizvodnje mesa; 3. U sektoru proizvodnje voća, grožđa, povrća, hmelja i cveća; 4. U sektoru proizvodnje ostalih useva; 5. U sektoru pčelarstva. Moguće dvostruko finansiranje ća se sprečavati potpisivanjem izjave od strane korisnika podsticajnih sredstava, čime će garantovati punom moralnom, materijalnom i krivičnom odgovornošću da ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu. Sekretarijat za privredu Gradske uprave Grada Beograda nema mogućnost provere dvostrukog finansiranja istih zahteva korisnika.
2.1.4. Krajnji korisnici: krajnji korisnici su fizička lica - nosioci registrovanih poljoprivrednih gazdinstava u Registru poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa Zakonom o podsticajima u poljoprivredi i ruralnom razvoju.
2.1.5. Ekonomska održivost: podnosilac zahteva za sredstva nije u obavezi da dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.
2.1.6. Opšti kriterijumi za korisnike: - da podnosilac zahteva ima prebivalište na teritoriji grada Beograda; - da je podnosilac zahteva nosilac registrovanog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva na teritoriji grada Beograda i da su katastarske parcele gazdinstva na teritoriji grada Beograda; - da podnosilac zahteva ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu.
2.1.7. Specifični kriterijumi: - u sektoru proizvodnje mleka prihvatljivi korisnici treba da: 1) u RPG imaju prijavljen stočni fond (podatke o vrsti životinja i broju gazdinstva (HID) na kojima se drže ili uzgajaju); 2) imaju u svom vlasništvu, odnosno u vlasništvu člana registrovanog poljoprivrednog gazdinstva 1-19 mlečnih krava; 3) u slučaju nabavke novih mašina i opreme za navodnjavanje, imaju u svom vlasništvu, odnosno u vlasništvu člana registrovanog poljoprivrednog gazdinstva maksimalno do 100 mlečnih krava; 4) u slučaju kada se radi o nabavci kvalitetnih priplodnih grla, na kraju investicije imaju u svom vlasništvu, odnosno u vlasništvu člana registrovanog poljoprivrednog gazdinstva: 3-100 krava mlečnih rasa. Za investicije u sektoru proizvodnje ovčijeg i kozijeg mleka kod priplodnih ovaca i koza nema specifičnih kriterijuma prihvatljivosti. U sektoru proizvodnje mesa prihvatljivi korisnici treba da: 1) u RPG imaju prijavljen stočni fond (podatke o odgovarajućoj vrsti životinja i broju gazdinstva (HID) na kojima se drže ili uzgajaju); 2) u Registru objekata, odnosno odobrenih objekata (u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje registracija, odnosno odobravanje objekata za uzgoj, držanje i promet životinja) imaju registrovane, odnosno odobrene objekte sa kapacitetima za tov/uzgoj: manje od 20 junadi i/ili manje od 150 grla ovaca/koza i/ili manje od 30 krmača i/ili manje od 100 tovljenika svinja u turnusu i/ili od 1.000-3.999 brojlera u turnusu; 3) u slučaju kada se radi o nabavci kvalitetnih priplodnih grla, na kraju investicije imaju u svom vlasništvu, odnosno u vlasništvu člana registrovanog poljoprivrednog gazdinstva: 5 -100 krava tovnih rasa, ili 10-300 grla ovaca/koza, ili 10-400 grla svinja. U sektoru proizvodnje voća, grožđa, povrća, hmelja i cveća, prihvatljivi korisnici treba da: 1) u RPG imaju upisano poljoprivredno zemljište pod proizvodnjom odgovarajućih biljnih kultura; 2) imaju: manje od 2 ha jagodičastog voća i hmelja; odnosno manje od 5 ha drugog voća, odnosno 0,1-50 ha cveća, odnosno 0,2-100 ha vinove loze; 3) u slučaju podizanja novih ili obnavljanja postojećih (krčenje i podizanje) proizvodnih (sa naslonom) i matičnih zasada voćaka i vinove loze, imaju na kraju investicije: 0,1-50 ha jagodastih vrsta voćaka i hmelja, 0,3-100 ha drugog voća, 0,2-100 ha vinove loze; 4) imaju manje od 0,5 ha plastenika ili manje od 3 ha proizvodnje povrća na otvorenom prostoru; 5) za investicije vezane za proizvodnju grožđa, budu upisani i u Vinogradarski registar, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast vinogradarstva i vinarstva; 6) za investicije vezane za proizvodnju sadnog materijala, budu upisani i u Registar proizvođača sadnog materijala, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast proizvodnje sadnog materijala. U sektoru proizvodnje ostalih useva, prihvatljivi korisnici treba da: 1) u RPG imaju upisano poljoprivredno zemljište pod proizvodnjom odgovarajućih biljnih kultura; 2) imaju do 50 ha pod ostalim usevima, odnosno do 100 ha pod ostalim usevima za investicije usmerene za nabavku mašina i opreme za navodnjavanje. U sektoru pčelarstva prihvatljivi korisnici treba da imaju 5-500 košnica prijavljenih u Centralnoj bazi podataka o obeležavanju životinja kod Uprave za veterinu.
2.1.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
101.1.1 |
Nabavka kvalitetnih priplodnih grla mlečnih rasa: goveda, ovaca i koza |
101.1.10 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.1.11 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.1.12 |
Mašine za setvu |
101.1.13 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.1.14 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.1.15 |
Mašine za transport |
101.1.4 |
Mašine i oprema za rukovanje i transport čvrstog, polutečnog i tečnog stajnjaka (transporteri za stajnjak; uređaji za mešanje polutečnog i tečnog stajnjaka; pumpe za pražnjenje rezervoara; separatori za polutečni i tečni stajnjak; mašine za punjenje tečnog stajnjaka |
101.1.5 |
Mašine i oprema za pripremu stočne hrane, za hranjenje i napajanje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu stočnu hranu; |
101.1.9 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.2.1 |
Nabavku kvalitetnih priplodnih grla goveda, ovaca, koza i svinja koje se koriste za proizvodnju mesa |
101.2.10 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.2.11 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.2.12 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.2.13 |
Mašine za setvu |
101.2.14 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.2.15 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.2.16 |
Mašine za transport |
101.2.3 |
Mašine i oprema za rukovanje i transport čvrstog, polutečnog i tečnog stajnjaka (transporteri za stajnjak; uređaji za mešanje polutečnog i tečnog stajnjaka; pumpe za pražnjenje rezervoara; separatori za polutečni i tečni stajnjak; mašine za punjenje tečnog stajnjaka |
101.2.5 |
Mašine i oprema za skladištenje i pripremu stočne hrane, za hranjenje i pojenje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu stočnu hranu; hranilice; pojilice; boleri; omotači bala i kombajni za stočnu hranu; prevrtači sena, itd) |
101.4.2 |
Podizanje i opremanje plastenika za proizvodnju povrća, voća, cveća i rasadničku proizvodnju |
101.4.28 |
Mašine, uređaji i oprema za navodnjavanje useva |
101.4.3 |
Podizanje, nabavka i opremanje sistema protivgradne zaštite u voćnjacima i višegodišnjim zasadima |
101.5.1 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.5.2 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.5.3 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.5.4 |
Mašine za setvu |
101.5.4 |
Mašine za setvu |
101.5.6 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.6.2 |
Nabavka opreme za pčelarstvo |
101.6.3 |
Nabavka vozila i prikolica za transport pčelinjih društava |
2.1.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/Ne |
Bodovi |
1 |
Broj članova poljoprivrednog gazdinstva |
da |
30 |
2 |
Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva |
da |
30 |
3 |
Nosilac i svi članovi poljoprivrednog gazdinstva se isključivo bave poljoprivrednom proizvodnjom |
da |
30 |
4 |
Organska proizvodnja |
da |
30 |
2.1.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za sve investicije iznosi 80% ukupnih prihvatljivih troškova (bez PDV-a), ali da ne prelazi maksimalno utvrđeni iznos finansijskih sredstava. Maksimalni iznos povraćaja/investicije po sektorima je sledeći: - Za voće, grožđe, povrće i cveće: Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 1.550.000,00 dinara. Za pčelarstvo: Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 200.000,00 dinara. - Za stočarstvo: Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 200.000,00 dinara. - Za mehanizaciju: Maksimalni iznos finansijskih sredstava po investiciji ne može biti veći od 400.000,00 dinara. Minimalni iznosi podsticajnih sredstava zavise od iznosa dostavljenih predračuna za nabavku predmeta javnih poziva.
2.1.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1 |
Ukupan broj podnetih zahteva |
2 |
Ukupan broj Sektora mera obuhvaćenih podsticajnim sredstvima. |
3 |
Ukupan broj korisnika podsticajnih sredstava |
4 |
Broj grla stoke, broj nabavljene i postavljene opreme u oblasti voćarstva, povrtarstva i pčelarstva, kao i broj nabavljenih priključnih mašina. |
2.1.12. Administrativna procedura: mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave, odnosno Sekretarijata za privredu Gradske uprave Grada Beograda. Investicije koje će se finansirati u okviru ove mere će biti izabrane u postupku javnih poziva za podnošenje zahteva za korišćenje bespovratnih sredstava. Grad Beograd kao jedinica lokalne samouprave svake godine donosi Program mera podrške poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (u daljem tekstu: Program mera), objavljuje javne pozive za podnošenje zahteva za dodelu podsticajnih sredstava i sprovodi široku kampanju informisanja. Dostavljeni zahtevi će biti administrativno provereni od strane Komisije Sekretarijata za privredu u smislu kompletnosti, administrativne usaglašenosti i prihvatljivosti. Zahtev se podnosi od strane korisnika na obrascima u skladu sa uslovima koji su propisani javnim pozivom. Detaljne administrativne provere se sprovode pre odobravanja zahteva radi utvrđivanja da li je zahtev potpun, podnet na vreme i da li su uslovi za odobravanje zahteva ispunjeni. Zahtevi koji budu dostavljeni kompletni, blagovremeno i u skladu sa uslovima javnog poziva će biti pregledani po redosledu njihovog pristizanja. Nakon obrade zahteva od Komisije Sekretarijata za privredu, biće formirana lista sa podnosiocima zahteva koji ispunjavaju uslove u skladu sa redosledom podnošenja potpunih zahteva kao i posebnim kriterijumima za dodelu podsticajnih sredstava, i doneta Odluka o dodeli podsticajnih sredstava. Odluka će biti objavljena na zvaničnoj internet stranici grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Gradske uprave Grada Beograda. Protiv Odluke može se izjaviti prigovor zameniku načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretaru Sekretarijata za privredu u roku od petnaest dana od dana objavljivanja Odluke na zvaničnoj internet stranici grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Gradske uprave Grada Beograda. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o dodeli podsticajnih sredstava, zamenik načelnika Gradske uprave Grada Beograda sekretar Sekretarijata za privredu zaključuje sa korisnikom podsticajnih sredstava ugovor kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Posle administrativne kontrole, prihvatljivi zahtevi će biti provereni na licu mesta u cilju utvrđivanja ispunjenosti uslova za nabavljanje i postavljanje opreme.
2.2. Naziv i šifra mere: 402 Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju.
2.2.1. Obrazloženje: Ova mera omogućava unapređenje postojećih i kreiranje novih znanja u skladu sa stvarnim potrebama krajnjih korisnika, implementaciju postojećih znanja i transfer znanja međusobnim povezivanjem kreatora znanja i njihovim povezivanjem sa poljoprivrednim proizvođačima. Ovu meru je neophodno sprovoditi zbog posedovne strukture (veliki broj malih gazdinstava), skromnog znanja i nedostatka dodatnih veština ruralnog stanovništva, niske produktivnosti i niskih prihoda koji se ostvaruju od poljoprivrede. Mere koje je u Programu mera predložio Sekretarijat za privredu nije moguće realizovati bez transfera znanja s obzirom da se radi o oblastima u poljoprivredi koje zahtevaju visok nivo znanja i veština. Planirana su sredstva za obuku za organsku proizvodnju, obuku za pčelare i obuku za voćare. Planirana su sredstva za organizovanje studijskih putovanja mladih poljoprivrednih proizvođača. Ova mera se naslanja na Strategiju Grada Beograda za period od 2016. do 2021. godine, gde je jedno poglavlje posvećeno poljoprivredi i njenom razvoju na teritoriji grada Beograda. Podsticaji za unapređenje sistema kreiranja i transfera znanja su u direktnoj vezi sa NPPR, jer doprinosi ostvarivanju boljih rezultata u funkcionisanju i jačanju ruralne ekonomije. Proteklih godina na predavanjima koje je sproveo Sekretarijat za privredu Gradske uprave Grada Beograda, nova znanja je usvojilo preko 250 učesnika obuka u oblasti pčelarstva i organske proizvodnje poljoprivrednih proizvoda.
2.2.2. Ciljevi mere: povećanje dostupnosti i kvaliteta znanja, jačanje ruralne ekonomije, unapređenje socijalne i ekonomske inkluzije malih i srednjih gazdinstava u ruralnim sredinama, održivi razvoj, zaštita resursa, poboljšanje biodiverziteta i smanjenje migracije stanovništva. Učesnici studijskog putovanja biće u mogućnosti da posete poljoprivredna gazdinstva i preduzeća koji se bave poljoprivrednom proizvodnjom, kao i poseta poljoprivrednim institutima i njihovim oglednim plantažama i poljima. Poljoprivrednici sa teritorije grada Beograda imali bi priliku da se direktno u praksi uvere u prednosti uzgajanja povrća i voća na otvorenom, zatvorenom i poluzatvorenom prostoru. Takođe bi naši poljoprivrednici bili u mogućnosti da se upoznaju sa intenzivnim pčelarenjem, kao i sa intenzivnim voćarstvom i vinogradarstvom. Planiranje sveobuhvatnog razvoja manjih ruralnih celina pokazalo se u Evropskoj uniji kao uspešan model oživljavanja i napretka nerazvijenih ruralnih krajeva.
2.2.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: podsticaji za unapređenje sistema kreiranja i transfera znanja su u direktnoj vezi sa NPPR, jer doprinosi ostvarivanju boljih rezultata u funkcionisanju i jačanju ruralne ekonomije.
2.2.4. Krajnji korisnici: fizička lica - poljoprivredni proizvođači koji imaju prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda.
2.2.5. Ekonomska održivost: korisnici nisu u obavezi da dostave plan ekonomske održivosti.
2.2.6. Opšti kriterijumi za korisnike: korisnici moraju imati prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda.
2.2.7. Specifični kriterijumi: nema specifičnih kriterijuma.
2.2.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
402.1 |
Informativne aktivnosti: sajmovi, izložbe, manifestacije, studijska putovanja |
402.2 |
Stručno osposobljavanje i aktivnosti sticanja veština i pokazne aktivnosti |
2.2.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/Ne |
Bodovi |
1 |
Kriterijumi selekcije se ne primenjuju pri realizaciji ove mere s obzirom da nije predviđeno rangiranje potencijalnih korisnika |
ne |
0 |
2.2.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za investiciju iznosi 100% ukupnih prihvatljivih troškova.
2.2.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1 |
Ukupan broj održanih edukacija/radionica |
2 |
Ukupan broj edukovanih poljoprivrednika koji su stekli sertifikat ili potvrdu o pohađanju obuke |
3 |
Ukupan broj poljoprivrednih proizvođača koji su se predstavili na Sajmovima. |
4 |
Ukupan broj poljoprivrednih proizvođača učesnika studijskih putovanja |
2.2.12. Administrativna procedura: 402.1 - Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave odnosno Sekretarijata za privredu, a u skladu sa Programom mera. Sekretarijat za privredu će uputiti Pozive na adrese udruženja građana, preduzetnika i pravnih lica za pružanje teorijske i praktične obuke (u oblasti voćarstva, pčelarstva i organske proizvodnje), naučnih i stručnih institucija da dostave ponude za program obuke poljoprivrednika. Dostavljene ponude će biti razmatrane od strane predstavnika Sekretarijata za privredu. Kriterijumi za izbor najpovoljnije ponude će biti navedeni pozivom. Predstavnici Sekretarijata za privredu na osnovu kriterijuma utvrđuju najpovoljniju ponudu i daju predlog zameniku načelnika Gradske uprave Grada Beograda - sekretaru Sekretarijata za privredu koji donosi Odluku o izboru najpovoljnije ponude. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o izboru najpovoljnije ponude biće zaključen Ugovor sa izabranim izvršiocem kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Sekretarijat za privredu će putem sredstava informisanja, internet stranica, oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine i održavanjem tribina, obavestiti zainteresovane poljoprivrednike kada će i u kom roku sprovesti obuku u organizaciji Grada Beograda. Grad Beograd - Sekretarijat za privredu planira da se i u 2019. godini predstavi na Sajmu etno hrane i pića koji će se održati na Beogradskom sajmu i na Međunarodnom poljoprivrednom sajmu koji će se održati u Novom Sadu. Na osnovu dobijene saglasnosti na model ugovora Gradskog pravobranilaštva i Zaključka gradonačelnika grada Beograda o davanju saglasnosti Sekretarijatu za privredu da zaključi Ugovor o zakupu prostora, zamenik načelnika Gradske uprave Grada Beograda - sekretar Sekretarijata za privredu će sa ovlašćenim zastupnicima sajmova zaključiti ugovor, kao jedinim ovlašćenim ponuđačima da ponude odnosno zaključe ugovor o davanju sajamskog prostora u zakup ili o vršenju bilo koje usluge koja je vezana za nastup na navedenoj sajamskoj manifestaciji. Sekretarijat za privredu će putem tribina obavestiti zainteresovane poljoprivrednike da mogu uzeti učešće na sajmovima. 402.2 - Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave odnosno Sekretarijata za privredu, a u skladu sa Programom mera. Sekretarijat za privredu će uputiti Pozive na adrese turističkih agencija ili preduzeće koje se bavi prevozom putnika da dostave ponude za obavljanje usluga prevoza u okviru studijskih putovanja. Dostavljene ponude će biti razmatrane od strane predstavnika Sekretarijata za privredu. Kriterijumi za izbor najpovoljnije ponude će biti navedeni pozivom. Predstavnici Sekretarijata za privredu na osnovu kriterijuma utvrđuju najpovoljniju ponudu i daju predlog zameniku načelnika Gradske uprave Grada Beograda - sekretaru Sekretarijata za privredu koji donosi Odluku o izboru najpovoljnije ponude. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o izboru najpovoljnije ponude, biće zaključen Ugovor sa izabranom turističkom agencijom ili preduzećem koje se bavi prevozom putnika kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Sekretarijat za privredu će putem sredstava informisanja, internet stranica, oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine i održavanjem tribina, obavestiti zainteresovane poljoprivrednike kada će i u kom roku sprovesti studijsko putovanje.
Ovaj program stupa na snagu od momenta objavljivanja u "Službenom listu Grada Beograda".