ODLUKA O UTVRĐIVANJU SPOMENIKA "SLOBODA" NA IRIŠKOM VENCU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 26/2019)

1. Spomenik "Sloboda" na Iriškom vencu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Spomenik "Sloboda" na Iriškom vencu (u daljem tekstu: spomenik kulture), nalazi se na teritoriji opštine Irig, na katastarskoj parceli broj 69/1 KO Irig, u državnoj svojini.

Spomenik kulture nalazi se na Iriškom vencu na južnim obroncima Fruške gore. Rad je poznatog umetnika Sretena Stojanovića, a otkriven je 1951. godine u znak sećanja na sve poginule rodoljube Vojvodine u antifašističkoj borbi tokom Drugog svetskog rata.

Spomenik se sastoji od postamenta, obeliska i monumentalne skulptoralne kompozicije. Postavljen je na kružnoj bazi popločanoj tesanicima i kamenim pločama. Baza je ograđena sa severozapadne i severoistočne strane niskom kamenom ogradom. Postament je poligonalan, a prema severu se produžava u obliku zrakasto komponovanih krila koja drže po četiri visoka profilisana stupca. Na sve četiri bočne strane postamenta razvijen je bronzani friz sa simboličnim scenama iz antifašističke borbe naroda Vojvodine. Iz postamenta se izdiže monumentalni obelisk na čijem vrhu je postavljena ženska figura sa uzdignutim rukama - alegorija slobode. Na postamentu, ispred obeliska, postavljena je monumentalna skulpturalna grupa - partizani u maršu sa oružjem i zastavom. Šest figura, od kojih jedna žena, prikazuju se u naglašenom pokretu i svojim istaknutim dimenzijama (visoke su oko 3 m), naglašavaju heroizam i neposredno učešće različitih pojedinaca u narodnooslobodilačkoj borbi. Celo spomen obeležje je urađeno u tada vladajućem maniru socijalističkog realizma. Spomen obeležje je podignuto i kao pandan spomen obeležju jedinicama Crvene armije koje se nalazi na obali Dunava, u Batini u Hrvatskoj. Namera je bila da se, usled sukoba Jugoslavije sa Informbiroom, obeleži i veličina autentičnosti jugoslovenske revolucije.

Spomenik kulture značajan je kao autorsko ostvarenje vajara Sretena Stojanovića, kao i zbog izuzetnih umetničkih vrednosti i snažne simbolike koja nadrasta ideološke okvire i nosi univerzalno značenje pobune i pobede potlačenog naroda nad osvajačima. Svrstava se u izuzetna dela monumentalne spomeničke plastike u Srbiji i predstavlja jedno od reprezentativnijih ostvarenja socijalističkog realizma u Srbiji.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarsku parcelu broj 69/2 KO Irig, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture, reljefnih predstava i skulptura, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba ravnog krova postamenta, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala i stilskih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, hidroizolacije ravnog krova postamenta, svih reljefnih predstava i skulptura i ispravnosti instalacija oko spomenika kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

5) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

6) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".