PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU GODIŠNJEG PROGRAMA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2019. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 27/2019) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Godišnji program osnovnih geoloških istraživanja iz oblasti: osnovnih geoloških istraživanja za izradu geoloških karata, hidrogeoloških istraživanja, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja mineralnih resursa, geodiverziteta i geoekoloških istraživanja.
Osnovna geološka istraživanja iz člana 1. ovog pravilnika, vršiće se prema Godišnjem programu osnovnih geoloških istraživanja za 2019. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
GODIŠNJI PROGRAM OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA ZA 2019. GODINU
CILJ IZVOĐENJA OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA
Cilj realizacije Programa osnovnih geoloških istraživanja za 2019. godinu (u daljem tekstu: Program) je izučavanje litosfere; utvrđivanje potencijalnosti područja u pogledu pronalaženja mineralnih sirovina; utvrđivanje stanja i karakteristika stena i tla; utvrđivanje geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju; obavljanje istraživanja radi izrade geoloških karata i zaštite životne sredine, na prostoru Republike Srbije.
Planirana je realizacija osnovnih geoloških istraživanja prema godišnjem programu, koja će obuhvatiti:
1) osnovna geološka istraživanja za izradu geoloških karata;
2) osnovna istraživanja geoloških resursa u oblasti hidrogeoloških, inženjerskogeoloških istraživanja, istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih resursa;
3) izradu projekata i studija iz oblasti geodiverziteta i geoekologije;
4) ostale stručne aktivnosti - unos podataka dobijenih geološkim istraživanjima u formu Geološkog informacionog sistema Srbije (u daljem tekstu: GeolISS).
I OSNOVNA GEOLOŠKA ISTRAŽIVANJA ZA IZRADU GEOLOŠKIH KARATA OPŠTEG TIPA I PRATEĆIH TUMAČA
Programom se planira nastavak terenskih, laboratorijskih i kabinetskih istraživanja na započetim projektima izrade Geološke karte Srbije razmere 1:50.000, (u daljem tekstu: GK Srbije). Uz predviđene radove, obavezan segment radova je i vektorizacija i uvođenje u GeolISS aplikaciju pripremljenih listova geoloških karata, što podrazumeva i nov pristup istraživanju korišćenjem svih dostupnih podataka dobijenih izradom tematske geološke karte, podataka istraživanja energetskih, nemetaličnih i metaličnih mineralnih sirovina, inženjerskogeoloških i hidrogeoloških istraživanja i korišćenjem aero i satelitskih snimaka.
1. Geološka karta Srbije razmere 1:50.000
Osnovni značaj geološke karte jedne zemlje se ogleda u formiranju visokog nivoa poznavanja geološke građe državne teritorije sa ciljem sagledavanja postojećih prirodnih geoloških resursa i planiranja njihovih daljih istraživanja. Izradom geološke karte dobija se nova kvalitetna geološka osnova formacionog tipa, koja će poslužiti kao osnova za brojne radove koji čine stručnu nadgradnju i formiranje niza aplikativnih metalogenetskih, inženjerskogeoloških, hidrogeoloških, ekogeoloških, seizmoloških i drugih, za privredu izuzetno značajnih karata.
GK Srbije se radi na formatizovanoj topografskoj osnovi iste razmere, pravougaonog oblika prosečne površina oko 550 km2.
Izrada GK Srbije, predstavlja višegodišnji istraživački posao, čija se realizacija mora vezati za rad po listovima. U tom smislu se, za izradu jednog lista GK Srbije (zavisno od geološke složenosti proučavanog terena) predlaže dvogodišnja ili trogodišnja faza izrade. Vreme izrade lista geološke karte zavisi u velikoj meri od složenosti geološke građe i stepena dosadašnje istraženosti.
Tokom 2019. godine planira se nastavak geoloških istraživanja na izradi GK Srbije, na devet listova, kao i početak istraživanja na jednom novom listu i to:
- list Zvornik 3 i 4, II godina istraživanja;
- list Prijepolje 3 i 4, IV godina istraživanja;
- list Kriva Palanka 1, IV godina istraživanja - pogranični list sa Makedonijom (u planu je saradnja sa Geološkim zavodom Makedonije);
- list Bor 4, IV godina istraživanja;
- list Lapovo 2, IV godina istraživanja;
- list Užice 1, IV godina istraživanja;
- list Kruševac 4, IV godina istraživanja;
- list Oršava 3 i 4, III godina istraživanja;
- list Bijeljina 3 i 4, III godina istraživanja;
- list Bijeljina 1 i 2, I godina istraživanja.
Novi list GK 1:50 koji počinje sa realizacijom u 2019. godini je list Bijeljina 1 i 2, koji je pogranični list sa Republikom Srpskom i Republikom Hrvatskom. Uspostavljena je saradnja sa Geološkim zavodom Republike Srpske i sa Hrvatskim geološkim institutom u cilju korelacija formacija razvijenih u pograničnom delu Republike Srbije i Republike Srpske i usaglašavanja metodologije izrade i prikaza geološke građe.
Prostor predviđen za istraživanja na listovima Bijeljina 1 i 2, 1:50.000, nalazi se u severozapadnom delu Srbije, na području zapadnog Srema i Podrinja. Zahvata ravničarske predele leve obale Save, donjeg toka Drine i zapadni deo Mačve. Područje listova nalazi se u okviru južnog oboda Panonskog basena.
Severni deo terena pripada zapadnom Sremu i predstavlja aluvijalnu ravan Save, u široj okolini Sremske Rače. Južni deo terena pripada aluvijalnoj ravni Save i Drine, koja se prostire u široj okolini Bogatića i Badovinaca. Veliki deo terena predviđenog za istraživanja nalazi se na teritoriji Republike Srpske.
Osnovna problematika koju bi trebalo rešavati odnosi se na izdvajanje formacija i genetskih jedinica kvartara. Zastupljeni su uglavnom rečni sedimenti aluvijalnih ravnica i tokova Save i Drine. U manjoj meri prisutni su ostali kontinentalni sedimenti kvartara (eolski pesak i les), kao i deluvijalni zastor.
2. Sinteza geoloških formacija na završenim listovima Geološke karte Srbije razmere 1:50.000
Osnovni zadatak realizacije ovog projekta je priprema geoloških karata i tumača za štampu. Spremajući se za primenu novog Pravilnika o izradi GK 1:50 duži niz godina se vrši realizacija ovog projekta koji predviđa usaglašavanje sa evropskim standardima. Da bi se ostvario cilj, neophodno je izvršiti recenziju narednih listova: Čačak 1 i Veliko Gradište 3, a nakon toga pristupiti finalizaciji karata, po primedbama koje su uočene tokom recenzije.
Izradom GK Srbije dobija se nova kvalitetna osnova formacionog modela, koja će biti osnova za višestruku namenu i stručnu nadgradnju. Među njima se ističe korelativno povezivanje sa susednim teritorijama evropskog kontinenta i formiranje niza aplikativnih metalogenetskih, inženjerskogeoloških, hidrogeoloških, ekogeoloških, seizmotektonskih i drugih, za privredu izuzetno značajnih karata.
II OSNOVNA ISTRAŽIVANJA GEOLOŠKIH RESURSA U OBLASTI HIDROGEOLOŠKIH, INŽENJERSKOGEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA, ISTRAŽIVANJA METALIČNIH, NEMETALIČNIH I ENERGETSKIH MINERALNIH RESURSA
Izvođenje hidrogeoloških istraživanja ima za cilj, pre svega, izradu Osnovne hidrogeološke karte 1:100.000, utvrđivanje stanja, potencijala i mogućnosti korišćenja resursa podzemnih voda i geotermalne toplote na teritoriji Republike Srbije.
1.1. Izrada Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000
Osnovna hidrogeološka karta Republike Srbije, razmere 1:100.000 (u daljem tekstu: OHGK), predstavlja grafički i tekstualni prikaz osnovnih hidrogeoloških svojstava stenskih masa i rasprostranjenja običnih, termalnih i mineralnih podzemnih voda. Kartom se prikazuje rasprostranjenje vodonosnih sredina (izdani) po vodopropusnosti, sa prikazom kvantitativnih i kvalitativnih karakteristika podzemnih voda izdvojenih hidrogeoloških kategorija sa karakterističnim hidrogeološkim pojavama i vodnim objektima. Tekstualni deo karte predstavlja tumač. Njime se u osnovnom, opisuju uslovi formiranja, rasprostranjenja i dreniranja vodonosnih sredina izdvojenih hidrogeoloških kategorija stena, rezerve i kvalitet podzemnih voda, vodonosnici termalnih voda, ugroženost vodonosnih sredina od zagađenja i dr.
OHGK je osnova za buduću izradu hidrogeoloških karata različitih razmera i namena, kao i detaljna istraživanja i rešavanja konkretnih zadataka iz oblasti korišćenja, zaštite i upravljanja podzemnim vodama na teritoriji Republike Srbije. OHGK predstavlja jednu od osnovnih podloga i preduslova za integralno upravljanje i održivi razvoj vodnih resursa na teritoriji Republike Srbije u skladu sa nacionalnim propisima o vodama i geološkim istraživanjima, Okvirnom direktivom o vodama Evropske Unije (ODV EU) i drugim relevantnim propisima.
Za 2019. godinu planiran je nastavak istraživanja na 4 lista kao i početak istraživanja na 1 listu, i to:
- list Novi Sad, IV godina istraživanja;
- list Kuršumlija, III godina istraživanja;
- list Leskovac, II godina istraživanja;
- list Podujevo, II godina istraživanja.
- list Čačak, početak istraživanja.
1.2.1. Hidrogeotermalna potencijalnost magmatogenih kompleksa južne i istočne Srbije - druga godina istraživanja
Cilj ovih studijskih istraživanja jeste, da se u domenu mladih magmatogenih kompleksa južne i istočne Srbije definiše hidrogeotermalni potencijal, odnosno geotermalni potencijal iz termalnih voda koje ističu na površinu i potencijal hidrogeoloških struktura za akumuliranje i iznalaženje novih količina termalnih voda, podrazumevajući pri tome da je formiranje termalnih voda u genetskoj vezi sa magmatogenim kompleksima. Istraživanja na prostoru južne i istočne Srbije predstavljaju nastavak istraživanja koja su vršena tokom perioda 2014-201. godina, na prostoru vulkanogenih oblasti Rogozne, Kopaonika i Golije.
Realizacija ovog projekta, predviđena je kroz više faza (2018-2021). Studijskim istraživanjima treba da se obrade i analiziraju rezultati ranijih (i novih) istraživanja, sagledaju zakonitosti prostranstva hidrogeoloških struktura termalnih voda i geotemperaturnih anomalija, njihova veza sa regionalnim i lokalnom geološkim i tektonskim strukturama, količine, temperature i hemijski sastav termalnih voda, faktori i hidrogeološki uslovi formiranja termalnih voda, hidrogeotermalni potencijal predmetnih magmatogenih oblasti i mogućnosti iznalaženja i zahvatanja novih količina resursa termalnih voda.
Tokom 2018. godine, izrađene su: geološka, strukturno-tektonska i hidrogeološka karta za područje južne i istočne Srbije, razmere 1:300.000, rekognosciran je teren u užim područjima više od 50 izvorišta /pojava/ termalnih voda (Bujanovac, Vranjska banja, Sijarinska banja, Tulare, Zvonačka banja i dr.) i izrađen katastar termalnih voda za pomenuta izvorišta.
Projektovane aktivnosti u 2019. godini predviđaju prikupljanje, obradu i analizu rezultata ranijih istraživanja, hidrogeološko kartiranje užih oblasti izvorišta (pojava) termalnih voda u Bujanovačkoj i Vranjskoj kotlini i u području Leckog andezitskog masiva, kao i obrada i analiza postignutih podataka i izrada Godišnjeg izveštaja. Za ova područja predviđena je izrada hidrogeoloških karata razmere 1:100.000.
Završetak ovog projekta je planiran za 2021. godinu.
1.2.2. Ažuriranje podataka GeolISS-a u cilju formiranja Hidrogeološkog katastra Republike Srbije - druga godina istraživanja
Dosadašnjim hidrogeološkim istraživanjima na izradi OHGK, evidentirano je, obrađeno i prikazano u vidu katastara, više od 30 hiljada vodnih pojava i vodnih objekata. Budući da se ovi podaci nalaze u dokumentacionom materijalu, neophodno je da se sistematizuju i unesu u formu GeolISS, sa sadržajem koji bi zadovoljio formu Hidrogeološkog katastra Republike Srbije, čime bi se omogućilo da ovi podaci budu dostupni širem krugu potencijalnih korisnika.
U 2019. godini predviđeno je: standardizacija podataka na listovima OHGK za unos u Hidrogeološki katastar Republike Srbije (HGKRS), usaglašavanje HGKRS sa formom GeolISS-a. Nakon redefinisanja dela baze GeolISS-a izvršio bi se probni unos podataka iz urađenih listova OHGK i provera rada inovirane baze GeolISS-a.
Završetak ovog projekta planiran je za 2019. godinu.
1.2.3. Ispravke i dopune recenziranih listova i tumača OHGK Republike Srbije razmere 1:100.000
Tokom 2018. godine Radna grupa za OHGK, izvršila je recenziju autorskih originala i tekstove tumača Osnovne hidrogeološke karte razmere 1:100.000, za listove: Šabac, Pančevo, Požarevac, Beograd i Pirot. Za ovu godinu predviđa se postupanje po primedbama recenzenata na listovima i tumačima, i to za: Požarevac, Pirot, Pančevo i Šabac. Za list OHGK Beograd sa tumačem, postupanje po primedbama recenzenata je predviđeno za narednu godinu.
Nakon što Radna grupa za Osnovnu hidrogeološku kartu konačno prihvati autorske originale i tekstove tumača, preostaje da se izvrši lektorisanje teksta, a potom i priprema karata i tumača za štampu.
2. Inženjerskogeološka istraživanja
Inženjerskogeološka istraživanja se izvode u cilju izrade inženjerskogeoloških karata, utvrđivanja stanja, svojstava i karakteristika stena i tla, utvrđivanja geotehničkih osobina tla za potrebe planiranja namene prostora i pogodnosti terena za izgradnju, kao i istraživanja radi zaštite životne sredine. Rezultat ovih istraživanja je i definisanje inženjerskogeološkog hazarda i rizika.
2.1. Izrada osnovne inženjerskogeološke karte Republike Srbije razmere 1:100.000
Osnovna inženjerskogeološka karta razmere 1:100.000 (u daljem tekstu: OIGK), predstavlja grafički i tekstualni prikaz osnovnih inženjerskogeoloških odlika stenskih masa i terena sa svim elementima koji definišu te odlike. Na karti se prikazuju inženjerskogeološke karakteristike terena, raspadnutost i izdeljenost stenskih masa, egzogeodinamički procesi i pojave i nivo vode u terenu.
Tekstualni deo karte predstavlja tumač u kojem se daje tekstualni prikaz formiranja inženjerskogeoloških uslova u terenu: nastanak i razvoj procesa savremene egzogeodinamike, zastupljenost pojava, njihovo kategorisanje prema vrsti i aktivnosti, prognoza njihovog daljeg razvoja, nastanak i razvoj drugih vidova deformabilnosti terena i tla, kako u prirodnim uslovima, tako i pod uticajem različite tehnogene aktivnosti, stepen stabilnosti terena; vrste primenjenih metoda geotehničkih melioracija u terenu, vreme izvršenja, svrha primene i efekti ostvareni nakon izvođenja, hazard od pojava nestabilnosti terena i deformabilnosti tla.
Za 2019. godinu planiran je nastavak istraživanja na 6 listova i to:
- list Aleksinac - nastavak istraživanja;
- list Zvornik - nastavak istraživanja;
- list Boljevac - nastavak istraživanja;
- list Vrnjci - nastavak istraživanja;
- list Ivanjica - nastavak istraživanja;
- list Valjevo - nastavak istraživanja.
2.2. Katastar klizišta i nestabilnih padina na teritoriji Republike Srbije
Savremeni geološki procesi, pre svega procesi nestabilnosti i erodibilnosti, predstavljaju krupne probleme za racionalno privredno i urbanističko planiranje i projektovanje. Rezultati istraživanja po ovom projektu koristiće se za potrebe privrede u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja, putnog i železničkog saobraćaja, elektroprivrede, vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva, rudarstva, zaštite životne sredine, civilne zaštite, odbrane itd. Ovaj višegodišnji projekat je započet u 2007. godini. Katastar klizišta se radi kroz aplikaciju GeolISS.
Cilj ovog projekta je: evidencija klizišta (aktivna, privremeno umirena i fosilna) i nestabilnih padina; procena uslova i mogućnosti aktiviranja procesa klizanja i definisanje geometrije klizišta (površine i zapremine masa koje su, ili bi bile zahvaćene procesom klizanja); procena moguće štete koju bi prouzrokovalo aktiviranje procesa klizanja; izrada geoloških karata hazarda i rizika; utvrđivanje prioriteta za detaljna geološka istraživanja, projektovanje i preduzimanje preventivnih ili sanacionih mera; predlaganje uvođenja preventivnih mera koje bi opasnost od aktiviranja procesa klizanja svela na najmanju meru; proširenje informacionog sistema i baze podataka o klizištima u Republici Srbiji; izrada projekta osmatranja (monitoringa) i kontrole procesa klizanja.
U prethodnom periodu evidentirana su klizišta na oko (1/4) jedne četvrtine teritorije Republike Srbije, uključujući rezultate projekta "Harmonizacija podataka o klizištima i obučavanje lokalnih samouprava za njihovo praćenje - BEWARE (BEyond landslide aWAREness)". Dinamika realizacije projekta je usporena nedostatkom sredstava, opreme i kadrova u Geološkom zavodu Srbije. Značajnija sredstva za rešavanje ove problematike su obezbeđenja tek nakon poplava maja 2014. godine.
Tokom 2018. godine obavljena su istraživanja na teritoriji opština Mionica i Ljig.
Za 2019. godinu predviđen je nastavak istraživanja na teritoriji opština Mionica i Ljig.
2.3. Izrada karte seizmičke rejonizacije sa istraživanjem geoloških uslova za određivanje nacionalnih parametara prema Euro Code-u 8 (ES8-1)
Delovi teritorije Republike Srbije ispoljavaju povećanu seizmičku aktivnost zbog čega se pri projektovanju i izgradnji objekata moraju poštovati pravila seizmičke izgradnje. S obzirom na važeće standarde u toj oblasti, neophodno je uraditi novu kartu seizmičkog hazarda, i izvršiti rejonizaciju i modeliranje terena za određivanje nacionalnih parametara neophodnih za analizu i određivanje realnih seizmičkih uticaja na objekte. Postojanje zvanične Karte seizmičkog hazarda omogućuje nesmetanu primenu važećih evropskih standarda EC8-1 u projektovanju i izgradnji objekata.
Svrha inženjerskogeoloških istraživanja je utvrđivanje osnovnih tipova seizmičkih modela tla i rejonizacija teritorije Republike Srbije prema njima.
U 2017. godini izvršena su geofizička istraživanja i ispitivanja na do sada izvedenim istražnim bušotinama.
U 2018. godini projekat nije finansiran, jer je realizacija projekta je vezana za finansijska sredstva iz donacija.
U 2019. godini planirana istraživanja i ispitivanja, takođe će zavisiti od priliva sredstava iz donacija.
3. Istraživanje mineralnih sirovina
Tokom 2019. godine planira se nastavak geoloških istraživanja metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina koja imaju za cilj utvrđivanje stanja, iznalaže novih mineralnih sirovina, opšta metalogenetska izučavanja terena Srbije uz geološko-ekonomsku procenu resursa i rezervi mineralnih sirovina Srbije.
Razvoj i primena novih metoda geoloških istraživanja kao i savremeni način prikaza geoloških podataka, predstavljenih u GIS formatu, iziskuju i izradu različitih specijalističkih geoloških karata (metalogenetskih, mineragenetskih, progniznih i dr.), koje će omogućiti jasniji uvid u potencijalnost područja i stvoriti osnovu za precizniju geološko-ekonomsku ocenu resursa mineralnih sirovina Republike Srbije.
3.1.1. Izrada metalogenetske karte list Prijepolje 2, razmere 1:50.000 - nastavak istraživanja
Uzimajući u obzir svu komleksnost izrade metalogenetske karte, tokom 2015. godine se započelo i sa realizacijom "pilot" projekta: "Metalogenetska karta za list Prijepolje 2". List Prijepolje 2 je odabran pošto je završena i odštampana formaciona karta za ovaj list. Treba napomenuti da se izradom ove metalogenetske karte započelo pre završetka.
U okviru lista Prijepolje 2, proučavana je metalogenetska zona "Stara Raška", u kojoj se nalazi porfiritska i rožnačka rudna zona, uz poseban osvrt na perspektivnost prisutnih rudnih polja.
Imajući u vidu utvrđene rudokontrolne faktore kao lokalne indikatore orudnjenja, metalogenetska istraživanja su planirana za prostore razvića trijaskog i jurskog sedimentnog i metamorfogenog kompleksa. Unutar ovih celina kasnije bi se izdvojili prostori u kojima su razvijene formacije (porfiritska zona, odnosno kompleksi trijaskog vulkanizma).
Izrada ovakve karte treba da posluži i kao osnova za dalje aktivnosti u izradi ostalih metalogenetskih karata, ali i drugih specijalističkih karata kojima podloga, pored formacione, može biti i metalogenetska karta.
U prvoj godini rada urađena je metalogenetska rejonizacija prostora koji pokriva ovaj list, odnosno u okviru dijabaz-rožnačke formacije koja je u metalogenetskom smislu najznačajnija, izvršena je podela na više rudnih polja.
Tokom 2017. i 2018. godine nastavljena su prospekcijska istraživanja na površini od 250 km2. Terenske radove takođe je pratio optimalan obim laboratorijskih ispitivanja.
Za 2019. godinu planirani su sledeći radovi: daljinska detekcija sa analizom satelitskih snimaka i formiranje karte regionalnog morfostrukturnog sklopa. Sinteza svih do sada urađenih karata (geohemijske, geofizičke i druge specijalističke karte različitih razmera).
Finalna obrada podataka i interpretacija formacione analize, metalogenije, tj. regionalnih metalogenetskih svojstava i morfostrukturnih karakteristika predstavlja završni deo regionalnih proučavanja prostora koji zahvata list Prijepolje 2, razmere 1:50.000.
Na kraju sledi izrada metalogenetske karte razmere 1:50.000 Prijepolje - 2, sa tumačem. Ona će dati svakako najbitnije karakteristike geološke građe i metalogenije i veze sklopa sa magmatizmom i orudnjenjem.
Realizacija Projekta je započeta u 2015. godini, a završetak se planira u 2019. godini, ako bude prihvaćena formaciona karta Prijepolje 2, sa Tumačem.
3.1.2. Izrada metalogenetske karte list Žagubica 2, razmere 1:50.000 - II faza
Izrada formacione karte kao i prisustvo značajnih mineralnih sirovina na ovom prostoru bio je povod za izradu ovog višegodišnjeg projekta.
Ranija geološka istraživanja omogućila su izdvajanje pojedinih metalogenetskih zona i rudnih polja koja treba preko formacione analize i drugih specijalističkih karata da posluže izradi metalogenetske karte Žagubica 2 sa Tumačem.
Tokom realizacije Projekta biće primenjene geološke i laboratorijske metode. Dinamika izvođenja radova (2018-2019):
U 2018. godini radovi su započeti sa prikupljanjem literature i analizom ranije dobijenih podataka o prostoru predviđenom za metalogenetska istraživanja. Obavljeno je i terensko rekognosciranje terena sa prospekcijom, strukturno-geološkim profiliranjem i litofacijalnim snimanjem uz uzimanje određenog broja hemijskih, petro, rudnih i šlihovskih uzoraka. Terenski geološki radovi obavljeni su, u najvećem delu, u okviru Neresničko-beljaničke metalogenetske zone na površini od oko 130 km2 i obuhvatili su rekognosciranje terena sa prospekcijom, strukturno-geološko profiliranje sa litofacijalnim snimanjem, uz uzimanje određenog broja petroloških, hemijskih, i šlihovskih uzoraka i njihova laboratorijska obrada. Svi uzeti uzorci su adekvatno laboratorijski ispitani.
U drugoj fazi urađena je daljinska detekcija sa analizom satelitskih snimaka i formiranje karte regionalnog morfostrukturnog sklopa sa terenskom proverom.
Tokom 2019. godine, planirani terenski geološki radovi činiće rekognosciranje terena sa prospekcijom mineralnih sirovina, koji za ove potrebe do sada nisu obavljeni.
Finalna obrada podataka i interpretacija formacione analize, metalogenije, tj. regionalnih metalogenetskih svojstava i morfostrukturnih karakteristika, predstavlja završni deo regionalnih proučavanja prostora koji zahvata list Žagubica 2, razmere 1:50.000.
U konačnoj fazi biće urađena metalogenetska karta lista Žagubica 2, (1:50.000) sa Tumačem.
Realizacija Projekta je predviđena u periodu od 2017. do 2021. godine.
3.1.3. Izrada metalogenetske karte list Lapovo 2, razmere 1:50.000 - I faza istraživanja
Izrada formacione karte list Lapovo 2, razmere 1:50.000, ima za cilj da se na formacionoj osnovi lista Lapovo 2, izuči stepen poznavanja metalogenetskih karakteristika izdvojenih formacija. Ovim geološkim istraživanjima bilo bi omogućeno izdvajanje pojedinih metalogenetskih zona i potencijalnih lokaliteta na kojima bi se kasnije izvodili detaljniji istražni geološki radovi.
Metalogenetske karte se rade po završetku formacione karte. Na osnovu dosadašnjeg našeg iskustva (listovi Prijepolje 2 i Žagubica 2) mišljenja smo da je efikasnije raditi uporedo formacione i metalogenetske karte. Ovo je i pokušaj da se potvrdi ili opovrgne ovo mišljenje na konkretnom listu, u ovom slučaju listu Lapovo 2.
U konačnoj fazi biće urađena metalogenetska karta lista Lapovo 2 (1:50.000).
Tokom realizacije Projekta biće primenjene geološke i laboratorijske metode:
- prikupljanje literature i ranije dobijenih podataka o prostoru predviđenom za metalogenetska istraživanja;
- faza daljinske detekcije sa analizom satelitskih snimaka i formiranje karte regionalnog morfostrukturnog sklopa sa terenskom proverom;
- terensko rekognosciranje terena sa prospekcijom, strukturno-geološkim profiliranjem i litofacijalnim snimanjem uz uzimanje određenog broja hemijskih, petro, rudnih i šlihovskih uzoraka. Svi uzorci uzeti na terenu biće adekvatno laboratorijski tretirani;
Realizacija Projekta je predviđena u periodu od 2019. do 2023. godine.
3.1.4. Geološke karakteristike i potencijalnost opštine Rekovac - završetak istraživanja
Osnovni cilj predloženih istraživanja je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novoprikupljene podatke sa terena prikaže mineralno-sirovinski potencijal Opštine Rekovac, odnosno da se utvrde elementi zaleganja, oblik, veličina, prostorni položaj, mineralni sastav i ostali parametri neophodni za definisanje potencijalnosti pojedinih sirovina.
Projektovana geološka istraživanja treba da omoguće ocenu potencijalnosti istražnog područja u pogledu mogućnosti pronalaženja mineralnih sirovina kroz bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora; registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novootkrivene) i njihovih genetskih tipova; utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija i izdvajanje perspektivnih zona za neka potencijalna istraživanja.
U toku 2018. godine obavljena je većina predviđenih terenskih radova na širem području opštine Rekovac. Izvršeno je rekognosciranje i geološka prospekcija terena na površini od oko 150 km2. Na otkrivenim pojavama mineralnih sirovina prikupljeni su uzorci za hemijska ispitivanja. Rezultati rekognosciranja i prospekcije uneti su u terenske dnevnike i u dokumentacione karte, koje će kasnije koristiti pri davanju ocene potencijalnosti pojedinih lokaliteta na određene mineralne sirovine.
Za 2019. godinu planirana su istraživanja na području koje nije obuhvaćeno istraživanjima u prošloj godini. Na osnovu podataka prethodnih i najnovijih istraživanja izvršiće se prognozna ocena perspektivnosti za pojedine vrste mineralnih sirovina. Rezultati ocene biće prikazani na prognoznoj mineragenetskoj karti Rekovac, i karti ležišta i pojava mineralnih sirovina razmere 1:50.000, gde će se odgovarajućim bojama, simbolima i šrafurama prikazati svi relevantni podaci o istraženosti pojedinih lokaliteta i rasprostranjenosti mineralnih sirovina kao i stepen perspektivnosti.
Završetak Projekta se očekuje tokom 2019. godine.
3.1.5. Geološke karakteristike i potencijalnost opštine Medveđa - I faza istraživanja
Osnovni cilj predloženih istraživanja je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novo prikupljene podatke sa terena, prikaže mineralno-sirovinski potencijal opštine Medveđa.
Posebna pažnja biće posvećena prikazu osnovnih geoloških i metalogenetskih karakteristika rudnog polja Lece koje čini i najznačajniji mineralni potencijal opštine.
Projektovana geološka istraživanja treba da omoguće ocenu potencijalnosti istražnog područja u pogledu mogućnosti pronalaženja mineralnih sirovina kroz:
- bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora;
- registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novo otkrivene) i njihovih genetskih tipova;
- utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija;
- izdvajanje perspektivnih zona za nastavak istraživanja.
U toku 2019. godine obaviće se prikupljanje, sistematizacija i analiza dela postojeće dokumentacije o ranijim istraživanjima na teritoriji opštine Rekovac.
Realizacija Projekta započinje 2019. godine, a završetak se planira u 2020. godini.
3.1.6. Geološke karakteristike i potencijalnost opštine Kosjerić - I faza istraživanja
Osnovni cilj Projekta je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novo prikupljene podatke sa terena, prikaže mineralno-sirovinski potencijal opštine Kosjerić.
Projektovana geološka istraživanja treba da omoguće ocenu potencijalnosti istražnog područja u pogledu mogućnosti pronalaženja mineralnih sirovina kroz:
- bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora;
- registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novo otkrivene) i njihovih genetskih tipova;
- utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija;
- izdvajanje perspektivnih zona za nastavak istraživanja.
Tokom istraživanja obaviće se prikupljanje, sistematizacija i analiza postojeće dokumentacije o ranijim istraživanjima na teritoriji opštine Kosjerić.
Realizacija Projekta je predviđena u periodu 2019-2020. godine.
3.1.7. Mineragenetske karakteristike i potencijalnost neogenih basena Srbije - nastavak istraživanja
Osnovni cilj predloženih istraživanja je da se na osnovu rezultata ranijih istraživanja i uz novoprikupljene podatke sa terena analizira mineralno-sirovinski potencijal neogenih basena Srbije, odnosno da se utvrde elementi zaleganja, oblik, veličina, prostorni položaj, mineralni sastav i ostali parametri neophodni za definisanje potencijalnosti pojedinih sirovina.
Problematika koja će se rešavati tokom projektovanih istraživanja usmerena je na ocenu potencijalnosti neogenih basena u pogledu mogućnosti pronalaženja mineralnih sirovina kroz: bliže upoznavanje osnovnih metalogenetskih obeležja istražnog prostora; registrovanje rudnih mineralizacija (poznate i novootkrivene) i njihovi genetski tipovi; određivanje glavnih strukturnih oblika i rupturnih pravaca prostora; utvrđivanje povezanosti morfostrukturnih oblika sa različitim tipovima rudnih mineralizacija i izdvajanje perspektivnih zona za nastavak istraživanja.
U 2016. godini terenska istraživanja izvedena su na terenima istočne Srbije u okviru neogenih basena Timočke Krajine. Sa tih prostora prikupljen je optimalan broj uzoraka za različita laboratorijska ispitivanja. Postignuti rezultati ukazuju na neminovnost daljih istraživanja u cilju boljeg definisanja mineragenetskih karakteristika neogenih basena Srbije.
U 2017. godini izvršena su istraživanja na području Zaječarskog, Lubničkog, Slatičkog, Šarbanovačkog i Zvezdansko-knjaževačkog basena. Na osnovu prihvaćene koncepcije i metodologije, na istražnom prostoru su primenjene kombinovane geološke metode (kabinetske i terenske) i laboratorijska ispitivanja koja su prilagođena problematici istraživanja. Prospekcija mineralnih sirovina izvršena je na preko 150 km2, snimljeno je 131 m lokalnih geoloških stubova i uzeta 32 uzorka za laboratorijska ispitivanja.
U toku 2018. godine vršena su istraživanja na širem području Zaječara. U okviru ovih istraživanja prikupljena je i sistematizovana postojeća dokumentacija o ranijim istraživanjima i izvršena analiza stepena geološke istraženosti odabranih neogenih basena sa aspekta resursa i rezervi mineralnih sirovina.
Za 2019. godinu planirana su istraživanja severozapadnog dela karpato-balkanida, i to u okviru sokobanjskog, žagubičkog, kučevskog i drugih basena gde se mogu očekivati značajnije pojave različitih mineralnih sirovina.
Realizacija Projekta je započeta u 2016. godini, a završetak se planira u 2022. godini.
3.1.8. Geofizička ispitivanja u okviru praćenja geoloških formacija po dubini
Tokom izrade listova raznih geoloških karata često se javlja problem nedostatka podataka koji se dobijaju bušenjem a koji su bitni za određivanje treće dimenzije kod izrade karata. Bušenje je u ovim uslovima skupa metoda, koja je pri izradi listova geoloških karata, zbog ograničenih sredstava, u ovom trenutku gotovo neprimenjiva.
Veliku pomoć u pribavljanju podataka po dubini, moglo bi pružiti duboko geoelektrično ispitivanje. Ova metoda je proteklih decenija sistematski korišćena naročito za definisanje debljine neogenih sedimenata i/ili aluvijalno-deluvijalnih nanosa. Poslednjih godina je vršeno samo geoelektrično sondiranje na listu Bačka Palanka 2 do dubine 120 m. Do pre tri godine su vršena geoelektrična ispitivanja u više ugljonosnih basena i to do dubine do 700 m.
Sama geoelektrična merenja bi se sprovodila po profilima koji bi bili određeni od strane autora lista, ili nekog od geologa specijalista za određenu oblast, koji učestvuju u rešavanju konkretnih problema vezanih za list, ili za veći geološki prostor koji zahvata više listova, kako onih osnovne geološke tako i metalogenetske i hidrogeološke karte.
Pored navedene tri karte mogla bi se vršiti i plića geoelektrična sondiranja (koja bi mogla poslužiti za određivana morfologije klizišta) u kombinaciji sa refrakcionom seizmikom za potrebe izrade inženjerskogeoloških karata.
Realizacija Projekta se planira u periodu 2019. do 2022. godini.
3.1.9. Studija Uran Srbije
Cilj projekta je da se u okviru studije prikažu rezultati istraživanja nuklearnih mineralnih sirovina koja su rađena u periodu od 1949. godine do kraja 90-tih godina. Za ova istraživanja utrošena su velika materijalna sredstva, ali ista su doprinela velikoj kadrovskoj osposobljenosti, laboratorijskoj opremljenosti i velikom opštem doprinosu u poznavanju geološke građe i potencijalnosti terena Srbije.
Ležišta i pojave urana na teritoriji Republike Srbije vezana su pretežno za Karpato-balkansku i Srpsko-makedonsku metalogenetsku provinciju.
Imajući u vidu značaj urana kao energetske sirovine, kao i velika sredstva koja su ulagana u periodu od 1949. do 1990. godine, nametnula se potreba da se uradi jedna ovakva studija, koja će dati veliki doprinos u opštem poznavanju geološke građe i metalogenetskih karakteristika terena Srbije.
U 2017. godini izvršeno je prikupljanje podataka i literature vezane za predmetna istraživanja, uz analizu određenog broja dokumenata.
Tokom 2018. godine prikazana je analiza postignutih rezultata po rudnim reonima i poljima u Karpato-balkanskoj metalogenetskoj provinciji.
Za 2019. godinu, planirana je analiza postignutih rezultata po rudnim reonima i poljima u Srpsko-makedonskoj metalogenetskoj provinciji.
U završnoj fazi, u formi Studije prikazaće se svi postignuti rezultati i stepen istraženosti urana na teritoriji Republike Srbije.
Pošto su obustavljena sva terenska geološka istraživanja, a imajući u vidu da je ova mineralna sirovina istraživana u dužem vremenskom periodu i da su postignuti značajni rezultati, ova Studija će predstavljati značajan dokument u kom će biti prikazana ležišta i pojave urana od značaja za poznavanje opšte geološke i metalogenetske građe Republike Srbije.
Realizacija Projekta je započeta u 2017. godini, a završetak se planira u 2020. godini.
3.2. Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina
Istraživanja metaličnih mineralnih sirovina obuhvataju: analitičko istraživanje novih pojava i ležišta metaličnih mineralnih sirovina, definisanje potencijalnosti geoloških sredina, kao i sagledavanje mogućnosti za povećanje ukupne potencijalnosti resursa metalogenetskih oblasti i ležišta Srbije po pitanju zlata, srebra, mangana, hroma, molibdena, volframa, žive, urana, bakra, olova, cinka, antimona, kalaja i drugih metaličnih mineralnih sirovina.
3.2.1. Provera aeromagnetskih, gravimetrijskih i gamaspektrometrijskih anomalija na području Republike Srbije - nastavak istraživanja
Cilj istraživanja je definisanje uzročnika geofizičkih anomalija i pronalaženje novih, za sada nepoznatih ili nezabeleženih pojava metaličnih mineralnih sirovina. U okviru izdvojenih istražnih prostora, potrebno je uraditi proširenje već poznatih rudonosnih formacija.
Rezultati postignuti dosadašnjim istraživanjima (koja su najvećim delom obavljena u rejonu Stare planine, Golije i manjim delom na terenima Ozrena), definisali su veći broj do sada nepoznatih mineralizacija (zlata, bakra, bizmuta, volframa, gvožđa i dr.).
Dobijeni rezultati bi mogli biti iskorišćeni kao osnova za dalja, detaljna geološka istraživanja, koja bi mogla dovesti do ekonomske valorizacije kako novootkrivenih tako i poznatih pojava metaličnih mineralnih sirovina.
Sva ova istraživanja doprineće boljoj metalogenetskoj rejonizaciji terena Srbije i izdvajanju novih rudnih polja, odnosno preciznijem definisanju rudnih i rudonosnih formacija.
Provera će se izvršiti kroz geološku i magnetsku i radiometrijsku prospekciju, uz odgovarajuća laboratorijska ispitivanja (petrološka, mineraloška, hemijska) stena i ruda. Na osnovu dobijenih podataka oceniće se rudni značaj terena proverenih anomalija.
Realizacija ovog Projekta obaviće se na osnovu sledećih radova: geološkog rekognosciranja i profiliranja, litogeohemijske prospekcije, metalometrijske prospekcije potoka rasejavanja (šlihovi), radiometrijskih premera, prospekcionih magnetskih merenja i laboratorijskih ispitivanja.
U toku 2018. godine, izvršena je prethodna provera gravimetrijskog minimuma na Goliji, kao i izučavanje aeromagnetnih anomalija na tim prostorima. Započeta je prethodna provera sa rekognosciranjem na Ozrenu, te usputna provera gravimetrijskog maksimuma na prostoru dijabaz-rožnačke formacije i kvarcporfira na terenima oko Prijepolja. Rezultati terenskih i laboratorijskih ispitivanja ukazuju da se radi o vrlo perspektivnim terenima u smislu iznalaženje metaličnih mineralnih sirovina.
Na prostoru Kumanica-Pridvorica, je konstatovano povećanje volframa dok je sa prostora centralne aeromagnetske anomalije na Goliji, dobijeno značajno povećanje zlata. Takođe, na prostoru anomalije Gleđice potvrđeno je prisustvo zlata. Na prostoru Velike Župe (Prijepolje) je konstatovan sadržaj volframa do 1.200 ppm.
Prema projektnom zadatku u toku 2019. godine potrebno je izvršiti prethodnu proveru izdvojenih aeromagnetskih anomalija na širem prostoru Ozrena, Župe i Golije, kao i terena Vojvodine (Vršca i Fruške Gore), i definisati potencijalne indikatore rudonosnih terena.
Realizacija Projekta je započeta u 2014. godini, a završetak se planira u 2024. godini.
3.2.2. Osnovna metalogenetska istraživanja ultramafita Srbije (Platinske grupe elemenata Au, Fe) - završetak istraživanja
Iako postoje svi optimalni geološko-petrološki uslovi za otkrivanje ležišta platinske grupe elemenata, Au i pratećih mineralnih sirovina u ultramafitima Srbije, nekih značajnijih istraživanja do sada nije bilo. Zbog toga se istražni radovi obavljaju u dve faze.
Ultramafiti zahvataju relativno velike površine terena Srbije, a njihove matalogenetske karakteristika su do sada, većim delom bile izučavane na terenima južne Srbije, tačnije na prostoru Kosova i Metohije.
U prvoj fazi utvrđeni su orijentacioni ekonomski sadržaj platinske grupe elemenata, Au i pratećih mineralnih sirovina u ultramafitima Srbije. Na osnovu tih rezultata i kompletne kabinetsko-laboratorijske obrade podataka, utvrđeni su neophodni kriterijumi i "etaloni" za drugu fazu istraživanja perspektivnih lokacija.
Geološkim istraživanjima koja su sprovedena u 2016. godini na području Takova dobijeni su značajni rezultati prisustva platinske grupe elemenata. To ukazuje da i ostale terene Srbije koji su izgrađeni od stena ultramafita treba detaljnije istražiti u cilju otkrivanja do sada nepoznatih mineralizacija, u prvom redu metala iz platinske grupe elemenata.
U 2017. godini istražni radovi su vršeni u području Gokčanice. Izvršena je geološka prospekcija, rekognosciranje terena na površini od 100 km2 uz optimalan broj uzoraka za laboratorijska istraživanja. U više proba utvrđeni su visoki sadržaji Au (do 57 gr/t), Ag (do 170 gr/t), Cu (do 0,38%), Pb (do 0,85%), Zn (do 0,19%) i Bi (do 80 gr/t).
Tokom 2018. godine vršeni su istražni radovi u ultramafitima i kontaktnim stenama područja Deli Jovana. Radovi su se sastojali od geološke prospekcije, rekognosciranja terena, uzimanja proba za hemijske analize, uzoraka za rudna i petrološka ispitivanja, a izvršena je i prospekcija šlihova.
Geološkim istraživanjem područja Deli Jovana utvrđeni su lokaliteti sa prisustvom platinske grupe elemenata, zlata, srebra, olova, bakra, cinka, gvožđa, nikla i kobalta.
U 2019. godini planira se izvođenje prospekcijskih radova na terenima Fruške Gore.
Realizacija Projekta je započeta u 2014. godini, a završetak se planira u 2019. godini.
3.2.3. Geološko-metalogenetska izučavanja područja duž novih putnih pravaca - koridora u Republici Srbiji - nastavak istraživanja
Imajući u vidu da se poslednjih godina vrši izgradnja relativno velikog obima putne mreže i da se tokom tih radova vrše prosecanja terena koji su izgrađeni od različitih geoloških formacija, postoji mogućnost da se tim radovima otkriju različite mineralne sirovine.
Osnovni cilj realizacije ovog projekta je da se, sa minimumom finansijskih ulaganja, prikupe značajni geološki podaci sa lokaliteta koji se "otkriju" prilikom građevinskih radova u okviru izgradnje puteva. Geološki podaci se prikupljaju zbog eventualnog otkrivanja novih pojava mineralnih sirovina, boljeg definisanja već poznatih pojava mineralnih sirovina, preciznijeg sagledavanja njihovih dimenzija, određivanja sadržaja korisnih komponenti, kao i zbog definisanja uslova formiranja i zakonomernosti razmeštaja prospektovanih potencijalno rudnih formacija. Na lokalitetima gde budu registrovane pojave klizišta, isti će biti istraženi sa stanovišta geotehničkih parametara i predložiće se način za njihovo saniranje.
U 2016. godini najveći obim osnovnih geoloških istraživanja (geološko rekognosciranje i profiliranje sa litogeohemijskim oprobovanjem, uz neophodan obim laboratorijskih ispitivanja) obavljen je na koridorima 11 i 10. Na području Takovo - Preljina, duž trase puta, otkrivene su interesantne mineralizacije antimona, hroma, nikla i žive.
Prateći građevinske radove, geološka istraživanja su na području Takovo - Preljina nastavljena i 2017. godine. Geološka istraživanja su nastavljena i na području izgradnje trase koridora 10, od Niša do Pirota, kada su presečene su dve metalogenetske zone: Ridanjsko-krepoljinska i Borska metalogenetska zona, u kojima su konstantovane vrlo interesantne mineralizacije bakra i zlata.
U toku 2018. godine, pored već započetih geoloških istraživanja na području Đerdapa, Prijepolja i Ozrena, započeta su istraživanja koja su pratila pripremne građevinske radove na više interesantnih lokacija, u području izgradnje koridora 11 (izgradnja tunela Munjino brdo i Laz). Na lokalitetu "Munjino brdo", iz jezgra bušotine koja se nalazi u filitima, dobijeni su sadržaji Au od 5,74 ppm, a Ag od 0,7 ppm. Takođe, značajne podatke dobijeni su kartiranjem i oprobovanjem hidrogeološke bušotine AB-1/18 (550 m), u okolini Aranđelovca, kada je izdvojeno nekoliko mineralizovanih zona, sa piritom, halkopiritom, magnetitom.
Za 2019-tu godinu, planiran je nastavak istraživanja na koridoru 11 (područje Preljina-Požega, Merdare-Niš, područje izgradnje tunela Fruška gora i dr.).
3.2.4. Osnovna geološka istraživanja nanosnih ležišta zlata Srbije - završetak istraživanja
Osnovni cilj geoloških istraživanja je da se istražnim radovima koji će se realizovati ovim projektom (geološkim i laboratorijskim metodama) utvrdi mogućnost pronalaženja ekonomskih koncentracija zlata u nanosnim tvorevinama Srbije, prvenstveno u aluvionima, u kojima do sada nisu registrovane pojave zlata i drugih metala, izvrše regionalna prospekcijska istraživanja.
U skladu sa projektovanim radovima, realizacija geoloških istraživanja u 2017. godini započela je kabinetskim radovima koji su se sastojali od analize i sinteze raspoloživih podataka iz fondovske dokumentacije i publikovanih materijala o geološkim istraživanjima nanosnih ležišta zlata Južne Morave i njenih pritoka. U predelu Vranja, ispitivani su aluvioni reka Tibuške, Lukovske, Korbevačke i Moštaničke. Aluvion Vlasine ispitivan je na potezu od sela Kruševica koje se nalazi istočno od Vlasotinca do sela Stajkovce koje se nalazi zapadno od Vlasotinca.
Terenski radovi su se sastojali od geološke prospekcije rekognosciranja terena na karti razmere 1:25.000 na prostoru od 139 km2, kao i uzimanje uzoraka za petrološka, mineraloška, hemijska ispitivanja i uzimanje i koncentracija teških minerala sa ispitakom-šlihova. Još pri terenskim istraživanjima u nekim šlihovima je konstatovano zlato, a u većem broju zlato je konstatovano pri laboratorijskim ispitivanjima.
Realizacija geoloških istraživanja u 2018. godini započela je kabinetskim radovima koji su se sastojali od analize i sinteze raspoloživih podataka iz fondovske dokumentacije i publikovanih materijala o geološkim istraživanjima kvartarnih i tercijarnih ležišta u zapadnom delu Istočne Srbije.
Prostor na kome su vršena geološka istraživanja u 2018. godini u aluvijalnim nanosima reka desnih pritoka Mlave u okolini Žagubice (severozapadno od Žagubice). Obuhvata aluvione severnih pritoka reke Mlave sledećih reka: Jošaničke, Vukovačke, Milatovačke, Crne reke, Valje Mori i Valje Mari.
Realizacija Projekta je započeta u 2015. godini, a završetak se planira u 2019. godini.
3.2.5. Geološka istraživanja Cr i pratećih metala na teritoriji Republike Srbije - nastavak istraživanja
Cilj višegodišnjeg projekta je da se doistraže poznati i nedovoljno istraženi resursi hroma u onim rudnim poljima u kojima je utvrđeno njegovo prisustvo, i u kojima postoje realne pretpostavke za pronalaženje novih.
Predviđena geološka istraživanja su nastavak osnovnih geoloških istraživanja hroma i pratećih metala koja su započeta 2015. godine na području peridotitskog masiva Jelice. Na terenima Jelice, potvrđene su poznate pojave ruda hroma, koje po preliminarnim rezultatima mogu biti ekonomski značajna.
U 2017. godini istražni radovi su vršeni u području Trnave kod Raške. Izvršena je prospekcija mineralnih sirovina na površini od 80 km2 prilikom koje je uzet optimalan broj uzoraka za laboratorijska istraživanja. U više proba utvrđeni su visoki sadržaji hroma (do 29,15%) i bakra (do 0,75%).
Tokom 2018. godine istraživanja su obavljena na terenima Zlatibora koji su izgrađeni od ultramafita i kontaktnih stena, gde su i grupisane značajne pojave hroma. Na prostoru od oko 80 km2 urađena je geološka prospekcija mineralnih sirovina na osnovi 1:25.000, uzimanje proba za hemijske analize, uzoraka za rudna i petrološka ispitivanja i šlihovska prospekcija.
U 2019. godini planira se nastavak istraživanja ultramafita Zlatibora prema severoistoku.
Po završetku ovih istraživanja, očekuje se da se potvrdi postojanje novih i već poznatih koncentracija rude hroma i pratećih metala (gvožđe, nikal, kobalt i dr.) na području Zlatibora.
Realizacija Projekta je započeta u 2015. godini, a završetak se planira u 2021. godini.
3.3. Istraživanja nemetaličnih mineralnih sirovina
3.3.1. Istraživanje glaukonita i ocena potencijalnosti u marinskim sedimentima Srbije - završetak istraživanja
Cilj ovih istraživanja je da se utvrdi potencijalnost, prostorni položaj i kvalitet glaukonita na prostoru Republike Srbije, odnosno da se registruju sve pojave glaukonita i odredi njihov kvalitet na određenim područjima gde dosad nisu vršena istraživanja, ili je stepen istraženosti dosta nizak.
U toku 2016. i 2017. godine prikupljen je i analiziran obiman dokumentacioni materijal koji je doprineo jasnijem sagledavanju predmetne problematike i poslužila boljem i kvalitetnije planiranju nastavka istraživanja.
Tokom 2017. godine istraživanje je obuhvatilo deo istočne Srbije odnosno područje terena OGK 1:100.000, listovi: Kučevo, Žagubica i Boljevac. Projektovani i izvedeni geološki radovi podrazumevali su realizaciju kabinetskih i terenskih radova. Terenskim geološkim radovima, obuhvaćena je površini od oko 110,0 km2. Uzorci stenske mase uzimani su za laboratorijska - hemijska kompletna ispitivanja. Ukupno oprobovano 80 uzoraka stenske mase. Urađeno je 30 analiza. Na osnovu svih rezultata i analiza zaključeno je da je područje Radenke perspektivno sa aspekta istraživanja glaukonita.
Geološka istraživanja u 2018. godini su obavljena na prostoru Tupižničke zone sa glaukonitskim peščarima. Rađeno je rekognosciranje terena praćeno geološkom prospekcijom sa oprobavanjem serije glaukonitskih peščara. Na osnovu laboratorijskih ispitivanja, utvrđen je njihov kvalitet i potencijalnost.
Geološka istraživanja u 2019. godini treba da obuhvate: šire područje južno od Zaječara, i to seriju sa glaukonitskim peščarima donje krede sa glaukonitom, južno od Knjaževca kod sela Štrbac (list OGK Knjaževac 1:100.000).
Realizacija Projekta je započeta u 2016. godini, a završetak se planira u 2019. godini.
3.3.2. Studija: Ocena potencijalnosti ukrasnog kamena Srbije - završetak istraživanja
Cilj projekta je registrovanje svih nalazišta ukrasnog kamena na teritoriji Republike Srbije, izrada karte i knjige registra svih nalazišta ukrasnog kamena, kao i valorizacija mineralnih resursa.
Realizacija projekta je započeta u 2016. godini, kada su uzeti reprezentativni uzorci stena - ukrasnog kamena na kojima su obavljena sva neophodna ispitivanja potrebna za ocenu potencijalnosti za ovu mineralnu sirovinu. Najveći obim istraživanja obavljen je na terenima severoistočne Srbije.
Prema usvojenoj koncepciji i metodici istraživanja, u 2017. godini radovi su realizovani u dve faze: geološki radovi (kabinetski i terenski) i laboratorijski radovi. Kabinetski radovi, obuhvatili su analizu, sintezu i kompilaciju podataka stručne fondovske dokumentacije i izradu karata registra pojava i nalazišta u odgovarajućoj razmeri i izrada sveske katastra nalazišta ukrasnog kamena. Terenski istražni radovi su obuhvatili: geološko profiliranje i prospekciju terena u razmeri 1:25.000 na površini od oko 2.360 km2.
Geološka istraživanja u 2018. godini su realizovana kroz dve faze: kabinetska i terenska faza. Kabinetska faza obuhvatila je evaluaciju svih dostupnih fondovskih materijala (Elaborati, Izveštaji i dr.), koji su obrađivali problematiku istraživanja ležišta ukrasnog kamena. Terenskom fazom je urađena geološka prospekcija ukrasnog kamena na teritoriji zapadne Srbije. Naime, planirani geološki radovi obavljeni su na teritoriji koju zahvataju listovi OGK 1:100.000: Bijeljina, Šabac, Beograd, Zvornik, Vladimirci, Obrenovac, Ljubovija, Valjevo, Gornji Milanovac, Užice, Čačak, Pljevlja, Prijepolje, Ivanjica, Bijelo Polje i Sjenica.
Ako se ima gore navedeno u vidu, rezultati predmetne Studije, se mogu pored ostalog iskoristiti i kao mogućnost za tzv. malu proizvodnju, probnu eksploataciju i slično.
Realizacija Projekta je započeta u 2016. godini, a završetak se planira u 2019. godini.
3.4. Istraživanja energetskih mineralnih sirovina
Istraživanja energetskih mineralnih sirovina obuhvataju osnovna geološka istraživanja uglja, uljnih škriljaca i pratećih mineralnih sirovina.
3.4.1. Geološko-ekonomske karte čvrstih energetskih sirovina (ugalj i uljni škriljci) Srbije - završetak istraživanja
Geološko-ekonomske karte predstavljaju grafički prikaz određenih geološko-ekonomskih parametara neke mineralne sirovine ili grupe sirovina na grafičkoj osnovi. Razmera karata zavisi od veličine prostora koji se na njima prikazuje (uglavnom su u upotrebi 1:100.000 i 1:200.000 i sitnije razmere).
Realizacijom ovog projekta dobiće se geološke i ekonomske karte regiona sa konkretnim informacijama o geološko-ekonomskoj vrednosti basena, ležišta i pojava čvrstih energetskih sirovina.
Prikazivanje ključnih geološko-ekonomskih podataka na karti, omogućava brzo razumevanje navedenih informacija kao i multidisciplinarnu procenu datog područja. Izrada ovakvih karata se radi kroz aplikaciju GeolISS-a, čime u potpunosti odgovaramo na savremene zahteve tržišta kao što su: brzina dobijanja informacija, ažurnost podataka i sl.
Tokom 2016. godine započeta su studijska izučavanja koja će omogućiti izradu ove značajne karte koja će biti sastavni deo više prostornih planova, kao i opšteg uvida u potencijalnost Srbije u pogledu energetskih mineralnih sirovina.
Rad na realizaciji aneksa projekta "Geološko-ekonomske karte čvrstih energetskih sirovina Srbije (ugalj i uljni škriljci) u 2017. godini izveden je prema planiranom obimu terenskih, kabinetskih i laboratorijskih radova. Radovi su izvođeni u okviru regiona južne i istočne Srbije, na teritorijama Topličkog, Pčinjskog, Pirotskog i Jablaničkog okruga. Uzeto je 5 uzoraka uglja i 5 uzoraka uljnih škriljaca. Laboratorijska ispitivanja (tehničke i elementarne analize uglja i švelne analize uljnih škriljaca) vršena su na tri uzorka. Na osnovu izvedenih istraživanja u 2017. godini urađen je model geološko-ekonomske karte Pirotskog, Pčinjskog, Topličkog i Jablaničkog okruga.
Tokom 2018. godine, obavljena su istraživanja u Borskom, Braničevskom i Podunavskom okrugu.
U toku 2019. godine planira se završetak izrade geološko-ekonomske karte čvrstih energetskih sirovina (ugalj i uljni škriljci) Srbije, što znači da će većina radova biti kabinetskog karaktera.
Realizacija Projekta je započeta u 2015. godini, a završetak se planira u 2019. godini.
III IZRADA PROJEKATA I STUDIJA IZ OBLASTI GEODIVERZITETA I GEOEKOLOGIJE
Za geoekološka istraživanja planirani su projekti i studije koji se odnose na zaštitu životne sredine u oblasti istraživanja i korišćenja geoloških resursa, kao i zaštitu geoloških vrednosti, retkosti i objekata koji mogu biti interesantni sa aspekta geonasleđa.
1. Geohemijska karta Srbije razmere 1:500.000
Osnovni cilj projekta je da se na površini Republike Srbije utvrdi kvalitet zemljišta i njegova opterećenost, pre svega, teškim metalima, kao i da se definišu i razvrstaju geogeni od antropogenih uticaja.
Dobijeni rezultati istraživanja su primenljivi u oblasti zaštite životne sredine, u istraživanjima ležišta mineralnih sirovina, prostornom planiranju, pri izvođenju pedoloških istraživanja, pri planiranju razvoja poljoprivrede itd.
Radovi planirani za izradu Geohemijske karte Republike Srbije 1:500.000 (GKRS 1:500.000) metodološki su usklađeni sa istražnim radovima okolnih zemalja, pa su i podaci istraživanja regionalno kompatibilni. Istraživanja uključuju terenske, laboratorijske i kabinetske metode.
Terenskim istraživanjima se prikupljaju reprezentativni uzorci zemljišta u kojima su razvijeni "stream", "overbank" i "floodplain" sedimenti.
Prikupljeni uzorci se analiziraju u akreditovanoj laboratoriji prema standardu ISO 17025, koji uključuje upotrebu etalonirane opreme, obučenog osoblja i standardizovanih metoda ispitivanja.
U kabinetu se kvalitativne i kvantitativne koncentracije elemenata jednoznačno kvalifikuju kao esencijalne, potencijalno toksične, toksične i kancerogene. Povećane koncentracije će biti posebno analizirane i sa aspekta ekonomske isplativosti daljih istraživanja.
U 2017. godini prikupljeni su i hemijski analizirani uzorci sedimenata severnog dela sliva Zapadne Morave.
U 2018. godini prikupljeni su uzorci sedimenata središnjeg dela sliva Zapadne Morave i to: Ljudska reka (Bele vode, Donje Buče, Štitarski potok, Vučiniće), Raška reka, Dramićki potok, Kuzmićka reka, Đurića reka, Šaronjska reka, Deževska reka, Tušimska reka, Kosurička reka, Nosoljinska reka, Andrićka reka, Vrani potok, Kruševačka reka, Gradačka reka, Klisurički potok, reka Brvenica, Zarički potok, reka Rečica, Sebimiljska reka, Trnavska reka, reka Raduša, reka Brevina, reka Studenica, Jarandolski potok, Brezovačka reka, Izbička reka, Jovska reka, Varevski potok, Kaznovićka reka, Planska reka, Gobeljska reka, Lužnjanski potok, reka Veleštica, reka Rudnica, Lisinska reka, reka Samokovka, Rudnjačka reka, Popova reka, Planska reka, reka Maglašnica, reka Lopatnica, reka Pivnica, Vrški potok, Pavlićka reka, Kneževićki potok, Gračačka reka, Novoselska reka, Papratinski potok, Vrnjačka reka, Popinska reka, Mala reka, Osaonička reka, Ljubostinjska reka, reka Medveđa (Mijajlovački potok+Bukovički potok), Riljačka reka, Odžačka reka, reka Rasina, reka Pepeljuša, reka Srebrnica, Grabovnička reka, reka Rasina (Mitrovo polje), reka Zagrža i Polomska reka.
U 2019. godini predviđen je:
- nastavak istraživanja sedimenata ("stream", "overbank", "floodplain") sliva Zapadne Morave.
- istraživanja sedimenata ("stream", "overbank", "floodplain") vodotokova sliva Drine.
Rezultati istraživanja će biti prikazani u formatima koji će omogućavati međusobnu korelaciju i modelovanje.
Projekat će se realizovati i kroz aplikaciju GeolISS-a.
Realizacija Projekta je započeta u 2018. godini, a završetak se planira u 2025. godini.
2. Geonasleđe i geodiverzitet istočne Srbije - za list Pirot Bela Palanka, Knjaževac
U istočnoj Srbiji, a posebno na prostoru koji obuhvata listove Pirot, Bela Palanka i Knjaževac, postoji veliki broj geoloških objekata, čitavi kompleksi geoloških entiteta od posebnog naučnog značaja, retkosti i lepote, koji su reprezentativni za ovo područje.
Cilj projekta je da se analiziraju objekti koji bi mogli biti proglašeni kao geološko nasleđe, a koji pre svega oslikavaju važne momente u razvoju zemljine kore na teritoriji istočne Srbije, kako bi se ovim pojavama i profilima posvetila posebna pažnja, a nadležnim institucijama pružili potrebni podaci u cilju predlaganja eventualne zaštite istih, na onim područjima koja nisu pod nekim režimom zaštite.
Realizacijom Projekta bi se dobile potrebne informacije na osnovu kojih bi nadležne institucije - Ministarstvo zaštite životne sredine i Zavod za zaštitu prirode Srbije, mogle da izvrše izdvajanje geološki interesantnih objekata, nakon čega bi se za te objekte sprovela određena procedura shodno značaju i važnosti određenog lokaliteta u smislu zaštite istih, proglašenja za objekte geonasleđa, unošenja u Inventar geonasleđa, odnosno razmotrila mogućnost formiranje GEOparka.
U 2018. godini na projektu Geonasleđe i geodiverzitet za list Pirot obrađeni su objekti koji se nalaze na širem prostoru Stare planine i to:
- Pirot 1 (sekcije Topli Dol): Jotin garak, Javor do, Grujin skok, Kaluđerski skok, Šopuški dol i Lipski dol;
- Pirot 2 (sekcije Vražja Glava i Midžor): Kopren, Vurnja, Orlov kamen;
- Pirot 3 (sekcije Velika Lukanja): Kozji kamen.
U 2019. godini predviđeno je da se analiziraju sledeći objekti: Propadla Vunija, Jovički kamen, Kovani dol, Jovički vodopad, Jarišorski dol, Rosomački skok, Ljubenov vir, Tri čuke i Sukovo.
3. Geološko-ekološka istraživanja pritoka kanala Tise na teritoriji AP Vojvodine u cilju zaštite životne sredine
Osnovni cilj ovog projekta je da se sistematskim oprobovanjem vode i rečnih sedimenata (mulja) utvrdi kvalitet životne sredine na području Vojvodine kroz koji protiče Tisa. Osnovnim geohemijskim istraživanjima uzorkovanog materijala može se sagledati situacija vezana na zagađenost istih, kao i uticaj koji pritoke imaju na Tisu. Mali vodotoci dreniraju površinske i podzemne vode urbanih i industrijskih područja Vojvodine i kao takvi su nosioci zagađenja velikih rečnih tokova, kao što je reka Tisa.
Istraživanjima fluvijalnog nanosa malih tokova utvrđuje se istorijat zagađenosti, trenutno (nulto) stanje zagađenja i njihov dosadašnji uticaj na kvalitet voda velikih tokova, kao polazna osnova za uspostavljanje adekvatnog monitoringa koji će omogućiti pravovremeno reagovanje na potencijalne opasnosti od eventualnih budućih zagađenja fluvialnih nanosa malih tokova, a samim tim i na sprečavanje zagađenja rečnog toka Tise iz čijih aluvijalnih nanosa vodu za piće koriste mnogobrojni veliki potrošači.
Realizacijom radova predviđenih kroz ovaj Projekat izvršila bi se etapno, pre svega zbog velikog istražnog prostora i namenskog prikupljanja širokog spektra podataka i podloga neophodnih za analizu postojećeg stanja fluvijalnih nanosa malih tokova na teritoriji Vojvodine.
Radovi u toku 2018. godine obuhvatili su analizu postojećih podataka vezanih za karakteristike malih vodotoka i rečnog sedimenta na teritoriji AP Vojvodine. Izvršeni su terenski radovi koji su obuhvatili rekognosciranje središnjeg dela terena sliva reke Tise na području Vojvodine, kao i uzorkovanje vode i savremenog sedimenta iz pritoka i kanala na području od Opštine Ada do mesta Taraš. Registrovano je 14 pritoka i kanala, od kojih je najpoznatiji i najveći Dunav-Tisa-Dunav, dok su ostali kanali znatno manji: Budžak, Mali Begej, Čik, Mrtva Tisa, Čot i Taraš. Prikaz rezultata hemijskih analiza dat je kroz odgovarajuće dijagrame i tekstualni opis. Uzimajući u obzir predložene kriterijume za ocenu kvaliteta sedimenta data je analiza i definisani sadržaji povišenih supstanci.
Treća faza radova po projektu istraživanja za 2019. godinu, pokriva prostor sliva reke Tise od mesta Taraš do ušća Tise u Dunav, kod Titela. Tom prilikom vršilo bi se uzorkovanje vode i mulja iz pritoka i kanala na oko 12 do 15 tačaka, u zavisnosti od suše, kao i ponovno uzorkovanje tačaka na središnjem delu sliva Tise gde je utvrđen povećan sadržaj gvožđa u vodi.
Nakon izvršenih terenskih radova vršila bi se izrada konačnog Izveštaja, koji bi obuhvatio ceo sliv reke Tise. Tako bi se dobila kompletna slika o stanju zagađenosti svih pritoka i kanala koji se ulivaju u reku Tisu na području AP Vojvodine, a u cilju zaštite životne sredine.
IV OSTALE STRUČNE AKTIVNOSTI - UNOS PODATAKA DOBIJENIH GEOLOŠKIM ISTRAŽIVANJIMA U FORMU GEOLOŠKOG INFORMACIONOG SISTEMA SRBIJE (U DALJEM TEKSTU: GEOLISS)
1. Unos postojećih podataka Osnovnih geoloških istraživanja u formu GeolISS
Na području Republike Srbije se nalazi relativno veliki broj ležišta i pojava mineralnih sirovina. Realno sagledavanje geoloških karakteristika i prikaz brojnih informacija o njihovom prostornom i metalogenetskom položaju, uslovima formiranja i dr. pokazateljima predstavlja osnovu za planiranje novih geološko-rudarskih aktivnosti, odnosno nalazi se u osnovi izrade dugoročne strategije njihovih daljih istraživanja.
Cilj ažuriranja baze podataka o pojavama i ležištima mineralnih sirovina Republike Srbije kao dela jedinstvenog Informacionog sistema mineralnih sirovina je celovit i uniforman prikaz geološko-ekonomskih karakteristika poznatih ležišta i pojava mineralnih sirovina na njenoj teritoriji. Njegova organizaciona struktura treba da omogući komunikaciju sa korisnikom putem prethodno definisanih ključeva za pretraživanje, kao i vezu sa drugim geološkim bazama podataka tekstualnog i grafičkog tipa. Njegovim pravilnim korišćenjem treba da bude omogućen izbor prioritetnih lokaliteta za dalja istraživanja, što je od velike važnosti za izradu dugoročne strategije geoloških istraživanja mineralnih sirovina.
Geološki informacioni sistem Srbije (GeolISS) se kao projekat Ministarstva rudarstva i energetike razvija poslednjih nekoliko godina. Cilj ovakvog informacionog sistema je formiranje jedinstvene objektno-orijentisane baze podataka za digitalno arhiviranje geoloških podataka i informacija i obezbeđenje savremene i efikasne informacione osnove za obavljanje svih aktivnosti vezanih za planiranja, projektovanja i odlučivanja u oblasti geologije.
V FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOĐENJE PROGRAMA
Finansijska sredstva za sprovođenje ovog programa obezbeđena su Zakonom o budžetu Republike Srbije za 2019. godinu ("Službeni glasnik RS", broj 95/18), razdeo 47, Geološki zavod Srbije; Program 0503 - Upravljanje mineralnim resursima; funkcija 440 - Rudarstvo, proizvodnja i izgradnja; Projekat 0002 - Geološka istraživanja, u ukupnom iznosu od 304.644.000,00 dinara.
Sredstva su planirana na sledećim ekonomskim klasifikacijama:
411 - plate, dodaci i naknade zaposlenih (zarade) u iznosu od 136.904.000,00 dinara;
412 - socijalni doprinosi na teret poslodavca u iznosu od 23.479.000,00 dinara;
413 - naknade u naturi u iznosu od 400.000,00 dinara;
414 - socijalna davanja zaposlenima u iznosu od 400.000,00 dinara;
415 - naknada troškova za zaposlene u iznosu od 12.800.000,00 dinara;
416 - nagrade zaposlenima i ostali posebni rashodi u iznosu od 1.000,00 dinara;
421 - stalni troškovi u iznosu od 17.600.000,00 dinara;
422 - troškovi putovanja u iznosu od 11.880.000,00 dinara;
423 - usluge po ugovoru u iznosu od 29.755.000,00 dinara;
425 - tekuće popravke i održavanje u iznosu od 10.140.000,00 dinara;
426 - materijal u iznosu od 6.380.000,00 dinara;
462 - dotacije međunarodnim organizacijama u iznosu od 650.000,00 dinara;
482 - porezi, obavezne takse, kazne, penali i kamate u iznosu od 600.000,00 dinara;
483 - novčane kazne i penali po rešenju sudova u iznosu od 1.000,00 dinara;
511 - zgrade i građevinski objekti u iznosu od 1.000,00 dinara;
512 - mašine i oprema u iznosu od 51.253.000,00 dinara i
515 - nematerijalna imovina u iznosu od 2.400.000,00 dinara.
VI IZVOĐENJE I NADZOR OSNOVNIH GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA
Izvođenje osnovnih geoloških istraživanja obavlja Geološki zavod Srbije u skladu sa čl. 14-20. Zakona o rudarstvu i geološkim istraživanjima.
Ministarstvo nadležno za poslove geoloških istraživanja, u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima, vrši stručni nadzor nad izvođenjem osnovnih geoloških istraživanja.
Završetak realizacije Godišnjeg programa osnovnih geoloških istraživanja za 2019. godinu je predviđen do kraja decembra 2019. godine. Geološki zavod Srbije dostavlja izveštaj o realizaciji projekata geoloških istraživanja, prema godišnjem programu za 2019. godinu, nadležnom ministarstvu do kraja januara 2020. godine.