ODLUKA O UTVRĐIVANJU SPOMENIKA SA SPOMEN-GROBNICOM STRELJANIH RANJENIKA NA ZLATIBORU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 29/2019)

1. Spomenik sa spomen-grobnicom streljanih ranjenika na Zlatiboru utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Spomenik sa spomen-grobnicom streljanih ranjenika na Zlatiboru (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Čajetina, Zlatibor, u državnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 4624/1 KO Čajetina, u državnoj svojini.

Spomenik kulture posvećen je partizanskim ranjenicima koje je nemački okupator streljao na Zlatiboru u jesen 1941. godine nakon sloma Užičke republike. U znak sećanja na taj tragičan događaj, na Šumnatom brdu, 1961. godine otkrivena je spomen kosturnica u kojoj su smešteni posmrtni ostaci streljanih, kao i ostaci narodnog heroja Save Jovanovića Sirogojna i Aleksandra Jovanovića Otrova, poginulih u borbama kod Valjeva maja 1944. godine. U istoj grobnici počivaju i ostaci boraca stradalih 1944. godine na Zlatiboru. Autor grobnice je arhitekta Jovanka Jeftanović. Na tom prostoru, severoistočno od grobnice, podignut je 1967. godine spomenik u vidu obeliska od belog krečnjaka sa reljefnom predstavom ljudske figure, dlana i sunca uklesanim u donjem delu, autora vajara Ane Bešlić.

Spomen grobnica je kvadratnog oblika (1,30 x 1,30 m) popločana granitnim pločama braon boje. Na grobnici je nadgrobna ploča od crnog granita sa tekstom: "U ovoj spomen kosturnici sahranjeni su posmrtni ostaci oko sto teških ranjenika Centralne partizanske bolnice Užičke republike koje su fašisti na zverski način pobili 30. novembra 1941. godine na Zlatiboru. U kosturnicu su preneti i sahranjeni posmrtni ostaci narodnog heroja Sava Jovanovića Sirogojna i Aleksandra Jovanovića Otrova prvoboraca NOR-a koji su poginuli maja 1944. godine. U ovu kosturnicu sahranjeni su posmrtni ostaci 36 boraca Prve proleterske brigade; 18 boraca 13. proleterske brigade "Rade Končar" i 12 boraca 3. proleterske krajiške brigade, koji su poginuli u borbama na Zlatiboru avgusta 1944. godine. Podignuto oktobra 1961. Savez boraca opštine Čajetina".

Obelisk je visine 9,80 m, a njegova osnova ima dimenzije 2,20x1,30m, dok se pri vrhu širi (3,36 x 1,85 m). Sa severozapadne strane spomenika uklesana je reljefna predstava ljudske figure, dlana i sunca sa stihovima pesnika Vaska Pope "Ne dam ovo sunce u očima, Ne dam ovo hleba na dlanu". Na jugozapadnoj strani nalazi se pravougaona spomen ploča sa tekstom "Spomenik ranjenicima, borcima Užičke republike streljanim u nemačkoj odmazdi 30. novembra 1941. godine." Sa vrha, sa prednje i zadnje strane strane, spuštaju se četiri kraća uklesana nazubljena useka.

Prostor oko spomenika sastoji se od dva platoa: višeg (24 x 14 m) i nižeg (8 x 12 m), koji su popločani crnim granitnim pločama nepravilnog oblika. Ka dnu Šumnatog brda silazi se uređenom stazom od behaton ploča širine 2,80 m.

Spomenik kulture simbolizuje veliku hrabrost, ali i stradanje koje je srpski narod podneo u Drugom svetskom ratu u borbi protiv fašizma i od posebnog je kulturno-istorijskog značaja.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata deo katastarske parcele broj 4624/1 KO Čajetina, u državnoj svojini, omeđena prelomnim tačkama:

1) x (7396336.13) y (4841732.27);

2) x (7396444.11) y (4841826.8);

3) x (7396478.22) y (4841862.96);

4) x (7396527.83) y (4841908.14);

5) x (7396544.78) y (4841810.75);

6) x (7396556.44) y (4841762.99);

7) x (7396573.15) y (4841715.94);

8) x (7396594.02) y (4841671.38);

9) x (7396620.03) y (4841630.06);

10) x (7396643.52) y (4841586.99);

11) x (7396662.64) y (4841539.91);

12) x (7396613.39) y (4841526.31);

13) x (7396535.5) y (4841585.45);

14) x (7396456.36) y (4841640.89);

15) x (7396415.92) y (4841672.63);

16) x (7396376.72) y (4841703.69).

Granica zaštićene okoline spomenika kulture počinje od jugoistočnog temena parcele 4624/1 i ide njenom istočnom granicom do tačke x (7396527.83) y (4841908.14), potom skreće do istočnog temena parcele 4624/7 i ide njenom jugoistočnom granicom do južnog temena iste parcele i nastavlja približno pravcem jugozapad do tačke x (7396336.13) y (4841732.27) na jugozapadnoj granici parcele 4624/1 i nastavlja se njenom granicom u pravcu jugoistoka i skreće ka istoku do početne tačke zaštićene okoline spomenika kulture.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) Trajno čuvanje i održavanje kulturnih dobara spomeničkog karaktera;

2) Očuvanje izvornog izgleda, originalnih materijala i originalnih natpisa;

3) Redovno održavanje i čišćenje;

4) Otklanjanje oštećenja konzervatorsko-restauratorskim metodama.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) Zabrana promene oblika i namene površine;

2) Zabrana gradnje objekata trajnog ili privremenog karaktera;

3) Zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanja otpadnih i opasnih materija;

4) Urbanističko, komunalno i hortikulturalno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".