ODLUKAO DONOŠENJU PROGRAMA "PROMOCIJA ORALNOG ZDRAVLJA DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA IZ RURALNIH SREDINA"("Sl. list grada Kragujevca", br. 12/2019) |
I Donosi se Program "Promocija oralnog zdravlja dece predškolskog uzrasta iz ruralnih sredina" (u daljem tekstu: Program), koji je predložio Institut za javno zdravlje Kragujevac, kao nosilac aktivnosti u oblasti delovanja javnog zdravlja za teritoriju grada Kragujevca u saradnji sa Zavodom za stomatologiju Kragujevac, kao učesnikom u sistemu javnog zdravlja.
II Program je sastavni deo ove odluke.
III Sprovođenje Programa prati Savet za zdravlje grada Kragujevca, daje mišljenje na izveštaj o ostvarivanju Programa i predlaže mere za njegovo unapređenje.
IV Ovu odluku objaviti u "Službenom listu grada Kragujevca".
PROGRAM PROMOCIJA
ORALNOG ZDRAVLJA DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA IZ RURALNIH SREDINA
Svetska zdravstvena organizacija naglašava da bolesti usta i zuba predstavljaju jedan od vodećih javno-zdravstvenih problema na globalnom nivou. Na svetskom kongresu stomatologa održanom u Tokiju 2015. godine u organizaciji SZO-a i Japanske stomatološke asocijacije, usvojena je deklaracija u kojoj se između ostalih aktivnosti navodi da je neophodna integracija promocije oralnog zdravlja u program prevencije hroničnih nezaraznih bolesti radi prepoznavanja zajedničkih faktora rizika i unapređenja kvaliteta života.
Tokom dvadesetog veka Američka stomatološka asocijacija prepoznala je značaj javnog zdravlja u stomatologiji kao jedinstvenu oblast čiji stručnjaci su više fokusirani na probleme oralnog zdravlja u zajednici i među stanovništvom nego na pojedinačne pacijente. Oralno javno zdravlje obezbeđuje kontrolu oralnog zdravlja stanovništva, razvoj politike, prevenciju bolesti i promociju zdravlja u zajednici, kao i pružanje podrške u stručnosti i rukovođenju stomatološkom zdravstvenom zaštitom.
Oralno javno zdravlje definisano je kao "nauka i umetnost prevencije i kontrole bolesti kao i promocije oralnog zdravlja kroz napore zajednice" do toga da je "preventivna oblast koja se bavi procenom stomatoloških zdravstvenih potreba i unapređenjem oralnog zdravlja stanovništva više nego pojedinca.
Dokument "Globalni ciljevi za oralno zdravlje 2020" koji je sačinjen u saradnji SZO i Svetske stomatološke federacije sadrži 16 ciljeva čijim ostvarenjem bi se značajno unapredilo stanje oralnog zdravlja iz svih uglova posmatranja.
Bolesti koje značajno opterećuju oralno zdravlje su karijes i peridontalne bolesti. U svetu 60-90% školske dece i blizu 100% odraslog stanovništva ima zubni kvar; oboljenja potpornog aparata zuba koja mogu dovesti do gubitka zuba prisutna su kod 15-20% svetske populacije starosti od 35 do 44 godine, a trećina stanovništva starosti od 65 do 74 godine nema nijedan zub. U Evropskom regionu Svetske zdravstvene organizacije, procenat šestogodišnjaka koji imaju karijes varira od 20 do 90% u zavisnosti od zemlje. Prema rezultatima istraživanja koje je sprovedeno na nacionalno reprezentativnom uzorku 2013. godine, samo 8,3% stanovnika Srbije starijeg od 25 godina ima sve svoje zube, a manje od polovine (45,6%) stanovništva procenjuje stanje svojih zuba i usne duplje kao dobro. Rezultati mnogobrojnih studija ukazuju na postojanje vodećih faktora rizika koji su zajednički za sva podneblja, a to su: socio- ekonomski, kulturološki i faktori vezani za dijetetski režim, način ishrane, kao i navike u održavanju oralne higijene. Posebno su ugroženi stanovnici nižeg obrazovnog statusa i lošeg materijalnog stanja koji u značajno većem procentu sopstveno oralno zdravlje procenjuju kao loše i u značajno manjem procentu redovno peru zube.
Analiza karijesa u predškolskim ustanovama i izvan njih ustanovila je dva puta manju prevalenciju kod dece koja borave u vrtiću i pored dokazane veće mogućnosti širenja mutantnog streptokoka sa jednog deteta na drugo u kolektivu. Teži oblici bolesti dokazani su češći kod dece koja ne idu u vrtić, a kao razlog tome navodi se uobročena ishrana i intenzivan zdravstveno-vaspitni rad sa decom u predškolskim ustanovama, u koji su pored pedagoga uključeni i stomatolozi. Ovo ukazuje na potrebu iznalaženja načina da se poveća obuhvat stanovnika iz ovih ciljnih grupa zdravstvenovaspitnim radom i preventivnim stomatološkim pregledima.
Istraživanje "Ponašanje u vezi sa zdravljem kod dece školskog uzrasta" koje je Institut za javno zdravlje Srbije sproveo 2017. godine na nacionalno reprezentativnom uzorku je pokazalo da naviku svakodnevnog pranja zuba češće od jednom dnevno ima oko dve trećine anketirane školske dece (70,9%), značajno više devojčica nego dečaka (82,6% prema 59,9%). Istraživanje je pokazalo da dečaci sedmog razreda osnovne škole najređe peru zube svakodnevno (55,8%), a najčešće učenice prvog razreda srednje škole (85,2%). Ovo ukazuje na potrebu intenziviranja zdravstvenovaspitnog rada na temu značaja i očuvanja oralnog zdravlja i u starijim razredima osnovnih škola.
Prevencija oralnih oboljenja započinje skretanjem pažnje javnosti o značaju oralnog zdravlja. Ona se sprovodi za vreme prenatalnog, perinatalnog i nastavlja se na postnatalni period majke i odojčeta u kontekstu porodice i predškolskih programa.
Opšti cilj:
Očuvanje oralnog zdravlja dece predškolskog uzrasta (u ruralnim sredinama na teritoriji Grada Kragujevca) ranim otkrivanjem poremećaja kao i sprečavanje nastanka novih poremećaja primenom preventivnih mera.
Specifični ciljevi:
1. Smanjenje broja dece sa karijesom ili nekim drugim poremećajem oralnog zdravlja
2. Edukacija roditelja za pomoć deci u očuvanju oralne higijene
3. Edukacija dece za pravilno pranje zuba
4. Edukacija roditelja o pravilnoj ishrani dece kao značajnom faktoru za očuvanje oralnog zdravlja.
U cilju sprovođenja aktivnosti definišu se prioritetni programski zadaci za 2019. godinu i to:
1. Stomatološkim pregledom utvrditi broj dece koja imaju karijes
2. Stomatološkim pregledom utvrditi broj karioznih zuba
3. Stomatološkim pregledom utvrditi broj dece sa povredama oralne regije (saniranim i nesaniranim)
4. Stomatološkim pregledom utvrditi broj dece sa ortodontskim anomalijama
5. Grupne i individualne edukacije roditelja za pomoć deci u očuvanju oralnog zdravlja
6. Grupna i individualna edukacija dece o održavanju oralne higijene odnosno pravilnog pranja zuba
7. Grupna i individualna edukacija roditelja o pravnoj ishrani dece kao značajnom faktoru u očuvanju oralnog zdravlja
8. Individualni zdravstveno-vaspitni rad sa roditeljima dece kojima su neophodne stomatološke intervencije.
INDIKATORI I METODOLOGIJA SPROVOĐENJA PROGRAMA
Promocija oralnog zdravlja dece predškolskog uzrasta je namenjena i deci i roditeljima, jer bi roditelji kroz primarnu socijalizaciju t trebalo da utiču na formiranje zdravih stilova života, dobrih higijenskih navika i moraju vršiti kontrolu i pomoć deci za održavanje oralne higijene. Minimalni broj dece koji bi bio obuhvaćen programom iznosi 500 (i isto toliko roditelja).
Projektom bi bila obuhvaćena dva aspekta- kontrolni stomatološki pregledi i zdravstveno vaspitni rad.
Kontrolne stomatološke preglede obavljale bi 2 stručne stomatološke ekipe, sastavljene od doktora stomatologije i stomatološkog tehničara (iz Zavoda za stomatologiju), dok bi zdravstveno-vaspitni rad vezan za primarnu prevenciju sprovodili zdravstveni profesionalci Instituta za javno zdravlje Kragujevac.
Zdravstveno-vaspitni rad bi se organizovao na više nivoa:
- Zdravstveno-vaspitni rad sa decom u cilju očuvanja oralnog zdravlja
- Zdravstveno-vaspitni rad sa roditeljima i decom
- Zdravstveno-vaspitni rad sa roditeljima dece kojima su neophodne stomatološke intervencije.
Indikatori koji će se pratiti:
1. Broj pregledane dece (kod koje su obavljeni preventivni pregledi) - 500
2. Broj dece obuhvaćenih individualnim zdravstveno-vaspitnim radom - 500
3. Broj dece obuhvaćenih grupnim zdravstveno-vaspitnim radom - 500
4. Broj roditelja obuhvaćenih individualnim zdravstvenim radom - 250
5. Broj roditelja obuhvaćenih grupnim zdravstveno-vaspitnim radom - 250
6. Izrada publikacije - 1
Tokom sprovođenja aktivnosti utvrdićemo broj dece koja imaju karijes, broj dece sa ortodontskim anomalijama, broj dece sa povredama oralne regije
Gantogram
6. |
Aktivnosti |
Meseci |
|||||||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
||
6.1 |
Priprema projekta |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6.2 |
Organizacija terenskog rada |
|
|
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
|
|
|
6.3 |
Medijske aktivnosti |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x |
6.4 |
Terenski rad |
|
|
|
|
x |
x |
x |
x |
x |
x |
|
|
6.5 |
Formiranje baze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
x |
|
6.6 |
Obrada rezultata |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
6.7 |
Zdravstveno-vaspitni materijal |
|
|
x |
x |
|
|
|
|
|
x |
x |
|
6.8 |
Publikacija |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
x |
• Usvajanje znanja od strane roditelja i razvijanje pozitivnih stavova o očuvanju oralnog zdravlja njihove dece.
• Usvajanje stavova i znanja dece predškolskog uzrasta o značaju očuvanja oralnog zdravlja.
• Sposobnost procene rizika i razumevanja načina kako se ti rizici mogu smanjiti ili izbeći
• Utvrđivanje oralnog statusa na uzorku od 500 predškolaca može biti polazna osnova za kreiranje preventivnih programa iz ove oblaste prilagođeni našem podneblju.
Potencijalni rizici:
• Slab odaziv roditelja
• Nedovoljna saradnja roditelja sa zdravstvenim profesionalcima
• Neadekvatna saradnja sa lokalnom zajednicom na terenu
• Nedostatak finansijskih sredstava
Način prevazilaženja potencijalnih rizika:
• Zdravstvena edukacija
• Traženje novih finansijskih izvora
• Sklapanje sporazuma sa lokalnom zajednicom
• Zakon o javnom zdravlju
• Zakon o zdravstvenoj zaštiti
• Statut grada Kragujevca
• Nacionalna strategija za mlade,
• Zakon o bezbednosti hrane,
• Zakon o zdravstvenom i socijalnom osiguranju,
• Strategija za pridruživanje EU,
• Strategija održivog razvoja,
• Strategija prevencije i kontrole hroničnih nezaraznih bolesti.
• Kontinuirana saradnja direktora srednjih škola i tima za sprovođenje preventivnih aktivnosti IZJZ Kragujevac
• Opredeljenje dodatnih finansijskih sredstava za preventivne aktivnosti na nivou lokalne zajednice
• Preventivne programe sprovoditi kao redovne radne aktivnosti
Opis aktivnosti |
Iznos za 2019. godinu |
|
1 |
IZJZ Kragujevac |
Zavod za stomatologiju Kragujevac |
Priprema zdravstveno-vaspitnog materijala |
200000,00 |
200000,00 |
Stomatološki pregledi dece |
/ |
1180000,00 |
Grupni zdravstveno-vaspitni rad |
/ |
200000,00 |
Individualni zdravstveno-vaspitni rad |
/ |
200000,00 |
Formiranje baze i obrada rezultata |
100000,00 |
/ |
Priprema publikacije |
200000,00 |
100000,00 |
Medijske aktivnosti |
/ |
/ |
Troškovi prevoza |
60000,00 |
60000,00 |
Ukupno |
560000,00 |
1.940000,00 |
Ukupno |
2.500 000,00 |
|
Finansijska sredstva koja se potražuju od Grada Kragujevca za realizaciju programa "Promocija oralnog zdravlja dece predškolskog uzrasta iz ruralnih sredina" u 2019. godini iznose 2.500.000,00 dinara.
Institut za javno zdravlje Kragujevac, Nikole Pašića 1, 34000 Kragujevac; Doc. dr Dragan Vasiljević
UČESNIK U SISTEMU JAVNOG ZDRAVLJA
Zavod za stomatologiju Kragujevac, Zmaj Jovina 30, 34 000 Kragujevac; Dr Zoran Kecojević
PODACI O UČESNICIMA PROGRAMAMA
- Doktor medicinskih nauka-docent, spec. Higijene, IZJZ |
- Doktor medicinskih nauka, profesor, spec. Higijene, IZJZ |
- Doktor medicinskih nauka, docent, spec. socijalne medicine IZJZ |
- Diplomirani strukovni specijalista gerontologije, IZJZ |
- Doktor stomatologije-specijalista oralne hirurgije, Z. za stomatologiju |
- Doktor stomatologije, Z. za stomatologiju |
- Doktor stomatologije, Z. za stomatologiju |
- SSS-zdravstveni tehničar, Z. za stomatologiju |
- SSS-zdravstveni tehničar, Z. za stomatologiju |