ZAKONO DRŽAVLJANSTVU SOCIJALISTIČKE FEDERATIVNE REPUBLIKE JUGOSLAVIJE("Sl. list SFRJ", br. 58/76) |
Ovim zakonom utvrđuju se osnovi i uslovi za sticanje i prestanak državljanstva Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: državljanstvo SFRJ).
Za građane Jugoslavije postoji jedinstveno državljanstvo SFRJ.
II STICANJE DRŽAVLJANSTVA SFRJ
Državljanstvo SFRJ stiče se:
1) poreklom,
2) rođenjem na teritoriji Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije,
3) prirođenjem,
4) po međunarodnim ugovorima.
Poreklom stiče državljanstvo SFRJ dete:
1) čija su oba roditelja u trenutku njegovog rođenja državljani SFRJ,
2) čiji je jedan roditelj u trenutku njegovog rođenja državljanin SFRJ, a dete je rođeno u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji,
3) čiji je jedan roditelj u trenutku rođenja deteta državljanin SFRJ, drugi bez državljanstva, a dete je rođeno u inostranstvu.
Dete rođeno u inostranstvu, čiji je jedan roditelj u trenutku rođenja deteta državljanin SFRJ, poreklom stiče državljanstvo SFRJ ako do navršene 18 godine života bude prijavljeno radi upisa kao državljanin SFRJ kod nadležnog Jugoslovenskog organa u zemlji ili u inostranstvu, ili ako se stalno nastani u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Dete rođeno u inostranstvu, čiji je jedan roditelj u trenutku rođenja deteta državljanin SFRJ, stiče državljanstvo SFRJ iako ne ispunjava neki uslov iz stava 1. ovog člana, ako bi ostalo bez državljanstva.
Dete koje stiče državljanstvo SFRJ po stavu 1. ili 2. ovog člana smatra se državljaninom SFRJ od trenutka rođenja.
Državljanstvo SFRJ stiče dete rođeno ili nađeno na teritoriji Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije kome su oba roditelja nepoznata ili su nepoznatog državljanstva, ili su bez državljanstva. Detetu će prestati državljanstvo SFRJ ako se do navršene 14. godine života utvrdi da su mu roditelji strani državljani
Prirođenjem može steći državljanstvo SFRJ stranac koji je podneo zahtev za prijem u državljanstvo SFRJ ako ispunjava sledeće uslove:
1) da je navršilo 18 godina života,
2) da ima otpust iz dosadašnjeg državljanstva ili da podnese dokaz da će otpust dobiti, ako bude primljen u državljanstvo SFRJ,
3) da je do podnošenja zahteva boravio tri godine neprekidno na teritoriji Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije,
4) da se iz njegovog vladanja može zaključiti da će biti lojalan građanin Jugoslavije.
Smatraće se da je uslov iz tačke 2. stava 1. ovog člana ispunjen ako je lice koje je podnelo zahtev bez državljanstva ili će ga po zakonu zemlje čiji je državljanin izgubiti samim prirođenjem.
Ako strana država ne dopušta otpust ili za otpust postavlja uslove koji se ne mogu ispuniti, dovoljna je izjava lica koje je podnelo zahtev da se pod pretpostavkom sticanja državljanstva SFRJ odriče stranog državljanstva.
U rešenju kojim se odbija zahtev za sticanje državljanstva SFRJ prirođenjem ne moraju se navesti razlozi kojima se nadležni organ rukovodio pri donošenju rešenja.
Iseljenik iz Jugoslavije i član njegove porodice prirođenjem mogu steći državljanstvo SFRJ iako ne ispunjavaju uslove iz člana 7. stav 1. tač. 2. i 3. ovog zakona.
Stranac koji je zaključio brak sa državljaninom SFRJ može prirođenjem steći državljanstvo SFRJ iako ne ispunjava uslove iz člana 7. stav 1. tač. 1. do 3. ovog zakona.
Državljanin SFRJ može za maloletnog usvojenika tražiti da stekne državljanstvo SFRJ prirođenjem iako nisu ispunjeni uslovi iz člana 7. ovog zakona. Ako je usvojenik stariji od 14 godina, potreban je i njegov pristanak.
Stranac čiji bi prijem u državljanstvo SFRJ predstavljao interes za Jugoslaviju, može prirođenjem steći državljanstvo SFRJ, ako je podneo zahtev za prijem u državljanstvo SFRJ iako ne ispunjava uslove iz člana 7. stav 1. tač. 2. i 3. ovog zakona.
U zahtevu za prijem u državljanstvo SFRJ navodi se i republičko državljanstvo koje podnosilac zahteva želi da primi.
Ako su oba roditelja prirođenjem stekla državljanstvo SFRJ, sledi ih i njihovo dete mlađe od 18 godina.
Ako je prirođenjem jedan od roditelja stekao državljanstvo SFRJ, prirođenjem stiče državljanstvo SFRJ i njegovo dete mlađe od 18 godina, ako to ovaj roditelj zahteva i ako dete živi u Socijalističkoj Federativnoj Jugoslaviji.
Ako je prirođenjem jedan od roditelja stekao državljanstvo SFRJ, prirođenjem stiče državljanstvo SFRJ i njegovo dete mlađe od 18 godina kad to oba roditelja zahtevaju, bez obzira gde dete živi.
Ako je dete navršilo 14 godina života, za sticanje državljanstva po st. 1. i 2. ili stavu 3. ovog člana potreban je pristanak deteta.
Lice koje je prirođenjem steklo državljanstvo SFRJ postaje državljanin SFRJ danom dostavljanja rešenja o sticanju državljanstva SFRJ.
III PRESTANAK DRŽAVLJANSTVA SFRJ
Državljanstvo SFRJ prestaje:
1) otpustom,
2) odricanjem,
3) oduzimanjem,
4) po međunarodnim ugovorima.
Otpust iz državljanstva SFRJ daće se licu koje je podnelo zahtev za otpust, a ispunjava sledeće uslove:
1) da je navršilo 18 godina života,
2) da nema smetnji u pogledu vojne obaveze,
3) da je izmirilo dužne doprinose, poreze i druge obaveze prema društveno-političkim zajedicama, organizacijama udruženog rada i drugim samoupravnim organizacijama i zajednicama u Jugoslaviji,
4) da je regulisalo imovinsko-pravne obaveze iz bračnog odnosa i odnosa roditelja i dece prema licima koja žive u Jugoslaviji,
5) da se protiv njega u Jugoslaviji ne vodi krivični postupak zbog krivičnog dela za kode se goni po službenoj dužnosti ili ako je u Jugoslaviji osuđeno na kaznu zatvora - da je tu kaznu izdržalo,
6) da ima strano državljanstvo ili da je dokazalo da će biti primljeno u strano državljanstvo.
Smetnje u pogledu vojne obaveze za otpust iz državljanstva SFRJ propisuje savezni sekretar za narodnu odbranu.
Nadležni organ odbiće zahtev za otpust iz državljanstva SFRJ i kad su dopunjeni uslovi iz stava 1. ovog člana ako to zahtevaju razlozi bezbednosti ili drugi posebni interesi zemlje ili ako to nalažu razlozi reciprociteta ili drugi razlozi iz odnosa sa stranom državom.
U rešenju kojim se odbija zahtev za otpust iz državljanstva SFRJ po stavu 3. ovog člana ne moraju se navesti razlozi kojima se nadležni organ rukovodio pri donošenju rešenja.
Licu koje se otpušta iz državljanstva SFRJ prestaje državljanstvo danom dostavljanja rešenja o otpustu iz državljanstva SFRJ.
Rešenje o otpustu iz državljanstva SFRJ gubi važnost i stavlja se van snage ako lice koje je dobilo otpust, u roku od jedne godine od dana donošenja rešenja, ne stekne strano državljanstvo a nastavi da živi u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Rešenje o otpustu može biti stavljeno van snage na zahtev lica koje je dobilo otpust i iselilo se iz Jugoslavije ako ono u roku od jedne godine od dana iseljenja ni]e steklo strano državljanstvo, a o tome je u roku od tri meseca po isteku roka od jedne godine obavestilo diplomatsko ili konzularno predstavništvo Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u inostranstvu ili organ određen propisom republike.
Detetu do navršene 18 godine života presta]e državljanstvo SFRJ na zahtev oba roditelja kojima je državljanstvo SFRJ prestalo otpustom, ili ako je državljanstvo SFRJ prestalo na taj način jednom od roditelja, a drugi roditelj nema državljanstvo SFRJ.
Detetu koje stalno živi u inostranstvu, čiji je jedan roditelj stranac, može se izuzetno odobriti otpust iz državljanstva SFRJ ako je dodeljeno na čuvanje, vaspitanje i izdržavanje roditelju koji je stranac i ako se sa otpustom deteta saglasi roditelj koji je državljanin SFRJ.
Za prestanak državljanstva SFRJ po st. 1. i 2. ovog člana potreban je i pristanak deteta, ako je ono navršilo 14 godina života.
Punoletni državljanin SFRJ koji je rođen i živi u inostranstvu, a ima i strano državljanstvo, može se do navršene 25. godine života odreći državljanstva SFRJ.
Pravo na odricanje od državljanstva SFRJ ima i punoletan državljanin SFRJ koti je rođen u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, stalno živi u inostranstvu, a ima i strano državljanstvo, kao i lice iz stava 1. ovog člana posle navršene 25. godine života.
1) ako se protiv njega u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji ne vodi krivični postupak zbog krivičnog dela koje se goni po službenoj dužnosti, ili ako je u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji osuđeno na kaznu zatvora pa je tu kaznu izdržalo,
2) ako je regulisalo svoje imovinsko-pravne obaveze iz bračnog odnosa i odnosa roditelja i dece prema licima koja žive u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji,
3) ako je izmirilo dužne doprinose, poreze i druge obaveze prema društveno-političkim zajednicama, organizacijama udruženog rada i drugim samoupravnim organizacijama i zajednicama u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Izjava o odricanju od državljanstva SFRJ podnosi se diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u inostranstvu ili organu određenom propisom republike.
Licu, čiju izjavu o odricanju od državljanstva SFRJ uvaži nadležni organ, prestaje državljanstvo danom podnošenja izjave.
Detetu do navršene 18. godine života prestaje državljanstvo SFRJ na zahtev oba roditelja kojima je državljanstvo SFRJ prestalo odricanjem, ili na zahtev roditelja kome je državljanstvo SFRJ prestalo odricanjem ako drugi roditelj nema državljanstvo SFRJ. Za dete (koje je navršilo 14 godina života potreban je pristanak deteta.
Državljaninu SFRJ koji je odsutan iz Jugoslavije, a ima i strano državljanstvo, može se oduzeti državljanstvo SFRJ, ako on svojim radom u inostranstvu nanosi štetu međunarodnim ili drugim interesima Jugoslavije ili ako odbije da vrši dužnost građanina Jugoslavije.
Kao rad kojim se nanosi šteta međunarodnim i drugim interesima Jugoslavije smatra se naročito:
1) pripadnost organizacijama čije su aktivnosti usmerene protiv ustavnog poretka Jugoslavije,
2) pružanje usluga drugoj državi i pored izričite zabrane nadležnih jugoslovenskih vlasti,
3) ponašanje u inostranstvu kojim se nanosi šteta ugledu i bitnim interesima Jugoslavije,
4) ispoljavanje rešenosti na koji drugi nesumnjiv način o odricanju vernosti Jugoslaviji.
Kao odbijanje vršenja dužnosti građanina Jugoslavije smatra se naročito:
1) odbijanje izvršavanja odluka jugoslovenskih sudova i organa uprave, ili neprihvatanje jurisdikcije jugoslovenskih organa,
2) odbijanje, izričitom izjavom ili postupkom, izvršavanja ustavom i zakonom propisanih dužnosti državljana SFRJ,
3) aktivno učešće u radu organizacija čiji su ciljevi suprotni opštim principima Povelje Ujedinjenih nacija i Opšte deklaracije o pravima čoveka.
Lice kome je kao maloletnom prestalo državljanstvo SFRJ po članu 16. ili 18. ovog zakona stiče ga ponovo ako se do navršene 25. godine života stalno nastani u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji i podnese zahtev za ponovno sticanje državljanstva SFRJ.
Zahtev za prijem u državljanstvo SFRJ ili otpust iz državljanstva SFRJ podnosi se preko organa određenog propisom republike, odnosno preko nadležnog diplomatskog ili konzularnog predstavništva Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u inostranstvu.
Rešenje o sticanju ili prestanku državljanstva SFRJ donosi organ određen propisom republike.
IV REŠAVANJE SUKOBA REPUBLIČKIH ZAKONA O DRŽAVLJANSTVU (KOLIZIONE NORME)
Republičko državljanstvo određuje se detetu po zakonu republike čije državljanstvo imaju oba roditelja u trenutku njegovog rođenja.
Dete čiji roditelji u trenutku njegovog rođenja imaju različito republičko državljanstvo stiče republičko državljanstvo po zakonu republike na čijoj je teritoriji rođeno, ako to republičko državljanstvo ima jedan roditelj. Roditelji mogu sporazumno da odrede da dete stiče republičko državljanstvo po zakonu republike čiji je državljanin drugi roditelj.
Dete čiji roditelji u trenutku njegovog rođenja imaju različito republičko državljanstvo, a rođeno je na teritoriji republike čije državljanstvo nemaju roditelji, stiče republičko državljanstvo po zakonu republike na čijoj je teritoriji rođeno, ako roditelji sporazumno ne odrede da dete stiče republičko državljanstvo po zakonu republike čije državljanstvo ima jedan od roditelja.
Dete rođeno u inostranstvu, čiji roditelji u trenutku njegovog rođenja imaju različito republičko državljanstvo, stiče republičko državljanstvo jednog od roditelja po zakonu republike koji oni sporazumno odrede.
Ako se sporazum iz stava 4. ovog člana ne postigne, dete stiče republičko državljanstvo po zakonu republike na čijoj je teritoriji upisano rođenje deteta u matičnu knjigu rođenih, odnosno po zakonu republike čije državljanstvo ima roditelj koji je prijavio rođenje deteta radi upisa u matičnu knjigu rođenih koja se vodi u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u inostranstvu.
Ako jedan od roditelja nije u životu ili ne može da vrši roditeljska prava ili je nepoznat, izjavu o republičkom državljanstvu deteta daje drugi roditelj.
V EVIDENCIJA O DRŽAVLJANIMA SFRJ I DOKAZIVANJE DRŽAVLJANSTVA SFRJ
Evidenciju o državljanima SFRJ vodi organ određen propisom republike, a o državljanima SFRJ koji stalno žive u inostranstvu - i nadležno diplomatsko ili konzularno predstavništvo Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u inostranstvu.
Državljanstvo SFRJ dokazuje se ličnom kartom, vojnom legitimacijom ili važećom putnom ispravom za državljane SFRJ.
Državljanin SFRJ koji nema jednu od isprava iz stava 1. ovog člana dokazuje državljanstvo SFRJ uverenjem o državljanstvu SFRJ koje, na osnovu evidencije o državljanima SFRJ, izdaje organ određen propisom republike.
Ako državljanin SFRJ nije upisan u evidenciju o državljanima SFRJ, organ određen propisom republike utvrdiće za njega državljanstvo SFRJ i podatak o tome upisaće u evidenciju o državljanima SFRJ.
U uverenju o državljanstvu SFRJ istovremeno se označava i državljanstvo republike.
Opisi i evidencija o jugoslovenskom državljanstvu po kojima je postupao Savezni sekretarijat za unutrašnje poslove čuvaju se u Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove.
Na zahtev zainteresovanih organa, organizacija ili građana, Savezni sekretarijat za unutrašnje poslove davaće podatke na osnovu evidencije iz stava 1. ovog člana.
Državljaninom SFRJ, u smislu ovog zakona, smatra se lice koje je po dosadašnjim propisima imalo jugoslovensko državljanstvo.
Ovlašćuje se savezni sekretar za unutrašnje poslove da, u sporazumu sa saveznim sekretarom za inostrane poslove, propiše način vođenja evidencija o državljanima SFRJ koji stalno žive u inostranstvu i obrazac uverenja o državljanstvu SFRJ koje je namenjeno za upotrebu u inostranstvu.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o jugoslavenskom državljanstvu ("Službeni list SFRJ", br. 38/64).
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".