ODLUKAO UTVRĐIVANJU ALMAŠKOG KRAJA U NOVOM SADU ZA PROSTORNO KULTURNO-ISTORIJSKU CELINU("Sl. glasnik RS", br. 47/2019) |
1. Almaški kraj u Novom Sadu utvrđuje se za prostorno kulturno-istorijsku celinu.
2. Almaški kraj u Novom Sadu (u daljem tekstu: prostorno kulturno-istorijska celina) nalazi se na teritoriji grada Novog Sada, u Novom Sadu i obuhvata prostor i objekte na katastarskim parcelama: broj 8721,8723, 8734, 8745, 9083, 9084, 9087, 9088, 9089, 9091/1, 9091/2, 9095, 9096, 9097, 9098, 9099, 9100, 9101, 9102, 9103, 9106, 9107, 9109, 9110, 9112, 9113, 9114, 9115, 9116, 9119, 9122/2, 9122/3, 9122/4, 9125, 9128, 9129, 9130, 9131, 9133, 9134, 9135, 9136/1, 9136/2, 9136/3, 9137/2, 9138, 9140, 9141, 9142, 9144, 9145, 9146, 9148, 9149, 9152, 9153, 9154, 9155, 9157, 9158, 9160/2, 9160/3, 9160/4, 9161, 9162, 9164/2, 9164/3, 9164/4, 9165, 9166, 9168, 9169, 9171/2, 9171/3, 9172, 9173, 9174, 9175, 9176, 9177, 9178, 9179, 9181, 9182, 9183, 9185, 9186, 9187, 9188, 9189, 9190, 9191, 9192, 9195/1, 9196/1, 9196/3, 9197, 9198/2, 9199, 9200 9201, 9202, 9203, 9257/2, 9258, 9259, 9260, 9261, 9262, 9263, 9264, 9265, 9266, 9267, 9268, 9269/3, 9270, 9271, 9272, 9273/2, 9273/3, 9275/1, 9276/2, 9277/2, 9277/3, 9278, 9279, 9508, 9509, 9510, 9511, 9512, 9513, 9514, 9515, 9516, 9517, 9518, 9520, 9521, 9522, 9535, 9536/2, 9538, 9540, 9541, 9542, 9543, 9544, 9547, 9548, 9549, 9550, 9551, 9552/1, 9552/2, 9553, 9554, 9562, 9563, 9564, 9565, 9566, 9567, 9568, 9569, 9570, 9571, 9576/1, 9576/2, 9576/3, 9577, 9578, 9580, 9581, 9582, 9584, 9585, 9586/2, 9586/3, 9586/5, 9587/1, 9587/4, 9588/2, 9589/3, 9591, 9592/2, 9592/3, 9593/2, 9594, 9595, 9596, 9597, 9598/1, 9598/2, 9599, 9600, 9601, 9603, 9604, 9605, 9606, 9607, 9609, 9612, 9613/1, 9613/2, 9614, 9615, 9616, 9617, 9621/2, 9621/3, 9625/2, 9625/3, 9628, 9629, 9630, 9631, 9632, 9633, 9634, 9635, 9636, 9637, 9638, 9639, 9640/2, 9641, 9642, 9643/2, 9644, 9645, 9646, 9647, 9648, 9649, 9650, 9651, 9652, 9653/2, 9655, 9659, 9660/2, 9660/3, 9662/2, 9663, 9664, 9665, 9668, 9669, KO Novi Sad I, u državnoj svojini; broj 8722, 9082/1, 9122/1, 9156/1, 9156/2, 9160/1, 9164/1, 9170, 9171/1, 9193, 9195/2, 9196/2, 9198/1, 9269/1, 9276/1, 9277/1, 9536/1, 9573, 9579, 9586/1, 9589/1, 9589/2, 9590, 9592/1, 9593/1, 9619, 9621/1, 9625/1, 9640/1, 9643/1, 9653/1, 9654, 9658, 9660/1, 9661, 9662/1, 9666, 9667, KO Novi Sad I, u javnoj svojini grada Novog Sada; broj 8735, 8744, 9085, 9086, 9090, 9092, 9093, 9094, 9104, 9105, 9111, 9117, 9118, 9120, 9121, 9123, 9124, 9126, 9127, 9132, 9139, 9143, 9147, 9150, 9151, 9159, 9163, 9167, 9180, 9184, 9194, 9204, 9269/2, 9274/1, 9539, 9545, 9546, 9555, 9574, 9583, 9587/2, 9587/3, 9587/5, 9588/1, 9602, 9608, 9610, 9611/2, 9618, 9620, 9622, 9626, 9627, 9656/1, 9657, KO Novi Sad I, u privatnoj svojini; broj: 8746, KO Novi Sad I u mešovitoj svojini; kao i trgove i delove ulica na katastarskim parcelama broj: 9467, 9507, 9519, 9537, 10503, 10508, 10522, 10523, 10524/1, 10525, 10527, 10529, 10530, 10531, 10533, 10534, 10552, 10553, 10554, 10555, 10556, 10557, 10558, 10559/2, 10560/1, 10561/1 u javnoj svojini grada Novog Sada.
Ukoliko ovom odlukom nije drukčije navedeno, sve katastarske parcele koje se navode u ovoj odluci nalaze se na teritoriji KO Novi Sad I.
U slučaju neslaganja navedenog spiska katastarskih parcela i grafičkog priloga na kome je prikazana granica prostorne kulturno-istorijske celine i zaštićene okoline, merodavan je Grafički prilog 1 Valorizacija objekata.
Napomena: brojevi katastarskih parcela koje budu formirane deobom ili spajanjem parcela koje se nalaze u navedenom spisku (parcelacijom ili preparcelacijom čime će dobiti novi podbroj), smatraće se sastavnim delom ovog spiska.
Granica prostorno kulturno-istorijske celine počinje od ugla Pašićeve ulice i Ulice Zlatne grede osovinom Pašićeve ulice u pravcu zapada, nastavlja osovinom Trga Marije Trandafil i lomi se pod pravim uglom prema granici katastarske parcele br. 9663 na Trgu Marije Trandafil 14, i nastavlja zapadnom granicom katastarske parcele br. 9663 i 9664 do južne granice katastarske parcele br. 9667, ide južnom granicom katastarske parcela br. 9667 i 9668 prema zapadu, lomi se na jug i ide zapadnom granicom katastarske parcele br. 9680/2, zatim se lomi i ide granicom između katastarskih parcela br. 9679 i 9669 i nastavlja zapadnom granicom katastarske parcele br. 9669 do osovine Ulice Hadžić Svetića i nastavlja njenom osovinom prema zapadu do preseka sa osovinom Temerinske ulice, nastavlja osovinom Temerinske ulice prema severu do preseka sa osovinom Ulice Petra Kočića, dalje osovinom Ulice Petra Kočića prema istoku do preseka sa osovinom Pećke ulice, nastavlja osovinom Pećke ulice prema severu do preseka sa osovinom Almaške ulice, nastavlja osovinom Almaške ulice prema zapadu, lomi se pod pravim uglom prema zapadnoj granici katastarske parcele br. 8751, ide prema severu zapadnom granicom katastarske parcele br. 8746, lomi se severnom granicom katastarske parcele br. 8746 prema istoku, zatim se lomi istočnom granicom katastarske parcele br. 8746 prema jugu, lomi se i ide severnom granicom katastarskih parcela br. 8745, 8744 i 8735 prema istoku do osovine Tekelijine ulice, lomi se na jug i ide osovinom Tekelijine ulice, zatim se pod pravim uglom lomi na istok i ide severnom granicom katastarske parcele br. 8734 prati zapadnu, severnu i istočnu granicu katastarske parcele br. 8723, lomi se na zapad i ide istočnom granicom katastarske parcele br. 8722, skreće na istok po severnoj granici katastarske parcele br. 8721 do osovine Ulice Koče Kolarova, lomi se i ide na jug osovinom Ulice Koče Kolarova do preseka sa osovinom Almaške ulice, nastavlja osovinom Almaške ulice prema istoku do preseka sa osovinom Ulice Save Vukovića, spušta se ka jugu osovinom Ulice Save Vukovića do preseka sa osovinom Ulice Milana Rakića, dalje ide ka istoku osovinom Ulice Milana Rakića do preseka sa osovinom Ulice Zemljane ćuprije, lomi se pod pravim uglom i ide ka jugu osovinom Ulice Zemljane ćuprije. Na mestu ukrštanja sa Ulicom Milovana Glišića lomi se pod pravim uglom i nastavlja osovinom Ulice Milovana Glišića da bi se lomila pod pravim uglom i nastavila istočnom granicom katastarske parcele br. 9273/2 a zatim dalje severo-istočnim granicama katastarskih parcela br. 9274, 9275/1, 9276/1, 9277/1, 9278 i 9279. Lomi se i nastavlja istočnom granicom katastarske parcele br. 9279 do osovine Ulice Đorđa Jovanovića odakle se lomi prema zapadu i ide osovinom Ulice Đorđa Jovanovića, zatim se lomi na jug i ide istočnom granicom katastarskih parcela br. 9537, 9536/1, 9536/2, 9535, 9522, 9521 i 9520 do osovine Ulice Aleksandra Tišme, lomi se na istok i ide osovinom Ulice Aleksandra Tišme do ukrštanja sa Lončarskom ulicom, dalje na jug osovinom Lončarske ulice do ukrštanja sa Daničićevom ulicom, skreće na zapad osovinom Daničićeve ulice do ukrštanja sa Ulicom Zlatne grede, lomi se na jug i nastavlja osovinom Ulice Zlatne grede do ukrštanja sa Pašićevom ulicom - početne tačke opisa granice prostorno kulturno-istorijske celine.
Površina prostorne kulturno-istorijske celine iznosi 17 ha, 63 a i 61 m2. u okviru prostorno kulturno-istorijske celine nalazi se 18 građevinskih blokova od kojih 13 pripada celom svojom površinom dok pet samo delimično. Ukupna površina prostorno kulturno-istorijske celine zajedno sa zaštićenom okolinom iznosi 22 ha, 73 a i 41 m2.
Prostorno kulturno-istorijska celina je nastala između 1716. i 1718. godine kada su se stanovnici sela Almaš naselili u neposrednoj blizini Petrovaradinskog šanca. Područje na koje se naseljavaju bilo je močvarno, ispresecano barama i rukavcima. Almašani postaju graničari Podunavske vojne granice (1698-1746), ali nastavljaju i dalje da se bave i svojim prvobitnim zanimanjem: ratarstvom, povrtarstvom i stočarstvom i žive tradicionalnim životom srpskog sela. Prvobitne ulice, glavni potezi Almaškog kraja uočljivi su već na mapi grada iz 1745. godine, dok su ostale ulice, koje su bile uski prolazi na ostrvima između glavnih poteza, formirane tokom XIX veka. Na planu grada Novog Sada iz 1877. godine sagledive su do danas očuvane urbana matrica i parcelacija. Karakterističan je splet krivudavih i uskih ulica, različite i često promenljive širine, nastalih gradnjom kuća na suvim "gredama" između vodenih tokova, bara i rukavaca. Najveći broj sačuvanih kuća pripada periodu druge polovine XIX i prvih decenija XX veka. Izgrađene su na mestu ranijih kuća ruralnog tipa na već utvrđenoj parceli, te su zbog toga osnove formirane pod nepravilnim uglom. Većina zauzima ceo ulični front, dok su krila postavljena po obodu parcele gradeći osnovu nepravilnog ćiriličnog slova G ili P, zavisno od toga da li ima jedno ili dva bočna dvorišna krila. To su pretežno parterne i visoko parterne kuće, različite veličine, kvaliteta i načina obrade. U organizacionom i konstruktivnom smislu gotovo da nema razlike između ovih kuća. Uvek su glavne ili gostinske sobe postavljene ka ulici, a kuhinja i pomoćne prostorije u dvorišnom krilu. Podrumske prostorije su najčešće zasvedene poluobličastim zidanim svodom. Veće i bogatije kuće zidane su opekom, a manje u gornjoj zoni često nabojem ili ćerpičem. Krovna konstrukcija je drvena, najčešće na dve vode, a krov pokriven biber crepom. U ovom kraju živelo je siromašnije stanovništvo, zbog čega je u njemu i mnogo skromnih kuća, niskih prizemnica, bez stilskih obeležja i pojedinačne arhitektonske vrednosti. Grupacija sličnih kuća, približnih gabarita, sa ponekim zanimljivim detaljima zidanih ograda, oluka, prozora, zabata ili bravarije zajedno sa onima značajnije arhitekture čine ambijent koji je kao vredan prisutan u svesti stanovnika. Slojevito graditeljsko nasleđe iz različitih perioda izgradnje (18, 19. i 20. vek) obeleženo je stilskim karakteristikama istorizma, secesije, modernizma, socijalističkog realizma i savremene arhitekture.
Razvoj Novog Sada, kao značajnog privrednog središta nakon elibertacije 1748. godine, bio je preduslov i za promenu privrednog i društvenog konteksta Almaškog kraja. Duž Temerinske ulice, pored zelene pijace i ulične prodaje drvene građe i uglja, otvorene su brojne trgovačke, zanatske i ugostiteljske radnje. Mnoge ulice nosile su naziv prema zanatlijama koje su u njima imale svoje radnje. U Ulici Đorđa Rajkovića nastaju pogoni fabrike "Tekstil" i niz fabrika, kao što su: livnica firme "Relić i Čolić" i fabrika olovaka i penkala firme "Hamel i Vak", u koju je posle Velikog rata smeštena proizvodnja četaka; pogon za farbanje svile kasnije formiranog Novosadskog tekstilnog kombinata; na drugoj strani ulice podignuta je kožara, jedina sačuvana stara privredna zgrada u srcu Almaškog kraja u kojoj su danas smešteni magacin i radionice Srpskog narodnog pozorišta.
U okviru prostorno kulturno-istorijske celine pojedinačno su utvrđena sledeća nepokretna kulturna dobra - spomenici kulture:
1) Almaška crkva (srpska pravoslavna crkva Sveta Tri Jerarha), Almaška 15, sagrađena 1797. godine (Rešenje o zaštiti ikonostasa Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture Narodne Republike Srbije broj 1280/48; Odluka o utvrđivanju za nepokretno kulturno dobro - spomenik kulture od izuzetnog značaja "Službeni glasnik RS", broj 16/90);
2) Zgrada Matice srpske, Matice srpske 1, sagrađena 1912. godine prema projektu arhitekte Momčila Tapavice (Rešenje Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture broj 01-130/2-73 od 12. februara 1973; Odluka o utvrđivanju za nepokretno kulturno dobro - spomenik kulture od velikog značaja "Službeni list APV", broj 28/91).
Građevine koje se ističu posebnim spomeničkim vrednostima su:
- zgrada na trgu Marije Trandafil broj 12, izgrađena 1909. godine predstavlja jedan od najvrednijih primera "mađarske secesije" u Novom Sadu;
- zgrada "Zanatski dom" na trgu Marije Trandafil 14, podignuta 1937. godine;
- kuće u Ulici Sava Vukovića br. 8, 10 i 12;
- kuće u Ulici Zlatne grede br. 10, 23 i 25;
- kuće u Ulici Matice srpske br. 4, 6 i 18;
- kuće u i Ulici Almaška br. 5 i 6.
Do kraja XX veka bili su još sačuvani pojedinačni primeri narodnog graditeljstva, kao kuća od ćerpiča i naboja sa trščanim krovom u Ulici Save Vukovića. U periodu neposredno pre Drugog svetskog rata podignuto je nekoliko dvospratnih stambenih zgrada (u ulicama Đorđa Jovanovića, Almaška, Pećka, Hadžić Svetića) koje su se relativno dobro uklopile u zatečenu urbanu matricu. Za ovaj prostor vezuju se imena poznatih arhitekata: Momčila Tapavice, koji je gradnjom zgrade Matice srpske ostavio pečat kulturnog i arhitektonskog progresa, kao i Đorđa Tabakovića (kuća u Almaškoj ulici br. 6). Poznata su imena brojnih graditeljskih majstora, zapisana na sačuvanim originalnim planovima kuća, kao što su: Anton Tikmajer, Georg Molnar, Danilo Kaćanski, Jozef Cocek, Franc Lihtner, Robert Ler i drugi.
U Almaškom kraju živeli su mnoge značajne ličnosti koje su doprinele razvoju nauke, kulture i umetnosti. To su poznati: umetnici (slikari, vajari glumci, fotografi): Arsenije Teodorović, Nikola Aleksić, Petar Dobrović, Anastas Bocarić, Stevan Maksimović, Đorđe Đoka Jovanović, Isidor Bajić, Marko Nešić, Jefta Dušanović, Petar i Jeca Dobrinović, Jovan Polzović; književnici i naučnici: Đorđe Popović Daničar, Milan i Radivoj Kašanin, Svetislav Stefanović; organizatori društvenog života i političari: Ignjat Pavlas, Kosta Hadži, Svetozar Marković, Alimpije Popović, David Daka Popović; vojni upravitelj Sekula Vitković; veliki župan Bala Aladar; dva gradonačelnika: Žarko Stefanović i Vladimir Demetrović; veliki broj sveštenika, gimnazijskih profesora, lekara, novinara i drugih.
U okviru prostorno kulturno-istorijske celine, uz zgradu Matice srpske, nalazi se određen broj javnih spomenika - bista značajnih ličnosti iz istorije i kulture grada. Na kućama u kojima su živele značajne ličnosti ili su bile mesta istorijskih događaja postavljene su spomen ploče. U porti Almaške crkve nalazi spomen - krst posvećen poginulima u Prvom svetskom ratu.
Prostorno kulturno-istorijska celina ima kulturno-istorijske, urbanističke, arhitektonske, arheološke, privredno-industrijske, verske, nematerijalne i sociološke vrednosti. Osnovno svojstvo ovog područja predstavlja pre svega do danas sačuvana izrazito nepravilna struktura ulične mreže, nastale prateći konfiguraciju terena. Formirana je na suvim oceditim prostorima - "gredama" između manjih vodenih tokova, bara i rukavaca. Ulična mreža sa krivudavim ulicama često promenljivih širina, zajedno sa sačuvanim građevinskim fondom, čini Almaški kraj jedinstvenim na mapi grada i ukazuje na njegove urbanistike i arhitektonske vrednosti. O kontinuitetu naseljavanja ovog prostora u prošlosti svedoče i arheološki nalazi iz vremena s kraja bronzanog i početka gvozdenog doba (1100-900. g.p.n.e) i iz srednjovekovnog perioda (X-XV veka). Ostaci sahranjivanja i naseljavanja iz praistorije, srednjeg veka i novovekovnog perioda iz vremena formiranja današnjeg grada potvrđuju njegove arheološke vrednosti. Prisustvo i delovanje Matice srpske, kao jedne od najznačajnijih ustanova nauke i kulture svog srpskog naroda, kao i život i delovanje brojnih značajnih ličnosti iz oblasti nauke, kulture, privrede i politike koje su presudno uticale kako na stvaranje istorije Novog Sada, tako i na razvoj pojedinih delatnosti u Srbiji, prepoznate su kao naučne i kulturno-istorijske vrednosti Almaškog kraja. Na ovom prostoru su se od njegovog naseljavanja do danas odvijale veoma žive različite delatnosti stanovništva, počevši od poljoprivrede i stočarstva, preko zanatstva i trgovine, do industrije, što je doprinosilo razvoju Novog Sada kao značajnog privrednog središta, te ukazuju na njegove privredno-industrijske vrednosti. Prisustvo i snažno delovanje srpske pravoslavne crkve Sveta Tri Jerarha - Almaške crkve, kao važnog duhovnog zborišta i mesta odakle se širila svest o značaju očuvanja vere, tradicije i običaja jednog naroda, ukazuje na duhovne vrednosti kraja. Vrednosti nematerijalne baštine prepoznate su u očuvanju tradicije porodičnog života, ali i društvenog života u okviru ulice i susedstva, u kafanama i na pijacama kao mestima okupljanja. Almaški kraj odslikava urbani kontinuitet razvoja grada Novog Sada.
Prostorno kulturno-istorijska celina značajna je zbog sačuvane celovitosti istorijske urbane matrice, dokumentovanja arhitektonskih i istorijsko-umetničkih vrednosti slojevitog graditeljskog nasleđa različitih stilskih i oblikovnih odlika, očuvanog kontinuiteta nastanjivanja, privrednog, naučnog, kulturnog, duhovnog i društvenog života u Vojvodini.
3. Zaštićena okolina prostorno kulturno-istorijske celine obuhvata sledeće katastarske parcele broj: 8751, 8752, 9053, 9054, 9055, 9056, 9057, 9058, 9059/2, 9059/3, 9060, 9061, 9062, 9064, 9065, 9066, 9067, 9069/3, 9071, 9072, 9073, 9074, 9075, 9076, 9077, 9078, 9079, 9080, 9081, 9205, 9206, 9207, 9210, 9211, 9212, 9213, 9214, 9241, 9242, 9243, 9244, 9245, 9246, 9247/2, 9248/2, 9670, 9671, 9672, 9673, 9674, 9675/2, 9676, 9677, 9678, 9680/1, 9680/2 KO Novi Sad I u državnoj svojini; broj 9059/1, 9059/4, 9059/5, 9068/1, 9069/1, 9208, 9296, 9675/1, 9675/4, 9679 KO Novi Sad I u javnoj svojini grada Novog Sada; broj 9240 KO Novi Sad I u javnoj svojini APV; broj 9209 KO Novi Sad I, u mešovitoj svojini; broj 9063/1, 9068/2, 9068/3, 9069/2, 9070, 9247/1, 9247/3, 9248/1, 9248/3, 9675/3, KO Novi Sad I, u privatnoj svojini; kao i trgove i delove ulica na katastarskim parcelama broj: 9218, 10503, 10514, 10522, 10524/1, 10525, 10526, 10527, 10529, 10530, 10535, 10561/1 KO Novi Sad I u javnoj svojini grada Novog Sada
Granica zaštićene okoline prostorno kulturno-istorijske celine poklapa se sa granicom prostorno kulturno-istorijske celine na jugu osovinom Pašićeve ulice nastavlja osovinom Trga Marije Trandafil i potom ide ka severu osovinom Temerinske ulice, lomi se pod pravim uglom ka istoku i ide severnom granicom katastarske parcele br. 8752, potom zapadnom i severnim granicom katastarske parcele 8751, dalje se poklapa sa severnom granicom prostorno kulturno-istorijske celine do Ulice Koče Kolarova nastavlja osovinom Ulice Koče Kolarova ka istoku do preseka sa osovinom Ulice Save Vukovića, lomi se na jug osovinom Ulice Save Vukovića do preseka sa osovinom Ulice Pavla Stamatovića, nastavlja na istok osovinom Ulice Pavla Stamatovića te se lomi na jug i obuhvata parcelu br. 9296 do osovine Ulice Đorđa Rajkovića, lomi se na sever do osovine Ulice Marka Nešića i nastavlja osovinom Ulice Marka Nešića do preseka sa osovinom Ulice Milana Rakića i dalje sa istočne strane nastavlja granicom prostorne kulturno istorijske celine do početne tačke opisa granice.
U zaštićenoj okolini prostorno kulturno-istorijske celine nalazi se sedam građevinskih blokova, od kojih četiri celom površinom pripada zaštićenoj okolini, a tri samo delimično. Površina zaštićene okoline iznosi 5 ha, 09 a i 80 m2.
4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite prostorno kulturno-istorijske celine:
A) Opšte mere zaštite:
1) očuvanje zatečene urbane matrice;
2) očuvanje postojeće parcelacije prema planu grada iz 1877. godine, osim kod izgradnje garaža i parking prostora unutar blokova koji podležu delimičnoj urbanoj rekonstrukciji;
3) očuvanje postojećih regulacionih i građevinskih linija;
4) očuvanje ivične blokovske izgradnje na parceli, kao nasleđenog tipa građenja;
5) očuvanje proporcijskih odnosa;
6) očuvanje originalnog izgleda, stilskih karakteristika, dekorativnih elemenata i autentičnog kolorita objekata sa spomeničkim vrednostima;
7) zabrana izgradnje objekata trajnog ili privremenog karaktera koji svojim gabaritom, volumenom i arhitekturom mogu ugroziti nasleđeni ambijent. Dozvoljena je izgradnja novih objekata u skladu sa karakterom ambijenta i vrednostima urbanog i arhitektonskog nasleđa u pogledu dimenzija, dispozicije, proporcije, tipa gradnje i oblikovanja. Oblikovanje novih objekata može biti savremenog arhitektonskog izraza tako da čini skladnu celinu sa objektima u neposrednom okruženju;
8) rekonstrukcija ili zamena postojećih dvorišnih objekata ne sme znatnije povećavati već postignuti stepen izgrađenosti na parceli. Visina dvorišnog objekta ne sme prelaziti visinu dvorišnih krila glavnog objekta sa spomeničkim vrednostima;
9) pomoćne objekte u dvorištima koji ne odgovaraju funkcionalnim potrebama, a ujedno narušavaju kulturno-istorijske i estetske vrednosti moguće je ukloniti ili rekonstruisati bez promene gabarita;
10) zadržavanje porodičnog stanovanja; namena objekata može biti u manjem obimu javna, poslovna ili mešovita. Poželjno je vraćanje malih tradicionalnih uslužnih i zanatskih radionica koje ne zagađuju životnu sredinu. Dozvoljeno je korišćenje i revitalizacija prostora i objekata sa nasleđenom industrijskom namenom u Ulici Đorđa Rajkovića na katastarskim parcelama br. 9240 i 9296 za kulturno-obrazovnu i proizvodno-prodajnu namenu (obnova tradicionalnih načina proizvodnje);
11) očuvanje postojećih mikro trgova i uličnih proširenja kao specifičnosti ovog prostora; parterno uređenje i opremanje prostora dozvoljeno je isključivo u skladu sa posebnim merama zaštite koje propisuje nadležna ustanova zaštite;
12) negovanje postojeće vredne dekorativne flore i redovno održavanje prostora na javnim površinama ulica, mikro trgova, oko javnih objekata, kao i u porti sakralnog objekta;
13) prilikom rekonstrukcije postojećih i izgradnje novih objekata rešiti pitanje parkiranja i garažiranja vozila u okviru parcele. Kod rešavanja podzemnih etaža, za svaku pojedinačnu lokaciju izvršiti ispitivanje nivoa podzemnih voda i obezbediti izradu elaborata zaštite susednih objekata;
14) izgradnju javnih parkinga i garaža planirati van granica prostorno kulturno-istorijske celine; lokacija unutar granica moguća je izuzetno u delovima blokova koji podležu delimičnoj urbanoj rekonstrukciji;
15) prilikom rekonstrukcije postojećih objekata, zamene objekata ili nove izgradnje, kao i prilikom radova na javnim površinama obavezna je prijava radova nadležnoj ustanovi zaštite i arheološki nadzor. U zonama lokaliteta sa arheološkim sadržajem i ostacima nekropola obavezna su prethodna zaštitna arheološka iskopavanja;
16) pri rekonstrukciji postojećih i izgradnji novih podzemnih instalacija i objekata na javnim površinama u okviru regulacija (uličnih prostora) obavezna je prijava radova nadležnoj ustanovi zaštite, a pri izvođenju zemljanih građevinskih radova obavezan je arheološki nadzor;
17) izuzetno se dozvoljava promena valorizacije objekata u slučaju novih saznanja o objektima u postupku koji će sprovoditi nadležna ustanova zaštite;
18) obezbeđivanje pristupačnosti prostora javnih saobraćajnih i pešačkih površina i prilaza do objekata prilikom gradnje novih ili konzervatorsko-restauratorskih radova na postojećim stambenim ili objektima za javno korišćenje.
B) Posebne mere zaštite za objekte i prostore:
Za utvrđena nepokretna kulturna dobra - spomenike kulture (objekti na katastarskim parcelama br. 8721, 9656/1 K.O. Novi Sad I) sprovode se mere zaštite utvrđene aktima o njihovom o utvrđivanju za spomenik kulture.
Za objekte koji imaju posebnu spomeničku vrednost (objekti na katastarskim parcelama br. 8746, 9123, 9127, 9131, 9272, 9273/2, 9274/1, 9516, 9546, 9547, 9564, 9567, 9575, 9588/2, 9592/2, 9593/2, 9619, 9626, 9662/2 K.O. Novi Sad I) utvrđuju se sledeće mere zaštite:
1) očuvanje autentičnog horizontalnog i vertikalnog gabarita, osnovnih vrednosti konstruktivnog sklopa i primenjenih materijala;
2) očuvanje osnovnih vrednosti funkcionalnog sklopa i enterijera (dekorativnog moleraja, peći, gipsane plastike i sl.);
3) očuvanje i održavanje izvornog izgleda, stilskih odlika, dekorativnih elemenata i ukupnog likovnog izraza;
4) dozvoljeno je osavremenjivanje objekata, u cilju boljeg korišćenja, što podrazumeva sledeće intervencije:
(1) uvođenje savremenih instalacija, pod uslovom da ne naruše vrednosti enterijera i eksterijera objekta;
(2) uređenje, odnosno promena namene podruma moguća je uz obavezu prethodnog ispitivanja tla i konstruktivnog sklopa objekta, kao i obaveznu izradu elaborata zaštite susednih objekata. Pristup podrumu je moguće ostvariti iz postojećeg stepenišnog prostora, iz druge prostorije ili iz dvorišta, ali samo u slučaju da se time ne narušava stabilnost i vrednosti objekta;
(3) uređenje, odnosno promena namene potkrovlja moguća je isključivo u postojećem gabaritu krova. Osvetljenje rešiti putem krovnih prozora, s tim da je na uličnoj strani moguće otvaranje krovnih prozora u ravni krova, i to samo ako se time ne narušava izvorni izgled objekta i ukupan likovni izraz. Pristup potkrovnom prostoru je moguć iz postojećeg stepenišnog prostora ili neke druge prostorije najviše etaže uz uslov da se time ne narušava izvorno funkcionalno rešenje objekta;
(4) otvaranje portala i izloga moguće je na uličnim fasadama objekata koji su bili poslovno-stambeni u doba izgradnje i to jedinstvenim tretiranjem čitave fasade tako da se ne naruše osnovne vrednosti i stilske karakteristike objekta. Izgled portala i izloga definisati prema uslovima nadležne ustanove zaštite. Portali i izlozi mogu biti izrađeni isključivo od drveta;
(5) obezbeđivanje energetske efikasnosti objekata bez narušavanja njegovih originalnih vrednosti moguće je prema posebnim uslovima nadležne ustanove zaštite;
5) dvorišna krila glavnog objekta izuzetno moguće je dograditi najviše do visine uličnog krila objekta, ukoliko se time ne narušava arhitektonski sklop. Dvorišne dogradnje rešiti jedinstveno za celokupno dvorište kako bi se ostvarila jedinstvena estetska celina;
6) promena namene moguća je uz uslov da nova namena bude primerena postojećem arhitektonsko-konstruktivnom i funkcionalnom sklopu objekta;
7) u slučaju da ostali objekti na parceli ne podležu režimu zaštite glavnog objekta intervencije na njima dozvoljavaju se u skladu sa njihovom valorizacijom, pod uslovom da ne naruše vrednosti glavnog objekta a prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
8) postavljanje reklamnih, informativnih i sl. oznaka, kao i klima uređaja izvodi se prema merama zaštite nadležne ustanove zaštite i/ili "Elaboratu urbanog mobilijara, objekata i uređaja";
9) postavljanje spomen-tabli i obeležja, kao i dekorativne rasvete na fasadama moguće je samo prema uslovima nadležne ustanove zaštite.
Za objekte od spomeničke vrednosti (objekti na katastarskim parcelama br. 8722, 8723, 8735, 9089, 9091/1, 9095, 9097, 9098, 9099, 9101, 9103, 9128, 9130, 9141, 9142, 9150, 9153, 9155, 9165, 9176, 9177, 9178, 9179, 9180, 9182, 9183, 9188, 9194, 9198/2, 9201, 9202, 9276/2, 9277/2, 9277/3, 9278, 9279, 9508, 9509, 9510, 9511, 9512, 9513, 9514, 9535, 9541, 9549, 9555, 9568, 9569, 9573, 9579, 9580, 9581, 9582, 9595, 9598/1, 9601, 9615, 9628, 9640/2, 9641, 9644, 9646, 9650, 9659, 9660/2, 9661, 9663, 9667, 9669, K.O. Novi Sad I), utvrđuju se sledeće mere zaštite:
1) očuvanje horizontalnog i vertikalnog gabarita objekta sa ulične strane, osim za objekte na katastarskim parcelama br. 9142, 9178, 9064, 9065 i 9160/2, K.O. Novi Sad I gde je moguća rekonstrukcija sa promenom vertikalnog gabarita (do visine venca repernog objekta);
2) očuvanje ili restauracija izvornog izgleda ulične fasade, stilskih odlika, dekorativnih elemenata i ukupnog likovnog izraza;
3) dozvoljeno je osavremenjivanje objekata u cilju revitalizacije objekata, što podrazumeva sledeće intervencije:
(1) uvođenje savremenih instalacija, pod uslovom da ne naruše vrednosti enterijera i eksterijera objekta;
(2) uređenje, odnosno promena namene podruma moguća je uz obavezu prethodnog ispitivanja tla i konstruktivnog sklopa objekta, kao i obaveznu izradu elaborata zaštite susednih objekata; pristup podrumu moguće je ostvariti iz postojećeg stepenišnog prostora, iz druge prostorije ili iz dvorišta, ali samo u slučaju da se time ne narušava stabilnost i spomeničke vrednosti objekta;
(3) uređenje, odnosno promena namene potkrovlja moguća je u postojećem gabaritu krova sa ulične strane a uz moguću promenu visine nadzitka sa dvorišne strane. Osvetljenje sa ulične strane rešiti putem krovnih prozora, u ravni krova. Pristup potkrovnom prostoru moguć je iz postojećeg stepenišnog prostora ili neke druge prostorije najviše etaže objekta;
(4) otvaranje portala i izloga moguće je na uličnim fasadama objekata koji su bili poslovno stambeni u doba izgradnje i to jedinstvenim tretiranjem čitave fasade, tako da se ne naruše osnovne vrednosti i stilske karakteristike objekta. Izgled portala i izloga definisati prema uslovima nadležne ustanove zaštite. Portali i izlozi mogu biti izrađeni isključivo od drveta;
(5) obezbeđivanje energetske efikasnosti objekata, bez narušavanja njegovih originalnih vrednosti prema posebnim uslovima nadležne ustanove zaštite;
4) vraćanje izvornog izgleda ulične fasade za objekte na katastarskim parcelama br. 8735, 9098, 9099, 9103, 9206 K.O. Novi Sad I, gde je izvršena parcijalna rekonstrukcija fasade, a prema posebnim uslovima nadležne ustanove zaštite;
5) dvorišni delovi glavnog objekta izuzetno mogu biti dograđeni, najviše do visine uličnog dela objekta, ukoliko se time ne narušavaju njegove spomeničke vrednosti i arhitektonski sklop. Dvorišne dogradnje rešiti jedinstveno za celokupno dvorište kako bi se ostvarila jedinstvena estetska celina, a prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
6) promena namene je moguća uz uslov da nova namena bude primerena postojećem arhitektonsko-konstruktivnom i funkcionalnom sklopu objekta. Objekte industrijske arhitekture sa nasleđenom industrijskom namenom, na katastarskim parcelama br. 9240 i 9296 K.O. Novi Sad I, moguće je aktivirati i koristiti u kulturno-obrazovne i proizvodno-prodajne svrhe (obnova tradicionalnih načina proizvodnje);
7) ostali objekti na parceli ne podležu režimu zaštite glavnog objekta i rešavaju se tako da ne naruše vrednosti glavnog objekta, a prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
8) postavljanje reklamnih, informativnih i sličnih oznaka, kao i klima uređaja izvodi se prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
9) postavljanje spomen tabli i obeležja, dekorativne rasvete na fasadama moguće je samo prema uslovima nadležne ustanove zaštite.
Za objekte od prostorno-arhitektonske vrednosti (objekti na katastarskim parcelama br. 9102, 9113, 9114, 9115, 9117, 9120, 9122/2, 9125, 9126, 9133, 9134, 9135, 9138, 9145, 9146, 9147, 9149, 9151, 9152, 9154, 9163, 9171/2, 9172, 9173, 9175, 9181, 9186, 9187, 9190, 9197, 9260, 9261, 9264, 9267, 9268, 9271, 9515, 9521, 9522, 9536/2, 9542, 9543, 9550, 9551, 9552/1, 9553, 9554, 9563, 9576/2, 9583, 9584, 9586/2, 9590, 9596, 9599, 9600, 9606, 9608, 9612, 9621/2, 9625/2, 9630, 9634, 9636, 9639, 9649 K.O. Novi Sad I) utvrđuju se sledeće mere zaštite:
1) očuvanje ili restauracija izvornog izgleda ulične fasade, stilskih odlika, dekorativnih elemenata i ukupnog likovnog izraza;
2) moguća je sanacija objekta sa promenom horizontalnog i vertikalnog gabarita do visine venca repernog objekta uličnog niza koji poseduje spomenička svojstva, a prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
3) dozvoljeno je osavremenjivanje objekata u cilju njegove revitalizacije, u svemu prema utvrđenim merama za objekte od vrednosti iz podtačke 3).
Objekti bez spomeničke vrednosti (objekti na katastarskim parcelama br. 8734, 8744, 8745, 9082/1, 9083, 9086, 9093, 9096, 9104, 9106, 9107, 9110, 9111, 9116, 9119, 9121, 9129, 9139, 9140, 9143, 9157, 9162, 9164/2, 9166, 9167, 9168, 9169, 9170, 9174, 9176, 9191, 9192, 9196/3, 9203, 9257/2, 9263, 9265, 9269/2, 9270, 9272, 9275/1, 9517, 9518, 9520, 9538, 9539, 9540, 954, 9545, 9552/2, 9562, 9565, 9566, 9576/3, 9577, 9585, 9587/2, 9587/3, 9589/2, 9591, 9597, 9604, 9610, 9616, 9618, 9631, 9632, 9633, 9635, 9637, 9638, 9642, 9643/2, 9645, 9647, 9650, 9651, K.O. Novi Sad I) mogu biti rekonstruisani ili zamenjeni novim objektima, prema sledećim merama zaštite:
1) nove objekte uskladiti sa vrednostima arhitektonskog i urbanog nasleđa u pogledu gabarita, dispozicije, proporcije, tipa gradnje i oblikovanja, a prema uslovima nadležne ustanove zaštite;
2) položaj objekta na parceli je ivični, orijentisan prema ulici, određen regulaciono-građevinskom linijom ulice, odnosno pripadajućeg bloka;
3) visina novog objekta određena je visinom susednih odnosno repernih objekata u uličnom nizu koji poseduju spomenička svojstva, siluetom i ritmom ulice, bez obaveznog uklapanja venaca;
4) kod interpolacija pojedinačnih objekata u formiranim nizovima koji oblikuju ambijentalnu celinu ulice, bloka ili trga, predvideti nagib krova približan preovlađujućim u okviru niza. U slučajevima zamene niza objekata predvideti nagib krova približan preovlađujućim u okviru celine (30-45°). Položaj slemena krova treba da bude približno na polovini širine trakta, nagib krovnih ravni ne sme biti strmiji od susednih spomenički vrednovanih objekata;
5) za spoljnu obradu dozvoljena je upotreba tradicionalnih i savremenih materijala koji će biti primereni neposrednom okruženju, a posebnu pažnju obratiti kolorističkoj obradi fasada;
6) namena objekata treba da bude prvenstveno stambena a moguća je i poslovna, stambeno-poslovna ili javna, uz uslov da se izbegavaju sadržaji koji doprinose pogoršanju opštih uslova korišćenja prostora;
7) parkiranje i garažiranje vozila rešiti unutar parcele. Predvideti kolski ulaz po ugledu na nasleđena rešenja objekata od spomeničke vrednosti;
Objekti savremene arhitekture ili rekonstruisani objekti (objekti na katastarskim parcelama br. 9084, 9085, 9087, 9088, 9090, 9091/1, 9092, 9094, 9100, 9105, 9109, 9112, 9118, 9130, 9132, 9136/1, 9144, 9148, 9156/2, 9158, 9159, 9161, 9185, 9195/1, 9196/1, 9199, 9200, 9258, 9259, 9262, 9266, 9544, 9548, 9570, 9571, 9574, 9578, 9594, 9602, 9603, 9614, 9620, 9629, 9648, 9653/2, 9655, 9658, 9668, K.O. Novi Sad I) nisu bili predmet valorizacije, te se za iste ovom odlukom ne propisuju mere zaštite. Eventualne intervencije na ovim objektima moguće je izvesti prema posebno utvrđenim uslovima nadležne ustanove zaštite.
5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline prostorno kulturno-istorijske celine:
A) Opšte mere zaštite
1) očuvanje zatečene istorijske urbane matrice;
2) očuvanje reguaciono-građevinske linije, osim za neparnu stranu Almaške ulice na katastarskoj parceli 8752 gde se dozvoljava promena regulacije u skladu sa regulacijom katastarske parcele 8751, kao i za parnu stranu Almaške ulice na katastarskoj parceli 9053 K.O. gde se dozvoljava promena regulacije u skladu sa regulacijom katastarske parcele 9054;
3) preoblikovanje narušene urbane matrice u Ulici Miloša Obilića, degradirane ranijim neprimerenim urbanističkim zahvatima, i to prema merama urbane rekonstrukcije kojima se poštuje nasleđen tip ivične blokovske izgradnje. Regulaciju korigovati prema već započetoj urbanoj transformaciji;
4) pojedinačne objekte u zaštićenoj okolini tretirati prema utvrđenoj valorizaciji i propisanim merama zaštite, osim u Temerinskoj ulici gde će se sve intervencije vršiti na osnovu posebnih uslova nadležne ustanove zaštite;
5) namena objekata može biti stambena, poslovna i mešovita, uz uslov da nova namena bude primerena postojećem arhitektonsko-konstruktivnom i funkcionalnom sklopu objekta;
6) za izgradnju novih objekata i infrastrukture i sve ostale radove koji podrazumevaju izvođenje zemljanih radova, primenjuju se Mere zaštite iz tačke 4. deo A) stav 1 podtačke 14) i 15) ove odluke.
B) Posebne mere zaštite
Za objekte koji imaju posebnu spomeničku vrednost (objekat na katastarskoj parceli br. 9056, K.O. Novi Sad I) primenjuju se mere zaštite za objekte iz tačke 4. deo B) stav 2. od podtačke 1) do 9) ove odluke.
Za objekte od spomeničke vrednosti (objekti na katastarskim parcelama br. 9054, 9060, 9064, 9065, 9206, 9207, 9240, 9296, 9671, K.O. Novi Sad I) primenjuju se mere zaštite za objekte iz tačke 4. deo B) stav 3. od podtačke 1) do 9) ove odluke.
Za objekte od od prostorno-arhitektonske vrednosti (objekti na katastarskim parcelama br. 8751, 9057, 9058, 9059/2, 9071, 9075, 9078, 9079, 9080, 9205, 9212, 9213, 9214, 9240, 9241, 9244, 9245, 9247/1, 9248/1, K.O. Novi Sad I) primenjuju se Mere zaštite za objekte iz tačke 4. deo B) stav 5. od podtačke 1) do 3) ove odluke.
Za objekte bez spomeničke vrednosti (objekte na katastarskim parcelama br. 8752, 9053, 9055, 9066, 9067, 9068/2, 9069/2, 9070, 9072, 9074, 9076, 9242, 9243, 9246, 9247/2, 9248/2, 9248/1, 9670, 9672, 9673, 9674, 9675/2, 9677, 9679, 9680/1, K.O. Novi Sad I) primenjuju se Mere zaštite za objekte iz tačke 4. deo B) stav 6. od podtačke 1) do 8) ove odluke.
Objekti savremene arhitekture ili rekonstruisani objekti (objekti na katastarskim parcelama br. 8752, 9059/3, 9061, 9062, 9063/1, 9070, 9077, 9081, 9209, 9210, 9211, 9676, 9678, K.O. Novi Sad I) nisu bili predmet valorizacije te se za iste ovom odlukom ne propisuju mere zaštite. Intervencije na ovim objektima moguće je izvesti prema posebno utvrđenim uslovima nadležne ustanove zaštite.
6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".