ODLUKA O UTVRĐIVANJU SPOMEN-ČESME KRALJA ALEKSANDRA OBRENOVIĆA NA ZLATIBORU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 54/2019)

1. Spomen-česma kralja Aleksandra Obrenovića na Zlatiboru utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Spomen-česma kralja Aleksandra Obrenovića na Zlatiboru (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Čajetina, na Zlatiboru, u državnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 4559/9 KO Čajetina, u državnoj svojini.

Spomenik kulture podignut je 1893. godine. Krajem XIX veka, u posetu Zlatiboru, došao je poslednji srpski kralj iz dinastije Obrenović, Aleksandar I Obrenović (1876-1903) i to se smatra prelomnim trenutkom za razvoj turizma na ovoj planini. Na suvatu Obudovica, kraj izvora hladne vode Kulaševac 1893. godine organizovan je svečani doček i ručak za suverena. Predsednik čajetinske opštine Petar Mićić je u ime Zlatiboraca održao zdravicu. U želji da ovaj boravak nečim obeleži, kralj Aleksandar se obavezao da će o svom trošku podići česmu, pa je u znak zahvalnosti mestu tada promenjeno ime u "Kraljeva voda". Nakon ovog događaja otpočela je izgradnja prvih smeštajnih objekata i pretvaranje ove planine u turistički centar Srbije. Uz spomen česmu održavale su se svetkovine i bila je najčešći motiv na zlatiborskim razglednicama, tako da se sa sigurnošću može reći da je do današnjeg dana zadržala potpunu autentičnost u svom izgledu.

Spomen-česma Aleksandra Obrenovića je podignuta uz šetalište, kraj jezera, u podnožju "Kraljevih voda". Pravougaone je osnove (1,57 m x 0,77 m), građena od fino tesanih kamenih kvadera, a u gornjem delu se završava timpanonom u duhu klasicističke tradicije. Na česmi je ugrađena kvadratna ploča od crnog mermera sa natpisom "Kralj Aleksandar I 20 avgust 1893". Iznad spomen ploče je apliciran krst manjih dimenzija. Sa leve i desne strane česme je zid od rustično obrađenog kamena i po jedna kamena klupa dok se sa njene zadnje strane nalazi ograđeni plato približno kvadratnog oblika (7,86 m x 8,11 m). Plato je popločan granitnim pločama i ograđen ogradom od kovanog gvožđa. Sa zadnje strane prilazi se sa terena, dok je sa prednje strane u odnosu na šetalište uzdignut za 1,82 m.

Spomenik kulture ima veliki značaj za istoriju ovoga kraja kao trajno svedočanstvo posete poslednjeg Obrenovića Zlatiboru i njegovog doprinosa razvoju ove planine u atraktivnu turističku destinaciju Srbije i od posebnog je kulturno-istorijskog značaja.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarsku parcelu broj 4559/9 KO Čajetina, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) Trajno čuvanje i održavanje kulturnog dobra spomeničkog karaktera

2) Očuvanje izvornog izgleda, originalnih materijala i originalnih natpisa na spomen-česmi

3) Redovno održavanje i čišćenje

4) Otklanjanje oštećenja konzervatorsko-restauratorskim metodama

5) Čuvanje i održavanje spomen-česme redovnim čišćenjem kaptaže i odvodnih sistema

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) Zabrana promene oblika i namene površine

2) Zabrana gradnje objekata trajnog ili privremenog karaktera

3) Zabrana odlaganja, skladištenja i deponovanje otpadnih i opasnih materija

4) Urbanističko, komunalno i hortikulturalno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".