PRAVILNIK O BLIŽIM USLOVIMA U POGLEDU PROSTORA, OPREME I NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE PLANA I PROGRAMA NASTAVE I UČENJA U GIMNAZIJI ("Sl. glasnik RS - Prosvetni glasnik", br. 13/2019)

Član 1

Ovim pravilnikom utvrđuju se bliži uslovi (u daljem tekstu: NORMATIV) u pogledu prostora, opreme i nastavnih sredstava za ostvarivanje plana i programa nastave i učenja u gimnaziji, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 2

Normativ iz člana 1. ovog pravilnika primenjivaće se na ostvarivanje plana i programa nastave i učenja opšteobrazovnih predmeta u stručnim i umetničkim školama za sva područja rada, i to za sticanje srednjeg obrazovanja i vaspitanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem trajanju.

Član 3

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe:

1) Pravilnik o bližim uslovima u pogledu prostora, opreme i nastavnih sredstava za gimnaziju ("Službeni glasnik SRS - Prosvetni glasnik", broj 5/90 i "Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik", broj 11/17);

2) Pravilnik o bližim uslovima u pogledu prostora, opreme i nastavnih sredstava za ostvarivanje plana i programa zajedničkih predmeta u stručnim školama za obrazovne profile III i IV stepena stručne spreme ("Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik", broj 7/91).

Član 4

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije - Prosvetnom glasniku".

 

NORMATIV
U POGLEDU PROSTORA, OPREME I NASTAVNIH SREDSTAVA ZA OSTVARIVANJE PLANA I PROGRAMA NASTAVE I UČENJA U GIMNAZIJI

Uvodne napomene

Propisani normativi sadrže minimum zahteva koje osnivač gimnazije mora da obezbedi.

Prostor gimnazije čini objekat ili objekti, odnosno građevinske i funkcionalne celine i slobodne površine van objekta na pripadajućem zemljištu sa dvorištem, vežbalištem i ostalim pratećim sadržajima navedenim u normativu.

Opremu gimnazije čine odgovarajući nameštaj i drugi elementi neophodni za obrazovno-vaspitnu delatnost gimnazije.

Nastavna sredstva čine osnovna didaktička sredstva za realizaciju obrazovno-vaspitnog rada.

Prostor i oprema treba da budu funkcionalni, racionalni, ekonomični i doprinose podsticajnoj atmosferi procesa učenja. Prostor, oprema i nastavna sredstva gimnazije treba da budu u službi obrazovno-vaspitne delatnosti, bezbedni i da zadovoljavaju zdravstvene i sanitarno-higijenske zahteve u skladu sa važećom zakonskom regulativom koja se odnosi na ovu oblast.

Planiranje mreže srednjih škola u urbanističkom planiranju

U urbanističkom planiranju naselja, prostornom i regionalnom planiranju se primenjuju sledeći parametri za određivanje planirane mreže ustanova srednjeg obrazovanja:

- broj dece uzrasta od 15 do 19 godina u odnosu na ukupni planirani broj stanovnika treba obračunavati sa 5%, a u područjima u kojima demografski pokazatelj odstupa više od ± 1% od ove vrednosti, ukupna populacija srednjoškolskog uzrasta se obračunava prema lokalnom demografskom pokazatelju;

- plan mreže srednjoškolskih ustanova, utvrđuje se u skladu sa pretpostavkom da će oko 95% populacije dece uzrasta od 15 do 19 godina pohađati srednje škole (oko 4,5-5% od ukupne populacije);

- optimalni kapacitet objekta srednjeg obrazovanja u urbanističkom planiranju i arhitektonskom projektovanju iznosi od 480 do 720 učenika (16-24 odeljenja) za rad u jednoj smeni.

Uslovi koji utiču na lociranje i veličinu objekata srednjeg obrazovanja, kao i pripadajuće lokacije, određuju se urbanističkim planom mesta.

Mrežu srednjih škola u daljoj planskoj razradi ravnomerno distribuirati, odnosno razvijati celine (kampuse) sa značajnijom koncentracijom srednjoškolskih ustanova. Pritom treba imati u vidu da se za objekte ustanova srednjeg obrazovanja ne utvrđuje gravitaciono područje, pa time ove ustanove svojom delatnošću obuhvataju šire gradsko područje.

Radi kvalitetnijeg razvoja ove oblasti obrazovanja i proširenja gravitacionog područja srednjih škola, potrebno je u detaljnijoj razradi težiti planiranju srednjoškolskih centara sa kompleksnom ponudom nastave, smeštaja, ishrane, prostorija za učenje, sport, zdravstvenu zaštitu, kulturne aktivnosti i sl., te domove učenika (u sklopu srednjoškolskog kampusa ili samostalne), koji obezbeđuju redovnim učenicima srednjih škola smeštaj, ishranu, vaspitni rad, staranje o zdravlju, kulturno-zabavne i sportsko-rekreativne aktivnosti.

Definicija tipova škola

Radi definisanja minimalnih neophodnih prostornih uslova, izvršena je sledeća klasifikacija ustanova na osnovu planiranog kapaciteta (za rad u jednoj smeni):

- srednja škola (gimnazija), optimalnog kapaciteta od 16 do 24 odeljenja (480 do 720 učenika) - TIP A;

- srednja škola (gimnazija) kao posebna ustanova, kapaciteta od 12 do 16 odeljenja (ili 200 do 480 učenika), kao i izuzetno srednja škola (gimnazija) kao posebna ustanova, kapaciteta od četiri do 12 odeljenja (do 200 učenika), u skladu sa zakonom - TIP B;

- srednja škola (gimnazija), ili izuzetno izdvojeno odeljenje srednje škole (gimnazije), kapaciteta do četiri odeljenja, ili izuzetno srednja škola (gimnazija) kao posebna ustanova, kapaciteta do četiri odeljenja - TIP V.

I ŠKOLSKI PROSTOR

Školski prostor čine: lokacija za izgradnju, rekonstrukciju ili dogradnju objekta, objekat škole (zgrada) sa pripadajućim prostorijama i sadržaji na pripadajućem zemljištu.

LOKACIJA

Lokacija određuje područje u kome se planira izgradnja, rekonstrukcija i dogradnja objekta srednjeg obrazovanja (gimnazije) prema planiranoj mreži i u skladu sa urbanističkim i prostornim planiranjem. Potrebna veličina lokacije za objekat srednjeg obrazovanja (gimnaziju) određuje se u zavisnosti od planiranog kapaciteta škole. U urbanističkom planiranju (broj i veličina lokacija) i arhitektonskom projektovanju objekta računa se sa jednosmenskim režimom rada u skladu sa Strategijom razvoja obrazovanja.

Izbor i veličina lokacija

Pri određivanju položaja lokacije za formiranje kompleksa srednje škole (gimnazije) moraju biti ispunjeni određeni uslovi:

- dovoljna veličina lokacije kako bi se na njoj izgradio odgovarajući objekat i prateći sadržaji u slobodnom prostoru: 25 m2 po učeniku, a u centralnim gradskim zonama i izgrađenim područjima u gradskim naseljima većih gustina minimalno 19,5 m2 po učeniku (za naselje, deo naselja, prostornu celinu ili zonu sa propisanim indeksom izgrađenosti ≥ 2,5 ili gustinom naseljenosti većom od 900 stanovnika po km2), ako se u neposrednoj blizini škole nalaze zelene, kao i druge površine namenjene sportu i rekreaciji koje koriste učenici;

- izuzetak od prethodne norme mogu biti isključivo objekti zadužbina ili objekti koji su kategorisani kao spomenici kulture ili koji se nalaze u prostornim kulturno-istorijskim celinama u skladu sa zakonom, nasleđenim strukturama i centralnim gradskim zonama;

- da je lokacija približno ravna ili blago nagnuta u pravcu povoljnije orijentacije - na jug ili istok;

- da je lokacija što kompaktnijeg oblika (po mogućstvu četvorougaonog);

- da je tlo lokacije dobre nosivosti, porozno,°Cedno, bez vlažnosti i podzemnih voda, kao i da je po mogućstvu zaštićeno od jakih i hladnih vetrova;

- da je lokacija u mirnom delu naselja sa što manjom koncentracijom štetnih uticaja buke, zagađenja, zračenja, u blizini zelenih površina i područja namenjenih sportu i rekreaciji, kao i da je što više udaljena od prometnih saobraćajnica i delova naselja sa visokim intenzitetom saobraćaja;

- dovoljnu udaljenost od najbližih objekata koji je mogu osenčiti (za najmanje dvostruku visinu višeg objekta);

- da lokacija poseduje komunalnu i infrastrukturnu opremljenost (prilazni put za pešački i kolski saobraćaj, snabdevanje zdravom i pitkom vodom, odvođenje otpadnih voda i priključke jake i slabe struje), u skladu sa postojećim propisima.

Izuzetak mogu biti srednje škole (gimnazije) koje su smeštene u centralnim gradskim zonama, u objektima zadužbina ili objektima koji su kategorisani kao spomenici kulture ili koji se nalaze u prostornim kulturno-istorijskim celinama (u skladu sa Zakonom).

Veličina i broj lokacija za srednju školu (gimnaziju) u odnosu na ukupni broj stanovnika u prostornom planiranju
Broj stanovnika	Broj dece uzrasta 15-19 godina planiran obuhvatom (5% br. stanovnika)	Broj srednjih škola u planiranoj mreži ustanova	Ukupni kapacitet (računajući sa 30 dece u razredu) - ostvareni obuhvat	Minimalna veličina lokacije/lokacija 19,5 m2 po učeniku	Veličina lokacije/lokacija - 25 m2 po učeniku
do 9.600	480	1 škola	do 480 (16 odeljenja)	0,936 ha	1,20 ha
9.600-14.400	480-720	1-2 škole	480-720 (16-24 odeljenja)	0,936-1,40 ha	1,20-1,8 ha
14.400-19.200	720-960	2 škole	720-960 (24-32 odeljenja)	1,40-1,87 ha	1,8-2,4 ha
19.200-28.800	960-1.440	2-3 škole	960-1.440 (32-48 odeljenja)	1,87-2,80 ha	2,4-3,6 ha
288.00-38.400	1.440-1.920	3-4 škole	1.440-1.920 (48-64 odeljenja)	2,80-3,67 ha	3,6-4,8 ha
38.400-57.600	1.920-2.880	4-5 škola	1.920-2.880 (64-96 odeljenja)	3,67-5,60 ha	4,8-8,6 ha

Struktura lokacije

Lokacija za srednju školu (gimnaziju) obuhvata:

- zemljište ispod objekta ili objekata;

- školsko dvorište sa prilaznim i zelenim površinama;

- vežbalište;

- dostavne površine;

- parkiralište (u skladu sa uslovima organa lokalne samouprave).

Površinu zemljišta ispod objekta određuje bruto građevinska površina prizemlja škole.

Školsko dvorište je namenjeno za odmor i rekreaciju učenika, kao i za nastavu i vannastavne aktivnosti. Veličina dvorišta sa vežbalištem i pristupnim stazama iznosi najmanje 5 m2 po učeniku za objekte srednjeg obrazovanja (gimnazije). Dvorište je locirano uz objekat škole i neposredno povezano sa ulazom u školu, ali po mogućstvu postavljeno tako da ne remeti izvođenje ostalih nastavnih aktivnosti. Površina dvorišta škole koja u neposrednoj blizini ima sportske terene ili javne zelene površine koje škola može da koristi može biti umanjeno za 20% (najmanje 4 m2 po učeniku). Dvorište mora biti zimi izloženo suncu, a leti da ima hladovine što se postiže zasađivanjem listopadnog drveća, koje leti ima bujnu krošnju, a zimi ne zaklanja sunce. Veći deo dvorišta treba betonirati ili popločati ili zastrti drugim pogodnim zastorom sa protivkliznim karakteristikama, a manji deo ozeleneti kao park sa betoniranim stazama i klupama. U određenim delovima školskog dvorišta treba predvideti nezastrtu površinu zbog sadnje visokog listopadnog drveća šire krošnje u cilju zasene od sunca i zaštite od vetra.

Zelene površine na lokaciji škole čine oko 25-30% ukupne površine školskog kompleksa i izvode se na nezastrtoj podlozi. Zelene parkovne površine treba da su dovoljno udaljene od prostorija za učenje zbog mogućeg osenčenja. Pored zastrtog dela školskog dvorišta, zelene površine treba urediti kao park. U okviru zelenih površina predvideti sadnju drvenastih stabala tako da se obezbedi zasena minimalno 50% ukupne površine otvorenog prostora (ortogonalnom projekcijom krošnji drveća). Prilikom izbora biljaka voditi računa o alergenim vrstama.

Prilazne površine u sastavu školskog dvorišta čine sve pešačke staze, platoi i prateće površine za pristup školi i sadržajima u školskom dvorištu, kao i površine za komunikaciju. Svi prilazi moraju biti lako savladivi, pristupačni, diferencirani po nameni i izrađeni u skladu sa važećim standardom pristupačnosti.

Vežbalište za izvođenje nastave Fizičkog i zdravstvenog vaspitanja može imati sledeće veličine u zavisnosti od kapaciteta, razvijenosti i organizacije škole.

Vežbalište ukupne površine oko 7.500 m2 u gimnazijama, kapaciteta preko 480 učenika (TIP A), treba da sadrži:

- teren za odbojku, dimenzija: 18 m x 9 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 24 m x 15 m;

- teren za košarku, dimenzija: 28 m x 15 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 34 m x 21 m;

- teren za rukomet, dimenzija: 40 m x 20 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 46 m x 26 m;

- kružnu atletsku stazu sa četiri staze širine po 1,25 m, ukupne dužine do 400 m, sa neophodnim pratećim površinama i sadržajima unutar kružne atletske staze (poželjno je da staza bude pokrivena tartanom, odnosno drugom odgovarajućom podlogom);

- dve jame sa peskom za doskok širine po 2,75 m i minimalne dužine 7 m sa zaletištem sa najmanje 20 m dužine i slobodnom zonom minimalne širine 3 m i kružnim betoniranim prostorom za bacanje kugle prečnika 2,14 m i travnatim terenom veličine 20 m x 15 m.

Tereni su prekriveni zastorom propisanim i obeleženim za odbojku, košarku i rukomet. Za terene je na odgovarajućim mestima obavezno predvideti temelje i ankere za konstrukcije golova, koševa i stubova za odbojkašku mrežu.

U slučaju da nema prostornih mogućnosti za kružnu atletsku stazu, gimnazija istog kapaciteta može imati manje vežbalište, u skladu sa TIPOM B.

Vežbalište minimalne ukupne površine oko 4.200 m2 u gimnazijama, kapaciteta od 4 do 16 odeljenja (do 480 učenika, TIP B), treba da sadrži:

- teren za odbojku dimenzije: 18 m x 9 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 24 m x 15 m;

- teren za košarku dimenzije: 28 m x 15 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 34 m x 21 m;

- teren za rukomet dimenzije: 40 m x 20 m, sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m uz svaku ivicu terena - ukupno najmanje 46 m x 26 m;

- umesto pojedinačnih terena, vežbalište može imati i jedan multifunkcionalni teren dimenzija: 60 m x 30 m, sa slobodnom zonom širine 3 m;

- 2-4 pravolinijske atletske staze širine po 1,25 m, minimalne dužine 110 m sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m (poželjno je da staze budu pokrivene tartanom, odnosno drugom odgovarajućom podlogom);

- jamu sa peskom za doskok na početku atletske staze širine 2,75 m i minimalne dužine 7 m sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m, kao i kružnim betoniranim prostorom za bacanje kugle prečnika 2,14 m i travnatim terenom veličine 20 m x 15 m.

Tereni su prekriveni zastorom propisanim i obeleženim za odbojku, košarku i rukomet. Za terene je na odgovarajućim mestima obavezno predvideti temelje i ankere za konstrukcije golova i koševa i stubova za odbojkašku mrežu.

U slučaju da nema prostornih mogućnosti, a u neposrednoj blizini škole postoje izgrađeni sportski centri koje škola može koristiti u okviru redovne nastave, gimnazija istog kapaciteta može imati i manje vežbalište sa multifunkcionalnim terenom, površine oko 2.400 m2. Ovo važi za srednje škole (gimnazije) koje su smeštene u centralnim gradskim zonama, u objektima zadužbina ili objektima koji su kategorisani kao spomenici kulture ili koji se nalaze u prostornim kulturno-istorijskim celinama (u skladu sa Zakonom). U tom slučaju vežbalište ima multifunkcionalni teren veličine 60 m x 30 m uz dodatne slobodne zone širine 3 m, u sklopu školskog dvorišta.

Srednje škole (gimnazije) kapaciteta do četiri odeljenja učenika mogu imati samo vežbalište 60 m x 30 m uz dodatne slobodne zone širine 3 m, u sklopu školskog dvorišta (TIP V).

Orijentacija vežbališta je sever-jug po dužoj strani. Vežbalište treba locirati na suprotnoj strani od nastavnih prostorija da bučnost sportskih igara ne ometa ostali obrazovno-vaspitni rad u školskoj zgradi. Na vežbalištu treba obeležiti igralište za rukomet, košarku i odbojku linijama širine 5 cm vidljivom bojom (belom ili žutom).

Vežbalište gimnazije kapaciteta preko 480 učenika (TIP A) - pregled površina
Teren (vrsta sporta)	Dimenzije (m)	Površina (m2)	Dimenzije sa slob. zonom širine 3 m (m)	Ukupna površ. sa slob. zonom širine 3 m (m2)*
Odbojka**	18 x 9	162	24 x 15	360
Košarka**	28 x 15	420	34 x 21	714
Rukomet**	40 x 20	800	46 x 26	1.196
Kružna atletska staza***	oko 150 x 70			7.500
Jama sa peskom za doskok na kraju atletske staze (2 kom.)	5,5 x 7	38,5	11,5 x 10	115
Betonirana površina kružnog oblika za bacanje kugle	r = 2,14	14,40	8,14	208
Travnati teren	30 x 15	450	-	450
UKUPNO			oko 7.500 m2

 

*	Napomena: izuzetno, zbog bolje iskorišćenosti prostora, slobodna zona između dva susedna terena može imati ukupno 3 m, ako se pritom ne ugrožava funkcionalnost vežbališta i bezbednost učenika.
**	Napomena: vežbalište može imati i jedan multifunkcionalni teren dimenzija 60 x 30, umesto pojedinačnih terena sa slobodnom zonom širine 3 m, ukupne površine 2.376 m2.
***	Napomena: u slučaju nedostatka prostornih mogućnosti vežbalište može imati umesto kružne atletske staze 4 pravolinijske atletske staze 1,25 m, minimalne dužine 110 m sa slobodnom zonom minimalne širine 3 m oko staza, ukupne površine 1.100 m2, ukupne površine 1.210 m2.

 

Vežbalište gimnazije kapaciteta do 480 učenika (TIP B)- pregled površina
Teren (vrsta sporta)	Dimenzije (m)	Površina (m2)	Dimenzije sa slob. zone širine 3 m (m)	Ukupna površ. sa slob. zone širine 3 m (m2)*
Odbojka**	18 x 9	162	24 x 15	360
Košarka**	28 x 15	420	34 x 21	714
Rukomet**	40 x 20	800	46 x 26	1.196
Atletske staze (2-4 kom.)	5 x 110	550	11 x 110	1.210
Jama sa peskom za doskok na kraju atletske staze	2,75 x 7	19,25	6,75 x 10	67,5
Betonirana površina kružnog oblika za bacanje kugle	r = 2,14	14,40	8,14	208
Travnati teren	30 x 15	450	-	450
			oko 4.200 m2

 

*	Napomena: izuzetno, zbog bolje iskorišćenosti prostora, slobodna zona između dva susedna terena može imati ukupno 3 m, ako se pritom ne ugrožava funkcionalnost vežbališta i bezbednost učenika.
**	Napomena: vežbalište može imati i jedan multifunkcionalni teren, umesto pojedinačnih terena, dimenzija 60 m x 30 m sa slobodnom zonom širine 3 m, ukupne površine 2.376 m2.

Dostavne površine čine: dostavni prilaz za dostavna vozila (ekonomski ulaz), prostor za sakupljanje i odvoženje smeća, kotlarnicu (na čvrsto i tečno gorivo, gas i sl.) i prostor za skladištenje energenata (cisterne, ostave i sl.). Dostavne površine moraju biti odvojene od dela dvorišta koji koriste učenici i moraju biti uređene i opremljene u skladu sa važećom zakonskom regulativom. Dimenzije dostavnih površina projektuju se u skladu sa organizacijom ustanove, načinom zagrevanja i drugim tehničkim uslovima specifičnim za pojedinačni objekat. Dostavne površine, odnosno ekonomsko dvorište i ulaz potrebno je izolovati, npr. gustim zasadom zelenog zaštitnog pojasa, dekorativnim zelenim zidovim itd.

Parkiralište čine površine za parkiranje automobila i odlaganje bicikala i projektuju se u skladu sa uslovima nadležnog organa lokalne samouprave zaduženog za poslove saobraćaja, a van dela dvorišta sa vežbalištem i travnatim površinama koje koriste učenici.

Ostali uslovi vezani za lokaciju

Pri formiranju novih kompleksa objekata srednjeg obrazovanja treba težiti približno kvadratnom ili pravougaonom obliku lokacije, približnog odnosa strana 1:2. Lokacija mora imati direktan pristup sa javne površine, ali po mogućstvu da pristup ne bude iz pravca frekventnih saobraćajnica.

Kompleks objekta srednjeg obrazovanja (gimnazije) se ograđuje transparentnom ogradom sa kapijom (kontrolisanog ulaza i izlaza) zidanog parapeta maksimalno do visine 80 cm. Dozvoljeno je ograđivanje sportskih terena transparentnom zaštitnom mrežom maksimalne visine do 300 cm. U gradovima minimalna visina ograde iznosi 150 cm, preporučuje se visina od 180 cm. Dozvoljeno je postavljanje žive ograde u kombinaciji sa žičanom ogradom prema istim uslovima. Pešačke i kolske kapije su u skladu sa opštim izgledom ograde i otvaraju se ka unutrašnjosti kompleksa.

ŠKOLSKA ZGRADA - OBJEKAT

Osnovni materijalni uslov za rad gimnazije jeste objekat škole (zgrada).

Objekat (zgrada) može biti namenski građen ili adaptiran za delatnost gimnazije.

BRGP (bruto razvijena građevinska površina) objekta se obračunava: za gimnazije 9,8-11,6 m2 po učeniku.

Objekat škole ima odgovarajuće prostorije prema razvijenosti i kapacitetu škole i izgrađene prateće elemente na slobodnom prostoru uz školski objekat.

Prostorije škole, a naročito nastavne prostorije, treba da poseduju adekvatnu prirodnu ventilaciju i dovoljnu insolaciju u zavisnosti od namene.

Posebnu pažnju treba obratiti na položaj i spratnost školske zgrade, pravilnu orijentaciju, neophodan broj i veličinu školskih prostorija i to:

- položaj objekta škole na lokaciji treba da omogući izgradnju obaveznih pratećih objekata na slobodnom prostoru uz školu i eventualno etapnu dogradnju;

- objekat škole treba da je udaljen od saobraćajnica i izvora buke 50 m, a u slučajevima veoma frekventnih saobraćajnica i većih izvora buke ovo rastojanje treba da bude veće (izuzetak su gusto izgrađena gradska jezgra i nasleđene strukture);

- pogodna orijentacija nastavnih prostorija za geografsko područje Republike Srbije je jugoistok jer se ovom orijentacijom obezbeđuje pravilna insolacija i stvaraju povoljni uslovi za obrazovno-vaspitni rad;

- dozvoljena su i odstupanja od preporučene orijentacije u skladu sa specifičnim klimatskim uslovima područja u kojem se nalazi lokacija škole;

- objekat gimnazije treba da ima najviše prizemlje i dva sprata (P + 2); u centralnim gradskim zonama i izgrađenim područjima u gradskim naseljima većih gustina, u okvirima nasleđenih struktura izuzetno je moguća spratnost: prizemlje i tri sprata (P + 3);

- dozvoljena namena potkrovlja su prostorije za administraciju, stručne službe i sl. (ne za nastavu);

- planiranje spratnosti i organizacije objekta mora biti usaglašena sa svim propisima iz oblasti bezbednosti;

- preporučuje se izgradnja jedinstvenog objekta škole (iz ekonomskih razloga);

- školske prostorije koje se koriste za nastavu ili boravak učenika ne mogu se nalaziti ispod nivoa zemljišta, odnosno u suterenu školske zgrade; moguće je korišćenje suterena i podruma za pomoćne i tehničke prostorije.

Za osobe sa smetnjama u razvoju i invaliditetom koje učestvuju u obrazovno-vaspitnom radu potrebno je ukloniti ili ublažiti arhitektonske prepreke kako bi se ovim osobama omogućio lakši pristup školskom objektu i potrebnim prostorijama u skladu sa propisima koji regulišu ovu oblast.

Školske prostorije

Strukturu školskih prostorija, prema nameni i funkciji, sačinjavaju sledeće grupe prostorija:

- grupa nastavnih prostorija: učionice opšte namene i specijalizovane učionice sa pripremnim prostorijama, blok prostorija za Fizičko i zdravstveno vaspitanje;

- grupa zajedničkih prostorija: višenamenske prostorije, sala, prostorija za užinu, biblioteka sa čitaonicom;

- grupa prostorija za zaposlene: prostorija za nastavno osoblje (zbornica), prostorija za stručne saradnike, prostorije za upravu, prostorija za administraciju, prostorija za pomoćno osoblje, portirnica, prostorija za domara, čajna kuhinja sa klubom za zaposlene;

- grupa pomoćnih prostorija: komunikacije (sa holom), garderoba, sanitarije, spremišta i magacini i prostorija za zagrevanje (kotlarnica) i prostorija za server.

Pregled prostorija i njihovih površina koje se normiraju u skladu sa Planom nastave i učenja, u odnosu na kapacitet i organizaciju škole, date su u tabeli "Projektni zadatak" na kraju odeljka o školskim prostorijama. Specifičnosti nastavnih prostorija specijalizovanih gimnazija za učenike sa posebnim sposobnostima date su na kraju odeljka o nastavnim prostorijama.

Grupa nastavnih prostorija

Nastavne prostorije čine osnovni školski prostor, s obzirom na njihovu obrazovnu funkciju koja se najvećim delom ostvaruje nastavnim aktivnostima. Značaj i uloga nastavnih prostorija u gimnaziji nalaže da se njihovoj funkcionalnosti, pristupačnosti, potrebnom broju i higijensko-tehničkim zahtevima posveti posebna pažnja.

Kapacitet (broj odeljenja u školi) i fond časova propisan planom nastave i učenja ukazuju na potreban broj nastavnih prostorija, a broj učenika u odeljenju uslovljava veličinu pojedinih nastavnih prostorija.

Objektivni kriterijumi navedeni u uvodnim napomenama, pedagoške i higijensko-tehničke norme određuju veličinu i dimenzije nastavnih prostorija:

- s obzirom na pedagoške i higijensko-tehničke zahteve, prosečne norme površine nastavnog prostora po učeniku u školi su: za učionicu opšte namene 2 m2 po učeniku, za specijalizovanu učionicu 2,20-2,40 m2 po učeniku, a za salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje površine se definišu u daljem tekstu u skladu sa kapacitetom objekta;

- kubatura nastavnih prostorija za normalnu aeraciju vazduha iznosi najmanje 5 m3 po učeniku;

- higijenska granica razmera nastavnih prostorija je: za dužinu vizuelna 8 m, auditivna 10 m, a za širinu - insolaciona i vizuelna pri jednostranom osvetljenju najviše 7 m;

- svetla visina svih nastavnih prostorija za normalnu kubaturu vazduha iznosi minimalno 3 m; od navedene minimalne visine odstupa se samo pri izgradnji sale za Fizičko i zdravstveno vaspitanje (7 m) i kabineta za kondiciono i korektivno vežbanje (3,70 m);

- prilikom postavljanja školske table i druge opreme, kao i prilikom dimenzionisanja nastavnih prostorija, treba imati u vidu da ugao posmatranja krajnjih tačaka školske table može iznositi najviše 65°;

- prilikom planiranja i izgradnje prostora posebnu pažnju treba obratiti na specifične zahteve pojedinih grupa nastavnih predmeta;

- gimnazija ima grupe nastavnih i drugih prostorija navedenih u narednom tekstu.

Površine prostorija u sklopu ovog pravilnika su normirane za maksimalan broj učenika u odeljenju (30), odnosno za manje grupe učenika (10-15) za realizaciju obrazovno-vaspitnog rada u skladu sa planom i programom nastave i učenja.

A) Učionice opšte namene

Učionice opšte namene služe za izvođenje nastave predmeta za koje nisu stvoreni uslovi za specijalizovane učionice (kabinete - laboratorije). Objekat škole ima odgovarajući broj učionica prema broju odeljenja u školi. Veličina učionice je 60 m2, uz poštovanje prethodno navedenih razmera učionice.

Uz svake dve učionice opšte namene nalazi se pripremna prostorija veličine 18 m2 i namenjena je smeštaju nastavnih sredstava i za pripremu nastavnika. Pripremna prostorija locirana je na kraćoj strani učionice u neposrednoj blizini ulaza u učionicu i treba da je povezana vratima sa učionicama i hodnikom škole.

B) Specijalizovane učionice (kabineti - laboratorije)

Veličina specijalizovanih učionica (kabineta - laboratorija) je 66-72 m2, uz poštovanje prethodno navedenih razmera učionice. Objekat škole ima odgovarajući broj specijalizovanih učionica prema broju odeljenja u školi i planu nastave i učenja.

S obzirom na realizaciju obrazovno-vaspitnog rada određenog broja predmeta i programa u manjim grupama (od 10-15 učenika), određeni broj specijalizovanih učionica može imati manje dimenzije od gore navedenih (najmanje 40 m2).

Ukoliko svaka specijalizovana učionica ima pripremnu prostoriju, njena površina iznosi najmanje 18 m2. Specijalizovane učionice istog predmeta imaju zajedničku pripremnu prostoriju, minimalne površine 18 m2. Ako dve specijalizovane učionice srodnih predmeta dele pripremnu prostoriju, njena površina mora biti veća i treba da iznosi minimalno 24 m2. Pripremna prostorija locirana je na kraćoj strani učionice u neposrednoj blizini ulaza u učionicu. Povezana je vratima sa učionicom i hodnikom škole.

Broj specijalizovanih učionica i njihova namena zavise od razvijenosti i kapaciteta škole i planiraju se u odnosu na propisani fond časova određenog predmeta i programa u skladu sa Pravilnikom o planu nastave i učenja za gimnazije. Neophodno je obezbediti određeni broj dodatnih nastavnih prostorija u odnosu na broj upisanih odeljenja radi stvaranja uslova za jednosmenski rad škole. Odnos kapaciteta (broja odeljenja) i broja neophodnih nastavnih prostorija iznosi 1:1,75 (npr. gimnazija kapaciteta 24 odeljenja ima najmanje 42 nastavne prostorije).

Broj specijalizovanih učionica za 10-15 učenika, koje mogu imati manje dimenzije, iznosi jednu četvrtinu od ukupnog broja predmeta i programa. U skladu sa fondom časova, kapacitetom gimnazije (odnosno brojem odeljenja), brojem učenika u grupi predviđenoj za realizaciju obrazovno-vaspitnog rada, potrebno je predvideti dovoljan broj specijalizovanih učionica određenog predmeta, odnosno programa (npr. gimnazija kapaciteta 24 odeljenja imaće tri specijalizovane učionice za izvođenje nastave Računarstva i informatike u skladu sa usvojenim fondom časova).

Gimnazije u kojima su stvoreni potrebni uslovi postepeno će povećavati broj predmetnih specijalizovanih učionica i postepeno će eliminisati kombinovane specijalizovane učionice za grupu srodnih predmeta.

V) Blok prostorija za Fizičko i zdravstveno vaspitanje

Blok prostorija za Fizičko i zdravstveno vaspitanje sa pratećim prostorijama obavezne su za sve gimnazije u skladu sa razvijenosti, kapacitetom i fondom časova Fizičkog i zdravstvenog vaspitanja i to po sledećem modelu (za rad u jednoj smeni):

- gimnazija kapaciteta do 20 odeljenja ima jednu salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, dimenzija 28 m x 16 m x 7 m;

- gimnazija kapaciteta od 20 odeljenja ima jednu salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, dimenzija 28 m x 16 m x 7 m i kabinet za kondiciju i korektivno vežbanje, površine min. 80 m2, visine oko 3,70 m ili dve sale za Fizičko i zdravstveno vaspitanje (jednu veću, dimenzija 28 m x 16 m x 7 m i jednu manju, dimenzija 24 m x 15 m x 6 m) ili sportsku halu dimenzija 45 m x 23 m x 8,5 m (deljivu paravanom);

Izuzetno, ukoliko gimnazija kapaciteta do četiri odeljenja (TIP V) nema salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, neophodno je da ima jedan kabinet za kondiciju i korektivno vežbanje, površine 80 m2, spratne visine oko 3,70 m i mogućnost korišćenja sportskog centra u okviru redovne nastave.

U plafonu i zidovima sale obavezno predvideti konstruktivne elemente za pričvršćivanje konstrukcije za konopce, konstrukcije za šipke i konstrukcije za krugove (najmanje po dva komada). U podu, zidu ili plafonu predvideti konstruktivne elemente za pričvršćivanje stubova (konstrukcije) za odbojkašku mrežu, konstrukciju za košarku i rukomet, kao i konstrukcije za ripstol i gimnastičke sprave.

Uz salu postoje sledeće prateće prostorije:

- prostorija za sprave veličine 30-50 m2;

- prostorija za nastavnika sa posebnim prostorom za garderobu, tušem i WC-om, uz prostoriju za nastavnika, ukupne površine 18 m2;

- za salu: dve svlačionice koje su direktno povezane sa salom ili preko "čistog hodnika", površine po 16-18 m2 i dva kupatila koja su povezana sa svlačionicom (tuševi, korito, WC), odvojena za učenike, odnosno učenice, veličine po 16-18 m2 ;

- za sportsku halu: dve svlačionice koje su direktno povezane sa salom ili preko "čistog hodnika", površine po 32-36 m2 i dva kupatila (tuševi, korito, WC) povezana sa svlačionicom površine po 32-36 m2 ili četiri svlačionice površine po 16-18 m2 i četiri kupatila (tuševi, korito, WC) povezana sa svlačionicom površine po 16-18 m2, odvojena za učenike, odnosno učenice.

Salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje sa pratećim prostorijama najbolje je graditi kao aneks školske zgrade, s tim da ima pristup iz komunikacija škole i pristup preko posebnog ulaza sa pripadajućim komunikacijama. Ukoliko se gradi kao zaseban objekat prilaz u salu iz škole, treba obezbediti u vidu propusnika.

Specifičnosti nastavnih prostorija u specijalizovanim gimnazijama za učenike sa posebnim sposobnostima

Vrsta, namena i broj nastavnih prostorija u specijalizovanim gimnazijama normira se u skladu sa planom nastave i učenja ovih gimnazija.

Površine nastavnih prostorija normiraju se u skladu sa brojem učenika u odeljenju, koji je, po pravilu, manji od 30. Minimalne površine se obračunavaju prema broju učenika u odeljenju: za učionicu opšte namene najmanje 2 m2 po učeniku, za specijalizovanu učionicu najmanje 2,20-2,40 m2 po učeniku, pridržavajući se pritom navedenih pedagoških i higijensko-tehničkih normi.

Nastavne prostorije za realizaciju obrazovno-vaspitnog rada u manjim grupama se usklađuju sa brojem učenika u grupi.

Radi specifičnosti obrazovno-vaspitnog rada u malim grupama do pet učenika (mentorski rad), neophodno je obezbediti dovoljan broj prostorija manjih površina.

Za specijalizovane gimnazije i odeljenja za učenike sa posebnim sposobnostima sa jezičkom orijentacijom neophodan je dovoljan broj fonolaboratorija u skladu sa kapacitetom škole i planom nastave i učenja. U skladu sa planom nastave i učenja, potrebno je predvideti kabinet za prevođenje.

Grupa zajedničkih prostorija

A) Višenamenska prostorija (svečana sala)

Prilikom projektovanja višenamenske prostorije (prostora) treba imati u vidu sve moguće namene ovog prostora koji se može koristiti za: odmor učenika, održavanje većih sastanaka (zajednički roditeljski sastanci i sl.), predavanja, seminara, školskih izložbi, priredbi i drugih javnih manifestacija škole. Višenamenski prostor neophodno je projektovati da bude funkcionalno povezan sa komunikacijama i drugim zajedničkim prostorijama. Pregradnim prostornim paravanima treba omogućiti da višenamenski prostor može jednostavno i brzo da menja svoju funkciju, odnosno da se prilagođava raznovrsnim potrebama škole.

Veličina i broj višenamenskih prostorija (odnosno svečane sale) zavisi od razvijenosti škole. Površina višenamenskih prostorija iznosi u proseku 0,3 m2 po učeniku.

B) Biblioteka

Prostor biblioteke projektovati u središnjem delu školske zgrade na pristupačnom mestu, zaštićenom od buke, ali povezanom sa višenamenskim prostorom, odnosno sa svečanom salom.

Funkcionalna organizacija biblioteke treba da omogući fleksibilnost prostora i opreme, čime bi se stvorili uslovi za različite aktivnosti, kao i mogućnost prilagođavanja.

Bibliotečki prostor po mogućstvu treba planirati tako da svi delovi budu međusobno povezani.

Prostor biblioteke mora takođe biti prilagođen za korišćenje osobama sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, što podrazumeva ispunjenost svih propisanih uslova, koji su definisani važećom zakonskom regulativom.

Površinu biblioteke uskladiti sa brojem učenika u školi, prilikom projektovanja ona iznosi minimalno 0,2 m2 po učeniku.

U okviru biblioteke planirane su sledeće prostorne celine:

- prostorija ili prostorna celina za stručni rad bibliotekara (sa prostorom za iznajmljivanje) površine 12-18 m2;

- prostorija ili prostorna celina za smeštaj bibliotečke građe (knjige, časopisi, audio-vizuelna i elektronska građa) površine 5,5 m2 za 1.000 knjiga, računajući 10 knjiga po učeniku i 40 knjiga po nastavniku;

- čitaonica (za individualno i grupno učenje i istraživanje) planira se u skladu sa kapacitetom škole, ali ne za manje od 30 učenika (jedno odeljenje), minimalne površine 2 m2 po učeniku; najbolje je planirati je uz prostor za smeštaj bibliotečke građe ili u posebnom prostoru; uz prostor čitaonice predviđa se prostorna celina za pristup onlajn informacijama za 3-6 mesta, odnosno 3 m2 po korisniku (najmanje 9 m2).

Obavezno omogućiti slobodan pristup bibliotečkom fondu i ostale uslove u skladu sa Pravilnikom o nacionalnim standardima za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti.

V) Prostorija za užinu

Prostorija za užinu predviđena je za distribuciju i konzumiranje hrane. Površina prostorije za užinu treba da iznosi minimalno 50 m2. Prostorija se locira uz višenamenski prostor. Prilikom projektovanja neophodno je obratiti pažnju na apsorpciju buke i ostale higijensko-tehničke norme koje regulišu ovu oblast.

Grupa prostorija za zaposlene

Prema razvijenosti i organizaciji škola ima određeni broj prostorija za upravu, nastavno, stručno, administrativno i drugo osoblje.

A) Prostorija za nastavno osoblje (zbornica)

Veličinu zbornice uslovljava broj odeljenja u školi, odnosno broj nastavnog osoblja. Za svakog nastavnika treba planirati minimalnu površinu od 2,5 m2. Površina prostorije kreće se od 18 do 80 m2.

B) Prostorije za stručne službe

Radna prostorija za pedagoga

Prostorija za pedagoga služi za individualno ispitivanje, individualno savetovanje, individualni rad sa roditeljima, konsultacije sa nastavnicima, kao i za grupni rad sa učenicima, roditeljima, a po potrebi i sa nastavnicima:

- jedna prostorija minimalne površine 14 m2.

Za ostale oblike svoga rada pedagog može koristiti zajedničke prostorije u školi.

Radna prostorija za psihologa

Prostorija za psihologa služi za unapređivanje i zaštitu psihičkog zdravlja dece, individualno ispitivanje, individualno savetovanje, individualni rad sa roditeljima, konsultacije sa nastavnicima, kao i za grupni rad sa učenicima, roditeljima, a po potrebi i sa nastavnicima:

- jedna prostorija minimalne površine 14 m2.

Za ostale oblike svoga rada psiholog može koristiti zajedničke prostorije u školi.

V) Prostorije za upravu škole

Prostorija za direktora, odnosno pomoćnika direktora škole, planira se u zavisnosti od razvijenosti škole i površine je od 18 do 36 m2.

G) Prostorije za administraciju škole

Prostorija za administrativno osoblje (sekretar, računovođa) je minimalne površine 14 m2. Broj prostorija se normira u skladu sa brojem administrativnog osoblja.

D) Prostorija za zdravstvenu zaštitu (opciono)

Površina i struktura prostorija zavisi od razvijenosti škole, približne površine 18 m2 sa čekaonicom od 6 m2. Prostorija može biti u funkciji stomatološke ordinacije ili lekarske ordinacije (pedijatra).

Đ) Prostorija za pomoćno osoblje

Prostorija za pomoćno osoblje je minimalne površine 12 m2 i služi isključivo pomoćnom osoblju. Broj i veličina prostorija se normira u skladu sa brojem pomoćnog osoblja.

E) Portirnica

Površina portirnice je 4 m2. Ovaj prostor je moguće organizovati i u okviru školskog hola.

Ž) Prostorija za domara (radionica)

Površina prostorije za domara (radionice) je minimalne površine 20 m2, a normira se za gimnazije kapaciteta 480 i više učenika.

Z) Čajna kuhinja sa klubom za zaposlene

Služi za pripremu toplih i hladnih napitaka i koriste je isključivo zaposleni u školi. Čajna kuhinja sa klubom za zaposlene je minimalne površine od 12 m2.

Pomoćne prostorije

U svakoj gimnaziji uz prostorije za rad potrebne su i pomoćne prostorije: komunikacije, garderobe, sanitarije, spremišta, prostorija za zagrevanje i druge pomoćne prostorije.

A) Komunikacije

Komunikacije čine: ulazi, holovi, hodnici, stepeništa, vetrobran i nadstrešnice.

Svaki školski objekat obavezno ima ulaz sa nadstrešnicom: glavni ulaz (ili ulaze) sa pristupom sa saobraćajnice i sporedni ulaz (ili ulaze) iz dvorišta. Hol sa vetrobranom ima svaka škola. To je prošireni ulaz koji služi i kao višenamenski prostor za školske priredbe, izložbe učeničkih radova i drugih javnih manifestacija škole. Na svakom ulazu u školu postoji vetrobran.

Svaki objekat škole sa spratovima obavezno ima najmanje dva stepeništa. Objekti sa spratovima, dužine veće od 35 m, moraju imati stepeništa međusobno udaljena najmanje 25 m i tako izvedena da se spreči istovremeno zaprečavanje. Konačni broj izlaza mora biti u skladu sa kapacitetom škole, spratnošću i propisanim vremenom evakuacije, a sve u skladu sa važećom zakonskom regulativom iz ove oblasti.

Za prostorije u kojima borave više od 50 učenika (svečana sala, sala za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, sportska hala) treba da imaju minimalno dva alternativna izlaza.

Prilikom projektovanja obratiti pažnju da se vrata naspramnih učionica ne postavljaju u istoj osi, da ne dođe do zaprečenja puta za evakuaciju. Garderoba, ormarići i druga oprema i instalacije u hodniku ne smeju biti postavljene tako da umanjuju širinu puta predviđenog za evakuaciju. Koridori za evakuaciju treba da su pregledni, bez suvišnih skretanja, bez prepreka (viših pragova, visećih i konzolno okačenih predmeta). Svetle širine hodnika i ukupna širina svih stepeništa predviđenih za evakuaciju su date u tabeli u zavisnosti od spratnosti objekta i broja osoba koje se evakuišu.

Minimalne čiste građevinske mere komunikacija za zadatu spratnost i kapacitet škole
Broj osoba za evakuaciju (spratnost objekta)	720 (P + 2)	480 (P + 1)	100 (P)
Širina hodnika na spratu (m)	3,00	3,00	-
Ukupna širina stepeništa koja su predviđena za evakuaciju (m) - deljivo na više stepeništa u skladu sa arhitektonskim rešenjem	5,00 (npr. 2 stepeništa širine stepenišnog kraka od 2,50 m)	3,00 (npr. 2 stepeništa širine stepenišnog kraka od 1,50 m)	-
Minimalna svetla širina hodnika/hola koji vodi ka izlazu (m) - deljivo na više izlaza u skladu sa arhitektonskim rešenjem	12,00	6,00	1,20
Ukupna širina izlaznih vrata (m) - deljivo na više vrata u skladu sa arhitektonskim rešenjem	4,00	3,00	1,50

Najmanja propusna širina stepenišnog kraka iznosi 120 cm za do 100 učenika koji se tim stepeništem služe. Svako povećanje broja učenika koji se služe stepeništem (preko 100) zahteva proširenje stepenišnog kraka za najmanje 0,5 cm za svakog učenika koji se tim stepeništem služi.

Odstojanje od izlaza iz krajnjih prostorija do stepeništa, odnosno spoljnjeg izlaza ne može biti veće od 30 m. Izuzetno, kod vrlo preglednih i slobodnih komunikacija, ova dužina može iznositi najviše 35 m.

Za svaki objekat mora biti izrađen plan evakuacije u skladu sa važećim bezbednosnim propisima. Objekti se projektuju u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i drugim propisima iz ove oblasti.

Komunikacije moraju biti u skladu sa važećim Pravilnikom o tehničkim standardima planiranja, projektovanja i izgradnje objekata, kojima se osigurava nesmetano kretanje i pristup osobama sa invaliditetom, deci i starim osobama ("Službeni glasnik RS", broj 22/15).

B) Garderoba

Garderoba može biti zajednička za više odeljenja ili posebna za svako odeljenje i ukupnog je kapaciteta koji odgovara broju učenika:

- zajednička garderoba može biti predviđena u sklopu proširenja komunikacija i sastoji se od garderobnih ormarića za odeću koji se zaključavaju tako da odložene stvari budu bezbedne;

- posebna garderoba može biti u sklopu učionice (u ovom slučaju učionica se projektuje najmanje površine 66 m2): kao garderobni ormarići u kojima se stvari mogu bezbedno odlagati ili kao zidni čiviluci;

- posebna garderoba može biti ispred učionice u sklopu komunikacija (u ovom slučaju širina komunikacija se uvećava za 1,20 m zbog bezbednosti prilikom evakuacije) i sastoji se od garderobnih ormarića za odeću koji se zaključavaju tako da odložene stvari budu bezbedne.

V) Sanitarne prostorije

Sanitarne prostorije u školi izgrađuju se prema broju učenika. Raspored sanitarnih prostorija u zgradi zavisi od broja korisnika (učenika i zaposlenih) po spratovima. Sanitarne prostorije su povezane sa glavnim komunikacijama - hodnicima škole. Predviđaju se kao odvojene celine za učenike i zaposlene. Pretprostor i prostor sa ve-ce šoljom treba da je neposredno osvetljen i provetren. Svaki ve-ce ima pretprostor u kojem je po jedan lavabo na svake dve ve-ce šolje. Uz sanitarne prostorije nalazi se i posebna prostorija za održavanje čistoće sa trokaderom.

U školskoj zgradi po spratovima i u dvorištu škole predvideti posebne česme sa vodom za piće. Iz higijenskih razloga voda sa česme umivaonika u pretprostorijama ve-ce-a nije za piće.

Svi umivaonici i tuševi treba da budu opremljeni instalacijom za toplu i hladnu vodu. Svi umivaonici treba da imaju automatske baterije sa ograničenim isticanjem vode, a pisoari automatske ispirače. Za potrebe umivaonika predvideti termostatske mešače sa regulacijom temperature, odnosno pripremu tople vode na 37-42 stepena. Oprema i galanterija sanitarnih prostorija mora biti usklađena sa zahtevima za javne objekte.

Neophodno je predvideti sanitarne prostorije za osobe sa invaliditetom pri projektovanju novih objekata ili rekonstrukciji postojećih. Za rekonstrukciju i adaptaciju postojećih objekata predvideti sanitarne prostorije za osobe sa invaliditetom kada je to moguće u tehničkom smislu, a sve u skladu sa Pravilnikom o tehničkim standardima planiranja, projektovanja i izgradnje objekata, kojima se osigurava nesmetano kretanje i pristup osobama sa invaliditetom, deci i starim osobama ("Službeni glasnik RS", broj 22/15).

Sanitarne prostorije za učenike

Sanitarne prostorije predvideti odvojeno: posebno za učenike i posebno za učenice.

Broj sanitarija po higijenskoj normi je sledeći:

- jedna ve-ce šolja i dva pisoara na 40 učenika;

- jedna ve-ce šolja na 20 učenica;

- u neposrednoj blizini višenamenskih prostorija planiraju se i posebne sanitarne prostorije.

Sanitarne prostorije za zaposlene

Sanitarne prostorije su odvojene: posebno za zaposlene muškarce, a posebno za zaposlene žene.

Broj sanitarija po higijenskoj normi je sledeći:

- jedna ve-ce šolja i jedan pisoar na 20 zaposlenih muškaraca;

- jedna ve-ce šolja na 10 zaposlenih žena.

G) Spremišta

Smeštaj inventara i materijala zahteva poseban prostor u školama.

Za ovu svrhu potrebne su sledeće prostorije:

- spremište za pribor za održavanje čistoće, površine 2 m2, na svakom spratu po jedno;

- magacin za smeštaj inventara i drugog materijala škole površine 12-60 m2, prema kapacitetu škole.

D) Prostorija za zagrevanje škole (kotlarnica)

Zagrevanje škole vrši se, po mogućstvu, centralnim grejanjem. Broj i veličina prostorija za zagrevanje zavisi od veličine škole i sistema zagrevanja i utvrđuje se prema standardima za pojedine vrste zagrevanja.

Đ) Prostorija za server

Potrebno je predvideti posebnu prostoriju za čuvanje servera, koja se klimatizuje u skladu sa potrebama opreme, minimalne površine 4 m2. U slučaju ograničenih prostornih mogućnosti moguće je organizovati čuvanje servera u sklopu pripremne prostorije uz specijalizovanu učionicu za Računarstvo i informatiku.

Tipovi objekata

U skladu sa navedenim kriterijumima definisani su tipovi (primeri) objekata, sa tabelarno prikazanim uslovima. Prostorije su normirane prema maksimalnom broju učenika u odeljenju u skladu sa zakonom.

Projektni zadatak za objekat optimalnog kapacitetA - primer

Projektni zadatak - TIP A Gimnazija kapaciteta 480-720 učenika (16-24 odeljenja), objekat spratnosti P + 2
LOKACIJA
		Površina (m2)	Površina ukupno (m2)
Zemljište ispod objekta			1.870-2.370
Školsko dvorište		5 m2 po učeniku	2.400-3.600
Prilazne i zelene površine			2.200-3.300
Vežbalište (sa linijskom/kružnom atletskom stazom)		4.100-7.500	4.100-7.500
Dostavne površine			400
Parking i površina za odlaganje bicikala			300
		ukupno	11.270-17.570
		UKUPNO PO UČENIKU (m2)	19,5-24,6
OBJEKAT
Grupa nastavnih prostorija
Ime prostorije	Broj prostorija	Površina (m2)	Površina ukupno (m2)
Učionice opšte namene (sa pripremnom prostorijom zajedničkom za dve učionice)	12-26	60 (učionica) + 18/2 (pripr. prost.)	828-1.794
Specijalizovane učionice (sa pripremnom prostorijom za svaku učionicu)	10	66 (učionica) + 18 (pripr. prost.)	840
Specijalizovane učionice (sa pripremnom prostorijom)	4	80 (2 učionice po 40) + 18 (pripr. prost.)	392
Sala za fizičko i zdravstveno vaspitanje
Sala	1	448	448
Kabinet za kondiciju i kor. vež.	1	80	80
Svlačionice	2	32	64
Sanitarine prostorije	2	32	64
Prostorija za nastavnika sa garderobom, tušem i ve-ce-om	2	18	36
Spravarnica	1	50	50
Grupa zajedničkih prostorija
Višenamenski prostor - svečana sala	1		216
Biblioteka sa čitaonicom	1		108
Prostorija za užinu	1		50
Grupa prostorija za zaposlene
Zbornica (nastavnička kancelarija)	1-2		60-80
Direktor	1	32	32
Pomoćnik direktora	1	14	14
Administracija (sekretar, računovodstvo)	2	14	28
Stručna služba (pedagog, psiholog)	2	14	28
Prostorija za pomoćno osoblje	1	12	12
Portirnica	1	4	4
Domar	1	20	20
Čajna kuhinja sa klubom za zaposlene	1	12	12
Grupa pomoćnih prostorija
Ime prostorije	Broj prostorija	Površina (m2)	Površina ukupno (m2)
Sanitarne prostorije
učenici	6 sanitarnih blokova	32	192
zaposleni	3 sanitarna bloka	6	18
Garderoba	3	25	75
Spremišta i magacini	1-2		60
Prostorije za zagrevanje (kotlarnica)	1	30	30
			3.761-4.747
Komunikacije 25%			935-1.186
		Ukupno neto	4.676-5.933
		Ukupno bruto	5.640-7.119
		NETO UKUPNO PO UČENIKU	8,2-9,74
		BRGP PO UČENIKU (m2)	9,8-11,7

Ostali higijensko-tehnički uslovi

Osvetljenje

Osnovni uslov za obrazovno-vaspitni rad u školama, a naročito u nastavnim prostorijama, jeste da su dovoljno i ravnomerno osvetljene.

Osvetljenje u prostorijama škole je dvojako: prirodno i veštačko.

Prirodno osvetljenje je dnevna sunčeva svetlost. Sve prostorije u školi obavezno moraju imati dovoljno dnevne svetlosti.

Leti se mora obezbediti maksimalan upad difuznog i minimalan upad direktnog sunčevog zračenja upotrebom senila i zastora.

Sistemi zaštite od sunčevog zračenja moraju da omoguće dovoljnu količinu svetlosti u prostorijama bez korišćenja veštačkog osvetljenja.

Potrebna dnevna svetlost u nastavnim prostorijama obezbeđuje se na sledeći način:

- upadni ugao dnevne svetlosti na najudaljenijem mestu od prozora u nastavnoj prostoriji iznosi najmanje 23°;

- površine svih prozora u nastavnoj prostoriji iznose najmanje 1/5 površine poda nastavne prostorije;

- nastavne prostorije okrenute su, po pravilu, prema dnevnoj sunčevoj putanji (jugoistok) kako bi se rasuta sunčeva svetlost nalazila u vidnom polju svakog radnog mesta, odnosno da bi se "krajičak neba" obavezno video sa svakog radnog mesta.

Veštačko osvetljenje koje se ugrađuje u objekte srednjih škola (gimnazija) treba da ispunjava zahteve utvrđene standardom SRPS EN 15193 - "Energetske performanse zgrada - energetski zahtevi za osvetljenje".

Na stolovima ili u visini 1,00 m iznad poda propisuje se osvetljaj:

- u učionicama i drugim nastavnim prostorijama, kao i u biblioteci i čitaonici, najmanje 300 luksa;

- u laboratorijama i radionicama gde se precizno radi 500 luksa;

- u sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje 300 luksa;

- u sanitarnim prostorijama i komunikacijama najmanje 120 luksa;

- u prostorijama za zaposlene 300 luksa;

- u spremištima i drugim pomoćnim prostorijama 60 luksa;

- u slučaju osvetljenja LED sijalicama boja veštačkog osvetljenja mora biti toplo bela (3000 K) ili prirodno bela (4000 K);

- najpodesnije veštačko osvetljenje je poluindirektno električno osvetljenje;

- u svim prostorijama treba obezbediti dovoljan broj svetiljki i ravnomerno osvetljenje za svako radno mesto;

- za školske table iznosi 350 luksa.

Zagrevanje i hlađenje

Rad škola u zimskim i hladnim danima zahteva održavanje potrebne temperature naročito u nastavnim i drugim prostorijama za boravak i rad učenika i zaposlenih.

Higijenska norma temperature u školskim prostorijama za pravilnu fiziološku funkciju organizma i rad iznosi za zimski period:

- u nastavnim prostorijama, izuzev sale za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, najmanje 22°C;

- u svim prostorijama za zaposlene najmanje 22°C;

- u sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, kabinetu za kondiciono i korektivno vežbanje 18°C;

- u svim hodnicima najmanje 20°C ;

- u svlačionicama i sanitarijama sale za Fizičko i zdravstveno vaspitanje najmanje 22°C.

Navedene norme temperature održavaju se tokom celog radnog vremena škole. Najcelishodniji način zagrevanja škole i stalnog održavanja potrebne temperature jeste centralno grejanje, odnosno etažno grejanje u manjim prizemnim školskim zgradama.

Zagrevanje nastavnih prostorija metalnim pećima nije dozvoljeno.

U letnjem periodu visokih spoljnih temperatura (preko 32°C) potrebno je u svim radnim, nastavnim i zajedničkim prostorijama obezbediti temperaturu 5°C nižu od spoljašnje, ali ne manje od 26°C. U skladu sa arhitektonskim rešenjem objekta i projektom grejanja, ventilacije i klimatizacije objekata, kao i drugim tehničkim uslovima, kao najsvrsishodniji način za obezbeđenje adekvatnih klimatskih uslova preporučuje se ugradnja multi split jedinica.

Za specijalizovanu učionicu za Računarstvo i informatiku i prostoriju za server neophodno je temperaturu regulisati tako da bude za 7-10°C niža od spoljašnje zbog zagrevanja i hlađenja računarske opreme, ali ne manje od 26°C u skladu sa Pravilnikom o energetskoj efikasnosti zgrada ("Službeni glasnik RS", broj 61/11).

Ugradnja instalacija za grejanje i hlađenje vrši se u skladu sa svim tehničkim propisima i u skladu sa svim važećim propisima koji regulišu ovu oblast.

U pogledu energetske efikasnosti i termičkih performansi objekata primenjuje se važeći Pravilnik o energetskoj efikasnosti zgrada.

Provetravanje

Da bi se čuvalo zdravlje učenika i stvarali higijenski uslovi za rad, potrebno je obezbediti dovoljno čistog vazduha i održavati normalnu mikroklimu.

Aeracija vazduha po jednom učeniku iznosi 20 m3 u toku jednog školskog časa. Za stalno održavanje čistog vazduha pri kubaturi od najmanje 5,4-6,0 m3 po učeniku u učionici, potrebno je u toku jednog časa najmanje tri do četiri puta izmeniti vazduh (5,4-6,0 m3 x 3-4 puta = 20 m3), pri čemu brzina kretanja vazduha ne bi trebalo da pređe 0,2 m/s.

Relativna vlažnost vazduha treba da iznosi 40-60% i reguliše se redovnim provetravanjem.

Vazduh se izmenjuje putem ventilacije prostorija. Ventilacija se obavlja prirodnim putem ili uređajima za prinudnu (mehaničku) ventilaciju.

Prirodna ventilacija je povremeno provetravanje prostorija. Obavlja se obično povremenim otvaranjem prozora, a obezbeđuje se najčešće ugradnjom mehanizma za otvaranje gornjih delova prozora koso unutra (ventus ili drugo), izgradnjom zidnih ventilacionih uređaja ili na drugi način. Pri prirodnoj ventilaciji treba voditi računa da učenici ne budu izloženi udarima hladnog vazduha. Prirodna ventilacija se obezbeđuje u svim prostorijama srednjih škola (gimnazija). Potrebno je redovno provetravati nastavne prostorije prirodnim putem. Preporučuje se kratkotrajno provetravanje (5-10 minuta) otvaranjem velike površine prozora (npr. za vreme odmora), u odnosu na dugotrajno provetravanje (kipovani prozori tokom celog časa), jer je na taj način utrošak energije manji.

Prinudna ventilacija je dopuna prirodne ventilacije. Obavezna je u laboratorijama i radionicama, sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, višenamenskom prostoru, prostoriji za užinu. Obezbeđuje se izgradnjom zidnih ventilatora na spoljnim zidovima ili na drugi način. U specijalizovanoj učionici za Hemiju predvideti instalaciju za digestor.

Akustičnost prostorija

S obzirom na obrazovno-vaspitnu ulogu škole, neophodno je posvetiti posebnu pažnju akustičnosti školskih prostorija. Brojnim studijama je dokazano da loša akustičnost prostorija i produženo vreme reverberacije znatno utiču na razumljivost sadržaja i samim tim na uspešnost procesa učenja. Nerazumevanje sadržaja nastave i ugroženost komunikacije između nastavnika i učenika dovodi do opadanja koncentracije i pažnje u toku školskog časa, prekida toka misli, smanjenja moći pamćenja učenika, te do stvaranja dodatne buke, koja onemogućava proces nastave. Da bi se postigla dobra akustičnost, potrebno je minimiziranje pozadinskog zvuka niskih frekvencija, osiguranje jasnoće govora, sprečavanje nagomilavanja odjeka.

Pri izgradnji novih objekata, potrebno je da se primene navedene vrednosti akustične izolacione moći.

Pri sanaciji, rekonstrukciji ili adaptaciji postojećih objekata, potrebno je da se objekti postepeno prilagode zahtevima u pogledu akustike u skladu sa ovim pravilnikom.

U odnosu na namenu prostorije i zahteve zvučne izolacije i akustike, prostorije u školi mogu se podeliti u sledeće kategorije:

- prostorije sa povišenim zahtevima zvučne izolacije i akustike (učionice opšte namene, sve specijalizovane učionice, laboratorije, biblioteka) - I kategorija;

- prostorije sa srednjim zahtevima zvučne izolacije i akustike (zbornica, grupa prostorija za zaposlene, svečana sala/višenamenski prostor) - II kategorija;

- prostorije sa niskim zahtevima zvučne izolacije i akustike (prostorija za užinu, čajna kuhinja sa klubom, sala za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, kabinet za kondiciono i korektivno vežbanje, komunikacije sa holom) - III kategorija.

U odnosu na potencijalnu emisiju buke koja se predviđa u određenim prostorijama, prostorije škole možemo podeliti na:

- prostorije sa niskim potencijalom emisije buke - grupa A (učionice opšte namene, specijalizovane učionice, laboratorije, biblioteka, zbornica, grupa prostorija za zaposlene);

- prostorije sa srednjim potencijalom emisije buke - grupa B (svečana sala/višenamenski prostor, komunikacije osim hola, čajna kuhinja sa klubom);

- prostorije sa visokim potencijalom emisije buke - grupa V (spec. učionica za Muzičku kulturu, hol, sala za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, kabinet za kondiciono i korektivno vežbanje, prostorija za užinu).

Akustična izolaciona moć zidova i tavanica u prostorijama škole po kategorijama prikazana je u tabeli:

	Kategorija prostorija u zavisnosti od zahteva za zvučnom izolacijom i akustikom
	I kategorija			II kategorija			III kategorija
	zid	tavanica		zid	tavanica		zid	tavanica
Potencijal stvaranja buke	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć zvuka udara (dB)	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć zvuka udara (dB)	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć vazdušnog zvuka (dB)	srednja izolaciona moć zvuka udara (dB)
Grupa A	47	55	53	47	55	53	--	--	--
Grupa B	--	--	--	47	55	53	47	55	53
Grupa V	58	58	46	--	--	--	47	55	53

Unutrašnja vrata treba da imaju akustičnu izolacionu moć od 32 dB.

Spoljni zidovi treba da imaju akustično izolacionu moć od 50 dB. S obzirom na veliki udeo prozora u spoljnim zidovima učionica, prozori koji se ugrađuju u nastavne prostorije treba da imaju zvučnu izolacionu moć od najmanje 30 dB.

Vreme reverberacije zavisi od zapremine prostorije, frekvencije zvuka, broja osoba u prostoriji, apsorpcione moći površina u prostoriji, kao i od namene prostorije. Za broj učenika u skladu sa ovim pravilnikom i za frekvencije opsega 100-5.000 Hz prosečne vrednosti vremena reverberacije treba da iznose:

- vreme reverberacije za učionice zapremine do 200 m3 treba da iznosi do 0,5 s;

- vreme reverberacije za učionice zapremine preko 200 m3 treba da iznosi do 0,6 s;

- vreme reverberacije za prostorije za zaposlene i biblioteku treba da iznosi do 0,6 s;

- vreme reverberacije za sale i trpezarije zapremine do 500 m3 treba da iznosi do 0,8 s, zapremine 500-2.000 m3 treba da iznosi do 1,0 s i zapremine preko 2.000 m3 treba da iznosi do 1,2 s;

- vreme reverberacije u salama za Fizičko i zdravstveno vaspitanje zapremine 1.000-2.000 m3 treba da iznosi do 1,3 s, zapremine 2.000-5.000 m3 treba da iznosi do 1,6 s i zapremine preko 5.000 m3 treba da iznosi do 1,8 s;

- vreme reverberacije za hodnike i holove iznosi do 1,0 s.

Vrednosti koje odstupaju do 20% od zadatih smatraće se prihvatljivim.

Poboljšanje akustičnosti i smanjenje vremena reverberacije postiže se ugradnjom građevinskih materijala koji apsorbuju zvuk (akustičnih plafona, perforiranih ploča itd.). Kao dopuna za postizanje akustičnog komfora u prostorijama sa zahtevima za govornu komunikaciju - pored vremena reverberacije potrebno je meriti i dodatne parametre za jasnoću i razumljivost govora u skladu sa SRPS EN ISO 3382-3. Pri tome je jasnoća govora C50, izražena u dB, bolja što je viša vrednost C50. Razumljivost govora se meri u skladu sa SRPS EN 60268-16 uz pomoć indeksa STI (Speech Transmission Index). U učionici prosečnih dimenzija STI ne bi trebalo da prelazi vrednost 0,75 od maksimalnih 1,00.

Izbor materijala u svim prostorijama škole predviđenim za boravak učenika mora biti takav da ne pojačava odjek buke i ne stvara eho-efekte, stoga se 10% apsorpcije (od ukupne površine poda) postavlja na zidove (ugradnjom akustičnih zidnih apsorbera) da bi se poboljšala razumljivost govora, smanjila reverberacija i smanjila bočna refleksija zvuka. Moguće poboljšanje postiže se korišćenjem spuštenih plafona koji apsorbuju zvuk posebno za niske frekvencije, kao i dodavanje zidnih apsorbera na zadnjem zidu za tradicionalnu nastavu ili na dva susedna zida za grupnu nastavu uz eventualno dodavanje govorne reflektujuće zone iznad nastavnika za tradicionalnu nastavu. Akustični i drugi spušteni plafoni koji se ugrađuju u školske objekte podležu standardu SRPS EN 13964.

Uređaji i instalacije

Izvođenje obrazovno-vaspitnog rada u gimnaziji zavisi od obezbeđenja higijensko-građevinskih uslova kao što su: normalno osvetljenje, potrebno zagrevanje, uredna ventilacija, dovodi vode i struje, ozvučenje i drugi uređaji i instalacije.

A) Električna instalacija

U gimnaziji se ugrađuju instalacije za korišćenje električne energije, kako za osvetljenje, tako i za potrebe nastave.

Električne instalacije moraju biti zaštićene, osigurane i izvedene po važećim propisima.

Za potrebe nastave u nastavnim prostorijama i prostorijama za boravak i rad u školi obezbeđuju se zatvorene utikačke kutije, i to:

- u svim učionicama i sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje, kao i u kabinetu za kondiciju i korektivno vežbanje najmanje po četiri utikačke kutije, od kojih tri na zidu pored stola nastavnika, a jedna na zidu iza učenika radi korišćenja audiovizuelnih tehničkih sredstava i održavanja učionice;

- u svim laboratorijama najmanje po šest utikačkih kutija u zidu, od kojih po tri na kraćem zidu iza učenika i tri na zidu školske table pored stola nastavnika, radi korišćenja električne struje pri eksperimentalnom radu, kao i razvodna tabla (šalt-tabla);

- u specijalizovanoj učionici za Računarstvo i informatiku broj utikačkih kutija treba da odgovara broju računarskih jedinica (15);

- u pripremnim i drugim prostorijama uz učionice, laboratorije, prostorijama uz salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje po dve utikačke kutije;

- u nastavničkoj zbornici, višenamenskoj prostoriji (svečanoj sali), biblioteci i čitaonici po šest utikačkih kutija;

- u čajnoj kuhinji se električne instalacije sa utikačkim kutijama izvode u skladu sa projektom;

- u ostalim prostorijama: prostoriji za užinu, klubu i u prostorijama za pomoćno osoblje po dve utikačke kutije.

Svetiljke moraju biti zaklonjene kako ne bi bile direktno u vidnom polju učenika. Donja ivica plafonskih svetiljki treba da bude najmanje 2,50 m od poda.

U sanitarnim prostorijama i komunikacijama treba predvideti senzore za uključivanje i isključivanje svetla.

B) Vodovodne i kanalizacione instalacije

U naseljima sa postojećom vodovodnom i kanalizacionom infrastrukturom obezbeđuju se odgovarajući priključci u školi. U skladu sa kapacitetom objekta, potrebno je obezbediti dovoljne količine vode za sanitarnu i protivpožarnu zaštitu u skladu sa važećim standardima i Pravilnikom o protivpožarnoj zaštiti. Protivpožarna mreža je odvojena od mreže vode za piće. Ukoliko raspoloživi pritisak u spoljnoj mreži ne obezbeđuje minimalni pritisak na najvišem točećem mestu i najudaljenijem hidrantu, potrebno je predvideti uređaj za povišenje pritiska u sanitarnoj i protivpožarnoj instalaciji.

U naseljima gde ne postoji vodovodna mreža, dovod zdrave vode za piće mora se obezbediti u školi na najbolji higijenski način (hidroforom ili slično).

Kanalizacione instalacije obezbeđuju se u svakoj školi za sve sanitarne prostorije i priključke na kanalizacionu mrežu. U mestima gde nema kanalizacione mreže uz školu treba obezbediti septičku jamu.

Vodovodne instalacije u školi obavezne su:

- u svakom glavnom hodniku škole po jedno točeće mesto;

- ispred prostorije za užinu jedno do dva točeća mesta;

- u čajnoj kuhinji;

- u skladu sa tehničkim i prostornim mogućnostima u svim učionicama opšte namene i svim specijalizovanim učionicama;

- obavezno u specijalizovanoj učionici (laboratoriji) za Hemiju po pet točećih mesta, od kojih četiri na zidu do hodnika i jedno na stolu nastavnika; u specijalizovanim učionicama (laboratorijama) za Fiziku i Biologiju po tri točeća mesta, od kojih dva na zidu do hodnika i jedno na stolu nastavnika; u specijalizovanoj učionici za Likovno po dva točeća mesta;

- u pripremnim prostorijama uz laboratorije po jedno točeće mesto;

- u svim sanitarnim prostorijama u skladu sa higijenskom normom za sanitarne prostorije.

U školama u kojima postoje prostorne i tehničke mogućnosti vodovodne i kanalizacione instalacije treba predvideti u svim nastavnim prostorijama. U školskom dvorištu je potrebno predvideti vodovodne instalacije za baštenski hidrant za zalivanje zelenih površina.

V) Ostali uređaji i instalacije

Zamračivanje je potrebno obezbediti u svim nastavnim prostorijama i višenamenskom prostoru (svečanoj sali) radi korišćenja audio-vizuelnih sredstava (pametna tabla i slično), čija je upotreba u nastavi sve veća. Zamračivanje je potrebno obezbediti i u biblioteci radi fizičko-tehničke zaštite bibliotečke građe i opreme.

Instalacija ozvučenja (sistem razglasa) se obezbeđuje u svim nastavnim i zajedničkim prostorijama, a naročito u višenamenskom prostoru (svečanoj sali) i komunikacijama.

Instalacije kablovske televizije i interneta se obezbeđuju u svim nastavnim prostorijama, višenamenskoj prostoriji (svečanoj sali), biblioteci i zbornici škole.

Instalacije telefona sa najmanje jednim priključkom se obezbeđuje u prostorijama za upravu i administraciju, zbornici i prostorijama za stručne službe.

Instalacija računarske mreže se obezbeđuje u svim nastavnim prostorijama, višenamenskoj prostoriji (svečanoj sali), biblioteci, prostorijama uprave i administracije škole i prostorijama za stručne službe. U specijalizovanoj učionici za Računarstvo i informatiku je potrebno obezbediti ruter prema broju računarskih jedinica.

Objekat škole treba da ima zaštitu od provala putem sistema video-nadzora i alarma.

Objekat škole ima instalaciju školskog zvona.

Objekat škole ima satni sistem u hodnicima, zbornici, zajedničkim prostorijama.

Objekat škole ima stabilni sistem za dojavu požara sa alarmiranjem putem sirena u slučaju izbijanja požara. Zaštita od požara se postiže primenom odgovarajućih građevinskih materijala, protivpožarne instalacije, opreme, signalizacije i definisanjem evakuacionih puteva i izlaza - u skladu sa važećim propisima i standardima.

Instalacija gromobrana predviđa se u skladu sa važećim propisima i standardima i u skladu sa Zakonom o radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbednosti ("Službeni glasnik RS", br. 95/18 i 10/19). Radioaktivni gromobrani uklanjaju se sa postojećih objekata u skladu sa zakonom.

U sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje i sportskoj hali prozori treba da obezbeđuju dovoljnu prirodnu osvetljenost i da se otvaraju pomoću ugrađenih uređaja (ventus ili slično) radi prirodne ventilacije. Svi prozori, ukoliko su od lomljivog stakla, zaštićeni su odgovarajućom mrežom udaljenom od stakla 10 cm. Svetlosna tela i radijatori treba da budu zaštićeni. Takođe treba uraditi dve duže konzole sa užlebljenjem na dve čeone grede plafona sa konstrukcijom za pokretne konopce i motke za penjanje, krugove, mornarske lestve i slično: dve manje i u podu zatvorene kuke za vratilo na oba duža zida; dvovisinski razboj; dve kuke naspramno na oba duža zida za pričvršćenje mreže za odbojku; uređaje za pričvršćenje tabli sa koševima za košarku na naspramnim kraćim zidovima i uređaje za rip-stolove.

U kabinetu za kondiciono i korektivno vežbanje prozore je neophodno zaštiti odgovarajućom mrežom. Svetlosna tela i radijatori treba da budu zaštićeni.

Konstrukcije i detalji

Pri izgradnji školskih zgrada obavezna je primena svih propisa za konstruktivnu stabilnost objekta u celini, kao i pojedinih konstruktivnih elemenata.

Pri projektovanju i izgradnji novih objekata škole, kao i prilikom rekonstrukcije ili dogradnje postojećih objekata, obavezno je primenjivanje svih standarda i propisa iz oblasti konstruktivne statičko-seizmičke bezbednosti, toplotne i akustične izolacije, zaštite od vlage, zaštite od požara i drugih elementarnih katastrofa.

Za sve obrazovno-vaspitne institucije, sve objekte u kojima borave deca ili se izvodi nastava obavezna je izrada Procene rizika od katastrofa i Plana zaštite i spasavanja u skladu sa Zakonom o smanjenju rizika od katastrofa i upravljanju vanrednim situacijama ("Službeni glasnik RS", broj 87/18).

Konstruktivni sklop objekta škole treba da omogući laku i jednostavnu funkcionalnu reogranizaciju prema potrebama rada škole u skladu sa planom nastave i učenja.

U skladu sa mogućnostima prostora i planom nastave i učenja neophodno je predvideti mogućnost deobe nastavnih prostorija za rad u manjim grupama (po 15 učenika).

Izborom materijala treba obezbediti što veću ekonomičnost u održavanju zgrade.

Površina zidova treba da bude otporna na mehaničko oštećenje, a podnožje zaštićeno niskom soklom. Zidove u nastavnim prostorijama u visini 1,20 m od poda po mogućstvu treba zaštiti od oštećenja pogodnim materijalom. Površina zidova i podova sanitarnih prostorija treba da omogući održavanje čistoće i da bude otporna na hemijska sredstva za čišćenje (keramičke pločice ili slično).

Podovi u svim radnim prostorijama škole, a naročito u nastavnim prostorijama, treba da su topli ili polutopli, trajni, ravni i glatki, ali ne klizavi, dobre hemijske otpornosti, s mogućnošću lakog održavanja i čišćenja, dovoljno ekonomični i sa akustičnom izolacijom u skladu sa ovim pravilnikom. Ugrađeni materijal mora imati izveštaj o ispitivanju i stručno mišljenje u pogledu zdravstvene ispravnosti od strane akreditovane domaće laboratorije, prema Zakonu o predmetima opšte upotrebe ("Službeni glasnik RS", broj 25/19).

Pod u sali za Fizičko i zdravstveno vaspitanje obavezno je postavljen na elastičnoj podlozi i usklađen sa standardom SRPS EN 14904 "Površine za sportske terene - površine za različite sportove u sali". Pod u školskoj biblioteci i specijalizovanoj učionici za Računarstvo i informatiku treba da bude antistatičan. Pod ispred digestora treba da bude od nezapaljivog materijala, neklizav - od gume ili drugog materijala koji ispunjava standarde za laboratorijske podove.

Vrata mogu biti puna i zastakljena. Minimalne širine vrata su:

- za prostorije namenjene nastavi 0,90 m i puna;

- za sanitarne prostorije ulazna 0,90 m, a na nužniku 0,60 m i puna, osim za sanitarne prostorije predviđene za osobe sa invaliditetom;

- za salu za Fizičko i zdravstveno vaspitanje dvokrilna, širine 1,80 m;

- za komunikacije i ulaze, minimalne širine 1,80 m, donja trećina puna, a ostale dve trećine zastakljene i dobro zaštićene u delu rukovanja.

Vrata u svim nastavnim i zajedničkim prostorijama, kao i ulazna vrata, otvaraju se u smeru evakuacije. Pri otvaranju vrata ostavljaju slobodan prostor u smeru evakuacije i ne ometaju kretanje duž puta evakuacije.

Vrata u sanitarnim prostorijama, izuzev ulaznih, izdignuta su za 10 cm od poda ili obložena materijalom koji je postojan.

Vrata u svim prostorijama (uključujući specijalizovane učionice i pripremne prostorije) poseduju odgovarajuću bravu za zaključavanje.

Prozori u pogledu konstrukcije, izrade i ugrađivanja moraju da omoguće ravnomerno propuštanje svetlosti, nesmetan vidik, efikasno uklapanje u sistem ventilacije, lako rukovanje i održavanje. Kada su u otvorenom položaju, prozori ne smeju ometati kretanje i rad u prostoriji. Akustična izolacija fasadne stolarije koja se ugrađuje ispunjava uslove u skladu sa ovim pravilnikom. Termičke karakteristike stolarije moraju biti u skladu sa Pravilnikom o energetskoj efikasnosti zgrada ("Službeni glasnik RS", broj 61/11).

Boje zidova školskih prostorija su nereflektujuće (mat), svetle i mirne. U komunikacijama mogu biti jači tonovi. Boje koje se koriste u enterijeru moraju posedovati odgovarajući sertifikat da su netoksične i bezbedne za upotrebu.

Građevinski materijali, koji se koriste, moraju posedovati odgovarajući sertifikat da su netoksični i bezbedni za upotrebu, bez lako isparljivih organskih komponenti (VOC) i da poseduju CE sertifikat ili odgovarajući sertifikat u skladu sa Zakonom o građevinskim proizvodima ("Službeni glasnik RS", broj 83/18).

Unutrašnja obrada i boje nastavnih prostorija treba da obezbede minimalne procente refleksije: plafon 80%, zidovi 50%, podovi 30%, tabla 10% i nameštaj 30%.

Na podu sale za Fizičko i zdravstveno vaspitanje treba obeležiti igralište za rukomet, košarku i odbojku linijama širine 5 cm različitih boja.

Nastavne i zajedničke prostorije treba da budu obeležene tablicama sa nazivima prostorija.

Na vežbalištu treba obeležiti igralište za rukomet, košarku i odbojku linijama širine 5 cm vidljive boje (belom ili žutom).

Objekat škole mora imati tablu sa nazivom na vidljivom mestu pored glavnog ulaza u školu.

II OPREMA PROSTORIJA I DVORIŠTA

Opremu škole čine odgovarajući nameštaj i drugi elementi neophodni za obrazovno-vaspitnu delatnost škole.

Oprema treba da ispunjava higijenske, pedagoške, tehničke i estetske zahteve i da konstrukcijom, obradom i materijalom obezbeđuje sigurnost učenika i sprečava od povreda. Nameštaj treba da bude funkcionalan i udoban, lak za održavanje i čišćenje tečnim sredstvima za dezinfekciju, lako pokretljiv i kompatibilan sa drugom opremom.

Svu opremu treba dimenzionisati prema uzrastu učenika, odnosno prema ergonomskim zahtevima.

Poželjno je da su ivice i uglovi nameštaja glatki, bez oštrih ivica i da pri pokretanju nameštaj ne stvara buku i ne oštećuje pod. Teški ormani i visoki nameštaj moraju da budu pričvršćeni za zid.

Oprema se smatra odgovarajućom ako je stavljena u promet i poseduje sertifikat o ispunjenju propisanog standarda. U pogledu dimenzija, bezbednosti, stabilnosti, trajnosti i drugih karakteristika nameštaja za učenike važe standardi SRPS EN1729 "Nameštaj - stolice i stolovi za obrazovne institucije".

Pri utvrđivanju potrebne opreme za gimnazije vodi se računa o nameni prostorija i broju korisnika po prostorijama, a za nastavne prostorije i o specifičnim potrebama pojedinih nastavnih predmeta. U skladu sa brojem upisanih učenika sa smetnjama u razvoju i invaliditetom potrebno je obezbediti posebnu opremu.

Postepeno treba uvoditi bele table u sve nastavne prostorije u skladu sa ovim pravilnikom.

U svim prostorijama škole treba postaviti korpe za otpatke.

Nameštaj za specijalizovanu učionicu za Računarstvo i informatiku treba obezbediti prema zahtevima za instalaciju računara i klima uređaja.

Posebna oprema za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom predviđa se u skladu sa brojem učenika sa smetnjama u razvoju i potrebama za realizaciju obrazovno-vaspitnog rada.

OPREMA ŠKOLSKOG DVORIŠTA I VEŽBALIŠTA

Red. br.	Vrsta opreme	Jedinica mere	Količina
1.	Konstrukcija za odbojku (u skladu sa SRPS EN 1271)	komplet	1-2 za školu
2.	Konstrukcija za košarku (u skladu sa SRPS EN 1270)	komplet	1-2 za školu
3.	Golovi za rukomet (u skladu sa SRPS EN 749)	par	1 za školu
4.	Korpe za otpatke	komad	u skladu sa kapacitetom škole
5.	Kontejneri za reciklažu	komplet	1 za školu
6.	Klupe	komad	u skladu sa kapacitetom škole
7.	Česma	komad	1-2 za školu
8.	Baštenski hidrant za zalivanje zelenih površina	komad	1 za školu

GRUPA NASTAVNIH PROSTORIJA

Oprema na nivou škole koja se koristi po potrebi u svim nastavnim prostorijama

Red. br.	Vrsta opreme	Jed. mere	Količina
1.	Multifunkcijski uređaj (štampač, kopir aparat i skener)	komad	1 za 6 odeljenja
2.	Digitalni fotoaparat	komad	5-6 za školu
3.	Aparat za fotokopiranje	komad	1-2 za školu
4.	Prenosivi računar	komad	1 za svaku učionicu koja nema računar
5.	Zvučnici	komplet	1 za svaki prenosivi računar
6.	Platno za projektor (prenosivo)	komad	1 za 6 odeljenja
7.	Projektor	komad	1 za 6 odeljenja
8.	Pametna/interaktivna tabla	komad	2-4 za školu
9.	Akciona kamera sa opremom za terenski rad	komad	1-2 za školu

Učionica opšte namene

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Školska klupa u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2 (za dva učenika, dimenzija 1,3 m x 0,5 m ili za jednog učenika dimenzija 0,65 m x 0,5 m), visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	30
2.	Stolica za učenika, u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2, visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	30
3.	Sto za nastavnika	komad	1
4.	Stolica za nastavnika	komad	1
5.	Školska tabla dimenzija 2,5 m x 1,2 m (bela)	komad	1
6.	Zidni pano	komad	2
7.	Lavabo sa baterijom i povezan sa instalacijama (opciono)**	komad	1
8.	Bojler (opciono)**	komad	1
9.	Držač za ubrus (opciono)**	komad	1
10.	Dozator za tečni sapun (opciono)**	komad	1
11.	Slike i posteri u skladu sa programom nastave i učenja (prema tabeli nastavnih sredstava za svaki predmet)	komad	3-4
12.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri	komad	1 za svaki prozor
13.	Zidni čiviluk ili ormarići za odlaganje odeće u slučaju da je garderoba predviđena u sklopu učionice (30 mesta)	komad	1
Pripremna prostorija (zajednička za dve učionice opšte namene)
1.	Plakar za stručnu literaturu i nastavna sredstva	komad	2
2.	Sto za nastavnika	komad	1
3.	Stolica za nastavnika	komad	1
4.	Stolice	komad	4
5.	Radni sto (veći)	komad	1
6.	Priručna apoteka	komad	1
7.	Manji čiviluk za odlaganje garderobe za nastavnika	komad	1

 

*	Napomena: visine su navedene u standardu pod oznakom 5, 6 i 7.
**	Napomena: U školama u kojima postoje prostorne i tehničke mogućnosti predvideti točeće mesto u učionicama opšte namene.

Specijalizovana učionica

Osnovna oprema specijalizovane učionice i pripremne prostorije za sve predmete

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Školska klupa u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2 (za dva učenika, dimenzija 1,3 m x 0,5 m ili za jednog učenika dimenzija 0,65 m x 0,5 m), visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	15/30
2.	Stolica za učenika u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2, visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	30
3.	Sto za nastavnika	komad	1
4.	Stolica za nastavnika	komad	1
5.	Školska tabla dimenzija 2,5 m x 1,2 m**	komad	1-2**
6.	Zidni pano	komad	2
7.	Ormar ili plakar	komad	2
8.	Video projektor sa platnom i stalkom ili LCD/LED TV (minimalne dijagonale 124 cm, 178 stepeni ugla gledanja, osvežavanje 100 Hz, PC ulaz, HDMI ulaz, ugrađen analogni/digitalni prijemnik, smart funkcija poželjna) sa zidnim nosačem i kablovima za povezivanje sa računarom	komad	1
9.	Računar odgovarajuće konfiguracije za reprodukciju obrazovnih multimedijalnih sadržaja sa stalnom internet vezom i zvučnicima	komad	1
10.	Slike i posteri u skladu sa programom nastave i učenja (prema tabeli nastavnih sredstava za svaki predmet)	komad	3-5
11.	Zidni čiviluk ili ormarići za odlaganje odeće u slučaju da je garderoba predviđena u sklopu učionice (30 mesta)	komad	1
12.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri	komad	1 za svaki prozor
13.	Lavabo sa baterijom i povezan sa instalacijama***	komad	1
14.	Bojler sa izvedenim instalacijama za više toč. mesta ili za svako toč. mesto***	komad	u skladu sa brojem toč. mesta
15.	Stalak za ubruse***	komad	1
16.	Dozator za tečni sapun***	komad	1
Pripremna prostorija
1.	Plakar za stručnu literaturu i druga nastavna sredstva	komad	1-3
2.	Sto za nastavnika	komad	1
3.	Stolica za nastavnika	komad	1
4.	Stolice	komad	4
5.	Radni sto (veći)	komad	1
6.	Priručna apoteka	komad	1
7.	Manji čiviluk za odlaganje garderobe za nastavnika	komad	1

 

*	Napomena: dimenzije i tehničke karakteristike stolica i klupa za učenike u specijalizovanim učionicama za fiziku, hemiju i biologiju su bliže opisane u tabelama dodatne opreme po predmetima, visine su navedene u standardu pod oznakom 5, 6 i 7
**	Napomena: za specijalizovanu učionicu za Matematiku obavezne su dve table
***	Napomena: obavezno u specijalizovanim učionicama za Hemiju, Fiziku, Biologiju, Likovnu kulturu, opciono u svim specijalizovanim učionicama u školama u kojima postoje prostorne i tehničke mogućnosti.

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice koja je zasebna za svaki predmet

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Hemiju

Oprema kabineta normirana je za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Laboratorijska klupa za tri učenika, veličine 1,8 m x 0,6 m x 0,75 m (umesto školskih klupa)	komad	5
2.	Školske laboratorijske stolice za učenike na vijak (umesto standardnih školskih stolica)	komad	15
3.	Demonstracioni sto za nastavnika sa energetskim blokom (umesto standardnog stola)	komad	1
4.	Laboratorijska stolica za nastavnika sa naslonom i podesivom visinom (umesto standardne stolice)	komad	1
5.	Energetski blok (gas, voda, struja) za po tri učenika	komad	5
6.	Mobilni sto za pripremu	komad	1
7.	Digestor	komad	1
8.	Ventilacioni sistem	komad	1
9.	Aparat za gašenje požara	komad	1
Naziv nameštaja i opreme pripremne prostorije
1.	Energetski blok	komad	1
2.	Metalni orman za hemikalije sa bravom	komad	1
3.	Konzola ili sto za vagu	komad	1
4.	Manji zidni čiviluk	komad	1
5.	Sanduk s peskom ili protivpožarno ćebe	komad	1

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Fiziku

Oprema kabineta normirana je za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Laboratorijska klupa za tri učenika, veličine 1,8 m x 0,6 m x 0,75 m (umesto školskih klupa)	komad	5
2.	Školske laboratorijske stolice za učenike na vijak (umesto standardnih školskih stolica)	komad	15
3.	Demonstracioni sto za nastavnika sa energetskim blokom (umesto standardnog stola)	komad	1
4.	Laboratorijska stolica za nastavnika sa naslonom i podesiva sredstva (umesto standardne stolice)	komad	1
5.	Mobilni sto za pripremu	komad	1
6.	Energetski blok sa bezbedonosnim priključkom za svaki radni sto	komad	5
7.	Zidne slike istaknutih fizičara	komad	2
8.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri za zamračivanje (crne boje)	komad	prema broju prozora
9.	Aparat za gašenje požara	komad	1
10.	Zidni poster "Upozorenja i pravila o radu u laboratoriji"	komad	1
Naziv nameštaja i opreme pripremne prostorije
1.	Energetski blok sa bezbedonosnim priključkom	komad	1
2.	Konzola ili sto za vagu	komad	1
3.	Sanduk s peskom ili protivpožarno ćebe	komad	1

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Biologiju

Oprema kabineta normirana je za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Školski laboratorijski sto za tri učenika dimenzija 1,8 m x 0,6 m x 0,75 m (umesto školskih klupa)	komad	5
2.	Školske laboratorijske stolice za učenike na vijak (umesto standardnih školskih stolica)	komad	15
3.	Energetski blok (sa lavaboom i priključcima za struju, vodu i plin)	komad	5
4.	Demonstracioni sto sa energetskim blokom (komplet) za nastavnika (umesto standardnog stola)	komad	1
5.	Laboratorijska stolica za nastavnika sa naslonom i podesivom visinom (umesto standardne stolice)	komad	1
6.	Mobilni sto za pripremu	komad	1
7.	Razvodna tabla (šalt-tabla) ili kutija	komad	1
8.	Zidni poster "Upozorenja i pravila o radu u laboratoriji"	komad	1
Naziv nameštaja i opreme pripremne prostorije
1.	Energetski blok	komad	1
2.	Konzola ili sto za vagu	komad	1
3.	Rešo na struju	komad	1
4.	Sanduk s peskom ili protivpožarno ćebe	komad	1
5.	Termostat za gajenje mikroorganizama na hranljivim podlogama (opciono)	komad	1
6.	Mali frižider za čuvanje preparata i sl. (opciono)	komad	1
7.	Metalni orman za hemikalije sa bravom	komad	1
8.	Analitička vaga	komad	1
9.	Tehnička vaga	komad	1

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice/pripremne prostorije za Geografiju

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice/pripremne prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Ormar za smeštaj geografskih karata	komad	1
2.	Stalak za geografske karte	komad	1-2

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice/pripremne prostorije za Istoriju

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice/pripremne prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Ormar za smeštaj istorijskih karata	komad	1
2.	Stalak za istorijske karte	komad	1-2

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Strani jezik * sa opremom fonolaboratorije

Oprema kabineta normirana je za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave o učenja.

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Centralni uređaj jezičke laboratorije (kapaciteta 15 učenika + nastavnik) sa dva eksterna mrežna adaptera i korisničkim uputstvom	komad	1
2.	Komplet od 4 STP peč kabla (od 7 m)	komad	1
3.	Aktivni audio-boks za jednog učenika	komad	15
4.	Slušalice sa mikrofonom (za 15 učenika i nastavnika)	komad	16
5.	Mobilni kabinet za smeštaj opreme dimenzija 110 cm x 55 cm x 97 cm	komad	1
6.	Laka montažna pregrada 45 cm x 40 cm**)	komad	15
7.	DVD čitač (u sklopu računara)	komad	1
8.	Softverski paket za upravljanje centralnom jedinicom sa serijskim kablom za povezivanje povezivanje sa računarom	komad	1
9.	Instalacioni komplet za izradu fiksne instalacije za maksimalno 15 učenika, projektovan i izrađen po zahtevu korisnika na osnovu usvojenog rasporeda klupa (metalni plastificirani stubići za razvođenje instalacije, metalne plastificirane kanalice za polaganje kablova i PNK kanali za polaganje kablova za vezu između učeničkih mesta)**)	komad	1

 

*	Napomena: u specijalizovanim gimnazijama jezičke orijentacije za predmet Osnove prevođenja potrebna je dodatna oprema za simultano prevođenje u skladu sa planom i programom nastave i učenja.
**	Napomena: opciono, nije neophodno u slučaju da je fonolaboratorija mobilna.

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Muzičku kulturu

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Ormar za muzičke instrumente	komad	2
2.	Uređaji za prikaz multimedijalnih sadržaja sa pojačalom od 200 V i par zvučnika ili muzički stub	komad	1
3.	Pokretni praktikabli za hor (drveni ili aluminijumski, montažni)	komad	1
4.	Školska tabla dimenzija 2,5 m x 1,2 m, 3/4 table sa linijskim sistemom	komad	1
5.	Klavir, pijanino ili električni dinamički pijanino*	komad	1
6.	Stolica na vijak uz pijanino, klavir ili električni dinamički pijanino	komad	1
Naziv nameštaja i opreme pripremne prostorije
1.	Plakar za smeštaj instrumenata za orkestar i razredno sviranje	komad	4
2.	Stalak ili pult za note	komad	10

 

*	Napomena: Ukoliko škola raspolaže klavirom ili pijaninom, potrebno je obezbediti periodično štimovanje (jedanput u polugodištu).

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Likovnu kulturu

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Ormar za đačke radove: donji deo ormara sa punim krilima, police sa mogućnošću podešavanja	komad	2-3
2.	Postolje za stalak za modele	komad	2-3
Naziv nameštaja i opreme pripremne prostorije
3.	Ormar za pribor, alat i tehnička sredstva sa bravom	komad	2-3
4.	Štafelaj slikarski, tronožni, sklopivi ili klupa za crtanje	komad	u skladu sa potrebama
5.	Štafelaj vajarski	komad	u skladu sa potrebama
6.	Skener	komad	1
7.	Kolor-štampač	komad	1
8.	Digitalni fotoaparat	komad	1
9.	Eksterna prenosiva memorija (USB)	komad	30
10.	Digitalna tabla za crtanje (opciono)	komad	30

Dodatna/posebna oprema specijalizovane učionice za Računarstvo i informatiku

Oprema kabineta normirana je za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave o učenja.

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme specijalizovane učionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Sto radni, univerzalni, za jednog ili dva učenika ili školske klupe za jednog ili dva učenika u skladu sa brojem učenika (10-15 učenika), visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1	komad	10-15/5-8
2.	Stolica za učenike (standardna) u skladu sa brojem učenika	komad	10-15
3.	Centralni računar za nastavnika*)	komad	1
4.	Računar za učenika*) u skladu sa brojem učenika	komad	10-15
5.	Mrežna oprema za povezivanje računara i priključenje na internet		u skladu sa brojem računarskih jedinica
6.	Skener	komad	1
7.	Projekciono platno	komad	1
8.	Štampač laserski	komad	1
9.	Slušalice sa mikrofonom	komad	10-15
10.	Zvučnici	komplet	1
11.	Video projektor	komad	1
12.	Digitalni fotoaparat	komad	1

 

*	Napomena: performanse konfiguracija računarskih jedinica usklađuju se prema programu nastave i učenja za predmet Računarstvo i informatika ili prema preporuci datoj u Aneksu 1 normativa ovog pravilnika.

Oprema bloka prostorija za Fizičko i zdravstveno vaspitanje

Red. br.	Oprema i nameštaj svlačionice	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Zidni čiviluci sa 20 vešaonika u svakoj svlačionici	komad	2-3
2.	Drvena klupa dužine 2 m u svakoj svlačionici	komad	2-4
3.	Drvena patosnica dužine 2 m u svakoj svlačionici	komad	2-4
Oprema i nameštaj kupatila
1.	Patosnice za svako kupatilo	komad	1
2.	Patosnice za tuš kabine, za svaku kabinu	komad	1
Oprema i nameštaj kabinet za kondiciju i spravarnic
1.	Metalni - žičani ormar ili plakar za rekvizite, dimenzija 2 m x 0,8 m x 0,42 m	komad	2
2.	Ormar ili plakar za sportsku opremu	komad	1
Pripremna prostorija
1.	Radni sto za nastavnika	komad	1
2.	Stolica za nastavnika	komad	1
3.	Vitrina ili plakar	komad	1
4.	Ležaj za prvu pomoć	komad	1
5.	Ogledalo, veličine 1,2 m x 0,4 m	komad	1
Sala za vežbanje - oprema
1.	Konstrukcija sa konopcima za penjanje	komplet	1 za salu
2.	Konstrukcija sa šipkom za penjanje	komplet	1 za salu
3.	Konstrukcija sa krugovima	komplet	1-2 za salu
4.	Konstrukcija za odbojku u sali (u skladu sa SRPS EN 1271)	komplet	1-2 za salu
5.	Konstrukcija za košarku, komplet sa tablama i obručevima (u skladu sa SRPS EN 1270)	komad	4-8 za salu
6.	Konstrukcija i golovi za rukomet sa mrežom (u skladu sa SRPS EN 749)	par	1 za salu
7.	Školska tabla (bela), dimenzija 1,20 m x 1,20 m	komad	1 za salu

GRUPA ZAJEDNIČKIH PROSTORIJA

Višenamenski prostor/svečana sala

Red. br.	Oprema višenamenskog prostora/svečane sale	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Stolice, lakše i lako složive, prema razvijenosti i mogućnostima (odlaganje u spremištu)	komad	30-300
2.	Podijum za binu, montažni, lakši i lako složiv u školama u kojima bina nije drugačije rešena	komad	1
3.	Reprodukcije umetničkih slika ili najbolji radovi učenika	komad	4-5
4.	Panoi, izložbeni, prema razvijenosti škole	komad	1-3
5.	Postolja za vajarska dela	komad	1-2
6.	Zidni kvarcni časovnik	komad	1
7.	Mala klub-garnitura sa po tri polufotelje	komad	1-2

Biblioteka

Opremu biblioteke čine odgovarajući nameštaj i drugi elementi neophodni za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti.

Oprema se smatra odgovarajućom ako ispunjava standarde u skladu sa Pravilnikom o nacionalnom standardu za obavljanje bibliotečko-informacione delatnosti i drugom važećom zakonskom regulativom, kao i propise iz oblasti protivpožarne bezbednosti. Posebna oprema za decu sa smetnjama u razvoju predviđa se u skladu sa brojem učenika sa smetnjama u razvoju i u saradnji sa školama za decu sa posebnim potrebama.

Red. br.	Oprema i nameštaj biblioteke	Jedinica mere	Količina po normativu
Prostorija ili prostorna celina za stručni rad bibliotekara
1.	Sto za bibliotekara	komad	1
2.	Sto ili pult za iznajmljivanje bibliotečke građe	komad	1
3.	Stolica za bibliotekara	komad	1
4.	Telefon	komad	1
5.	Računar za bibliotekara sa internet vezom i DVD čitačem i rezačem	komad	1
6.	Odgovarajući softver za bibliotečko poslovanje	komad	1
7.	Štampač sa skenerom (povezan i sa računarima u prostoru za korišćenje medija)	komad	1
8.	Eksterna memorija za pohranjivanje programskih baza i prenos podataka	komad	1
9.	Bibliotečka kolica (za prenos bibliotičke građe i kao pomoćna površina za odlaganje građe)	komad	1
10.	Ormar za smeštaj dokumentacije	komad	1
11.	Ormarić za smeštaj zaliha potrošnog materijala	komad	1
12.	Stona lampa	komad	1
13.	Aparat za gašenje požara	komad	1
Prostor ili prostorna celina za smeštaj knjižne građe
1.	Bibliotečki regali (zatvoreni ili otvoreni) maks. visine 180 cm sa prolazom između regala od 100 cm (jednostrani ili dvostrani)		broj polica prema broju knjiga (od 30 do 33 knjige po polici u jednom redu)
2.	Zastakljena polica za referensnu zbirku	komad	1
3.	Polica za časopise sa horizontalnim pločama blago nagnutim prema čitaocima - opciono	komad	2
Oprema i nameštaj čitaonice
1.	Stolovi za grupni i individualni rad učenika u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2, visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	30
2.	Stolica za učenika u skladu sa SRPS EN 1729-1 i SRPS EN 1729-2, visine usklađene sa uzrastom u skladu sa SRPS EN 1729-1*	komad	30
3.	Pokretni stalak za projekcione aparate - opciono	komad	1
4.	Projektor sa platnom ili LCD/LED TV (minimalne dijagonale 124 cm, 178 stepeni ugla gledanja, osvežavanje 100 Hz, PC ulaz, HDMI ulaz, ugrađen analogni/digitalni prijemnik, smart funkcija poželjna) sa zidnim nosačem i kablovima za povezivanje sa računarom	komad	1
5.	Laptop ili računar odgovarajuće konfiguracije za korišćenje obrazovnog softvera, reprodukciju zvuka i filma	komad	1
6.	Prenosiva bela tabla	komad	1
7.	Pano za izložbe		prema mogućnostima
8.	Zastori za zamračivanje (venecijaneri, roletne, trakaste zavese i sl.)		prema broju prozora
Oprema i nameštaj prostorne celine za pristup onlajn informacijama
1.	Radna površina/sto za učenika	komad	3-6
2.	Stolica za učenika	komad	3-6
3.	Računar odgovarajuće konfiguracije sa internet vezom	komad	3-6
4.	Slušalice za individualnu upotrebu	komad	3-6
5.	Ormar za čuvanje elektronskih nosilaca informacija (čija je unutrašnjost prilagođena za njihov smeštaj, visine 150-180 cm)		broj zavisi od obima građe
6.	Multifunkcijski uređaj (štampač, kopir aparat i skener)	komad	1

 

*	Napomena: visine su navedene u standardu pod oznakom 5, 6 i 7

 

Bibliotečki fond školske biblioteke
I. Knjižna građa
Veličina bibliotičkog fonda određuje se prema broju učenika, nastavnika i stručnih saradnika: najmanje 10-12 bibliotečkih jedinica po učeniku i najmanje 40 jedinica po nastavniku i stručnom saradniku. U biblioteci 60% ukupnog bibliotečkog fonda čini literatura potrebna u nastavi Srpskog jezika i književnosti (odnosno maternjeg jezika i književnosti), a 40% stručna literatura iz svih predmeta koji se uče u školi, kao i iz drugih oblasti znanja.
Lektira za nastavu maternjeg jezika	na 5 učenika jednog razreda po 1 primerak
Klasična dela književnosti	1-2 primerka po naslovu
Savremena beletristika dokazane književne vrednosti	1 primerak po naslovu
Beletristika za omladinu koja odgovara po svojoj literarnoj i pedagoškoj vrednosti interesovanjima učenika	1-2 primerka po naslovu
Udžbenici i udžbenički kompleti za sve nastavne predmete i sve razrede (prema izboru stručnog veća) *	1 za svakog nastavnika i dodatnih 3-5 kompleta
Stručna i naučna literatura iz svih oblasti	u skladu sa očekivanjima da 40% fonda čini stručna literatura, popunjavati sve UDK brojeve
Referensna zbirka: - enciklopedija opšta - stručne enciklopedije za svaki predmet - leksikoni - rečnici srpskog/maternjeg jezika - pravopis srpskog/maternjeg jezika - rečnici stranih i klasičnih jezika - rečnik književnih termina - atlasi - bibliografije	minimum po 1 primerak
Psihološko-pedagoška literatura	minimum 30 naslova
Metodičko-didaktička literatura za sve predmete koji se uče u školi	minimum po 1 naslov za svaki nastavni predmet
Naučno-popularna literatura iz svih naučnih oblasti primerena mladima	minimum 30 naslova
Literatura na stranim jezicima (stručna literatura iz raznih naučnih oblasti; beletristika sa vokabularom na različitim nivoima znanja jezika)	10 naslova po jednom jeziku
Periodika: - stručni i metodički časopisi za svaku oblast/predmet - pedagoško-psihološka periodika - časopisi za decu i omladinu	minimum 1 naslov po oblasti
Zakoni i podzakonska akta iz oblasti obrazovanja, vaspitanja i bibliotekarstva (biblioteka se može opredeliti i da ih ima u elektronskom obliku)	minimum po 1 naslov

 

*)	Napomena: udžbenici i nastavna sredstva ne treba da nose inventarni broj biblioteke

 

II. Neknjižna građa (elektronski dokumenti)
Zvučna čitanka za srpski (maternji) jezik	po 1 za svaki razred
Auditivni materijali iz oblasti fonetika sa fonologijom, akcentologije, dijalektologije	po 1 za svaki razred
Muzika različitih doba i žanrova	400-500 kompozicija
Notna građa različitih žanrova	prema potrebama obrazovno-vaspitnog rada
Nastavni filmovi	za svaki nastavni predmet minimum 5-10 naslova
Umetnički filmovi (ekranizacije književnih dela i antologijski filmovi)	30-50 komada
Baze podataka obrazovnog sadržaja dostupnih na internetu	prema potrebama obrazovno-vaspitnog rada
Obrazovni audio i video materijali za različite oblasti	prema potrebama obrazovno-vaspitnog rada
Elektronske knjige	prema mogućnostima
Elektronski udžbenici za sve predmete	po 1 za svakog nastavnika
Elektronski časopisi	prema mogućnostima
Referensna zbirka u elektronskom obliku	prema potrebama obrazovno-vaspitnog rada
Bibliografske baze podataka	prema potrebama obrazovno-vaspitnog rada

Prostorija za užinu

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Standardni trpezarijski sto u skladu sa uzrastom za 4 osobe	komad	8
2.	Standardne trpezarijske stolice	komad	u skladu sa kapacitetom prostorije po 4 za svaki sto
3.	Automat za vodu/piće	komad	1
4.	Reprodukcije i najbolji radovi učenika	komad	3-5
5.	Lavabo sa baterijom, povezan sa instalacijama	komad	1
6.	Bojler sa izvedenim instalacijama	komad	u skladu sa brojem toč. mesta
7.	Stalak za ubruse	komad	1
8.	Dozator za tečni sapun	komad	1
9.	Higijenska kanta za otpatke na nožno otvaranje (veća)	komad	1

GRUPA PROSTORIJA ZA ZAPOSLENE

Prostorija za nastavno osoblje (zbornica)

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Konferencijski sto za 6 nastavnika	komad	u skladu sa brojem odeljenja
2.	Stolica sa tapaciranim sedištem	komad	u skladu sa brojem stolova
3.	Stočić za telefon	komad	1
4.	Telefon	komad	1
5.	Ormar sa pregradama za arhiviranje i odlaganje dokumentacije	komad	u skladu sa brojem odeljenja
6.	Tabla za raspored časova	komad	1
7.	Tabla za obaveštenje	komad	1
8.	Časovnik (zidni)	komad	1
9.	Ogledalo, 0,9 m x 0,9 m	komad	1
10.	Slike, umetničke reprodukcije	komad	1-3
11.	Čiviluk zidni	komad	u skladu sa brojem odeljenja
12.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri	komad	za svaki prozor
13.	Ormarić za prvu pomoć - priručna apoteka	komad	1

Prostorije za stručne službe

Prostorija za pedagoga

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Radni sto za pedagoga	komad	1
2.	Stolica za pedagoga	komad	1
3.	Veći sto za grupni rad	komad	1
4.	Stolica	komad	2-4
5.	Ormari sa delom koji se zaključava za radna sredstva, biblioteku i dokumentaciju	komad	2-4
6.	Čiviluk, stojeći	komad	1
7.	Računar odgovarajuće konfiguracije sa stalnom internet vezom i zvučnicima	komad	1
8.	Registratori za čuvanje dokumentacije	komad	u skladu sa potrebama
Literatura
Stručna i naučna literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koju stručne službe koriste, navedena je u sklopu fonda školske biblioteke

Prostorija za psihologa

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Radni sto za psihologa	komad	1
2.	Stolica za psihologa	komad	1
3.	Veći sto za grupni rad	komad	1
4.	Stolica	komad	2-4
5.	Ormari sa delom koji se zaključava za radna sredstva, biblioteku i dokumentaciju	komad	2-4
6.	Čiviluk, stojeći	komad	1
7.	Računar odgovarajuće konfiguracije sa stalnom internet vezom i zvučnicima	komad	1
8.	Registratori za čuvanje dokumentacije	komad	u skladu sa potrebama
Naziv sredstva za rad školskog psihologa
1.	Psihološki testovi za ispitivanje opštih i posebnih sposobnosti, individualni i grupni, testovi ličnosti, testovi za profesionalnu orijentaciju i odgovarajući potrošni materijal za upisivanje rezultata (više različitih testova koje isključivo psiholog bira, koristi i čuva)	komad	30
Literatura
Stručna i naučna literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koju stručne službe koriste, navedena je u sklopu fonda školske biblioteke

Prostorije za upravu

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Pisaći sto sa fiokama sa obe strane stola i praznim međuprostorom, u svakoj prostoriji za upravu škole	komad	1
2.	Stolica sa tapaciranim sedištem	komad	1
3.	Telefon	komad	1
4.	Konferencijski sto, dimenzija 1,2 m x 0,8 m x 0,75 m u prostoriji direktora	komad	1-2
5.	Stolice tapacirane, prema razvijenosti škole	komad	4-10
6.	Vitrina za priručni materijal	komad	1
7.	Čiviluk, stojeći	komad	1
8.	Slika istaknute ličnosti čije ime nosi škola	komad	1
9.	Grb Republike Srbije	komad	1
10.	Reprodukcije umetničkih slika ili najbolji radovi učenika	komad	1
11.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri	komad	za svaki prozor
12.	Klub-garnitura	komad	1

Prostorije za administraciju

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Pisaći sto sa fiokama sa obe strane stola i praznim međuprostorom, u svakoj prostoriji za administraciju	komad	1-2
2.	Stolica sa tapaciranim sedištem	komad	1-2
3.	Stočić sa dve polufotelje za stranke	komad	1
4.	Ormar, metalni sa trezorom	komad	1
5.	Vitrina za priručni materijal	komad	1
6.	Čiviluk, stojeći	komad	1
7.	Zastori, trakaste zavese ili venecijaneri	komad	za svaki prozor
8.	Računar odgovarajuće konfiguracije sa stalnom internet vezom	komad	1

Prostorije za zdravstvenu zaštitu (opciono)

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Ležaj za lekarski pregled	komad	1
2.	Zubarska stolica sa uređajima (komplet)	komad	1
3.	Sto (pisaći), standardni	komad	1
4.	Stolica od kojih jedna sa tapaciranim sedištem i dve na vijak	komad	3
5.	Vaga sa visinomerom	komad	1
6.	Vitrina za instrumente i lekove	komad	1
7.	Čiviluk, stojeći	komad	1
Naziv nameštaja i opreme čekaonice
Red. br.	Naziv nameštaja i opreme	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Klub sto (manji pravougaoni)	komad	1-2
2.	Stolice obične	komad	10

Prostorija za pomoćno osoblje

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Sto	komad	1-2
2.	Stolice	komad	1-6
3.	Ormar za garderobu (odvojeni delovi za civilnu garderobu i radnu uniformu)	komad	u skladu sa brojem zaposlenih

Portirnica (opciono)

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Sto	komad	1
2.	Stolica obična	komad	1
3.	Tabla za ključeve	komad	1

Prostorija za domara (radionica)

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Radni sto	komad	1
2.	Stolica obična	komad	1
3.	Orman za alat	komad	1
4.	Mašine za opravke i održavanje objekta i dvorišta	komad	u skladu sa mogućnostima

Čajna kuhinja sa klubom za zaposlene

Red. br.	Naziv nameštaja	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Šporet ili ugradna ploča	komad	1
2.	Frižider	komad	1
3.	Bojler, ekspresni ili protočni	komad	1
4.	Radna ploča sa ugradnim elementima (sudopera sa baterijom)	komad	1
5.	Viseći elementi	komad	1-2
6.	Polica za sušenje posuđa, odnosno prema mogućnostima mašina za pranje posuđa	komad	1
7.	Higijenska kanta za otpatke na nožno otvaranje	komad	1
8.	Klub-garnitura	komad	1

POMOĆNE PROSTORIJE

Komunikacije (hodnici i holovi)

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Slike zidne: umetničke (reprodukcije), istaknutih naučnika i književnika, prirodnih lepota naše zemlje, đački radovi	komad	5-20
2.	Pano za izlaganje i informacije	komad	1-3
3.	Postolje ili držač za cveće, u svakom hodniku	komad	2-3
4.	Stočić sa dve polufotelje za stranke, u hodniku ispred prostorije za upravu	garnitura	1
5.	Otirač, veći	komad	1 na svakom ulazu
6.	Protivpožarni aparat	komad	1 na svakih 50 m2
7.	Sto za dežurnog učenika	komad	1
8.	Stolice za dežurnog učenika	komad	2
9.	Ormar za izgubljene stvari	komad	1
10.	Garderoba (u skladu sa arhitektonskim rešenjem)	kompleta	u skladu sa brojem odeljenja
11.	Točeće mesto sa vodom za piće	komad	1 po spratu

Prostorija za server

Red. br.	Naziv nameštaja i opreme prostorije	Jedinica mere	Količina po normativu
1.	Oprema za prednaponsku zaštitu i rezervno napajanje struje/UPS uređaji	komad	1
2.	Rek sa mrežnim instalacijama	komad	1

 

NASTAVNA SREDSTVA

SRPSKI JEZIK I KNJIŽEVNOST I GRUPA PREDMETA IZ OBLASTI SRPSKOG JEZIKA I KNJIŽEVNOSTI U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA (SRPSKI JEZIK, KNJIŽEVNOST, UVOD U OPŠTU LINGVISTIKU, RETORIKA I BESEDNIŠTVO)

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/preporučeno	Posebne napomene
1.	Slike (fotografije, umetničke reprodukcije) pisaca iz programa	zbirka	1	obavezno
2.	Karta raspoređenosti jezika sveta	komad	1	obavezno
3.	Mapa stabla indoevropskih jezika	komad	1	obavezno
4.	Dijalekatska karta srpskog jezika	komad	1	obavezno
5.	Poster ćiriličkog pisma	komad	1	obavezno
6.	Poster latiničkog pisma	komad	1	obavezno
7.	Poster najstarijih pisama slovenske pismenosti	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
8.	Poster razvoja srpskog jezika	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
9.	Poster izgleda antičkog pozorišta	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
10.	Poster izgleda pozorišta u doba renesanse	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
11.	Poster izgleda savremenog pozorišta, bioskopa, biblioteka, čitaonica	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
12.	Poster najstarijih štampanih knjiga i časopisa u Srbiji	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
13.	Poster vrsta umetnosti	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
14.	Poster književnih rodova i vrsta	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
15.	Posteri, sheme, grafikoni i drugi grafički prikazi; primeri sistematizacije nastavnih sadržaja prema temama i jedinicama iz jezika (gramatike) u skladu sa nastavnim programom	po komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
16.	Posteri, sheme, grafikoni i drugi grafički prikazi; primeri sistematizacije nastavnih sadržaja prema temama i jedinicama iz književnosti (stilske figure, versifikacija, oblici kazivanja)	po komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
17.	Zvučne čitanke	zbirka od 1. do 4. raz.	1	obavezno
18.	Sprski akcenat (CD)	komad	1	preporučeno
19.	Mali akcenatski rečnik srpskog jezika (CD)	komad	1	preporučeno
20.	Auditivni materijali iz oblasti fonetike sa fonologijom, akcentologije i dijalektologije	komad	1	obavezno	prema raspoloživim izvorima
21.	Video materijali o piscima, knjigama, književnosti i književnim pojavama iz nastavnog programa (dokumentarni filmovi, video zapisi, specijalne emisije i sl.)	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
22.	Igrani filmovi, televizijski filmovi ili serije koji su ekranizacija ili dramatizacija književnih dela iz nastavnog programa	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
23.	Antologija epske poezije (CD)	komad	1	preporučeno
24.	Antologija lirske poezije (CD)	komad	1	preporučeno
25.	Antologija narodne proze (CD)	komad	1	preporučeno
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

SRPSKI KAO NEMATERNJI JEZIK

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
1.	Slike (fotografije, umetničke reprodukcije) pisaca iz programa	zbirka	1	obavezno
2.	Karta raspoređenosti jezika sveta	komad	1	obavezno
3.	Mapa stabla indoevropskih jezika	komad	1	obavezno
4.	Poster ćiriličkog pisma	komad	2	obavezno
5.	Poster latiničkog pisma	komad	1	obavezno
6.	Poster vrsta umetnosti	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
7.	Poster književnih rodova i vrsta	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
8.	Posteri, sheme, grafikoni i drugi grafički prikazi; primeri sistematizacije nastavnih sadržaja prema temama i jedinicama iz jezika (gramatike) u skladu sa nastavnim programom	po komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
9.	Posteri, sheme, grafikoni i drugi grafički prikazi; primeri sistematizacije nastavnih sadržaja prema temama i jedinicama iz književnosti	po komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
10.	Zvučne čitanke	zbirka od 1. do 4. razreda	1	obavezno	po potrebi
11.	Srpski akcenat (CD)	komplet	1	preporučeno
12.	Mali akcenatski rečnik srpskog jezika (CD)	komad	1	preporučeno
13.	Auditivni materijali iz oblasti fonetike sa fonologijom, akcentologije i dijalektologije	komad	1	obavezno	prema raspoloživim izvorima
14.	Video materijali o piscima, knjigama, književnosti i književnim pojavama iz nastavnog programa (dokumentarni filmovi, video zapisi, specijalne emisije i sl.	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
15.	Igrani filmovi, televizijski filmovi ili serije koji su ekranizacija ili dramatizacija književnih dela iz nastavnog programa	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
16.	Antologija epske poezije (CD)	komad	1	preporučeno
17.	Antologija lirske poezije (CD)	komad	1	preporučeno
18.	Antologija narodne proze (CD)	komad	1	preporučeno
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

PRVI I DRUGI STRANI JEZIK (I OSNOVI PREVOĐENJA U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA)

Oprema i nastavna sredstva za prvi strani jezik normirana su za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike, grafikoni i karte (fakultativno)
1.	Zidne slike ili fotografije o zemlji ili zemljama čiji se jezik uči	komad	1	obavezno
2.	Zidne slike značajnih stranih kulturnih i naučnih stvaralaca, kao i istorijskih ličnosti, prema programu nastave i učenja	komad	1	obavezno
3.	Geografska karta zemlje ili zemalja čiji se jezik uči	komad	1	obavezno
4.	Grafičko prikazivanje jezičkih zakonitosti	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
Multimedijalni obrazovni materijali
1.	CD ili DVD medijumi koji čine sastavni deo udžbeničkog kompleta po kome se radi	komplet	1	obavezno
2.	Video i auditivni materijali (koji sadrže jezičke vežbe, tekstove, pesme, filmove sa lingvopragmatskim sadržajima, itd.)	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
3.	CD ili DVD medijumi sa dodatnim jezičkim materijalom po izboru	zbirka	1	obavezno	prema raspoloživim izvorima
4.	Softver za nastavu stranog jezika (prema programu nastave i učenja)			obavezno
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

LATINSKI JEZIK I GRUPA PREDMETA IZ OBLASTI KLASIČNIH JEZIKA U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA (LATINSKI JEZIK SA ELEMENTIMA KLASIČNE CIVILIZACIJE, KLASIČNI GRČKI JEZIK, OSNOVI KLASIČNIH NAUKA)

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike, grafikoni i karte (fakultativno)
1.	Zidne slike ili fotografije prema programu nastave i učenja	komad	1	obavezno
2.	Zidne slike značajnih kulturnih i naučnih stvaralaca, kao i istorijskih ličnosti prema programu nastave i učenja	komad	1	obavezno
3.	Zidne karte i mape prema programu nastave i učenja (istorijske karte razvoja Rimskog carstva i klasične Grčke i sl.)	komad	1	obavezno
4.	Grafički prikazi jezičkih zakonitosti	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
Multimedijalni obrazovni materijali
1.	CD ili DVD medijumi koji čine sastavni deo udžbeničkog kompleta po kome se radi	komplet	1	obavezno
2.	Video i auditivni materijali (koji sadrže jezičke vežbe, tekstove, pesme, filmove sa lingvopragmatskim sadržajima itd.)	komad	2-4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
3.	Softver za nastavu latinskog jezika (prema programu nastave i učenja)			obavezno
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

MATEMATIKA I GRUPA PREDMETA IZ OBLASTI MATEMATIKE U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA I ODELJENJIMA UČENIKA SA POSEBNIM SPOSOBNOSTIMA (ANALIZA SA ALGEBROM, GEOMETRIJA, LINEARNA ALGEBRA I ANALITIČKA GEOMETRIJA, VEROVATNOĆA I MATEMATIČKA STATISTIKA, NUMERIČKA MATEMATIKA, DISKRETNA MATEMATIKA)

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
1.	Pribor za crtanje: lenjir, šestar koji odgovara vrsti table, jednakokraki pravougli trougaoni lenjir, pravougli trougaoni lenjir sa uglom od 600, uglomer	komplet	1	obavezno	za svakog nastavnika
2.	Zidne slike, posteri i grafički prikazi	komad	4	obavezno	za kabinet/za 1 odeljenje
3.	Model zbira uglova trougla	komad	1	preporučeno
4.	Model obima i površine kruga	komad	1	preporučeno
5.	Model centralnog i periferijskog ugla	komad	1	preporučeno
6.	Model uglova sa paralelnim i normalnim kracima	komplet	1	preporučeno
7.	Model Pitagorine teoreme	komad	1	preporučeno
8.	Modeli ravnih geometrijskih figura za demonstriranje razložive i dopunske jednakosti	komplet	1	preporučeno
9.	Modeli omotača geometrijskih tela	komplet	1	preporučeno
10.	Modeli geometrijskih tela (od žice i drveta)	komplet	1	obavezno	za kabinet/za 1 odeljenje
11.	Model koordinantnog sistema u ravni	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
12.	Model koordinantnog sistema u prostoru	komad	1	preporučeno	mogu izrađivati učenici u saradnji sa nastavnikom
13.	Model kvadriranja binoma	komad	1	preporučeno
14.	Model razlike kvadrata	komad	1	preporučeno
15.	Džepni kalkulator	komad	30	obavezno	po nastavniku
Multimedijalni obrazovni materijali
1.	Softver za nastavu matematike (prema programu nastave i učenja)			obavezno	po izboru stručnog veća
2.	Video materijali o matematičarima, matematičkim dostignućima, oblastima iz programa nastave i učenja (dokumentarni filmovi, video zapisi, specijalne emisije i sl.)			obavezno	prema raspoloživim izvorima
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke.

FIZIKA I GRUPA PREDMETA IZ OBLASTI FIZIKE U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA I ODELJENJIMA UČENIKA SA POSEBNIM SPOSOBNOSTIMA ZA FIZIKU (OSNOVE MEHANIKE I TERMODINAMIKE, ELEKTROMAGNETIZAM I OPTIKA, MEHANIKA SA TEORIJOM RELATIVNOSTI, ATOMSKA I MOLEKULARNA FIZIKA, FIZIKA MIKROSVETA, ASTRONOMIJA *)

Oprema i nastavna sredstva normirana su za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike
1.	Međunarodni sistem mera i mernih jedinica	komad	2	obavezno	za kabinet i pripremnu prostoriju
2.	Slike poznatih fizičara	komad	5-10	obavezno	za kabinet
3.	Periodni sistem elemenata	komad	1	obavezno
Aparati, instrumenti, pribor i modeli
Mehanika
1.	Čelična metarska traka	komad	10	obavezno	za kabinet
2.	Pomično merilo sa nonijusom (tačnosti 0,02 mm i 0,05 mm)	komad	4	obavezno
3.	Mikrometarski zavrtanj	komad	3	obavezno
4.	Hronometar - mehanički	komad	5	obavezno
5.	Digitalni hronometar sa kablovima sa fotosenzorima	komplet	2	obavezno
6.	Kablovi sa fotosenzorima za digitalni hronometar	komad	4	obavezno
7.	Terazije sa kompletom tegova	komad	2	obavezno
8.	Digitalna vaga do 0,5 kg	komad	2	obavezno
9.	Dinamometri (cevni)	komplet	1	obavezno
10.	Dinamometri sa kružnom skalom	komplet	1	obavezno
11.	Dinamometri za magnetnu tablu	komplet	1	obavezno
12.	Čelične opruge različitih dimenzija i konstanti	komplet	1	obavezno
13.	Galilejev žleb (dvodelna strma ravan)	komad	1	obavezno
14.	Kolica na šinama (par kolica sa oprugom, i odgovarajućim priborom za proveru zakona akcije i reakcije)	komplet	1	obavezno
15.	Uređaj sa kolicima za proveru zakona održanja energije	komplet	2	obavezno
16.	Atvudova mašina	komplet	3	obavezno
17.	Njutnova cev	komad	1	obavezno
18.	Maksvelov točak	komad	1	obavezno
19.	Poluga sa tegovima za kačenje	komplet	1	obavezno
20.	Centrifugalna mašina sa kompletom delova	komad	1	obavezno
21.	Obrtni disk za demonstraciju centripetalne sile (u kombinaciji sa dinamometrom)	komad	1	obavezno
22.	Oberbekov točak	komad	1	obavezno
23.	Uređaj za proveru zakona kinematike i dinamike rotacionog kretanja	komplet	2	obavezno
24.	Model mrtve petlje	komad	1	obavezno
25.	Prantlova stolica i tegovi	komad	1	obavezno
26.	Perkusiona mašina	komad	1	obavezno
27.	Vazdušni sto sa kompletom delova**	komplet	1	preporučeno**
28.	Uređaj za proveru Bernulijeve jednačine	komad	2	obavezno
29.	Pitoova cev	komad	1	obavezno
30.	Vakuum pumpa - mehanička	komad	1	obavezno
31.	Stakleno zvono (recipijent)	komad	2	obavezno
32.	U manometar sa vodom	komad	2	obavezno
33.	Barometri	komad	2	obavezno
34.	Metalni manometar	komad	1	obavezno
35.	Aerometri različitog opsega	komplet	1	obavezno
36.	Arhimedova vaga	komad	1	obavezno
37.	Model aerodinamičkog tunela sa kompletom pripadajućih delova (aerodinamička vaga, aerodinamička tela)**	komplet	1	preporučeno**
38.	Stoksov viskozimetar	komplet	3	obavezno
39.	Uređaj za određivanje modula elastičnosti	komad	3	obavezno
40.	Matematičko klatno	komad	3	obavezno
41.	Fizičko klatno	komad	2	obavezno
42.	Klatno na elastičnoj opruzi sa kompletom tegova	komad	3	obavezno
43.	Klatno za rezonanciju	komad	1	obavezno
44.	Ton generator	komad	1	obavezno
45.	Talasna mašina (Zvorkinova)	komad	1	obavezno
46.	Talasna kada ili WSP aparat	komplet	1	obavezno
47.	Zvučne viljuške sa i bez rezonatorske kutije	komplet	1	obavezno
48.	Uređaj za određivanje brzine zvuka u vazduhu pomoću vazdušnog stuba	komad	2	obavezno
49.	Uređaj za određivanje brzine zvuka u metalu pomoću Kuntove cevi sa ton generatorom	komplet	1	obavezno
50.	Data - loger sa kompletom senzora za mehaniku	komad	1	obavezno
Toplotna fizika
1.	Model za demonstraciju idealnog gasa	komplet	1	obavezno	za kabinet
2.	Uređaj za proveravanje Bojl - Mariotovog zakona	komad	3	obavezno
3.	Uređaj za proveru Šarlovog zakona	komad	3	obavezno
4.	Uređaj za demonstraciju adijabatske kompresije i ekspanzije	komad	1	obavezno
5.	Pribor za demonstraciju širenja čvrstih tela pri zagrevanju	komad	1	obavezno
6.	Pribor za demonstraciju širenja tečnosti	komad	1	obavezno
7.	Pribor za demonstraciju širenja gasova	komad	1	obavezno
8.	Uređaj za demonstraciju kapilarnih pojava pomoću kapilara	komplet	1	obavezno
9.	Laboratorijski termometri (alkoholni do 100°C)	komad	5	obavezno
10.	Digitalni termometar	komad	5	obavezno
11.	Kalorimetar	komad	1	obavezno
12.	Pribor za demonstraciju prenosa toplote provođenjem	komplet	1	obavezno
13.	Komplet za prenos i konverziju energije	komplet	1	obavezno
14.	Pribor za demonstraciju prenosa toplote strujanjem	komad	1	obavezno
15.	Pribor za demonstraciju prenosa toplote zračenjem	komplet	1	obavezno
16.	Pribor za demonstraciju ključanja pri sniženom pritisku	komad	1	obavezno
17.	Komplet žičanih ramova za površinski napon	komad	1	obavezno
18.	Uređaj za određivanja koeficijenta površinskog napona metodom otkidanja	komad	3	obavezno
19.	Komplet za realizaciju Rejlijevog eksperimenta	komad	1	obavezno
20.	Data - loger sa kompletom senzora za toplotnu fiziku	komad	1	obavezno
Elektromagnetizam
1.	Staklene šipke	komad	3	obavezno	za kabinet
2.	Plastične šipke	komad	5	obavezno
3.	Metalne šipke sa izolatorskom drškom	komad	2	obavezno
4.	Tkanina za naelektrisavanje tela (vuna, krzno, svila…)	komad	4	obavezno
5.	Elektrostatička mašina ili Van de Grafov generator	komad	2	obavezno
6.	Elektrofor	komad	2	obavezno
7.	Elektrostatičko klatno	komad	2	obavezno
8.	Elektroskop	komad	2	obavezno
9.	Elektrometar sa kompletom delova	komplet	2	obavezno
10.	Perjanice za demonstraciju linija sila električnog polja	komad	4	obavezno
11.	Kolebova elektrostatička mrežica	komad	1	obavezno
12.	Metalni konusni konduktor za demonstraciju raspodele naelektrisanja	komad	1	obavezno
13.	Faradejev kavez	komad	1	obavezno
14.	Pločasti kondenzator promenljivog kapaciteta	komad	1	obavezno
15.	Komplet magneta (šipkastih i potkovičastih)	komplet	1	obavezno
16.	Magnetne igle	komad	3	obavezno
17.	Kompas	komad	2	obavezno
18.	Stabilisani ispravljač sa kontinuiranom promenom napona do 12 V/1A	komad	2	obavezno
19.	Ispravljač sa kontinuiranom promenom napona do 30 V/do 5 A	komad	2	obavezno
20.	Regulacioni autotransformator	komad	2	obavezno
21.	Mrežni transformator do 24 V	komad	2	obavezno
22.	Demonstracioni transformator sa kompletom kalemova	komplet	1	obavezno
23.	Teslin transformator**	komad	1	preporučeno**
24.	Rumkorfor induktor	komad	1	obavezno
25.	Demonstracioni ampermetar	komad	1	obavezno
26.	Demonstracioni voltmetar	komad	1	obavezno
27.	Demonstracioni galvanometar	komad	1	obavezno
28.	Ampermetar za jednosmernu i naizmeničnu struju sa više opsega	komad	2	obavezno
29.	Miliampermetar ili galvanometar sa nulom na sredini skale	komad	2	obavezno
30.	Voltmetar sa više opsega za jednosmernu i naizmeničnu struju	komad	2	obavezno
31.	Univerzalni merni instrument za jednosmernu i naizmeničnu struju - analogni	komad	2	obavezno
32.	Univerzalni merni instrument za jednosmernu i naizmeničnu struju - digitalni	komad	15	obavezno
33.	Osciloskop	komplet	1	obavezno
34.	Dvomlazni osciloskop sa ton generatorom**	komplet	1	preporučeno**
35.	Otpornici sa klizačem (reostati) različitih opsega	komad	5	obavezno
36.	Laboratorijski potenciometri (različite snage)	komad	2	obavezno
37.	Otporna dekada	komad	6	obavezno
38.	Kondenzatorska dekada	komad	2	obavezno
39.	Demonstracioni elektromagnet	komad	1	obavezno
40.	Model generatora za jednosmernu struju	komplet	1	obavezno
41.	Model generatora za naizmeničnu struju	komplet	1	obavezno
42.	Uređaj za demonstraciju uzajamnog delovanja dva paralelna provodnika sa strujom	komad	1	obavezno
43.	Uređaj za demonstraciju Erstedovog ogleda	komad	1	obavezno
44.	Uređaj za demonstraciju linija magnetnog polja	komad	1	obavezno
45.	Uređaj za određivanje horizontalne komponente magnetnog polja Zemlje	komad	4	obavezno
46.	Uređaj za demonstraciju elektromagnetne indukcije	komplet	1	obavezno
47.	Uređaj za demonstraciju Amperove sile	komad	1	obavezno
48.	Komplet za demonstraciju Lencovog pravila	komad	1	obavezno
49.	Uređaj za određivanje zavisnosti električnog otpora od temperature	komad	1	obavezno
50.	Prekidači na pleksi postolju (obični i taster)	komad	10	obavezno
51.	Makete sa otpornicima za ostvarivanje redne i paralelne veze (elementi kola za jednosmernu struju)	komad	5	obavezno
52.	Komplet sa elementima za pravljenja različitih električnih kola	komplet	5	obavezno
53.	Komplet za elektrolizu bakar-sulfata ili drugog jedinjenja	komad	1	obavezno
54.	Hofmanov aparat za elektrolizu vode**	komad	1	preporučeno**
55.	Komplet spektralnih cevi	komplet	3	obavezno
56.	Izvor za napajanje spektralnih cevi	komad	1	obavezno
57.	Reokord sa klizačem	komad	4	obavezno
58.	Kalorimetar za Džul - Lencov zakon	komad	1	obavezno
59.	Žičani termoelement	komad	1	obavezno
60.	Zavojnice različitog induktiviteta	komad	3	obavezno
61.	Elektromotor sa priključnim delovima (sa jednosmernim i naizmeničnim napajanjem)	komplet	1	obavezno
62.	Mikrofon	komad	1	obavezno
63.	Zvučnik do 20 W	komad	2	obavezno
64.	Generator elektromagnetnih talasa različitih opsega učestanosti	komplet	1	obavezno
65.	Komplet za proučavanje mikro talasa**	komplet	1	preporučeno**
66.	Komplet za proizvođenje centimetarskih elektromagnetnih talasa i demonstraciju Hercovih ogleda	komplet	1	obavezno
67.	Mali niskofrekventni pojačivač (1-5 W)	komad	1	obavezno
68.	Data - loger sa kompletom senzora za elektromagnetizam	komad	1	obavezno
Optika
1.	Komplet ogledala, sočiva i prizmi	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Geometrijska optika na magnetnoj tabli	komplet	1	obavezno
3.	Optička klupa sa priborom	komplet	1	obavezno
4.	Komplet za talasnu optiku (interferencija, difrakcija, polarizacija i disperzija)	komad	1	obavezno
5.	Didaktički laser (diodni do 1 mW ili gasni laser He-Ne do 2 mW)	komad	2	obavezno
6.	Lupe različitih optičkih moći	komad	10	obavezno
7.	Durbin	komad	1	obavezno
8.	Mikroskop - školski (sa priključkom za PC)	komad	5	obavezno
9.	Teleskop - školski **	komad	1	preporučeno**
10.	Školski spektroskop	komad	1	obavezno
11.	Fotometar	komad	1	obavezno
12.	Polarimetar (obrtanje ravni polarizacije)	komad	1	obavezno
Struktura materije, osnove kvantne i nuklearne fizike
1.	Modeli kristalnih rešetki	komad	2	obavezno	za kabinet
2.	Fotoćelija sa držačem	komad	1	obavezno
3.	Termistor	komad	2	obavezno
4.	Kolekcija poluprovodničkih elemenata (dioda, fotodioda, fotootpornik, fototranzistor, tranzistor sa efektom polja, tiristor...)	komplet	5	obavezno
5.	Scintilacioni detektor**	komad	1	preporučeno**
6.	Model Vilsonove komore	komad	1	obavezno
7.	Gajger - Milerov brojač	komad	3	obavezno
8.	Uređaj za određivanje ugaone divergencije laserskog snopa	komplet	2	obavezno
9.	Radioaktivni preparati - školski	komplet	1	obavezno
10.	Set za merenje Plankove konstante	komplet	1	obavezno
11.	Aparat za proučavanje fotoelektričnog efekta	komplet	1	obavezno
12.	Visokonaponski generator do 5 kV	komplet	1	obavezno
13.	Uređaj za određivanje specifičnog naelektrisanja (e/m)	komplet	1	obavezno
Astronomija
1.	Karta severnog i južnog neba	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Karta Meseca	komad	1	obavezno
3.	Karta Sunčevog sistema	komad	1	obavezno
4.	Pokretne karte sazvežđa	komad	15	obavezno
5.	Armilarna sfera	komad	1	obavezno
6.	Globus sa sazvežđima	komad	1	obavezno
7.	Model Sunčevog sistema	komplet	1	obavezno
8.	Školski teleskop sa dva okulara (uvećanje 30 i 60)	komad	1	obavezno
Materijali i hemikalije
1.	Alkohol, etil	litar	2	obavezno	za kabinet
2.	Oleinska kiselina	litar	0,1	obavezno
3.	Natrijum-hlorid	kilogram	0,5	obavezno
4.	Kalijum - permanganat	kilogram	0,5	obavezno
5.	Opiljci gvožđa	kilogram	0,5	obavezno
6.	Bakar-sulfat	kilogram	0,5	obavezno
7.	Kalijum-hidroksid ili natrijum-hidroksid	kilogram	0,5	obavezno
8.	Prah od plute ili sl.	kilogram	0,2	obavezno
9.	Glicerin	litar	2	obavezno
10.	Staklene kuglice	kilogram	0,2	obavezno
11.	Čelične kuglice	kilogram	0,5	obavezno
12.	Špiritus	litar	1	obavezno
13.	Etar	litar	1	obavezno
14.	Žica (licnasta sa PVC izolacijom)	metar	100	obavezno
15.	Komplet kablova sa banana utičnicima različitih dužina (30 cm, 50 cm, 100 cm, 200 cm - po 10 komada)	komad	10	obavezno
16.	"Papučice", "krokodili"	komad	po 10	obavezno
17.	Banana utikači 4 mm (različitih boja)	komad	100	obavezno
18.	Buksne, standardne 4 mm	komad	30	obavezno
19.	Aluminijumska folija, pakovanje 10 m	komad	2	obavezno
20.	Flomasteri (razni)	komplet	2	obavezno
21.	Punjači za flomastere	komplet	2	obavezno
22.	Gumena i plastična creva različitog prečnika i dužine, zapušači	-	po potrebi	obavezno
23.	Tinol žica za lemljenje	kilogram	0,2	obavezno
Pomoćna sredstva
1.	Stativ, univerzalni sa kompletom delova (mufovi, kleme, prstenovi)	komad	20	obavezno	za kabinet
2.	Razvodne kutije (produžni gajtani sa tri do 5 izvoda)	komad	po 5	obavezno
3.	Tegovi za međusobno povezivanje i vešanje 2 x 50 g, 100 g, 200 g, 1.000 g	komplet	10	obavezno
4.	Tela pravilnog i nepravilnog oblika (kocka, kvadar, lopta, valjak i dr.) od različitih materijala (drvo, plastika, metal) i sa mogućnošću vešanja	komplet	2	obavezno
5.	Laboratorijsko staklo: - čaše 100-200 ml - baloni - tikvice 500 ml - menzure 10, 20, 200, 2.000 ml - prelivna posuda 400 ml - epruvete - birete - pipete - kapaljke - špric boca, plastična	komad komad komplet komad komad komad komad komad	10 3 2 2 20 2 5 2	obavezno
6.	Fen	komad	1	obavezno
7.	Električni rešo	komad	2	obavezno
8.	Špiritusne lampe	komad	10	obavezno
Alati
1.	Stega mašinska, srednja	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Lemilica za fino i grublje lemljenje (50-150 W)	komad	2	obavezno
3.	Glimerica	komad	2	obavezno
4.	Kombinovana klešta sa izolovanim drškama	komad	2	obavezno
5.	Komplet burgija za drvo	komplet	1	obavezno
6.	Komplet burgija za metal	komplet	1	obavezno
7.	Električna bušilica	komad	1	obavezno
8.	Makaze za papir	komad	2	obavezno
9.	Odvrtke (obične i zvezdaste)	komplet	2	obavezno
10.	Čekić	komad	2	obavezno
11.	Testera za drvo, ručna, mala	komad	1	obavezno
12.	Bonsek (testera za metal)	komad	1	obavezno
13.	Pinceta metalna	komad	5	obavezno
14.	Komplet turpija za metal, manje	komplet	1	obavezno
15.	Četke za pranje laboratorijskih sudova	komad	2	obavezno
16.	Skalpel	komad	2	obavezno
Multimedijalni obrazovni materijali
Softver za nastavu fizike i astronomije (prema nastavnom programu)					po izboru stručnog veća
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke.

 

*	Napomena: za predmet Astronomija predviđena su nastavna sredstva koja su navedena u delu tabele pod nazivom Astronomija.
**	Napomena: obavezno u kabinetu za odeljenje učenika sa posebnim sposobnostima za fiziku, inače preporučeno.

 

BIOLOGIJA

Oprema i nastavna sredstva normirana su za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike
1.	Virusi - građa i raznovrsnost	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Ćelija prokariota (bakterija) - građa	komad	1	obavezno
3.	Ćelija eukariota (biljna ćelija) - građa	komad	1	obavezno
4.	Ćelija eukariota (životinjska ćelija) - građa	komad	1	obavezno
5.	Ćelijska membrana - građa	komad	1	obavezno
6.	Jedro - građa	komad	1	obavezno
7.	Ćelijski ciklus, amitoza (fisiona deoba)	komad	1	obavezno
8.	Mitoza	komad	1	obavezno
9.	Mejoza	komad	1	obavezno
10.	Set mikrografija: prokariotska i eukoriotska ćelija, osnovne subcelularne strukture biljnih i životinjskih ćelija	komad	1	obavezno
11.	Šematski prikaz gametogeneze	komad	1	obavezno
12.	Šematski prikaz brazdanja jajeta	komad	1	obavezno
13.	Tipovi gastrulacije	komad	1	obavezno
14.	Ekstraembrionalne tvorevine gmizavaca/ptica	komad	1	obavezno
15.	Placenta sisara	komad	1	obavezno
16.	Protista (amebe, bičari, trepljari, sporozoe)	komad	1	obavezno
17.	Beskičmenjaci (osnovni filumi i klase) - građa predstavnika svakog filuma (sunđer, hidra, dečja glista, metilj, kišna glista, rečni rak, pauk, pčela, metamorfoza insekata, puž, školjka, morska zvezda, jež)	komad	9	obavezno
18.	Beskičmenjaci (osnovni filumi) - raznovrsnost (slike predstavnika po filumima)	komad	2	obavezno
19.	Metilji, životni ciklus	komad	1	preporučeno
20.	Pantljičare, životni ciklus	komad	1	preporučeno
21.	Valjkasti crvi, životni ciklus	komad	1	preporučeno
22.	Amfioksus - građa	komad	1	preporučeno
23.	Kičmenjaci (klase) - građa predstavnika po klasama (šaran, žaba, gušter, golub, tigar/kunić...)	komad	6	obavezno
24.	Kičmenjaci (klase) - raznovrsnost (slike različitih vrsta iz klasa kičmenjaka)	komad	3	obavezno
25.	DNK, replikacija	komad	1	obavezno
26.	RNK, transkripcija	komad	1	obavezno
27.	Sinteza proteina	komad	1	obavezno
28.	Osnovna pravila nasleđivanja	komad	1	obavezno
29.	Cvet - građa, oprašivanje	komad	1	obavezno
30.	List (poprečni presek) - građa	komad	1	obavezno
31.	Stablo monokotila (poprečni presek) - građa	komad	1	obavezno
32.	Stablo dikotila (poprečni presek) - građa	komad	1	obavezno
33.	Koren (uzdužni i poprečni presek) - građa	komad	1	obavezno
34.	Alge - raznovrsnost	komad	1	obavezno
35.	Rastavići, mahovine, paprati	komad	1	obavezno
36.	Golosemenice - raznovrsnost	komad	1	obavezno
37.	Skrivenosemenice (monokotile) - raznovrsnost	komad	1	obavezno
38.	Skrivenosemenice (diokotile) - raznovrsnost	komad	1	obavezno
39.	Lekovite biljke u neposrednom okruženju - raznovrsnost	komad	1	preporučeno
40.	Jestive biljke u neposrednom okruženju - raznovrsnost	komad	1	preporučeno
41.	Gljive (jestive) - raznovrsnost	komad	1	obavezno
42.	Gljive (otrovne) - raznovrsnost	komad	1	obavezno
43.	Lišajevi - raznovrsnost	komad	1	obavezno
44.	Slike ugroženih i zaštićenih biljnih vrsta	komad	1	obavezno
45.	Anatomija čoveka - organi i organski sistemi	komad	11	obavezno
46.	Zdrava ishrana (piramida zdrave ishrane)	komad	1	obavezno
47.	Filogenetsko stablo	komad	1	obavezno
48.	Organizacioni nivoi (jedinka, ekosistem)	komad	1	preporučeno
49.	Geološka doba	komad	1	preporučeno
50.	Poređenje Lamarkove i Darvinove teorije (zidna slika na kojoj su žirafe)	komad	1	preporučeno
51.	Refleksni luk	komad	1	obavezno
52.	Trofička piramida, lanci ishrane	komad	1	obavezno
53.	Polne bolesti	komad	1	obavezno
54.	Promotivni plakati: sida, narkomanija, alkoholizam, pušenje	komad	4	preporučeno
55.	Promotivni plakati: nacionalni parkovi Srbije	komad	5	preporučeno
56.	Efekat staklene bašte	komad	1	preporučeno
Zidne karte
1.	Fizičko-geografska karta sveta	komad	1	preporučeno	za kabinet
2.	Reljefna geografska karta Srbije	komad	1	obavezno
Mikroskopski preparati
1.	Botanički preparati	komplet	3	obavezno	za kabinet
2.	Zoološki preparati	komplet	3	obavezno
3.	Citološki i histološki preparati	komplet	3	obavezno
4.	Sisar	komplet	1	obavezno
Modeli
1.	DNK	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Ćelija eukariota (biljna ćelija)	komad	1	obavezno
3.	Građa cveta (prašnici, tučak...)	komad	1	obavezno
4.	Ćelija eukariota (životinjska ćelija)	komad	1	obavezno
5.	Rasklapajući model ljudskog mozga	komad	1	obavezno
6.	Rasklapajući model srca	komad	1	obavezno
7.	Bubreg	komad	1	obavezno
8.	Unutrašnja građa čoveka (model trupa sa unutrašnjim organima)	komad	1	obavezno
9.	Model ljudskog uha i oka	komad	1	obavezno
10.	Mitoza	komplet	1	obavezno
11.	Mejoza	komplet	1	obavezno
Skeleti i dermoplastični preparati
1.	Ribe	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Žabe	komad	1	obavezno
3.	Zmije	komad	1	obavezno
4.	Ptice	komad	1	obavezno
5.	Čovek	komad	1	obavezno
Mokri preparati i suvi preparati/zbirke
1.	Botaničke zbirke (herbari, zbirke listova, plodova, semena...)	komplet	5	obavezno	za kabinet
2.	Zoološke zbirke (entomološke zbirke, zbirke ljuštura puževa i školjki...)	komplet	5	obavezno
3.	Paleontološke zbirke (okamenjeni ostaci biljaka i životinja)	komplet	5	obavezno
4.	Jednoćelijski organizmi	komplet	5	obavezno
5.	Paraziti	komplet	5	obavezno
Multimedijalni obrazovni materijali
Softver za nastavu biologije (prema programu nastave i učenja)				obavezno	po izboru stručnog veća
Aparati, instrumenti i pribor*
1.	Digitalni fotoaparat	komad	1	preporučeno	za kabinet
2.	Binokularni mikroskop (uvećanje 3.000 puta, sa priključkom za PC)	komad	2	obavezno
3.	Mikroskop (uvećanja 1.000 puta)	komad	1	obavezno
4.	Školski mikroskop (uvećanja 500 puta)	komad	15	obavezno
5.	Ručna lupa	komad	15	obavezno
6.	Stona lampa za mikroskop	komad	15	obavezno
7.	Pribor za vežbe (kadice, makaze, pincete, skalpel, igle za pričvršćivanje)	komplet	15	obavezno
8.	Pribor za zagrevanje (tronožac, azbestna mreža, gasna grejalica, laboratorijski rešo)	komplet	5	obavezno
9.	Metalni držači sa stalkom	komad	5	obavezno
10.	Termometri (od -10 do 100 °C)	komad	5	obavezno
11.	Aparat za merenje krvnog pritiska digitalni	komplet	5	obavezno
12.	Pribor za mikroskopiju: nož za sečenje, sahatno staklo, petri šolja, mikroskopske pločice, pokrovne ljuspe	komplet	5	obavezno
13.	Sterilizator	komad	1	obavezno
14.	Melanžer za brojanje leukocita	komad	5	obavezno
15.	Melanžer za brojanje eritrocita	komad	5	obavezno
16.	Komora za brojanje eritrocita	komad	5	obavezno
17.	Komora za brojanje leukocita	komad	5	obavezno
18.	Pribor za terenski rad: različite mreže za uzorkovanje, set za merenje parametara vode, planktonske mreže i sl.	komad	5	preporučeno**
19.	Mala centrifuga	komad	1	obavezno
20.	pH-metar	komad	2	obavezno
Laboratorijsko staklo i pribor
1.	Stativ za epruvete	komad	5	obavezno	za kabinet
2.	Stativ za sušenje laboratorijskog posuđa	komad	2	obavezno
3.	Štipaljka drvena za epruvete	komad	15	obavezno
4.	Četkica za epruvete	komad	5	obavezno
5.	Kašike raznih veličina (plastične)	komad	10	obavezno
6.	Gumeni zapušači raznih veličina	komad	10	obavezno
7.	Stezalice po Hofmanu	komad	5	obavezno
8.	Boca za destilovanu vodu, 1.000 ml	komad	5	obavezno
9.	Špric-boce, 250 ml (plastične)	komad	5	obavezno
10.	Boca za praškove (bela) sa brušenim zapušačem, 100 g	komad	15	obavezno
11.	Reagens boca, 100 ml	komad	5	obavezno
12.	Reagens boca, 250 ml	komad	5	preporučeno
13.	Reagens boca (tamna), 100 ml	komad	5	obavezno
14.	Porcelanska šolja	komad	5	obavezno
15.	Avan (tarionik) porcelanski sa tučkom	komad	5	obavezno
16.	Bireta 25 ml	komad	5	obavezno
17.	Pipete raznih veličina (sa plutanim i gumenim zatvaračima)	komad	15	obavezno
18.	Menzure raznih veličina	komad	8	obavezno
19.	Levak stakleni raznih veličina	komad	10	obavezno
20.	Sahatno staklo	komad	15	obavezno
21.	Staklene cevi (3 mm, 5 mm i 7 mm)	komplet	5	obavezno
22.	Staklene šipke	komad	30	obavezno
23.	Laboratorijske čaše, 100 ml	komad	15	obavezno
24.	Laboratorijske čaše, 250 ml	komad	15	obavezno
25.	Epruvete sa rubom	komad	100	obavezno
26.	Stakleno zvono sa tubusom	komad	1	obavezno
27.	Stakleno zvono bez tubusa	komad	1	obavezno
28.	Petri šolje	komad	15	obavezno
29.	Erlenmajer boce, 100 ml	komad	10	obavezno
30.	Predmetna stakla	komplet	5	obavezno
31.	Pokrovne ljuspe	komplet	5	obavezno
32.	Gumeno crevo	metar	5	obavezno
Lična zaštitna sredstva
1.	Zaštitne naočari	komad	16	obavezno
2.	Zaštitne rukavice	kutija	3	obavezno	za jednokratnu upotrebu
3.	Gumene rukavice	kutija	1	obavezno
4.	Laboratorijski mantil***	komad	17	obavezno	2 po nastavniku, 15 za učenike
Hemikalije
Za nastavu biologije				prema zahtevima programa i izboru stručnog veća
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

 

*	Obezbediti jednom godišnje održavanje aparata, instrumenata i opreme.
**	Obavezno u kabinetu odeljenja učenika sa posebnim sposobnostima za biologiju i hemiju, inače preporučeno.
***	Obezbediti kvartalno hemijsko čišćenje zaštitnih laboratorijskih mantila.

 

HEMIJA

Oprema i nastavna sredstva normirana su za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike
1.	Periodni sistem elemenata	komad	1	obavezno
2.	Međunarodni sistem mera i mernih jedinica	komad	1	obavezno
Aparati i uređaji*
1.	Tehnička vaga	komad	1	obavezno
2.	Analitička vaga	komad	1	obavezno
3.	Laboratorijski rešo	komad	5	obavezno	jedna ili više ploča
4.	pH-metar	komad	2	obavezno
5.	Unimer	komad	1	obavezno
6.	Elektrode	komplet	1	obavezno
7.	Ispravljač naizmenične struje	komad	1	obavezno	na 9-12 V
8.	Aparature za elektrolizu	komad	1	obavezno
9.	Štoperica	komad	2	obavezno
10.	Centrifuga	komad	1	obavezno
11.	Uljano kupatilo	komad	1	obavezno
12.	Vodeno kupatilo	komad	1	obavezno
13.	Peć za žarenje	komad	1	obavezno
14.	Sušnica	komad	1	obavezno
15.	Hofmanov aparat	komad	1	obavezno
16.	Aparat za destilaciju vode	komad	1	obavezno
Laboratorijski pribor i posuđe
1.	Bušač čepova	set	1	obavezno
2.	Stalak za epruvete	komad	16	obavezno	sa većim brojem otvora
3.	Tabla za sušenje lab. posuđa	komad	2	obavezno
4.	Štipaljke drvene za epruvete	komad	15	obavezno
5.	Stativ	komad	15	obavezno	metalni
6.	Hvataljke sa mufom za hladnjak	komad	5	obavezno
7.	Hvataljke duple za birete	komad	15	obavezno
8.	Mufa dupla mesingana	komad	5
9.	Hvataljke sa mufom za balone	komad	5
10.	Prsten za levak	komad	16	obavezno	Ø 50 mm
11.	Metalne mašice	komad	10	obavezno
12.	Tronožac	komad	10	obavezno
13.	Trougao za žarenje	komad	10	obavezno
14.	Mrežice za žarenje 16 cm x 16 cm	komad	10	obavezno
15.	Četkice za pranje	komad	15	obavezno	epruveta, balona, čaša
16.	Laboratorijska pinceta	komad	2	obavezno
17.	Metalna kašika za spaljivanje	komad	5	obavezno
18.	Kašičice i špatule	komad	15	obavezno	raznih veličina
19.	Posuda za odlaganje kašičica i špatula	komad	2	obavezno
20.	Creva	kilogram	1	obavezno	gumena, silikonska, PVC
21.	Zapušači	kilogram	1	obavezno	gumeni, i plutani, raznih veličina
22.	Bunzenov plamenik sa slavinom, reducir ventilom i bocom sa butan gasom	komad	5	obavezno
23.	Špiritusna lampa	komad	15	obavezno
24.	Kobaltno staklo	komad	5
25.	Nož, metalni i za sečenje stakla	komad	2	obavezno
26.	Klešta	komad	2	obavezno
27.	Turpija	komad	1	obavezno
28.	Čekić	komad	1	obavezno
29.	Makaze	komad	1	obavezno
30.	Stalak za pipete	komad	2	obavezno
31.	Propipete	komad	2	obavezno
32.	Boca za destilovanu vodu od 10 l sa slavinom	komad	1	obavezno
33.	Špric boca od 250 ml, plastične	komad	15	obavezno
34.	Boca za praškove od 50 g, staklene	komad	10	obavezno
35.	Boca za praškove od 100 g, staklene	komad	10	obavezno
36.	Boca za praškove od 250 g, staklene	komad	10	obavezno
37.	Reagens boca od 100 ml, staklene	komad	5	obavezno
38.	Reagens boca od 250 ml, staklene	komad	5	obavezno
39.	Reagens boca od 100 ml, tamne, staklene	komad	5	obavezno
40.	Porcelanska šolja 80 mm	komad	15	obavezno
41.	Porcelanski lončić za žarenje	komad	5	obavezno
42.	Avan sa tučkom/tarionik, porculanski, glaziran	komad	15	obavezno
43.	Šolja za kristalizaciju	komad	15	obavezno
44.	Reagens pločice sa udubljenjima, crne	komad	2	obavezno
45.	Reagens pločice sa udubljenjima, bele	komad	2	obavezno
46.	Balon za destilaciju od 500 ml, šlifovan	komad	2	obavezno
47.	Hladnjak po Libigu dužine 50 cm, šlifovan	komad	2	obavezno
48.	Pneumatska kada 200 mm x 120 mm x 90 mm, staklena	komad	2	obavezno
49.	Bireta od 25 ml	komad	15	obavezno
50.	Bireta Šelbahova od 50 ml	komad	15	obavezno
51.	Pipeta od 10 ml, graduisana	komad	5	obavezno
52	Menzura od 10 ml	komad	5	obavezno
53.	Menzura od 50 ml	komad	5	obavezno
54.	Menzura od 100 ml	komad	5	obavezno
55.	Menzura od 250 ml	komad	5	obavezno
56.	Normalni sud od 25 ml	komad	5	obavezno
57.	Normalni sud od 100 ml	komad	5	obavezno
58.	Normalni sud od 250 ml	komad	5	obavezno
59.	Normalni sud od 1.000 ml	komad	5	obavezno
60.	Levak od 70 mm, stakleni, običan	komad	5	obavezno
61.	Levak od 70 mm za brzo ceđenje	komad	5
62.	Boce kapalice	komad	5	obavezno
63.	Sahatno staklo, raznih dimenzija	komad	10	obavezno
64.	Razvodne cevi T i U	komad	2	obavezno
65.	Staklene cevi 7 mm	komad	kg	obavezno
66.	Stakleni štapići	komad	30	obavezno
67.	Laboratorijske čaše od 100 ml	komad	10	obavezno
68.	Laboratorijske čaše od 250 ml	komad	10	obavezno
69.	Laboratorijske čaše od 400 ml	komad	5	obavezno
70.	Laboratorijske čaše od 1.000 ml	komad	5	obavezno
71.	Erlenmajerov sud od 250 ml sa širokim grlom	komad	5	obavezno
72.	Erlenmajerov sud od 100 ml sa širokim grlom	komad	5	obavezno
73.	Erlenmajerov sud od 100 ml sa širokim, šlifovanim grlom	komad	5	obavezno
74.	Epruveta 16 mm x 160 mm, vatrostalna	komad	100	obavezno
75.	Levak za odvajanje, duguljast	komad	5	obavezno
76.	Levak za dokapavanje	komad	5
77.	Kapalica	pakovanje	5	obavezno
78.	Lula za destilaciju, šlifovana	komad	2	obavezno
79.	Petrijeve šolje	komad	5	obavezno
80.	Kalcijum-hloridna cev	komad	2	obavezno
81.	Kada za hromatografiju, mala, prizmatičnog oblika	komad	2	preporučeno**
82.	Kolona za hromatografiju 250 mm x 80 mm	komad	2	preporučeno**
83.	Staklene kuglice za destilaciju	grami	500	obavezno
84.	Eksikator	komad	2	obavezno
85.	Vazdušni kondenzator, šlifovan	komad	2	obavezno
86.	Hromatografske pločice**	kutija	10	preporučeno**
87.	Prskalica za izazivanje hromatograma**	komad	5	preporučeno**
88.	Balon od 50 ml sa okruglim dnom	komad	5	obavezno
89.	U cev	komad	5	obavezno
90.	Vegeglas	Komad	2	obavezno
91.	Termometar od 0-50°C	komad	5	obavezno	podeoci 0,10°C
92.	Termometar od -10°C do 250°C	komad	5	obavezno
93.	Hemikalije i potrošni materijal			obavezno	prema programu nastave i učenja
Modeli
1.	Nastavnički set modela za neorgansku hemiju	komad	1	obavezno
2.	Nastavnički set modela za organsku hemiju	komad	1	obavezno
3.	Učenički set modela za neorgansku hemiju	komad	5	preporučeno
4.	Učenički set modela za organsku hemiju	komad	5	preporučeno
5.	Tehnološke zbirke	komplet	5	obavezno
Lična zaštitna sredstva
5.	Zaštitne naočari	komad	16	obavezno
6.	Zaštitne rukavice	kutija	3	obavezno	za jednokratnu upotrebu
7.	Gumene rukavice	kutija	1	obavezno
8.	Laboratorijski mantil***	komad	17	obavezno	2 komada po nastavniku, 15 za učenike
Multimedijalni obrazovni materijali
Softver za nastavu hemije (prema programu nastave i učenja)				obavezno	po izboru stručnog veća
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

 

*	Obezbediti jednom godišnje održavanje aparata, instrumenata i opreme.
**	Obavezno u kabinetu za učenike sa posebnim sposobnostima za biologiju i hemiju, inače preporučeno.
***	Obezbediti kvartalno hemijsko čišćenje zaštitnih laboratorijskih mantila.

 

ISTORIJA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
VIZUELNA SREDSTVA
1.	Reprodukcije slika i fotografija istaknutih istorijskih ličnosti i kulturno-istorijskih spomenika			obavezno	količina prema potrebi
a) Istorijske zidne karte
1.	Praistorijska nalazišta u Evropi	komad	1	preporučeno
2.	Praistorijska nalazišta u Srbiji	komad	1	preporučeno
3.	Države Starog istoka	komad	1	obavezno
4.	Helenski svet u V veku pre Hrista	komad	1	obavezno
5.	Osvajanja Aleksandra Velikog	komad	1	obavezno
6.	Rimska država u doba Republike	komad	1	preporučeno
7.	Rimsko carstvo u doba cara Trajana	komad	1	obavezno
8.	Rimsko carstvo u IV veku	komad	1	preporučeno
9.	Velika seoba naroda	komad	1	obavezno
10.	Evropa i Sredozemlje u ranom srednjem veku	komad	1	preporučeno
11.	Srpske zemlje od IX do XII veka	komad	1	obavezno
12.	Evropa u XIII i XIV veku	komad	1	preporučeno
13.	Srpske zemlje u drugoj polovini XII i prvoj polovini XIII veka	komad	1	obavezno
14.	Srpske zemlje 1282-1321.	komad	1	obavezno
15.	Srpske zemlje polovinom XIV veka	komad	1	obavezno
16.	Srpske zemlje 1356-1371.	komad	1	obavezno
17.	Srpske zemlje 1373-1395.	komad	1	obavezno
18.	Srpska despotovina i Kraljevina Bosna u prvoj četvrtini XV veka	komad	1	obavezno
19.	Srpska despotovina i Kraljevina Bosna polovinom XV veka	komad	1	obavezno
20.	Evropa u drugoj polovini XV veka	komad	1	preporučeno
21.	Velika geografska otkrića	komad	1	obavezno
22.	Evropa od XVI do XVIII veka	komad	1	preporučeno
23.	Venecija od XV do XVIII veka	komad	1	preporučeno
24.	Osmansko carstvo od XVI do XVIII veka	komad	1	obavezno
25.	Vojna krajina krajem XVIII veka	komad	1	obavezno
26.	Habzburška monarhija od XVI do XVIII veka	komad	1	obavezno
27.	Evropa u XIX veku	komad	1	obavezno
28.	Habzburška monarhija u XIX veku	komad	1	preporučeno
29.	Osmansko carstvo u XIX veku	komad	1	preporučeno
30.	Amerika krajem XVIII i početkom XIX veka	komad	1	preporučeno
31.	Amerika krajem XIX veka	komad	1	preporučeno
32.	Srbija 1804-1833.	komad	1	obavezno
33.	Srbija 1878-1913.	komad	1	obavezno
34.	Privreda Srbije 1904-1914.	komad	1	preporučeno
35.	Crna Gora u XVIII i XIX veku	komad	1	obavezno
36.	Crna Gora 1913.	komad	1	obavezno
37.	I svetski rat	komad	1	obavezno
38.	Srbija i Crna Gora u I svetskom ratu	komad	1	obavezno
39.	Svet između I i II svetskog rata	komad	1	obavezno
40.	Jugoslavija od 1918. do 1941.	komad	1	obavezno
41.	II svetski rat	komad	1	obavezno
42.	Jugoslavija u II svetskom ratu	komad	1	obavezno
43.	Svet posle II svetskog rata	komad	1	obavezno
44.	Jugoslavija posle II svetskog rata	komad	1	obavezno
45.	Raspad jugoslovenske države	komad	1	obavezno
Rodoslovi
1.	Nemanjići	komad	1	preporučeno
2.	Lazarevići	komad	1	preporučeno
3.	Brankovići	komad	1	preporučeno
4.	Kotromanići	komad	1	preporučeno
5.	Karađorđevići	komad	1	preporučeno
6.	Obrenovići	komad	1	preporučeno
7.	Petrovići	komad	1	preporučeno
Multimedijalni obrazovni materijali
Softver za nastavu istorije (prema programu nastave i učenja)		preporučeno			po izboru stručnog veća
	Video materijali o istorijskim događajima i ličnostima (dokumentarni, igrani i animirani filmovi i sl.)	komad	prema potrebi	obavezno	prema raspoloživim izvorima
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

GEOGRAFIJA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne geografske karte atlasi i globusi
1.	Srbija - opšta geografska karta 1:300 000	komad	1	obavezno
2.	Srbija - plastificirana nema karta 1:300 000	komad	1	obavezno
3.	Srbija - karta geonasleđa 1:300 000	komad	1	obavezno
4.	Saobraćajna karta Srbije 1:300 000	komad	1	obavezno
5.	Beograd (Beogradska Posavina, Kolubara, Beogradsko Podunavlje) - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
6.	Centralna Srbija (Šumadija) - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
7.	Zapadna Srbija (doline Lima, Drine, Đetinje, Stari Vlah, Raška, Tamnava, Podgorina) - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
8.	Istočna Srbija (Đerdap, Ključ, Negotinska krajina, dolina Timoka, dolina Velike Morave, Stig i Braničevo) - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
9.	Zapadno Pomoravlje i Kopaonički kraj - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
10.	Kosovo i Metohija - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
11.	Jugoistočna Srbija (dolina Južne Morave i Moravice, dolina Nišave, dolina Vlasine, dolina Pčinje, dolina Jerme i Božičke reke) - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
12.	Vojvodina - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
13.	Topografska karta kraja u kome je škola	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
14.	Srbija - reljefna karta 1:300 000	komad	1	obavezno
15.	Evropa - opšta geografska karta 1:4 000 000	komad	1	obavezno
16.	Evropa - plastificirana nema karta 1:4 000 000	komad	1	obavezno
17.	Evropa - privredna karta 1:4 000 000	komad	1	obavezno
18.	Evropa - politička karta 1:4 000 000	komad	1	obavezno
19.	Evropa - biogeografska karta 1:4 000 000	komad	1	preporučeno
20.	Evropa - klimatska karta 1:4 000 000	komad	1	preporučeno
21.	Južna Evropa 1: 500 000	komad	1	obavezno
22.	Balkansko poluostrvo 1:1 500 000	komad	1	obavezno
23.	Mediteran - turistička karta 1:1 200 000	komad	1	obavezno
24.	Zapadna Evropa - opšta geografska karta 1:500 000	komad	1	obavezno
25.	Srednja Evropa - opšta geografska karta 1:500 000	komad	1	obavezno
26.	Severna Evropa - opšta geografska karta 1:500 000	komad	1	preporučeno
27.	Istočna Evropa - opšta geografska karta 1:500 000	komad	1	obavezno
28.	Evropa -karta geonasleđa	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
29.	Ruska Federacija - geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
30.	Azija - opšta geografska karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
31.	Azija - privredna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
32.	Azija - stanovništvo 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
33.	Azija - politička karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
34.	Jugozapadna Azija - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
35.	Srednja Azija - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
36.	Južna Azija - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
37.	Jugoistočna Azija - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
38.	Istočna Azija - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
39.	Azija - reljefna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
40.	Afrika - opšta geografska karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
41.	Severna i Zapadna Afrika - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
42.	Centralna, Istočna i Južna Afrika - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
43.	Afrika - reljefna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
44.	Afrika - privredna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
45.	Afrika - politička karta 1: 7 000 000	komad	1	obavezno
46.	Severna Amerika - opšta geografska karta 1:8 500 000	komad	1	obavezno
47.	SAD - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
48.	Kanada - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
49.	Severna Amerika - reljefna karta 1:8 500 000	komad	1	preporučeno
50.	Severna Amerika - politička karta 1:8 500 000	komad	1	obavezno
51.	Srednja Amerika - opšta geografska karta	komad	1	obavezno	razmer određuje izdavač
52.	Srednja Amerika - politička karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
53.	Južna Amerika - opšta geografska karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
54.	Južna Amerika - politička karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
55.	Južna Amerika - reljefna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
56.	Australija i Okeanija - opšta geografska karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
57.	Australija - reljefna karta 1:7 000 000	komad	1	preporučeno
58.	Australija i Okeanija - politička karta 1:7 000 000	komad	1	obavezno
59.	Antarktik - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
60.	Arktik - opšta geografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
61.	Svet - opšta geografska karta 1:20 000 000	komad	1	obavezno
62.	Svet - stanovništvo 1:20 000 000 (prema poslednjem popisu)	komad	1	preporučeno
63.	Svet - političko-geografska karta 1:20 000 000	komad	1	obavezno
64.	Svet - privredna karta 1: 20 000 000	komad	1	preporučeno
65.	Svet - biogeografska karta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
66.	Svet - klima i morske struje	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
67.	Svet - rudarstvo	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
68.	Svet - geotektonska karta (tektonske ploče, vulkanske i trusne oblasti)	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
69.	Istočna polulopta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
70.	Zapadna polulopta	komad	1	preporučeno	razmer određuje izdavač
71.	Geografski atlas	komad	15	obavezno
72.	Globus - opšti geografski	komad	1	obavezno
73.	Globus - reljefni	komad	1	obavezno
74.	Globus - indukcioni	komad	1	obavezno
75.	Globus - astronomski (globus neba)	komad	1	obavezno
76.	Zbirka najvažnijih minerala i ruda	komad	1	obavezno
77.	Fosili - tipični predstavnici	komad	1	preporučeno
Zidne slike i skice
1.	Mlečni put	komad	1	preporučeno
2.	Solarni sistem	komad	1	preporučeno
3.	Polarna svetlost	komad	1	preporučeno
4.	Arhipelag	komad	1	preporučeno
5.	Laguna	komad	1	preporučeno
6.	Kanal	komad	1	preporučeno
7.	Moreuz	komad	1	preporučeno
8.	Zemljouz	komad	1	preporučeno
9.	Fjord	komad	1	preporučeno
10.	Fjeld	komad	1	preporučeno
11.	Zaliv	komad	1	preporučeno
12.	Klifovita obala	komad	1	preporučeno
13.	Tombolo	komad	1	preporučeno
14.	Plaža	komad	1	preporučeno
15.	Topli front	komad	1	preporučeno
16.	Hladni front	komad	1	preporučeno
17.	Okluzija	komad	1	preporučeno
18.	Uragan	komad	1	preporučeno
19.	Kalendar prirode	komad	1	preporučeno
20.	Shema morskih struja	komad	1	preporučeno
21.	Pustinja	komad	1	preporučeno
22.	Savana	komad	1	preporučeno
23.	Stepa	komad	1	preporučeno
24.	Prašuma	komad	1	preporučeno
25.	Šuma mangrova	komad	1	preporučeno
26.	Borealna četinarska šuma (tajga)	komad	1	preporučeno
27.	Tundra	komad	1	preporučeno
28.	Polarna pustinja	komad	1	preporučeno
29.	Pedološki profil	komad	1	preporučeno
30.	Rudnik	komad	1	preporučeno
31.	Shematski prikaz tektonskih pokreta	komad	1	preporučeno
32.	Shematski prikaz kruženja vode u geografskom prostoru	komad	1	preporučeno
33.	Shematski prikaz atmosfere i procesa u njoj	komad	1	preporučeno
34.	Shematski prikaz kraškog procesa	komad	1	preporučeno
35.	Shematski prikaz fluvijalnog procesa	komad	1	preporučeno
36.	Shematski prikaz eolskog procesa	komad	1	preporučeno
37.	Shematski prikaz marinskog procesa	komad	1	preporučeno
38.	Shematski prikaz glacijalnog procesa	komad	1	preporučeno
39.	Primer prostornih planova razvoja gradova	komad	1	obavezno
Modeli i makete
1.	Model Sunca (presek)	komad	1	preporučeno
2.	Model Zemlje sa presekom	komad	1	preporučeno
3.	Reljef - model dela Zemljine površine	komad	1	preporučeno
4.	Osnovni oblici reljefa	komad	1	obavezno
5.	Vulkan - presek	komad	1	preporučeno
6.	Osnovni tipovi zemljišta - modeli	komad	po 1	preporučeno
7.	Brežuljak sa izohipsama	komad	1	obavezno
8.	Jezero sa izobarama	komad	1	preporučeno
9.	Model planinskog glečera (poprečni presek)	komad	1	preporučeno
10.	Model planinskog glečera (uzdužni presek)	komad	1	preporučeno
11.	Model rečnog korita (poprečni presek)	komad	1	obavezno
12.	Maketa seoskog naselja razbijenog tipa	komad	1	obavezno
13.	Maketa seoskog naselja zbijenog tipa	komad	1	obavezno
14.	Maketa seoskog naselja u nizu	komad	1	obavezno
15.	Maketa grada	komad	1	obavezno
Aparati i instrumenti
1.	Termometar - obični	komad	1	preporučeno
2.	Barometar (digitalni)	komad	1	preporučeno
3.	Barometar	komad	1	preporučeno
4.	Kompas	komad	5	obavezno
5.	Kompas busola	komad	1	preporučeno
6.	Telurijum	komad	1	preporučeno
7.	Planetarijum - kabinetski	komad	1	preporučeno
8.	Uređaj za određivanje geografskih koordinata (GPS)	komad	5	preporučeno
9.	Teleskop - glavno ogledalo R15 cm	komad	1	preporučeno
10.	Dvogled	komad	5	preporučeno
Multimedijalni obrazovni materijali
Softver za nastavu geografije (prema programu nastave i učenja)				obavezno	po izboru stručnog veća
Video materijal za nastavu geografije		komad	prema potrebi	obavezno	prema raspoloživim izvorima
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke.

MUZIČKA KULTURA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
1.	Harmonika sa 80 basova, ili sintisajzer ili klavijature sa najmanje tri oktave (klavir*, pijanino* ili dinamički pijanino, naveden u sklopu opreme kabineta)	komad	1	obavezno	za nastavnika
2.	Muzički instrumenti za orkestar harmonika, tambura, mešoviti ili neki drugi orkestar	komad	10	obavezno	za školu
3.	Zvučna viljuška	komad	1	obavezno	za nastavnika
4.	Metronom	komad	1	obavezno	za nastavnika
5.	Slike muzičkih instrumenata i orkestara	komad	5-10	obavezno	za školu
6.	Fotografije domaćih i stranih vrhunskih kompozitora i muzičkih umetnika	komad	10-15	obavezno	za školu
7.	Izbor horskih i orkestarskih kompozicija - partiture i deonice	komada	50-80	obavezno	za školu
8.	Fascikle za note	komad	100	obavezno	za hor i orkestar
Multimedijalni obrazovni materijali
1.	Audio i audio-vizuelni zapisi muzičkih dela, opera i baleta domaćih i stranih kompozitora različitih stilskih epoha	komad	20-30	obavezno	za nastavnika
2.	Multimedijalni nastavni sadržaji o životu i delu domaćih i stranih kompozitora i izvođača iz različitih stilskih epoha	komad	15	obavezno	za nastavnika
Softver za nastavu Muzičke kulture (prema programu nastave i učenja)				obavezno	po izboru stručnog veća
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

 

*	Napomena: Ukoliko škola raspolaže klavirom ili pijaninom potrebno je obezbediti periodično štimovanje (jedanput u polugodištu).

 

LIKOVNA KULTURA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
1.	Reprodukcije umetničkih dela i spomenika kulture nacionalne i svetske kulturne baštine			obavezno	količina prema potrebi
2.	Primeri kreativnih rešenja različitih disciplina vizuelnih umetnosti: plakat, oprema, knjige, ambalaža, dezen, tekstil, tapete, tapiserija, nacrt za vitraž, mozaik, narodne rukotvorine i predmeta svakodnevne upotrebe; primeri iz nastave uspelih rešenja: plakat, oprema knjige, ambalaža, dezeni, tekstil, tapeta, tapiserija, nacrt za vitraž i mozaik			preporučeno	količina prema potrebi
Tehnička sredstva i pribori
1.	Gipsani odlivci i rekviziti za rad po modelu			obavezno	količina prema potrebi
2.	Draperije za postavku mrtve prirode			obavezno	količina prema potrebi
3.	Sanduk za glinu	komad	1	preporučeno
4.	Vajarska glina	kilogram	100	preporučeno
5.	Posude za vodu i mešanje boja	komad	30	preporučeno	prema potrebi
6.	Palete i četke za akvarel i temperu raznih veličina	komad	30	preporučeno	prema potrebi
7.	Noževi i tif-pera za grafiku	komad	30	preporučeno	prema potrebi
8.	Modelirke za vajanje glinom	komad	30	preporučeno	prema potrebi
9.	Alat za pripremne radove (čekić, makaze i dr.)	komplet	1	preporučeno	prema potrebi
10.	Panoi za izložbe	komad	5-10	obavezno
11.	Za crtanje: meke olovke sa oznakom Be (B) ili pasteli ili ugalj ili tuš ili bajc i pak papir ili akvarel-papir ili pastel-papir ili hamer ili karton i sl.	komad	30	obavezno	prema potrebi zadatka
12.	Za grafiku: gipsane ploče ili linoleum, hartija za grafiku i sl.	komad	30	preporučeno	prema potrebi zadatka
13.	Za slikanje: gvaš ili tempera ili akvarel boje	komad	30	obavezno	prema potrebi zadatka
14.	Za oblikovanje prostora: gips ili plastelin ili stirodur ili natron-papir ili valoviti karton i sl.			preporučeno	prema potrebi zadatka
15.	Zaštitne kecelje	komad	30	preporučeno	prema potrebi zadatka
Multimedijalni obrazovni materijali
1.	Multimedijalni materijali (video zapisi, 3D animacije, snimci multimedijalnih predstava, izložbi i sl.)			obavezno	prema programu nastave i učenja
2.	Softver za crtanje, slikanje, modelovanje, obradu fotografije ili animaciju			obavezno	prema programu nastave i učenja
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

RAČUNARSTVO I INFORMATIKA I GRUPA PREDMETA IZ OBLASTI RAČUNARSTVO I INFORMATIKA U SPECIJALIZOVANIM GIMNAZIJAMA I ODELJENJIMA UČENIKA SA POSEBNIM SPOSOBNOSTIMA (PRIMENA RAČUNARA, PROGRAMIRANJE, RAČUNARSKI SISTEMI, OPERATIVNI SISTEMI I RAČUNARSKE MREŽE, OBJEKTNO ORIJENTISANO PROGRAMIRANJE, BAZE PODATAKA, PROGRAMSKE PARADIGME I VEB PROGRAMIRANJE)

Oprema i nastavna sredstva normirana su za maksimalan broj od 15 učenika, u skladu sa uputstvom za didaktičko-metodičko ostvarivanje programa nastave i učenja.

	SOFTVER
1.	Programi koji prate program nastave i učenja
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

FIZIČKO I ZDRAVSTVENO VASPITANJE

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene.
Sala za vežbanje - sprave1
1.	Kozlić (u skladu sa SRPS EN 12196)	komad	1-2	obavezno	za školu
2.	Konj sa hvataljkama	komad	1	obavezno	za školu
3.	Švedski sanduk (u skladu sa SRPS EN 916)	komad	1-3	obavezno	za školu
4.	Odskočna daska Rojter (u skladu sa SRPS EN 913)	komad	2-4	obavezno	za školu
5.	Strunjače 200 x 100 x 6 cm (u skladu sa SRPS EN 12503)	komad	10-18	obavezno	za školu
6.	Vratilo	komplet	1-2	obavezno	za školu
7.	Ripstol fiksni (u skladu sa SRPS EN 12346)	komad	10-20	obavezno	za školu
8.	Konopci za penjanje sa konstrukcijom (u skladu sa SRPS EN 12346)	komad	4	obavezno	za školu
9.	Šipka za penjanje sa konstrukcijom (u skladu sa SRPS EN 12346)	komad	4	obavezno	za školu
10.	Mornarske lestve (u skladu sa SRPS EN 12346)	komad	1-2	obavezno	za školu
11.	Krugovi sa konstrukcijom (u skladu sa SRPS EN 12655)	kompl.	1-2	obavezno	za školu
12.	Greda niska (u skladu sa SRPS EN 12432)	komad	2-4	obavezno	za školu
13.	Greda visoka (u skladu sa SRPS EN 12432)	komad	1	obavezno	za školu
14.	Klupa švedska (u skladu sa SRPS EN 12432)	komad	4-6	obavezno	za školu
15.	Razboj - univerzalni (u skladu sa SRPS EN 914)	komad	1	obavezno	za školu
16.	Sunđerasto doskočište, dimenzija 200 cm x 200 cm x 50 cm (u skladu sa SRPS EN 12503)	komad	1-2	obavezno	za školu
17.	Stalci za skok uvis	par	1-2	obavezno	za školu
18.	Sto za stoni tenis	komad	2-4	obavezno	za školu
19.	Konopac za nadvlačenje (duž. 10 m)	komad	2	obavezno	za školu
Rekviziti2
1.	Prepone niske PVC (set čine prepone visine 30, 40, 50, 60 cm)	set	2-4	obavezno	za školu
2.	Letvice za skok uvis	komad	2-4	obavezno	za školu
3.	Kugle (gumene ili PVC) težine 3, 4, 5 kg (po 3 za svaku težinu)	komad	9	obavezno	za školu
4.	Kugle (gumene) težine 6 kg	komad	2-4	obavezno	za školu
5.	Štafetne palice	komad	4-8	obavezno	za školu
6.	Medicinke gumene 3, 4, 5 kg	komad	15-30	obavezno	za školu, za svaku težinu od 5-10 kom.
7.	Medicinke gumene 6 kg	komad	4-8	obavezno	za školu
8.	Obruči	komad	15-30	obavezno	za školu
9.	Čunjevi gimnastički	komad	15-30	obavezno	za školu
10.	Palica gimn. 100 x 2,5 cm	komad	15-30	obavezno	za školu
11.	Palica gimn. 250 x 4 cm	komad	4-8	obavezno	za školu
12.	Vijače	komad	15-30	obavezno	za školu
13.	Lopte za rukomet (standardne, od poluretana ili kože)	komad	10-20	obavezno	za školu
14.	Lopte za košarku (standradne, od penaste gume, kompozita ili kože)	komad	10-20	obavezno	za školu
15.	Lopte za odbojku (standardne, od penastog poluretana ili kože)	komad	15-30	obavezno	za školu
16.	Lopte za fudbal (od poluretana, kože)	komad	10-15	obavezno	za školu
17.	Lopte od meke gume	komad	10-20	obavezno	za školu
18.	Pumpa za lopte	komad	2	obavezno	za školu
19.	Čunjevi PVC kupasti ili marker kapice	komad	10-20	obavezno	za školu
20.	Reketi za stoni tenis	komplet	8-16	obavezno	za školu
21.	Mreža za stoni tenis kompl.	komad	2-4	obavezno	za školu
22.	Reketi za badminton sa lopticama	komplet	15	obavezno	za školu
23.	Stalci za obeležavanje terena	komad	8	obavezno	za školu
24.	Trim lestvica - trenažne merdevine	komad	1-2	obavezno	za školu
25.	Markeri za obeležavanje igrača u dve boje po 15 kom.	komplet	2	obavezno	za školu
26.	Mreža za odbojku	komad	2	obavezno	za školu
27.	Mreža za golove rukometna	komad	2	obavezno	za školu
28.	Startni blok	komad	3-4	obavezno	za školu
29.	Kutija za magnezijum	par	1-2	obavezno	za školu
Kabinet za kondiciju i korektivno vežbanje3
1.	Olimpijska šipka 20 kg sa osiguračima	komad	2	obavezno	za kabinet
2.	Jednoručne bučice sa osiguračima	par	8	obavezno	za kabinet
3.	Šipke - ravne, od 8, 10, 12 kg sa osiguračima	komad	3	obavezno	za kabinet po jedna za svaku težinu
4.	Tegovi - ploče od 2, 5, 10, 15, 20 kg	komad	20	obavezno	za školu, po 4 komada za svaku težinu
5.	Teg "zvono" 2, 3, 4, 5 i 6 kg	komad	10	obavezno	za školu, po dva kom za svaku težinu
6.	Višenamenska klupa sa stalkom za šipku (od ležećeg do sedećeg položaja sa međupoložajima)	komad	1-2	obavezno	za školu
7.	Trim lestvica	komad	2	obavezno	za školu
8.	Elastična gumena creva ili trake (različitih otpora i elastičnosti - minimum 3 različita otpora, 3 m dužine)	komad	15-30	obavezno	za školu, za svaki otpor 5-10 kom.
9.	Rukohvati za gumene trake i creva	par	5	obavezno	za školu
10.	Remen za gumena creva i trake, za ekstremitete	komad	5	obavezno	za školu
11.	Balansne ploče ili polulopte	komad	3-5	obavezno	za školu
12.	Gumene (pilates) lopte - srednje i velike	komad	5-10	obavezno	za školu za svaku veličinu po 5 kom.
13.	Bicikl ergometar ili steper	komad	1-2	obavezno	za školu
14.	Strunjače (100 x 50 x 3 cm)	komad	6-12	obavezno	za školu
15.	Medicinke sa rukohvatima 4, 6, 8 kg	komad	6	obavezno	za školu 2 komada za svaku težinu
16.	Ripstol	komad	2-6	obavezno	za školu
17.	Mostinca mala i velika po 1	komad	2	obavezno	za školu
18.	Slekeri	par	4-8	obavezno	za školu
19.	Roler (točak za jačanje trbušnog zida)	komad	2-4	obavezno	za školu
20.	Gumene polulopte ili ježevi	komad	10	obavezno	za školu
21.	Gume za jačanje šake	komad	5	obavezno	za školu
22.	Stalak za bučice	komad	1	obavezno	za školu
23.	Palice drvene 100 x 2,5 cm	komad	10	obavezno	za školu
Kabinet za nastavnika
1.	Vaga medicinska	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Startni pištolj	komad	1	obavezno	za kabinet
3.	Visinometar	komad	1	obavezno	za kabinet
4.	Štoperica	komad	3-5	obavezno	za kabinet
5.	Metalna metarska pantljika 15 m	komad	1	obavezno	za kabinet
6.	Metarska pantljika 2 m	komad	1	obavezno	za kabinet
7.	Kaliper	komad	1	obavezno	za kabinet
8.	Ormarić prve pomoći	komad	1	obavezno	za kabinet
9.	Ambulantni ležaj	komad	1	obavezno	za kabinet
10.	Računar odgovarajuće konfiguracije za reprodukciju obrazovnih multimedijalnih sadržaja sa stalnom internet vezom	komad	1	obavezno	za kabinet
11.	Štampač	komad	1	obavezno	za kabinet
12.	Uređaj sa fotoćelijom za merenje brzine	komplet	1	obavezno	za kabinet
Multimedijalni obrazovni materijal
1.	Uređaj za reprodukciju multimedijalnih sadržaja sa pojačalom i dva zvučnika (200 W)	komad	1	obavezno	za kabinet
2.	Komplet muzičkih i video CD- DVD diskova za aktivnosti na času (ples, aerobno vežbanje, sportske igre, gimnastika, atletika…..)	komad	1-2	obavezno	za kabinet
3.	Softver za praćenje motoričkih sposobnosti učenika sa prikazom testova	komplet	1	obavezno	za kabinet
4.	Kinogrami sadržaja programa	komplet	1	obavezno	za kabinet
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

 

1	Standardi:
	Sve sprave koje se koriste u Fizičkom i zdravstvenom vaspitanju, radi bezbednosti dece u procesu vežbanja, neophodno je da poseduju minimum EN standard.
2	Rekviziti od gume ili PVC-a po svojim karakteristikama ne smeju negativno da utiču na zdravlje učenika (treba da poseduju sertifikat odgovarajuće laboratorije).
3	Sve rekviziti od gume ili PVC-a po svojim karakteristikama ne smeju negativno da utiču na zdravlje učenika (treba da poseduju sertifikat odgovarajuće laboratorije). Sprave u kabinetu, radi bezbednosti dece u procesu vežbanja, neophodno je da poseduju minimum EN standard.

PSIHOLOGIJA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike i sheme
1.	Slike i sheme koje se odnose na psihološke procese i osobine i poznate psihologe (u skladu sa programom nastave i učenja)	komad	15	preporučeno	mogu da izrađuju učenici u saradnji sa nastavnikom
Multimedijalni obrazovni materijal
1.	Video materijal o psihološkim procesima i osobinama i psihološkim istraživanjima (Šahterov, Ašov, Miligramov, Zimbardov eksperiment i sl.)	komad	12	obavezno	prema raspoloživim izvorima
2.	Softver za nastavu psihologije, skale, procene, testovi i sl. (prema programu nastave i učenja)			preporučeno	po izboru nastavnika
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

FILOZOFIJA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Zidne slike i sheme
1.	Reprodukcije portreta najznačajnijih filozofa (prema programu nastave i učenja)	komad	3-4	preporučeno
Multimedijalni obrazovni materijal
1.	Video materijal o istaknutim filozofima i filozofskim pravcima (prema programu nastave i učenja)	komad	4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

SOCIOLOGIJA SA PRAVIMA GRAĐANA

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
1.	Reprodukcije portreta najznačajnijih sociologa (prema programu nastave i učenja)	komad	3-4	preporučeno
2.	Ustav Republike Srbije	komad	1	obavezno
3.	Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima	komad	1	obavezno
Multimedijalni obrazovni materijal
1.	Video materijal (u skladu sa programom nastave i učenja)	komad	4	obavezno	prema raspoloživim izvorima
Literatura
Udžbenici i udžbenički kompleti, stručna i naučna literatura, metodičko-didaktička literatura, periodika (časopisi) i ostala literatura koja se koristi u nastavi navedena je u sklopu školske biblioteke

 

IZBORNI PROGRAMI

GRAĐANSKO VASPITANJE

Red. br.	Vrsta i naziv nastavnog sredstva	Jed. mere	Količina	Obavezno/ preporučeno	Posebne napomene
Multimedijalni obrazovni materijal
1.	Video materijal o pojavama u društvu koje ugrožavaju ljudska prava (u skladu sa programom nastave i učenja)	komad	12	obavezno	prema raspoloživim izvorima

VERSKA NASTAVA

Za realizaciju sadržaja izbornog programa Verska nastava koriste se nastavna sredstva u skladu sa nastavnim programom Verske nastave i u skladu sa mišljenjem Komisije za versku nastavu u školi koju obrazuje Vlada Republike Srbije.

OSTALI IZBORNI PROGRAMI

Za realizaciju ostalih izbornih programa, u skladu sa planom nastave i učenja, koriste se: nastavne i zajedničke prostorije škole navedene u okviru ovog pravilnika (učionice opšte namene, specijalizovane učionice, biblioteka, višenamenski prostor (svečana sala), školsko dvorište i sl.); oprema škole navedena u okviru ovog pravilnika (digitalni foto-aparati, akcione kamere, oprema specijalizovanih učionica i sl.) i nastavna sredstva navedena u okviru ovog pravilnika.

ANEKS 1

Preporuka za konfiguraciju računarskih jedinica za predmet Računarstvo i informatika

Preporuka za konfiguraciju računarskih jedinica za predmet Računarstvo i informatika Minimalna konfiguracija centralnog računara (usklađuje se sa teh. razvojem)

- procesor arhitekture x64 (64-bit) radnog takta 2 GHz - memorija kapaciteta 4 GB generacije DDR3 - matična ploča sa neophodnim slotovima za proširenje i interfejsima za povezivanje sa perifernim uređajima - video adapter GDDR sa 512 MB - mrežni adapter PCI ili integrisan, brzine 100 Mb/s - zvučni adapter PCI ili integrisan - hard disk uređaj kapaciteta 500 GB - optički uređaj DVD-RW - kućište ATX standarda sa napajanjem snage 500 W - monitor TFT LED dijagonale 17 - tastatura i miš

Minimalna konfiguracija učeničkog računara (usklađuje se sa teh. razvojem)

- procesor arhitekture x64 (64-bit) radnog takta 2 GHz - memorija kapaciteta 2 GB generacije DDR3 - matična ploča sa neophodnim slotovima za proširenje i interfejsima za povezivanje sa perifernim uređajima - video adapter GDDR sa 512 MB - mrežni adapter PCI ili integrisan, brzine 100 Mb/s - zvučni adapter PCI ili integrisan - hard disk uređaj kapaciteta 500 GB - optički uređaj DVD-RW - kućište ATX standarda sa napajanjem snage 500 W - monitor TFT LED dijagonale 17 - tastatura i miš - slušalice sa mikrofonom