PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU PROGRAMA MERA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2019. GODINU ("Sl. glasnik RS", br. 12/2019, 54/2019, 64/2019 i 87/2019) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Program mera zdravstvene zaštite životinja za 2019. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Konkretne mere zdravstvene zaštite životinja, rokovi, način sprovođenja tih mera, subjekti koji će ih sprovoditi, izvori i način obezbeđivanja i korišćenja sredstava, kao i način kontrole sprovođenja mera utvrđeni su programom iz člana 1. ovog pravilnika.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
PROGRAM
MERA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2019. GODINU
Radi sprečavanja pojave, ranog otkrivanja, širenja, praćenja, suzbijanja ili iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja sprovode se sledeće mere:
1) obeležavanje i evidentiranje životinja, registracija i evidentiranje gazdinstava i unošenje podataka o obeleženim i evidentiranim životinjama i registrovanim gazdinstvima u Centralnu bazu podataka o obeležavanju životinja (u daljem tekstu: Centralna baza);
2) biosigurnosne mere i dobrobit životinja;
3) epizootiološki nadzor zdravstvenog stanja životinja (aktivni i pasivni);
4) edukacija vlasnika, držaoca životinja i korisnika lovišta;
5) imunoprofilaktičke mere;
6) dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti, organizacija i sprovođenje epizootiološkog uviđaja u slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti;
7) dijagnostička ispitivanja životinja u cilju otkrivanja bolesti i infekcija i otpornosti na antimikrobna sredstva;
8) dijagnostička ispitivanja kod pobačaja i vođenje evidencije o pobačajima i izvršenim dijagnostičkim ispitivanjima;
9) dijagnostičko ispitivanje priplodnih bikova, nerastova, ovnova i jarčeva, pastuva koji se koriste za prirodno parenje i proizvodnju semena u centrima za veštačko osemenjavanje.
I OBELEŽAVANJE I EVIDENTIRANJE ŽIVOTINJA, REGISTRACIJA I EVIDENCIJA GAZDINSTAVA I UNOŠENJE PODATAKA O OBELEŽENIM I EVIDENTIRANIM ŽIVOTINJAMA I REGISTROVANIM GAZDINSTVIMA U CENTRALNU BAZU
Radi sprečavanja pojave, širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja i zoonoza i obezbeđivanja kontinuiranog praćenja kretanja životinja, sva goveda, svinje, ovce, koze, konji, psi, mačke i pčelinja društva obeležavaju se i evidentiraju u Centralnoj bazi, a gazdinstva na kojima se nalaze ili uzgajaju goveda, svinje, ovce, koze, konji, živina, pčele i ribe registruju i evidentiraju u Centralnoj bazi.
Ovlašćeni obeleživači vrše obeležavanje goveda, ovaca, koza i svinja ušnim markicama, pasa, mačaka i kopitara mikročipovima, a pčelinjih društava pločicama, u skladu sa posebnim propisima. Naknadu za obeležavanje i evidenciju životinja u skladu sa Odlukom o visini naknade za obeležavanje, registraciju i praćenje kretanja životinja ("Službeni glasnik RS", broj 113/13), troškove nabavke sredstava za obeležavanje, kao i troškove obeležavanja u skladu sa Odlukom o visini troškova obeležavanja i registrovanja životinja ("Službeni glasnik RS", broj 115/14) snosi vlasnik, odnosno držalac životinja.
Troškove nabavke i aplikacije duplikata sredstava za obeležavanje (ušne markice za zamenu) snosi vlasnik, odnosno držalac životinja.
Ovlašćeni obeleživači iz veterinarskih stanica kojima su u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo po konkursu ustupljeni poslovi Programa mera zdravstvene zaštite životinja i veterinarskih službi na osnovu podataka dobijenih u toku sprovođenja poslova po Programu mera zdravstvene zaštite životinja za 2019. godinu (u daljem tekstu: Program mera), ažuriraju podatke u Centralnoj bazi, vrše deaktivaciju gazdinstava, odnosno podnose zahteve za ukidanje uloge držaoca pojedinih vrsta životinja na kojima se više ne nalaze životinje, za svaku pojedinačnu životinjsku vrstu. U Centralnu bazu za svako gazdinstvo unose se geografske koordinate, utvrđene posebnim uređajem (PDA) dostavljenim od strane ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo), odnosno drugim odgovarajućim uređajem (mobilni telefon, GPS uređaj i sl.).
Ovlašćeni obeleživači obaveštavaju i edukuju vlasnike/držaoce životinja o obavezi prijavljivanja kretanja životinja, a u slučaju nepridržavanja propisanih uslova, o tome odmah obaveštavaju veterinarskog inspektora radi nalaganja korektivnih mera.
Odgovorna lica na stočnim pijacama, sabirnim centrima i dogonima obezbeđuju obavezno prisustvo ovlašćene veterinarske stanice radi evidentiranja kretanja životinja i dostavljanja podataka Centralnoj bazi.
Sredstva za unos podataka u Centralnu bazu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
II BIOSIGURNOSNE MERE I DOBROBIT ŽIVOTINJA
Radi sprečavanja pojave, širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja i zoonoza i zaštite životne sredine sprovodi se deratizacija gazdinstava i objekata u kojima se obavlja veterinarska delatnost, najmanje dva puta godišnje.
Vrši se kontinuirano prikupljanje i neškodljivo uništavanje kuhinjskog otpada koji potiče iz prevoznih sredstava u međunarodnom prevozu, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje način razvrstavanja i postupanja sa sporednim proizvodima životinjskog porekla.
Vlasnici i držaoci životinja staraju se o zdravlju i dobrobiti životinja i preduzimaju biosigurnosne mere na gazdinstvu i primenjuju principe dobre farmske prakse.
III EPIZOOTIOLOŠKI NADZOR ZDRAVSTVENOG STANJA ŽIVOTINJA (AKTIVNI I PASIVNI)
Na svim gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju životinje vrši se epizootiološki nadzor, koji uključuje pasivni i aktivni nadzor zdravstvenog stanja životinja, od strane ovlašćene veterinarske stanice/službe koje sa Ministarstvom imaju zaključen ugovor o sprovođenju programa mera zdravstvene zaštite životinja.
U slučaju utvrđivanja promena zdravstvenog stanja i pojave sumnje ili potvrđivanja zarazne bolesti životinja i zoonoza, posebno u slučaju povećanja morbiditeta, abortusa ili rađanja avitalnih životinja, ovlašćene veterinarske stanice/službe evidentiraju ove promene i bez odlaganja prijavljuju slučaj nadležnoj veterinarskoj inspekciji i epizootiologu, uz obavezno sprovođenje dijagnostičkih ispitivanja (klinički pregled, patomorfološki pregled, uzorkovanje i laboratorijska ispitivanja) i epizootiološkog uviđaja.
U slučaju pojave većeg broja slučajeva, odnosno žarišta zaraznih ili parazitskih bolesti na određenoj epizootiološkoj jedinici, Ministarstvo može odobriti sprovođenje ispitivanja (monitoring) na teritoriji epizootiološke jedinice na čijoj teritoriji je ustanovljena bolest i/ili susednih epizootioloških jedinica, a na osnovu predloga nadležnog instituta.
Na gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju goveda, ovce, koze, konji, pčele i ribe, ovlašćene veterinarske stanice/službe najmanje jedanput godišnje, a na gazdinstvima na kojima se uzgajaju svinje i živina najmanje tri puta godišnje, vrše aktivni nadzor zdravstvenog stanja životinja uz vođenje pisane evidencije o utvrđenom nalazu istovremeno kada sprovode i poslove iz Programa mera.
IV EDUKACIJA VLASNIKA, DRŽAOCA ŽIVOTINJA I KORISNIKA LOVIŠTA
U toku nadzora i pružanja veterinarskih usluga, veterinari iz ovlašćenih veterinarskih stanica i epizootiolozi nadležnih veterinarskih instituta vrše stalno informisanje, odnosno edukaciju vlasnika i držaoca životinja i korisnika lovišta u cilju podizanja svesti o značaju sprovođenja mera za sprečavanje pojave, rano otkrivanje, praćenje, suzbijanje i iskorenjivanje zaraznih i parazitskih bolesti životinja, a posebno zoonoza.
Veterinari iz ovlašćenih veterinarskih stanica i epizootiolozi nadležnih veterinarskih instituta obaveštavaju i edukuju vlasnike i držaoce životinja o obavezi prijavljivanja sumnje na zarazne bolesti životinja koje se obavezno prijavljuju, u skladu sa zakonom i posebnim propisom, a u slučaju nepoštovanja propisa o tome odmah obaveštavaju veterinarskog inspektora.
Imunoprofilaktičke mere sprovode se vakcinacijom svinja protiv klasične kuge svinja, živine protiv atipične kuge živine, pasa i mačaka protiv besnila, konja protiv rinopneumonitisa/virusnog abortusa i influence konja, goveda, ovaca i koza protiv antraksa i infekcije izazvane aerobnim i anaerobnim uzročnicima i bolesti plavog jezika, kao i vakcinacijom goveda protiv bolesti plavog jezika i nodularnog dermatitisa.
Osim navedenih, sprovode se i druge imunoprofilaktičke mere na preporuku nadležnih veterinarskih instituta, o čemu se vodi evidencija u veterinarskim stanicama/službama i veterinarskim institutima.
Klasična kuga svinja sprečava se i suzbija stalnim sprovođenjem odgovarajućih biosigurnosnih mera i dobre farmske prakse, kao i stalnim održavanjem imuniteta protiv virusa klasične kuge svinja, u skladu sa strategijom i akcionim planom iskorenjivanja klasične kuge svinja u Republici Srbiji.
Na svim gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju svinje tokom cele godine vrši se vakcinacija svih svinja, zaključno sa 15. decembrom 2019. godine, vakcinom od atenuiranog K-soja virusa, prema uputstvu proizvođača vakcine, odnosno prema sledećem programu vakcinacije:
1) prva vakcinacija prasadi vrši se u starosti od 45 do 60 dana, a revakcinacija se sprovodi po uputstvu proizvođača;
2) revakcinacija nazimica i krmača najkasnije 15 dana pre svakog pripusta;
3) revakcinacije svih nerastova dva puta godišnje u razmaku od šest meseci.
Prilikom prve vakcinacije protiv klasične kuge svinja, vrši se obeležavanje svih svinja, u skladu sa posebnim propisom.
Svinje se mogu staviti u promet isključivo ukoliko su pravilno vakcinisane i ukoliko je od poslednje vakcinacije prošlo najmanje 14 dana, kao i ukoliko su vakcinisane i obeležene sve svinje na gazdinstvu zaključno sa 15. decembrom 2019. godine. Posle ovog perioda, bez obzira na vakcinalni status, svinje se stavljaju u promet ukoliko su obeležene i ako je izvršeno obeležavanje svih svinja na gazdinstvu porekla.
Izuzetno, prasad mlađa od 45 dana koja potiču od vakcinisanih krmača i sa gazdinstva koje je slobodno od klasične kuge svinja, na kome su vakcinisane i obeležene sve svinje, mogu se staviti u promet samo ako su obeležena na propisan način.
Ministarstvo može u posebnim okolnostima, na osnovu analize rizika, odobriti stavljanje u promet radi klanja određenih kategorija nevakcinisanih svinja, pod nadzorom veterinarske inspekcije.
Vakcinacija divljih svinja uključujući i vakcinaciju divljih svinja u ograđenim lovištima, farmama i odgajalištima se ne vrši.
Svinje ne mogu da se izvode na zajedničku ispašu.
Gazdinstva na kojima se drže i uzgajaju svinje svrstavaju se u jednu od sledećih kategorija na osnovu biosigurnosnih mera:
1) komercijalna farma - predstavlja gazdinstvo koje je upisano u Registar objekata u skladu sa posebnim propisom, koje snabdeva tržište živim svinjama i u kome se sprovode sve mere zdravstvene zaštite sa najvišim nivoom biosigurnosnih mera i higijene;
2) porodična farma tipa A - predstavlja gazdinstvo na kome se nalazi veći broj svinja, koje je upisano u Registar objekata u skladu sa posebnim propisom, koje snabdeva tržište živim svinjama i na kome se sprovode sve mere zdravstvene zaštite sa visokim nivoom biosigurnosnih mera i higijene;
3) porodična farma tipa B - predstavlja gazdinstvo na kome se nalazi veći broj svinja, koje je upisano u Registar objekata u skladu sa posebnim propisom, koje snabdeva tržište živim svinjama, a na kome se ne sprovode, delimično se sprovode ili se sprovode samo neke higijenske i mere zdravstvene zaštite sa nedovoljnim nivoom biosigurnosnih mera;
4) seosko gazdinstvo - predstavlja gazdinstvo na kome se drži mali broj svinja (najviše 10) i to za sopstvene potrebe domaćinstva vlasnika, a na kome je nivo zdravstvene zaštite, biosigurnosnih mera i higijene nizak i neefikasan;
5) gazdinstvo sa držanjem svinja na otvorenom - predstavlja gazdinstvo na kome se svinje drže na otvorenom, poluotvorenom, neograđenom ili poluograđenom prostoru, koje mogu doći u kontakt sa drugim životinjama, posebno divljim i na kome je nivo zdravstvene zaštite i/ili biosigurnosnih mera veoma nizak.
Ministarstvo može izvršiti regionalizaciju (zoniranje) u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo i Kodeksom zdravstvene zaštite kopnenih životinja Svetske zdravstvene organizacije za životinje (u daljem tekstu: OIE) u zavisnosti od epizootiološke situacije u pojedinim oblastima u odnosu na klasičnu kugu svinja, broja gazdinstava sa svinjama, populacije domaćih i divljih svinja, kvaliteta sprovođenja vakcinacije, obeležavanja i praćenja kretanja, rezultata monitoringa i nadzora i drugih faktora rizika.
Ministarstvo može odobriti kanalisani sistem (kompartmentalizacija) u okviru koga više gazdinstava na jednoj ili više epizootioloških jedinica posluju u okviru zajedničkog sistema upravljanja, primenjuju visok nivo biosigurnosnih mera, koji osigurava odgovarajući status na klasičnu kugu svinja za sve subpopulacije svinja koje se nalaze unutar ovog sistema.
Na gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju svinje vrši se klinički pregled svinja svaki put pre sprovođenja vakcinacije, lečenja i drugih mera zdravstvene zaštite i obeležavanja životinja, o čemu se vodi evidencija. Ukoliko se prilikom kliničkog pregleda uoče znaci bolesti karakteristični za klasičnu kugu svinja, izvršiće se dijagnostička ispitivanja u skladu sa posebnim propisom uz obavezno obaveštavanje nadležnog inspektora.
Vrši se dijagnostičko ispitivanje na klasičnu kugu svinja svih uginulih divljih svinja i reprezentativnog broja odstreljenih divljih svinja kontrola efikasnosti vakcinacije domaćih svinja, aktivni i pasivni nadzor kod domaćih svinja prema programu Ministarstva.
Za svaku sumnju, odnosno pojavu klasične kuge svinja obavlja se epizootiološki uviđaj i dijagnostička ispitivanja, kao i prijavljivanje sumnje, odnosno potvrde bolesti, u skladu sa posebnim propisom.
Laboratorijska ispitivanja na klasičnu kugu svinja vrše se u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo" u Kraljevu akreditovanim metodama, a o rezultatima ispitivanja obaveštava se Ministarstvo i nadležni institut koji je dostavio uzorke na ispitivanje.
Sredstva za sprovođenje vakcinacije (uključujući i vakcinu), sprovođenje nadzora i monitoringa kod domaćih i divljih svinja, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na klasičnu kugu svinja, dijagnostičko ispitivanje kontrole efikasnosti vakcinacije, naknadu štete za ubijene životinje, kao i životinje ubijene u dijagnostičke svrhe, sprovođenje monitoringa i aktivnog nadzora, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja klasične kuge svinja u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
2. Atipična kuga živine (Njukastl bolest)
U cilju sprečavanja pojave, širenja i suzbijanja atipične kuge živine sva gazdinstva na kojima se nalazi živina, golubovi i pernata divljač se registruju i evidentiraju u Centralnoj bazi.
Živina, pernata divljač i golubovi u svim oblicima držanja i uzgoja se vakcinišu protiv atipične kuge živine vakcinama proizvedenim od lentogenih sojeva, radi stalnog održavanja imuniteta u skladu sa posebnim programom. Kontrola imunološkog statusa posle izvršene vakcinacije vrši se serološkim pregledom krvnih seruma, prema programu sačinjenom od strane nadležnog instituta.
Naučni ili specijalistički veterinarski instituti sačinjavaju za vlasnike živine, golubova i pernate divljači u intenzivnom uzgoju program vakcinacije i kontrole imunološkog statusa (20 uzoraka krvi po objektu 10-14 dana posle izvršene vakcinacije).
U slučajevima nepovoljne epizootiološke situacije za živinu i pernatu divljač u intenzivnom uzgoju naučni ili specijalistički veterinarski instituti sačinjavaju program imunoprofilakse koji se dostavlja nadležnoj veterinarskoj inspekciji.
Kod živine namenjene za tov u ekstenzivnim uslovima uzgoja, vakcinacija se obavlja dvokratno u starosti od jednog dana u inkubatoru, raspršivanjem, kao i od 14 do 18 dana kroz vodu za piće, raspršivanjem ili okulonazalno prema uputstvu proizvođača.
Pod ekstenzivnim uslovima gajenja živine podrazumevaju se gazdinstva u kojima se drži ili uzgaja manje od 350 jedinki živine i pernate divljači.
Kod živine namenjene za proizvodnju priplodnih i konzumnih jaja u ekstenzivnim uslovima uzgoja, vakcinacija se obavlja četvorokratno: prva vakcinacija se obavlja u inkubatoru, u starosti od jednog dana raspršivanjem, a ostale u starosti od tri, šest i 12 nedelja prema uputstvu proizvođača vakcine uključujući i mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
Pernata divljač i golubovi koji se drže u ekstenzivnim uslovima uzgoja vakcinišu se prema programu naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta uključujući mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
Vakcinaciju sprovodi ovlašćena veterinarska stanica/služba.
Za svaku sumnju, odnosno pojavu atipične kuge živine obavlja se epizootiološki uviđaj i dijagnostička ispitivanja, uključujući i diferencijalnu dijagnostiku, kao i prijavljivanje sumnje, odnosno potvrde bolesti.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na atipičnu kugu živine, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja atipične kuge živine u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Psi i mačke stariji od tri meseca vakcinišu se jedanput godišnje inaktivisanom vakcinom protiv besnila, u skladu sa posebnim propisom, prema uputstvu proizvođača vakcine. Vakcinacija pasa mlađih od tri meseca može se obaviti ukoliko postoje opravdani razlozi, prema uputstvu proizvođača vakcine.
Vrši se oralna vakcinacija lisica i drugih divljih mesojeda u okviru projekta iskorenjivanja besnila koji finansira Evropska unija. Distribucija vakcina vrši se iz aviona ili helikoptera, odnosno ručno na pojedinim područjima, ako ne postoji mogućnost da se obavi aerogena vakcinacija.
Korisnici lovišta za svako lovište evidentiraju pse koji se koriste u lovne svrhe.
Sve uginule i odstreljene lisice i drugi divlji mesojedi za koje postoji sumnja da su inficirani virusom besnila, dijagnostički se pregledaju na besnilo.
Prema planu Ministarstva i prema preporukama Svetske zdravstvene organizacije, vrši se pregled određenog broja uzoraka ulovljenih lisica i drugih divljih mesojeda (u daljem tekstu: ciljne životinje), pri veličini uzorka od četiri životinje na 100 km2 u cilju kontrole efikasnosti oralne vakcinacije (monitoring oralne vakcinacije), prema dijagnostičkom priručniku.
Radi otkrivanja infekcija slepih miševa lisavirusima može se sprovoditi monitoring besnila kod slepih miševa, a na osnovu predloga nadležnog instituta.
Dijagnostička ispitivanja imunološkog statusa ciljnih životinja vrše laboratorije u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo" u Kraljevu, a o rezultatima ispitivanja obaveštava se Ministarstvo i nadležni institut koji je dostavio uzorke na ispitivanje.
Dijagnostička ispitivanja životinja kod sumnje na besnilo, uključujući životinje koje su bile u kontaktu sa ljudima ili su im nanele povrede, vrše Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu i Pasterov zavod u Novom Sadu.
Sredstva za sprovođenje monitoringa, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na besnilo, ispitivanje imunološkog statusa, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja besnila u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
4. Rinopneumonitis/virusni abortus konja, virusni arteritis konja i influenca konja
U skladu sa epizootiološkom situacijom u pojedinim područjima i gazdinstvima može da se vrši vakcinacija konja protiv rinopneumonitisa/virusnog abortusa, virusnog arteritisa konja i influence konja prema uputstvu proizvođača i o tome se vodi propisana evidencija na gazdinstvu i u nadležnom institutu.
U područjima u kojima je utvrđen antraks kod životinja, distriktnim područjima ili područjima u kojima postoji rizik od pojave antraksa, na osnovu preporuke nadležnog instituta vrši se vakcinacija prijemčivih životinja, a u skladu sa posebnim propisom.
Sredstva za sprovođenje dijagnostičkih ispitivanja u slučaju sumnje na bolest i naređenih mera u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Bolest plavog jezika sprečava se stalnim sprovođenjem imunoprofilaktičkih mera i odgovarajućih biosigurnosnih mera, u skladu sa posebnim propisom.
U cilju sprečavanja ponovnog pojavljivanja i širenja bolesti plavog jezika izazvane serotipom 4 virusa, izvršiće se vakcinacija prijemčivih životinja na području cele zemlje.
Vakcinacija će se izvršiti inaktivisanom vakcinom koja sadrži serotip 4 virusa, prema uputstvu proizvođača vakcine i prema planu vakcinacije koji donosi Ministarstvo.
Kompletna vakcinacija predstavlja vakcinaciju životinja koje se prvi put vakcinišu, odnosno jednokratnu vakcinaciju ili dvokratnu vakcinaciju koja obuhvata primarnu vakcinaciju i busterizaciju, ukoliko je busterizacija predviđena uputstvom proizvođača.
Životinje kod kojih je izvršena primarna vakcinacija ne mogu se staviti u promet dok se ne izvrši busterizacija, ukoliko je busterizacija predviđena uputstvom proizvođača.
Revakcinacija predstavlja ponovljenu vakcinaciju životinja primenom pojedinačne doze, prema uputstvu proizvođača. Životinje koje su vakcinisane u toku 2018. godine revakcinišu se pre isticanja imuniteta.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti plavog jezika sprovodi se nadzor i monitoring na bolest plavog jezika prema planu Ministarstva. Dijagnostička ispitivanja na bolest plavog jezika uključujući i determinaciju kulikoida, prema planu monitoringa Ministarstva, vrše se u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo".
U slučajevima povoljne epizootiološke situacije i sezonskog odsustva aktivnosti vektora, može se obavljati promet teladi i jagnjadi, kao i promet životinja koje se upućuju na klanje, bez prethodno sprovedene vakcinacije. Ministarstvo može, na osnovu analize rizika, u slučajevima nepovoljne epizootiološke situacije, odobriti stavljanje u promet određenih kategorija životinja, u skladu sa posebnim propisom, pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Sredstva za sprovođenje kompletne vakcinacije i revakcinacije, sprovođenje nadzora i monitoringa, dijagnostička ispitivanja u slučaju sumnje na bolest plavog jezika, nadoknadu štete za životinje uginule kao posledica pojave neželjenih efekata nakon izvršene vakcinacije protiv bolesti plavog jezika, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u zaraženom gazdinstvu u cilju sprečavanja širenja epizootije, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi sprečavanja širenja bolesti Nodularni dermatitis izvršiće se vakcinacija prijemčivih životinja na teritoriji Republike Srbije, a prema planu vakcinacije koji donosi Ministarstvo.
Vakcinacija novorođenih životinja i goveda iz uvoza, vršiće se u toku čitave godine, prema uputstvu proizvođača vakcine.
Revakcinacija goveda vakcinisanih u 2018. godini, izvršiće se pre isteka imuniteta, prema uputstvu proizvođača.
Vakcinacija će se izvršiti homolognim sojem atenuirane vakcine protiv Nodularnog dermatitisa, prema uputstvu proizvođača vakcine.
Radi otkrivanja i praćenja bolesti Nodularni dermatitis sprovodi se aktivni i pasivni nadzor i monitoring prema posebnom programu Ministarstva.
U slučaju pojave sumnje na bolest Nodularni dermatitis na gazdinstvu, odnosno zdravstvenih problema kod životinja na osnovu kojih se može posumnjati na ovu zaraznu bolest, vlasnik, držalac životinja ili veterinar prilikom aktivnog ili pasivnog nadzora, intervencije ili u bilo kom drugom slučaju, obavezno i bez odlaganja prijavljuje sumnju nadležnom veterinarskom inspektoru.
Ukoliko se u okviru opštine ustanovi slučaj sumnje na zaraznu bolest Nodularni dermatitis, izvršiće se klinički pregled, epizootiološka ispitivanja i pregled dokumentacije na gazdinstvu. Ukoliko se zaključi da je sumnja opravdana, izvršiće se i uzorkovanje prema posebnoj proceduri i dostavljanje uzoraka radi dijagnostičkog ispitivanja (Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučni institut za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu i Veterinarski specijalistički institut "Kraljevo" u Kraljevu).
Sredstva za nabavku vakcine, sprovođenje vakcinacije, sprovođenje aktivnog nadzora, dijagnostičkih ispitivanja u slučaju sumnje na bolest, nadoknadu štete za uginule i ubijene životinje, za životinje uginule kao posledica pojave neželjenih efekata nakon izvršene vakcinacije protiv Nodularnog dermatitisa, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera na zaraženom gazdinstvu u cilju sprečavanja širenja bolesti obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
VI DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA U CILJU RANOG OTKRIVANJA NAROČITO OPASNIH ZARAZNIH BOLESTI, ORGANIZACIJA I SPROVOĐENJA EPIZOOTIOLOŠKOG UVIĐAJA U SLUČAJU POJAVE SUMNJE NA NAROČITO OPASNE I DRUGE ZARAZNE BOLESTI
1. Dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti
Kod sumnje na pojavu naročito opasnih zaraznih bolesti, egzotičnih ili nepoznatih i novih bolesti, vrši se hitno uzorkovanje materijala pod nadzorom veterinarskog inspektora u saradnji sa epizootologom, sprovođenje epizootiološkog uviđaja i dijagnostička ispitivanja u ovlašćenoj laboratoriji, uključujući i diferencijalno-dijagnostička ispitivanja.
Vrši se aktivni nadzor sa dijagnostičkim ispitivanjem uzoraka prijemčivih životinja na slinavku i šap, radi održavanja statusa zemlje slobodne od slinavke i šapa. Vrši se aktivni nadzor i na druge bolesti sa ili bez dijagnostičkog ispitivanja uzoraka, u zavisnosti od preporuka OIE.
U slučaju pogoršanja epizootiološke situacije u zemljama u okruženju ili drugim zemljama, na osnovu analize rizika može da se vrši i aktivni nadzor na određene naročito opasne zarazne bolesti uz dijagnostička ispitivanja uzoraka po planu Ministarstva.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na naročito opasne zarazne bolesti, egzotične ili nepoznate bolesti, uključujući i diferencijalna dijagnostička ispitivanja, ispitivanja u cilju sticanja i održavanja statusa zemlje slobodne od pojedinih naročito opasnih zaraznih bolesti, sredstva za dijagnostička ispitivanja u slučaju pogoršanja epizootiološke situacije, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
2. Organizacija i sprovođenje epizootiološkog uviđaja u slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti
U slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti, odnosno zdravstvenih problema kod životinja na osnovu kojih se može posumnjati na zaraznu bolest, a koje primeti vlasnik, držalac ili veterinar prilikom aktivnog ili pasivnog nadzora, intervencije ili u bilo kom drugom slučaju, sumnja se obavezno i bez odlaganja prijavljuje nadležnom veterinarskom inspektoru.
U prisustvu veterinarskog inspektora i epizootiologa, vrši se klinički pregled životinje, uzima detaljna anamneza i istorija bolesti, kao i podaci o poreklu životinje. Ako postoji mogućnost radi se obdukcioni pregled i uzorkovanje materijala za laboratorijsko ispitivanje.
U zavisnosti od specifičnosti i karakteristika slučaja, odnosno postavljene sumnje u prisustvu veterinarskog inspektora, epizootiologa iz nadležnog instituta, odnosno veterinara iz ovlašćene veterinarske stanice/službe vrše se dodatna istraživanja u okviru epizootiološkog uviđaja i uzorkovanje materijala za laboratorijsko ispitivanje. Na osnovu zapažanja i prikupljenih informacija vodi se zapisnik o epizootiološkim aktivnostima.
VII DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA ŽIVOTINJA U CILJU OTKRIVANJA BOLESTI I INFEKCIJA I OTPORNOSTI NA ANTIMIKROBNA SREDSTVA
1. Bruceloza, tuberkuloza, enzootska leukoza goveda, infektivno zapaljenje vimena
Goveda, ovce i koze jednom godišnje se dijagnostički ispituju, i to goveda na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu i ovce i koze na brucelozu, pri čemu period od poslednjeg ispitivanja ne sme da bude kraći od šest ni duži od 12 meseci.
U cilju određivanja statusa gazdinstva na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu goveda, naučni i specijalistički instituti izveštaje o dijagnostičkim ispitivanjima goveda pripremaju za svako gazdinstvo ponaosob, kao i za svaku životinju, bez obzira na rezultate ispitivanja i čuvaju se u bazi podataka.
Na gazdinstvima koja imaju status službeno slobodnih od ovih bolesti, ispituje se određeni broj životinja, u skladu sa posebnim propisom.
Za svaki pozitivan nalaz na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu goveda obavezno se obavlja epizootiološki uviđaj.
Sredstva za uzorkovanje krvi i dijagnostička ispitivanja goveda, ovaca i koza na brucelozu, goveda na enzootsku leukozu, za naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje, kao i sredstva za sprovođenje svih naređenih mera u cilju suzbijanja i iskorenjivanja tuberkuloze, enzootske leukoze goveda i bruceloze životinja u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Sredstva za sprovođenje tuberkulinizacije/retuberkulinizacije sa dijagnostičkim sredstvom nabavljenim od strane veterinarske stanice/službe obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, po životinji, u zavisnosti od broja životinja na gazdinstvu, i to u iznosu od 280 dinara za gazdinstvo do 20 životinja, 250 dinara za gazdinstvo od 21 do 50 životinja, 230 dinara za gazdinstvo od 51 do 100 životinja, 200 dinara za gazdinstvo preko 100 životinja za ovlašćene veterinarske stanice, odnosno u iznosu od 30 dinara za veterinarske službe, dok vlasnik/držalac životinja plaća iznos od 250 dinara.
Sredstva za sprovođenje tuberkulinizacije/retuberkulinizacije, sa dijagnostičkim sredstvom nabavljenim od strane ministarstva obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, po životinji, u zavisnosti od broja životinja na gazdinstvu, i to u iznosu od 250 dinara za gazdinstvo do 20 životinja, 220 dinara za gazdinstvo od 21 do 50 životinja, 200 dinara za gazdinstvo od 51 do 100 životinja, 170 dinara za gazdinstvo preko 100 životinja za ovlašćene veterinarske stanice, kao i sredstva za nabavku dijagnostičkog sredstva, dok vlasnik/držalac životinja plaća iznos od 250 dinara.
a) Bruceloza goveda (Brucella abortus), ovaca i koza (B. melitensis i B. ovis)
Dijagnostičko ispitivanje goveda, osim mužjaka namenjenih za tov, vrši se kod svih životinja starijih od 12 meseci, a dijagnostičko ispitivanje ovaca i koza vrši se kod svih životinja starijih od šest meseci u cilju ranog otkrivanja bruceloze i utvrđivanja i održavanja statusa gazdinstva goveda, ovaca i koza slobodnog od bruceloze.
Nadležni naučni i specijalistički veterinarski instituti vrše dijagnostička ispitivanja pouzdano obeleženih uzoraka krvnih seruma goveda, ovaca i koza primenom brzih metoda (brza serumska aglutinacija, odnosno Roze Bengal ili fluorescentna polarizacija), a u slučaju pozitivnog rezultata primenom i potvrdne serološke metode (indirektna ELISA).
Uzorci poreklom od ovnova posebno se obeležavaju.
U slučaju dobijanja pozitivnog rezultata vrši se ponovno uzorkovanje u prisustvu epizootiloga i veterinarskog inspektora i potvrdno ispitivanje primenom potvrdne serološke metode (kompetitivna ELISA ili RVK) na prisustvo specifičnih antitela protiv brucela vrste u nadležnom veterinarskom institutu.
Naučni i specijalistički veterinarski instituti čuvaju reprezentativan broj uzoraka u banci seruma najmanje jednu godinu.
Goveda, kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza odmah, a najkasnije u roku od sedam dana, uz prisustvo veterinarskog inspektora, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju na propisan način. Dalja ispitivanja goveda na zaraženom gazdinstvu vrši se u skladu sa posebnim propisom.
Ovce i koze kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza odmah, a najkasnije u roku od sedam dana, uz prisustvo veterinarskog inspektora, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju na propisan način. U zavisnosti od rezultata dijagnostičkih ispitivanja seronegativne ovce i koze u stadu se ponovo ispituju najviše dva puta u razmaku od 30 dana u cilju utvrđivanja raširenosti bolesti. Ukoliko se nakon ponovljenih ispitivanja dobiju pozitivni rezultati koji ukazuju na širenje bolesti, sve pozitivne životinje se ubijaju na human način, a seronegative životinja se upućuju na klanje. Ukoliko životinje nije moguće uputiti na klanje, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju na propisan način.
Svi priplodni ovnovi ispituju se na infekciju sa B. ovis (Epididimitis ovnova). U slučaju pozitivnog nalaza na zarazni epididimitis ovnova, takva životinja mora biti isključena iz priploda, tako što će biti kastrirana ili zaklana u roku od najviše mesec dana, a ostale priplodne životinje, odnosno životinje koje ulaze u reprodukciju, na gazdinstvu serološki ispitane. U slučaju pozitivnog serološkog nalaza sve pozitivne životinje isključuju se iz priploda.
U slučaju pojave većeg broja slučajeva, odnosno žarišta bruceloze svinja na određenoj epizootiološkoj jedinici, može se izvršiti dijagnostičko ispitivanje svinja u toj epizootiološkoj jedinici, odnosno povezanim epizootiološkim jedinicama, prema planu, odnosno programu Ministarstva, a na predlog nadležnog veterinarskog instituta.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje svinja na brucelozu prema planu, odnosno programu Ministarstva obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi ranog otkrivanja tuberkuloze i utvrđivanja statusa gazdinstva goveda slobodnog od tuberkuloze vrši se dijagnostičko ispitivanje kod svih goveda starijih od šest nedelja primenom intradermalnih tuberkulinskih testova, u skladu sa posebnim propisom.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem utvrđena tuberkuloza nadležni veterinarski inspektor u najkraćem roku, a najkasnije u roku od 30 dana upućuje na klanje. U slučaju da životinje nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način.
Sva zaklana goveda i svinje se pregledaju na prisustvo patoanatomskih lezija karakterističnih za tuberkulozu. Ukoliko se u objektima za klanje pri inspekcijskom pregledu utvrde promene na unutrašnjim organima (pluća, limfni čvorovi, kosti i dr.) karakteristične za tuberkulozu goveda, uzorci poreklom od zaklane životinje dostavljaju se ovlašćenoj laboratoriji za tuberkulozu na dalja ispitivanja.
U klanici se posebno evidentira svaki utvrđeni slučaj tuberkuloze goveda i svinja i o nalazu se obaveštava nadležni veterinarski inspektor u mestu porekla tuberkulozne životinje.
Radi utvrđivanja što većeg broja obolelih ili inficiranih životinja u zapatu, epizootiološkoj jedinici ili području, pored tuberkulinskog testa, može da se primenjuje korišćenje gama-interferon testa na način koji je propisan u poslednjem izdanju OIE Manual of Standards for Diagnostic Tests and Vaccines.
U cilju utvrđivanja kvaliteta sprovođenja dijagnostičkih ispitivanja na tuberkulozu, Ministarstvo će putem posebnog monitoringa tuberkulinizacije izvršiti uzorkovanje krvi i ispitivanje primenom odgovarajućeg testa (ELISA ili gama-interferon test).
Radi ranog otkrivanja enzootske leukoze goveda i uspostavljanja statusa gazdinstva slobodnog na ovu bolest vrši se dijagnostičko ispitivanje svih priplodnih goveda starijih od 24 meseca.
Dijagnostička ispitivanja vrše se metodom ELISA testa na grupnim uzorcima prema uputstvu proizvođača dijagnostičkog testa. Ako se u grupnom uzorku ustanovi pozitivna reakcija vrši se i pojedinačno ispitivanje uzoraka krvnih seruma.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem utvrđena enzootska leukoza najkasnije u roku od 30 dana nadležni veterinarski inspektor upućuje na klanje. U slučaju da životinje nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način.
Sva zaklana goveda pregledaju se na liniji klanja od strane veterinarskog inspektora koji sve tumore sumnjive na limphosarcoma šalje nacionalnoj referentnoj laboratoriji za enzootsku leukozu goveda, radi daljih dijagnostičkih ispitivanja. O pozitivnom nalazu obaveštava se nadležni veterinarski inspektor u mestu porekla leukozne životinje.
Ukoliko se u objektima za klanje pri inspekcijskom pregledu utvrde promene na unutrašnjim organima (pluća, limfni čvorovi, kosti i dr.) karakteristične za enzootsku leukozu goveda, uzorci poreklom od zaklane životinje dostavljaju se nacionalnoj referentnoj laboratoriji na dalja ispitivanja.
d) Infektivno zapaljenje vimena
Proizvođači mleka i proizvoda od mleka namenjenih za ljudsku ishranu, sprovode program sprečavanja i suzbijanja infektivnog mastitisa, na predlog ovlašćene veterinarske stanice/službe odnosno instituta, uz primenu bakteriološke dijagnostike, ispitivanja osetljivosti uzročnika mastitisa na antibiotike, primenu odgovarajuće terapije i kontrole zdravlja vimena, uz vođenje evidencije.
Dehelmintizacija pasa i mačaka starijih od tri meseca protiv pseće pantljičare Echinococcus granulosus obavlja se sredstvom koje pouzdano ubija zrele i nezrele oblike pantljičare kontinuirano tokom cele godine, o čemu se vodi evidencija u Pasošu za kućne ljubimce.
Radi sprečavanja širenja jaja pantljičare u okolinu, najmanje 48 časova posle tretiranja pasa, njihov izmet se čini neškodljivim.
Pravno lice koje se bavi klanjem životinja za javnu potrošnju, kao i vlasnici koji kolju životinje za sopstvene potrebe, promenjene organe čine neškodljivim prokuvavanjem, spaljivanjem ili preradom u kafilerijama, o čemu se vodi posebna evidencija.
U klanici se evidentira svaki utvrđeni slučaj ehinokokoze (hidatidoze) i o tome se obaveštava veterinarski inspektor u mestu porekla životinje radi preuzimanja propisanih mera.
Dijagnostički pregled na prisustvo larve Trichinella vrši se metodom kompresije ili veštačke digestije u uzorcima mesa svih zaklanih svinja, kao i kod svinja zaklanih u domaćinstvu za sopstvene potrebe, a dijagnostički pregled odstreljenih divljih svinja i zaklanih konja vrši se isključivo metodom veštačke digestije.
Vrši se sistematska deratizacija zaraženog područja u skladu sa posebnim propisom i neškodljivo uklanjanje leševa glodara, kao i redovna deratizacija svih objekata u kojima se drže i uzgajaju životinje, u skladu sa planom biosigurnosti i dobrom farmskom praksom.
Plan sistematske deratizacije donosi nadležni naučni ili veterinarski specijalistički institut na osnovu analize epizootiološke situacije za svoje područje.
Sistematsku deratizaciju zaraženog područja vrše veterinarske organizacije kojima su po javnom konkursu i zaključenom ugovoru sa Ministarstvom povereni navedeni poslovi iz Programa mera i koje ispunjavaju propisane uslove za vršenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije.
Veterinarski inspektor u klanici evidentira svaki utvrđeni slučaj trihineloze i o tome obaveštava veterinarskog inspektora u mestu porekla životinje radi preduzimanja mera i prijave bolesti.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje divljih svinja na trihinelozu za koje su istovremeno dostavljeni odgovarajući uzorci za ispitivanje u okviru monitoringa na na klasičnu kugu svinja i afričku kugu svinja obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Uzimanje uzoraka od koka nosilja, jata živine za odgoj podmlatka, uzgoj i reprodukciju, tovnih pilića i u inkubatoru vrste Gallus gallus u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, kao i potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium, odnosno S. Hadar, S. Infantis ili S. Virchow sprovode se u skladu sa posebnim propisom.
Uzimanje uzoraka od priplodnih i tovnih ćuraka u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, odnosno potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium sprovode se u skladu sa posebnim propisom.
Sva jata živine, osim jata iz st. 1. i 2. ovog pododeljka, bez obzira na vrstu i kategoriju živine, čiji su proizvodi namenjeni javnoj potrošnji ili živine koja se uzgaja radi dalje prodaje, ispituje se bakteriološki, odnosno serološki, dostavljanjem službenih uzoraka u laboratoriju.
Radi utvrđivanja svih salmonela od značaja za javno zdravstvo u rezultatima nalaza potrebno je, osim serotipova propisanih ovim pravilnikom i posebnim propisom, navesti i sve ostale utvrđene serotipove.
U cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella kod živine sprovodi se monitoring.
Sredstva za sprovođenje monitoringa iz stava 5. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vlasnik živine za odgoj i eksploataciju roditeljskog jata i odgoj podmlatka koka nosilja iz vrste Gallus Gallus može da izvrši vakcinaciju pilića i mladih koka nosilja protiv salmonele kategorije 1 (S. Enteritidis i S. Typhimurium) prema programu koji sačinjavaju uz konsultaciju sa epizootiološkom službom nadležnog veterinarskog instituta, a što je u skladu sa posebnim propisom.
Sredstva za sprovođenje vakcinacije sa vakcinom iz stava 7. ovog pododeljka u iznosu do 50% obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
b) Salmoneloza svinja i meticilin-rezistentni Staphylococus aureus (MRSA)
U cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella i meticilin-rezistentnog Staphylococus aureus (MRSA) na farmama priplodnih i tovnih svinja vrši se laboratorijsko ispitivanje reprezentativnog broja uzoraka (monitoring).
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
U cilju praćenja kampilobakterioze u jatima tovnih pilića vrste Gallus gallus, kao i praćenja otpornosti bakterija roda Campylobacter spp. na antimikrobna sredstva vrši se uzorkovanje i ispitivanje, odnosno utvrđivanje otpornosti bakterija iz roda Campylobacter spp. na antimikrobna sredstva u jatima i trupovima tovnih pilića.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
g) Praćenje osetljivosti, odnosno otpornosti na antibiotike i hemioterapeutike
U cilju kontinuiranog praćenja osetljivosti, odnosno otpornosti bakterija na određena antimikrobna medicinska sredstva vrši se prikupljanje izolata bakterija i njihovo ispitivanje na prisustvo rezistencije i multirezistencije u okviru plana ispitivanja koji donosi Ministarstvo.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se nadzor i monitoring kod živine, pernate divljači i divljih ptica na influencu ptica, prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Sva matična jata i gazdinstva na kojima se drže i uzgajaju i na kojima se obavlja promet egzotičnih, ukrasnih i sobnih ptica i golubova koji se upisuju u registar koji vodi Ministarstvo, a ptice koje potiču iz ovih objekata i namenjene su za priplod, prodaju, izložbe i slično moraju biti slobodne od hlamidioze. Laboratorijska ispitivanja na hlamidiozu ptica vrše se u nadležnom veterinarskom institutu. Laboratorijski nalaz za ptice u prometu ne sme biti stariji od 60 dana.
Ispitivanja na kju-groznicu vrše se radi otkrivanja izvora bolesti kod pojave bolesti kod ljudi i osoba profesionalno izloženih infekciji, kao i kod svakog pobačaja kod goveda, ovaca i koza.
Na osnovu analize rizika kod pojave bolesti Ministarstvo može da odobri ubijanje klinički obolelih životinja sa potvrđenim laboratorijskim nalazom, na stručan i human način.
Priplodna goveda, ovce i koze iz zaraženih gazdinstava, nakon sprovedenih naređenih mera, a ukoliko nisu vakcinisane, mogu se staviti u promet samo ukoliko su negativne na kju-groznicu, osim na klanje, pri čemu rezultat dijagnostičkog ispitivanja ne može biti stariji od mesec dana od dana stavljanja u promet.
Ministarstvo može odobriti vakcinaciju životinja nakon sprovedene analize rizika i mišljenja nadležnog instituta sa programom vakcinacije. Ovlašćena veterinarska stanica/služba koja sprovodi vakcinaciju protiv kju-groznice, vodi o tome evidenciju i obaveštava nadležnu veterinarsku inspekciju.
U skladu sa epizootiološkom situacijom, a radi utvrđivanja prevalencije na kju-groznicu, sprovodi se monitoring, po planu Ministarstva.
Ministarstvo će doneti operativni priručnik (stručno metodološko uputstvo) za kju-groznicu.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja u slučaju sumnje na kju-groznicu, sprovođenje monitoringa, naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje, kao i za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja kju-groznice u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
ž) Transmisivne spongioformne encefalopatije
Radi ranog otkrivanja i dijagnostike Transmisivnih spongioformnih encefalopatija (u daljem tekstu: TSE) monitoring na govedima, ovcama i kozama kao i kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja sprovodi se u skladu sa propisom kojim se uređuje utvrđivanje mera ranog otkrivanja i dijagnostike zarazne bolesti transmisivnih spongioformnih encefalopatija, načinu njihovog sprovođenja, kao i merama za sprečavanje širenja, suzbijanje i iskorenjivanje ove zarazne bolesti i ovim pravilnikom.
(a) Monitoring goveda
Monitoring goveda sprovodi se na govedima u skladu sa pravilnikom kojim se utvrđuju mere u pogledu TSE.
(b) Monitoring ovaca i koza
Monitoring ovaca i koza sprovodi se u skladu sa pravilnikom kojim se utvrđuju mere u pogledu TSE, kao i na ovcama i kozama koje su zaklane za ishranu ljudi, prema planu ispitivanja koji donosi Ministarstvo.
(v) Kontrola hrane za životinje
Kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja vrši se tako što se uzorak za dijagnostičko ispitivanje uzima u objektima koji proizvode hranu za životinje i to najmanje po jedanput u toku godine:
1) od hrane koja je namenjena ishrani preživara, i
2) od hrane koja je namenjena ishrani životinja, osim preživara.
Kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja vrši se i u objektima za uzgoj i držanje životinja, ako se posumnja da vlasnik ili držalac životinja koristi proteine životinjskog porekla i riblje brašno u ishrani životinja.
(g) Dijagnostička ispitivanja i finansiranje
Goveda
Dijagnostička ispitivanja kod goveda za sprovođenje monitoringa na BSE primenom metoda u skladu sa posebnim propisom, obavlja ovlašćena i akreditovana laboratorija Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Ovce i koze
Dijagnostička ispitivanja kod ovaca i koza na TSE vrše se u akreditovanoj laboratoriji Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Uginule životinje
Dijagnostička ispitivanja uginulih goveda, ovaca i koza vrši se u nacionalnoj referentnoj laboratoriji Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu.
Hrana za životinje
Dijagnostička ispitivanja hrane za životinje obavlja Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu i Naučni institut za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu.
U budžetu Republike Srbije obezbeđena su sredstva za:
1) dijagnostičko ispitivanje kod sumnje i službene potvrde na TSE;
2) dijagnostička ispitivanja uginulih goveda;
3) dijagnostička ispitivanja ovaca i koza;
4) dijagnostička ispitivanja hrane za životinje u objektu koji proizvodi hranu za životinje;
5) transport uzoraka hrane za životinje iz objekta koji proizvodi hranu za životinje i transport uzoraka za dijagnostičko ispitivanje na TSE koji su uzeti od goveda, ovaca i koza koje nisu namenjene za ishranu ljudi;
6) naknadu štete za:
(1) životinje koje su uginule ili ubijene u slučaju sumnje na pojavu TSE, odnosno posle službene potvrde TSE,
(2) životinje koje su zaklane i čiji se trup i delovi tela uništavaju kao materijal Kategorije 1 u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje TSE.
i) Bolesti konja i drugih kopitara
(a) Infektivna anemija konja
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja infektivne anemije konja sprovodi se dijagnostičko ispitivanje na infektivnu anemiju konja primenom Coggins testa (agar gel imunodifuzionim test - AGID) jedanput godišnje, odnosno dva puta godišnje kada su u pitanju konji za proizvodnju bioloških preparata (serumi i vakcine). Dijagnostičko ispitivanje može da se izvrši i primenom ELISA testa, ali se u tom slučaju svaki pozitivni rezultat potvrđuje primenom AGID testa.
Kada držalac konja prodaje ili na drugi način otuđuje konje potvrda o izvršenom pregledu na infektivnu anemiju konja ne može biti starija od 30 dana.
Kod konja kod kojih je dijagnostikovana infektivna anemija kopitara, a bez izraženih kliničkih znakova bolesti ukoliko nije moguće izvršiti klanje, može se izvršiti njihovo ubijanje na human način.
Sredstva za naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje i za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja infektivne anemije kopitara u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(b) Kuga konja
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja, odnosno uspostavljanja statusa zemlje na bolesti konja sprovodi se monitoring na kugu konja, po planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na kugu konja obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(v) Bolest zapadnog Nila
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti zapadnog Nila, sprovodi se monitoring kod konja i divljih ptica na bolest zapadnog Nila.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na bolest zapadnog Nila obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se dijagnostičko ispitivanje svinja na Aujeskijevu bolest kod divljih svinja i to na uzorcima iz programa kontrole klasične kuge svinja.
Vrši se evidentiranje i registracija u Centralnoj bazi gazdinstava na kojima se sprovodi vakcinacija protiv Aujeskijeve bolesti.
U zavisnosti od statusa prema Aujeskijevoj bolesti, vrši se kategorizacija gazdinstava, na sledeći način:
1) gazdinstvo službeno slobodno od Aujeskijeve bolesti (gazdinstvo sa dva uzastopna negativna nalaza primenom gE ELISA testa), na kojima se ne sprovodi vakcinacija najmanje 12 meseci;
2) gazdinstvo slobodno od Aujeskijeve bolesti na kome se primenjuje vakcina koja daje imunitet koji se može razlikovati od imuniteta prirodno inficirane životinje (tzv. DIVA vakcina);
3) gazdinstvo slobodno od Aujeskijeve bolesti na kome se primenjuje vakcinacija konvencionalnom vakcinom;
4) gazdinstvo nepoznatog statusa (životinje nisu dijagnostički ispitane i nema preciznih podataka o sprovođenju vakcinacije);
5) zaraženo gazdinstvo (jedna ili više svinja ispitanih na Aujeskijevu bolest imaju pozitivan rezultat).
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja Aujeskijeve bolesti, sprovodi se monitoring kod domaćih i divljih svinja, po programu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na Aujeskijevu bolest kod domaćih i divljih svinja, kategorizaciju gazdinstava i unošenje podataka u Centralnu bazu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi ranog otkrivanja bolesti Afričke kuge svinja kod domaćih svinja vrši se ispitivanje svih uzoraka poreklom od domaćih svinja kod kojih postoji sumnja na ovu bolest, kao i dijagnostička ispitivanja u okviru monitoringa, pasivnog i aktivnog nadzora na Afričku kugu svinja prema planu Ministarstva. Vrši se dijagnostičko ispitivanje na Afričku kugu svinja svih uginulih divljih svinja i reprezentativnog broja odstreljenih divljih svinja na području Republike Srbije, u okviru monitoringa, aktivnog i pasivnog nadzora na Afričku kugu svinja, prema planu Ministarstva.
U slučaju pojave bolesti u zemlji vršiće se dijagnostičko ispitivanje u zaraženom i ugroženom području, svih uginulih i odstreljenih divljih svinja, kao i domaćih svinja u skladu sa posebnim propisom i planom Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje aktivnog i pasivnog nadzora i monitoringa kod domaćih i divljih svinja, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na Afričku kugu svinja, naknadu štete za ubijene životinje u cilju suzbijanja Afričke kuge svinja i ubijene u dijagnostičke svrhe, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja Afričke kuge svinja kao naročito opasne zarazne bolesti u zaraženom gazdinstvu, kao i sredstva za dijagnostička ispitivanja u zaraženom i ugroženom području, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se evidencija i upis u registar Ministarstva svih objekata za uzgoj i držanje riba, odnosno životinja akvakulture, uključujući i ona za sportski ribolov na kojima se obezbeđuje stalni veterinarski nadzor sa redovnim kliničkim pregledom životinja, uzorkovanjem i laboratorijskim ispitivanjima, u cilju utvrđivanja zdravstvenog statusa. Vrši se kontinuiran nadzor i kontrola prometa riba koje potiču iz otvorenih voda. Otvorene vode mogu da se poribljavaju samo ribom poreklom iz uzgajališta na kome su sprovedene mere kontrole bolesti riba.
Na svim pastrmskim ribnjacima:
1) u vreme mresta (novembar-februar) vrši se klinički pregled matičnog jata pastrmskih vrsta riba i uzima 30 uzoraka ovarijalne tečnosti matičnog jata za virusološke analize na prisustvo uzročnika virusne hemoragične septikemije, zarazne hematopoezne nekroze, zarazne nekroze gušterače i bakteriološke analize na prisustvo uzročnika renibakterioze;
2) u proleće se vrši klinički pregled svih uzrasnih kategorija i uzima 30 uzoraka mlađi pastrmskih vrsta riba za virusološke analize na prisustvo uzročnika virusne hemoragične septikemije, zarazne hematopoezne nekroze i zarazne nekroze gušterače i bakteriološke analize na prisustvo uzročnika renibakterioze.
Na svim šaranskim ribnjacima:
1) u proleće pri temperaturi ispod 20 °C i u jesen pri temperaturi vode ispod 18 °C, vrši se klinički pregled šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ) i uzima 30 uzoraka za virusološke analize na prisustvo uzročnika prolećne viremije šarana;
2) u periodu od 1. juna do 1. septembra pri temperaturi vode iznad 20 °C ali najranije dve nedelje od kada se ta temperatura dostigne, vrši se klinički pregled svih kategorija šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ) i uzima 30 uzoraka za virusološke analize na prisustvo uzročnika koi herpes viroze.
Svi pozitivni slučajevi koi herpes viroze prijavljuju se Ministarstvu.
Ministarstvo će doneti operativni priručnik (stručno metodološko uputstvo) za bolesti riba.
Dijagnostička ispitivanja na bolesti riba obavljaju laboratorije naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta akreditovanim metodama.
Ministarstvo može sprovesti program monitoringa na određene bolesti riba od međunarodnog značaja.
Nadležni veterinarski inspektor vrši kontrolu i vodi evidenciju o sprovedenom planu uzorkovanja i ispitivanja.
Sredstva za sprovođenje monitoringa obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti pčela i zaštite zdravlja pčelinjih zajednica evidentiraju se sva gazdinstva na kojima se uzgajaju pčele, u skladu sa posebnim propisom i sprovode preventivne i dijagnostičke mere za američku kugu pčelinjeg legla, varoozu, tropilelozu i etiniozu.
Uzgoj matica pčela namenjenih za promet vrši se samo ako potiče sa pčelinjaka koji je pod stalnim veterinarsko-sanitarnim nadzorom.
Pčelar vodi i čuva evidenciju o registraciji pčelinjaka i svim sprovedenim preventivnim i dijagnostičkim ispitivanjima iz stava 1. ovog pododeljka, kao i sve sprovedene tretmane sa datumom i nazivom korišćenog sredstva.
U promet se stavljaju samo zdrave pčelinje matice i zajednice, odnosno one koje potiču sa registrovanih gazdinstava i kod kojih su sprovedene predviđene preventivne i dijagnostičke mere iz stava 1. ovog pododeljka.
(a) Američka kuga pčelinjeg legla
Na gazdinstvima u kojima je u 2018. godini utvrđena američka kuga pčelinjeg legla, izvršiće se aktivni nadzor u toku aprila 2019. godine, koji uključuje klinički pregled svih pčelinjih zajednica, kao i onih koje se nalaze u krugu prečnika 3 km od zaraženog pčelinjaka. U slučaju sumnje na bolest, izvršiće se uzorkovanje i dijagnostičko ispitivanje u nadležnom institutu. Klinički pregled i uzorkovanje vrši ovlašćenja veterinarska stanica.
Na gazdinstvima za uzgoj i prodaju matica, ovlašćena veterinarska stanica vrši klinički pregled svih pčelinjih zajednica u proleće i jesen. Ako se utvrdi postojanje sumnje na bolest, uzima se službeni uzorak iz pčelinjih zajednica i dostavlja u nadležnu laboratoriju radi pregleda na američku kugu pčelinjeg legla. Svaka sumnja se potvrđuje laboratorijskim analizama sa procenom starosti procesa.
Na pregled se dostavlja službeni uzorak posebno uzet iz svake pojedinačne sumnjive pčelinje zajednice, i to komad saća sa poklopljenim leglom, veličine 10 cm x 10 cm na kome su znaci bolesti dobro vidljivi, spakovan u odgovarajuću ambalažu.
Sredstva za klinički pregled i dijagnostička ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka, sredstva za naknadu štete koja je nastala uništavanjem košnica posle utvrđivanja američke kuge pčelinjeg legla ako patološki proces nije stariji od dva meseca, dezinfekciju zaraženog pčelinjaka i uništavanje zaraženog roja pčela obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(b) Varooza
Stalnu kontrolu prisustva i preventivno tretiranje pčelinjih zajednica protiv varooze pčelar sprovodi u toku zime i u sezoni na svim pčelinjacima. U pčelinjacima koji imaju manje od 50 pčelinjih zajednica tretiranje se sprovodi na pet zajednica, dok u pčelinjacima koji imaju više od 50 zajednica tretiranje treba da se vrši na 10% pčelinjih zajednica.
(v) Tropileloza
Ako se u toku preventivnog tretiranja protiv varooze posumnja na tropilelozu, izvršiće se klinički pregled i uzorkovanje od strane nadležnog veterinara pod nadzorom veterinarskog inspektora na uzročnika tropileloze (Tropilaela spp.)
(g) Etinoza
Ako se u toku preventivnog tretiranja protiv varooze posumnja na etinozu izvršiće se klinički pregled i uzorkovanje od strane nadležnog veterinara pod nadzorom veterinarskog inspektora na etinozu (Aethina tumida).
m) Zdravstveni nadzor kod divljači i divljih životinja
U cilju praćenja i kontrole zdravstvenog stanja i utvrđivanja prisustva zaraznih i parazitskih bolesti kod divljači i divljih životinja u slobodnoj prirodi i intenzivnom, odnosno farmskom uzgoju sprovodi se dijagnostičko ispitivanje, odnosno imunoprofilaktičke mere u zavisnosti od životinjske vrste i epizootiološke situacije, na osnovu programa Ministarstva, a na predlog nadležnog instituta. Korisnik lovišta treba da obezbedi uslove za sprovođenje zdravstvene zaštite divljači i naloženih mera u lovištu.
Vrše se dijagnostička ispitivanja divljači i divljih životinja na bolest plavog jezika, slinavku i šap, brucelozu, tuberkulozu, groznicu zapadnog Nila, kju-groznicu, trihinelozu, tularemiju, ehinokokozu i fasciloidozu po planu Ministarstva.
Korisnik lovišta prijavljuje uginuća i sanitarni odstrel divljači u lovištu veterinaru ili veterinarskom inspektoru. Organizovanje, uzimanje i slanje leševa/patološkog materijala u nadležni naučni ili specijalistički institut vrši ovlašćena veterinarska stanica/služba na osnovu pasivnog nadzora uz obaveštavanje veterinarskog inspektora. Ako se na osnovu kliničkih simptoma, anamnestičkih podataka i epizootiološke situacije, kao i rezultata obdukcionog nalaza kod uginule ili odstreljene divljači, posumnja na pojavu zarazne bolesti vrši se dijagnostičko ispitivanje i epizootiološki uviđaj.
Preseljenje i transport divljači i divljih životinja ne vrši se bez prethodno sprovedenog kliničkog pregleda. Ako se vrši preseljenje divljači u lovište koje se nalazi u drugoj epizootiološkoj jedinici vrši se dijagnostičko ispitivanje po programu nadležnog naučnog ili specijalističkog instituta, uz saglasnost Ministarstva. Korisnik lovišta obezbeđuje karantinski prostor za smeštaj divljači do dobijanja rezultata dijagnostičkog ispitivanja.
Dijagnostičko ispitivanje po programu nadležnog naučnog ili specijalističkog instituta vrši se i u intenzivnom uzgoju divljači, u odgajalištima i na farmama divljači. U prometu divljači, u karantinskom prostoru, u odgajalištima i na farmama divljači omogućava se i identifikacija jedinki, kao i odvojeno držanje različitih vrsta divljači.
Sredstva za patomorfološki pregled uginuća kod sumnje na naročito opasne zarazne bolesti i jedinki odstreljenih tokom sanitarnih odstrela odobrenog od strane Ministarstva u cilju suzbijanja zaraznih bolesti, uzorkovanja i dijagnostička ispitivanja iz stava 2. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
n) Medi Visna ovaca i Artritis i encefalitis koza
Slučaj bolesti medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza predstavlja stanje bolesti u kome su izraženi klinički simptomi i kod koje je dijagnostičkim ispitivanjima utvrđeno prisustvo infekcije.
Na osnovu rezultata aktivnog i pasivnog epizootiološkog nadzora i dijagnostičkih ispitivanja, vršiće se uspostavljanje zdravstvenog statusa gazdinstava ovaca i koza na bolesti medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza, kao i evidentiranje i registracija u Centralnoj bazi gazdinstava na kojima su uspostavljeni zdravstveni statusi na ove infekcije, prema programu Ministarstva. U zavisnosti od zdravstvenog statusa prema ovim infekcijama, vrši se kategorizacija gazdinstava, na sledeći način:
1) gazdinstva sa nepoznatim zdravstvenim statusom (ukoliko nisu vršena dijagnostička ispitivanja);
2) gazdinstva u kojima je utvrđena infekcija (ukoliko su utvrđeni slučajevi bolesti);
3) gazdinstva slobodna od medi visna ovaca, odnosno artritisa i encefalitisa koza (ukoliko su sve životinje u poslednjih 12 meseci dijagnostički ispitane najmanje jednom sa negativnom serološkim nalazom, ukoliko se u toku epizootiološkog nadzora nisu utvrdili klinički simptomi bolesti, a u stado se nisu uvodila bolesna ili seropozitivna grla).
U cilju utvrđivanja prevalencije medi visna ovaca i artritisa i encefalitisa koza vrši se dijagnostičko ispitivanje ovaca, odnosno koza na ove bolesti na farmama ovaca i koza, prema programu monitoringa Ministarstva.
Ministarstvo će doneti operativni priručnik (stručno metodološko uputstvo) za artritis i encefalitis koza i medi visna ovaca.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na artritis i encefalitis koza i medi visna ovaca, ubijanje i neškodljivo uništavanje klinički obolelih životinja sa pozitivnim laboratorijskim nalazom obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
VIII DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA KOD POBAČAJA I VOĐENJE EVIDENCIJE O POBAČAJIMA I IZVRŠENIM DIJAGNOSTIČKIM ISPITIVANJIMA
Vlasnik, odnosno držalac životinje prijavljuje svaki slučaj pobačaja kod krava, junica, ovaca, koza, krmača, nazimica i kobila veterinarskoj organizaciji.
Organizovanje, uzimanje i slanje patološkog materijala i krvi u nadležni naučni ili specijalistički institut vrši ovlašćena veterinarska stanica/služba na osnovu pasivnog nadzora uz nadzor veterinarskog inspektora, radi utvrđivanja uzroka pobačaja.
Dijagnostička ispitivanja kod pobačaja vršiće se:
1) kod goveda na: brucelozu, leptospirozu, listeriozu, kampilobakteriozu, hlamidiozu, virusnu dijareju goveda (BVD), infektivni bovini rinotraheitis/infektivni bovini pustovaginitis (IBR/IPV), kju groznicu toksoplazmozu i infekciju izazvanu neosporama;
2) kod ovce i koze na: brucelozu, leptospirozu, listeriozu, hlamidiozu, kju groznicu, salmonelozu i toksoplazmozu, kampilobakteriozu i infekciju izazvanu neosporama;
3) kod svinje na: brucelozu, leptospirozu, toksoplazmozu, Aujeskijevu bolest, klasičnu kugu svinja, Afričku kugu svinja, parvovirozu, infekciju izazvanu cirkovirusom tipa 2 i virusom PRRS-a;
4) kod kopitara na: brucelozu, leptospirozu, salmonelozu, listeriozu, kampilobakteriozu, virusni arteritis konja (EVA) i rinopneumonitis konja (konjski herpesvirus tip 1 ili EHV-1).
Dijagnostičke metode za ispitivanje pobačaja su:
1) kod goveda:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metoda |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
BVD |
VNT ili ELISA |
IBR/IPV |
VNT ili ELISA |
Kju groznica |
ELISA |
Hlamidioza |
ELISA |
Neosporoza |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metoda |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR/real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR/real-time PCR |
Hlamidioza |
PCR/real-time PCR |
Kju groznica |
PCR/real-time PCR |
Neosporoza |
PCR/real-time PCR |
BVD |
RT- PCR/real-time RT- PCR |
IBR/IPV |
PCR/real-time PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Campylobacter/Listeria)** |
API System/BBL System |
Toksoplazmoza |
PCR/real-time PCR |
* u slučajevima kada nije dostavljen uzorak krvi majke, već samo pobačeni plod
** samo u slučajevima izolacija ovih vrsta bakterija
2) kod ovaca i koza:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Kju groznica |
ELISA |
Hlamidioza |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
Neosporoza |
ELISA |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR/real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR/real-time PCR |
Hlamidioza |
PCR/real-time PCR |
Kju groznica |
PCR/real-time PCR |
Toksoplazmoza |
PCR/real-time PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Salmoneloza |
Aerobna kultivacija |
Neosporoza |
PCR/real-time PCR |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Salmonella/Listeria)** |
API System/BBL System |
* u slučajevima kada nije dostavljena krv majke, već samo pobačeni plod
** samo u slučajevima izolacija ovih vrsta bakterija
3) kod svinja:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Aujeskijeva bolest |
VNT / ELISA (gE) |
Parvoviroza |
HI test |
ELISA |
|
Klasična kuga svinja |
ELISA |
PRRS |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR/real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR/real-time PCR |
Toksoplazmoza |
PCR/real-time PCR |
Aujeskijeva bolest |
PCR/real-time PCR |
Parvoviroza |
PCR/real-time PCR |
Cirkovirusa infekcija |
PCR/real-time PCR |
PRRS |
RT- PCR/real-time RT- PCR |
Klasična kuga svinja |
RT- PCR/real-time RT- PCR |
* u slučajevima kada nije dostavljena krv majke, već samo pobačeni plod
V) Dokazivanje uzročnika Afričke kuge svinja vrši se iz patološkog materijala pobačenih fetusa svinja i krvi svinja (EDTA) PCR metodom.
4) kod kopitara:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Konjski herpesvirus tip 1 |
VNT ili ELISA |
Virusni arteritis konja |
VNT ili ELISA |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR/real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR/real-time PCR |
Konjski herpesvirus tip 1 |
PCR/real-time PCR |
Virus virusnog arteritisa konja |
RT- PCR/real-time RT- PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Salmoneloza |
Aerobna kultivacija |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Salmonella/Listeria/Campylobacter)** |
API System/BBL System |
* samo u slučaju pozitivnog serološkog nalaza
** samo u slučaju pozitivnog nalaza bakterija
Naučni i specijalistički instituti evidentiraju sprovedena dijagnostička ispitivanja i epizootiološke podatke za svaki slučaj pobačaja, uključujući i podatke o poreklu uzorka, vrsti životinje i identifikacionim podacima životinje, uzroku pobačaja, rezultatima ispitivanja i epizootiološkoj povezanosti sa drugim slučajevima. Izveštaji o rezultatima ispitivanja na pobačaj dostavljaju se Ministarstvu i nadležnom veterinarskom inspektoru. Veterinarski instituti dostavljaju godišnji izveštaj do kraja januara 2019. godine za svoje epizootiološko područje o sprovedenim dijagnostičkim ispitivanjima kod pobačaja sa podacima o broju pobačaja, vrsti životinje, identifikacionim broju životinje, mestu porekla životinje - opština, mesto, ID gazdinstva i rezultatima ispitivanja.
Sredstva za uzorkovanje i dijagnostička ispitivanja radi utvrđivanja uzroka pobačaja obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
IX DIJAGNOSTIČKO ISPITIVANJE PRIPLODNIH BIKOVA, NERASTOVA, OVNOVA, JARČEVA I PASTUVA KOJI SE KORISTE ZA PRIRODNO PARENJE I PROIZVODNJU SEMENA U CENTRIMA ZA VEŠTAČKO OSEMENJAVANJE
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih bikova u centrima za veštačko osemenjavanje i priplodnih bikova koji se koriste za prirodno parenje podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje na brucelozu, tuberkulozu, enzootsku leukozu goveda, kampilobakteriozu, trihomonijazu, bovinu virusnu dijareju, infektivni bovini rinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i leptospirozu.
Vrši se i virusološko ispitivanje semena na svakih šest meseci na goveđu virusnu dijareju i Šmalenberg infekciju, a na svaka tri meseca na infektivni bovini rinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i mikrobiološka ispitivanja ispirka prepucijuma bikova na Campylobacter fetus sbsp. Venerealis i Trichomonas fetus na svakih šest meseci.
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih nerastova u centrima za veštačko osemenjavanje svinja podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje, a nerastova koji se koriste za prirodni pripust za potrebe sopstvenog stočarstva jedanput godišnje, i to na:
1) brucelozu (B. abortus, B. suis);
2) tuberkulozu (bovinim tuberkulinom);
3) Aujeskijevu bolest (serum neutralizacija ili ELISA);
4) leptospirozu (MAT metoda);
5) PRRS (ELISA).
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih ovnova i jarčeva za veštačko osemenjavanje i prirodni pripust za potrebe sopstvenog stočarstva podležu sve priplodne životinje najmanje jednom godišnje, na sledeće bolesti:
1) bruceloza (B. melitensis);
2) medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza;
3) kju-groznica;
4) epididimitis ovaca (B. ovis).
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih pastuva podležu sve muške jedinke koje se koriste za prirodni pripust najmanje jednom godišnje, u zavisnosti od sprovođenja vakcinacije, i to na sledeće bolesti:
1) virusni arteritis konja (EVA);
2) rinopneumonitis konja (konjski herpesvirus tip 1 ili EHV-1).
Priplodne životinje moraju da budu klinički zdrave, a rezultati laboratorijskih ispitivanja na navedene bolesti negativni, uzimajući u obzir da li su sprovedene imunoprofilaktičke mere.
O rezultatima laboratorijskih ispitivanja životinja u centrima za veštačko osemenjavanje, odnosno priplodnih mužjaka, naučni i specijalistički institut obaveštava nadležnog veterinarskog inspektora, odnosno Ministarstvo putem mesečnog, odnosno godišnjeg izveštaja, kao i bez odlaganja ako se utvrdi prisustvo zarazne bolesti kod životinje koja se ispituje.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja na brucelozu priplodnih bikova, ovnova, jarčeva i nerastova, za tuberkulozu priplodnih bikova i nerastova i enzootsku leukozu priplodnih bikova obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
X PLAN SPROVOĐENJA IMUNOPROFILAKTIČKIH MERA I DIJAGNOSTIČKIH ISPITIVANJA, SUBJEKTI KOJI SPROVODE MERE I KONTROLA SPROVOĐENJA PROGRAMA MERA
Sprovođenje aktivnosti po Programu mera (vakcinacija, tuberkulinizacija, vađenje krvi, uzorkovanje materijala za dijagnostička ispitivanja i dr.), vrše veterinarske organizacije kojima su ustupljeni poslovi iz Programa mera zdravstvene zaštite životinja, osim poslova vakcinacije pasa i mačaka, koje mogu obavljati sve veterinarske organizacije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.
Veterinarske službe sprovode Program mera za potrebe sopstvenog stočarstva.
Pre početka sprovođenja imunoprofilaktičkih mera i dijagnostičkih ispitivanja ovlašćene veterinarske stanice/službe prave mesečni plan sprovođenja Programa mera koji se dostavlja nadležnom veterinarskom inspektoru i nadležnom institutu.
Dijagnostička ispitivanja po Programu mera obavljaju naučni i specijalistički veterinarski instituti po osnovu teritorijalne nadležnosti (na epizootiološkom području za koje su osnovani), Zavod za antirabičnu zaštitu - Pasterov zavod u Novom Sadu, Institut za higijenu i tehnologiju mesa u Beogradu, Poljoprivredi fakultet u Novom Sadu i Fakultet veterinarske medicine u Beogradu. U slučaju da nadležni veterinarski institut nije akreditovan za sprovođenje propisanih metoda, uzorke dostavlja na ispitivanje u naučni ili specijalistički institut koji je akreditovan za ta ispitivanja.
Sakupljanje, preradu i uništavanje sporednih proizvoda životinjskog porekla, odnosno neškodljivo uklanjanje leševa životinja obavljaju veterinarske ustanove za sakupljanje, preradu i uništavanje leševa životinja i drugih otpadaka životinjskog porekla, kao i pravna lica koja ispunjavaju propisane uslove i kojima je Ministarstvo ugovorom poverilo poslove sakupljanja, prerade i uništavanja sporednih proizvoda životinjskog porekla.
Ispitivanja za vrste i kategorije životinja koja nisu propisana ovim programom mera sprovode se u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje određena bolest.
Naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti vrše distribuciju vakcina protiv klasične kuge svinja, atipične kuge živine, bolesti plavog jezika, nodularnog dermatitisa i besnila, kao i dijagnostičkog sredstva za sprovođenje tuberkulinizacije. Takođe, instituti vrše distribuciju svih ostalih vakcina koje se koriste u realizaciji preventivnih imunoprofilaktičkih mera po Programu mera.
Nadležni instituti odmah po dobijanju pozitivnog nalaza na infektivne bolesti dostavljaju rezultate ispitivanja veterinarskom inspektoru i Ministarstvu u skladu sa posebnim propisom.
U cilju obezbeđivanja vakcina protiv određenih zaraznih bolesti, kao i dijagnostičkih sredstava, koji nisu dostupni na području Republike Srbije, Ministarstvo može organizovati interventni uvoz vakcine na predlog nadležnih veterinarskih instituta, odnosno veterinarskih organizacija i uzgajivača, u skladu sa propisima koji regulišu promet veterinarskih lekova. Nacionalne referentne laboratorije dužne su da raspolažu dovoljnim količinama dijagnostikuma visoke specifičnosti i osetljivosti za potrebe ranog otkrivanja bolesti i potvrdna ispitivanja za koje im je izdato rešenje o referentnosti i učestvuju u međulaboratorijskim ispitivanjima i razmeni znanja sa svetskim referentnim laboratorijama, odnosno referentnim laboratorijama Evropske unije.
Nacionalne referentne laboratorije za pojedine zarazne bolesti životinja organizuju međulaboratorijska uporedna ispitivanja u kojima je učešće obavezno za ostale laboratorije koje vrše dijagnostiku tih bolesti.
Ovlašćene veterinarske stanice/službe i nadležni naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti evidentiraju poslove po Programu mera.
Veterinarska inspekcija i nadležni institut vrše analizu sprovođenja Programa mera za sve ovlašćene veterinarske stanice/službe jedanput mesečno za prethodni mesec uzimajući u obzir mesečni plan, mesečni izveštaj, uključujući i fakturni izveštaj koji dostavljaju ovlašćene veterinarske stanice/službe, podatke iz Centralne baze, podatke o isporukama vakcina, tuberkulina, vakutajnera, obrazaca i drugih sredstava za sprovođenje Programa mera, kao i stanju lagera, epizootiološke podatke, kao i rezultate službenih kontrola i druge podatke.
U slučaju utvrđivanja nepravilnosti u realizaciji poslova po Programu mera za poslove koji se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, veterinarski inspektor bez odlaganja nalaže mere za otklanjanje nedostataka i o tome obaveštava Ministarstvo i nadležni institut.
O rezultatima analize sprovođenja Programa mera za sve ovlašćene veterinarske stanice/službe, šef odseka veterinarske inspekcije i nadležni epizootiolog, sastavljaju zbirni mesečni izveštaj za svaki upravni okrug (prema posebnom obrascu), institut dostavlja Ministarstvu zbirni mesečni izveštaj najkasnije 15. u tekućem mesecu za prethodni mesec. U slučajevima kada se konstatuju neispravnosti, u izveštaju se navodi tačan opis neispravnosti konstatovan od strane veterinarske inspekcije, kao i mere koje su preduzete.
O rezultatima kontrole, kao i o naloženim merama veterinarska inspekcija obaveštava Ministarstvo 15. u mesecu za prethodni mesec, odnosno odmah posle utvrđivanja nedostataka.
Do kraja januara 2020. godine veterinarska inspekcija sačinjava godišnji izveštaj izvršenih kontrola sprovođenja Programa mera u 2019. godini.