ODLUKAO UPRAVLJANJU RIZICIMA BANKE("Sl. glasnik RS", br. 45/2011, 94/2011, 119/2012, 123/2012, 43/2013, 92/2013, 23/2013 - dr. odluka, 33/2015, 61/2015, 61/2016, 103/2016, 119/2017, 76/2018, 57/2019 i 88/2019) |
1. Ovom odlukom propisuju se bliži uslovi i način identifikacije, merenja i procene rizika kojima je banka izložena u svom poslovanju, osim rizika usklađenosti poslovanja, kao i upravljanje tim rizicima, uključujući i način izračunavanja pojedinačnih pokazatelja poslovanja banke u vezi sa upravljanjem rizicima i ograničenja koja se odnose na rizike.
2. Banka je u svom poslovanju naročito izložena ili može biti izložena sledećim rizicima:
1) riziku likvidnosti;
2) kreditnom riziku, uključujući i rezidualni rizik, rizik smanjenja vrednosti potraživanja, rizik izmirenja/isporuke, kao i rizik druge ugovorne strane;
3) kamatnom riziku;
4) deviznom riziku i ostalim tržišnim rizicima;
5) riziku koncentracije, koji posebno uključuje rizike izloženosti banke prema jednom licu ili grupi povezanih lica;
6) rizicima ulaganja banke;
7) rizicima koji se odnose na zemlju porekla lica prema kome je banka izložena (rizik zemlje);
8) operativnom riziku, koji posebno uključuje pravni rizik;
9) riziku usklađenosti poslovanja banke;
9a) riziku od pranja novca i finansiranja terorizma;
10) strateškom riziku;
11) drugim rizicima.
Rizici iz ove tačke, u smislu ove odluke, imaju sledeće značenje:
1) rezidualni rizik je mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled toga što su tehnike ublažavanja kreditnog rizika manje efikasne nego što se očekuje ili njihova primena nedovoljno utiče na umanjenje rizika kojima je banka izložena;
2) rizik smanjenja vrednosti potraživanja (dilution risk) jeste mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke po osnovu smanjenja vrednosti otkupljenih potraživanja usled gotovinskih ili negotovinskih obaveza prethodnog poverioca prema dužniku;
3) rizik izmirenja/isporuke je mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke po osnovu neizmirenih transakcija ili usled neizvršavanja obaveze druge ugovorne strane po transakcijama slobodne isporuke na ugovoreni datum izmirenja/isporuke (due delivery date);
4) rizik druge ugovorne strane (counterparty credit risk) jeste mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled neizmirenja obaveze druge ugovorne strane u transakciji pre konačnog poravnanja novčanih tokova transakcije, odnosno izmirenja novčanih obaveza po toj transakciji;
5) rizik usklađenosti poslovanja banke je mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled propuštanja usklađivanja poslovanja sa zakonom i drugim propisom, standardima poslovanja, procedurama o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma i drugim procedurama, kao i s drugim aktima kojima se uređuje poslovanje banaka, a posebno obuhvata rizik od sankcija regulatornog tela, rizik od finansijskih gubitaka i reputacioni rizik;
6) strateški rizik je mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat ili kapital banke usled nepostojanja odgovarajućih politika i strategija, te njihovog neadekvatnog sprovođenja, kao i usled promena u okruženju u kome banka posluje ili izostanka odgovarajućeg reagovanja banke na te promene;
7) pravni rizik je rizik nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke po osnovu sudskih ili vansudskih postupaka u vezi s poslovanjem banke (obligacioni odnosi, radni odnosi i sl.).
II USPOSTAVLJANJE SISTEMA UPRAVLJANJA RIZICIMA BANKE
3. Banka je dužna da uspostavi sveobuhvatan i pouzdan sistem upravljanja rizicima, koji je uključen u sve njene poslovne aktivnosti i koji obezbeđuje da rizični profil banke uvek bude u skladu s već utvrđenom sklonošću ka rizicima kao i tolerancijom prema rizicima. Sistem upravljanja rizicima mora biti srazmeran prirodi, obimu i složenosti poslovanja banke, odnosno njenom rizičnom profilu.
Sistem upravljanja rizicima se, u smislu stava 1. ove tačke, smatra sveobuhvatnim i pouzdanim ako banci omogućava da upravlja rizicima kojima je izložena ili može biti izložena po osnovu svojih poslovnih aktivnosti.
Sistem upravljanja rizicima se, u smislu stava 1. ove tačke, smatra uključenim u sve poslovne aktivnosti banke ako banka svaku poslovnu odluku kojom preuzima rizike (uključujući i uslove pod kojima se ugovaraju pojedine transakcije) donosi uzimajući u obzir prethodnu procenu zaposlenih odgovornih za upravljanje rizicima.
Pod poslovnim aktivnostima iz stava 1. ove tačke podrazumevaju se i aktivnosti koje za račun banke preduzima treće lice (poveravanje aktivnosti trećim licima).
Rizičnim profilom banke iz stava 1. ove tačke smatra se procena banke o strukturi i nivoima svih rizika kojima je izložena ili može biti izložena u svom poslovanju.
Sklonošću banke ka rizicima iz stava 1. ove tačke smatra se nivo rizika koji banka namerava da preuzme radi ostvarivanja svojih strategija i politika, dok se tolerancijom prema rizicima iz tog stava smatra najviši prihvatljivi nivo rizika. Banka je dužna da obezbedi da su njena sklonost ka rizicima i njena tolerancija prema rizicima usklađene s periodom strateškog planiranja banke.
4. Sistem upravljanja rizicima obuhvata:
- strategiju, politike i procedure za upravljanje rizicima, odnosno za identifikovanje, merenje, procenu, praćenje, kontrolu i ublažavanje rizika i izveštavanje o njima;
- odgovarajuću unutrašnju organizaciju, odnosno organizacionu strukturu banke;
- efektivan i efikasan proces upravljanja svim rizicima kojima je banka izložena ili može biti izložena u svom poslovanju;
- adekvatan sistem unutrašnjih kontrola;
- odgovarajući informacioni sistem;
- adekvatan proces interne procene adekvatnosti kapitala.
Strategija, politike i procedure
5. Strategiju za upravljanje rizicima čini jedan ili više dokumenata kojima se uređuje jedinstveno i dosledno upravljanje rizicima banke na dugoročnoj osnovi i kojima je određen odnos banke prema rizicima kojima je izložena ili može biti izložena u svom poslovanju, uključujući i rizike koji proizlaze iz makroekonomskog okruženja u kome banka posluje.
Strategija za upravljanje rizicima treba da bude usklađena s poslovnom politikom i strategijom banke.
6. Strategija za upravljanje rizicima naročito sadrži:
- pregled i definicije svih rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena;
- dugoročne ciljeve utvrđene poslovnom politikom i strategijom banke, kao i sklonost ka rizicima određenu u skladu s tim ciljevima;
- osnovna načela preuzimanja rizika i upravljanja rizicima;
- osnovna načela procesa interne procene adekvatnosti kapitala banke.
Banka je dužna da svojom poslovnom politikom i strategijom utvrdi dugoročne ciljeve u vezi s nivoom loše aktive banke.
Banka je dužna da strategijom za upravljanje rizicima posebno utvrdi:
1) kriterijume za utvrđivanje loše aktive banke, osnovna načela upravljanja tom aktivom, kao i najviši prihvatljivi nivo loše aktive banke;
2) osnovna načela upravljanja rizicima koji nastaju po osnovu izloženosti banke u dinarima s valutnom klauzulom i u stranoj valuti, najviši prihvatljivi nivo učešća ovih izloženosti u ukupnim izloženostima banke, kao i dugoročne ciljeve u vezi sa nivoom ovog učešća;
3) najviši prihvatljivi nivo učešća izloženosti u dinarima s valutnom klauzulom i u stranoj valuti prema vrstama tih izloženosti, kao i dugoročne ciljeve u vezi s nivoima ovih učešća.
Pod lošom aktivom banke, u smislu ove odluke, podrazumevaju se potraživanja koja je banka dužna da klasifikuje u grupu problematičnih potraživanja banke u skladu sa odlukom kojom se uređuje klasifikacija bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke.
Banka je dužna da strategiju za upravljanje rizicima periodično razmatra i da je, po potrebi, menja, a naročito u slučaju značajnijih izmena poslovne politike i strategije banke, odnosno promena u makroekonomskom okruženju u kome banka posluje.
7. Politike za upravljanje rizicima čini jedan ili više dokumenata banke kojima se naročito uređuje:
- način organizovanja procesa upravljanja rizicima banke i jasno razgraničenje odgovornosti zaposlenih u svim fazama tog procesa;
- način procene rizičnog profila banke i metodologije za identifikovanje i merenje rizika, odnosno procenu pojedinačnih rizika;
- mere za ublažavanje pojedinačnih rizika i pravila za primenu tih mera;
- način praćenja i kontrole pojedinačnih rizika i uspostavljanje sistema limita banke;
- način odlučivanja i postupanja kod prekoračenja uspostavljenih limita, kao i definisanje izuzetnih okolnosti u kojima je odobravanje tog prekoračenja moguće u zakonskim okvirima;
- principi funkcionisanja sistema unutrašnjih kontrola banke, način i metodologija za sprovođenje procesa interne procene adekvatnosti kapitala banke;
- okvir i učestalost stres testiranja, kao i postupanje u slučajevima nepovoljnih rezultata stres testova.
Banka je dužna da dokumentima iz stava 1. ove tačke, u okviru pitanja iz alineja od prve do sedme tog stava, posebno uredi upravljanje rizicima koji se odnose na lošu aktivu, kao i na izloženosti u dinarima s valutnom klauzulom i izloženosti u stranoj valuti.
Banka je dužna da politike za upravljanje rizicima preispituje najmanje jednom godišnje, a ako nastanu značajnije promene u rizičnom profilu banke - i češće, kao i da ih, po potrebi, menja.
8. Banka je dužna da, na osnovu strategije i politika za upravljanje rizicima, usvoji i primenjuje procedure za identifikovanje, merenje, odnosno procenu rizika kojima je izložena ili može biti izložena, kao i za upravljanje tim rizicima.
Banka je dužna da procedurama za identifikovanje rizika naročito obezbedi da to identifikovanje bude blagovremeno i sveobuhvatno, kao i da obezbedi analizu uzroka koji dovode do nastanka rizika.
Procedure za merenje, odnosno procenu rizika naročito sadrže kvantitativne i/ili kvalitativne metode na osnovu kojih banka može blagovremeno uočiti promene svog rizičnog profila, uključujući i nastanak novih rizika.
Procedure za upravljanje rizicima naročito sadrže opis postupaka za ublažavanja rizika, kao i opis postupaka za praćenje i kontrolu rizika.
Procedurama iz stava 1. ove tačke koje se odnose na lošu aktivu naročito se utvrđuju:
- precizno definisane aktivnosti, ovlašćenja i odgovornosti u vezi s ranom identifikacijom dužnika koji se suočavaju sa finansijskim poteškoćama i dužnika koji su u docnji ili statusu neizmirenja obaveza, indikatori za prelazak poslova sa ovim dužnicima u delokrug organizacione jedinice iz tačke 9. stav 4. ove odluke i aktivnosti i odgovornosti za praćenje statusa ovih dužnika (npr. formiranjem tzv. watch liste);
- precizno definisane aktivnosti, ovlašćenja i odgovornosti u vezi s komunikacijom s dužnicima iz alineje prve ovog stava, kao i s drugim poveriocima tih dužnika, ako banka oceni da postoji mogućnost redefinisanja dužničko-poverilačkih odnosa;
- precizno definisane aktivnosti i mere koje će banka preduzeti ili razmotriti u vezi sa upravljanjem lošom aktivom, kao i ovlašćenja i odgovornosti za preduzimanje tih aktivnosti i mera, te rokovi donošenja odluka o tim aktivnostima i merama i dinamika njihovog sprovođenja, u zavisnosti od procene kapaciteta dužnika za izmirenje obaveza prema banci, odnosno procene finansijskog stanja/kreditne sposobnosti dužnika/pružaoca kreditne zaštite i broja dana docnje u izmirenju obaveza dužnika;
- način utvrđivanja indikatora za praćenje loše aktive i njihovog uključivanja u celokupan sistem korporativnog upravljanja i sistem upravljanja rizicima (uključujući i plan oporavka banke);
- precizno definisane odgovornosti u vezi sa izveštavanjem nadležnih organa banke o efikasnosti i delotvornosti sprovođenja aktivnosti naplate i mera za upravljanje lošom aktivom (uključujući i obrazloženje izbora određenih mera) i dinamika tog izveštavanja.
Procedurama iz stava 1. ove tačke koje se odnose na izloženosti u dinarima s valutnom klauzulom i izloženosti u stranoj valuti naročito se utvrđuju:
1) precizno definisan način praćenja i kontrole rizika po vrstama izloženosti;
2) limiti banke po vrstama izloženosti;
3) precizno definisane aktivnosti i mere koje će banka preduzeti radi realizacije ciljeva iz tačke 6. stav 3. odredbe pod 2) i 3) ove odluke;
4) precizno definisane aktivnosti i mere koje će banka preduzeti radi smanjenja ukupnog iznosa kredita u dinarima s valutnom klauzulom i u stranoj valuti koji nisu zaštićeni od rizika promene deviznog kursa zbog valutne neusklađenosti primanja dužnika i njegovih obaveza;
5) precizno definisana ovlašćenja i odgovornosti za preduzimanje aktivnosti i mera iz odredaba pod 3) i 4) ovog stava, rokovi i način donošenja odluka o tim aktivnostima i merama, kao i dinamika njihovog sprovođenja.
Banka je dužna da akte iz ove tačke preispituje najmanje jednom godišnje, a ako nastanu značajne promene u rizičnom profilu banke - i češće, kao i da ih, po potrebi, menja.
Unutrašnja organizacija, odnosno organizaciona struktura
9. Banka je dužna da uspostavi takvu unutrašnju organizaciju, odnosno organizacionu strukturu kojom će aktivnosti upravljanja rizicima (middle office) i aktivnosti podrške (back office) funkcionalno i organizaciono odvojiti od preuzimanja rizika (front office), s jasno utvrđenom podelom poslova i dužnosti zaposlenih kojom se sprečava sukob interesa.
Obaveza funkcionalnog i organizacionog odvajanja iz stava 1. ove tačke podrazumeva i to da ovlašćenja i odgovornosti za poslove koji se odnose na upravljanje rizicima, odnosno aktivnosti podrške ne mogu biti povereni onom članu izvršnog odbora kome su poverena ovlašćenja i odgovornosti za poslove koji se odnose na preuzimanje rizika.
Podela poslova i dužnosti zaposlenih jasno je utvrđena ako su ispunjeni sledeći uslovi:
- da se unutrašnjim aktima banke kojima se uređuje organizacija njenog poslovanja mogu nedvosmisleno utvrditi poslovi i dužnosti zaposlenih;
- da su zaposleni upoznati sa svojim poslovima i dužnostima;
- da je proces donošenja i sprovođenja odluka dokumentovan.
Banka je dužna da uspostavi zasebnu organizacionu jedinicu za upravljanje lošom aktivom, u čijem je delokrugu preduzimanje aktivnosti i mera za upravljanje lošom aktivom i koja je funkcionalno i organizaciono odvojena od organizacionih jedinica u čijem je delokrugu preuzimanje rizika.
Banka je dužna da u rad organizacione jedinice iz stava 4. ove tačke uključi dovoljan broj zaposlenih koji imaju odgovarajuću stručnost i profesionalno iskustvo i koji će obavljati isključivo poslove upravljanja lošom aktivom, tako da veličina ove organizacione jedinice bude srazmerna obimu, vrsti i složenosti poslova koje banka obavlja, kao i rizičnom profilu banke i nivou njene loše aktive.
Banka je dužna da obezbedi da broj zaposlenih koji obavljaju poslove identifikovanja, merenja i praćenja rizika od pranja novca i finansiranja terorizma i upravljanja tim rizikom bude srazmeran obimu, vrsti i složenosti poslova koje obavlja, kao i rizičnom profilu banke i nivou njene izloženosti riziku od pranja novca i finansiranja terorizma.
10. Banka je dužna da omogući adekvatnu komunikaciju, razmenu informacija i saradnju na svim organizacionim nivoima - radi sprovođenja poslovne politike i strategije, kao i strategije i politika za upravljanje rizicima.
11. Banka je dužna da, u skladu sa obimom, vrstom i složenošću poslova koje obavlja, u sistem upravljanja rizicima uključi dovoljan broj zaposlenih koji imaju odgovarajuću stručnost i profesionalno iskustvo, da odredi ključne zaposlene zadužene za upravljanje rizicima banke, kao i da uvek obezbeđuje kontinuitet u sprovođenju strategije i politika za upravljanje rizicima.
Banka ključne zaposlene iz stava 1. ove tačke određuje vodeći računa o tome da njihova pozicija u banci ima značajan uticaj na aktivnosti upravljanja rizicima, uključujući i donošenje odluka u vezi sa upravljanjem rizicima.
12. Banka je dužna da utvrdi adekvatnu politiku zarada i ostalih primanja zaposlenih u banci.
Politika iz stava 1. ove tačke je adekvatna ako je zasnovana na sprovođenju poslovne politike i strategije banke, kao i strategije i politika za upravljanje rizicima, i ako podstiče razumno i oprezno preuzimanje rizika.
Politika zarada i drugih primanja, u smislu stava 1. ove tačke, podstiče razumno i oprezno preuzimanje rizika ako uzima u obzir sve vrste rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena po osnovu pojedinih aktivnosti, a sistem nagrada, odnosno bonusa zaposlenih je:
- zasnovan na ostvarenju poslovnih ciljeva i simetričan, odnosno ukupan fond za bonuse i nagrade određuje se u skladu sa stepenom ostvarenja poslovnih ciljeva (što podrazumeva i znatno smanjenje ili ukidanje tog fonda, odnosno dela fonda koji se odnosi na određene zaposlene - u slučaju da poslovni ciljevi nisu ostvareni u skladu s planiranim) i
- usklađen s periodom na koji se rizik odnosi, odnosno dinamika nagrađivanja odgovara tom periodu.
Odredbe ove tačke shodno se primenjuju na određivanje naknade članovima upravnog odbora banke.
13. Banka je dužna da uspostavi efektivan i efikasan proces upravljanja rizicima, koji obuhvata ublažavanje, praćenje i kontrolu rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena a koje je identifikovala i izmerila, odnosno procenila.
U okviru procesa upravljanja rizicima, banka je dužna da:
- blagovremeno, sveobuhvatno i kontinuirano identifikuje rizike kojima je u svom poslovanju izložena ili može biti izložena, kao i da analizira uzroke koji dovode do nastanka rizika;
- redovno meri, odnosno procenjuje rizike koje je identifikovala u svom poslovanju, pri čemu postupci merenja, odnosno procene rizika moraju obuhvatati odgovarajuće kvantitativne i/ili kvalitativne metode na osnovu kojih banka može blagovremeno uočiti promene svog rizičnog profila, uključujući i nastanak novih rizika;
- odredi jasne kriterijume za odlučivanje i postupke za ublažavanje rizika koji se odnose na preuzimanje, diversifikaciju, prenos, smanjenje i/ili izbegavanje rizika, imajući u vidu rizični profil i sklonost banke ka rizicima, kao i njenu toleranciju prema rizicima;
- na odgovarajući način dokumentuje praćenje i kontrolu rizika, odnosno učestalost i način praćenja rizika kojima je izložena, kao i praćenje i kontrolu limita u okviru uspostavljenog sistema limita.
Banka je dužna da procenjuje potencijalni uticaj relevantnih makroekonomskih faktora na izloženost rizicima, kao i da ove procene razmatra pri donošenju značajnih odluka u vezi s rizicima.
14. (brisana)
15. Sistem unutrašnjih kontrola predstavlja skup procesa i procedura uspostavljenih radi adekvatne kontrole rizika, praćenja efektivnosti i efikasnosti poslovanja, pouzdanosti finansijskih i ostalih podataka i informacija banke, kao i njihove usklađenosti s propisima, unutrašnjim aktima i poslovnim standardima, a čiji je cilj obezbeđenje sigurnosti i stabilnosti poslovanja banke.
Sistem unutrašnjih kontrola banke obuhvata:
- odgovarajuće kontrolne aktivnosti, koje sprovode izvršni odbor banke, lica odgovorna za upravljanje rizicima i zaposleni u banci;
- redovnu procenu adekvatnosti, pouzdanosti i efikasnosti sistema upravljanja rizicima, koju vrši unutrašnja revizija.
Sistemom unutrašnjih kontrola banke obezbeđuje se blagovremeno informisanje organizacionih jedinica banke i lica odgovornih za upravljanje rizicima o uočenim nedostacima, zatim primena mera kojima će se ti nedostaci otkloniti, kao i eventualne izmene sistema upravljanja rizicima kad je to potrebno.
16. Banka je dužna da obezbedi da unutrašnje kontrole budu sastavni deo svih svakodnevnih aktivnosti njenih zaposlenih, kao i da zaposleni, u skladu s dobrim poslovnim običajima, profesionalnim i etičkim standardima, razumeju svrhu i značaj ovih kontrola, kao i svoj doprinos efektivnom sprovođenju tih kontrola.
Banka je dužna da sistemom unutrašnjih kontrola uspostavi, tamo gde je to primenljivo, kontrole kojima se ograničava pristup materijalnoj imovini banke, odnosno obezbeđuje sigurnost te imovine. Ove kontrole uključuju različite načine ograničenja pristupa materijalnoj imovini banke (npr. višestruke provere ili zajedničke provere više lica), kao i periodični popis ove imovine.
17. i 18.* (Prestale da važe)
Sistem izveštavanja o rizicima
19. Banka je dužna da uspostavi sistem izveštavanja o rizicima koji će relevantnim zaposlenima na svim nivoima u banci obezbediti blagovremene, tačne i dovoljno detaljne informacije koje su neophodne za donošenje poslovnih odluka i efikasno upravljanje rizicima, odnosno za sigurno i stabilno poslovanje banke.
Informacije iz stava 1. ove tačke naročito obuhvataju:
- informacije o rizičnom profilu banke i promenama rizičnog profila, prikazane po različitim kriterijumima (pojedinačni rizici, geografske oblasti, valute, organizacione jedinice banke, portfolija banke, vrste transakcija, ugovorne strane i sl.);
- informacije o kategoriji rizika klijenta, proizvoda, usluge i transakcije sa stanovišta rizika od pranja novca i/ili finansiranja terorizma;
- podatke o značajnim gubicima;
- informacije o preduzetim ili planiranim merama za ublažavanje rizika;
- informacije o prekoračenjima uspostavljenih limita;
- informacije o promenama pokazatelja poslovanja koje ukazuju na promenu ukupne izloženosti rizicima banke;
- informacije o rizicima koji nastaju kao posledica uvođenja novog proizvoda, aktivnosti, procesa ili sistema;
- informacije o rizicima koji nastaju kao posledica poveravanja aktivnosti banke trećim licima.
19a. Banka je dužna da redovno, a najmanje jednom godišnje, sprovodi stres testiranje na nivou pojedinačnih materijalno značajnih rizika kojima je izložena, na nivou portfolija i na nivou banke.
Pod stres testiranjem iz stava 1. ove tačke podrazumeva se procena potencijalnih efekata specifičnih događaja i/ili promene više faktora rizika na kapital, likvidnost i finansijski rezultat banke. Stres testiranje može se sprovoditi:
1) analizom osetljivosti, kojom se procenjuju efekti promene određenog faktora rizika na kapital, likvidnost i finansijski rezultat banke, i/ili
2) scenario-analizom, kojom se procenjuju efekti istovremene promene više faktora rizika na kapital, likvidnost i finansijski rezultat banke u jasno utvrđenim vanrednim (stresnim) okolnostima.
Ako stres testiranje iz stava 2. ove tačke ne omogućava adekvatnu procenu iz tog stava, banka je dužna da koristi obrnuto stres testiranje (eng. reverse stress testing) kao oblik stres testiranja koji polazi od definisanja ishoda (npr. skorog nastupanja statusa neizmirenja obaveza) i identifikuje scenarije ili kombinaciju scenarija, odnosno uzroke koji mogu dovesti do tog ishoda i njegove posledice.
Banka je dužna da u stres testove uključi sve značajne faktore rizika specifične za njeno poslovno okruženje, uključujući i faktore makroekonomskog okruženja.
Banka je dužna da unutrašnjim aktima, uključujući one kojima se uređuje proces interne procene adekvatnosti kapitala, obuhvati sledeće:
1) korišćenje različitih oblika stres testiranja i njihove ciljeve;
2) učestalost sprovođenja različitih vrsta stres testova;
3) ovlašćenja, obaveze i odgovornosti u procesu stres testiranja;
4) detaljan opis metodologija stres testiranja, uključujući i primenu modela i ekspertskog mišljenja;
5) pretpostavke koje se koriste u stres testiranju, uključujući i poslovne aktivnosti banke, odnosno odluke organa upravljanja banke u slučaju ostvarenja stresnih scenarija;
6) informacioni sistem i sistem izveštavanja o rizicima koji predstavljaju podršku procesu stres testiranja.
Banka je dužna da rezultate stres testiranja uzima u obzir pri revidiranju, odnosno preispitivanju strategija, sklonosti ka rizicima, odnosno tolerancije prema rizicima, sistema limita, primene tehnika ublažavanja rizika, procesa interne procene adekvatnosti kapitala i planova postupanja u slučaju nastanka nepredviđenih događaja.
Banka je dužna da najmanje jednom godišnje, a ako nastanu značajne promene u rizičnom profilu banke - i češće, preispituje adekvatnost sprovođenja stres testiranja, kao i da ga, po potrebi, menja, pri čemu je dužna da obuhvati najmanje sledeće:
1) učestalost stres testiranja i njegovu usklađenost sa definisanim ciljevima tog testiranja;
2) potrebu za daljim razvojem i/ili unapređenjem stres testiranja;
3) kvalitet podataka korišćenih za stres testiranje;
4) informisanost relevantnih zaposlenih, a naročito organa upravljanja, o performansama i rezultatima stres testiranja;
5) dokumentovanost procesa i rezultata stres testiranja.
Proces interne procene adekvatnosti kapitala (ICAAP)
20. Banka je dužna da sprovodi proces interne procene adekvatnosti kapitala, odnosno utvrđuje ukupne interne kapitalne zahteve u skladu sa svojim rizičnim profilom, kao i da utvrđuje raspoloživi interni kapital i vrši njegovu raspodelu.
U smislu ove odluke - ukupni interni kapitalni zahtevi označavaju iznos kapitala koji je potreban za pokriće svih rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena u svom poslovanju, dok interni kapitalni zahtev za pojedinačni rizik označava iznos kapitala potreban za pokriće pojedinačnog rizika kome je banka izložena ili može biti izložena u svom poslovanju.
Raspoloživi interni kapital, u smislu ove odluke, označava iznos kapitala koji je raspoloživ za pokriće svih rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena u svom poslovanju.
Strategija i plan upravljanja kapitalom
21. Banka je dužna da uspostavi strategiju upravljanja kapitalom koja obezbeđuje održavanje takvog nivoa i takve strukture raspoloživog internog kapitala koji mogu da podrže očekivani rast plasmana, budućih izvora sredstava i njihovog korišćenja, politiku dividendi, kao i sve promene minimalnog iznosa kapitala propisanog odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala.
Banka je dužna da uspostavi plan upravljanja kapitalom, koji naročito sadrži:
- strateške ciljeve i period za njihovo ostvarenje, uzimajući u obzir uticaj makroekonomskog okruženja i faze privrednog ciklusa;
- opis procesa upravljanja raspoloživim internim kapitalom i planiranja adekvatnog nivoa tog kapitala, uključujući i procedure i odgovornosti za taj proces;
- način dostizanja i održavanja adekvatnog nivoa raspoloživog internog kapitala;
- ograničenja u vezi s raspoloživim internim kapitalom;
- prikaz i obrazloženje efekata stres testiranja iz tačke 26. ove odluke na interne kapitalne zahteve;
- plan poslovanja u slučaju nastanka nepredviđenih događaja koji mogu da utiču na raspoloživi interni kapital.
Banka je dužna da na osnovu stres testiranja iz tačke 26. ove odluke procenjuje pouzdanost i po potrebi ažurira plan upravljanja kapitalom kako bi obezbedila ispunjenost, odnosno odgovarajuće pokriće internih kapitalnih zahteva.
22. Banka je dužna da na kontinuiranoj osnovi sprovodi dokumentovani proces interne procene adekvatnosti kapitala koji odgovara prirodi, obimu i složenosti aktivnosti banke, u skladu sa strategijom i politikama za upravljanje rizicima, kao i strategijom upravljanja kapitalom.
Banka je dužna da obezbedi da proces iz stava 1. ove tačke ispunjava i sledeće uslove:
- da je zasnovan na procesu identifikacije i merenja, odnosno procene rizika;
- da obezbeđuje sveobuhvatnu procenu rizika, kao i praćenje materijalno značajnih rizika kojima je banka izložena ili može biti izložena u svom poslovanju;
- da obezbeđuje adekvatan nivo raspoloživog internog kapitala u skladu s rizičnim profilom banke;
- da je na odgovarajući način uključen u sistem upravljanja bankom i donošenja odluka u banci;
- da je predmet redovne analize, praćenja i provere.
23. Banka je dužna da obezbedi da proces interne procene adekvatnosti kapitala obuhvata sledeće faze:
1) utvrđivanje materijalno značajnih rizika;
2) izračunavanje internih kapitalnih zahteva za pojedinačne rizike;
3) utvrđivanje ukupnih internih kapitalnih zahteva;
4) poređenje sledećih elemenata:
- kapitala obračunatog u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke i raspoloživog internog kapitala,
- minimalnih kapitalnih zahteva izračunatih u skladu sa odlukom iz alineje prve ove odredbe i internih kapitalnih zahteva za pojedinačne rizike;
- zbira minimalnih kapitalnih zahteva izračunatih u skladu sa odlukom iz alineje prve ove odredbe i ukupnih internih kapitalnih zahteva.
24. Banka je dužna da odgovarajućim unutrašnjim aktom ustanovi kvantitativne i kvalitativne kriterijume, kao i pragove na osnovu kojih utvrđuje materijalno značajne rizike koji će biti uključeni u proces interne procene adekvatnosti kapitala, uzimajući u obzir vrstu, obim i složenost svog poslovanja, kao i specifičnosti tržišta na kojima posluje.
Radi utvrđivanja rizika iz stava 1. ove tačke, banka je dužna da analizira:
1) rizike za koje računa minimalne kapitalne zahteve u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
2) rizike koji nisu u potpunosti obuhvaćeni minimalnim kapitalnim zahtevima iz odredbe pod 1) ovog stava (kreditno-devizni rizik, rezidualni rizik, moguća potcenjenost kreditnog rizika usled primene standardizovanog pristupa, moguća potcenjenost operativnog rizika usled primene pristupa osnovnog indikatora ili standardizovanog pristupa, odnosno alternativnog standardizovanog pristupa);
3) rizik likvidnosti, kamatni rizik, rizik koncentracije, reputacioni i strateški rizik;
4) rizike koji nastaju po osnovu spoljnih faktora, a koji uključuju uticaj poslovnog i makroekonomskog okruženja, kao i rizike koji nisu navedeni u odredbama od 1) do 3) ovog stava.
Banka može za potrebe procesa interne procene adekvatnosti kapitala koristiti sopstvene definicije rizika koje obuhvataju najmanje definicije rizika u skladu sa ovom odlukom i odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, pri čemu je dužna da sve razlike u definicijama detaljno obrazloži i na odgovarajući način dokumentuje.
Banka je dužna da na dokumentovan način obrazlaže odluke o neuključivanju pojedinačnih rizika u proces interne procene adekvatnosti kapitala.
25. Metodologijom za merenje, odnosno procenu rizika radi sprovođenja procesa interne procene adekvatnosti kapitala naročito se uređuje:
- korišćenje pristupa za izračunavanje minimalnih kapitalnih zahteva, u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
- korišćenje sopstvenih pristupa za izračunavanje internih kapitalnih zahteva za pojedinačne rizike, uključujući način procene rizika koje nije moguće precizno kvantifikovati, kao i način sprovođenja i obrazloženje eventualnih korekcija u obračunu internih kapitalnih zahteva.
Primenom metodologije iz stava 1. ove tačke banka izračunava interne kapitalne zahteve za pojedinačne rizike, pri čemu je dužna da te obračune na odgovarajući način dokumentuje.
26. Banka je dužna da u okviru procesa interne procene adekvatnosti kapitala sprovodi stres testiranje za sve materijalno značajne rizike.
27. Banka izračunava ukupne interne kapitalne zahteve na osnovu zbira internih kapitalnih zahteva za pojedinačne rizike dobijenih korišćenjem metodologije iz tačke 25. ove odluke, pri čemu je dužna da odvojeno prikaže te kapitalne zahteve sa efektima stres testova iz tačke 26. te odluke i bez tih efekata.
Banka je dužna da utvrdi i dokumentuje elemente raspoloživog internog kapitala i način njihovog vrednovanja, uz uzimanje u obzir raspoloživosti tih elemenata za pokriće gubitaka pod pretpostavkom kontinuiteta poslovanja banke (eng. going concern).
Banka je dužna da održava raspoloživi interni kapital najmanje u visini ukupnih internih kapitalnih zahteva.
Raspoloživi interni kapital, interni kapitalni zahtevi za pojedinačne rizike i ukupni interni kapitalni zahtevi, dobijeni kao rezultat procesa interne procene adekvatnosti kapitala banke, mogu se razlikovati od kapitala banke, minimalnih kapitalnih zahteva banke i zbira minimalnih kapitalnih zahteva, izračunatih u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, pri čemu je banka dužna da analizira i dokumentuje te razlike.
27a. Banka je dužna da izveštaj o procesu interne procene adekvatnosti kapitala sastavlja sa stanjem na dan 31. decembra i da ga dostavlja Narodnoj banci Srbije najkasnije 31. marta naredne godine.
Najviše matično društvo bankarske grupe čiju kontrolu na konsolidovanoj osnovi vrši Narodna banka Srbije dužno je da izveštaj o procesu interne procene adekvatnosti kapitala sastavlja sa stanjem na dan 31. decembra i da ga Narodnoj banci Srbije dostavlja u rokovima propisanim za dostavljanje i objavljivanje godišnjih konsolidovanih finansijskih izveštaja bankarske grupe sa izveštajem spoljnog revizora.
Banka, odnosno najviše matično društvo iz stava 2. ove tačke izveštaje iz te tačke dostavlja u elektronskoj formi.
Minimalni sadržaj izveštaja iz ove tačke utvrđen je u Prilogu 1, koji je odštampan uz ovu odluku i njen je sastavni deo.
Narodna banka Srbije može uputstvom bliže propisati sadržaj izveštaja iz ove tačke, kao i dokumentaciju koju banka, odnosno najviše matično društvo iz stava 2. ove tačke dostavlja uz te izveštaje.
Uključivanje procesa interne procene adekvatnosti kapitala u sistem upravljanja i donošenja odluka
28. Banka je dužna da proces interne procene adekvatnosti kapitala uključi u sistem upravljanja banke i donošenja odluka u banci, odnosno da rezultate ovih procena koristi u procesu donošenja poslovnih odluka i odluka u vezi sa upravljanjem rizicima, kao i u procesu uspostavljanja sistema limita.
Banka je dužna da redovno, a najmanje jednom godišnje, proverava i preispituje proces interne procene adekvatnosti kapitala, kao i da, ako je neophodno, na odgovarajući način prilagodi taj proces.
Pored redovne godišnje provere procesa iz stava 1. ove tačke, banka je dužna da preispituje i prilagođava taj proces kad god je izložena novim rizicima i značajnim promenama - kako u svojim strateškim opredeljenjima i operativnim planovima, tako i u spoljnom okruženju.
Unutrašnja revizija banke najmanje jednom godišnje sprovodi procenu procesa interne procene adekvatnosti kapitala banke.
III UPRAVLJANJE RIZICIMA BANKE
Tač. 29-37. (Brisano)
38. Kreditni rizik je mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled neizvršavanja obaveza dužnika prema banci.
Banka je dužna da upravlja kreditnim rizikom na nivou pojedinačnih plasmana i na nivou celokupnog kreditnog portfolija.
Radi preuzimanja kreditnog rizika i upravljanja tim rizikom banka uspostavlja odgovarajući kreditni proces, koji obuhvata proces odobravanja plasmana i proces upravljanja ovim rizikom.
39. Banka je dužna da, u okviru kreditnog procesa, utvrdi:
1) kriterijume i principe za odobravanje novih i reprogram i restrukturiranje postojećih plasmana, a naročito za odlučivanje o odobravanju plasmana koji predstavljaju veliku izloženost banke;
2) pravila za odobravanje i praćenje plasmana na nivou pojedinačnih dužnika i pružalaca kreditne zaštite, na nivou grupe s njima povezanih lica, kao i na nivou lica povezanih s bankom, u skladu sa iznosom i rizičnošću plasmana;
3) skup mogućih mera restrukturiranja plasmana koji se smatraju lošom aktivom (za svaki njen segment), vodeći računa o tome da se mere restrukturiranja ne smeju koristiti za privremeno ili trajno prikrivanje stvarnog nivoa rizika potraživanja koja su reprogramirana/restrukturirana;
4) skup aktivnosti koje će biti preduzete radi smanjenja ukupnog iznosa kredita u dinarima s valutnom klauzulom i kredita u stranoj valuti koji nisu zaštićeni od rizika promene deviznog kursa zbog valutne neusklađenosti primanja dužnika i njegovih obaveza.
Pod zaštitom od rizika promene deviznog kursa zbog valutne neusklađenosti primanja dužnika i njegovih obaveza, u smislu ove odluke, podrazumevaju se prirodna zaštita i finansijska zaštita od rizika. Smatra se da prirodna zaštita postoji ako su primanja dužnika i njegove obaveze u istoj valuti, a da finansijska zaštita postoji ako banka zaključi odgovarajući ugovor s dužnikom.
40. Banka je dužna da, pri donošenju odluke o odobravanju plasmana, proceni finansijsko stanje i kreditnu sposobnost dužnika, kao i vrednost i pravnu sigurnost njegove kreditne zaštite, te druge relevantne faktore.
Ako odobrava plasmane pod uslovima koji se razlikuju od tržišnih, banka je dužna da uspostavi procedure za odobravanje i praćenje takvih plasmana, kao i za preduzimanje odgovarajućih mera radi smanjenja kreditnog rizika koji proizlazi iz tih plasmana.
41. Banka je dužna da vrši procenu kreditnog rizika koja je zasnovana na kvantitativnim i kvalitativnim kriterijumima koji uzimaju u obzir karakteristike određenog dužnika i plasmana i omogućavaju jasno rangiranje plasmana u odgovarajuće rizične kategorije prema stepenu naplativosti. Banka je dužna da obezbedi kontinuirano praćenje i proveru adekvatnosti rangiranja plasmana u ove kategorije.
Pri utvrđivanju iznosa ispravke vrednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama, banka je dužna da uzme u obzir procenu kreditnog rizika.
Banka je dužna da procenu kreditnog rizika jasno dokumentuje.
42. Banka je dužna da uspostavi efikasno praćenje plasmana s jasno definisanim procedurama i učestalošću koje joj omogućava da, u slučaju pogoršanja finansijskog stanja i kreditne sposobnosti dužnika ili pružaoca kreditne zaštite, blagovremeno preduzme odgovarajuće mere radi smanjenja kreditnog rizika, uključujući i mere kojima bi se obezbedila zaštita od rizika promene deviznog kursa zbog valutne neusklađenosti primanja dužnika i njegovih obaveza.
Praćenje kvaliteta plasmana na nivou pojedinačnog dužnika banka zasniva prevashodno na obezbeđivanju ažurnih podataka o finansijskom stanju i kreditnoj sposobnosti dužnika i tržišnoj vrednosti sredstava obezbeđenja. Banka je dužna da prati ispunjenje ugovornih obaveza dužnika, a naročito korišćenje sredstava odobrenih za ugovorene namene.
Banka je dužna da uspostavi jasno definisane procedure za praćenje korišćenja sredstava za ugovorene namene, kao i da utvrdi vrste kredita u smislu trocifrenih računa propisanih odlukom kojom se propisuju Kontni okvir i sadržina računa u Kontnom okviru za banke, odnosno pojedinačne kreditne proizvode iz ponude banke, kod kojih će sprovoditi ovo praćenje.
Banka je dužna da dokumentuje praćenje korišćenja sredstava za ugovorene namene u smislu stava 3. ove tačke na nivou pojedinačnog kredita odobrenog dužniku.
Banka je dužna da uspostavi sistem ranog uočavanja povećanog kreditnog rizika, koji omogućava blagovremeno identifikovanje dužnika kod kojih je došlo do ovog povećanja i koji uključuje utvrđivanje kvalitativnih i kvantitativnih indikatora za rano uočavanje povećanog kreditnog rizika.
Praćenje plasmana banka sprovodi od momenta odobravanja plasmana do prestanka važenja ugovora na osnovu kog je banka izložena kreditnom riziku, a obuhvata praćenje pojedinačnih plasmana, dužnika i instrumenata kreditne zaštite. Pored redovnog praćenja, banka posebno nadgleda sve plasmane odobrene dužnicima koji su u statusu neizmirenja obaveza.
Radi efikasnijeg upravljanja lošom aktivom, banka je dužna da izvrši segmentaciju te aktive na osnovu jasnih kriterijuma (npr. izloženosti prema pravnim i fizičkim licima, nameni plasmana, pojedinim poslovnim granama, povezanim licima, valuti, fazi naplate, vrsti sredstva obezbeđenja i sl.) - u skladu sa obimom, vrstom i složenošću poslova koje obavlja, kao i rizičnim profilom banke i nivoom njene loše aktive.
42a Banka može potraživanje od pravnog lica, preduzetnika i poljoprivrednika da ustupi drugoj banci.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, radi smanjenja loše aktive, banka može da ustupi i drugom pravnom licu sledeća potraživanja od pravnog lica, preduzetnika i poljoprivrednika:
- dospelo potraživanje;
- potraživanje koje još nije dospelo, ali se smatra problematičnim u smislu odluke kojom se uređuje klasifikacija bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke i klasifikovano je kao problematično na presečni datum klasifikacije koji neposredno prethodi dostavljanju obaveštenja iz stava 5. ove tačke.
Banka može da ustupi potraživanje od fizičkog lica - korisnika finansijskih usluga u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita korisnika finansijskih usluga.
Pre donošenja odluke o ustupanju iz st. od 1. do 3. ove tačke, banka je dužna da proceni uticaj ustupanja iz tih stavova na:
- aktivu ponderisanu kreditnim rizikom, rezervu za procenjene gubitke i pokazatelj adekvatnosti kapitala banke;
- iznos i strukturu problematičnih kredita banke, u smislu odluke kojom se uređuje izveštavanje banaka;
- troškove i finansijski rezultat banke;
- rizični profil banke.
Banka je dužna da Narodnu banku Srbije obavesti o nameravanom ustupanju iz st. od 1. do 3. ove tačke najkasnije 30 dana pre zaključenja ugovora o tom ustupanju i da joj uz to obaveštenje dostavi sledeću dokumentaciju:
1) odluku nadležnog organa upravljanja banke o ustupanju iz tih stavova;
2) osnovne podatke o licu kome banka namerava da ustupi potraživanje (poslovno ime, sedište i matični broj lica, kao i podatke o vlasničkoj strukturi ovog lica i o članovima organa upravljanja tog lica), s naznakom da li je reč o licu povezanom s bankom;
3) nacrt ugovora o ustupanju iz tih stavova, s datumom planiranog zaključenja, odnosno izvršenja tog ugovora;
4) rezultate procene iz stava 4. ove tačke;
5) podatke o bruto knjigovodstvenoj vrednosti potraživanja koje se ustupa i o iznosu ispravke vrednosti tog potraživanja;
6) podatke o tome da li se ustupanje iz tih stavova vrši uz naknadu, podatke o vrednosti te naknade u apsolutnom iznosu, odnosno procentualno od vrednosti potraživanja koje se ustupa umanjene za ispravku vrednosti, podatke o poreklu sredstava koja se koriste za plaćanje naknade za ustupanje potraživanja, odnosno ako banka posredno ili neposredno obezbeđuje ta sredstva - podatke o tome na koji su način i u kom iznosu obezbeđena sredstva u konkretnom slučaju ustupanja, kao i podatke o svim potraživanjima banke prema licu kome banka namerava da ustupi potraživanje na dan dostavljanja obaveštenja iz ovog stava;
7) podatke o klasifikaciji potraživanja koja se ustupaju u smislu odluke kojom se uređuje klasifikacija bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke za najmanje dva poslednja tromesečja.
Izuzetno od stava 5. ove tačke, banka može da, u slučaju hitnosti, kada je ustupanje potraživanja iz st. 1. do 3. ove tačke neophodno radi poboljšanja njenog finansijskog položaja, od Narodne banke Srbije zatraži odobrenje da joj obaveštenje i dokumentaciju iz stava 5. ove tačke dostavi i u roku kraćem od roka iz tog stava, ali ne kasnije od pet radnih dana pre zaključenja ugovora o ustupanju potraživanja.
Ako banka datum planiranog zaključenja, odnosno izvršenja ugovora iz stava 5. odredba pod 3) ove tačke izmeni nakon dostavljanja obaveštenja iz tog stava, dužna je da o ovoj promeni bez odlaganja obavesti Narodnu banku Srbije.
Banka je dužna da o izvršenom ustupanju iz st. od 1. do 3. ove tačke obavesti Narodnu banku Srbije u roku od pet dana od dana ustupanja.
Sadržaj i forma obaveštenja iz st. 5. i 8. ove tačke utvrđeni su u Prilogu 2, koji je odštampan uz ovu odluku i njen je sastavni deo.
Obaveštenje iz st. 5. i 8. ove tačke banka dostavlja u skladu sa uputstvom Narodne banke Srbije kojim se uređuje elektronsko dostavljanje podataka iz tog obaveštenja i koje se objavljuje na internet prezentaciji Narodne banke Srbije.
Banka je dužna da u periodu od 180 dana od dana dostavljanja obaveštenja iz stava 8. ove tačke, bez odlaganja obaveštava Narodnu banku Srbije o svakoj promeni podataka koji se odnose na posredno ili neposredno obezbeđenje od strane banke sredstava koja se koriste za plaćanje naknade za ustupljeno potraživanje, odnosno o svim plasmanima odobrenim licu kome je ustupljeno potraživanje nakon dostavljanja obaveštenja iz stava 8. ove tačke.
42b Pri preduzimanju mera restrukturiranja iz tačke 39. stav 1. odredba pod 3) ove odluke, banka je dužna da proceni da li je restrukturiranje plasmana prema pojedinačnom dužniku održivo i ekonomski opravdano za banku i dužnika, kao i da utvrdi plan restrukturiranja i da redovno prati njegovo sprovođenje i efekte.
Pri utvrđivanju da li je restrukturiranje plasmana prema dužniku pravnom licu ekonomski opravdano, banka je naročito dužna da obezbedi i dokumentuje:
1) detaljnu analizu razloga koji su doveli do finansijskih poteškoća dužnika;
2) plan konsolidacije finansijskog stanja i operativnog poslovanja dužnika, a, ako je primenljivo, i plan konsolidacije njegove vlasničke strukture;
3) projekciju novčanih tokova za period od najmanje tri naredne godine, odnosno za period predviđenog trajanja otplate u skladu s planom restrukturiranja ako je taj period kraći.
Uzimajući u obzir informacije iz stava 2. ove tačke, banka je dužna da sačini:
1) procenu ostvarivosti predloženog plana iz odredbe pod 2) tog stava;
2) analizu mogućih mera restrukturiranja plasmana i obrazloženje efekata i prednosti izabrane mere restrukturiranja;
3) novi plan otplate koji će biti osnov daljeg praćenja sprovođenja plana restrukturiranja plasmana.
Pri utvrđivanju da li je restrukturiranje plasmana prema dužniku - korisniku finansijskih usluga u smislu zakona kojim se uređuje zaštita korisnika finansijskih usluga - ekonomski opravdano, banka je naročito dužna da analizira razloge koji su doveli do finansijskih poteškoća dužnika i moguće mere restrukturiranja plasmana, kao i da obrazloži efekte i prednosti izabrane mere restrukturiranja i utvrdi novi plan otplate koji će biti osnov daljeg praćenja sprovođenja plana restrukturiranja plasmana.
Banka je dužna da razmotri da li postoje mogućnosti restrukturiranja plasmana prema dužniku iz stava 4. ove tačke pre pokretanja naplate potraživanja od tog dužnika realizacijom instrumenata obezbeđenja.
Banka je dužna da redovno, a najmanje jednom u šest meseci, prati sprovođenje plana restrukturiranja plasmana, uzimajući u obzir veličinu i značaj potraživanja koje je predmet restrukturiranja u odnosu na druga potraživanja banke, kao i specifičnosti plana restrukturiranja i aktivnosti banke predviđene tim planom.
43. Banka je dužna da redovno analizira strukturu i kvalitet kreditnog porftolija, što uključuje i procenu rizika koncentracije i rezidualnog rizika, kao i procenu budućih promena ovog portfolija.
Rezultate analize iz stava 1. ove tačke banka uzima u obzir pri definisanju strategije i politika za upravljanje rizicima u delu koji se odnosi na upravljanje kreditnim rizikom.
44. Banka je dužna da, za plasmane ugovorene u stranoj valuti ili u dinarima s valutnom klauzulom, procenjuje kreditno-devizni rizik, odnosno uticaj promene kursa dinara na finansijsko stanje i kreditnu sposobnost dužnika, a naročito da analizira adekvatnost novčanih tokova dužnika u odnosu na promenjeni nivo kreditnih obaveza uz pretpostavku da će doći do određenih promena kursa dinara na godišnjem nivou.
Na osnovu rezultata procene i analize adekvatnosti novčanih tokova dužnika iz stava 1. ove tačke, banka je dužna da u skladu sa svojim unutrašnjim aktima razmotri aktivnosti i mere koje može da predloži dužniku radi zaštite od rizika promene deviznog kursa zbog valutne neusklađenosti primanja dužnika i njegovih obaveza.
Banka je dužna da dokumentuje rezultate procene, uključujući i analizu adekvatnosti novčanih tokova koje je izvršila u skladu sa stavom 1. ove tačke, kao i predloge koje je iznela dužniku u smislu stava 2. ove tačke.
Praćenje kvaliteta instrumenata obezbeđenja i rada lica koja vrše procenu tih instrumenata
44a Banka je dužna da unutrašnjim aktima predvidi vrste instrumenata obezbeđenja čija se vrednost utvrđuje na osnovu procene ovlašćenog procenitelja, postupak pribavljanja te procene, učestalost praćenja kvaliteta ovih instrumenata, odnosno pribavljanja nove procene njihove vrednosti i način utvrđivanja očekivanog vremena naplate realizacijom ovih instrumenata.
Pod ovlašćenim proceniteljem iz stava 1. ove tačke podrazumeva se lice koje je - u skladu sa zakonom kojim se uređuje profesija procenitelja vrednosti nepokretnosti, odnosno zakonom kojim se uređuju uslovi za obavljanje poslova veštačenja - ovlašćeno da vrši procenu određene vrste instrumenata obezbeđenja, pri čemu ovo lice ne može biti lice povezano s dužnikom u smislu Zakona o bankama i ne može biti uključeno u proces odobravanja plasmana ili prodaju instrumenta obezbeđenja.
Banka je dužna da predvidi veću učestalost praćenja vrednosti instrumenata obezbeđenja, odnosno pribavljanja nove procene njihove vrednosti za potraživanja koja se smatraju lošom aktivom i za instrumente obezbeđenja koja je stekla naplatom potraživanja.
Banka je dužna da u unutrašnjim aktima iz stava 1. ove tačke, prema vrsti instrumenta obezbeđenja, definiše faktore umanjenja njegove vrednosti (engl. haircut) koji procenjenu tržišnu vrednost ovog instrumenta svode na očekivanu vrednost koja će biti naplaćena njegovom realizacijom u budućnosti, i to uvažavajući volatilnost ove tržišne vrednosti, mogućnost realizacije ovog instrumenta i gotovinske odlive po osnovu troškova njegovog aktiviranja i prodaje (npr. procenjeni sudski troškovi, troškovi poreza koji padaju na teret prodavca, troškovi konsultanata, oglašavanja i ostali troškovi), očekivani pad tržišne vrednosti od trenutka procene do trenutka planirane realizacije, kao i svojstvenu neizvesnost u utvrđivanju vrednosti. Banka je dužna da faktore umanjenja redovno preispituje u skladu s promenom tržišnih uslova.
Banka je dužna da obezbedi da njen informacioni sistem sadrži blagovremene, tačne i dovoljno detaljne informacije i podatke u vezi sa instrumentima obezbeđenja, kako bi mogla da donosi odgovarajuće poslovne odluke i efikasno upravlja rizicima kojima je izložena u svom poslovanju.
44b Banka je dužna da za izbor ovlašćenih procenitelja unutrašnjim aktima definiše kriterijume koji se odnose na njihovu nepristrasnost, stručnost i savesnost a koji se zasnivaju na osnovnim kriterijumima iz propisa kojima se uređuje profesija procenitelja, kao i na međunarodno priznatim standardima u ovoj oblasti.
Banka je dužna da uspostavi i najmanje jednom godišnje ažurira sopstvenu listu podobnih ovlašćenih procenitelja, naročito vodeći računa o tome da li su pri prethodnim procenama primenjivali međunarodne standarde u oblasti procene vrednosti nepokretnosti i drugih instrumenata obezbeđenja, o tačnosti njihovih prethodnih procena (ako je primenljivo), kao i o tome da li je u vezi s nekom od tih procena izrečena kazna ili druga mera.
Za potrebe vršenja pojedinačne procene, banka je dužna da definiše dužnosti i odgovornosti ovlašćenog procenitelja kroz uputstva za vršenje procene i sačinjavanje izveštaja o proceni, kao i da od njega pribavi pismenu izjavu da je upoznat i saglasan s tim dužnostima i odgovornostima, da nije u sukobu interesa (pod čime se naročito podrazumeva njegovo učešće/vlasništvo u imovini koja se procenjuje i/ili učešće u prodaji, zakupu ili sticanju te imovine u ime klijenta banke) i da će, ako je u pitanju procena vrednosti nepokretnosti, u svom radu u potpunosti i dosledno poštovati propise kojima se uređuje profesija procenitelja vrednosti nepokretnosti i međunarodne standarde u oblasti procene vrednosti nepokretnosti.
Banka je dužna da svojim unutrašnjim aktima utvrdi standardni sadržaj izveštaja o proceni u skladu s priznatim standardima procene vrednosti instrumenata obezbeđenja, koji naročito mora da sadrži pretpostavke koje su korišćene radi utvrđivanja vrednosti ovih instrumenata, metod procene njihove tržišne vrednosti i obrazloženje izbora tog metoda, podatke o potencijalnoj ili predstojećoj promeni namene ovih instrumenata (ako je primenljivo), trendu kretanja cena na tržištu i utrživosti ovih instrumenata.
45. Kamatni rizik je rizik od mogućeg nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke po osnovu pozicija iz bankarske knjige usled promena kamatnih stopa.
Banka je dužna da upravlja različitim oblicima kamatnog rizika, i to:
- rizikom vremenske neusklađenosti dospeća i ponovnog određivanja cena (repricing risk);
- rizikom krive prinosa (yield curve risk), kome je izložena usled promene oblika krive prinosa;
- baznim rizikom (basis risk), kome je izložena zbog različitih referentnih kamatnih stopa kod kamatno osetljivih pozicija sa sličnim karakteristikama što se tiče dospeća ili ponovnog određivanja cena;
- rizikom opcija (optionality risk), kome je izložena zbog ugovornih odredaba u vezi s kamatno osetljivim pozicijama (krediti s mogućnošću prevremene otplate, depoziti s mogućnošću prevremenog povlačenja i dr.).
46. Banka je dužna da:
- uspostavi i na odgovarajući način dokumentuje proces merenja, odnosno procene kamatnog rizika koji obuhvata značajne izvore kamatnog rizika;
- u skladu sa strukturom i složenošću bankarske knjige, odredi ulazne podatke (kamatne stope, dospeća, ponovno određivanje cena, ugrađene opcije i dr.) kako bi se obezbedio što precizniji prikaz promena ekonomske vrednosti ili finansijskog rezultata banke;
- utvrdi pretpostavke za pretvaranje pozicija bankarske knjige u novčane tokove, koje su dokumentovane i dosledno se primenjuju, pri čemu sve važnije izmene pretpostavki treba da budu dokumentovane i objašnjene i treba da ih odobri upravni odbor banke;
- najmanje jednom godišnje sprovodi stres testove efekata promene kamatnih stopa.
47. Pri utvrđivanju izloženosti riziku kamatne stope u bankarskoj knjizi i limita ovog rizika, banka je dužna da proceni negativne efekte promene ove stope na finansijski rezultat banke (bilans uspeha), kao i na ekonomsku vrednost banke.
Ekonomska vrednost banke, u smislu ove odluke, jeste neto sadašnja vrednost svih očekivanih tokova gotovine banke koja je jednaka sadašnjoj vrednosti očekivanih tokova gotovine po osnovu imovine banke umanjenoj za sadašnju vrednost očekivanih tokova gotovine po osnovu obaveza banke i korigovanoj za neto sadašnju vrednost očekivanih tokova gotovine po osnovu vanbilansnih stavki banke.
47a. Banka je dužna da, u okviru procene rizika kamatne stope u bankarskoj knjizi, procenjuje uticaj koji bi mogao imati standardizovani šok kamatnih stopa (paralelni pozitivni i negativni pomak kamatnih stopa na referentnoj krivoj prinosa za 200 baznih poena).
Banka je dužna da uticaj koji bi mogao imati standardizovani šok kamatnih stopa procenjuje za svaku značajnu valutu pojedinačno i za sve ostale valute zajedno.
Valuta se smatra značajnom u smislu stava 2. ove tačke ako ukupan iznos obaveza iz bilansa stanja banke i vanbilansnih obaveza po kojima može doći do plaćanja banke a koje su izražene i izmiruju se u toj valuti - čini 5% ili više od 5% ukupnog iznosa obaveza banke.
Pri proceni rizika kamatne stope u bankarskoj knjizi, banka je dužna da sprovodi i stres testove efekata promene kamatnih stopa, u skladu s prirodom i nivoom rizika kojima je izložena.
48. Tržišni rizici su mogućnost nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke po osnovu promena vrednosti bilansnih pozicija i vanbilansnih stavki banke koje nastaju usled kretanja cena na tržištu.
Tržišni rizici obuhvataju devizni rizik, cenovni rizik po osnovu dužničkih hartija od vrednosti i po osnovu vlasničkih hartija od vrednosti i robni rizik - u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.
49. Banka je dužna da odredi zaposlene ovlašćene za ugovaranje tržišnih transakcija, vrstu i limite transakcija koje svaki od tih zaposlenih može da ugovara u ime i za račun banke, način ugovaranja transakcija, kao i način izveštavanja o ugovorenim transakcijama.
Svaka ugovorena transakcija se evidentira i sve relevantne informacije o toj transakciji treba da budu na odgovarajući način dokumentovane i prosleđene licima odgovornim za upravljanje tržišnim rizicima.
Banka je dužna da obezbedi da organizaciona jedinica u čijem su delokrugu poslovi preuzimanja tržišnih rizika te poslove obavlja samo u poslovnim prostorijama banke, kao i da obezbedi kontrolu transakcija koje se odnose na preuzimanje ovih rizika. Izuzetno, ako se transakcije ugovaraju telefonom, banka je dužna da, u skladu sa zakonom, obezbedi snimanje svih telefonskih razgovora zaposlenih ovlašćenih za ugovaranje transakcija.
Evidentiranje i kontrola transakcija
50. Zaposleni u organizacionoj jedinici u čijem su delokrugu aktivnosti podrške (back office) vode evidenciju svih primljenih potvrda o transakcijama ugovorenim s drugom ugovornom stranom, a dužni su i da proveravaju blagovremenost i potpunost ovih potvrda. Ako primljene potvrde nisu blagovremeno dostavljene i potpune, banka je dužna da o tome bez odlaganja obavesti drugu ugovornu stranu.
51. Redovna kontrola ugovaranja tržišnih transakcija u banci obuhvata kontrolu:
- blagovremenosti i potpunosti dokumentacije o ugovorenoj transakciji;
- usklađenosti podataka o ugovorenoj transakciji s potvrdama druge ugovorne strane, elektronskim sistemima za trgovanje i drugim relevantnim izvorima podataka;
- usklađenosti uslova pod kojim je transakcija ugovorena s tržišnim uslovima;
- usklađenosti ugovorene transakcije s pravilima i limitima trgovanja banke;
- usklađenosti evidentiranja transakcija između lica ovlašćenih za ugovaranje transakcija i drugih organizacionih jedinica u banci.
52. Procena izloženosti tržišnim rizicima obuhvata naročito:
- sve aktivnosti banke koje su osetljive na promene tržišnih uslova;
- sve otvorene pozicije koje proizlaze iz aktivnosti banke;
- koncentraciju izloženosti u knjizi trgovanja;
- likvidnost svih finansijskih tržišta na kojima banka trguje;
- volatilnost tržišnih cena finansijskih instrumenata kojima banka trguje;
- korelacije između tržišnih cena različitih finansijskih instrumenata kojima banka trguje;
- korelacije između tržišnih i drugih rizika, a naročito kreditnog i operativnog rizika, kao i rizika likvidnosti;
- složene finansijske instrumente i finansijske derivate;
- ugrađene opcije.
Praćenje i kontrola tržišnih rizika i izveštaji o tim rizicima
53. Banka je dužna da uspostavi praćenje i kontrolu tržišnih rizika na dnevnoj osnovi. Dnevno praćenje tržišnih rizika obuhvata praćenje svih pozicija iz knjige trgovanja, te iskorišćenosti i prekoračenja limita, kao i rezultata aktivnosti trgovanja banke, pri čemu limitima treba da bude obuhvaćena svaka ugovorena transakcija.
Banka je dužna da za svoje potrebe sačinjava izveštaje o praćenju pozicija iz knjige trgovanja, koji sadrže pregled otvorenih pozicija po vrstama transakcija, po vrstama rizika i po organizacionim jedinicama, kao i pregled uspostavljenih limita i stepena njihovog korišćenja. Ovi izveštaji sadrže pregled tekućih i kumulativnih rezultata na mesečnom i godišnjem nivou.
54. Rizik koncentracije je rizik koji direktno ili indirektno proizlazi iz izloženosti banke prema istom ili sličnom izvoru nastanka rizika, odnosno istoj ili sličnoj vrsti rizika.
Rizik koncentracije odnosi se na:
- velike izloženosti;
- grupe izloženosti sa istim ili sličnim faktorima rizika, kao što su privredni sektori, geografska područja, vrste proizvoda i sl.;
- instrumente kreditne zaštite, uključujući i ročnu i valutnu neusklađenost između velikih izloženosti i instrumenata kreditne zaštite tih izloženosti.
Banka kontrolu rizika koncentracije vrši uspostavljanjem odgovarajućih limita izloženosti koji joj omogućavaju diversifikaciju kreditnog portfolija.
Ublažavanje rizika koncentracije banka sprovodi aktivnim upravljanjem kreditnim portfoliom, kao i prilagođavanjem uspostavljenih limita.
55. Izloženost u smislu tač. 55. do 59ž ove odluke jeste pozicija bilansne aktive ili vanbilansna stavka vrednovana na način propisan za obračun rizikom ponderisanih izloženosti za kreditni rizik primenom standardizovanog pristupa u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, bez uzimanja u obzir pondera rizika i faktora konverzije.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, iznos izloženosti za finansijske derivate iz Priloga 1 odluke kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke računa se u skladu sa izabranim metodom za izračunavanje iznosa izloženosti po osnovu rizika druge ugovorne strane propisanog tom odlukom. Banka koja je dobila saglasnost Narodne banke Srbije za primenu metoda internih modela za izračunavanje iznosa izloženosti po osnovu rizika druge ugovorne strane, može taj metod koristiti za izračunavanje iznosa izloženosti za repo transakcije, transakcije davanja ili uzimanja u zajam hartija od vrednosti ili robe, transakcije kreditiranja trgovine hartijama od vrednosti i transakcije s dugim rokom izmirenja.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, banka koja obračunava kapitalni zahtev za pozicije iz knjige trgovanja na način propisan za izračunavanje kapitalnog zahteva za cenovni rizik, rizik druge ugovorne strane i rizik izmirenja/isporuke u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala, računa iznos izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanih lica po osnovu pozicija iz knjige trgovanja kao zbir:
- neto dugih pozicija po osnovu svih finansijskih instrumenata koje je izdalo to lice, pri čemu su neto pozicije za svaki finansijski instrument izračunate na način propisan za izračunavanje kapitalnog zahteva za cenovni rizik u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
- neto pozicija po osnovu pokroviteljstva emisije hartija od vrednosti tog lica, izračunatih u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
- izloženosti prema tom licu po osnovu kojih je banka izložena riziku izmirenja/isporuke i riziku druge ugovorne strane, izračunatih na način propisan za izračunavanje iznosa rizikom ponderisanih izloženosti za rizik druge ugovorne strane po osnovu pozicija iz knjige trgovanja i kapitalnog zahteva za rizik izmirenja/isporuke u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.
Banka je dužna da za pozicije iz stava 3, alineja druga, ove tačke prati i kontroliše izloženosti po osnovu pružanja usluga pokroviteljstva emisije hartija od vrednosti od trenutka nastanka obaveze do narednog radnog dana u skladu s prirodom rizika na relevantnim tržištima.
56. Izloženost prema jednom licu izračunava se kao zbir izloženosti po osnovu pozicija iz knjige trgovanja i bankarske knjige banke prema tom licu izračunatih u skladu s tačkom 55. ove odluke.
Izloženost prema grupi povezanih lica izračunava se kao zbir izloženosti iz stava 1. ove tačke prema svakom od lica koja čine tu grupu.
U obračun izloženosti iz st. 1. i 2. ove tačke banka ne uključuje:
- izloženosti po osnovu spot kupovine/prodaje valuta nastale u periodu do ugovorenog datuma izmirenja, koji nije duži od dva radna dana od datuma plaćanja;
- izloženosti po osnovu transakcija kupovine/prodaje hartija od vrednosti nastale u periodu do ugovorenog datuma izmirenja, koji nije duži od pet radnih dana od datuma plaćanja ili datuma isporuke hartija od vrednosti, zavisno od toga koji je datum raniji;
- izloženosti po osnovu poslovanja klijenata banke koje ne traju duže od narednog radnog dana i koje nastaju po osnovu pružanja platnih usluga, obračuna i kliringa u svim valutama, po osnovu korespondentskih poslova ili pružanja usluga obračuna i kliringa hartija od vrednosti, kao i na osnovu kastodi poslova;
- izloženosti po osnovu pružanja usluga prenosa novca, uključujući i pružanje drugih platnih usluga, kliringa i poravnanja u svim valutama i korespondentskog bankarstva koje ne traju duže od radnog dana - prema licima u finansijskom sektoru koja pružaju te usluge;
- odbitne stavke od osnovnog akcijskog, dodatnog osnovnog i dopunskog kapitala propisane odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.
Banka je dužna da pri utvrđivanju izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanih lica po osnovu sekjuritizovanih pozicija, ulaganja u otvorene investicione fondove, odnosno drugih izloženosti po osnovu odnosne imovine - uzme u obzir ekonomsku suštinu transakcije i njoj svojstvene rizike, kako bi utvrdila da li postoji dodatna izloženost po osnovu tih transakcija.
57. Velika izloženost banke prema jednom licu ili grupi povezanih lica jeste izloženost koja iznosi najmanje 10% kapitala banke koji predstavlja zbir njenog osnovnog i dopunskog kapitala u iznosu do jedne trećine njenog osnovnog kapitala, izračunatih u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.
Povezana lica iz stava 1. ove tačke imaju značenje utvrđeno u Zakonu o bankama. Radi izračunavanja velike izloženosti, fizičko ili pravno lice uključuje se u svaku grupu povezanih lica kojoj pripada.
58. Izloženost banke prema jednom licu ili grupi povezanih lica umanjena u skladu s tač. 59b do 59ž ove odluke ne sme preći 25% kapitala banke obračunatog u skladu s tačkom 57. stav 1. ove odluke.
Zbir svih velikih izloženosti banke ne sme preći 400% kapitala banke obračunatog u skladu s tačkom 57. stav 1. ove odluke.
59. Izuzetno od tačke 58. ove odluke, banka može prekoračiti limite izloženosti iz te tačke za pozicije iz knjige trgovanja, ako su ispunjeni sledeći uslovi:
- izloženost prema jednom licu ili grupi povezanih lica po osnovu pozicija iz bankarske knjige ne prelazi te limite, tako da prekoračenje u potpunosti proizlazi iz knjige trgovanja;
- banka ispunjava dodatne kapitalne zahteve za iznos prekoračenja tih limita izračunat u skladu s tač. 59a i 59b ove odluke;
- od dana prekoračenja tih limita prošlo je deset ili manje dana a izloženost u knjizi trgovanja prema tom licu ili toj grupi povezanih lica ne prelazi 500% kapitala banke obračunatog u skladu s tačkom 57. stav 1. ove odluke;
- ukupan iznos svih prekoračenja tih limita koja traju duže od deset dana ne prelazi 600% kapitala banke obračunatog u skladu s tačkom 57. stav 1. ove odluke.
Banka je dužna da o svakom iznosu prekoračenja limita iz tačke 58. ove odluke i stava 1. ove tačke, kao i o licu, odnosno grupi povezanih lica na koje se to prekoračenje odnosi, bez odlaganja obavesti Narodnu banku Srbije.
Narodna banka Srbije može banci odobriti rok za usklađivanje s limitima iz tačke 58. ove odluke, ako oceni da je to opravdano i ako joj je dostavljeno obaveštenje iz stava 2. ove tačke.
Dodatni kapitalni zahtevi za velike izloženosti iz knjige trgovanja
59a Iznos prekoračenja limita izloženosti iz tačke 59. stav 1, alineja druga, ove odluke izračunava se tako što se od svih izloženosti prema jednom licu ili grupi povezanih lica iz knjige trgovanja izaberu izloženosti na koje se primenjuju najveći kapitalni zahtevi za cenovni rizik i/ili rizik druge ugovorne strane za pozicije iz knjige trgovanja i za rizik izmirenja/isporuke, koji su izračunati u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, a čiji je zbir jednak prekoračenju iz tačke 59. stav 1, alineja prva, ove odluke.
Ako prekoračenje limita iz stava 1. ove tačke ne traje duže od deset dana, za izloženosti izabrane na način iz tog stava dodatni kapitalni zahtev iznosi 200% kapitalnih zahteva iz tog stava.
Ako prekoračenje limita iz stava 1. ove tačke traje duže od deset dana, izabrane izloženosti iz tog stava raspoređuju se u skladu sa sledećom tabelom (Tabela 1), prema rastućem redosledu kapitalnih zahteva za cenovni rizik i/ili za rizik druge ugovorne strane za pozicije iz knjige trgovanja i za rizik izmirenja/isporuke, izračunatih u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala. Dodatni kapitalni zahtev jednak je zbiru kapitalnih zahteva za cenovni rizik i/ili za rizik druge ugovorne strane za pozicije iz knjige trgovanja i za rizik izmirenja/isporuke, izračunatih u skladu s tom odlukom za izabrane izloženosti, pomnoženih odgovarajućim faktorom prikazanim u sledećoj tabeli (Tabela 1).
Tabela 1.
Prekoračenje ograničenja (kao procenat kapitala banke obračunatog u skladu s tačkom 57. stav 1. ove odluke) |
Faktori |
Do 40% |
200% |
Od 40% do 60% |
300% |
Od 60% do 80% |
400% |
Od 80% do 100% |
500% |
Od 100% do 250% |
600% |
Više od 250% |
900% |
Banka ne može, radi izbegavanja izračunavanja dodatnih kapitalnih zahteva iz st. 2. i 3. ove tačke, da postupa na sledeće načine:
- da privremeno prenese na drugo lice izloženosti zbog kojih prelazi limite iz tačke 58. ove odluke ili bi prešla te limite kada bi te izloženosti trajale duže od deset dana;
- da u toku desetodnevnog perioda ugovara i izvršava druge transakcije usled kojih prestaju da postoje izloženosti iz alineje prve ovog stava a nastaju druge izloženosti.
Banka je dužna da bez odlaganja obavesti Narodnu banku Srbije o svakoj transakciji koja za posledicu ima prestanak obaveze izračunavanja dodatnih kapitalnih zahteva iz st. 2. i 3. ove tačke.
Priznate tehnike ublažavanja kreditnog rizika
59b Pod garancijom u smislu tač. 59g do 59ž ove odluke podrazumevaju se i kreditni derivati koji se priznaju za ublažavanje kreditnog rizika u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, osim CLN derivata.
Ako banka obračunava limit izloženosti primenom tačke 59g stav 2. ove odluke, na priznavanje materijalne kreditne zaštite primenjuju se odgovarajući uslovi propisani za IRB pristup u skladu sa odlukom iz stava 1. ove tačke, pri čemu banka ne može kao podobno sredstvo obezbeđenja koristiti potraživanja nastala po osnovu poslovnih transakcija iz redovnog poslovanja ili transakcija sa ugovorenim rokom dospeća koji nije duži od jedne godine, ostala materijalna sredstva obezbeđenja ni izloženosti po osnovu transakcija davanja u lizing nepokretnosti trećem licu, osim u slučaju da je to dozvoljeno u skladu s tačkom 59e ove odluke.
Banka je dužna da analizira izloženosti prema davaocima sredstva obezbeđenja, pružaocima nematerijalne kreditne zaštite i odnosnoj imovini u smislu tačke 56. stav 3. ove odluke, radi utvrđivanja rizika koncentracije, kao i da po potrebi preduzme odgovarajuće mere i obavesti Narodnu banku Srbije o značajnim rezultatima analize i tim merama.
Izuzeci od obračuna limita izloženosti
59v Banka u obračun limita izloženosti iz tačke 58. ove odluke ne uključuje sledeće izloženosti:
- izloženosti prema državama, centralnim bankama, teritorijalnim autonomijama, jedinicama lokalne samouprave, međunarodnim razvojnim bankama, međunarodnim organizacijama i javnim administrativnim telima kojima se, u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, dodeljuje ponder rizika 0%, kao i izloženosti obezbeđene njihovim garancijama;
- izloženosti obezbeđene gotovinom i gotovinskim ekvivalentima deponovanim kod banke ili kod njenog matičnog ili podređenog društva, gotovinu primljenu po osnovu CLN derivata koje je izdala banka, kredite i depozite koji su predmet sporazuma o bilansnom netiranju u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
- izloženosti po osnovu neiskorišćenog iznosa okvirnih kredita (pod uslovom da je ugovoreno da klijent ili grupa klijenata neiskorišćeni iznos mogu povući samo ako to neće uzrokovati prekoračenje limita iz tačke 58. ove odluke) i druge vanbilansne stavke po kojima ne može doći do plaćanja, koje su raspoređene u kategoriju niskog rizika u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke;
- izloženosti prema drugoj ugovornoj strani koja je matično ili podređeno društvo banke, podređeno društvo matičnog društva banke ili društvo koje je sa bankom povezano zajedničkim upravljanjem, kojima se u skladu sa odlukom iz alineje prve ove tačke, dodeljuje ponder rizika 0%, pri čemu se izloženosti koje ne ispunjavaju ove uslove, nezavisno od toga da li su uključene u obračun limita iz tačke 58. ove odluke, tretiraju kao izloženosti prema trećem licu;
- izloženosti obezbeđene sertifikatima o depozitu koje je izdala banka davalac kredita ili banka koja je matično ili podređeno društvo ili podređeno društvo matičnog društva banke davaoca kredita i koji su kod njih položeni;
- izloženosti po osnovu trgovanja sa centralnim tržišnim učesnikom i izloženosti po osnovu unapred uplaćenih doprinosa u fond za neizmirenje obaveza;
- izloženosti prema drugoj ugovornoj strani koja je matično ili podređeno društvo te banke, podređeno društvo matičnog društva te banke ili društvo koje je sa tom bankom povezano zajedničkim upravljanjem, koja je predmet zajedničke konsolidacije koja se sprovodi metodom pune konsolidacije i na koju se primenjuje isti način procene, merenja i kontrole rizika;
- izloženosti prema teritorijalnim autonomijama ili jedinicama lokalne samouprave Republike Srbije i država članica Evropske unije kojima se, u skladu sa odlukom iz alineje prve ove tačke, dodeljuje ponder rizika 20%, kao i izloženosti obezbeđene njihovim garancijama;
- izloženosti po osnovu potraživanja i druge izloženosti prema stranim bankama koje posluju na neprofitnoj osnovi i odobravaju kredite ili garantuju za njih po osnovu zakona ili osnivačkih akata (statuta), kako bi se unapredili određeni sektori ekonomije koji su pod određenim oblikom državnog nadzora i ograničenjima za korišćenje kredita, pod uslovom da relevantne izloženosti proizlaze iz tih kredita koje banke plasiraju korisnicima ili iz garancija za te kredite;
- izloženosti po osnovu potraživanja i druge izloženosti prema bankama, pod uslovom da te izloženosti nisu deo kapitala tih banaka, ne traju duže od sledećeg radnog dana i nisu iskazane u nekoj od važnijih valuta kojima se trguje;
- 50% izloženosti po osnovu dokumentarnog akreditiva i neiskorišćenog iznosa okvirnih kredita koje su raspoređene u kategoriju umerenog rizika u skladu sa odlukom iz alineje prve ove tačke;
- izloženosti prema priznatim berzama.
Banka može da u obračun limita izloženosti iz tačke 58. ove odluke ne uključi ni izloženosti prema drugoj ugovornoj strani koja je matično ili podređeno društvo te banke, podređeno društvo matičnog društva te banke ili društvo koje je s tom bankom povezano zajedničkim upravljanjem - koja je predmet zajedničke konsolidacije koju sprovodi regulatorno telo druge države na način usklađen sa odgovarajućim propisima Narodne banke Srbije i odgovarajućim međunarodnim standardima, i to ako su ispunjeni sledeći uslovi:
1) da je s obzirom na karakteristike konkretnog pravnog posla značajno umanjena rizičnost ove izloženosti;
2) da je to opravdano specifičnim okolnostima u konkretnom slučaju.
Banka koja namerava da izloženosti iz stava 2. ove tačke ne uključi u obračun limita izloženosti iz tačke 58. ove odluke, dužna je da o tome prethodno obavesti Narodnu banku Srbije, kao i da joj dostavi dokumentaciju o ispunjenosti uslova iz tog stava, s bližim obrazloženjem.
Narodna banka Srbije ocenjuje ispunjenost uslova iz stava 2. ove tačke na osnovu dokumentacije koju joj je dostavila banka i druge dokumentacije za koju zaključi da joj je potrebna, nakon čega obaveštava banku o svojoj oceni.
Izračunavanje efekta korišćenja tehnika ublažavanja kreditnog rizika
59g Radi obračuna limita izloženosti iz tačke 58. ove odluke, banka može, umesto iznosa izloženosti izračunatog u skladu s tač. 56. i 57. ove odluke, koristiti efektivnu vrednost izloženosti (E*) izračunatu primenom složenog metoda, u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, ako se saglasnost za IRB pristup koju je banka dobila od Narodne banke Srbije u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke odnosi i na korišćenje AIRB pristupa - banka može za potrebe izračunavanja limita izloženosti koristiti sopstvene procene efekata sredstava obezbeđenja u obliku finansijske imovine na iznos izloženosti, i to samo ako su ispunjeni sledeći uslovi:
1) da banka, pored minimalnih zahteva za LGD parametar propisanih tom odlukom, na odgovarajući način procenjuje uticaj sredstava obezbeđenja u obliku finansijske imovine na iznos izloženosti;
2) da je metodologija za procenu efekata sredstava obezbeđenja u obliku finansijske imovine na iznos izloženosti usklađena s metodologijom koju banka koristi za sopstvene procene LGD parametra za izračunavanje iznosa aktive ponderisane kreditnim rizikom, u skladu s tom odlukom.
Banka koja je dobila saglasnost iz stava 2. ove tačke a koja ne izračunava iznos svojih izloženosti primenom metoda iz tog stava, može primenjivati složeni metod za finansijska sredstva obezbeđenja ili metod iz tačke 59e stav 1. odredba pod 2) ove odluke za priznavanje instrumenata kreditne zaštite pri izračunavanju vrednosti izloženosti.
Banka koja iznos izloženosti radi obračuna limita izloženosti umanjuje na način propisan u st. 1. i 2. ove tačke dužna je da:
- sprovodi redovne stres testove koncentracije kreditnog rizika, uključujući i vrednost sredstva obezbeđenja, pri čemu sprovedeno stres testiranje mora biti odgovarajuće za procenu rizika i mora obuhvatati rizike koji mogu nastati usled potencijalnih promena tržišnih uslova koji bi mogli negativno uticati na adekvatnost kapitala banke, kao i rizike u vezi s mogućnošću namirenja iz sredstva obezbeđenja u nepovoljnim ekonomskim uslovima;
- umanji vrednost sredstva obezbeđenja za odgovarajući iznos ako stres testovi ukazuju na to da je iznos dobijen realizacijom tog sredstva niži od iznosa utvrđenog primenom složenog metoda iz stava 1. ove tačke ili sopstvenim procenama iz stava 2. te tačke.
Banka iz stava 4. ove tačke dužna je da unutrašnjim aktima uredi:
- upravljanje rizicima koji proizlaze iz ročne neusklađenosti između izloženosti i svih kreditnih zaštita koje se odnose na te izloženosti;
- postupanje banke u slučaju da stres testiranje pokaže da bi iznos naplate u slučaju realizacije sredstva obezbeđenja bio manji od iznosa koji bi se priznao kod složenog metoda za finansijska sredstva obezbeđenja ili metoda iz stava 2. ove tačke;
- rizik koncentracije koji proizlazi iz primene tehnika ublažavanja kreditnog rizika.
Izloženosti obezbeđene hipotekama
59d Pri izračunavanju vrednosti izloženosti za potrebe tačke 58. ove odluke, banka može umanjiti vrednost izloženosti ili dela izloženosti koji je potpuno obezbeđen hipotekom i kojoj se u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke dodeljuje ponder rizika 35% za stambene nepokretnosti, odnosno 50% za poslovne nepokretnosti, ali najviše za 50% tržišne vrednosti tih nepokretnosti, ako su ispunjeni sledeći uslovi:
- izloženost ili deo izloženosti je potpuno obezbeđen hipotekom na nepokretnosti;
- hipoteka kao sredstvo obezbeđenja priznaje se za ublažavanje kreditnog rizika u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, a vrednost nepokretnosti utvrđuje se na način propisan tom odlukom.
59đ Banka može izloženost prema drugoj ugovornoj strani koja proizlazi iz reverse repo ugovora na osnovu kog je stekla potraživanja od trećih lica obezbeđena hipotekom tretirati kao određeni broj pojedinačnih izloženosti prema svakom od tih trećih lica, ako su ispunjeni sledeći uslovi:
- druga ugovorna strana je banka;
- izloženost je potpuno obezbeđena hipotekom na nepokretnosti tih trećih lica koju banka može realizovati;
- banka je obezbedila ispunjenost uslova iz tačke 59d, alineja druga, ove odluke;
- banka preuzima potraživanja druge ugovorne strane prema trećim licima u slučaju nastanka statusa neizmirenja obaveza, nesolventnosti ili likvidacije, odnosno stečaja druge ugovorne strane;
- banka izveštava Narodnu banku Srbije o ukupnom iznosu izloženosti prema drugim bankama sa kojima se postupa u skladu sa ovim stavom.
Ako su ispunjeni uslovi iz stava 1. ove tačke, banka će smatrati da postoji izloženost prema svakom od trećih lica iz tog stava u iznosu potraživanja koje druga ugovorna strana ima prema trećem licu umesto u odgovarajućem iznosu izloženosti prema toj drugoj ugovornoj strani. Preostali iznos izloženosti prema drugoj ugovornoj strani, ako postoji, tretiraće se kao izloženost prema drugoj ugovornoj strani.
59e Ako za izloženost prema dužniku garantuje treće lice ili ako je obezbeđena sredstvom obezbeđenja koje je dalo treće lice, banka može da:
1) tretira deo izloženosti obezbeđen garancijom trećeg lica kao izloženost prema tom licu, a ne prema dužniku, pod uslovom da se neobezbeđenoj izloženosti prema pružaocu nematerijalne kreditne zaštite u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke dodeljuje jednak ili niži ponder rizika nego neobezbeđenoj izloženosti prema dužniku;
2) tretira deo izloženosti obezbeđen priznatim sredstvom obezbeđenja (u visini tržišne vrednosti tog sredstva) kao izloženost prema tom trećem licu, a ne prema dužniku, pod uslovom da je izloženost obezbeđena sredstvom obezbeđenja i da se obezbeđenom delu izloženosti u skladu sa odlukom iz odredbe pod 1) ovog stava dodeljuje jednak ili niži ponder rizika nego neobezbeđenoj izloženosti prema dužniku.
Banka ne može da primenjuje pristup iz stava 1. odredba pod 2) ove tačke ako postoji neusklađenost između roka dospeća izloženosti i roka dospeća kreditne zaštite.
Banka može da primenjuje oba metoda, složeni metod za finansijska sredstva obezbeđenja i metod zamene iz stava 1. odredba pod 2) ove tačke samo ako joj je za potrebe izračunavanja kapitalnih zahteva u skladu sa odlukom iz tog stava odobrena primena oba metoda, složenog metoda za finansijska sredstva obezbeđenja i jednostavnog metoda za finansijska sredstva obezbeđenja.
59ž Ako banka primenjuje metod iz tačke 59e stav 1. odredba pod 1) ove odluke:
- iznos izloženosti koji se smatra pokrivenim tom garancijom izračunava se u skladu sa odredbama o postupanju sa valutnom neusklađenošću za nematerijalnu kreditnu zaštitu iz odluke kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke, ako je garancija izražena u valuti različitoj od valute u kojoj je izražena izloženost;
- neusklađenost između roka dospeća izloženosti i roka dospeća kreditne zaštite tretira se u skladu sa odredbama o postupanju s ročnom neusklađenošću iz odluke iz alineje prve ove tačke;
- delimična pokrivenost može biti priznata u skladu sa tretmanom iz odluke iz alineje prve ove tačke.
60. Rizici ulaganja banke obuhvataju rizike njenih ulaganja u druga pravna lica i u osnovna sredstva i investicione nekretnine.
Ulaganja banke u jedno lice koje nije lice u finansijskom sektoru ne sme preći 10% njenog kapitala, pri čemu se pod ovim ulaganjem podrazumeva ulaganje kojim banka stiče udeo ili akcije lica koje nije lice u finansijskom sektoru.
Ukupna ulaganja banke u lica koja nisu lica u finansijskom sektoru i u osnovna sredstva i investicione nekretnine banke ne smeju preći 60% kapitala banke, s tim što se ovo ograničenje ne odnosi na sticanje akcija radi njihove dalje prodaje u roku od šest meseci od dana ovog sticanja.
61. Rizik zemlje je rizik koji se odnosi na zemlju porekla lica prema kome je banka izložena, odnosno rizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke zbog nemogućnosti banke da naplati potraživanja od ovog lica iz razloga koji su posledica političkih, ekonomskih ili socijalnih prilika u zemlji porekla tog lica.
Ako banka odobrava plasmane licima sa sedištem ili prebivalištem van teritorije Republike Srbije, dužna je da u sistem upravljanja rizicima uključi i rizik zemlje.
62. Rizik zemlje obuhvata sledeće rizike:
- političko-ekonomski rizik, pod kojim se podrazumeva mogućnost ostvarivanja gubitka zbog sprečenosti banke da naplati potraživanja usled ograničenja utvrđenih aktima državnih i drugih organa države porekla dužnika, kao i opštih i sistemskih prilika u toj državi;
- rizik transfera, pod kojim se podrazumeva mogućnost ostvarenja gubitka zbog sprečenosti banke da naplati potraživanja iskazana u valuti koja nije zvanična valuta države porekla dužnika, i to usled ograničenja plaćanja obaveza prema poveriocima iz drugih država u određenoj valuti koja su utvrđena aktima državnih i drugih dužnika države porekla.
63. Banka je dužna da utvrđuje i periodično menja limite izloženosti riziku zemlje pojedinačno po državi porekla dužnika i na regionalnoj osnovi, kao i da utvrdi odgovarajući nivo ispravki vrednosti i rezervisanja po državama.
64. Operativni rizik je rizik od mogućeg nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled propusta (nenamernih i namernih) u radu zaposlenih, neodgovarajućih unutrašnjih procedura i procesa, neadekvatnog upravljanja informacionim i drugim sistemima u banci, kao i usled nastupanja nepredvidivih eksternih događaja.
Operativni rizik uključuje i pravni rizik.
65. Banka je dužna da identifikuje i proceni događaje i izvore zbog kojih mogu nastati gubici u vezi sa operativnim rizikom, uzimajući u obzir sve značajne unutrašnje i spoljne faktore.
Banka je dužna da utvrdi nivo materijalno značajnih gubitaka po osnovu operativnog rizika i da ih detaljno analizira, kao i da procenjuje događaje koji mogu dovesti do takvih gubitaka.
65a Banka je dužna da o nastupanju događaja zbog kojih mogu nastati ili su nastali gubici, bez odlaganja obavesti Narodnu banku Srbije.
Događajima u smislu stava 1. ove tačke smatraju se prirodne katastrofe i slični događaji, kao i pokušaji izvršenja ili izvršenje dela koje je zakonom predviđeno kao krivično delo (npr. krađe, teške krađe, razbojničke krađe, prevare i sl.).
Obaveštenje iz stava 1. ove tačke naročito sadrži: naziv i opis događaja, datum početka događaja, datum završetka događaja ako je primenljivo, datum saznanja za događaj, procenjeni iznos gubitka, kao i preduzete, odnosno planirane aktivnosti povodom događaja.
66. Banka meri, odnosno procenjuje izloženost operativnom riziku uzimajući u obzir mogućnost, odnosno učestalost nastanka tog rizika, kao i njegov potencijalni uticaj na banku, s posebnim osvrtom na događaje za koje je malo verovatno da će nastati ali mogu izazvati velike materijalne gubitke.
Pri merenju, odnosno proceni operativnog rizika banka naročito procenjuje da li je ovom riziku izložena ili može biti izložena po osnovu uvođenja novih proizvoda, aktivnosti, procesa i sistema, a procenjuje i aktivnosti čije je obavljanje poverila trećim licima.
67. Zaposleni zaduženi za upravljanje operativnim rizikom dužni su da prate izloženosti ovom riziku po vrstama, uzrocima i značaju događaja, uključujući i rizike u vezi s novim proizvodima, aktivnostima, procesima i sistemima, kao i sa aktivnostima koje je banka poverila trećim licima. Ovi zaposleni dužni su i da o izloženosti ovom riziku, kao i o merama preduzetim za ublažavanje tog rizika - redovno izveštavaju rukovodstvo banke.
68-72.* (Prestale da važe)
Rizici koji nastaju po osnovu uvođenja novih proizvoda/usluga
73. Banka je dužna da sistemom za upravljanje rizicima blagovremeno obuhvati i sve rizike koji nastaju po osnovu uvođenja novih proizvoda, usluga i aktivnosti u vezi s procesima i sistemima banke (u daljem tekstu: novi proizvod).
Pod novim proizvodom podrazumevaju se i značajno izmenjeni proizvodi, usluge i aktivnosti u vezi s procesima i sistemima banke.
Banka je dužna da odgovarajućim unutrašnjim aktima uredi proces uvođenja novih proizvoda i značajnih izmena postojećih proizvoda, koji obuhvata i razvoj novih tržišta, kao i značajne izmene povezanih procesa (npr. poveravanje novih aktivnosti istom ili novom pružaocu usluga) i sistema (npr. promene u delu informacionih tehnologija), uključujući i one izmene koje su posledica izuzetnih transakcija (npr. izmene procesa u slučaju statusnih promena banke). Banka je dužna da ovaj proces uredi na način kojim se obezbeđuje da uvođenje novih proizvoda bude u skladu sa strategijom za upravljanje rizicima, utvrđenom sklonošću ka rizicima i odgovarajućim limitima.
Aktima iz stava 3. ove tačke naročito se uređuje sledeće:
- šta se smatra novim proizvodima;
- proces donošenja odluke o uvođenju tih proizvoda, odnosno sva pitanja koja banka uzima u obzir pre odlučivanja o ulasku na nova tržišta i uvođenju novih proizvoda;
- način na koji se proverava usklađenost uvođenja novog proizvoda s relevantnim propisima;
- obaveza razmatranja računovodstvenog tretmana novog proizvoda;
- obaveza razmatranja načina određivanja cene novog proizvoda (mehanizam formiranja cena);
- način utvrđivanja uticaja uvođenja novog proizvoda na rizični profil, adekvatnost kapitala i profitabilnost banke.
Banka je dužna da, pre uvođenja novog proizvoda, u skladu sa aktima iz stava 3. ove tačke preduzme sledeće:
- izvrši analizu svih rizika koji proizlaze iz tog uvođenja;
- izvrši analizu uticaja tog uvođenja na rizični profil, adekvatnost kapitala i profitabilnost banke u različitim scenarijima poslovanja;
- izvrši analizu uticaja tog uvođenja na mogućnost adekvatnog upravljanja rizicima koji nastaju po tom osnovu, kao i na sistem unutrašnjih kontrola banke;
- utvrdi računovodstveni tretman novog proizvoda koji podrazumeva elemente, metod obračuna i način računovodstvenog evidentiranja svih potraživanja, obaveza, rashoda i prihoda koji nastaju u vezi s novim proizvodom, a koji omogućava njegovo praćenje tokom perioda trajanja proizvoda;
- utvrdi mehanizam formiranja cene novog proizvoda;
- pribavi obrazloženo mišljenje organizacione jedinice u čijem je delokrugu upravljanje rizicima banke o uticaju tog uvođenja na rizični profil banke;
- pribavi obrazloženo mišljenje organizacione jedinice u čijem je delokrugu kontrola usklađenosti poslovanja banke o usklađenosti tog uvođenja s propisima i aktima iz stava 3. ove tačke.
Pri donošenju odluke o uvođenju novog proizvoda, banka uzima u obzir i rezultate analiza, odnosno mišljenja iz stava 5. ove tačke.
Banka je dužna da Narodnu banku Srbije obavesti o uvođenju novog proizvoda najkasnije 30 dana pre planiranog uvođenja i da joj uz to obaveštenje dostavi sledeću dokumentaciju:
- analize, odnosno mišljenja iz stava 5. ove tačke, s pratećom dokumentacijom;
- prikaz mehanizma formiranja cene novog proizvoda, kao i model ugovora o novom proizvodu koji će banka zaključivati s klijentom i reprezentativni primer ovog proizvoda, a koji sadrže sve elemente na osnovu kojih se mogu utvrditi uslovi pod kojima će se određena finansijska usluga koristiti (naročito prikaz vrste i visine svih naknada i drugih troškova koji padaju na teret klijenta);
- odluku o uvođenju novog proizvoda iz stava 6. ove tačke;
- ako će oglašavati novi proizvod, informaciju o načinu na koji će se vršiti to oglašavanje, kao i predlog oglasne poruke, u skladu sa odlukom kojom se uređuje oglašavanje finansijskih usluga.
Rok iz stava 7. ove tačke računa se od dana dostavljanja uredne dokumentacije iz tog stava.
Banka uspostavlja i vodi jedinstvenu evidenciju uvođenja novih proizvoda, ako je to primenljivo, po različitim linijama poslovanja i portfolijima.
Banka je dužna da izvod iz evidencije iz stava 9. ove tačke dostavlja Narodnoj banci Srbije polugodišnje, i to sa stanjem na dan 30. juna tekuće godine - najkasnije 31. jula tekuće godine, odnosno sa stanjem na dan 31. decembra tekuće godine - najkasnije 31. januara naredne godine.
Obrazac izvoda iz stava 10. ove tačke utvrđen je u Prilogu 2a, koji je odštampan uz ovu odluku i njen je sastavni deo.
Izvod iz stava 10. ove tačke banka dostavlja u skladu sa uputstvom Narodne banke Srbije kojim se uređuje elektronsko dostavljanje podataka iz tog izvoda i koje se objavljuje na internet prezentaciji Narodne banke Srbije.
Rizici koji nastaju po osnovu aktivnosti koje je banka poverila trećim licima
74. Banka je dužna da sistemom za upravljanje rizicima blagovremeno obuhvati i sve rizike koji nastaju po osnovu aktivnosti u vezi s njenim poslovanjem koje je poverila trećem licu, a ono ih obavlja kao svoju pretežnu delatnost, odnosno ima odgovarajuće iskustvo u obavljanju tih ili sličnih aktivnosti.
Aktivnostima iz stava 1. ove tačke smatraju se aktivnosti koje banci omogućavaju obavljanje poslova iz člana 4. Zakona o bankama, a ne smatraju se nabavka robe i standardizovanih usluga kao što su usluge u vezi s korišćenjem telekomunikacija, usluge oglašavanja, usluge čišćenja, usluge ispitivanja tržišta i sl.
Aktivnostima iz stava 1. ove tačke smatra se i pružanje platnih usluga u skladu sa zakonom kojim se uređuju platne usluge, kao i poslovi u vezi sa upravljanjem tokovima gotovine u skladu sa odlukom kojom se uređuje način upravljanja tokovima gotovine preko agenta banke.
Poveravanje aktivnosti vrši se na osnovu ugovora zaključenog između banke i lica kome se te aktivnosti poveravaju (u daljem tekstu: pružalac usluga).
75. Banka koja namerava da određene aktivnosti poveri trećem licu dužna je da odgovarajućim unutrašnjim aktima uredi:
- proces odlučivanja o poveravanju tih aktivnosti i kriterijume za donošenje te odluke, na način kojim se obezbeđuje da se poveravanjem aktivnosti ne ugrozi redovno poslovanje banke, efikasno upravljanje rizicima banke i njen sistem unutrašnjih kontrola;
- način uključivanja tih aktivnosti u proces upravljanja rizicima i u sistem internog izveštavanja o rizicima;
- način na koji banka obezbeđuje kontinuitet poslovanja u vezi sa aktivnostima koje je poverila i mere koje preduzima u slučaju raskida ugovornog odnosa s licima čije usluge koristi, kao i u slučaju privremenog zastoja ili prestanka pružanja tih usluga;
- način vršenja nadzora nad obavljanjem aktivnosti koje je poverila, uključujući i nadzor nad usklađenošću tih aktivnosti s propisima, dobrim poslovnim običajima i poslovnom etikom banke.
Banka koja namerava da trećem licu poveri aktivnosti čije je izvršenje značajno za obezbeđivanje kontinuiteta njenih kritičnih funkcija, dužna je da obezbedi kontinuitet tih funkcija za slučaj primene instrumenata i/ili mera restrukturiranja, na jedan od sledećih načina:
1) obavezivanjem tog lica da obavlja poverene aktivnosti u svim situacijama u kojima je potrebno obezbediti kontinuitet kritičnih funkcija banke u restrukturiranju, odnosno banke za posebne namene;
2) ugovorom sa alternativnim dobavljačem koji bi mogao da obezbedi kontinuitet obavljanja kritičnih funkcija banke u restrukturiranju, odnosno banke za posebne namene;
3) detaljnim planom obezbeđivanja kontinuiteta obavljanja kritičnih funkcija upotrebom interno raspoloživih resursa banke u restrukturiranju, odnosno banke za posebne namene.
75a Pre donošenja odluke o svakom pojedinačnom poveravanju aktivnosti, odnosno o promeni pružaoca usluga - banka je dužna da:
1) izvrši detaljnu analizu potencijalnog pružaoca usluga, koja se odnosi na njegovu sposobnost pružanja usluga, finansijsko stanje i poslovnu reputaciju;
2) utvrdi da li propisi države ili država u kojima potencijalni pružalac usluga posluje omogućuju Narodnoj banci Srbije nesmetano vršenje neposredne kontrole tog poslovanja u delu koji se odnosi na obavljanje poverenih aktivnosti ili je u vezi s njima;
3) proceni moguće poteškoće i vreme potrebno za nastavak obavljanja poverenih aktivnosti u slučaju iznenadnog prestanka njihovog obavljanja, odnosno u slučaju raskida ugovora s pružaocem usluga, kao i vreme potrebno za izbor drugog pružaoca usluga i otpočinjanje obavljanja poverenih aktivnosti;
4) pribavi obrazloženo mišljenje organizacione jedinice u čijem je delokrugu upravljanje rizicima o uticaju tog poveravanja na rizični profil banke;
5) pribavi obrazloženo mišljenje organizacione jedinice u čijem je delokrugu kontrola usklađenosti poslovanja banke o usklađenosti tog poveravanja s propisima i aktima iz tačke 73. stav 3. ove odluke.
Pre donošenja odluke o izmenama postojećeg ili zaključenju novog ugovora sa istim pružaocem usluga radi nastavka saradnje, banka je dužna da izvrši analizu, odnosno procenu iz stava 1. ove tačke, kao i analizu uspešnosti prethodne saradnje, koje ne smeju biti starije od godinu dana.
Pri donošenju odluke iz stava 1. ove tačke, banka naročito ceni uticaj poveravanja iz tog stava na:
- kontinuitet poslovanja i reputaciju banke;
- troškove, finansijski rezultat, likvidnost i solventnost banke;
- rizični profil banke;
- kvalitet usluga koje banka pruža klijentima.
76. Banka može određenu aktivnost da poveri, odnosno pružaoca usluga da promeni samo ako, najkasnije 30 dana pre zaključenja ugovora o poveravanju aktivnosti, o tome obavesti Narodnu banku Srbije i uz to obaveštenje dostavi sledeću dokumentaciju:
1) odluku nadležnog organa upravljanja bankom o poveravanju aktivnosti, odnosno o promeni pružaoca usluga;
2) osnovne podatke o pružaocu usluga (poslovno ime i sedište, odnosno ime i prebivalište, a, ako se poverava pružanje platnih usluga - i podatke o adresama na kojima će se te usluge pružati);
3) opis aktivnosti koje banka poverava, kriterijume koje je pružalac usluga dužan da ispuni da bi mu banka poverila aktivnosti, kao i rok na koji će aktivnosti biti poverene;
4) nacrt ugovora iz tačke 74. stav 4. ove odluke;
5) rezultate analize iz tačke 75a. stav 1. odredba pod 1) ove odluke;
6) rezultate procene iz tačke 75a. stav 1. odredba pod 3) ove odluke;
6a) mišljenja iz tačke 75a stav 1. odredbe pod 4) i 5) ove odluke;
7) rezultate procene iz tačke 75a. st. 2. i 3. ove odluke.
Ako pružalac usluga ima sedište izvan Republike Srbije ili je ugovoreno da poverene aktivnosti obavlja izvan Republike Srbije - banka je dužna da, osim dokumentacije utvrđene u stavu 1. ove tačke, Narodnoj banci Srbije dostavi dokaze o tome da propisi države, odnosno država u kojima pružalac usluga posluje omogućavaju Narodnoj banci Srbije nesmetano vršenje neposredne kontrole tog poslovanja u delu koji se odnosi na obavljanje poverenih aktivnosti ili je u vezi s njima.
Rok iz stava 1. ove tačke računa se od dana dostavljanja uredne dokumentacije iz tog stava.
Ako se menja ugovor iz stava 1. ove tačke, a da se pritom ne menja poverena aktivnost, ni pružalac usluga, niti bi ova promena ugovora bitno uticala na rezultate analize, procene i mišljenja iz tog stava - banka je dužna da najkasnije 15 dana pre zaključenja aneksa tog ugovora o tome obavesti Narodnu banku Srbije i dostavi joj nacrt tog aneksa.
76a. Banka je dužna da Narodnoj banci Srbije dostavi ugovor iz tačke 74. stav 4. ove odluke, uključujući i anekse ovog ugovora - u roku od 15 dana od dana zaključenja tog ugovora, odnosno aneksa.
U slučaju raskida ugovora iz stava 1. ove tačke, banka o tome bez odlaganja obaveštava Narodnu banku Srbije.
77. Banka je dužna da obezbedi da pružalac usluga omogući banci, spoljnom revizoru i Narodnoj banci Srbije blagovremeni i neograničeni pristup dokumentaciji i podacima u vezi s poverenim aktivnostima.
Banka je dužna da obezbedi da svaki ugovor zaključen s pružaocem usluga sadrži odredbu kojom se pružalac usluga obavezuje da ispuni obavezu iz stava 1. ove tačke, kao i odredbu koja omogućava banci da jednostrano raskine ovaj ugovor ako to naloži Narodna banka Srbije i u skladu s tim nalogom.
U slučaju poveravanja pružanja platnih usluga, banka je dužna da u svojim poslovnim prostorijama i na svojoj internet prezentaciji objavi podatke o pružaocu usluga i adresi pružanja tih usluga, kao i da obezbedi da taj pružalac korisnicima platnih usluga pruža informacije o tome da nastupa u njeno ime i za njen račun.
77a Pružalac usluga može drugom licu poveriti aktivnosti koje je banka njemu poverila samo uz prethodnu saglasnost banke, koju ona daje u svakom pojedinačnom slučaju uz shodnu primenu odredaba tač. 75, 75a. i 77. ove odluke.
Banka može saglasnost iz stava 1. ove tačke dati samo ako je najkasnije 30 dana pre toga obavestila Narodnu banku Srbije o nameravanom poveravanju aktivnosti iz tog stava i uz to obaveštenje dostavila sledeću dokumentaciju:
1) nacrt odluke nadležnog organa upravljanja bankom o davanju saglasnosti iz stava 1. ove tačke;
2) osnovne podatke o drugom licu iz stava 1. ove tačke (poslovno ime i sedište, odnosno ime i prebivalište);
3) opis aktivnosti koje pružalac usluga poverava, kriterijume koje je drugo lice iz stava 1. ove tačke dužno da ispuni da bi mu pružalac usluga poverio aktivnosti, kao i rok na koji će aktivnosti biti poverene;
4) nacrt ugovora između pružaoca usluga i drugog lica iz stava 1. ove tačke o poveravanju aktivnosti iz tog stava;
5) rezultate analize iz tačke 75a. stav 1. odredba pod 1) ove odluke;
6) rezultate procene iz tačke 75a. stav 1. odredba pod 3) ove odluke;
7) rezultate procene iz tačke 75a. st. 2. i 3. ove odluke.
Ako drugo lice iz stava 1. ove tačke ima sedište izvan Republike Srbije ili je ugovoreno da poverene aktivnosti obavlja izvan Republike Srbije - banka je dužna da, osim dokumentacije utvrđene u stavu 2. ove tačke, Narodnoj banci Srbije dostavi dokaze o tome da propisi države, odnosno država u kojima to lice posluje omogućavaju Narodnoj banci Srbije nesmetano vršenje neposredne kontrole tog poslovanja u delu koji se odnosi na obavljanje poverenih aktivnosti ili je u vezi s njima.
Rok iz stava 2. ove tačke računa se od dana dostavljanja uredne dokumentacije iz tog stava.
Banka je dužna da Narodnoj banci Srbije dostavi zaključeni ugovor između pružaoca usluga i drugog lica iz stava 1. ove tačke - u roku od 15 dana od dana zaključenja tog ugovora.
U slučaju raskida ugovora iz stava 5. ove tačke, banka o tome bez odlaganja obaveštava Narodnu banku Srbije.
77b. Banka uspostavlja i vodi jedinstvenu evidenciju aktivnosti koje je poverila pružaocu usluga, uključujući i aktivnosti koje je pružalac usluga poverio drugom licu u skladu sa odredbama tačke 77a ove odluke.
Banka je dužna da izvod iz evidencije koji sadrži pregled svih aktivnosti iz stava 1. ove tačke dostavlja Narodnoj banci Srbije polugodišnje, i to sa stanjem na dan 30. juna tekuće godine - najkasnije 31. jula tekuće godine, odnosno sa stanjem na dan 31. decembra tekuće godine - najkasnije 31. januara naredne godine.
Obrazac izvoda iz stava 2. ove tačke utvrđen je u Prilogu 3, koji je odštampan uz ovu odluku i njen je sastavni deo.
Izvod iz stava 2. ove tačke banka dostavlja u skladu sa uputstvom Narodne banke Srbije kojim se uređuje elektronsko dostavljanje podataka iz tog izvoda i koje se objavljuje na internet prezentaciji Narodne banke Srbije.
78. Banka odgovara za aktivnosti u vezi s njenim poslovanjem koje je poverila trećem licu.
Ako u postupku kontrole utvrdi da banka, pružalac usluga ili drugo lice iz tačke 77a. ove odluke, ne postupa u skladu sa ovom odlukom i drugim propisima - Narodna banka Srbije može naložiti banci da u određenom roku raskine ugovor o poveravanju aktivnosti zaključen s pružaocem usluga.
Rizik od pranja novca i finansiranja terorizma
78a Rizik od pranja novca i finansiranja terorizma je rizik mogućeg nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat, kapital ili reputaciju banke usled korišćenja banke (neposrednog ili posrednog korišćenja poslovnog odnosa, transakcije, usluge ili proizvoda banke) u svrhu pranja novca i/ili finansiranje terorizma.
Rizik od pranja novca i finansiranja terorizma nastaje naročito kao posledica propuštanja usklađivanja poslovanja banke sa zakonom, propisima i unutrašnjim aktima banke kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, odnosno kao posledica međusobne neusklađenosti njenih unutrašnjih akata kojima se uređuje postupanje banke i njenih zaposlenih u vezi sa sprečavanjem pranja novca i finansiranja terorizma.
Način identifikovanja, merenja i procene rizika od pranja novca i finansiranja terorizma i upravljanja tim rizikom
78b Banka je dužna da uspostavljenim sistemom za upravljanje rizicima naročito obuhvati:
- uslove i proces imenovanja lica zaduženih isključivo za izvršavanje obaveza iz zakona i drugih propisa kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, a koji su odgovorni i za podnošenje izveštaja izvršnom odboru banke, kao i iniciranje i predlaganje odgovarajućih mera za unapređenje sistema za sprečavanje i otkrivanje pranja novca i/ili finansiranja terorizma;
- obavezu svih organizacionih jedinica u banci da licima iz alineje prve ovog stava obezbede pomoć i podršku pri vršenju poslova iz te alineje;
- proces izrade analize rizika od pranja novca i finansiranja terorizma, koja obuhvata i način na koji se ta analiza uzima u obzir pri odlučivanju o preuzimanju drugih rizika (npr. kreditnog), odnosno o uvođenju novih proizvoda banke;
- postupke i mehanizme za otkrivanje sumnjivih transakcija i/ili klijenata i postupke za dostavljanje informacija, podataka i dokumentacije nadležnom organu;
- vođenje evidencija o klijentima, poslovnim odnosima i transakcijama, zaštitu i čuvanje podataka iz tih evidencija;
- zaštitu od neovlašćenog odavanja podataka o licima iz alineje prve ovog stava i drugih postupaka koji mogu uticati na neometano vršenje njihovih dužnosti.
Lica iz stava 1. ove tačke pomažu organima upravljanja banke u razumevanju rizika od pranja novca i finansiranja terorizma i upravljanju ovim rizikom i staraju se o unapređenju i kontinuiranoj primeni strategije, politika i procedura za upravljanje rizicima u delu koji se odnosi na ovaj rizik.
Banka je dužna da licima iz stava 1. ove tačke obezbedi odgovarajuće kadrovske, materijalne, informaciono-tehničke i druge uslove za rad, kao i kontinuirano stručno osposobljavanje i usavršavanje.
78v Banka je dužna da, za potrebe identifikovanja, merenja i procene rizika od pranja novca i finansiranja terorizma, izradi analizu rizika za svaku grupu ili vrstu klijenta, poslovnog odnosa, usluge koju pruža, odnosno transakcije.
Banka je dužna da obezbedi da proces identifikovanja, merenja i procene rizika od pranja novca i finansiranja terorizma obuhvati najmanje sledeće aktivnosti:
1) utvrđivanje prihvatljivosti klijenta prema stepenu rizika od pranja novca i finansiranja terorizma pri uspostavljanju poslovnog odnosa i u toku njegovog trajanja;
2) utvrđivanje kategorije rizika klijenata, usluga, proizvoda i transakcija prema faktorima rizika u odnosu na rizik od pranja novca i finansiranja terorizma;
3) poznavanje klijenta i redovno praćenje njegovog poslovanja, uključujući proveru usklađenosti aktivnosti klijenta s prirodom poslovnog odnosa i uobičajenim obimom i vrstom njegovog poslovanja, kao i eventualnu promenu njegove kategorije rizika;
4) određivanje proizvoda ili usluga koje banke neće pružati klijentima određene kategorije rizika.
Banka je dužna da pri proceni izloženosti riziku od pranja novca i finansiranja terorizma naročito uzme u obzir složenost organizacione strukture banke, broj zaposlenih neposredno zaduženih za obavljanje poslova u vezi sa sprečavanjem pranja novca i finansiranja terorizma u odnosu na ukupan broj zaposlenih, broj zaposlenih koji su u neposrednom kontaktu s klijentima, način organizacije poslova i odgovornosti, kao i dinamiku zapošljavanja novih kadrova i kvalitet obuke.
79. (Brisana)
80. Banka će, od dana stupanja na snagu ove odluke, testirati primenu odredaba te odluke kako bi bila spremna da svoje poslovanje u potpunosti uskladi s tim odredbama najkasnije 31. decembra 2011. godine.
O rezultatima testiranja izvršenog u smislu stava 2. ove tačke banka će obavestiti Narodnu banku Srbije dostavljanjem izveštaja na obrascima VI-LI i VI-GPL propisanim odlukom kojom se uređuje izveštavanje banaka, prema stanju na dan 30. septembra 2011. godine, i to najkasnije 20. oktobra 2011. godine.
81. Danom početka primene ove odluke prestaju da važe Odluka o upravljanju rizicima banke ("Službeni glasnik RS", br. 129/2007, 63/2008 i 112/2008) i Odluka o upravljanju rizikom likvidnosti banke ("Službeni glasnik RS", broj 18/2011).
82. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS", a primenjuje se od 31. decembra 2011. godine.
Samostalne odredbe Odluke
o izmeni i dopuni
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 94/2011)
2. Banka koja je, u skladu s tačkom 17. stav 1, alineja sedma, Odluke o upravljanju rizicima ("Službeni glasnik RS", br. 129/2007, 63/2008 i 112/2008), dobila prethodnu saglasnost Narodne banke Srbije na izuzeće potraživanja iz ukupne izloženosti banke prema jednom licu ili prema grupi povezanih lica, dužna je da se, po osnovu uključivanja tih potraživanja u obračun izloženosti banke na način propisan tačkom 59. stav 1. odredba pod 1), alineja prva, Odluke, uskladi s limitima propisanim tačkom 58. Odluke najkasnije 31. decembra 2012. godine.
3. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 31. decembra 2011. godine.
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 119/2012)
14. Banka je dužna da izveštaj iz tačke 10. ove odluke Narodnoj banci Srbije prvi put dostavi sa stanjem na dan 31. decembra 2012. godine.
15. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalna odredba Odluke o izmeni
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 123/2012)
2. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 31. decembra 2012. godine.
Samostalna odredba Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 43/2013)
10. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalna odredba Odluke o izmeni
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 92/2013)
2. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 1. decembra 2013. godine.
Samostalna odredba Odluke o izmeni i dopuni
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 33/2015)
3. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 61/2016)
15. Banka je dužna da svoje unutrašnje akte uskladi sa odredbama ove odluke najkasnije šest meseci od dana njenog stupanja na snagu.
16. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalna odredba Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 103/2016)
6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 30. juna 2017. godine.
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 119/2017)
32. Izuzetno od tačke 19. stav 1. ove odluke, banka je dužna da Narodnoj banci Srbije dostavi izveštaj iz tog stava sa stanjem na dan 31. decembra 2017. godine - najkasnije 30. aprila 2018. godine.
33. Banka je dužna da svoje unutrašnje akte uskladi sa odredbama ove odluke najkasnije 31. marta 2018. godine.
34. Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 76/2018)
10. Banka je dužna da svoje unutrašnje akte uskladi sa odredbama ove odluke najkasnije 20. novembra 2018. godine.
Banka je dužna da evidenciju iz tačke 8. ove odluke uspostavi najkasnije 20. novembra 2018. godine i da tog dana Narodnoj banci Srbije prvi put dostavi izvod iz ove evidencije sa stanjem na taj dan.
Banka je dužna da pregled svih proizvoda koje ima u svojoj ponudi na dan 20. novembra 2018. godine dostavi Narodnoj banci Srbije tog dana.
11. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalne odredbe Odluke o izmenama i dopunama
Odluke o upravljanju rizicima banke
("Sl. glasnik RS", br. 88/2019)
7. Banka je dužna da svoje unutrašnje akte uskladi sa odredbama ove odluke najkasnije 1. jula 2020. godine.
8. Ova odluka objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije" i stupa na snagu 1. januara 2020. godine.
MINIMALNI SADRŽAJ IZVEŠTAJA O PROCESU INTERNE PROCENE ADEKVATNOSTI KAPITALA (ICAAP)
Banka u okviru izveštaja o procesu interne procene adekvatnosti kapitala ili u pratećoj dokumentaciji uz taj izveštaj prikazuje:
1) pregled svih dokumenata povezanih s procesom ICAAP-a, kao i njihov status (nov, neizmenjen, delimično izmenjen i sl.);
2) opšte informacije o banci, i to:
- informacije o poslovnoj politici, strategiji, poslovnom modelu banke i o upravljanju bankom,
- informacije o sistemu i procesu upravljanja rizicima,
- informacije o sklonosti ka rizicima i toleranciji banke prema rizicima,
- informacije o stres testiranju,
- informacije o podacima na osnovu kojih se rizici identifikuju, mere i procenjuju, podacima o kumuliranju rizika i informacionim sistemima iz kojih se ti podaci generišu;
3) specifične informacije o ICAAP-u, i to:
- informacije u vezi sa okvirom, opštim ciljevima i glavnim pretpostavkama ICAAP-a,
- informacije o identifikaciji, merenju, proceni i kumuliranju rizika u okviru ICAAP-a,
- informacije o internom kapitalu i raspodeli kapitala,
- informacije u vezi s planiranjem kapitala,
- informacije o stres testiranju u ICAAP-u;
4) rezime glavnih zaključaka ICAAP-a i informacije o načinu obezbeđivanja kvaliteta ovog procesa u banci, i to:
- zaključke rukovodstva banke u vezi sa ICAAP-om i uticajem tog procesa na upravljanje rizicima i upravljanje bankom,
- informacije o proceni ICAAP-a koju je sprovela unutrašnja revizija banke;
5) poređenje minimalnih i internih kapitalnih zahteva u skladu s tabelom datom pod naslovom br. 2 ovog priloga.
2. Minimalni kapitalni zahtevi i interni kapitalni zahtevi banke
(u hiljadama dinara) |
Adekvatnost kapitala u skladu sa Odlukom o adekvatnosti kapitala banke |
Adekvatnost kapitala |
|
(A) |
Osnovni akcijski kapital |
Raspoloživi interni osnovni akcijski kapital (bez stres testa) |
Raspoloživi interni osnovni akcijski kapital (sa stres testom) |
|
|
|
|
(B) |
Osnovni kapital |
Raspoloživi interni osnovni kapital |
Raspoloživi interni osnovni kapital (sa stres testom) |
|
|
|
|
(V) |
Kapital |
Raspoloživi interni kapital |
Raspoloživi interni kapital (sa stres testom) |
|
|
|
|
(G)2 |
Minimalni kapitalni zahtevi |
Interni kapitalni zahtevi (bez stres testa) |
Interni kapitalni zahtevi (sa stres testom) |
Kreditni rizik |
|
|
|
Tržišni rizici |
|
|
|
Operativni rizik |
|
|
|
Rizik koncentracije |
|
|
|
Kreditno-devizni rizik |
|
|
|
Kamatni rizik |
|
|
|
Rizik likvidnosti |
|
|
|
Ostali materijalno značajni rizici3 |
|
|
|
Ukupno |
|
|
|
(u procentima) |
Pokazatelji adekvatnosti kapitala u skladu sa Odlukom o adekvatnosti kapitala banke |
Pokazatelji adekvatnosti internog kapitala u skladu sa ICAAP-om (bez stres testa) |
Pokazatelji adekvatnosti internog kapitala u skladu sa ICAAP-om (sa stres testom) |
A / (G*12,5)*100 |
|
|
|
B / (G*12,5)*100 |
|
|
|
V / (G*12,5)*100 |
|
|
|
_____________
1 Ako banka za potrebe ICAAP-a ne sprovodi stres testiranje koje utiče na iznos raspoloživih kapitala (osnovnog akcijskog, osnovnog i ukupnog), u poslednjoj koloni navodi identične iznose raspoloživog kapitala kao u koloni koja ne obuhvata efekte stres testiranja.
2 Kod rizika navedenih u tabeli, banka može uneti dodatne redove i navesti naziv podvrste rizika i prateće elemente procene ako je ta podvrsta rizika procenjena kao materijalno značajna.
3 Kod ovih rizika banka može uneti dodatne redove u tabelu i navesti naziv rizika i prateće elemente procene ako smatra da je taj rizik materijalno značajan za njeno poslovanje.
_________________________ |
|
(poslovno ime i sedište banke) |
|
OBAVEŠTENJE O NAMERAVANOM USTUPANJU
(poslovno ime i sedište banke)
Redni broj |
Odluka nadležnog organa |
Osnovni podaci o licu kome banka namerava da ustupi potraživanja |
Podaci o nacrtu ugovora |
Rezultati procene iz tačke 42a. stav 4. Odluke o upravljanju rizicima banke |
Osnovni podaci o potraživanju koje je predmet ustupanja |
Podaci o naknadi |
Podaci o svim potraživanjima banke prema licu kome namerava da ustupi potraživanje |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Datum donošenja odluke |
Organ koji je odluku doneo |
Poslovno ime |
Sedište |
Matični broj |
Vlasnička struktura |
Članovi organa upravljanja |
Povezanost s bankom |
Datum planiranog zaključenja ugovora |
Datum planiranog izvršenja ugovora |
Uticaj na aktivu ponderisanu kreditnim rizikom (u hiljadama dinara) |
Uticaj na rezervu za procenjene gubitke (u hiljadama dinara) |
Uticaj na pokazatelj adekvatnosti kapitala (u b. p.) |
Uticaj na iznos bruto NPL |
Uticaj na učešće ukupnih bruto NPL |
Uticaj na troškove |
Uticaj na finansijski rezultat |
Matični broj klijenta |
Potraživanja |
Bilans/ Vanbilans |
Iznos potraživanja |
Iznos ispravke |
Klasifikacija potraživanja |
Klasifikacija za potrebe dodatnog praćenja kvaliteta aktive |
Valuta |
Visina naknade u valuti |
Visina naknade |
Banka posredno/neposredno obezbeđuje sredstva za plaćanje naknade |
Iznos u kom banka posredno/neposredno obezbeđuje sredstva za plaćanje naknade |
Potraživanja |
Bilans/ Vanbilans |
Iznos potraživanja |
Iznos ispravke |
Klasifikacija potraživanja |
Klasifikacija za potrebe dodatnog praćenja kvaliteta aktive |
|||||||||
Dospela |
Nedospela |
Dospela |
Nedospela |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
Dospela |
Nedospela |
Dospela |
Nedospela |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
||||||||||||||||||||||||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
26 |
27 |
28 |
29 |
30 |
31 |
32 |
33 |
34 |
35 |
36 |
37 |
38 |
39 |
40 |
41 |
42 |
43 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena prvoklasnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena prvoklasnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena adekvatnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena adekvatnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Nepokrivena prvoklasnim ili adekvatnim sredstvima obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nepokrivena prvoklasnim ili adekvatnim sredstvima obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Sumnjiva i sporna potraživanja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sumnjiva i sporna potraživanja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U _____________________________,______20__. godine |
|
Izveštaj sačinio-la |
|
|
|
__________________________________________________ |
|
______________________ |
Telefon za kontakte: |
|
(potpis) |
Imejl adresa: |
|
|
|
|
_________________________ |
|
(poslovno ime i sedište banke) |
|
OBAVEŠTENJE O IZVRŠENOM USTUPANJU
Redni broj |
Datum izvršenja ustupanja |
Datum zaključenja ugovora o ustupanju |
Da li se odredbe potpisanog ugovora o ustupanju razlikuju od odredaba iz nacrta koji je prethodno dostavljen Narodnoj banci Srbije |
Osnovni podaci o ustupljenom potraživanju |
Podaci o primljenoj naknadi |
Podaci o svim potraživanjima banke prema licu kome banka ustupa potraživanje |
||||||||||||||
Matični broj klijenta |
Iznos ustupljenog potraživanja |
Valuta |
Iznos u valuti |
Visina naknade |
Banka je posredno/neposredno obezbedila sredstva za plaćanje naknade |
Iznos u kom je banka posredno/neposredno obezbedila sredstva za plaćanje naknade |
Potraživanja |
Bilans/ Vanbilans |
Iznos potraživanja |
Iznos ispravke |
Klasifikacija potraživanja |
Klasifikacija za potrebe dodatnog praćenja kvaliteta aktive |
||||||||
Dospela |
Nedospela |
Dospela |
Nedospela |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
Poslednje tromesečje |
Pretposlednje tromesečje |
|||||||||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena prvoklasnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pokrivena adekvatnim sredstvom obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Nepokrivena prvoklasnim ili adekvatnim sredstvima obezbeđenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Sumnjiva i sporna potraživanja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U ______________________, _____20__. godine |
Izveštaj sačinio-la |
|
____________________________ |
|
_____________________ |
Telefon za kontakte: |
|
(potpis) |
Imejl adresa: |
|
|
_____________________________________ |
|
UNUTRAŠNJA UPOTREBA |
(Poslovno ime i sedište banke) |
|
Prilog 2a |
MINIMALNA SADRŽINA EVIDENCIJE UVOĐENJA NOVIH PROIZVODA
Redni broj |
Naziv novog proizvoda |
Datum donošenja odluke o uvođenju novog proizvoda |
Vrsta klijenata na koje se novi proizvod odnosi |
Valuta novog proizvoda |
Visina i promenljivost kamatne stope |
Prikaz vrste naknada i drugih troškova |
Prikaz visine naknada i drugih troškova |
Rok dospeća (ako je primenljivo) |
Napomena |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
U ____________________, ____20__. godine |
|
Izveštaj sačinio/-la |
_____________________________ |
|
______________________ |
Telefon za kontakt: |
|
(potpis) |
Imejl adresa: |
|
|
___________________________________________________ |
|
(Poslovno ime i sedište banke) |
MINIMALNA SADRŽINA EVIDENCIJE AKTIVNOSTI KOJE JE BANKA POVERILA PRUŽAOCU USLUGA, KAO I AKTIVNOSTI KOJE JE PRUŽALAC USLUGA POVERIO DRUGOM LICU
Poveravanje aktivnosti pružaoca usluga drugom licu |
|||||||||||||||||
Redni broj |
Naziv i adresa sedišta trećeg lica |
Da li je treće lice član bankarske grupe?* |
Kategorizacija aktivnosti koja je poverena trećem licu** |
Kratak opis poverene aktivnosti |
Datum zaključenja osnovnog ugovora |
Datum poslednje izmene ugovora |
Datum isteka roka ugovora |
Da li je poverena aktivnost predmet poveravanja drugom licu? |
Naziv i sedište lica kome pružalac usluga poverava aktivnost |
Da li je treće lice član bankarske grupe?* |
Datum zaključenja osnovnog ugovora s licem kome pružalac usluga poverava aktivnost |
Datum poslednje izmene ugovora s licem kome pružalac usluga poverava aktivnost |
Datum isteka roka ugovora s licem kome pružalac usluga poverava aktivnost |
Datum poslednje sprovedene revizije |
Datum naredne planirane revizije |
Datum poslednje procene rizika |
Alternativni pružaoci navedene usluge |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
*Bankarskom grupom smatra se i grupa nad kojom Narodna banka Srbije ne vrši kontrolu na konsolidovanoj osnovi.
|
|
U _____________________________,______20__. godine |
|
|
__________________________________________________ |
|
Izveštaj sačinio/-la |
Telefon za kontakt: |
|
_____________________ |
Imejl adresa: |
|
(potpis) |