ODLUKAO PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE "DVA STABLA KRUPNOLISNOG MEDUNCA U ČUKLJENIKU"("Sl. list grada Niša", br. 107/2019) |
Prirodno dobro pod nazivom "Dva stabla krupnolisnog medunca u Čukljeniku", koje se nalazi na teritoriji Grada Niša, u gradskoj opštini Niška Banja, u selu Čukljenik, proglašava se spomenikom prirode III kategorije - zaštićeno područje lokalnog značaja (u daljem tekstu: Spomenik prirode).
Spomenik prirode čine dva stabla hrasta krupnolisnog medunca (Quercus virgiliana Ten.), koji predstavljaju raritet područja opštine Niška Banja impozantnih dendometrijskih karakteristika i estetske vrednosti, pravilnog habitusa, dobrog zdravstvenog stanja i vitalnosti.
Pored botaničke vrednosti, kao i biološke i predeone raznovrsnosti, ova monumentalna stabla imaju i kulturno-istorijski značaj jer jedno od stabala predstavlja zapis - sveto drvo, prvi najprimitivniji "hram", odnosno svetilište sa najstarijim običajnim obredima.
Dendrometrijske karakteristike 1. (tanjeg) stabla:
Visina stabla |
21,00 m |
Visina debla do prve žive grane |
1,90 m |
Prečnik debla na 1,30 m |
1,24 m |
Obim debla na 1,30 m |
3,89 m |
Prečnik krošnje |
21,6 m |
Starost stabla |
Procenjuje se na 250 godina |
Dendrometrijske karakteristike 2. stabla:
Visina stabla |
21,00 m |
Visina debla do prve žive grane |
1,10 m |
Prečnik debla na 1,30 m |
1,56 m |
Obim debla na 1,30 m |
4,90 m |
Prečnik krošnje |
20,00 m |
Starost stabla |
Procenjuje se na 300 godina |
Spomenik prirode se nalazi u jugoistočnom delu Srbije, u Nišavskom okrugu, na teritoriji Grada Niša, u gradskoj opštini Niška Banja, u selu Čukljenik, na katastarskoj parceli br. 764, KO Čukljenik koja je u javnoj svojini Grada Niša. Smešten je u dolini reke Nišave, okružen Jelešničkom i Sićevačkom klisurom, kao i Suvom planinom, koji imaju status zaštićenih prirodnih dobara.
Položaj Spomenika prirode određen je sledećim koordinatama po Gaus-Krigeru: Y=7587994 X=4793228.
Površina Spomenika prirode iznosi 680 m2 i predstavlja zbir površina dva stabla hrasta proporcionalna površini kruga prečnika krošnji stabla.
Nadmorska visina na kojoj se nalazi prirodno dobro iznosi 493 m.
Granicu pripadajućeg prostora stabala na terenu čini horizontalna projekcija krošnji odgovarajućeg prečnika, koja predstavlja i granicu prirodnog dobra.
Na prostoru koji je obuhvaćen odlukom, Ministarstvo rudarstva i energetike, Sektor za geologiju i rudarstvo je odobrilo izvođenje geoloških istraživanja mineralnih resursa, i to:
Privrednom društvu "NAFTNA INDUSTRIJA SRBIJE" a.d. Novi Sad odobreno izvođenje geoloških istraživanja nafte i gasa, južno od Save i Dunava, na istražnom koji se u registru istražnih prostora vodi pod brojem 1915 (rešenje br: 310-02-0059/2010-06 od 01.04.2010.god.). Odobreni istražni prostor obuhvata teritoriju Republike Srbije južno od Save i Dunava i isti je omeđen koordinatama:
42º 15' 22" i 45º 03' 06" severne geografske širine i
19º 00' 54" i 23º 00' 43" istočne geografske dužine.
Na površini Spomenika prirode ustanovljava se režim zaštite III stepena, kojim se, pored zabrana i ograničenja iz Zakona o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon) i Uredbe o režimima zaštite, zabranjuje i:
- seča stabala, lomljenje grana, kidanje lišća, uništavanje kore i korenovog sistema ili preduzimanje bilo kojih radnji i aktivnosti koje bi narušile, odnosno oštetile njihova bitna svojstva ili dovele u pitanje biološki opstanak stabala;
- obrađivanje zemljišta ispod krošnji, odnosno sadnja kultura na zaštićenoj površini stabala (u projekciji krošnje);
- sadnja bilo kakvog dekorativnog zelenila (žbunastih formi) na zaštićenoj površini stabala koje bi moglo da utiče na njihovo sagledavanje;
- loženje vatre i deponovanje otpada na zaštićenoj površini;
- raskopavanje i deponovanje zemlje na zaštićenoj površini prirodnog dobra;
- uništavanje korenovog sistema i debla stabala prilikom izvođenja bilo kakvih radova;
- ispuštanje otpadnih voda na zaštićenu površinu Spomenika prirode;
- postavljanje tabli i drugih obaveštenja na deblima zaštićenih stabala;
- izvođenje građevinskih radova i aktivnosti na zaštićenoj površini Spomenika prirode koji mogu negativno da utiču na stablo, tj. naruše i oštete vrednosti prirodnog dobra.
Na površini Spomenika prirode ograničava se i:
- preduzimanje svih biološko-tehničkih mera zaštite i nege za koje se proceni da su neophodne za očuvanje i održavanje vitalnosti stabala hrasta (uklanjanje suvih grana, preventivne, kao i redovne mere zaštite u zavisnosti od potrebe), a pod uslovima koje utvrđuje Zavod za zaštitu prirode Srbije (u daljem tekstu Zavod);
- održavanje zaštićene površine Spomenika prirode (redovno uklanjanje korova, žbunja i košenje trave u granicama projekcije krošnje);
- postavljanje tabli i oznaka, u cilju prezentacije prirodnog dobra i upozorenja.
Koncept zaštite i unapređenja Spomenika prirode podrazumeva očuvanje stabala značajne vrednosti, što doprinosi očuvanju biodiverziteta područja, genofonda vrste, kao i očuvanju i unapređenju kvaliteta životne sredine.
Spomenik prirode poverava se na upravljanje Javno komunalnom preduzeću "Mediana", Niš (u daljem tekstu: Upravljač).
Upravljač obavlja poslove zaštite na prirodnom dobru, odnosno izvodi planirane radove u cilju sprovođenja režima zaštite, donosi planove, programe i druga akta u skladu sa Zakonom.
Osim obaveza koje ima na osnovu zakona kojim se uređuje zaštita prirode, upravljač je ovlašćen i dužan naročito da:
- obeleži Spomenik prirode, u skladu sa propisom koji reguliše način obeležavanja zaštićenih prirodnih dobara;
- izradi Plan upravljanja (petogodišnji), a na osnovu njega godišnji Program upravljanja, u skladu sa Zakonom i ovom Odlukom;
- sprovodi propisan režim zaštite, odnosno čuva i održava zaštićena stabla u skladu sa merama zaštite propisane Zakonom i ovom Odlukom;
- permanentno prati zdravstveno stanje prirodnog dobra i blagovremeno preduzima neophodne mere zaštite;
- obezbedi nadzor nad sprovođenjem uslova i mera zaštite;
- redovno obaveštava Zavod o svim nastalim promenama u okviru Spomenika prirode, nakon čega Zavod određuje mere zaštite, koje upravljač treba da sprovede, uz stručni nadzor;
- u saradnji sa republičkom inspekcijom i organima bezbednosti sprečava sve aktivnosti i delatnosti koje su u suprotnosti sa aktom o zaštiti i koje predstavljaju faktor ugrožavanja Spomenika prirode;
- daje saglasnost za obavljanje naučnih istraživanja, postavljanje privremenih objekata na prostoru Spomenika prirode i dr;
- unapređuje i promoviše Spomenik prirode;
- donosi akt o naknadama;
- vrši i druge poslove utvrđene zakonom i aktom o zaštiti.
Upravljač ispunjava navedene obaveze u saradnji sa lokalnom samoupravom, a uz stručnu pomoć Zavoda koji vrši poslove stručnog nadzora nad radom upravljača.
Ukoliko se u postupku nadzora nad radom, stručnog i inspekcijskog nadzora, utvrdi da upravljač ne izvršava obaveze ustanovljene aktom o zaštiti, upravljanje zaštićenim prirodnim dobrom se oduzima i poverava drugom upravljaču.
Upravljač je dužan da u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove Odluke, izvrši upis delatnosti upravljanja zaštićenim područjem u skladu sa propisima kojima se uređuje klasifikacija delatnosti i registracija udruženja.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti područja Spomenika prirode sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od 5 godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan Zakonom.
Plan upravljanja, između ostalog, sadrži i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom koji uređuje zaštitu od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Plan upravljanja Upravljač će doneti i dostaviti organu jedinice lokalne samouprave nadležnom za poslove zaštite životne sredine najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove odluke.
Na Plan upravljanja saglasnost daje organ jedinice lokalne samouprave nadležan za poslove zaštite životne sredine, po prethodno pribavljenom mišljenju Zavoda.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Plan upravljanja ostvaruje se godišnjim programima upravljanja, koji sadrže naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeve zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja, prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenja programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Do donošenja Plana upravljanja, Upravljač će poslove zaštite i razvoja zaštićenog područja obavljati prema privremenom programu upravljanja koji će doneti u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove Odluke, uz saglasnost organa lokalne samouprave nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Izveštaj o ostvarivanju godišnjeg programa za prethodnu godinu upravljač dostavlja nadležnom organu do 15. decembra tekuće godine, godišnji program upravljanja za narednu godinu upravljač dostavlja nadležnom organu do 15. novembra tekuće godine, a izveštaj o ostvarivanju plana upravljanja iz člana 52. zakona najkasnije 60 dana pre isteka perioda za koji je plan donet.
Upravljač je dužan da obezbedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost organa lokalne samouprave nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Aktom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se pravila za sprovođenje propisanih režima zaštite, a naročito: način i uslovi ponašanja posetilaca, pri kretanju, boravku, način saradnje sa fizičkim licima, preduzetnicima i pravnim licima koja po različitom osnovu koriste ili su zainteresovani za korišćenje prirodnih bogatstava i prostora; uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti, kao i način čuvanja i održavanja zaštićenog prirodnog dobra.
Pravila određena aktom iz stava 1. ovoga člana i druge neophodne informacije za sprovođenje režima zaštite, Upravljač je dužan da javno oglasi i na pogodan način učini dostupnim posetiocima i korisnicima.
Visinu, način obračuna i plaćanja naknade za korišćenje zaštićenog područja određuje svojim aktom Upravljač u skladu sa kriterijumima koje propisuje Vlada.
Na akt iz stava 4. ovoga člana saglasnost daje organ lokalne samouprave nadležan za poslove zaštite životne sredine.
Upravljač je dužan da sredstva od naknada za korišćenje zaštićenog područja koristi za zaštitu, razvoj i unapređenje zaštićenog područja. Sredstva od naknada, Upravljač je dužan da vodi na posebnom računu.
Finansiranje zaštićenog područja obezbeđuje se iz:
1) sredstava budžeta Republike Srbije i Grada Niša;
2) sredstva Zelenog fonda Republike Srbije;
3) sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode;
4) naknada za korišćenja zaštićenog područja;
5) prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti i upravljanja zaštićenim područjem;
6) donacija, poklona i pomoći;
7) drugih izvora u skladu sa zakonom.
Planovi uređenja prostora, osnova i drugi programi koji obuhvataju zaštićeno područje, usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije i planom upravljanja iz člana 7. ove Odluke.
Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Grada Niša".