PRAVILNIK O USLOVIMA KOJE TREBA DA ISPUNJAVAJU OBJEKTI ZA ŽIVOTINJSKE OTPATKE I POGONI ZA PRERADU I OBRADU ŽIVOTINJSKIH OTPADAKA ("Sl. glasnik RS", br. 94/2017 i 94/2019)

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se tehnički i tehnološki uslovi koje treba da ispunjavaju objekti za životinjske otpatke i pogoni za preradu i obradu životinjskih otpadaka.

Član 2

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:

1) životinjski otpaci jesu produkti metabolizma domaćih životinja koji sadrže azot, fosfor, kalijum, kalcijum i magnezijum, koji se razbacuju po poljoprivrednim površinama kao organsko đubrivo u cilju poboljšanja uslova za ishranu bilja i povećanja plodnosti zemljišta, a koji uključuju čvrsti i tečni stajnjak (u daljem tekstu: životinjske izlučevine);

2) osoka jeste smeša tečnih produkta metabolizma životinjskog porekla, urina sa dodatkom izlučevina, i vode za održavanje higijene u objektu;

3) pogoni za preradu i obradu životinjskih izlučevina jesu objekti za skladištenje i preradu životinjskih izlučevina;

4) stajnjak jeste čvrsti i/ili tečni izmet odnosno mokraća farmski uzgajanih životinja, osim farmski uzgajanih riba, sa ili bez prostirke;

5) tečni stajnjak jeste mešavina izlučevina (ekskremenata fecesa i urina) domaćih životinja, koja se sastoji od čvrstog ili ugušćenog dela (balege) i tečnog dela (urina - osoke) bez prisustva prostirke;

6) uslovno grlo (u daljem tekstu: UG) jeste uporedna vrednost domaćih životinja svedena na masu od 500 kg;

7) čvrsti stajnjak jeste mešavina prostirke sa čvrstim i tečnim produktima metabolizma životinjskog porekla (fecesom i urinom) različitog stepena biološke razgrađenosti, stabilnosti i zrelosti.

Član 3

Objekti za životinjske izlučevine služe za skladištenje životinjskih izlučevina (u daljem tekstu: objekti za skladištenje životinjskih izlučevina) i mogu biti:

1) đubrišta;

2) osočne jame;

3) lagune;

4) sedimentacijski bazeni.

Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina gradi se od materijala nepropustljivog za vodu, na način koji sprečava izlivanje, ispiranje ili oticanje stajnjaka u okolinu, kao i zagađenje podzemnih i površinskih voda.

Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina gradi se na najmanje:

1) 20 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita jezera ili druge stajaće vode;

2) 3 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita vodotoka širine korita 5 m ili više;

3) 10 m udaljenosti od spoljašnjeg ruba korita vodotoka, na nagnutim terenima uz vodotokove sa nagibom većim od 10%.

Objekat za skladištenje životinjskih izlučevina svojim kapacitetom treba da obezbedi prikupljanje stajnjaka za period od tri meseca.

Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina određuje se na osnovu obračuna UG datog u Prilogu 1 - Obračun UG po pojedinim vrstama domaćih životinja, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina, u zavisnosti od vrste domaćih životinja i vrste stajnjaka, za period od tri meseca dat je u Prilogu 2 - Kapacitet objekta za skladištenje životinjskih izlučevina prema vrsti domaće životinje i vrsti stajnjaka za period od tri meseca u m3 (u daljem tekstu: Prilog 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Ukoliko je za objekat za skladištenje životinjskih izlučevina potpisan ugovor sa subjektom koji ima pogon za preradu i obradu životinjskih izlučevina, taj objekat svojim kapacitetom treba da obezbedi prikupljanje stajnjaka za period od najmanje mesec dana.

Član 4

Đubrište je horizontalni objekat od armiranog betona za lagerovanje čvrstog stajnjaka.

Pod đubrišta ograđuje se betonskim zidovima sa tri strane i treba da izdrži sva statička opterećenja kojima je izložen u toku manipulacije stajnjakom.

Član 5

Osočna jama je ukopani podzemni betonski objekat izgrađen od materijala nepropustljivog za vodu i pokriven betonskom pločom sa otvorom za pražnjenje.

Osočna jama gradi se u neposrednoj blizini svakog đubrišta radi prikupljanja tečnog dela čvrstog stajnjaka (u daljem tekstu: osoka) na način koji sprečava isticanje u podzemne i površinske vode.

Kapacitet osočne jame obračunava se prema količini tečne faze stajnjaka koju ne upije prostirka za period od tri meseca. Ta količina treba da se kreće u granicama od 5 do 10% od ukupne količine izlučevina tečne faze jednog UG.

Količina stajnjaka obračunata prema UG iznosi od 45 do 55 kg/UG/dan u zavisnosti od učešća prostirke. Kod preživara ta količina iznosi 55 kg/UG/dan, a kod nepreživara 45 kg/UG/dan. Kod preživara odnos čvrste i tečne faze je 3:2, a kod nepreživara 2:3.

Osočna jama koristi se i za prihvatanje atmosferskog taloga i vode za održavanje higijene u objektu.

Osočna jama povezana je sa kanalima za izđubravanje u stajama, kao i sa podom đubrišta (površinskom drenažom - rigolom sa spoljašnje strane đubrišta).

Do osočne jame i đubrišta izgrađuje se betonski prilaz.

Ako se kroz sistem i tehnologiju gajenja domaćih životinja ne stvara osoka osočne jame nije potrebno graditi.

Član 6

Laguna je objekat za lagerovanje tečnog stajnjaka koji se gradi formiranjem zemljišnih bazena male dubine i velike površine.

Izgradnja lagune vrši se iskopavanjem zemlje sa podizanjem zemljanih nasipa ili bez zemljanih nasipa. Dubina sloja tečnog stajnjaka u laguni treba da odgovara kapacitetima datim u Prilogu 2 ovog pravilnika.

Prema načinu gradnje laguna može biti: betonska, laguna sa plastičnom folijom i laguna obložena slojem gline.

Betonska laguna se izgrađuje od armiranog betona i može se oblagati folijom u cilju povećanja stepena sigurnosti od oticanja stajnjaka kroz zidove lagune.

Laguna sa plastičnom folijom je zemljana laguna obložena plastičnom folijom. Dno i zidovi lagune oblažu se folijom u dva sloja. Između slojeva folije postavljaju se drenažne cevi koje povezuju lagunu sa revizionim šahtom. Folija treba da se u potpunosti prilagodi obliku lagune.

Laguna obložena slojem gline se posle zemljanih radova presvlači slojem gline. Nanošenje gline treba da obezbedi sprečavanje isticanja i najmanjih količina stajnjaka iz lagune. Sloj gline nanosi se u debljini oko 10 cm ravnomerno po zidovima i dnu lagune.

Član 7

Sedimentacijski bazen je objekat kružnog poprečnog preseka smešten izvan staje koji služi za lagerovanje tečnog stajnjaka.

Sedimentacijski bazen gradi se od materijala nepropustljivog za vodu i može biti nadzemni, poluukopani ili potpuno ukopani.

Potpuno ukopani sedimentacijski bazen pokriva se pločom od armiranog betona ili ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima.

Oko sedimentacijskog bazena nasipa se krupni šljunak ili drugi odgovarajući materijal u pojasu od najmanje 1 m.

Do sedimentacijskog bazena gradi se čvrst prilazni put koji služi za kretanje mehanizacije za pražnjenje bazena.

U sedimentacijskom bazenu treba da postoje uslovi za korišćenje mehaničkog mešača za homogenizaciju tečnog stajnjaka u toku nege, pred korišćenje, kao i za postavljanje pumpe za manipulaciju tečnim stajnjakom.

Član 8

U neposrednoj blizini staje gradi se prijemni bazen koji služi za prijem tečnog stajnjaka iz staje i u njega se ulivaju kanali kojima se staja izđubrava.

U prijemni bazen smešta se pumpa za manipulaciju tečnim stajnjakom. Manipulacija tečnim stajnjakom podrazumeva prepumpavanje tečnog stajnjaka u sedimentacijski bazen, separator za separaciju tečnog od čvrstog dela stajnjaka ili u cisternu za transport. Prijemni bazen pokriva se pločom od armiranog betona sa otvorom za pražnjenje ili se ograđuje ogradom visine koja je dovoljna da onemogući pristup domaćim i divljim životinjama i neovlašćenim licima.

Ako se vrši separacija tečnog od čvrstog dela stajnjaka gradi se i deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka. Količina separata je od 0,5 do 1 kg/UG/dan.

Kapacitet deponije za čvrsti separisani deo stajnjaka zavisi od broja UG i dužine lagerovanja.

Deponija za čvrsti separisani deo stajnjaka gradi se pored sedimentacijskog bazena, ispod separatorske kućice ili postolja za separator.

Član 9

Pogoni za preradu i obradu životinjskih izlučevina treba da ispunjavaju uslove u skladu sa propisima kojima se uređuje veterinarstvo.

Član 10

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

Prilog 1

OBRAČUN UG PO POJEDINIM VRSTAMA DOMAĆIH ŽIVOTINJA

 

Vrsta/kategorija domaćih životinja	UG/domaćoj životinji
Goveda i bivoli stariji od 24 meseca	1,2
Goveda i bivoli starosti od 12 do 24 meseca	0,8-1,0
Goveda i bivoli starosti od 6 do 12 meseci	0,6-0,8
Priplodni bikovi i bikovi bivoli	1,4
Telad goveda i bivola	0,15
Konji	1,2
Ždrebad	0,5
Magarci	0,5
Ovce i koze	0,10
Janjad, jarad	0,05
Krmače	0,3-04
Nerastovi	0,4
Svinje u tovu od 25 do 130 kg	0,15
Prasad	0,02
Koke nosilje i petlovi, morke i plovke	0,004
Tovni pilići	0,0025
Ćurke i guske	0,02
Kunići i pernata divljač	0,002

 

Prilog 2

KAPACITET OBJEKTA ZA SKLADIŠTENJE ŽIVOTINJSKIH IZLUČEVINA PREMA VRSTI DOMAĆE ŽIVOTINJE I VRSTI STAJNJAKA ZA PERIOD OD TRI MESECA U M3

 

Vrsta/kategorija domaćih životinja	Tečni stajnjak/m3	Čvrsti stajnjak/m3	Osoka/m3
Goveda i bivoli stariji od 24 meseca	3,55	3,5	1,75
Goveda i bivoli starosti od 12 do 24 meseca	2,9	2,1	1,45
Goveda i bivoli starosti od 6 do 12 meseci	1,15	1,05	0,6
Priplodni bikovi i bikovi bivoli	3,55	3,5	1,75
Telad goveda i bivola	0,6	0,5	0,35
Konji	-	3,5	-
Ždrebad	-	1,75	-
Magarci	-	1,75	-
Ovce i koze	-	0,5	-
Jagnjad, jarad	-	0,5	-
Krmače	1,275	0,875	0,42
Nerastovi	1,275	0,865	0,42
Svinje u tovu od 25 do 130 kg	0,32	0,22	0,105
Prasad	0,105	0,045	0,0175
Koke nosilje i petlovi, morke, plovke	0,016	0,008	-
Tovni pilići	-	0,003	-
Ćurke i guske	-	0,015	-
Kunići i pernata divljač	-	0,021	-