PRAVILNIKO UTVRĐIVANJU PROGRAMA MERA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2020. GODINU("Sl. glasnik RS", br. 25/2020) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se Program mera zdravstvene zaštite životinja za 2020. godinu, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Konkretne mere zdravstvene zaštite životinja, rokovi, način sprovođenja tih mera, subjekti koji će ih sprovoditi, izvori i način obezbeđivanja i korišćenja sredstava, kao i način kontrole sprovođenja mera utvrđeni su programom iz člana 1. ovog pravilnika.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
PROGRAM
MERA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE ŽIVOTINJA ZA 2020. GODINU
Radi sprečavanja pojave, ranog otkrivanja, širenja, praćenja, suzbijanja ili iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja sprovode se sledeće mere:
1) registracija gazdinstva u Centralnoj bazi podataka (u daljem tekstu: Centralna baza), obeležavanje i unos podataka o obeleženim životinjama u Centralnu bazu;
2) biosigurnosne mere i dobrobit životinja;
3) epizootiološki nadzor zdravstvenog stanja životinja (aktivni i pasivni nadzor i dijagnostička ispitivanja);
4) edukacija i obaveštavanje vlasnika, držaoca životinja i korisnika lovišta;
5) imunoprofilaktičke mere;
6) dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti (bolesti visokog rizika), organizacija i sprovođenje epizootiološkog uviđaja u slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti;
7) dijagnostička ispitivanja životinja u cilju otkrivanja bolesti i infekcija i otpornosti na antimikrobna sredstva;
8) dijagnostička ispitivanja kod pobačaja i vođenje evidencije o pobačajima i izvršenim dijagnostičkim ispitivanjima;
9) dijagnostičko ispitivanje priplodnih bikova, nerastova, ovnova i jarčeva, pastuva koji se koriste za prirodno parenje i proizvodnju semena u centrima za veštačko osemenjavanje.
I REGISTRACIJA GAZDINSTVA U CENTRALNOJ BAZI, OBELEŽAVANJE I UNOS PODATAKA O OBELEŽENIM ŽIVOTINJAMA U CENTRALNU BAZU
Gazdinstva na kojima se drže ili uzgajaju goveda, svinje, ovce, koze, konji, živina, pčele i ribe registruju se u Centralnoj bazi. U Centralnu bazu za svako gazdinstvo se unose geografske koordinate.
Radi sprečavanja pojave, širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja i zoonoza, praćenja kretanja životinja i obezbeđivanja sledljivosti u proizvodnji i prometu, sva goveda, svinje, ovce, koze, konji, psi, mačke i pčelinja društva obeležavaju se i registruju u Centralnoj bazi.
Obeležavanje goveda, ovaca, koza i svinja vrši se ušnim markicama u skladu sa posebnim propisom. Kopitari, psi i mačke obeležavaju se mikročipom u skladu sa posebnim propisom. Jata živine evidentiraju se u Centralnoj bazi gde se dodeljuje poseban broj za svako jato. Pčelinja društva (košnice) obeležavaju se identifikacionim pločicama u skladu sa posebnim propisom.
Životinje koje podležu obaveznom obeležavanju i registraciji ne mogu se staviti u promet ako nisu obeležene i registrovane i ako sve prijemčive životinje na gazdinstvu nisu obeležene i registrovane u skladu sa posebnim propisom.
Visina naknade za obeležavanje, registraciju i praćenje kretanja životinja propisana je Odlukom o visini naknade za obeležavanje, registraciju i praćenje kretanja životinja ("Službeni glasnik RS", broj 113/13).
Visina troškova obeležavanja i registracije životinja propisana je Odlukom o visini troškova obeležavanja i registrovanja životinja ("Službeni glasnik RS", broj 115/14).
Troškove obeležavanja i registracije životinja snosi vlasnik, odnosno držalac životinja, u skladu sa zakonom koji uređuje veterinarstvo.
Ovlašćeni obeleživači iz veterinarskih stanica kojima su u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo po konkursu ustupljeni poslovi Programa mera zdravstvene zaštite životinja i veterinarskih službi na osnovu podataka dobijenih u toku sprovođenja poslova po Programu mera zdravstvene zaštite životinja za 2020. godinu (u daljem tekstu: Program mera), ažuriraju podatke u Centralnoj bazi, vrše deaktivaciju gazdinstava, odnosno podnose zahteve za ukidanje uloge držaoca pojedinih vrsta životinja na kojima se više ne nalaze životinje, za svaku pojedinačnu životinjsku vrstu. U Centralnu bazu za svako gazdinstvo unose se geografske koordinate.
Ovlašćeni obeleživači obaveštavaju i edukuju vlasnike/držaoce životinja o obavezi prijavljivanja kretanja životinja, a u slučaju nepridržavanja propisanih uslova, o tome odmah obaveštavaju veterinarskog inspektora radi nalaganja korektivnih mera.
Odgovorna lica na stočnim pijacama, sabirnim centrima i dogonima obezbeđuju obavezno prisustvo ovlašćene veterinarske stanice radi evidentiranja kretanja životinja i dostavljanja podataka Centralnoj bazi.
Sredstva za unos podataka u Centralnu bazu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
II BIOSIGURNOSNE MERE I DOBROBIT ŽIVOTINJA
Vlasnici i držaoci životinja staraju se o zdravlju i dobrobiti životinja i preduzimaju biosigurnosne mere na gazdinstvu i primenjuju principe dobre farmske prakse.
Radi sprečavanja pojave, širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti životinja i zoonoza i zaštite životne sredine sprovodi se deratizacija gazdinstava i objekata u kojima se obavlja veterinarska delatnost, najmanje dva puta godišnje.
Vrši se kontinuirano prikupljanje i neškodljivo uništavanje kuhinjskog otpada koji potiče iz prevoznih sredstava u međunarodnom prevozu, u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje način razvrstavanja i postupanja sa sporednim proizvodima životinjskog porekla.
III EPIZOOTIOLOŠKI NADZOR ZDRAVSTVENOG STANJA ŽIVOTINJA (AKTIVNI I PASIVNI NADZOR I DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA)
Na svim gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju životinje vrši se epizootiološki nadzor, koji sprovode veterinarske organizacije na terenu.
Pasivni nadzor sprovodi se u slučaju promene zdravstvenog stanja koje ukazuje na sumnju na pojavu ili pojavu bolesti životinja.
Aktivan nadzor je planska aktivnost veterinarskih organizacija, u cilju kontrole zdravstvenog stanja i sprovođenja mera u cilju ranog otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja bolesti životinja.
Dijagnostička ispitivanja sprovode se u cilju dokazivanja prisustva i raširenosti uzročnika, kao i potvrde slučaja, odnosno pojave bolesti.
U slučaju sumnje ili potvrde zarazne bolesti, odnosno bolesti koja je obavezna za prijavljivanje, veterinarske organizacije prijavljuju sumnju/potvrdu u skladu sa posebnim propisom.
Na gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju goveda, ovce, koze, konji, pčele i ribe, ovlašćene veterinarske stanice/službe najmanje jedanput godišnje, a na gazdinstvima na kojima se uzgajaju svinje najmanje četiri (jednom kvartalno), a živina najmanje tri puta godišnje (jednom u toku četiri meseca), vrše aktivni nadzor zdravstvenog stanja životinja uz vođenje pisane evidencije o utvrđenom nalazu istovremeno kada sprovode i poslove iz Programa mera.
IV EDUKACIJA I OBAVEŠTAVANJE VLASNIKA, DRŽAOCA ŽIVOTINJA I KORISNIKA LOVIŠTA
Veterinari iz ovlašćenih veterinarskih stanica i epizootiolozi nadležnih veterinarskih instituta obaveštavaju i edukuju vlasnike i držaoce životinja o obavezi prijavljivanja sumnje na zarazne bolesti životinja koje se obavezno prijavljuju u skladu sa zakonom i posebnim propisom, a u slučaju nepoštovanja propisa o tome odmah obaveštavaju veterinarskog inspektora.
U toku nadzora i pružanja veterinarskih usluga, veterinari iz ovlašćenih veterinarskih stanica i epizootiolozi nadležnih veterinarskih instituta vrše stalno obaveštavanje, odnosno edukaciju vlasnika i držaoca životinja i korisnika lovišta u cilju podizanja svesti o značaju sprovođenja mera za sprečavanje pojave, rano otkrivanje, praćenje, suzbijanje i iskorenjivanje zaraznih i parazitskih bolesti životinja, a posebno zoonoza.
Imunoprofilaktičke mere sprovode se vakcinacijom živine protiv atipične kuge živine, pasa i mačaka protiv besnila, ovaca protiv bolesti plavog jezika, kao i vakcinacijom goveda protiv nodularnog dermatitisa.
Osim navedenih, sprovode se i druge imunoprofilaktičke mere na osnovu programa nadležnih veterinarskih instituta, o čemu se vodi evidencija kod vlasnika, u veterinarskim stanicama/službama i veterinarskim institutima.
Klasična kuga svinja sprečava se stalnim sprovođenjem odgovarajućih biosigurnosnih mera i dobre farmske prakse.
Vakcinacija protiv klasične kuge svinja na teritoriji Republike Srbije ne sprovodi se kao preventivna mera.
U slučaju kada je klasična kuga svinja potvrđena na gazdinstvima i kada epizootiloški podaci ukazuju da postoji opasnost da se bolest proširi, može se sprovesti hitna vakcinacija na gazdinstvima u skladu sa posebnim propisom.
Vrši se dijagnostičko ispitivanje na klasičnu kugu svinja svih uginulih divljih svinja i reprezentativnog broja odstreljenih divljih svinja, aktivni i pasivni nadzor na klasičnu kugu svinja kod domaćih svinja prema programu ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Za svaku sumnju, odnosno pojavu klasične kuge svinja obavlja se epizootiološki uviđaj i dijagnostička ispitivanja, kao i prijavljivanje sumnje, odnosno potvrde bolesti, u skladu sa posebnim propisom.
Laboratorijska ispitivanja na klasičnu kugu svinja vrše se u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo" u Kraljevu, Veterinarskom specijalističkom institutu "Šabac" u Šapcu, Veterinarskom specijalističkom institutu "Niš" u Nišu, akreditovanim metodama, a o rezultatima ispitivanja obaveštava se Ministarstvo i nadležni institut koji je dostavio uzorke na ispitivanje.
Sredstva za sprovođenje hitne vakcinacije (uključujući i vakcinu), sprovođenje nadzora i monitoringa kod domaćih i divljih svinja, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na klasičnu kugu svinja, naknadu štete za ubijene životinje, kao i životinje ubijene u dijagnostičke svrhe, sprovođenje monitoringa i aktivnog nadzora, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja klasične kuge svinja u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
2. Atipična kuga živine (Njukastl bolest)
Sva jata živine evidentiraju se u Centralnoj bazi podataka u odnosu na vrstu i način držanja.
Vakcinacija protiv atipične kuge živine vrši se u skladu sa posebnim propisom i to vakcinama proizvedenim od lentogenih sojeva, radi stalnog održavanja imuniteta, a prema posebnim programu. Kontrola imunološkog statusa posle izvršene vakcinacije vrši se serološkim pregledom krvnih seruma, prema programu sačinjenom od strane nadležnog instituta.
Naučni ili specijalistički veterinarski instituti sačinjavaju za vlasnike živine, golubova i pernate divljači u intenzivnom uzgoju program vakcinacije i kontrole imunološkog statusa (20 uzoraka krvi po objektu 10-14 dana posle izvršene vakcinacije), koji se dostavlja nadležnoj veterinarskoj inspekciji.
U slučajevima nepovoljne epizootiološke situacije za živinu i pernatu divljač u intenzivnom uzgoju naučni ili specijalistički veterinarski instituti sačinjavaju program imunoprofilakse koji se dostavlja nadležnoj veterinarskoj inspekciji.
Kod živine namenjene za tov u ekstenzivnim uslovima uzgoja, vakcinacija se obavlja dvokratno u starosti od jednog dana u inkubatoru, raspršivanjem, kao i od 14 do 18 dana kroz vodu za piće, raspršivanjem ili okulonazalno prema uputstvu proizvođača.
Pod ekstenzivnim uslovima gajenja živine podrazumevaju se gazdinstva u kojima se drži ili uzgaja manje od 350 jedinki živine i pernate divljači.
Kod živine namenjene za proizvodnju priplodnih i konzumnih jaja u ekstenzivnim uslovima uzgoja, vakcinacija se obavlja četvorokratno: prva vakcinacija se obavlja u inkubatoru, u starosti od jednog dana raspršivanjem, a ostale u starosti od tri, šest i 12 nedelja prema uputstvu proizvođača vakcine uključujući i mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
Pernata divljač i golubovi koji se drže u ekstenzivnim uslovima uzgoja vakcinišu se prema programu naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta uključujući mogućnost upotrebe inaktivisane vakcine.
Vakcinaciju sprovodi ovlašćena veterinarska stanica/služba.
Za svaku sumnju, odnosno pojavu atipične kuge živine obavlja se epizootiološki uviđaj i dijagnostička ispitivanja, uključujući i diferencijalnu dijagnostiku, kao i prijavljivanje sumnje, odnosno potvrde bolesti.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na atipičnu kugu živine, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja atipične kuge živine u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Psi i mačke stariji od tri meseca vakcinišu se protiv besnila u skladu sa posebnim propisom, prema uputstvu proizvođača vakcine. Vakcinacija pasa mlađih od tri meseca može se obaviti ukoliko postoje opravdani razlozi, prema uputstvu proizvođača vakcine.
Vrši se oralna vakcinacija lisica i drugih divljih mesojeda u okviru projekta iskorenjivanja besnila koji finansira Evropska unija. Distribucija vakcina vrši se iz aviona ili helikoptera, odnosno ručno na pojedinim područjima, ako ne postoji mogućnost da se obavi aerogena vakcinacija.
Korisnici lovišta za svako lovište evidentiraju pse koji se koriste u lovne svrhe i unose podatke o poslednjoj vakcinaciji protiv besnila.
Sve uginule i odstreljene lisice i drugi divlji mesojedi za koje postoji sumnja da su inficirani virusom besnila, dijagnostički se pregledaju na besnilo.
Prema planu Ministarstva i prema preporukama Svetske zdravstvene organizacije, vrši se pregled određenog broja uzoraka ulovljenih lisica i drugih divljih mesojeda (u daljem tekstu: ciljne životinje), pri veličini uzorka od četiri životinje na 100 km² u cilju kontrole efikasnosti oralne vakcinacije (monitoring oralne vakcinacije), prema dijagnostičkom priručniku.
Radi otkrivanja infekcija slepih miševa lisavirusima može se sprovoditi monitoring besnila kod slepih miševa, a na osnovu predloga nadležnog instituta.
Dijagnostička ispitivanja imunološkog statusa ciljnih životinja vrše laboratorije u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo" u Kraljevu, a o rezultatima ispitivanja obaveštava se Ministarstvo i nadležni institut koji je dostavio uzorke na ispitivanje.
Dijagnostička ispitivanja životinja kod sumnje na besnilo, uključujući životinje koje su bile u kontaktu sa ljudima ili su im nanele povrede, vrše Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu i Pasterov zavod u Novom Sadu.
Sredstva za sprovođenje monitoringa, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na besnilo, ispitivanje imunološkog statusa, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja besnila u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
4. Rinopneumonitis/virusni abortus konja, virusni arteritis konja i influenca konja
U skladu sa epizootiološkom situacijom u pojedinim područjima i gazdinstvima može da se vrši vakcinacija konja protiv rinopneumonitisa/virusnog abortusa, virusnog arteritisa konja i influence konja prema uputstvu proizvođača a na osnovu preporuke nadležnog instituta. O sprovedenim vakcinacijama vodi se evidencija na gazdinstvu i nadležnom institutu koji je distribuirano vakcinu.
U područjima u kojima je utvrđen antraks kod životinja, distriktnim područjima ili područjima u kojima postoji rizik od pojave antraksa, na osnovu plana nadležnog instituta vrši se vakcinacija prijemčivih životinja, a u skladu sa posebnim propisom.
Sredstva za sprovođenje dijagnostičkih ispitivanja u slučaju sumnje na bolest i naređenih mera u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Bolest plavog jezika sprečava se stalnim sprovođenjem imunoprofilaktičkih mera i odgovarajućih biosigurnosnih mera u skladu sa posebnim propisom.
U cilju sprečavanja ponovnog pojavljivanja i širenja bolesti plavog jezika izazvane serotipom 4 virusa, izvršiće se vakcinacija ovaca na području cele zemlje.
Vakcinacija/revakcinacija će se izvršiti inaktivisanom vakcinom koja sadrži serotip 4 virusa, prema uputstvu proizvođača vakcine i prema planu vakcinacije koji donosi Ministarstvo.
Revakcinacija predstavlja ponovljenu vakcinaciju životinja primenom pojedinačne doze, prema uputstvu proizvođača. Životinje koje su vakcinisane u toku 2019. godine revakcinišu se pre isticanja imuniteta.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti plavog jezika sprovodi se nadzor i monitoring na bolest plavog jezika prema planu Ministarstva. Dijagnostička ispitivanja na bolest plavog jezika uključujući i determinaciju kulikoida, prema planu monitoringa Ministarstva, vrše se u Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije, Naučnom institutu za veterinarstvo "Novi Sad" i Veterinarskom specijalističkom institutu "Kraljevo".
U slučajevima povoljne epizootiološke situacije i sezonskog odsustva aktivnosti vektora, može se obavljati promet jagnjadi, kao i promet životinja koje se upućuju na klanje, bez prethodno sprovedene vakcinacije. Ministarstvo može, na osnovu analize rizika, u slučajevima nepovoljne epizootiološke situacije, odobriti stavljanje u promet određenih kategorija životinja, u skladu sa posebnim propisom, pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Sredstva za sprovođenje vakcinacije/revakcinacije, sprovođenje nadzora i monitoringa, dijagnostička ispitivanja u slučaju sumnje na bolest plavog jezika, nadoknadu štete za životinje uginule kao posledica pojave neželjenih efekata nakon izvršene vakcinacije protiv bolesti plavog jezika, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u zaraženom gazdinstvu u cilju sprečavanja širenja epizootije, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi sprečavanja širenja bolesti Nodularni dermatitis izvršiće se vakcinacija teladi i goveda iz uvoza bez obzira na starost na teritoriji Republike Srbije, a prema planu vakcinacije koji donosi Ministarstvo.
Vakcinacija novorođene teladi i goveda iz uvoza, vršiće se u toku čitave godine homolognim sojem atenuirane vakcine protiv Nodularnog dermatitisa, prema uputstvu proizvođača vakcine.
Radi otkrivanja i praćenja bolesti Nodularni dermatitis sprovodi se aktivni i pasivni nadzor i monitoring prema posebnom planu Ministarstva.
U slučaju pojave sumnje na bolest Nodularni dermatitis na gazdinstvu, odnosno zdravstvenih problema kod životinja na osnovu kojih se može posumnjati na ovu zaraznu bolest, vlasnik odnosno držalac životinja ili veterinar prilikom aktivnog ili pasivnog nadzora, intervencije ili u bilo kom drugom slučaju, obavezno i bez odlaganja prijavljuje sumnju nadležnom veterinarskom inspektoru.
Ukoliko se u okviru opštine ustanovi slučaj sumnje na zaraznu bolest Nodularni dermatitis, izvršiće se klinički pregled, epizootiološka ispitivanja i pregled dokumentacije na gazdinstvu. Ukoliko se zaključi da je sumnja opravdana, izvršiće se i uzorkovanje prema posebnoj proceduri i dostavljanje uzoraka radi dijagnostičkog ispitivanja (Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu, Naučni institut za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu, Veterinarski specijalistički institut "Kraljevo" u Kraljevu i u drugim akreditovanim laboratorijama veterinarskih instituta).
Sredstva za nabavku vakcine, sprovođenje vakcinacije, sprovođenje aktivnog nadzora, dijagnostičkih ispitivanja u slučaju sumnje na bolest, nadoknadu štete za uginule i ubijene životinje, za životinje uginule kao posledica pojave neželjenih efekata nakon izvršene vakcinacije protiv Nodularnog dermatitisa, kao sredstva za sprovođenje naređenih mera na zaraženom gazdinstvu u cilju sprečavanja širenja bolesti, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
VI DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA U CILJU RANOG OTKRIVANJA NAROČITO OPASNIH ZARAZNIH BOLESTI, ORGANIZACIJA I SPROVOĐENJA EPIZOOTIOLOŠKOG UVIĐAJA U SLUČAJU POJAVE SUMNJE NA NAROČITO OPASNE I DRUGE ZARAZNE BOLESTI
1. Dijagnostička ispitivanja u cilju ranog otkrivanja naročito opasnih zaraznih bolesti
Kod sumnje na pojavu naročito opasnih zaraznih bolesti, egzotičnih ili nepoznatih i novih bolesti, vrši se hitno sprovođenje epizootiološkog uviđaja, uzorkovanje materijala pod nadzorom veterinarskog inspektora u saradnji sa epizootologom i dijagnostička ispitivanja u ovlašćenoj laboratoriji, uključujući i diferencijalno-dijagnostička ispitivanja.
U slučaju pogoršanja epizootiološke situacije u zemljama u okruženju ili drugim zemljama, na osnovu analize rizika može da se vrši i aktivni nadzor na određene naročito opasne zarazne bolesti uz dijagnostička ispitivanja uzoraka po planu Ministarstva.
Vrši se aktivni nadzor sa dijagnostičkim ispitivanjem uzoraka prijemčivih životinja na slinavku i šap, radi održavanja statusa zemlje slobodne od slinavke i šapa. Vrši se aktivni nadzor i na druge bolesti sa ili bez dijagnostičkog ispitivanja uzoraka, u zavisnosti od preporuka Međunarodne organizacije za zaštitu zdravlja životinja - Office International des Epizooties (u daljem tekstu: OIE).
Sredstva za dijagnostička ispitivanja kod pojave sumnje na naročito opasne zarazne bolesti, egzotične ili nepoznate bolesti, uključujući i diferencijalna dijagnostička ispitivanja, ispitivanja u cilju sticanja i održavanja statusa zemlje slobodne od pojedinih naročito opasnih zaraznih bolesti, sredstva za dijagnostička ispitivanja u slučaju pogoršanja epizootiološke situacije, naknadu štete za ubijene životinje, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
2. Organizacija i sprovođenje epizootiološkog uviđaja u slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti
U slučaju pojave sumnje na naročito opasne i druge zarazne bolesti, odnosno zdravstvenih problema kod životinja na osnovu kojih se može posumnjati na zaraznu bolest, a koje primeti vlasnik, držalac ili veterinar prilikom aktivnog ili pasivnog nadzora, intervencije ili u bilo kom drugom slučaju, sumnja se obavezno i bez odlaganja prijavljuje nadležnom veterinarskom inspektoru.
U prisustvu veterinarskog inspektora i epizootiologa, vrši se klinički pregled životinje, uzima detaljna anamneza i istorija bolesti, kao i podaci o poreklu životinje. Ako postoji mogućnost radi se obdukcioni pregled i uzorkovanje materijala za laboratorijsko ispitivanje.
U zavisnosti od specifičnosti i karakteristika slučaja, odnosno postavljene sumnje u prisustvu veterinarskog inspektora, epizootiologa iz nadležnog instituta, odnosno veterinara iz ovlašćene veterinarske stanice/službe vrše se dodatna istraživanja u okviru epizootiološkog uviđaja i uzorkovanje materijala za laboratorijsko ispitivanje. Na osnovu zapažanja i prikupljenih informacija vodi se zapisnik o epizootiološkim aktivnostima.
VII DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA ŽIVOTINJA U CILJU OTKRIVANJA BOLESTI I INFEKCIJA I OTPORNOSTI NA ANTIMIKROBNA SREDSTVA
1. Bruceloza, tuberkuloza, enzootska leukoza goveda, infektivno zapaljenje vimena
Goveda, ovce i koze dijagnostički se ispituju jednom godišnje, i to goveda na: brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu, a ovce i koze na brucelozu, pri čemu period od poslednjeg ispitivanja ne sme da bude kraći od šest ni duži od 12 meseci, odnosno u cilju određivanja statusa gazdinstva na navedene bolesti kod goveda, prema planu Ministarstva.
U cilju određivanja statusa gazdinstva na brucelozu, tuberkulozu i enzootsku leukozu goveda, naučni i specijalistički instituti izveštaje o dijagnostičkim ispitivanjima goveda pripremaju za svako gazdinstvo ponaosob, kao i za svaku životinju, bez obzira na rezultate ispitivanja i čuvaju se u bazi podataka instituta.
Na gazdinstvima koja imaju status službeno slobodnih od ovih bolesti, ispituje se određeni broj životinja, u skladu sa posebnim propisom.
Za svaki pozitivan nalaz na tuberkulozu, brucelozu i enzootsku leukozu goveda obavezno se obavlja epizootiološki uviđaj.
Sredstva za uzorkovanje krvi i dijagnostička ispitivanja goveda, ovaca koza na brucelozu, goveda na enzootsku leukozu, za naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje, kao i sredstva za sprovođenje svih naređenih mera u cilju suzbijanja i iskorenjivanja tuberkuloze, enzootske leukoze goveda i bruceloze životinja u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Sredstva za sprovođenje tuberkulinizacije/retuberkulinizacije, sa dijagnostičkim sredstvom nabavljenim od strane Ministarstva obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, po životinji, u zavisnosti od broja životinja na gazdinstvu, i to: u iznosu od 250 dinara za gazdinstvo do 20 životinja, 220 dinara za gazdinstvo od 21 do 50 životinja, 200 dinara za gazdinstvo od 51 do 100 životinja, 170 dinara za gazdinstvo preko 100 životinja za ovlašćene veterinarske stanice, kao i sredstva za nabavku dijagnostičkog sredstva, dok vlasnik/držalac životinja plaća iznos od 250 dinara.
a) Bruceloza goveda (Brucella abortus), ovaca i koza (B. melitensis i B. ovis)
Dijagnostičko ispitivanje goveda, osim mužjaka namenjenih za tov, vrši se kod svih životinja starijih od 12 meseci, a dijagnostičko ispitivanje ovaca i koza vrši se kod svih životinja starijih od šest meseci u cilju ranog otkrivanja bruceloze i utvrđivanja i održavanja statusa gazdinstva goveda, ovaca i koza slobodnog od bruceloze.
Nadležni naučni i specijalistički veterinarski instituti vrše dijagnostička ispitivanja pouzdano obeleženih uzoraka krvnih seruma goveda, ovaca koza primenom brzih metoda (brza serumska aglutinacija, odnosno Roze Bengal ili fluorescentna polarizacija), a u slučaju pozitivnog rezultata primenom i potvrdne serološke metode (indirektna ELISA).
Uzorci poreklom od ovnova posebno se obeležavaju.
U slučaju dobijanja pozitivnog rezultata vrši se ponovno uzorkovanje (službeno uzorkovanje), u prisustvu epizootiloga i veterinarskog inspektora i potvrdno ispitivanje primenom potvrdne serološke metode (kompetitivna ELISA ili RVK), na prisustvo specifičnih antitela protiv brucela vrsta u nadležnom veterinarskom institutu.
Naučni i specijalistički veterinarski instituti čuvaju reprezentativan broj uzoraka u banci seruma najmanje jednu godinu.
Goveda, kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza odmah, a najkasnije u roku od sedam dana, uz prisustvo veterinarskog inspektora, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju na propisan način. Dalja ispitivanja goveda na zaraženom gazdinstvu vrši se u skladu sa posebnim propisom.
Ovce i koze kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza odmah, a najkasnije u roku od sedam dana, uz prisustvo veterinarskog inspektora, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo propisno uklanjaju. Sve seronegativne ovce i koze u stadu, kao i seronegativna goveda u mešovitim gazdinstvima (zajedničkom držanju), ponovo se ispituju najviše dva puta u razmaku od 30 dana u cilju utvrđivanja raširenosti bolesti. Ukoliko se nakon ponovljenih ispitivanja dobiju pozitivni rezultati koji ukazuju na širenje bolesti, sve pozitivne životinje se ubijaju na human način, a seronegative životinja se upućuju na klanje. Ukoliko životinje nije moguće uputiti na klanje, ubijaju se na human način, a leševi se neškodljivo uklanjaju na propisan način.
Svi priplodni ovnovi ispituju se na infekciju sa B. ovis (Epididimitis ovnova). U slučaju pozitivnog nalaza na zarazni epididimitis ovnova, vrši se službeno uzorkovanje u prisustvu veterinarskog inspektora i epizootiologa nadležnog veterinarskog instituta. U slučaju potvrde pozitivnog nalaza konfirmacionom metodom u službenom uzorku, takva životinja mora biti isključena iz priploda, tako što će biti kastrirana odmah po dobijanju rezultata ili zaklana u roku od najviše mesec dana.
U slučaju pojave većeg broja slučajeva infekcije sa B. ovis (Epididimitis ovnova) na određenoj epizootiološkoj jedinici, može se izvršiti dijagnostičko ispitivanje ovaca u toj epizootiološkoj jedinici, odnosno povezanim epizootiološkim jedinicama, prema planu, odnosno programu Ministarstva, a na predlog nadležnog veterinarskog instituta.
Dijagnostičko ispitivanje priplodnih svinja vrši se kod svih životinja starijih od šest meseci, pri čemu period od poslednjeg ispitivanja ne sme da bude kraći od šest ni duži od 12 meseci. Svinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena bruceloza odmah, a najkasnije u roku od sedam dana, uz prisustvo veterinarskog inspektora, ubijaju se na human način, a leševi se propisno neškodljivo uklanjaju.
U slučaju pojave većeg broja slučajeva, odnosno žarišta bruceloze svinja na određenoj epizootiološkoj jedinici, može se izvršiti dijagnostičko ispitivanje svinja u toj epizootiološkoj jedinici, odnosno povezanim epizootiološkim jedinicama, prema planu, odnosno programu Ministarstva, a na predlog nadležnog veterinarskog instituta.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje svinja na brucelozu prema planu, odnosno programu Ministarstva obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi ranog otkrivanja tuberkuloze i utvrđivanja statusa gazdinstva goveda slobodnog od tuberkuloze vrši se dijagnostičko ispitivanje kod svih goveda starijih od šest nedelja primenom intradermalnih tuberkulinskih testova, u skladu sa posebnim propisom, odnosno prema planu Ministarstva, a u cilju određivanja statusa gazdinstva na navedene bolesti.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem potvrđena tuberkuloza ne smeju napustiti gazdinstvo porekla, a nadležni veterinarski inspektor ih u najkraćem roku, a najkasnije u roku od 30 dana upućuje na klanje. U slučaju da životinje nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način.
Sva zaklana goveda i svinje se pregledaju na prisustvo patoanatomskih lezija karakterističnih za tuberkulozu. Ukoliko se u objektima za klanje pri inspekcijskom pregledu utvrde promene na unutrašnjim organima (pluća, limfni čvorovi, kosti i dr), karakteristične za tuberkulozu goveda, uzorci poreklom od zaklane životinje dostavljaju se ovlašćenoj laboratoriji za tuberkulozu na dalja ispitivanja.
U klanici se posebno evidentira svaki utvrđeni slučaj tuberkuloze goveda i svinja i o nalazu se obaveštava nadležni veterinarski inspektor u mestu porekla tuberkulozne životinje.
Radi utvrđivanja što većeg broja obolelih ili inficiranih životinja zapatu, epizootiološkoj jedinici ili području, pored tuberkulinskog testa, može da se primenjuje gama-interferon testa na način koji je propisan u poslednjem izdanju OIE Manual of Standards for Diagnostic Tests and Vaccines.
U cilju utvrđivanja kvaliteta sprovođenja dijagnostičkih ispitivanja na tuberkulozu, Ministarstvo će putem posebnog monitoringa tuberkulinizacije izvršiti uzorkovanje krvi i ispitivanje primenom odgovarajućeg testa (ELISA ili gama-interferon test).
Radi ranog otkrivanja enzootske leukoze goveda i uspostavljanja statusa gazdinstva slobodnog na ovu bolest vrši se dijagnostičko ispitivanje svih priplodnih goveda starijih od 24 meseca, odnosno prema planu Ministarstva, a u cilju određivanja statusa gazdinstva na navedene bolesti.
Dijagnostička ispitivanja vrše se metodom ELISA testa na grupnim uzorcima prema uputstvu proizvođača dijagnostičkog testa. Ako se u grupnom uzorku ustanovi pozitivna reakcija vrši se i pojedinačno ispitivanje uzoraka krvnih seruma.
Životinje kod kojih je dijagnostičkim ispitivanjem utvrđena enzootska leukoza ne smeju napustiti gazdinstvo porekla, a najkasnije u roku od 30 dana nadležni veterinarski inspektor ih upućuje na klanje. U slučaju da životinje nije moguće uputiti na klanje može da se odobri njihovo ubijanje na human način.
Sva zaklana goveda pregledaju se na liniji klanja od strane veterinarskog inspektora koji sve tumore sumnjive na limphosarcoma šalje nacionalnoj referentnoj laboratoriji za enzootsku leukozu goveda, radi daljih dijagnostičkih ispitivanja. O pozitivnom nalazu obaveštava se nadležni veterinarski inspektor u mestu porekla leukozne životinje.
d) Infektivno zapaljenje vimena
Proizvođači mleka i proizvoda od mleka namenjenih za ljudsku ishranu, sprovode program sprečavanja i suzbijanja infektivnog mastitisa, na predlog ovlašćene veterinarske stanice/službe, odnosno instituta, uz primenu bakteriološke dijagnostike, ispitivanja osetljivosti uzročnika mastitisa na antibiotike, primenu odgovarajuće terapije i provere zdravlja vimena, uz vođenje evidencije od strane vlasnika i veterinara.
a) Ehinokokoza (Hidatidoza i granulomatoza)
Pravno lice koje se bavi klanjem životinja za javnu potrošnju evidentira svaki utvrđeni slučaj ehinokokoze (hidatidoze/granulomatoze), i o tome obaveštava inspektora na liniji klanja kao i veterinarskog inspektora u mestu porekla životinje radi preuzimanja propisanih mera.
Pravno lice koje se bavi klanjem životinja za javnu potrošnju kao i vlasnici koji kolju životinje za sopstvene potrebe, promenjene organe čine neškodljivim prokuvavanjem, spaljivanjem ili preradom u kafilerijama, o čemu se vodi posebna evidencija.
Radi determinacije ehinokokusa može se izvršiti ispitivanje određenog broja uzoraka prema posebno donetom planu Ministarstva.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje prema planu Ministarstva obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Dijagnostički pregled na prisustvo larve Trichinella vrši se metodom kompresije ili veštačke digestije u uzorcima mesa svih zaklanih svinja, kao i kod svinja zaklanih u domaćinstvu za sopstvene potrebe, a dijagnostički pregled odstreljenih divljih svinja i zaklanih konja vrši se isključivo akreditovanom metodom veštačke digestije.
U slučaju potvrde trihiineloze većih razmera, vrši se sistematska deratizacija zaraženog područja, u skladu sa posebnim propisom i neškodljivo uklanjanje leševa glodara, kao i redovna deratizacija svih objekata u kojima se drže i uzgajaju životinje, u skladu sa planom biosigurnosti i dobrom farmskom praksom.
Plan sistematske deratizacije donosi nadležni naučni ili veterinarski specijalistički institut na osnovu analize epizootiološke situacije za svoje područje uz odobrenje Ministarstva.
Sistematsku deratizaciju zaraženog područja vrše veterinarske organizacije kojima su po javnom konkursu i zaključenom ugovoru sa Ministarstvom povereni navedeni poslovi iz Programa mera i koje ispunjavaju propisane uslove za vršenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije.
Veterinarski inspektor u klanici evidentira svaki utvrđeni slučaj trihineloze i o tome obaveštava veterinarskog inspektora u mestu porekla životinje radi preduzimanja mera i prijave bolesti.
Sredstva za dijagnostičko ispitivanje divljih svinja na trihinelozu za koje su istovremeno dostavljeni odgovarajući uzorci za ispitivanje u okviru monitoringa na klasičnu kugu svinja i afričku kugu svinja obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Uzimanje uzoraka od jata živine za odgoj podmlatka, odgoj i eksploataciju roditeljskog jata, jata koka nosilja, jata za tov i u inkubatoru vrste Gallus gallus u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, kao i potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium, odnosno S. Hadar, S. Infantis ili S. Virchow sprovode se u skladu sa posebnim propisom.
Uzimanje uzoraka od priplodnih i tovnih ćuraka vrsta Meleagris i u inkubatoru u cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella, laboratorijsko ispitivanje i mere koje se sprovode u slučaju sumnje, odnosno potvrđenog slučaja S. Enteritidis i S. Typhimurium, sprovode se u skladu sa posebnim propisom.
Sva jata živine, osim jata iz st. 1. i 2. ovog pododeljka, bez obzira na vrstu i kategoriju živine, čiji su proizvodi namenjeni javnoj potrošnji ili živine koja se uzgaja radi dalje prodaje, ispituje se bakteriološki, odnosno serološki, dostavljanjem službenih uzoraka u laboratoriju.
Radi utvrđivanja svih salmonela od značaja za javno zdravstvo u rezultatima nalaza potrebno je, osim serotipova propisanih ovim pravilnikom i posebnim propisom, u posebnom delu navesti i sve ostale utvrđene serotipove.
U cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella kod živine sprovodi se monitoring.
Sredstva za sprovođenje monitoringa iz stava 5. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vlasnik živine za odgoj i ekploataciju roditeljskog jata i odgoj podmlatka koka nosilja iz vrste Gallus Gallus može da izvrši vakcinaciju pilića i mladih koka nosilja protiv salmonele kategorije 1 (S. Enteritidis i S. Typhimurium) prema planu Ministarstva i programu koji sačinjavaju uz konsultaciju sa epizootiološkom službom nadležnog veterinarskog instituta, a što je u skladu sa posebnim propisom.
Sredstva za sprovođenje vakcinacije sa vakcinom iz stava 7. ovog pododeljka u iznosu do 50% obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
b) Salmoneloza svinja i meticilin-rezistentni Staphylococus aureus (MRSA)
U cilju utvrđivanja prevalencije bakterija iz roda Salmonella i meticilin-rezistentnog Staphylococus aureus (MRSA) na farmama priplodnih i tovnih svinja vrši se laboratorijsko ispitivanje reprezentativnog broja uzoraka prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
U cilju praćenja kampilobakterioze u jatima tovnih pilića vrste Gallus gallus, kao i praćenja otpornosti bakterija roda Campylobacter spp. na antimikrobna sredstva vrši se uzorkovanje i ispitivanje, odnosno utvrđivanje otpornosti bakterija iz roda Campylobacter spp. na antimikrobna sredstva u jatima i trupovima tovnih pilića prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
g) Praćenje osetljivosti, odnosno otpornosti na antibiotike i hemioterapeutike
U cilju kontinuiranog praćenja osetljivosti, odnosno otpornosti bakterija (rezistencije i multirezistencije) na određena antimikrobna sredstva vršiće se ispitivanja prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se nadzor i monitoring kod živine, pernate divljači i divljih ptica na influencu ptica, prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Sva matična jata i gazdinstva na kojima se drže i uzgajaju i na kojima se obavlja promet egzotičnih, ukrasnih i sobnih ptica i golubova koji se upisuju u registar koji vodi Ministarstvo, a ptice koje potiču iz ovih objekata i namenjene su za priplod, prodaju, izložbe i slično moraju biti slobodne od hlamidioze. Laboratorijska ispitivanja na hlamidiozu ptica vrše se u nadležnom veterinarskom institutu. Laboratorijski nalaz za ptice u prometu ne sme biti stariji od 60 dana.
Ispitivanja na kju-groznicu vrše se radi otkrivanja izvora bolesti posle pojave bolesti kod ljudi i osoba profesionalno izloženih infekciji, kao i kod svakog pobačaja kod goveda, ovaca i koza.
Priplodna goveda, ovce i koze iz zaraženih gazdinstava, nakon sprovedenih naređenih mera, a ukoliko nisu vakcinisane, mogu se staviti u promet samo ukoliko su negativne na kju-groznicu, osim na klanje, pri čemu rezultat dijagnostičkog ispitivanja ne može biti stariji od mesec dana od dana stavljanja u promet.
Ministarstvo može odobriti vakcinaciju životinja nakon sprovedene analize rizika i mišljenja nadležnog instituta sa programom vakcinacije. Ovlašćena veterinarska stanica/služba koja sprovodi vakcinaciju protiv kju-groznice, vodi o tome evidenciju i obaveštava nadležnu veterinarsku inspekciju.
Način ispitivanja i postupanja kod kju-groznice bliže se propisuje Operativnim priručnikom (stručno metodološko uputstvo) za kju-groznicu.
Na osnovu analize rizika kod pojave bolesti kod životinja Ministarstvo može da odobri ubijanje klinički obolelih životinja sa potvrđenim laboratorijskim nalazom, na stručan i human način.
U skladu sa epizootiološkom situacijom, a radi utvrđivanja prevalencije na kju-groznicu, može da se sprovodi se monitoring, po planu Ministarstva.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja u slučaju sumnje na kju-groznicu, sprovođenje monitoringa, naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje, kao i za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja kju-groznice u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
ž) Transmisivne spongioformne encefalopatije
Radi ranog otkrivanja i dijagnostike Transmisivnih spongioformnih encefalopatija (u daljem tekstu: TSE) monitoring na govedima, ovcama i kozama, jelenskoj i srnećoj divljači, kao i kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja sprovodi se u skladu sa Pravilnikom o utvrđivanju mera ranog otkrivanja i dijagnostike zarazne bolesti transmisivnih spongioformnih encefalopatija, načinu njihovog sprovođenja, kao i merama za sprečavanje širenja, suzbijanje i iskorenjivanje ove zarazne bolesti ("Službeni glasnik RS", br. 96/10, 33/16 i 54/19) i ovim pravilnikom.
(a) Monitoring goveda
Monitoring goveda sprovodi se na govedima u skladu sa pravilnikom kojim se utvrđuju mere u pogledu TSE.
(b) Monitoring ovaca i koza
Monitoring ovaca i koza sprovodi se u skladu sa pravilnikom kojim se utvrđuju mere u pogledu TSE, kao i na ovcama i kozama koje su zaklane za ishranu ljudi, prema planu ispitivanja koji donosi Ministarstvo.
(v) Monitoring jelenske i srneće divljači
Monitoring jelenske i srneće divljači može da se sprovodi prema planu ministarstva a zasniva se na dijagnostičkom ispitivanju na prisustvo spongioformne encefalopatije jelena i losova - Chronic Wasting Disease (u daljem tekstu: CWD) sledećih vrsta (u daljem tekstu: ciljane vrste):
- Srneća divljač (Capreolus capreolus),
- Belorepi jelen (Odocoileus virginianus),
- Crveni/evropski jelen (Cervus elaphus).
Pored navedenih ciljanih vrsta, monitring se sprovodi i na:
- Evroazijski tundrijski sob (Rangifer tarandus tarandus),
- Finski šumski sob (Rangifer tarandus fennicus),
- Mus (Alces alces).
(g) Kontrola hrane za životinje
Kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja vrši se tako što se uzorak za dijagnostičko ispitivanje uzima u objektima koji proizvode hranu za životinje i to najmanje po jedanput u toku godine:
1) od hrane koja je namenjena ishrani preživara, i
2) od hrane koja je namenjena ishrani životinja, osim preživara. Kontrola hrane za životinje u pogledu korišćenja proteina životinjskog porekla i ribljeg brašna u ishrani životinja vrši se i u objektima za uzgoj i držanje životinja, ako se posumnja da vlasnik ili držalac životinja koristi proteine životinjskog porekla i riblje brašno u ishrani životinja.
(d) Dijagnostička ispitivanja i finansiranje
Goveda
Dijagnostička ispitivanja kod goveda za sprovođenje monitoringa na bovine spongioformne encefalopatije (u daljem tekstu: BSE), primenom metoda u skladu sa posebnim propisom, obavlja ovlašćena i akreditovana laboratorija Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Ovce i koze
Dijagnostička ispitivanja kod ovaca i koza na TSE vrše se u akreditovanoj laboratoriji Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Uginule životinje
Dijagnostička ispitivanja uginulih goveda, ovaca i koza vrši se u nacionalnoj referentnoj laboratoriji Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i u akreditovanoj laboratoriji Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu. Potvrdna ispitivanja će se vršiti u nacionalnoj referentnoj laboratoriji Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu.
Jelenska i srneća divljač
Dijagnostička ispitivanja kod jelenske i srneće divljači za sprovođenje monitoringa na BSE primenom metoda u skladu sa posebnim propisom, obavlja se u Nacionalnoj referentnoj laboratoriji Fakulteta veterinarske medicine u Beogradu i u laboratoriji Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije u Beogradu.
Hrana za životinje
Dijagnostička ispitivanja hrane za životinje obavlja Naučni institut za veterinarstvo Srbije u Beogradu i Naučni institut za veterinarstvo "Novi Sad" u Novom Sadu.
U budžetu Republike Srbije obezbeđena su sredstva za:
1) dijagnostičko ispitivanje kod sumnje i službene potvrde na TSE;
2) dijagnostička ispitivanja uginulih goveda;
3) dijagnostička ispitivanja ovaca i koza;
4) dijagnistička ispitivanja jelenske i srneće divljači;
5) dijagnostička ispitivanja hrane za životinje u objektu koji proizvodi hranu za životinje;
6) transport uzoraka hrane za životinje iz objekta koji proizvodi hranu za životinje i transport uzoraka za dijagnostičko ispitivanje na TSE koji su uzeti od goveda, ovaca i koza koje nisu namenjene za ishranu ljudi;
7) uzimanje uzoraka od uginulih od goveda, ovaca i koza, kao i jelenske i srneće divljači;
8) naknadu štete za:
(1) životinje koje su uginule ili ubijene u slučaju sumnje na pojavu TSE, odnosno posle službene potvrde TSE,
(2) životinje koje su zaklane i čiji se trup i delovi tela uništavaju kao materijal Kategorije 1 u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje TSE.
z) Bolesti konja i drugih kopitara
(a) Infektivna anemija kopitara
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja infektivne anemije kopitara sprovodi se dijagnostičko ispitivanje kod kopitara primenom Coggins testa (agar gel imunodifuzionim test - AGID) jedanput godišnje, odnosno dva puta godišnje kada su u pitanju konji za proizvodnju bioloških preparata (serumi vakcine). Dijagnostičko ispitivanje može da se izvrši i primenom ELISA testa, ali se u tom slučaju svaki pozitivni rezultat potvrđuje primenom AGID testa.
Kada držalac kopitara prodaje ili na drugi način otuđuje životinju potvrda o izvršenom pregledu na infektivnu anemiju ne može biti starija od 30 dana.
Kod životinja kod kojih je dijagnostikovana infektivna anemija kopitara, a bez izraženih kliničkih znakova bolesti ukoliko nije moguće izvršiti klanje, može se izvršiti njihovo ubijanje na human način.
Sredstva za naknadu štete za ubijene, odnosno zaklane životinje i za sprovođenje naređenih mera u cilju suzbijanja infektivne anemije kopitara u zaraženom gazdinstvu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(b) Bolest zapadnog Nila
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti zapadnog Nila, sprovodi se monitoring na ovu bolest prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na bolest zapadnog Nila obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se monitoring i dijagnostičko ispitivanje na Aujeskijevu bolest kod divljih svinja na celom području zemlje i to na uzorcima iz programa kontrole klasične i afričke kuge svinja prema planu Ministarstva.
Vrši se evidentiranje i registracija u Centralnoj bazi gazdinstava na kojima se sprovodi vakcinacija protiv Aujeskijeve bolesti.
U zavisnosti od statusa prema Aujeskijevoj bolesti ukoliko se dodeljuju, vrši se kategorizacija gazdinstava, prema programu koji donosi Ministarstvo.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja Aujeskijeve bolesti, može se sprovoditi monitoring i dijagnostičko ispitivanje kod domaćih svinja na određenom području, po planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na Aujeskijevu bolest kod domaćih divljih svinja, kategorizaciju gazdinstava i unošenje podataka u Centralnu bazu obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
j) Infektivni goveđi rinotraheitis/infektivni pustulozni vulvovaginitis (IBR/IPV), Virusna dijareja goveda (BVD)
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti Infektivnog goveđeg rinotraheitisa/infektivnog pustuloznog vulvovaginitisa (IBR/IPV), Virusne dijareje goveda (BVD) može se sprovesti monitoring na ove bolesti prema posebnom planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na IBR/IPV i BVD obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi ranog otkrivanja bolesti afrička kuga svinja kod domaćih svinja vrši se ispitivanje svih uzoraka poreklom od domaćih svinja kod kojih postoji sumnja na ovu bolest, kao i dijagnostička ispitivanja u okviru monitoringa, pasivnog i aktivnog nadzora na afričku kugu svinja prema planu Ministarstva.
Vrši se dijagnostičko ispitivanje na afričku kugu svinja svih uginulih divljih svinja i reprezentativnog broja odstreljenih divljih svinja na području Republike Srbije, u okviru monitoringa, aktivnog i pasivnog nadzora na afričku kugu svinja, prema planu Ministarstva.
U slučaju pojave bolesti u zemlji vršiće se dijagnostičko ispitivanje u zaraženom i ugroženom području svih uginulih i odstreljenih divljih svinja, kao i domaćih svinja u skladu sa posebnim propisom (uginulih i na bolest sumnjivih) i određenog broja uzoraka prema planu Ministarstva.
Sredstva za sprovođenje aktivnog i pasivnog nadzora i monitoringa kod domaćih i divljih svinja, dijagnostička ispitivanja kod sumnje na afričku kugu svinja, naknadu štete za ubijene životinje u cilju suzbijanja afričke kuge svinja i ubijene u dijagnostičke svrhe, kao i sredstva za sprovođenje naređenih mera u cilju otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja afričke kuge svinja kao naročito opasne zarazne bolesti u zaraženom gazdinstvu/lovištu, kao i sredstva za dijagnostička ispitivanja u zaraženom i ugroženom području, obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Vrši se evidencija i upis u registar Ministarstva svih objekata za uzgoj i držanje riba, odnosno životinja akvakulture, uključujući i ona za sportski ribolov na kojima se obezbeđuje stalni veterinarski nadzor sa redovnim kliničkim pregledom životinja, uzorkovanjem i laboratorijskim ispitivanjima, u cilju utvrđivanja zdravstvenog statusa. Vrši se kontinuiran nadzor i kontrola prometa riba koje potiču iz otvorenih voda. Otvorene vode mogu da se poribljavaju samo ribom poreklom iz uzgajališta na kome su sprovedene mere kontrole bolesti riba.
Na svim pastrmskim ribnjacima:
1) u vreme mresta (novembar-februar) vrši se klinički pregled matičnog jata pastrmskih vrsta riba i uzima 30 uzoraka ovarijalne tečnosti matičnog jata za virusološke analize na prisustvo uzročnika virusne hemoragične septikemije, zarazne hematopoezne nekroze, zarazne nekroze gušterače i bakteriološke analize na prisustvo uzročnika renibakterioze;
2) u proleće se vrši klinički pregled svih uzrasnih kategorija i uzima 30 uzoraka mlađi pastrmskih vrsta riba za virusološke analize na prisustvo uzročnika virusne hemoragične septikemije, zarazne hematopoezne nekroze i zarazne nekroze gušterače i bakteriološke analize na prisustvo uzročnika renibakterioze. Na svim šaranskim ribnjacima:
1) u proleće pri temperaturi ispod 20 ºC i u jesen pri temperaturi vode ispod 18 °C, vrši se klinički pregled šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ) i uzima 30 uzoraka za virusološke analize na prisustvo uzročnika prolećne viremije šarana;
2) u periodu od 1. juna do 1. septembra pri temperaturi vode iznad 20 ºC ali najranije dve nedelje od kada se ta temperatura dostigne, vrši se klinički pregled svih kategorija šaranske mlađi (jednogodišnja i dvogodišnja mlađ) i uzima 30 uzoraka za virusološke analize na prisustvo uzročnika koi herpes viroze.
Svi pozitivni slučajevi koi herpes viroze prijavljuju se Ministarstvu. Ministarstvo će doneti operativni priručnik (stručno metodološko uputstvo) za bolesti riba.
Dijagnostička ispitivanja na bolesti riba obavljaju laboratorije naučnih i specijalističkih veterinarskih instituta akreditovanim metodama.
Ministarstvo može sprovesti program monitoringa na određene bolesti riba od međunarodnog značaja.
Nadležni veterinarski inspektor vrši kontrolu i vodi evidenciju o sprovedenom planu uzorkovanja i ispitivanja.
Sredstva za sprovođenje monitoringa obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
Radi otkrivanja, praćenja i suzbijanja bolesti pčela i zaštite zdravlja pčelinjih zajednica evidentiraju se sva gazdinstva na kojima se uzgajaju pčele, u skladu sa posebnim propisom i sprovode preventivne i dijagnostičke mere za američku kugu pčelinjeg legla, varoozu, tropilelozu i etiniozu.
Uzgoj matica pčela namenjenih za promet vrši se samo ako potiče sa pčelinjaka koji je pod stalnim veterinarsko-sanitarnim nadzorom.
Pčelar vodi i čuva evidenciju o registraciji pčelinjaka i svim sprovedenim preventivnim i dijagnostičkim ispitivanjima iz stava 1. ovog pododeljka, kao i sve sprovedene tretmane sa datumom i nazivom korišćenog sredstva.
U promet se stavljaju samo zdrave pčelinje matice i zajednice, odnosno one koje potiču sa registrovanih gazdinstava i kod kojih su sprovedene predviđene preventivne i dijagnostičke mere iz stava 1. ovog pododeljka.
(a) Američka kuga pčelinjeg legla
Na gazdinstvima u kojima je u 2019. godini utvrđena američka kuga pčelinjeg legla, izvršiće se aktivni nadzor u toku aprila 2020. godine, koji uključuje klinički pregled svih pčelinjih zajednica, kao i onih koje se nalaze u krugu prečnika 3 km od zaraženog pčelinjaka. U slučaju sumnje na bolest, izvršiće se uzorkovanje i dijagnostičko ispitivanje u nadležnom institutu. Klinički pregled i uzorkovanje vrši ovlašćenja veterinarska stanica.
Na gazdinstvima za uzgoj i prodaju matica, ovlašćena veterinarska stanica vrši klinički pregled svih pčelinjih zajednica u proleće i jesen. Ako se utvrdi postojanje sumnje na bolest, uzima se službeni uzorak iz pčelinjih zajednica i dostavlja u nadležnu laboratoriju radi pregleda na američku kugu pčelinjeg legla. Svaka sumnja se potvrđuje laboratorijskim analizama sa procenom starosti procesa.
Na pregled se dostavlja službeni uzorak posebno uzet iz svake pojedinačne sumnjive pčelinje zajednice, i to komad saća sa poklopljenim leglom, veličine 10 cm x 10 cm na kome su znaci bolesti dobro vidljivi, spakovan u odgovarajuću ambalažu.
Sredstva za klinički pregled i dijagnostička ispitivanja iz stava 1. ovog pododeljka, sredstva za naknadu štete koja je nastala uništavanjem košnica posle utvrđivanja američke kuge pčelinjeg legla ako patološki proces nije stariji od dva meseca, dezinfekciju zaraženog pčelinjaka i uništavanje zaraženog roja pčela obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
(b) Varooza
Stalnu kontrolu prisustva i preventivno tretiranje pčelinjih zajednica protiv varooze pčelar sprovodi u toku zime i u sezoni na svim pčelinjacima. U pčelinjacima koji imaju manje od 50 pčelinjih zajednica tretiranje se sprovodi na pet zajednica, dok u pčelinjacima koji imaju više od 50 zajednica tretiranje treba da se vrši na 10% pčelinjih zajednica.
(v) Tropileloza
Ako se u toku preventivnog tretiranja protiv varooze posumnja na tropilelozu, izvršiće se klinički pregled i uzorkovanje od strane nadležnog veterinara pod nadzorom veterinarskog inspektora na uzročnika tropileloze (Tropilaela spp.)
(g) Etinoza
Ako se u toku preventivnog tretiranja protiv varooze posumnja na etinozu izvršiće se klinički pregled i uzorkovanje od strane nadležnog veterinara pod nadzorom veterinarskog inspektora na etinozu (Aethina tumida).
m) Zdravstveni nadzor kod divljači i divljih životinja
U cilju praćenja i kontrole zdravstvenog stanja i utvrđivanja prisustva zaraznih i parazitskih bolesti kod divljači i divljih životinja u slobodnoj prirodi intenzivnom, odnosno farmskom uzgoju sprovodi se dijagnostičko ispitivanje, odnosno imunoprofilaktičke mere u zavisnosti od životinjske vrste i epizootiološke situacije, na osnovu plana Ministarstva, a na predlog nadležnog instituta. Korisnik lovišta treba da obezbedi uslove za sprovođenje zdravstvene zaštite divljači i naloženih mera u lovištu.
Vrše se dijagnostička ispitivanja divljači i divljih životinja na bolest plavog jezika, slinavku i šap, TSE (CVD), brucelozu, tuberkulozu, groznicu zapadnog Nila, kju groznicu, trihinelozu, tularemiju, ehinokokozu i fasciloidozu po planu Ministarstva.
Korisnik lovišta prijavljuje uginuća i sanitarni odstrel divljači u lovištu veterinaru ili veterinarskom inspektoru. Organizovanje, uzimanje i slanje leševa/patološkog materijala u nadležni naučni ili specijalistički institut vrši ovlašćena veterinarska stanica/služba na osnovu pasivnog nadzora uz obaveštavanje veterinarskog inspektora. Ako se na osnovu kliničkih simptoma, anamnestičkih podataka i epizootiološke situacije, kao i rezultata obdukcionog nalaza kod uginule ili odstreljene divljači, posumnja na pojavu zarazne bolesti vrši se dijagnostičko ispitivanje i epizootiološki uviđaj.
Preseljenje i transport divljači i divljih životinja ne vrši se bez prethodno sprovedenog kliničkog pregleda. Ako se vrši preseljenje divljači u lovište koje se nalazi u drugoj epizootiološkoj jedinici vrši se dijagnostičko ispitivanje po programu nadležnog naučnog ili specijalističkog instituta, uz saglasnost Ministarstva. Korisnik lovišta obezbeđuje karantinski prostor za smeštaj divljači do dobijanja rezultata dijagnostičkog ispitivanja.
Dijagnostičko ispitivanje po programu nadležnog naučnog ili specijalističkog instituta vrši se i u intenzivnom uzgoju divljači, u odgajalištima i na farmama divljači. U prometu divljači, u karantinskom prostoru, odgajalištima i na farmama divljači omogućava se i identifikacija jedinki, kao i odvojeno držanje različitih vrsta divljači.
Sredstva za patomorfološki pregled uginuća kod sumnje na naročito opasne zarazne bolesti i jedinki odstreljenih tokom sanitarnih odstrela odobrenog od strane Ministarstva u cilju suzbijanja zaraznih bolesti, uzorkovanja i dijagnostička ispitivanja iz stava 2. ovog pododeljka obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
n) Medi Visna ovaca i Artritis i encefalitis koza
Slučaj bolesti medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza predstavlja stanje bolesti u kome su izraženi klinički simptomi i kod koje je dijagnostičkim ispitivanjima utvrđeno prisustvo infekcije.
Na osnovu rezultata aktivnog i pasivnog epizootiološkog nadzora i dijagnostičkih ispitivanja, vršiće se uspostavljanje zdravstvenog statusa gazdinstava ovaca i koza na bolesti medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza, kao i evidentiranje i registracija u Centralnoj bazi gazdinstava na kojima su uspostavljeni zdravstveni statusi na ove infekcije, prema programu Ministarstva. U zavisnosti od zdravstvenog statusa prema ovim infekcijama, vrši se kategorizacija gazdinstava, na sledeći način:
1) gazdinstva sa nepoznatim zdravstvenim statusom (ukoliko nisu vršena dijagnostička ispitivanja);
2) gazdinstva u kojima je utvrđena infekcija (ukoliko su utvrđeni slučajevi bolesti);
3) gazdinstva slobodna od medi visna ovaca, odnosno artritisa i encefalitisa koza (ukoliko su sve životinje u poslednjih 12 meseci dijagnostički ispitane najmanje jednom sa negativnom serološkim nalazom, ukoliko se u toku epizootiološkog nadzora nisu utvrdili klinički simptomi bolesti, a u stado se nisu uvodila bolesna ili seropozitivna grla).
U cilju utvrđivanja prevalencije medi visna ovaca i artritisa i encefalitisa koza vrši se dijagnostičko ispitivanje ovaca, odnosno koza na ove bolesti na farmama ovaca i koza, prema programu monitoringa Ministarstva.
Ministarstvo će doneti operativni priručnik (stručno metodološko uputstvo) za artritis i encefalitis koza i medi visna ovaca.
Sredstva za sprovođenje monitoringa na artritis i encefalitis koza i medi visna ovaca, ubijanje i neškodljivo uništavanje klinički obolelih životinja sa pozitivnim laboratorijskim nalazom obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
VIII DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA KOD POBAČAJA I VOĐENJE EVIDENCIJE O POBAČAJIMA I IZVRŠENIM DIJAGNOSTIČKIM ISPITIVANJIMA
Vlasnik, odnosno držalac životinje prijavljuje svaki slučaj pobačaja kod krava, junica, ovaca, koza, krmača, nazimica i kobila veterinarskoj organizaciji.
Organizovanje, uzimanje i slanje patološkog materijala i krvi u nadležni naučni ili specijalistički institut vrši ovlašćena veterinarska stanica/služba na osnovu pasivnog nadzora uz nadzor veterinarskog inspektora, radi utvrđivanja uzroka pobačaja.
Dijagnostička ispitivanja kod pobačaja vršiće se:
1) kod goveda na: brucelozu, leptospirozu, listeriozu, kampilobakteriozu, hlamidiozu, virusnu dijareju goveda (BVD), infektivni bovini rinotraheitis/infektivni bovini pustovaginitis (IBR/IPV), kju groznicu toksoplazmozu i infekciju izazvanu neosporama;
2) kod ovce i koze na: brucelozu, leptospirozu, listeriozu, hlamidiozu, kju groznicu, salmonelozu i toksoplazmozu, kampilobakteriozu i infekciju izazvanu neosporama;
3) kod svinje na: brucelozu, leptospirozu, toksoplazmozu, Aujeskijevu bolest, klasičnu kugu svinja, afričku kugu svinja, parvovirozu, infekciju izazvanu cirkovirusom tipa 2 i virusom PRRS-a;
4) kod kopitara na: brucelozu, leptospirozu, salmonelozu, listeriozu, kampilobakteriozu, virusni arteritis konja (EVA) i rinopneumonitis konja (konjski herpesvirus tip 1 ili EHV-1).
Dijagnostičke metode za ispitivanje pobačaja su:
1) kod goveda:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metoda |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
BVD |
VNT ili ELISA |
IBR/IPV |
VNT ili ELISA |
Kju groznica |
ELISA |
Hlamidioza |
ELISA |
Neosporoza |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
*samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metoda |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi |
Sekcija ploda i uzorkovanje za |
plodovi) |
laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR / real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR / real-time PCR |
Hlamidioza |
PCR / real-time PCR |
Kju groznica |
PCR / real-time PCR |
Neosporoza |
PCR / real-time PCR |
BVD |
RT- PCR / real-time RT- PCR |
IBR/IPV |
PCR / real-time PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Campylobacter/Listeria)** |
API System / BBL System |
Toksoplazmoza |
PCR / real-time PCR |
* u slučajevima kada nije dostavljen uzorak krvi majke, već samo pobačeni
plod
** samo u slučajevima izolacija ovih vrsta bakterija
2) kod ovaca i koza:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Kju groznica |
ELISA |
Hlamidioza |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
Neosporoza |
ELISA |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR / real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR / real-time PCR |
Hlamidioza |
PCR / real-time PCR |
Kju groznica |
PCR / real-time PCR |
Toksoplazmoza |
PCR / real-time PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Salmoneloza |
Aerobna kultivacija |
Neosporoza |
PCR / real-time PCR |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Salmonella/Listeria)** |
API System / BBL System |
* u slučajevima kada nije dostavljena krv majke, već samo pobačeni plod
**samo u slučajevima izolacija ovih vrsta bakterija
3) kod svinja:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Aujeskijeva bolest |
VNT / ELISA (gE) |
Parvoviroza |
HI test |
ELISA |
|
Klasična kuga svinja |
ELISA |
PRRS |
ELISA |
Leptospiroza |
MAT |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR / real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR / real-time PCR |
Toksoplazmoza |
PCR / real-time PCR |
Aujeskijeva bolest |
PCR / real-time PCR |
Parvoviroza |
PCR / real-time PCR |
Cirkovirusa infekcija |
PCR / real-time PCR |
PRRS |
RT- PCR / real-time RT- PCR |
Afrička kuga svinja |
RT- PCR / real-time RT- PCR |
Klasična kuga svinja |
RT- PCR / real-time RT- PCR |
*u slučajevima kada nije dostavljena krv majke, već samo pobačeni plod
4) kod kopitara:
A) serološka ispitivanja:
Bolest |
Metod |
Bruceloza |
BAB |
ELISA* |
|
Konjski herpesvirus tip 1 |
VNT ili ELISA |
Virusni arteritis konja |
VNT ili ELISA |
* samo u slučaju pozitivnog nalaza BAB metodom radi se ELISA
B) dokazivanje uzročnika iz patološkog materijala pobačenih fetusa:
Bolest |
Metod |
Obdukcija (samo kada su dostavljeni celi plodovi) |
Sekcija ploda i uzorkovanje za laboratorijsko ispitivanje |
Bruceloza* |
PCR / real-time PCR |
Leptospiroza |
PCR / real-time PCR |
Konjski herpesvirus tip 1 |
PCR / real-time PCR |
Virus virusnog arteritisa konja |
RT- PCR / real-time RT- PCR |
Listerioza |
Aerobna kultivacija |
Salmoneloza |
Aerobna kultivacija |
Kampilobakterioza |
Mikroaerofilna kultivacija |
Biohemijska identifikacija i tipizacija bakterija (Salmonella / Listeria / Campylobacter)** |
API System / BBL System |
* samo u slučaju pozitivnog serološkog nalaza
** samo u slučaju pozitivnog nalaza bakterija
Naučni i specijalistički instituti evidentiraju sprovedena dijagnostička ispitivanja i epizootiološke podatke za svaki slučaj pobačaja, uključujući i podatke o poreklu uzorka, vrsti životinje i identifikacionim podacima životinje, uzroku pobačaja, rezultatima ispitivanja i epizootiološkoj povezanosti sa drugim slučajevima. Izveštaji o rezultatima ispitivanja na pobačaj dostavljaju se Ministarstvu i nadležnom veterinarskom inspektoru. Veterinarski instituti dostavljaju godišnji izveštaj do kraja januara 2020. godine za svoje epizootiološko područje o sprovedenim dijagnostičkim ispitivanjima kod pobačaja sa podacima o broju pobačaja, vrsti životinje, identifikacionim broju životinje, mestu porekla životinje - opština, mesto, ID gazdinstva i rezultatima ispitivanja.
Sredstva za uzorkovanje i dijagnostička ispitivanja radi utvrđivanja uzroka pobačaja obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
IX DIJAGNOSTIČKO ISPITIVANJE PRIPLODNIH BIKOVA, NERASTOVA, OVNOVA I JARČEVA, PASTUVA KOJI SE KORISTE ZA PRIRODNO PARENJE I PROIZVODNJU SEMENA U CENTRIMA ZA VEŠTAČKO OSEMENJAVANJE
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih bikova u centrima za veštačko osemenjavanje i priplodnih bikova koji se koriste za prirodno parenje podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje na brucelozu, tuberkulozu, enzootsku leukozu goveda, kampilobakteriozu, trihomonijazu, bovinu virusnu dijareju, infektivni bovini rinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i leptospirozu.
Vrši se i virusološko ispitivanje semena na svakih šest meseci na goveđu virusnu dijareju i Šmalenberg infekciju, a na svaka tri meseca na infektivni bovini rinotraheitis i infektivni pustulozni vulvovaginitis i mikrobiološka ispitivanja ispirka prepucijuma bikova na Campylobacter fetus sbsp. Venerealis i Trichomonas fetus na svakih šest meseci.
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih nerastova u centrima za veštačko osemenjavanje svinja podležu sve priplodne životinje dva puta godišnje, a nerastova koji se koriste za prirodni pripust za potrebe sopstvenog stočarstva jedanput godišnje, i to na:
1) brucelozu (B. abortus, B. suis);
2) tuberkulozu;
3) Aujeskijevu bolest (serum neutralizacija ili ELISA);
4) leptospirozu (MAT metoda);
5) PRRS (ELISA);
6) Klasičnu kugu svinja (KKS);
7) Afričku kugu svinja (AKS).
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih ovnova i jarčeva za veštačko osemenjavanje i prirodni pripust za potrebe sopstvenog stočarstva podležu sve priplodne životinje najmanje jednom godišnje, na sledeće bolesti:
1) bruceloza (B. melitensis);
2) medi visna ovaca, odnosno artritis i encefalitis koza;
3) kju groznica;
4) epididimitis ovaca (B. ovis).
Dijagnostičkom ispitivanju priplodnih pastuva podležu sve muške jedinke koje se koriste za prirodni pripust najmanje jednom godišnje, u zavisnosti od sprovođenja vakcinacije, i to na sledeće bolesti:
1) virusni arteritis konja (EVA);
2) rinopneumonitis konja (konjski herpesvirus tip 1 ili EHV-1).
Priplodne životinje moraju da budu klinički zdrave, a rezultati laboratorijskih ispitivanja na navedene bolesti negativni, uzimajući u obzir da li su sprovedene imunoprofilaktičke mere.
O rezultatima laboratorijskih ispitivanja životinja u centrima za veštačko osemenjavanje, odnosno priplodnih mužjaka, naučni i specijalistički institut obaveštava nadležnog veterinarskog inspektora, odnosno Ministarstvo putem mesečnog, odnosno godišnjeg izveštaja, kao i bez odlaganja ako se utvrdi prisustvo zarazne bolesti kod životinje koja se ispituje.
Sredstva za dijagnostička ispitivanja na brucelozu priplodnih bikova, ovnova, jarčeva i nerastova, za tuberkulozu priplodnih bikova i nerastova i enzootsku leukozu priplodnih bikova obezbeđena su u budžetu Republike Srbije.
X PLAN SPROVOĐENJA IMUNOPROFILAKTIČKIH MERA I DIJAGNOSTIČKIH ISPITIVANJA, SUBJEKTI KOJI SPROVODE MERE I KONTROLA SPROVOĐENJA PROGRAMA MERA
Sprovođenje aktivnosti po Programu mera (vakcinacija, tuberkulinizacija, vađenje krvi, uzorkovanje materijala za dijagnostička ispitivanja i dr), vrše veterinarske organizacije kojima su ustupljeni poslovi iz Programa mera zdravstvene zaštite životinja, osim poslova vakcinacije pasa i mačaka, koje mogu obavljati sve veterinarske organizacije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo.
Veterinarske službe sprovode Program mera za potrebe sopstvenog stočarstva.
Pre početka sprovođenja imunoprofilaktičkih mera i dijagnostičkih ispitivanja ovlašćene veterinarske stanice/službe prave mesečni plan sprovođenja Programa mera koji se dostavlja nadležnom veterinarskom inspektoru i nadležnom institutu.
Dijagnostička ispitivanja po Programu mera obavljaju naučni i specijalistički veterinarski instituti po osnovu teritorijalne nadležnosti (na epizootiološkom području za koje su osnovani), Zavod za antirabičnu zaštitu - Pasterov zavod u Novom Sadu, Institut za higijenu i tehnologiju mesa u Beogradu, Poljoprivredi fakultet u Novom Sadu i Fakultet veterinarske medicine u Beogradu. U slučaju da nadležni veterinarski institut nije akreditovan za sprovođenje propisanih metoda, uzorke dostavlja na ispitivanje u naučni ili specijalistički institut koji je akreditovan za ta ispitivanja.
Sakupljanje, preradu i uništavanje sporednih proizvoda životinjskog porekla, odnosno neškodljivo uklanjanje leševa životinja, obavljaju veterinarske ustanove i privredno društvo koje posluje sredstvima u državnoj svojini, kao i pravna lica koja ispunjavaju propisane uslove i kojima je Ministarstvo ugovorom poverilo poslove sakupljanja, prerade i uništavanja sporednih proizvoda životinjskog porekla.
Ispitivanja za vrste i kategorije životinja koja nisu propisana ovim programom mera sprovode se u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje određena bolest.
Naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti vrše distribuciju vakcina protiv klasične kuge svinja, atipične kuge živine, bolesti plavog jezika, nodularnog dermatitisa i besnila, kao i dijagnostičkog sredstva za sprovođenje tuberkulinizacije. Takođe, instituti vrše distribuciju svih ostalih vakcina koje se koriste u realizaciji preventivnih imunoprofilaktičkih mera po Programu mera.
Nadležni instituti odmah po dobijanju pozitivnog nalaza na infektivne bolesti dostavljaju rezultate ispitivanja veterinarskom inspektoru i Ministarstvu u skladu sa posebnim propisom.
U cilju obezbeđivanja vakcina protiv određenih zaraznih bolesti, kao i dijagnostičkih sredstava, koji nisu dostupni na području Republike Srbije, Ministarstvo može organizovati interventni uvoz vakcine na predlog nadležnih veterinarskih instituta, odnosno veterinarskih organizacija i uzgajivača, u skladu sa propisima koji regulišu promet veterinarskih lekova. Nacionalne referentne laboratorije dužne su da raspolažu dovoljnim količinama dijagnostikuma visoke specifičnosti i osetljivosti za potrebe ranog otkrivanja bolesti i potvrdna ispitivanja za koje im je izdato rešenje o referentnosti i učestvuju u međulaboratorijskim ispitivanjima i razmeni znanja sa svetskim referentnim laboratorijama, odnosno referentnim laboratorijama Evropske unije.
Nacionalne referentne laboratorije za pojedine zarazne bolesti životinja organizuju međulaboratorijska uporedna ispitivanja u kojima je učešće obavezno za ostale laboratorije koje vrše dijagnostiku tih bolesti.
Ovlašćene veterinarske stanice/službe i nadležni naučni, odnosno specijalistički veterinarski instituti evidentiraju poslove po Programu mera.
Veterinarska inspekcija i nadležni institut vrše analizu sprovođenja Programa mera za sve ovlašćene veterinarske stanice/službe jedanput mesečno za prethodni mesec uzimajući u obzir mesečni plan, mesečni izveštaj, uključujući i fakturni izveštaj koji dostavljaju ovlašćene veterinarske stanice/službe, podatke iz Centralne baze, podatke o isporukama vakcina, tuberkulina, vakutajnera, obrazaca i drugih sredstava za sprovođenje Programa mera, kao i stanju lagera, epizootiološke podatke, kao i rezultate službenih kontrola i druge podatke.
U slučaju utvrđivanja nepravilnosti u realizaciji poslova po Programu mera, veterinarski inspektor bez odlaganja nalaže mere za otklanjanje nepravilnosti i o tome obaveštava Ministarstvo i nadležni institut.
Nadležna veterinarska stanica u toku aktivnog nadzora u slučaju uočenih nepravilnosti u sprovođenju mera zdravstvene zaštite životinja, obeležavanja, registracije i praćenja kretanja kao i vođenja i čuvanja propisane dokumentacije, sačinjava Zapisnik o aktivnom nadzoru o uočenim nepravilnosti, u tri primerka. Orginalan primerak zapisnika dostavlja se nadležnom vetrinarskom inspektoru.
O rezultatima analize sprovođenja Programa mera za sve ovlašćene veterinarske stanice/službe, šef odseka veterinarske inspekcije i nadležni epizootiolog, sastavljaju zbirni mesečni izveštaj za svaki upravni okrug (prema posebnom obrascu), institut dostavlja Ministarstvu zbirni mesečni izveštaj najkasnije desetog u tekućem mesecu za prethodni mesec. U slučajevima kada se konstatuju neispravnosti, u izveštaju se navodi tačan opis neispravnosti konstatovan od strane veterinarske inspekcije, kao i mere koje su preduzete.
O rezultatima kontrole, kao i o naloženim merama veterinarska inspekcija obaveštava Ministarstvo desetog u mesecu za prethodni mesec, odnosno odmah posle utvrđivanja nedostataka.
Do kraja januara 2021. godine veterinarska inspekcija sačinjava godišnji izveštaj izvršenih kontrola sprovođenja Programa mera u 2020. godini.