ZAKONO MATIČNIM KNJIGAMA("Sl. glasnik SR Srbije", br. 27/86 - prečišćen tekst) |
O ličnim stanjima građana vode se matična knjiga rođenih, matična knjiga venčanih i matična knjiga umrlih.
U matične knjige upisuju se činjenice o rođenju, braku i smrti i druge činjenice predviđene zakonom, kao i promene u vezi sa ovim činjenicama.
Izvodi iz matičnih knjiga i uverenja koja se izdaju na osnovu matičnih knjiga imaju dokaznu snagu javnih isprava.
Matične knjige vode se po matičnim područjima, koja određuje skupština opštine, za svako naseljeno mesto (selo, naselje) zasebno.
Matične knjige neposredno vodi ovlašćeni radnik - Matičar.
Matičar ima zamenika, koji zamenjuje matičara u slučaju njegove odsutnosti ili sprečenosti, sa svim ovlašćenjima matičara.
U matičnu knjigu rođenih upisuju se, pored podataka propisanih članom 2. Zakona o osnovnim podacima za matične knjige ("Službeni list SFRJ", broj 6/73 - u daljem tekstu: Savezni zakon) i datum i mesto rođenja roditelja deteta: produženje i prestanak produženja roditeljskog prava (staranje) i drugi podaci određeni zakonom ili drugim propisom donetim na osnovu zakona.
Nadležni organ dužan je da odluku o činjenicama i promenama u vezi sa činjenicama iz stava 1. ovog člana dostavi nadležnom matičaru u roku od 15 dana od dana kada je postala pravosnažna.
Rođenje deteta prijavljuje se usmeno ili pismeno radi upisa u matičnu knjigu rođenih matičaru matičnog područja na kome je mesto u kome se dete rodilo.
Rođenje deteta u saobraćajnom sredstvu prijavljuje se matičaru matičnog područja na kome je mesto gde se putovanje majke završilo.
Rođenje deteta u zdravstvenoj organizaciji dužna je da prijavi zdravstvena organizacija.
Rođenje deteta van zdravstvene organizacije dužan je da prijavi otac deteta, a ako on nije u mogućnosti da to učini, drugi član domaćinstva, odnosno lice u čijem stanu je dete rođeno, ili majka čim za to bude sposobna, ili babica ili lekar koji su sudelovali pri porođaju, a kad ovih lica nema ili su u nemogućnosti da rođenje prijave - lice koje je saznalo za rođenje deteta.
Rođenje deteta prijavljuje se u roku od 15 dana od dana rođenja.
Ako je dete mrtvo rođeno, rođenje se mora prijaviti u roku od 24 časa od dana rođenja mrtvog deteta.
Lica koja su po propisima o ličnom imenu ovlašćena da određuju lično ime deteta dužna su da radi upisa u matičnu knjigu rođenih prijave nadležnom matičaru lično ime deteta najdocnije u roku od dva meseca od dana rođenja deteta.
Dete čiji su roditelji nepoznati upisuje se u matičnu knjigu rođenih mesta gde je nađeno.
Upis se vrši na osnovu rešenja nadležnog organa starateljstva.
Rešenje o upisu sadrži: lično ime i pol deteta, dan, mesec, godinu, čas i mesto rođenja deteta. Kao mesto rođenja upisuje se mesto gde je dete nađeno.
Organ starateljstva donosi rešenje iz stava 2. ovog člana na osnovu zapisnika o nalasku deteta. Ovaj zapisnik organ starateljstva dostavlja matičaru zajedno sa svojim rešenjem.
Usvojeno dete upisuje se u matičnu knjigu rođenih matičnog područja na kome je mesto gde je dete rođeno, odnosno nađeno.
Potpuno usvojeno dete upisuje se u matičnu knjigu rođenih matičnog područja na kome je mesto gde je dete rođeno, odnosno nađeno, a na zahtev usvojioca upisaće se u matičnu knjigu rođenih matičnog područja po mestu prebivališta usvojioca.
Upis činjenica iz st. 1. i 2. ovog člana, vrši se na osnovu rešenja nadležnog organa starateljstva. Rešenje sadrži: lično ime i pol deteta, dan, mesec, godinu, čas i mesto rođenja, državljanstvo deteta i podatke o roditeljima, a u slučaju potpunog usvojenja umesto podataka o roditeljima, podatke o usvojiocima.
U matičnu knjigu venačnih upisuju se, pored podataka propisanih članom 3. Saveznog zakona i promena imena i prezimena bračnih drugova i ime i prezime tumača, ako je njegovo prisustvo pri sklapanju braka bilo neophodno.
Zaključenje braka upisuje se u matičnu knjigu venčanih, koja se vodi za naseljeno mesto u kome je brak zaključen.
Presudu kojom se utvrđuje postojanje braka, kojom se brak oglašava nepostojećim ili se poništava ili se izriče razvod braka, sud će u roku od 15 dana od dana kada je postala pravosnažna dostaviti nadležnom matičaru radi upisa u matičnu knjigu venčanih i matičnu knjigu rođenih.
Činjenica smrti prijavljuje se usmeno ili pismeno matičaru područja na kome je mesto gde je smrt nastupila, radi upisa podataka propisanih članom 4. Saveznog zakona.
Činjenica smrti na saobraćajnom sredstvu prijavljuje se matičaru matičnog područja na kome je mesto gde se nalazilo saobraćajno sredstvo u kome je smrt nastupila, a ako se ne zna gde je smrt nastupila, matičaru matičnog područja na kome je mesto gde se umrli sahranjuje. Ako se umrli sahranjuje u inostranstvu, činjenica smrti se prijavljuje matičaru matičnog područja na kome je mesto gde je utvrđeno da je smrt nastupila, a ako nije poznato gde je smrt nastupila - matičaru gde je leš nađen.
Činjenica smrti mora se nadležnom matičaru prijaviti u roku od tri dana od dana smrti, odnosno od dana nalaženja leša umrlog lica.
Ako je posebnim propisom određen za sahranu kraći rok od tri dana, činjenica smrti mora se prijaviti pre sahrane.
Činjenicu smrti dužni su da prijave članovi porodice sa kojima je umrli živeo. Ako ovih nema ili su oni u nemogućnosti da to učine, činjenicu smrti dužna su da prijave druga lica sa kojima je umrli živeo ili drugi članovi porodice koji su saznali za smrt, odnosno lice u čijem je stanu smrt nastupila. Ako nema ni ovih lica, činjenicu smrti dužno je da prijavi lice koje je prvo za smrt saznalo.
Činjenicu smrti za lice koje je umrlo u zdravstvenoj organizaciji, kasarni, kazneno-popravnoj ustanovi, hotelu, internatu ili drugoj ustanovi ili organizaciji dužna je da prijavi ustanova ili organizacija u kojoj je lice umrlo.
Prilikom prijavljivanja činjenice smrti mora se podneti potvrda o smrti koju izdaje lekar, odnosno zdravstvena organizacija ako je lice umrlo u zdravstvenoj organizaciji.
Bez potvrde o smrti matičar ne sme upisati činjenicu smrti u matičnu knjigu.
Činjenicu smrti lica čiji je leš nađen matičar upisuje na osnovu zapisnika o nalasku leša.
U slučaju nasilne smrti organ koji vrši uviđaj dužan je da u roku od tri dana dostavi jedan primerak zapisnika o uviđaju, matičaru matičnog područja na kome je mesto gde je smrt nastupila.
Sahrana umrlog lica može se izvršiti pre prijavljivanja smrti matičaru, na osnovu dozvole nadležnog opštinskog organa unutrašnjih poslova, ako iz opravdanih razloga nije bilo moguće prijaviti činjenicu smrti matičaru.
Proglašenje nestalog lica umrlim i smrt dokazana u sudskom postupku upisuje se u matičnu knjigu umrlih na osnovu pravosnažne sudske odluke. Sud je dužan da ovu odluku dostavi u roku od 15 dana od dana njene pravosnažnosti matičaru matičnog područja na kome je bilo poslednje prebivalište umrlog.
Ako je poslednje prebivalište umrlog nepoznato ili je u inostranstvu, sud će odluku dostaviti matičaru matičnog područja na kome je mesto rođenja tog lica, a ako je njegovo mesto rođenja u inostranstvu - matičaru matičnog područja na kome je sedište suda koji je odluku doneo.
Matične knjige vode se u dva primerka. Drugi primerak matičnih knjiga se vodi kao prepis ili overena fotokopija prvog primerka - izvornika ili se vodi na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka.
Ako se drugi primerak matičnih knjiga vodi na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka, matičar istovremeno sa upisom podataka u prvi primerak - izvornik, iste podatke unosi putem terminala na sredstvo za automatsku obradu podataka na kome se vodi drugi primerak.
Matičar upisuje u matične knjige samo one činjenice i podatke koji su mu prijavljeni, odnosno koje sadrži akt nadležnog organa.
U prijavi za upis u matične knjige moraju se navesti istiniti podaci.
Matičar je dužan da upis u matičnu knjigu izvrši bez odlaganja.
Ako postoji osnovana sumnja da su pojedini podaci koji se upisuju u matičnu knjigu netačni, matičar je dužan da pre upisa proveri tačnost tih podataka.
Matičar je dužan da izvršeni upis u matičnu knjigu pročita licu koje prijavljuje činjenice, odnosno svedocima i da to potvrdi u matičnoj knjizi.
Upis u matičnu knjigu potpisuje lice koje je prijavilo činjenice, svedoci i matičar.
Ako lice koje prijavljuje činjenice ili svedok odbije da potpiše upis koji je izvršen u matičnu knjigu, matičar će to utvrditi u matičnoj knjizi i o tome sačiniti zabelešku.
Ako su činjenice rođenja ili smrti prijavljene po isteku 30 dana od dana kada su se desile, matičar sme izvršiti upis ovih činjenica u matične knjige samo na osnovu rešenja nadležnog organa za vođenje matičnih knjiga na čijoj se teritoriji vodi matična knjiga u koju se ima izvršiti upis.
Ako matičnu knjigu u kojoj treba izvršiti naknadni upis vodi drugi matičar, matičar koji je izvršio upis dužan je da u roku od tri dana od dana izvršenja upisa dostavi izveštaj o izvršenom upisu matičaru koji vodi matičnu knjigu u kojoj treba izvršiti naknadni upis.
Matičar je dužan da u roku od 15 dana o smrti svakog lica izvesti organ nadležan za vođenje evidencije o prebivalištu i boravištu građana, a ukoliko je umrlo lice posedovalo ličnu kartu, onda i organ nadležan za izdavanje lične karte.
Greške koje je primetio pre zaključenja upisa u matičnu knjigu, matičar može sam ispraviti.
Ispravke u matičnim knjigama mogu se vršiti samo na osnovu odluke nadležnog organa.
Matične knjige se zaključuju i overavaju krajem svake godine.
Izvornik matičnih knjiga čuva matičar, a drugi primerak matičnih knjiga nadležni opštinski organ unutrašnjih poslova.
Matične knjige moraju se čuvati na način koji u najvećoj meri obezbeđuje njihovu sigurnost od oštećenja i uništenja.
Izvornik i drugi primerak matičnih knjiga ne smeju se čuvati u istoj zgradi.
O svakom naknadnom upisu ili ispravci u izvorniku zaključene matične knjige matičar je dužan da u roku od tri dana od dana izvršenja upisa odnosno ispravke dostavi organu unutrašnjih poslova koji čuva drugi primerak matične knjige prepis naknadnog upisa, odnosno ispravke radi unošenja u drugi primerak matične knjige.
Drugi primerak matičnih knjiga na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka vodi se u opštinskom organu unutrašnjih poslova ili drugom organu nadležnom za čuvanje tog primerka.
Vođenje drugog primerka matičnih knjiga na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka može se poveriti drugom organu ili organizaciji.
Ako se drugi primerak matičnih knjiga vodi na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka, matičar svaki naknadni upis ili ispravku unosi istovremeno u izvornik zaključene matične knjige i putem terminala na sredstvo za automatsku obradu podataka na kome se vodi drugi primerak.
Ako se drugi primerak matičnih knjiga na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka ne vodi u opštinskom organu unutrašnjih poslova, odnosno drugom organu nadležnom za čuvanje tog primerka, već se vodi u drugom organu ili organizaciji, matičar je dužan u roku od tri dana od zaključenja izvornika da dostavi nadležnom opštinskom organu unutrašnjih poslova, odnosno drugom nadležnom organu na čuvanje magnetnu traku sa memorisanim sadržajem izvornika za tu godinu, a svake naredne godine do 15. januara da dostavi novu magnetnu traku sa memorisanim sadržajem izvornika za istu godinu radi obezbeđenja ažurnosti sadržaja i trajnosti magnetne trake koja se čuva.
Ako činjenice rođenja, zaključenja braka i smrti lica koja borave u inostranstvu nisu upisane u matične knjige koje se vode u jugoslovenskim diplomatskim ili konzularnim predstavništvima, upisuju se u matične knjige koje se vode po ovom zakonu.
Upis činjenica iz stava 1. ovog člana vrši se na osnovu izvoda iz matične knjige inostranog organa koji podnosi stranka, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno.
Ako se ne može pribaviti izvod iz matične knjige inostranog organa, upis činjenica iz stava 1. ovog člana vrši se na osnovu odluke nadležnog suda, odnosno rešenja nadležnog opštinskog organa uprave.
Činjenice rođenja, zaključenja braka i smrti, u slučaju iz člana 35. ovog zakona, upisuju se u matične knjige, i to:
1. činjenice rođenja - po mestu poslednjeg prebivališta roditelja, a ako roditelji nisu imali zajedničko prebivalište, upis se vrši po mestu prebivališta jednog od roditelja, a ako je mesto prebivališta roditelja nepoznato, upis se vrši po mestu rođenja jednog od roditelja;
2. činjenice zaključenja braka - po mestu poslednjeg prebivališta bračnih drugova, a ako bračni drugovi nisu imali zajedničko prebivalište, upis se vrši po mestu prebivališta jednog od bračnih drugova, a ako je poslednje prebivalište bračnih drugova nepoznato, upis se vrši po mestu rođenja jednog od bračnih drugova;
3. činjenice smrti - po mestu rođenja umrlog.
Ako se činjenica rođenja zaključenja braka i smrti ne mogu upisati u matične knjige na način propisan u stavu 1. ovog člana, zbog toga što je mesto rođenja lica nepoznato ili je u inostranstvu, upis se vrši u matične knjige one opštine na teritoriji grada Beograda koju odredi Skupština grada Beograda.
Činjenice rođenja, zaključenja braka i smrti, u slučaju kada je mesto rođenja lica nepoznato ili je u inostranstvu, a zahteva se upis u matične knjige koje se vode na teritoriji socijalističke autonomne pokrajine upisaće se u matične knjige one opštine koju odredi nadležni organ socijalističke autonomne pokrajine.
Ako usled više sile ili drugih sličnih razloga pojedine činjenice i podaci nisu mogli biti upisani u matične knjige, naknadni upis tih činjenica i podataka u matične knjige može se izvršiti samo na osnovu rešenja organa nadležnog za vođenje matičnih knjiga.
Matičar izvode iz matičnih knjiga izdaje na osnovu podataka sadržanih u izvorniku.
Matičar izvode može izdavati i na osnovu podataka iz drugog primerka matičnih knjiga koje se vode na savremenim sredstvima za automatsku obradu podataka, s tim što je dužan pre izdavanja izvoda da ove podatke sravni sa podacima iz izvornika.
Izvodi iz matičnih knjiga sadrže poslednje podatke koji su upisani u matične knjige do vremena izdavanja izvoda.
Uverenja koja se izdaju na osnovu matičnih knjiga sadrže pojedine podatke upisane u matične knjige ili pojedine činjenice o ličnom stanju građana koje proizilaze iz tih podataka.
Izvodi iz matičnih knjiga i uverenja o pojedinim podacima ili o pojedinim činjenicama upisanim u matične knjige izdaju se na zahtev zainteresovanog lica. Izdavanje izvoda i uverenja matičar će odbiti samo ako je očigledno da se radi o zloupotrebi.
Pravo uvida u matične knjige ima zainteresovano lice. Uvid u matične knjige matičar neće dozvoliti licu za koje osnovano posumnja da nema opravdani interes.
Uvid u spise i rešenja na osnovu kojih se vrši upis u matične knjige dozvoliće se licu na koje se ti podaci odnose, ili članu njegove uže porodice, ili usvojiocu, odnosno staraocu, a drugom licu - samo kad ima za to neposredan i na zakonu zasnovan pravni interes.
Nadležni organ unutrašnjih poslova vrši nadzor nad vođenjem matičnih knjiga i u slučaju kada je odlukom skupštine opštine, saglasno zakonu, propisano da određene poslove u vezi sa vođenjem matičnih knjiga vrši neki drugi organ uprave.
Novčanom kaznom do 2.000 dinara kazniće se za prekršaj:
1. ko u propisanom roku ne prijavi rođenje deteta (čl. 6. i 7), ili ne odredi lično ime deteta (član 8), ili ne prijavi smrt u određenom roku (čl. 15. i 16);
2. ko prijavi rođenje koje se nije desilo ili zlonamerno da netačne podatke o rođenju (član 23. stav 2);
3. ko prijavi smrt koja se nije desila ili zlonamerno da netačne podatke o umrlom (član 23. stav 2);
4. ko pre prijavljivanja smrti matičaru izvršni sahranu bez dozvole nadležnog organa (član 20).
Za prekršaj iz stava 1. tač. 1. do 3. ovog člana kazniće se zdravstvena organizacija ili drugo pravno lice novčanom kaznom do 20.000 dinara, a odgovorno lice u toj organizaciji ili drugom pravnom licu - novčanom kaznom do 2.000 dinara.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Matične knjige koje su vođene do 9. maja 1946. godine, kao i izvodi iz tih matičnih knjiga i uverenja koja se izdaju na osnovu tih matičnih knjiga, imaju dokaznu snagu javnih isprava.
Izvode i uverenja iz tih matičnih knjiga izdaje nadležni matičar.
Ako su matične knjige uništene ili nestale, njihovom obnavljanju mora se pristupiti bez odlaganja.
Obnavljanje uništenih ili nestalih matičnih knjiga vrši matičar na osnovu odluke organa nadležnog za vođenje matičnih knjiga.
Radi obnavljanja matičnih knjiga građani su dužni da daju podatke koji su im poznati.
Ovlašćuje se Republički sekretarijat za unutrašnje poslove da donese bliže propise o vođenju i čuvanju matičnih knjiga i spisa, o načinu vođenja postupka i sačinjavanja zapisnika o nađenom detetu, o vršenju uvida u matične knjige i spise, o načinu izdavanja izvoda i uverenja na osnovu matičnih knjiga, o obnavljanju uništenih ili nestalih matičnih knjiga, kao i da propiše obrasce matičnih knjiga, registra matičnih knjiga, izvoda iz matičnih knjiga i uverenja koja se izdaju na osnovu matičnih knjiga.
Republički sekretarijat za unutrašnje poslove u sporazumu sa Republičkim komitetom za zdravlje i socijalnu politiku, propisaće obrazac potvrde o smrti.
Odredbe čl. 1, 2, 4, 9, 10, 11, 21, 22, 24, 27, 32, 33, 34, 35, 36. st. 1. i 3, čl. 44. i 45. ovog zakona primenjuju se jedinstveno na celoj teritoriji Republike, na osnovu člana 306. stav 1. tačka 3. Ustava Socijalističke Republike Srbije.
Prečišćen tekst Zakona o matičnim knjigama obuhvata:
1. Zakon o matičnim knjigama - prečišćen tekst ("Službeni glasnik SR Srbije", broj 23/79);
2. Odredbe člana 52. Zakona o izmenama i dopunama Zakona kojima su određene novčane kazne za prekršaje ("Službeni glasnik SR Srbije", broj 24/85), koji je stupio na snagu 14. jula 1985. godine;
3. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o matičnim knjigama ("Službeni glasnik SR Srbije", broj 45/85), koji je stupio na snagu 5. decembra 1985. godine. Iz ovog Zakona u prečišćen tekst nisu uneti član 4. kojim se ovlašćuje Zakonodavno-pravna komisija Skupštine Socijalističke Republike Srbije da utvrdi prečišćen tekst ovog Zakona i član 6. kojim je određeno kada taj Zakon stupa na snagu.