PRAVILNIKO VRSTAMA SIGNALA, SIGNALNIH OZNAKA I OZNAKA NA PRUZI("Sl. glasnik RS", br. 51/2020) |
Ovim pravilnikom propisuju se vrste signala, signalnih oznaka i oznaka na pruzi, njihovo značenje, oblik, boja, najmanja daljina vidljivosti, mesta njihove ugradnje, odnosno postavljanja, način njihove upotrebe i postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova.
Odredbe ovog pravilnika propisane za stanice važe u svemu i za druga službena mesta ako ovim pravilnikom nije drugačije propisano.
Odredbe ovog pravilnika propisane za vozove važe i za pružna vozila kada saobraćaju kao voz, ako odredbama ovog pravilnika nije drugačije propisano.
Odredbe ovog pravilnika propisane za osoblje vučnog vozila važe i za vođu pružnog vozila, odnosno vozača motornih pružnih vozila ako ovim pravilnikom nije drugačije propisano.
Odredbe ovog pravilnika važe u svemu i za industrijske železnice i industrijske koloseke.
Primena signala, signalnih znakova i signalnih oznaka u graničnim stanicama propisuje se saglasno odredbama potvrđenih međunarodnih sporazuma o graničnom železničkom saobraćaju.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) dvoznačni signalni znak je signalni znak koji jednovremeno, istim signalnim znakom, naređuje izvršenje kod odnosnog glavnog signala i predsignališe signalne znake narednog glavnog signala;
2) dvokolosečna pruga je pruga sa dva koloseka na kojoj vozovi istog smera saobraćaju po onom koloseku koji je određen za taj smer;
3) desna odnosno leva strana koloseka je strana koloseka koja se nalazi desno odnosno levo od koloseka u odnosu na smer vožnje;
4) desna odnosno leva strana pruge je strana pruge koja se nalazi desno odnosno levo od pruge posmatrajući od početne ka krajnjoj tački pruge;
5) zaustavni put je put koji voz pređe od početka zavođenja procesa kočenja pa do potpunog zaustavljanja;
6) jednoznačni signalni znak je signalni znak koji ima samo jedno značenje i to izvršenje ili predsignalisanje;
7) jednokolosečna pruga je pruga sa jednim kolosekom po kojem vozovi saobraćaju u oba smera;
8) lagana vožnja je privremeno propisana brzina niža od najveće dopuštene ili ograničene brzine, koja se uvodi zbog izvođenja radova ili kvara na nekom delu pruge, koloseku, objektu, postrojenju i sl;
9) najveća dopuštena brzina na pruzi je ona najveća brzina koju s obzirom na tehničke uslove dozvoljavaju pruga sa svojim postrojenjima, nagibi u vezi sa sigurnošću kočenja, vrsta kočenja, krivine, sposobnost vozila, mesto i položaj vučnog vozila i sastav voza;
10) najmanja daljina vidljivosti je najmanja daljina sa koje se mora uočiti signal odnosno signalna oznaka u zavisnosti od najveće dopuštene brzine na pruzi;
11) nepravilni kolosek je kolosek na dvokolosečnoj pruzi koji je redovno određen za saobraćaj vozova iz suprotnog smera;
12) obostrani saobraćaj je saobraćaj vozova na dvokolosečnoj pruzi opremljenoj signalno-sigurnosnim uređajima koji omogućavaju sigurno kretanje vozova u oba smera po jednom ili drugom koloseku korišćenjem odgovarajućih kolosečnih veza za prelaz vozova sa jednog na drugi kolosek bez prekidanja vožnje;
13) ograničena brzina je trajno propisana niža brzina od najveće dopuštene brzine na pruzi kojom se sme voziti preko dela pruge zbog njenog tehničkog stanja (mali poluprečnik krivine, neodgovarajuće stanje gornjeg stroja, mostova, tunela i sl), ili brzina kojom se sme voziti preko skretničkog područja;
14) paralelne pruge su pruge koje su bar na jednom delu jedna pored druge i od kojih svaka ima svoj saobraćaj nezavisan od saobraćaja vozova na drugim prugama. U pogledu ugrađivanja stalnih signala i postavljanja prenosnih signala paralelne pruge se smatraju zasebnim prugama;
15) početna i krajnja tačka pruge su tačka od koje počinje, odnosno u kojoj se završava jedna pruga. Početne i krajnje tačke pruga javne železničke infrastrukture propisane su uredbom kojom se uređuje kategorizacija železničkih pruga. Početne i krajnje tačke pruga industrijskih železnica utvrđuje imalac industrijske železnice;
16) pravilni kolosek je onaj kolosek dvokolosečne pruge koji je redovno određen za saobraćaj vozova u određenom smeru;
17) prednja strana signala je ona strana signala na kojoj se pokazuju signalni znaci;
18) redovni kolosek je desni kolosek na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem, posmatrano u smeru vožnje voza, koji je redovno određen za vozove tog smera;
19) signali su sredstva kojima se daju signalni znaci;
20) signalna oznaka je učvršćeno signalno sredstvo kojim se označava ili upozorava na neko važno mesto na pruzi ili u stanici;
21) signalni znak je znak propisan ovim pravilnikom, dat stalnim, prenosnim ili ručnim signalnim sredstvom, koji ima značenje naređenja ili upozorenja;
22) susedni kolosek je levi kolosek na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem, posmatrano u smeru vožnje voza, koji je redovno određen za vozove iz suprotnog smera;
Signalima se daju signalni znaci koji služe da se pomoću njih železničko osoblje brzo i pouzdano međusobno obaveštava i sporazumeva o saobraćaju vozova, pri manevrisanju, o dozvoli i zabrani vožnje preko određenog mesta, o stanju na pruzi, o potrebi ograničenja brzine, o čuvanju lične bezbednosti i dr.
Signali, u zavisnosti od njihove lokacije, mogu biti:
1) stalni;
2) prenosni;
3) ručni.
Stalni signali su signalna sredstva stalno učvršćena na određenom mestu.
Prenosni signali su signalna sredstva koja železničko osoblje ima na svom radnom mestu i koja prema potrebi može prenositi sa jednog na drugo mesto.
Ručni signali su signalna sredstva koja železničko osoblje za vreme vršenja službe redovno nosi sa sobom.
Signali, u zavisnosti od konstrukcije i načina rada, mogu biti:
1) svetlosni;
2) likovni.
Svetlosni signali su signali kod kojih se i po danu i po noći daju signalni znaci obojenim mirnim, obojenim trepćućim, obojenim mirnim i trepćućim svetlostima u odgovarajućoj kombinaciji.
Likovni signali su signali kod kojih se signalni znaci po danu daju likovima (položajem ili brojem likova - signalnih ručica), a noću obojenim mirnim svetlostima pored odnosnih likova.
Signalne svetiljke osvetljavaju se u periodu određenom kalendarom osvetljivanja datom u Prilogu 1 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (u daljem tekstu: Prilog 1), kao i danju kada se signalni znaci zbog magle, vejavice ili drugog uzroka ne mogu videti sa propisane daljine vidljivosti. Izuzetno, u službenim mestima sa malim brojem vozova vreme osvetljavanja stalnih signala određuje se u odnosu na saobraćaj vozova.
Signalne svetiljke u tunelima osvetljavaju se samo noćnim stepenom osvetljavanja.
Prenosni i ručni signali koji se postavljaju odnosno daju u tunelima moraju pokazivati noćne signalne znake.
Signalne svetiljke likovnih glavnih signala, kada su upaljene, pokazuju sa zadnje strane malu belu svetlost.
Kod svetlosnih signala čiji se svetlosni izvori podešavaju za dnevno i noćno osvetljavanje, pri nepovoljnim vremenskim prilikama i noću se koristi stepen osvetljavanja za dnevnu svetlost.
Na prugama sa automatskim pružnim blokom svi glavni signali moraju biti osvetljeni. Na jednokolosečnim prugama i dvokolosečnim prugama sa obostranim saobraćajem, prostorni signali u smeru suprotnom od privole ne moraju biti osvetljeni, izuzev prvog prostornog signala ispred ulaznog ili zaštitnog signala. Na dvokolosečnim prugama bez obostranog saobraćaja prostorni signali su trajno osvetljeni.
Signali se ugrađuju, postavljaju i daju:
1) na jednokolosečnim, dvokolosečnim i paralelnim prugama, u službenim mestima i na otvorenoj pruzi sa desne strane koloseka u smeru vožnje; izuzetak su ulazni signali i njihovi predsignali ugrađeni uz nepravilni kolosek koji se ugrađuju sa leve strane koloseka u smeru vožnje;
2) na dvokolosečnim prugama sa obostranim saobraćajem:
(1) u službenim mestima sa desne strane, izuzev ulaznih signala koji se ugrađuju sa spoljne strane koloseka u smeru vožnje,
(2) na otvorenoj pruzi sa spoljne strane koloseka u smeru vožnje.
Signalni znaci, po načinu zapažanja, mogu biti:
1) čujni;
2) vidni.
Čujni signalni znaci primaju se sluhom i daju se na isti način i danju i noću i moraju se čuti na potrebnu daljinu.
Vidni signalni znaci zapažaju se vidom i daju se položajem, bojama, svetlošću i pokretom.
Vidni signalni znaci moraju se videti sa propisane daljine.
Signalni znaci daju se tako da ih svako kome su namenjeni može blagovremeno primiti, jasno i potpuno razumeti i po njima postupiti.
Naređenje dato signalnim znakom mora se odmah izvršiti, osim u slučajevima kada bi izvršenje datog naređenja ugrozilo bezbednost saobraćaja ili lica.
Ako signalni znak nije jasan (npr. ne raspoznaje se dobro da li se ručnim signalnim sredstvima daje signalni znak "Napred" ili "Lagano"), ako signalni znak nije istog značenja (npr. ručica signala pokazuje signalni znak "Stoj", a svetlost pokazuje signalni znak "Slobodno"), ako se vidi više signalnih znakova različitih značenja (npr. vide se signalni znaci "Napred" i "Lagano") ako se daju signalni znaci suprotnog značenja (npr. "Napred" i "Nazad") i ako se značenje signalnih znakova ne može raspoznati bez dvoumljenja, značenje signalnog znaka, prema prilikama, mora se razumeti u onom smislu koji zahteva veću opreznost i uvek treba postupiti tako da se očuva bezbednost saobraćaja i lica.
Stalni signali i postavljeni prenosni signali važe samo za određeni smer vožnje, a ne važe za suprotni smer ukoliko ovim pravilnikom nije drugačije propisano.
Stubovi stalnih signala, signalne ploče i signalne table obojene su sa zadnje strane sivom bojom, ukoliko za pojedine vrste stalnih signala ovim pravilnikom nije drugačije propisano.
Signali mogu sa prednje strane, radi boljeg uočavanja, biti prevučeni reflektujućim materijama.
Najmanja daljina vidljivosti signala i signalnih oznaka iznosi 30 m, ako ovim Pravilnikom nije drugačije propisano.
Pregled signalnih sredstava kojima moraju biti opremljeni železnički radnici, radna mesta i službena mesta dat je u Prilogu 2 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Opšte odredbe o električnim signalnim zvonima
Električnim signalnim zvonom daju se zvonovni signalni znaci automatski ili ručno.
Zvonovni signalni znaci služe za objavljivanje vožnje vozova i za objavljivanje opasnosti.
Zvonovni signalni znaci primaju se preko električnih signalnih zvona.
Pri ručnom davanju zvonovnih signalnih znakova jedno kratko zvonjenje daje se jednim obrtajem ručice induktora.
Razmaci između pojedinih zvonjenja u jednoj skupini treba da su što kraći i jednaki i da traju najduže jednu sekundu, a između pojedinih skupina u jednom signalnom znaku ne smeju biti duži od tri sekunde.
Ako je na električnom zvonovnom uređaju omogućeno davanje signalnih znakova za objavljivanje vožnje vozova za više pravaca, ili se ovakva dva uređaja nalaze jedan kraj drugog, signalni znaci se međusobno moraju razlikovati po zvuku.
Započeto davanje jednog zvonovnog signalnog znaka ne sme se prekinuti davanjem drugog.
Signalni znaci električnog signalnog zvona
Signalni znaci koji se daju električnim signalnim zvonom su:
1) signalni znaci za objavljivanje vožnje vozova:
(1) signalni znak 1: "Vožnja voza prema kraju pruge"
●● ●● ●● (tri puta po dva kratka zvonjenja),
(2) signalni znak 2: "Vožnja voza prema početku pruge"
●●● ●●● ●●● (tri puta po tri kratka zvonjenja);
2) signalni znak za objavljivanje opasnosti:
signalni znak 3: "Opasnost"
●●● ●● ●●● ●● ●●● ●● ●●● ●● (tri i dva kratka zvonjenja, naizmenično najmanje četiri puta).
Upotreba signalnih znakova za objavljivanje vožnje vozova
Signalni znaci za objavljivanje vožnje voza služe da stanice objave neposredno predstojeću vožnju voza kroz međustanični odsek pruge bez obzira na to da li je međustanični odsek podeljen ili nije na odjavne ili blokovne odseke.
Vožnja iz stava 1. ovog člana objavljuje se susednoj stanici i ostalim službenim i radnim mestima koja su uključena u zvonovno-signalni vod na tom međustaničnom odseku.
Zvonovnim signalnim znacima objavljuje se i vožnja voza po nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge.
Vožnja voza do i od izvesnog mesta na otvorenoj pruzi, kao i vožnja pružnog vozila kada ne saobraća kao voz, ne objavljuje se zvonovnim signalnim znacima.
Način davanja signalnog znaka 1: "Vožnja voza prema kraju pruge" i signalnog znaka 2: "Vožnja voza prema početku pruge" između rasputnice i prve susedne stanice na zajedničkom delu pruge i između rasputnice i prvih susednih stanica na odvojnim prugama propisuje upravljač infrastrukture.
Signalne znake za objavljivanje vožnje vozova daje otpravnik vozova.
Signalni znaci za objavljivanje vožnje vozova daju se na tri minuta pre polaska voza.
Izuzetno od odredbi stava 7. ovog člana, signalni znaci za objavljivanje vožnje voza daju se:
1) kod ukrštavanja kod koga je interval ukrštavanja krađi od tri minuta - neposredno po ulasku voza iz suprotnog smera;
2) kod saobraćaja uzastopnih vozova u staničnom i odjavnom razmaku - odmah po dobijenoj odjavi za prethodni voz, a u blokovnom razmaku i kod međustanične zavisnosti kada su ispunjeni uslovi za otpremu uzastopnog voza;
3) za vozove koji po redu vožnje u stanici ne staju, kao i za vozove čije je zadržavanje u stanici manje od tri minuta - neposredno pre ulaska voza u stanicu;
4) za vozove čiji saobraćaj nije mogao biti objavljen pružnom osoblju - pet minuta pre polaska voza.
Ako treba dati signalne znake za objavljivanje vožnje vozova u više pravaca, ne smeju se davati u isto vreme.
Ako se čuo signalni znak za objavljivanje vožnje voza iz jednog smera, ne sme se dati signalni znak za vožnju voza u suprotnom smeru, niti voz suprotnog smera otpremiti po istom koloseku sve dok voz za koji je bio dat signalni znak nije stigao u susednu stanicu ili dok obe stanice pouzdano ne utvrde da nema voza na pruzi.
Ako se signalni znaci za objavljivanje vožnje vozova ne mogu dati zbog kvara na uređaju za davanje signalnih znakova, prijava polaska voza daje se telefonom i onim službenim mestima koja redovno dobijaju samo signalne znake, ukoliko je telefonsko sporazumevanje moguće. Prijava se daje u vreme određeno st. 7. i 8. ovog člana.
Signalni znak dat za objavljivanje vožnje voza važi dok voz ne završi vožnju na tom međustaničnom odseku ili dok se dati signalni znak ne otkaže fonogramom.
Signalni znak kojim se objavljuje vožnja voza otkazuje se:
1) ako je dat za pogrešan smer ili na pogrešan međustanični odsek;
2) ako je dat po drugi put za istu vožnju;
3) ako se posle datog signalnog znaka utvrdi da voz neće poći ili će poći po isteku 10 minuta;
4) ako se voz kojem je dato naređenje za polazak mora zadržati zato što je dobijen signalni znak 1: "Vožnja voza prema kraju pruge" ili signalni znak 2: "Vožnja voza prema početku pruge", koji objavljuje vožnju voza iz suprotnog smera po istom koloseku;
5) ako se čuo signalni znak 3: "Opasnost", a voz još nije otpremljen;
6) ako se voz posle nepredviđenog zaustavljanja na otvorenoj pruzi povlači u stanicu iz koje je pošao, ili ako sa otvorene pruge ne može dalje nastaviti vožnju; signalni znak otkazuje ona stanica koja prva dobije izveštaj sa otvorene pruge; otkazivanje signalnog znaka kojim se objavljuje vožnja voza ne znači i da je međustanični odsek pruge slobodan.
Signalni znaci za objavljivanje vožnje vozova otkazuju se fonogramom: "Signalni znak dat za vožnju voza br..... ne važi zbog (navesti uzrok otkazivanja - prezime otpravnika vozova)".
Fonogram se daje svim radnim mestima kojima je prethodno dat signalni znak 1: "Vožnja voza prema kraju pruge" ili signalni znak 2: "Vožnja voza prema početku pruge", a radna mesta potvrđuju prijem fonograma.
Kada uređaj za davanje zvonovnih signalnih znakova ne radi ili daje nepravilne signalne znakove, otpravnik vozova fonogramom, posebno za svaki voz, obaveštava skretničko i pružno osoblje koje redovno prima ove signalne znake za objavljivanje vožnje vozova, kao i susednu stanicu da za voz čija vožnja predstoji neće moći dati odgovarajući signalni znak.
Ukoliko otpravnik vozova nije mogao obavestiti skretničko i pružno osoblje, ili samo neko od njih, o tome obaveštava vozno osoblje usmeno i opštim nalogom u kojem će navesti još i mere koje zbog toga treba preduzeti.
Ako radnik čije je radno mesto opremljeno uređajem za prijem signalnih znakova za objavljivanje vožnje vozova nije čuo signalni znak koji je trebalo da se da u određeno vreme za očekivani voz, mora telefonom tražiti obaveštenje o kretanju voza.
Upotreba signalnih znakova za objavljivanje opasnosti
Zvonovni signalni znak 3: "Opasnost" daje se iz stanice i sa otvorene pruge. Njime se naređuje da se u slučaju nastale potrebe zaustave sve vožnje vozova, manevarskih sastava i pružnih vozila u službenim mestima i na otvorenoj pruzi, kao i da se obustavi saobraćaj preko putnih prelaza u istom nivou ako je na njima saobraćaj obezbeđen branicima, polubranicima ili svetlosnim signalima.
Signalni znak 3: "Opasnost" daje ili preduzima mere da se on što pre da onaj železnički radnik koji prvi sazna za opasnost, ukoliko ovaj signalni znak nije već ranije dat.
Signalni znak 3: "Opasnost" daje se naročito u sledećim slučajevima:
1) ako se sazna ili primeti da je pruga postala neprohodna ili je saobraćaj ugrožen iz bilo kog razloga;
2) kada posle datog signalnog znaka "Stoj" voz produžava vožnju;
3) kada su iz službenog mesta odbegla vozila, ili ako su se otkačila od voza za vreme vožnje;
4) ako su se čula dva signalna znaka za objavljivanje vožnje vozova iz suprotnih smerova po istom koloseku, odnosno ako su greškom po istom koloseku puštena dva voza iz suprotnih smerova;
5) ako se posle odlaska voza, odnosno pružnog vozila, a pre nego što je voz, odnosno pružno vozilo stiglo u susednu stanicu ili pre nego što je primljen izveštaj da je pružno vozilo skinuto sa koloseka, čuo signalni znak za objavljivanje vožnje voza iz suprotnog smera po istom koloseku;
6) ako se na vozu koji prolazi primeti kakav kvar ili nedostatak koji bi mogao ugroziti dalju vožnju voza, a ručnim signalima se nije uspelo zaustaviti voz;
7) ako je prema primljenom signalnom znaku za objavljivanje vožnje voza voz pušten na zatvoreni kolosek.
Posle datog signalnog znaka 3: "Opasnost" zainteresovanim radnicima mora se telefonom saopštiti kakva je opasnost nastala i koje mere treba najhitnije preduzeti da se ona otkloni.
U slučaju da je signalni znak 3: "Opasnost" dat zbog odbeglih vozila, a u njima se nalaze lica ili su vozila natovarena opasnom robom, o tome radnik koji je dao ovaj signalni znak telefonom obaveštava službena i radna mesta na odnosnom delu pruge.
U slučaju odbegnuća kola na dvokolosečnoj pruzi, pored datog signalnog znaka 3: "Opasnost", službena mesta se telefonom obaveštavaju po kojem su koloseku vozila odbegla.
Ako se predvidi da će odbegla vozila, zbog toga što se ne mogu zaustaviti, preći na drugi međustanični odsek, signalni znak 3: "Opasnost" daje se i na drugi međustanični odsek.
Signalni znak 3: "Opasnost" ne sme se dati ako bi se zaustavljanjem vožnje vozova, manevarskih sastava i pružnih vozila opasnost povećala.
Kada se utvrdi da se odbegla vozila kreću za vozom, signalni znak 3: "Opasnost" sme se dati samo u slučaju ako se na prolazećem vozu zapazi takav kvar koji bi ugrožavao dalju vožnju voza (npr. prelom osovine ili točka, iskliznuće, požar itd.).
Kada pružni ili saobraćajni radnik primi dva signalna znaka za objavljivanje vožnje iz suprotnih smerova po istom koloseku, mora pretpostaviti da dolaze dva voza u susret jedan drugom i odmah daje signalni znak 3: "Opasnost", a onda u oba smera postavlja zaustavni signalni kotur i praskalice - signalni znake 96a i 96v: "Stoj".
Ako je pružni ili saobraćajni radnik dao signalni znak 3: "Opasnost", pa se posle tog signalnog znaka čuje signalni znak za objavljivanje vožnje vozova, a smetnja zbog koje je dat signalni znak 3: "Opasnost" nije otklonjena, signalni znak 3: "Opasnost" daje se ponovo. Čim je smetnja otklonjena, o tome se obaveštava bar jedna od susednih stanica.
Ako je na dvokolosečnoj pruzi samo jedan kolosek postao neprohodan, pružni ili saobraćajni radnik ne daje signalni znak 3: "Opasnost" već odmah neprohodno mesto zaštićuje i o tome na bilo koji način obaveštava susednu stanicu i to prvenstveno onu iz koje se vozovi otpremaju po neprohodnom koloseku.
Kada pružni ili saobraćajni radnik dozna da su vozila odbegla, mora preduzeti sve mere za zaustavljanje odbeglih vozila.
Ako su odbegla vozila na pruzi stala ili su zaustavljena, pružni odnosno saobraćajni radnik ih osigurava da ponovo ne odbegnu i odmah ih zaštićuje, a zatim daje signalni znak 3: "Opasnost", ukoliko ovaj nije dat ranije.
Čim se čuo signalni znak 3: "Opasnost", sve vožnje vozova i drugih vozila moraju se odmah zaustaviti.
Kada se čuo signalni znak 3: "Opasnost", a utvrđeno je da je dat sa otvorene pruge na kojoj nema nikakvih vozova odnosno vozila, to znači da je pruga postala neprohodna.
Voz se sme otpremiti u smeru iz kojeg se čuo signalni znak 3: "Opasnost" tek kada se pouzdano utvrdi da vožnju voza ništa ne ugrožava.
Pružni radnik koji je zaustavio voz na otvorenoj pruzi zbog toga što je primio signalni znak 3: "Opasnost", odmah obaveštava mašinovođu o uzroku zaustavljanja voza.
Dati signalni znak 3: "Opasnost" važi dok se na pouzdan način ne utvrdi da je opasnost otklonjena.
Stalni signali su:
1) glavni signali;
2) posebni predsignali glavnih signala;
3) ponavljači predsignalisanja;
4) dopunski signali glavnih signala i predsignala;
5) manevarski signali;
6) signali na kolskim vagama;
7) signali za ograničenje i prelom brzine;
8) signali za električnu vuču;
9) skretnički signali;
10) signali za automatske uređaje na putnim prelazima.
Opšte odredbe o glavnim signalima
Glavnim signalima daju se potrebna naređenja ili saopštenja o zabrani ili dozvoli za dalju vožnju voza.
Kada signalni znaci glavnog signala koji štiti i skretničko područje dozvoljavaju vožnju, onda oni, po pravilu, jednovremeno pokazuju i kojom se brzinom (redovnom ili ograničenom) sme voziti preko skretničkog područja.
Signalni znaci glavnih signala, kada dozvoljavaju vožnju vozovima, jednovremeno zabranjuju manevarske vožnje.
Signalni znaci glavnih signala koji zabranjuju vožnju vozovima ne zabranjuju manevarske vožnje.
Vožnje manevarskih sastava do izvesnog mesta na otvorenoj pruzi i njihov povratak sa otvorene pruge, u pogledu važenja signalnih znakova glavnih signala, smatraju se kao vožnje voza.
Signalni znaci glavnih signala moraju biti predsignalisani. Izuzetak čine postojeći izlazni signali bez predsignala.
Signalni znaci glavnih signala predsignališu se signalnim znacima prethodnog glavnog signala ili signalnim znacima posebnog predsignala.
Kod glavnih signala koji jednovremeno predsignališu i signalne znake narednog glavnog signala, dato izvršenje signalnim znakom naređuje da se ono mora izvršiti kod odnosnog signala, a dato predsignalisanje istim signalnim znakom predsignališe signalne znake koje daje prvi naredni glavni signal.
Glavni signali koji jednovremeno predsignališu i signalne znake narednog glavnog signala koriste se na prugama sa automatskim pružnim blokom, kao i na ostalim prugama kada se njima predsignališe i naredni glavni signal (zaštitni-ulazni, ulazni-izlazni, zaštitni-zaštitni, izlazni-ulazni i sl.).
Svi ostali glavni signali čiji signalni znaci nisu predsignalisani signalnim znacima prethodnog glavnog signala moraju se predsignalisati signalnim znacima posebno ugrađenih predsignala, izuzev glavnih signala u čeonim stanicama i stanicama od kojih počinje pruga.
Glavni signali i predsignali moraju biti u međusobnoj zavisnosti. Ova zavisnost mora biti takva da se predsignal može postaviti da daje signalni znak: "Očekuj Slobodno" i "Očekuj ograničenje brzine" tek kada je glavni signal postavljen da daje odgovarajuće signalne znake za dozvoljenu vožnju, i obratno, da se glavni signal može postaviti da pokazuje signalni znak "Stoj" tek kada njegov predsignal pokazuje signalni znak "Očekuj Stoj", ukoliko zavisnost nije takva da se signalni znaci oba signala istovremeno menjaju.
Zaštitni signali na svim prugama i ostali glavni signali na magistralnim i regionalnim prugama koji štite područje skretnica moraju biti u zavisnosti sa putevima vožnje.
Odredbe stava 12. ovog člana ne odnose se na postojeće ulazne signale kod kojih nije ostvarena zavisnost između signala i skretnica, ali se kod ulaza vozova u stanicu sa ovakvim osiguranjem njihova brzina mora ograničiti tako da kod ulaza u pravac odgovara brzini koju stanje i konstrukcija skretnica dozvoljava pri ulazu u skretanje, ali najviše na 50 km/h.
Glavni signali koji štite područje skretnica preko kojih je moguće sečenje ili dodirivanje puteva vožnje moraju biti u takvoj međusobnoj zavisnosti da se ne mogu istovremeno postaviti da pokazuju signalne znake koji dozvoljavaju vožnju.
Glavni signali mogu biti svetlosni ili likovni.
Signalni stubovi glavnih signala koji jednovremeno i predsignališu signalne znakove prvog narednog glavnog signala obojeni su sa prednje strane belim i crvenim prugama.
Signalni stubovi glavnih signala kojima se ne predsignališu signalni znakovi prvog narednog glavnog signala obojeni su sa prednje strane belim i crnim prugama.
Signalni stubovi glavnih signala kojima se za pojedine pravce predsignališu a za ostale pravce ne predsignališu signalni znakovi prvog narednog glavnog signala obojeni su sa prednje strane belim i vertikalno podeljenim crveno-crnim prugama, tako da se crne pruge nalaze na strani na kojoj se ne predsignališu signalni znaci prvog narednog glavnog signala.
Ako su signalne ploče glavnih signala ugrađene na mosnu, odnosno polumosnu konstrukciju iznad koloseka ili na zid nekog objekta, onda se ne boje delovi za vešanje i pričvršćivanje signalnih ploča već se stub mosne, odnosno polumosne konstrukcije boji na jedan od načina iz st. 16-18. ovog člana.
Glavnim signalima određene vrste opremaju se stanice, granice odjavnih i blokovnih prostornih odseka, rasputnice, mesta prelaza sa dvokolosečne na jednokolosečnu prugu, mesta odvajanja industrijskog koloseka na otvorenoj pruzi, tovarišta, stajališta na dvokolosečnim prugama koja nemaju perone povezane prolazima ispod ili iznad pruge, ili pristupnim putevima za usmeravanje putnika na obezbeđeni putni ili pešački prelaz.
Vrste glavnih signala i mesta njihovog ugrađivanja
Glavni signali su:
1) ulazni;
2) izlazni;
3) prostorni;
4) zaštitni.
Ulaznim signalom se zabranjuje ili dozvoljava ulazak vozu u stanicu.
Izlaznim signalom se zabranjuje ili dozvoljava vozu izlazak iz stanice ili iz područja nekog drugog službenog mesta. Izlazni signal koji važi samo za izlazak sa jednog koloseka naziva se kolosečni izlazni signal, a koji važi za pojedine grupe ili za sve koloseke grupni izlazni signal.
Prostornim signalom se zabranjuje ili dozvoljava vozu ulazak u naredni prostorni odsek a jednovremeno on označava i granicu odjavnog odnosno blokovnog prostornog odseka.
Zaštitnim signalom se zabranjuje ili dozvoljava vozu prelaz preko rasputnice, mesta prelaza sa dvokolosečne na jednokolosečnu prugu, tovarišta i transportnog otpremništva, mesta odvajanja industrijskog koloseka, stajališta sa jednim peronom na dvokolosečnoj pruzi.
Ulazni i izlazni signali redovno, a zaštitni signali u izvesnim slučajevima štite i područje skretnica.
Glavni signali ugrađeni na staničnom području nazivaju se stanični glavni signali (ulazni i izlazni), a na otvorenoj pruzi pružni glavni signali (prostorni, zaštitni na rasputnicama, na tovarištima itd.).
Kada glavni signali nisu ugrađeni na strani koloseka određenoj u članu 4. stav 15. ovog pravilnika, već sa suprotne strane koloseka, onda se na strani na kojoj oni po pravilu treba da budu ugrađeni ugrađuju upozorivači signala.
Ulazni i zaštitni signali ugrađuju se najmanje na 100 m a na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m najmanje na 150 m pred ulaznom skretnicom, odnosno pred onim mestom koji treba zaštititi.
Ulazni i zaštitni signali ugrađuju se najmanje na 10 m ispred zateznog stuba izolovanog preklopa kontaktne mreže.
Pri ugrađivanju ulaznih, odnosno zaštitnih signala na elektrificiranim prugama mora se voditi računa o rastojanju između ulaznog, odnosno zaštitnog signala i granice manevrisanja, radi ugrađivanja izolovanog preklopa.
U službenim mestima gde se ulazni koloseci upotrebljavaju pri manevrisanju, ulazni i zaštitni signali ugrađuju se najmanje na 50 m a na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m najmanje na 75 m ispred signala granice manevrisanja,.
Ako je pruga ispred ulaznog odnosno zaštitnog signala na dužini od najmanje 2 km u padu od 10% i više, odstojanja iz stava 9. ovog člana od 100 i 150 m povećavaju se na 200 i 300 m, a odstojanja iz stava 12. ovog člana od 50 i 75 m povećavaju se na 100 i 150 m.
Ako se ulazni odnosno zaštitni signal iz bilo kog razloga mora ugraditi na većoj udaljenosti od propisane st. 9. i 12. ovog člana ispred tačke koju štiti, ona ne sme biti veća od 800 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, 500 m na magistralnim i regionalnim prugama i 300 m na lokalnim prugama.
Preko skretničkih područja koja su zaštićena signalima bez predsignala, ili signalima sa predsignalima kod kojih signali nisu u zavisnosti sa položajem skretnica, kao i u stanicama bez ulaznih signala, najveća brzina voza zavisi od vrste, konstrukcije i stanja skretnica i ne sme biti veća od 50 km/h.
Izlazni signali ugrađuju se samo u službenim mestima kod kojih postoji zavisnost puteva vožnje sa signalima i to ispred tačke koju štite (prva izlazna skretnica), pored koloseka za koji važe, a grupni izlazni signali pored ili iza poslednjih izlaznih skretnica onih koloseka za koje važe.
Odredbe stava 16. ovog člana ne odnose se na već ugrađene grupne izlazne signale.
Prostorni signali ugrađuju se na granicama prostornih odseka.
Stalni signali ugrađuju se na signalnim stubovima, portalima ili konzolama.
Najmanja daljina vidljivosti glavnih signala
Najmanja daljina vidljivosti glavnih signala čiji se signalni znaci predsignališu, bilo prethodnim glavnim signalom ili posebnim predsignalom, za najveće dopuštene brzine na pruzi iznosi:
1) do 50 km/h |
100 m; |
2) do 65 km/h |
150 m; |
3) do 80 km/h |
200 m; |
4) do 100 km/h |
250 m; |
5) do 120 km/h |
300 m; |
6) do 140 km/h |
400 m; |
7) do 160 km/h |
500 m. |
Kada se vrednost najveće dopuštene brzine na pruzi nalazi između graničnih vrednosti brzina navedenih u stavu 1. ovog člana, najmanja daljina vidljivosti glavnih signala određuje se interpolacijom srazmerno brzini.
Ako se pri određivanju mesta za ugrađivanje glavnog signala isti ne bi mogao videti sa udaljenosti propisane u st. 1 i 2. ovog člana, treba ga postaviti i na većoj udaljenosti od one propisane za odnosnu vrstu signala kako bi se obezbedila vidljivost, pri čemu udaljenost ne sme biti veća od propisane članom 11. stav 14. ovog pravilnika.
Ako se najmanja daljina vidljivosti glavnih svetlosnih signala ne može ostvariti ni na način propisan u stavu 3. ovog člana, ugrađuju se ponavljači predsignalisanja.
Glavni svetlosni signali kod kojih nije obezbeđena najmanja daljina vidljivosti, a ispred njih su ugrađeni ponavljači predsignalisanja, ugrađuju se tako da se omogući što veća daljina vidljivosti.
Kod kolosečnih izlaznih signala uzima se ona najmanja daljina vidljivosti koja odgovara brzini vožnje preko skretnica u pravac odnosno u skretanje, a kod grupnih izlaznih signala brzini vožnje preko skretnica u pravac, umesto najveće dopuštene brzine na pruzi.
Pri određivanju mesta za ugrađivanje glavnog signala najmanja daljina vidljivosti određuje se prema mestu sa kojeg osoblje vučnog vozila može uočiti glavni signal.
Postupak kada je signalni znak nejasan ili svetla ugašena
Voz se bezuslovno mora zaustaviti ispred glavnog signala koji pokazuje nejasne signalne znake, kao i ispred neosvetljenog svetlosnog glavnog signala, odnosno ispred likovnog glavnog signala čije su signalne svetiljke noću ugašene ili pokazuju običnu belu svetlost.
Dalja vožnja od glavnog signala može se nastaviti tek kada glavni signal pokaže signalni znak za dozvoljenu vožnju ili kada se dobije odobrenje iz službenog mesta koje rukuje, odnosno kontroliše ovaj signal, a kod likovnih signala kada se mašinovođa uveri da signal pokazuje dnevni signalni znak za dozvoljenu vožnju.
Signalni znaci glavnih signala
Signalni znaci koje pokazuju glavni signali su:
1) signalni znak 4: "Stoj";
2) signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" i signalni znak 5b: "Slobodno";
3) signalni znak 6: "Oprezno, očekuj stoj";
4) signalni znak 7: "Slobodno, očekuj ograničenje brzine";
5) signalni znak 8: "Ograničena brzina, očekuj stoj";
6) signalni znak 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno";
7) signalni znak 10: "Ograničena brzina, očekuj ograničenje brzine";
8) signalni znak 11: "Ograničena brzina";
9) signalni znak 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h".
Signalni znak 4: "Stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 4: "Stoj" dati su na Slici 1.
Signalni znak 4: "Stoj" označava da je dalja vožnja od signala zabranjena i da se mora stati ispred signala koji pokazuje "Stoj".
Signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" i signalni znak 5b: "Slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno';" i signalnog znaka 5b: "Slobodno" dati su na Slici 2.
Signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" pokazuju glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima.
Signalni znak 5b: "Slobodno" pokazuju glavni signali sa jednoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica a u zavisnosti su sa putevima vožnje, kao i prostorni signali sa jednoznačnim signalnim znacima.
Signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" kod signala koji štite područje skretnica označava da je vožnja iza signala slobodna, da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja redovnom brzinom, da naredni glavni signal pokazuje "Slobodno" ili "Oprezno" i da brzinu do narednog glavnog signala ne treba smanjivati.
Kada signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" pokazuju izlazni signali u odvojnim stanicama i zaštitni signali na rasputnicama na prugama opremljenim automatskim pružnim blokom i u slučajevima kada se njima dozvoljava izlaz, odnosno prelaz na drugu prugu bez automatskog pružnog bloka, kao i izlazni signali u stanicama koje se kompletno opremaju staničnim relejnim uređajima, a pruga nije opremljena automatskim pružnim blokom, ovaj signalni znak označava samo da je vožnja iza signala slobodna i da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja redovnom brzinom, a signalni stub se boji crno-belo.
Signalni znak 5a: "Slobodno, očekuj slobodno ili oprezno" kod prostornih signala označava da je ulazak u naredni blokovni prostorni odsek slobodan, da naredni prostorni signal pokazuje "Slobodno" ili "Oprezno" i da brzinu do narednog signala ne treba smanjivati.
Signalni znak 5b: "Slobodno" kod signala koji štite područje skretnica označava da je vožnja iza signala slobodna i da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja redovnom brzinom.
Signalni znak 56: "Slobodno" kod prostornih signala označava da je ulazak u naredni prostorni odsek slobodan.
Signalni znak 5b: "Slobodno" kod ulaznih signala sa jednoznačnim signalnim znacima koji nisu u zavisnosti sa putevima vožnje označava samo da je ulazak u stanicu slobodan, a ne i brzinu kojom se sme voziti preko područja skretnica.
Signalni znak 6: "Oprezno, očekuj stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 6: "Oprezno, očekuj stoj" dati su na Slici 3.
Signalni znak 6: "Oprezno, očekuj stoj" pokazuju svi glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima.
Signalni znak 6: "Oprezno, očekuj stoj" kod signala koji štiti područje skretnica ili naredni blokovni prostorni odsek, označava da je vožnja iza signala slobodna, da naredni glavni signal pokazuje "Stoj" i da brzinu treba podesiti tako da se voz bezuslovno zaustavi ispred narednog glavnog signala.
Signalni znak 7: "Slobodno, očekuj ograničenje brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 7: "Slobodno, očekuj ograničenje brzine" dati su na Slici 4.
Signalni znak 7: "Slobodno, očekuj ograničenje brzine" pokazuju glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica, i to: ulazni, izlazni i zaštitni, kao i prvi prostorni signal ispred ulaznih i zaštitnih signala koji štite područja skretnica.
Signalni znak 7: "Slobodno, očekuj ograničenje brzine" kod signala koji štite područje skretnica ili kod prvog prostornog signala ispred ulaznog ili zaštitnog signala označava da je vožnja iza signala slobodna, da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja redovnom brzinom, da naredni glavni signal pokazuje ograničenje brzine i da se vožnja mora podesiti tako da se od narednog glavnog signala može voziti ograničenom brzinom.
Signalni znak 8: "Ograničena brzina, očekuj stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 8: "Ograničena brzina, očekuj stoj" dati su na Slici 5.
Signalni znak 8: "Ograničena brzina, očekuj stoj" pokazuju glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica.
Signalni znak 8: "Ograničena brzina, očekuj stoj" označava da je vožnja iza signala slobodna, da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja ograničenom brzinom, da naredni glavni signal pokazuje "Stoj" i da se vožnja mora podesiti tako da se voz bezuslovno zaustavi ispred narednog glavnog signala.
Signalni znak 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno"
Oblik i boja signalnog znaka 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno" dati su na Slici 6.
Signalni znak 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno" pokazuju glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica.
Signalni znak 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno" označava da je vožnja iza signala slobodna, da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja ograničenom brzinom i da naredni glavni signal pokazuje "Slobodno" ili "Oprezno".
Kada signalni znak 9: "Ograničena brzina, očekuj slobodno ili oprezno›" pokazuju izlazni signali u odvojnim stanicama i zaštitni signali na rasputnicama na prugama opremljenim automatskim pružnim blokom i u slučajevima kada se njima dozvoljava izlaz, odnosno prelaz na drugu prugu bez automatskog pružnog bloka, kao i izlazni signali u stanicama koje se kompletno opremaju staničnim relejnim uređajima, a pruga nije opremljena automatskim pružnim blokom, ovaj signalni znak označava samo da je vožnja iza signala slobodna i da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja ograničenom brzinom, a signalni stub se boji crno-belo.
Signalni znak 10: "Ograničena brzina, očekuj ograničenje brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 10: "Ograničena brzina, očekuj ograničenje brzine" dati su na Slici 7.
Signalni znak 10: "Ograničena brzina, očekuj ograničenje brzine" pokazuju glavni signali sa dvoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica.
Signalni znak 10: "Ograničena brzina, očekuj ograničenje brzine" označava da je vožnja iza signala slobodna, da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja ograničenom brzinom, da naredni glavni signal pokazuje ograničenje brzine i da se vožnja mora podesiti tako da se od narednog glavnog signala može voziti ograničenom brzinom.
Signalni znak 11: "Ograničena brzina"
Oblik i boja signalnog znaka 11: "Ograničena brzina" dati su na Slici 8.
Signalni znak 11: "Ograničena brzina" pokazuju glavni signali sa jednoznačnim signalnim znacima koji štite područje skretnica, a u zavisnosti su sa putevima vožnje.
Signalni znak 11: "Ograničena brzina" označava da je vožnja iza signala slobodna i da je preko pripadajućeg skretničkog područja vožnja ograničenom brzinom.
Signalni znak 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h"
Oblik i boja signalnog znaka 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h" dati su na Slici 9.
Signalni znak 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h" pokazuju samo svetlosni ulazni i stanični i pružni zaštitni signali koji su opremljeni uređajem za pokazivanje ovog signala.
Signalni znak 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h" daje se u slučaju kada voz mora ući u stanicu sa naročitom opreznošću na zauzet kolosek, na kolosek koji je do izvesne tačke prohodan, na kolosek čiji međik na izlaznoj strani nije slobodan, u slučaju kvara signalno-sigurnosnih uređaja (u daljem tekstu: SS uređaja) i slično, najvećom brzinom do 10 km/h, tako da se u slučaju nastale potrebe može odmah zaustaviti.
Kada pružni zaštitni signal na rasputnici pokazuje signalni znak 12a, on ima značenje: "Oprezan prelaz preko rasputnice sa 10 km/h".
Postupci osoblja vučnog vozila u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova glavnih signala
Kada glavni signal pokazuje signalni znak "Ograničena brzina", kao i kada predsignal pokazuje signalni znak "Očekuj ograničenje brzine", jednovremeno se mora osmotriti da li se pokazivačima, odnosno pretpokazivačima za brzine signališe i vrednost brzine.
Pokazivač za brzine, ako je ugrađen kod glavnog signala, pokazuje kojom se ograničenom brzinom može voziti preko skretničkog područja kada glavni signali pokazuju signalni znak za ograničenu brzinu.
Ako kod glavnog signala nije ugrađen pokazivač za brzine, onda se preko pripadajućeg skretničkog područja sme voziti najvećom brzinom od 50 km/h, a ako za vožnju u skretanje skretnica konstrukciono odgovara za veću ili manju brzinu od 50 km/h, brzina preko skretnica određuje se knjižicom reda vožnje.
Vožnja ograničenom brzinom važi za celo stanično područje, odnosno do ili od prvog narednog dvoznačnog signala u stanici koji signališe odgovarajuću brzinu preko pripadajućeg skretničkog područja.
Ograničenom brzinom mora se voziti od prve skretnice skretničkog područja sve dok i poslednje vozilo u vozu ne pređe poslednju skretnicu skretničkog područja.
Postupci staničnog osoblja u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova glavnih signala
Svi glavni signali redovno moraju pokazivati signalni znak 4: "Stoj".
Izuzetak od odredbe stava 1. ovog člana su:
1) zaštitni signali na stajalištu dvokolosečne pruge sa zajedničkim peronom za oba koloseka s jedne strane, koji pokazuju kao redovan signalni znak 5b: "Slobodno";
2) zaštitni signali kojima su opremljena mesta odvajanja industrijskih koloseka na otvorenoj pruzi, tovarišta i transportna otpremništva koji mogu pokazivati kao redovan signalni znak 5b: "Slobodno";
3) prostorni signali na prugama opremljenim automatskim pružnim blokom za smer za koji postoji privola.
Glavni signali koji redovno pokazuju signalni znak 4: "Stoj" i čije signalne znake ne menja nailazeći voz, već njima rukuje otpravnik vozova, odnosno radnik kojem je povereno rukovanje signalima, smeju se postaviti tako da pokazuju signalni znak za dozvoljenu vožnju samo kada se očekuje voz za koji je prethodno obezbeđen put vožnje, odnosno kod prostornih signala kada je naredni prostorni odsek slobodan.
U stanicama gde glavnim signalima rukuje skretničko osoblje, glavni signal se sme postaviti da pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju samo po ispunjenju uslova iz stava 3. ovog člana i po izričitom naređenju otpravnika vozova.
Glavni signal koji pokazuje vozu signalni znak za dozvoljenu vožnju postavlja se da pokazuje signalni znak za zabranjenu vožnju, i to:
1) ulazni signal koji nije u zavisnosti sa putevima vožnje, kao i prostorni signal odjavnice, kada je voz koji dolazi ceo prošao pored glavnog signala;
2) glavni signal koji je u zavisnosti sa putevima vožnje, a ne postavlja ga automatski prolazeći voz, kada je voz prošao preko svih skretnica koje leže na njegovom putu vožnje.
Kod glavnih signala na prugama sa automatskim pružnim blokom, kao i na prugama bez automatskog pružnog bloka kod stanica osiguranih relejnim SS uređajima, redovan signalni znak 4: "Stoj" postavlja automatski prolazeći voz.
Postupak u slučaju kvara signala
Kada glavni svetlosni signal ostane neosvetljen, pored njega mora da se postavi zaustavni kotur - signalni znak 96a: "Stoj".
Kod glavnih signala na prugama opremljenim uređajem automatskog pružnog bloka, kao i kod izlaznih signala na prugama opremljenih uređajem međustanične zavisnosti, koji su neosvetljeni, ne postavlja se zaustavni kotur pošto ih štiti pozadnji glavni signal (automatski pokazuje signalni znak 4: "Stoj").
Kada je u kvaru glavni likovni signal koji redovno pokazuje signalni znak 4: "Stoj", i ako tada pokazuje signalni znak 4: "Stoj", ostavlja se da pokazuje taj signalni znak, a noću se mora osvetliti.
Ukoliko je likovni signal ostao da pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju, postavlja se, ako se to može učiniti, da pokazuje signalni znak 4: "Stoj", a ako se to ne može učiniti, ispred njega se postavlja ili se učvršćuje na sam signalni stub zaustavni kotur - signalni znak 96a: "Stoj", a signalne svetiljke signala u kvaru se gase.
Ako je glavni likovni signal koji redovno pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju, usled kvara ostao da pokazuje signalni znak 4: "Stoj", postavlja se tako da pokazuje signalni znak koji dozvoljava dalju vožnju. U slučaju da se ovakav signal pokvario tako da pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju, a od ovako postavljenog glavnog signala treba zabraniti dalju vožnju, na samom signalu ili ispred njega postavlja se zaustavni signalni kotur da pokazuje signalni znak 96a: "Stoj", a signalne svetiljke signala u kvaru se gase.
Kada je u kvaru glavni signal, bez obzira na to da li redovno pokazuje signalni znak za dozvoljenu ili zabranjenu vožnju, a njegov predsignal je ispravan, predsignal se postavlja tako da pokazuje signalni znak 13: "Očekuj stoj" i u slučaju kada je glavni signal ostao da pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju.
O kvaru glavnog svetlosnog i glavnog likovnog signala osoblje vučnog vozila obaveštava se opštim nalogom.
2. Predsignali glavnih signala
Opšte odredbe o predsignalima glavnih signala
Predsignali glavnih signala (u daljem tekstu: predsignali) služe da sa propisane udaljenosti ispred glavnih signala predsignališu signalne znake njihovih glavnih signala.
Signalni znaci glavnog signala mogu se predsignalisati posebno ugrađenim predsignalom ili prethodnim glavnim signalom.
Posebni predsignali ugrađuju se ispred glavnih signala na prugama (delovima pruge) bez automatskog pružnog bloka.
Posebni predsignali ne moraju se ugrađivati na prugama iz stava 1. ove tačke ako se signalni znaci glavnih signala mogu predsignalisati prethodnim glavnim signalom.
Predsignali mogu biti:
1) svetlosni;
2) likovni.
Svetlosni predsignali ugrađuju se samo ispred glavnih svetlosnih signala.
Likovni predsignali ugrađuju se samo ispred glavnih likovnih signala.
Signalni stubovi predsignala obojeni su sa prednje strane naizmenično belim i crnim prugama jednakih širina.
Svetlosnim predsignalima daju se signalni znaci i danju i noću obojenom mirnom ili trepćućom svetlošću, a likovnim predsignalima daju se signalni znaci danju položajem i bojom signalne ploče, a noću obojenom svetlošću pored dnevnog signalnog znaka.
Redovni signalni znaci predsignala moraju odgovarati redovnim signalnim znacima njihovog glavnog signala.
Mesto ugradnje posebnih predsignala
Posebni predsignali ugrađuju se ispred glavnih signala na posebnom signalnom stubu, na najmanjoj udaljenosti propisanog zaustavnog puta za odnosnu prugu, na strani koloseka propisanoj članom 4. stav 15. ovog pravilnika.
Udaljenost iz stava 1. ovog člana može se povećati do 50%, odnosno smanjiti do 5% radi ostvarenja propisane daljine vidljivosti, izbegavanja postavljanja u tunelima, korišćenja postojećih signalnih objekata za ugrađivanje predsignala i slično.
Ugrađivanje predsignala na većoj, odnosno manjoj udaljenosti od propisane u stavu 2. ovog člana vrši se samo izuzetno, ako nije moguće ni na način propisan stavom 2. ovog člana ostvariti potrebnu vidljivost.
Ako nije moguće ugraditi poseban predsignal sa propisane strane koloseka (fizička prepreka i sl.), predsignal se može ugraditi sa suprotne strane koloseka, ali se tada, na mestu sa kojeg predsignal treba da se vidi, mora postaviti upozorivač predsignala.
Najmanja daljina vidljivosti posebnih predsignala
Najmanja daljina vidljivosti kod posebnih predsignala za najveće dopuštene brzine iznosi:
1) do 80 km/h |
100 m; |
2) do100 km/h |
150 m; |
3) do 120 km/h |
200 m; |
4) do 140 km/h |
300 m; |
5) do 160 km/h |
400 m. |
Kada se vrednost najveće dopuštene brzine na pruzi nalazi između graničnih vrednosti brzina navedenih u stavu 1. ovog člana, najmanja daljina vidljivosti posebnih predsignala određuje se interpolacijom srazmerno brzini.
Signalni znaci posebnih predsignala
Signalni znaci posebnih predsignala su:
1) signalni znak 13: "Očekuj stoj";
2) signalni znak 14: "Očekuj slobodno";
3) signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine".
Signalni znak 13: "Očekuj stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 13: "Očekuj stoj" dati su na Slici 10.
Signalni znak 13: "Očekuj Stoj" označava da na putu do glavnog signala vožnju treba podesiti tako da se voz bezuslovno zaustavi ispred glavnog signala koji pokazuje signalni znak "Stoj".
Signalni znak 14: "Očekuj slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 14: "Očekuj slobodno" dati su na Slici 11.
Signalni znak 14: "Očekuj slobodno" označava da do glavnog signala ne treba smanjivati brzinu.
Signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 15: "Očekuj ograničenje brzine" dati su na Slici 12.
Signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine" označava da se do glavnog signala brzina mora podesiti tako da se preko skretnica pripadajućeg skretničkog područja može voziti propisanom ograničenom brzinom.
Postupci osoblja vučnog vozila u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova predsignala
Ako se kod predsignala uoči signalni znak 14: "Očekuj slobodno" ili 15: "Očekuj ograničenje brzine", a pri približavanju se na glavnom signalu pojavi signalni znak 4: "Stoj", to znači da je zbog iznenada nastale opasnosti za saobraćaj signalni znak promenjen i moraju se preduzeti sve mere da se voz što pre zaustavi.
Kod predsignala koji predsignališe i signalni znak 11: "Ograničena brzina" može biti ugrađen i pretpokazivač za brzine ako to zahteva potreban put za smanjivanje brzine do glavnog signala.
Ako predsignal bez pretpokazivača za brzine pokazuje signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine", a njegov glavni signal je takođe bez pokazivača za brzine, od predsignala se vožnja podešava tako da se od glavnog signala koji pokazuje ograničenje brzine odnosno najkasnije od prve naredne skretnice, vozi brzinom od 50 km/h, odnosno brzinom označenom u knjižici reda vožnje.
Kada predsignal bez pretpokazivača za brzine pokazuje signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine", a njegov glavni signal ima pokazivač za brzine, od predsignala do glavnog signala brzina se smanjuje i kada se uoči pokazivač za brzine, dalja vožnja se podešava tako da se od glavnog signala koji pokazuje ograničenje brzine, a najkasnije od prve naredne skretnice, vozi brzinom označenom na pokazivaču za brzine.
Postupak u slučaju kvara predsignala
Kada je predsignal glavnog signala u kvaru, a ostao je da pokazuje signalni znak 13: "Očekuj stoj", ostaje u tom položaju i kada je glavni signal ispravan.
Ukoliko je predsignal ostao da pokazuje signalni znak 14: "Očekuj slobodno" ili signalni znak 15: "Očekuj ograničenje brzine", treba nastojati da se postavi tako da pokazuje signalni znak 13: "Očekuj stoj", a ako to nije moguće onda se:
1) ispred likovnog predsignala postavlja žuti signalni kotur - signalni znak 97a: "Lagano", noću se gasi zelena svetlost, a sa glavnim signalom postupa se u skladu sa odredbama člana 26. st. 3. i 4. ovog pravilnika;
2) na stub svetlosnog predsignala koji je ostao neosvetljen učvršćuje žuti signalni kotur - signalni znak 97a: "Lagano" ili se osoblje vučnog vozila opštim nalogom obaveštava o neosvetljenosti svetlosnog predsignala.
Osoblje vučnog vozila obaveštava se opštim nalogom o neupotrebljivosti predsignala zbog kvara samo u slučaju ako je predsignal ostao da pokazuje signalni znak 14: "Očekuj slobodno" ili 15: "Očekuj ograničenje brzine", ili je svetlosni predsignal ostao neosvetljen, a na njega nije pričvršćen žuti signalni kotur.
Ako je svetlosni predsignal neosvetljen ili ako je kod likovnog predsignala noću signalna svetiljka ugašena, postupa se kao da predsignal pokazuje signalni znak 13: "Očekuj stoj".
3. Ponavljači predsignalisanja
Opšte odredbe o ponavljačima predsignalisanja
Ponavljači predsignalisanja služe da ponove signalne znake predsignalisanja onog glavnog signala koji predsignališe signalne znake prvog narednog glavnog signala, odnosno da ponove signalne znake posebnog svetlosnog predsignala.
Ponavljači predsignalisanja su u zavisnosti sa signalnim znacima narednog glavnog signala i predsignališu ih kada predsignal promeni svoj signalni znak prolaskom voza pored predsignala.
Za davanje signalnih znakova koriste se iste mirne i trepćuće obojene svetlosti kao kod signala čije signalne znakove ponavlja, a osim toga još i jedna mlečno bela mirna svetlost, kojom se označava ponavljač predsignalisanja.
Stubovi ponavljača predsignalisanja obojeni su sa prednje strane, naizmenično, belim i crnim prugama jednake širine.
Mesto ugradnje ponavljača predsignalisanja
Ponavljači predsignalisanja ugrađuju se ispred glavnih svetlosnih signala kod kojih nije postignuta propisana daljina vidljivosti, na istoj strani na kojoj se nalaze i glavni signali.
Ponavljači predsignalisanja ugrađuju se ispred ulaznih, prostornih i pružnih zaštitnih signala na oko 400 m na prugama sa zaustavnim putevima od 700 i 1000 m, odnosno 600 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, ali najmanje na propisanoj daljini vidljivosti glavnog signala.
Ispred izlaznih i staničnih zaštitnih signala ponavljači predsignala ugrađuju se prema mesnim prilikama, s tim da im se obezbedi propisana vidljivost.
Najmanja daljina vidljivosti ponavljača predsignalisanja
Najmanja daljina vidljivosti propisana članom 29. ovog pravilnika za posebne predsignale važi i za ponavljače predsignalisanja.
Za ponavljače predsignalisanja ugrađene na kolosecima na koje se ulazi vožnjom u skretanje, u pogledu daljine vidljivosti, umesto najveće dopuštene brzine na pruzi, uzima se ograničena brzina za vožnju u skretanje.
Signalni znaci ponavljača predsignalisanja
Signalni znaci ponavljača predsignalisanja su:
1) signalni znak 16: "Glavni signal pokazuje stoj";
2) signalni znak 17: "Glavni signal pokazuje slobodno";
3) signalni znak 18: "Glavni signal pokazuje očekuj ograničenje brzine".
Signalni znak 16: "Glavni signal pokazuje stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 16: "Glavni signal pokazuje stoj" dati su na Slici 13.
Signalni znak 17: "Glavni signal pokazuje slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 17: "Glavni signal pokazuje slobodno" dati su na Slici 14.
Signalni znak 18: "Glavni signal pokazuje ograničenje brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 18: "Glavni signal pokazuje ograničenje brzine" dati su na Slici 15.
Postupci osoblja vučnog vozila u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova ponavljača predsignalisanja
Ako se kod nekog glavnog signala, odnosno kod posebnog svetlosnog predsignala uoči signalni znak kojim je za naredni glavni signal predsignalisano "Očekuj slobodno" ili "Očekuj ograničenje brzine", pa se pri približavanju ponavljaču predsignalisanja uoči signalni znak 16: "Glavni signal pokazuje Stoj", to znači da je zbog iznenada nastale opasnosti promenjen signalni znak glavnog signala i da se moraju preduzeti sve mere kako bi se voz što pre mogao zaustaviti i to po mogućstvu ispred glavnog signala.
Postupak u slučaju kvara
Ako je ponavljač predsignalisanja neosvetljen ili daje samo mlečno belu svetlost, smatra se kao da daje signalni znak 16: "Glavni signal pokazuje stoj".
4. Dopunski signali glavnih signala i predsignala
Opšte odredbe o dopunskim signalima glavnih signala i predsignala
Dopunskim signalima glavnih signala i predsignala upotpunjuje se i bliže određuje značenje glavnih signala i predsignala.
Dopunski signali glavnih signala i predsignala su:
1) pokazivači i pretpokazivači za pravac i pokazivači za kolosek,
2) pokazivači i pretpokazivači za brzine;
3) granični kolosečni signali.
Pokazivači, odnosno pretpokazivači ugrađuju se ispod signalne ploče glavnog signala, odnosno predsignala na signalnom stubu, a ako to nije moguće, onda se, izuzev pokazivača i pretpokazivača za brzine, ostali ugrađuju na posebnom stubu, ali tako da se mogu videti sa propisane daljine vidljivosti.
Kada je glavni signal ugrađen iznad koloseka za koji važi ili na mosnoj ili polumosnoj konstrukciji, pokazivač i pretpokazivač mogu se ugraditi i iznad signalne ploče.
a) Pokazivači za pravac i pokazivači za kolosek
Opšte odredbe o pokazivačima i pretpokazivačima za pravac i pokazivačima za kolosek
Pokazivačima za pravac dopunjuju se signalni znaci glavnih signala kada dozvoljavaju vožnju, tako da pokazuju za koju je prugu ili za koje stanično područje dozvoljena vožnja.
Na rasputnicama i u odvojnim stanicama, ako je to potrebno, glavni signali mogu imati i pokazivače za svaki pravac.
Ako je potrebno s obzirom na prolaske vozova bez zadržavanja, mogu se ugraditi pretpokazivači za pravac.
Pokazivačima za kolosek dopunjuju se signalni znaci grupnih izlaznih signala, kada je to potrebno, i pokazuju sa kog je koloseka dozvoljen izlaz vozu. Ako su koloseci sa kojih izlaze vozovi opremljeni manevarskim signalima za zaštitu kolosečnog puta, grupni izlazni signali se ne opremaju pokazivačima za kolosek.
Kod glavnih signala opremljenih pokazivačima za pravac, za dalju vožnju merodavan je još i signalni znak koji pokazuje pokazivač.
Kod grupnog izlaznog signala opremljenog pokazivačem koloseka za izlazak iz stanice merodavan je i signalni znak koji pokazuje pokazivač.
Mesto ugradnje pokazivača za pravac i pokazivača za kolosek
Pokazivač za pravac ugrađuje se u stanicama na izlaznom signalu, a na rasputnicama na zaštitnom signalu.
Pretpokazivač za pravac ugrađuje se u stanicama na ulaznom signalu, a kod rasputnica na prugama sa automatskim pružnim blokom na prvom prostornom signalu ispred zaštitnog signala, odnosno na predsignalu na prugama bez automatskog pružnog bloka.
Pokazivač za kolosek ugrađuje se na grupnom izlaznom signalu.
Najmanja daljina vidljivosti pokazivača i pretpokazivača za pravac i pokazivača za kolosek
Najmanja daljina vidljivosti pokazivača i pretpokazivača za pravac i pokazivača za kolosek iznosi polovinu najmanje daljine vidljivosti glavnog signala odnosno predsignala.
Signalni znaci pokazivača za pravac i pokazivača za kolosek
Signalni znaci pokazivača za pravac i pokazivača za kolosek su:
1) signalni znak 19a: "Dozvoljena vožnja za..... ";
2) signalni znak 19b: "Očekuj vožnju za..... ";
3) signalni znak 20: "Dozvoljena vožnja sa..... koloseka".
Signalni znak 19a: "Dozvoljena vožnja za..... " i signalni znak 19b: "Očekuj vožnju za..... "
Oblik i boja signalnog znaka 19a: " Dozvoljena vožnja za..... " koji pokazuje pokazivač pravca i signalnog znaka 19b: "Očekuj vožnju za..... " koji pokazuje pretpokazivač za pravac dati su na Slici 16.
Pretpokazivač za pravac je istog oblika kao i pokazivač, s tom razlikom što je signalni znak žute boje.
Pretpokazivač za pravac pokazuje signalni znak 19b: "Očekuj vožnju za..." i predsignališe signalni znak 19a: "Dozvoljena vožnja za...".
Signalni znak 20: "Dozvoljena vožnja sa..... koloseka"
Oblik i boja signalnog znaka 20: "Dozvoljena vožnja sa..... koloseka" dati su na Slici 17.
b) Pokazivači i pretpokazivači za brzine
Opšte odredbe o pokazivačima i pretpokazivačima za brzine
Pokazivačima za brzine dopunjuju se signalni znaci glavnih signala kada dozvoljavaju vožnju, tako da pokazuju kojom se brzinom sme voziti preko područja skretnica kada glavni signal dozvoljava dalju vožnju ograničenom brzinom, ako je brzina veća ili manja od 50 km/h.
Pretpokazivač za brzine pokazuje signalni znak 21b: "Očekuj ograničenje brzine od..... km/h" i predsignališe signalni znak 21a: "Voziti ograničenom brzinom od..... km/h".
Pretpokazivač za brzine je istog oblika kao i pokazivač za brzine, s tom razlikom što je signalni znak žute boje.
Brojku na pokazivaču, odnosno pretpokazivaču za brzine uvek treba pomnožiti sa 10 da bi se dobila vrednost brzine u km/h.
Mesto ugradnje pokazivača i pretpokazivača za brzine
Pokazivač za brzine, pored slučaja iz člana 52. stav 1. ovog pravilnika, ugrađuje se kod glavnih signala i kada se mora označiti ograničena brzina:
1) do 30 km/h, kada vozovi redovno ulaze na glavne slepe koloseke ili na glavne koloseke podeljene na ograničene odseke puta vožnje u slučaju prijema voza na prvi odsek podeljenog koloseka u smeru kretanja voza kada je obezbeđen put pretrčavanja od najmanje 50 m, kao i u slučaju kada teretni vozovi ulaze na glavne koloseke kada im na izlaznoj strani nije stalno obezbeđen put pretrčavanja;
2) do 10 km/h, kada vozovi ulaze na koloseke zauzete drugim vozom ili vozilima, kao i na glavne koloseke podeljene na ograničene odseke puta vožnje u slučaju prijema voza na prvi odsek podeljenog koloseka u smeru kretanja voza kada nije obezbeđen put pretrčavanja od najmanje 50 m.
Pokazivači za brzine ne ugrađuju se kod glavnih signala ispred službenih mesta čiji su prijemni koloseci podeljeni graničnim kolosečnim signalima iz tehničkih razloga a ne zbog omogućavanja prijema dva voza na isti kolosek, ako je odstojanje od ulaznog do graničnog kolosečnog signala jednako ili veće dužini zaustavnog puta na odnosnoj pruzi i ako se kod prijema voza na prvi deo podeljenog koloseka uređajima kontroliše slobodnost drugog dela koloseka u smeru kretanja voza.
Pri ograničavanju brzine do 10 km/h, kod predsignala, odnosno kod prvog prostornog signala ispred glavnog signala na kojem je ugrađen pokazivač brzine, ugrađuje se pretpokazivač za brzine.
Pretpokazivač za brzine može se ugraditi i u drugim slučajevima ako za to postoje opravdani razlozi (mala vidljivost signala, mala udaljenost signala od skretnica i sl.)
Najmanja daljina vidljivosti pokazivača i pretpokazivača za brzine
Najmanja daljina vidljivosti pokazivača i pretpokazivača za brzine iznosi polovinu najmanje daljine vidljivosti glavnog signala odnosno predsignala.
Signalni znaci pokazivača i pretpokazivača za brzine
Signalni znaci pokazivača i pretpokazivača za brzine su:
1) signalni znak 21a: "Voziti ograničenom brzinom od..... km/h";
2) signalni znak 21b: "Očekuj ograničenje brzine od..... km/h".
Signalni znak 21a: "Voziti ograničenom brzinom od..... km/h"
Oblik i boja signalnog znaka 21a: "Voziti ograničenom brzinom od..... km/h" dati su na Slici 18.
Signalni znak 21b: "Očekuj ograničenje brzine od..... km/h"
Oblik i boja signalnog znaka 21b: "Očekuj ograničenje brzine od..... km/h" dati su na Slici 19.
v) Granični kolosečni signali
Opšte odredbe o graničnim kolosečnim signalima
Granični kolosečni signali pokazuju da li je iza njih vožnja vozovima i manevarskim sastavima dozvoljena ili zabranjena.
Granični kolosečni signali služe:
1) za podelu glavnog koloseka na ograničene odseke puta vožnje;
2) za označavanje kraja glavnog koloseka koji nije opremljen glavnim signalom;
3) za označavanje kraja slepog koloseka (grudobrana).
Graničnim kolosečnim signalima mogu se označavati mesta na kojima se voz mora zaustaviti kada nedostaje put pretrčavanja zbog redovnog manevrisanja na izlaznoj strani službenog mesta, mesta prelaza iz jednog staničnog parka u drugi, granice područja stanice i depoa i mesta prelaza sa sporednog na glavni kolosek i obratno, a mogu služiti i za zaštitu skretnice ili skretničkog područja u stanici.
Granični kolosečni signali iz stava 2. tač. 1) i 2) ovog člana su svetlosni, a granični kolosečni signali iz stava 2. tačka 3) ovog člana su likovni.
Stubovi graničnih kolosečnih signala obojeni su sa prednje strane, naizmenično, belim i crnim prugama jednakih širina.
Likovni granični kolosečni signali noću se osvetljavaju ukoliko stanični prostor oko njih nije osvetljen.
Svetlosni granični kolosečni signali mogu biti neosvetljeni kada se ne očekuje voz ili se ne manevriše, ako je to određeno poslovnim redom stanice.
Mesto ugradnje graničnih kolosečnih signala
Svetlosni granični kolosečni signali ugrađuju se na granici odseka ograničenog puta vožnje, ispred međika glavnog koloseka na kojem redovno nedostaje put pretrčavanja zbog manevrisanja na izlaznoj strani, na mestu prelaza sa jedne grupe staničnih koloseka na drugu, odnosno na mestu prelaza sa sporednih na glavne koloseke i obratno, sa desne strane u smeru vožnje neposredno uz ili iznad koloseka za koji važe.
Likovni granični kolosečni signali ugrađuju se na grudobranu kod slepih koloseka koji služe za prijem vozova.
Najmanja daljina vidljivosti graničnih kolosečnih signala
Najmanja daljina vidljivosti graničnih kolosečnih signala iznosi najmanje 100 m.
Signalni znaci graničnih kolosečnih signala
Signalni znaci graničnih kolosečnih signala su:
1) signalni znak 25: "Vožnja zabranjena";
2) signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena".
Signalni znak 25: "Vožnja zabranjena"
Oblik i boja signalnog znaka 25: "Vožnja zabranjena" dati su na slikama 20 - 22.
Granični kolosečni signal redovno pokazuje signalni znak 25: "Vožnja zabranjena".
Signalni znak 25: "Vožnja zabranjena" kod svetlosnog signala naređuje da je vožnja vozova ili manevarska vožnja dalje od signala zabranjena, a kod likovnog označava da je kraj slepog koloseka.
Signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena"
Oblik i boja signalnog znaka 26: "Vožnja dozvoljena" dati su na Slici 23.
Signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena" dozvoljava vožnju mašinovođi nepraćene lokomotive ili manevarskom sastavu do narednog signala za zaštitu kolosečnog puta ili do kola na koloseku.
Signalnim znakom 26: "Vožnja dozvoljena" ne naređuje se polazak voza.
Svetlosni granični kolosečni signali na glavnom koloseku koje odnosni voz sme da prođe bez zaustavljanja u obezbeđenom putu vožnje voza pokazuju signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena". Granični kolosečni signali na susednim kolosecima sa kojih se može ugroziti obezbeđen put vožnje voza pokazuju signalni znak 25: "Vožnja zabranjena".
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova graničnih kolosečnih signala
Kod lokomotivske vožnje bez pratioca signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena" važi za mašinovođu kao dozvola za dalju vožnju samo ako je pred tim signalom zaustavljen signalnim znakom 25: "Vožnja zabranjena", ili je pri približavanju signalu uočio signalni znak 25: "Vožnja zabranjena".
Odredbe stava 1. ovog člana važe i za manevarski odred koji prati manevarski sastav ili same manevarske lokomotive.
Signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena" za manevarski odred, odnosno staničnog pratioca važi kao dozvola za davanje naređenja za pokretanje same lokomotive, skupine lokomotiva, odnosno manevarskog sastava.
Ako pred graničnim kolosečnim signalom stoji više samih nezakvačenih lokomotiva, ili više grupa zakvačenih lokomotiva bez staničnog pratioca, ili više samostalnih manevarskih sastava koje prati manevarski odred, prvi dati signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena" važi kao dozvola za vožnju samo za prvu lokomotivu ili prvu skupinu lokomotiva, odnosno za prvi samostalni manevarski sastav. Sledeća lokomotiva, sledeća grupa lokomotiva ili sledeći manevarski sastav ne sme započeti vožnju dok granični kolosečni signal posle pokazivanja signalnog znaka 25: "Vožnja zabranjena", ponovo ne pokaže signalni znak 26: "Vožnja dozvoljena".
Ako se na signalu pojavi signalni znak 25: "Vožnja zabranjena" pre nego što manevarski sastav prođe ovaj signal, signalni znak 25: "Vožnja zabranjena" objavljuje da je dopuštenje za vožnju opozvano.
Postupak u slučaju kvara
Granični kolosečni signal koji je u kvaru ili pokazuje nepropisne signalne znake, postavlja se tako da pokazuje signalni znak 25: "Vožnja zabranjena".
Ako je svetlosni granični kolosečni signal neosvetljen, to znači da je vožnja zabranjena, a noću se mora osvetliti signalnom svetiljkom sa crvenom svetlošću.
Od svetlosnog graničnog kolosečnog signala koji je u kvaru, vožnja vozu se dozvoljava ručnim signalnim znakom "Napred" ukoliko je vozno osoblje prethodno obavešteno opštim nalogom o kvaru graničnog kolosečnog signala.
Ako vozno osoblje nije obavešteno opštim nalogom o kvaru graničnog kolosečnog signala, voz se zaustavlja ispred graničnog kolosečnog signala, a dalju vožnju nastavlja po usmenoj dozvoli izaslanog radnika ili nakon dozvole koju je telefonom dao otpravnik vozova.
O kvaru svetlosnog graničnog kolosečnog signala dokazno se obaveštava manevarsko i skretničko osoblje, jedanput u toku smene.
Za svaku manevarsku vožnju preko mesta gde je ugrađen granični kolosečni signal koji je u kvaru traži se dozvola (usmeno, telefonom ili drugim telekomunikacionim sredstvima) od otpravnika vozova.
Opšte odredbe o manevarskim signalima
Manevarski signali služe za zaštitu puta vožnje vozova od manevarskih vožnji i za obezbeđenje i zaštitu manevarskih puteva vožnje, za zaštićivanje jednog manevarskog rejona od manevarskih vožnji drugog manevarskog rejona, za označavanje položaja iskliznice, kolobrana, okretnice i prenosnice, za sporazumevanje pri manevrisanju na spuštalici i za označavanje mesta do kojeg je dozvoljeno redovno manevrisanje.
Manevarski signali mogu biti likovni i svetlosni.
Manevarski signali su:
1) manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta;
2) rejonski manevarski signali;
3) signali na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama;
4) manevarski signali na spuštalici;
5) granica manevrisanja.
Najmanja daljina vidljivosti manevarskih signala određuje se prema mesnim prilikama svake stanice.
a) Manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta
Opšte odredbe o manevarskim signalima za zaštitu kolosečnog puta
Manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta pokazuju da li je iza tog signala vožnja dozvoljena, odnosno zabranjena.
Manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta obojeni su sa prednje strane crno, a sa zadnje crno-žutim kosim prugama.
Manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta su svetlosni i u zavisnosti su sa skretnicama.
Mesto ugradnje
Manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta ugrađuju se desno od koloseka ispred izolovanog sastava ili brojača osovina odnosne skretnice a u slučaju potrebe mogu se ugraditi u podnožju stuba izlaznog signala.
Ako nastane potreba da se manevarski signal za zaštitu kolosečnog puta postavi na visokom signalnom stubu na mestu gde nema glavnog signala, onda se umesto manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta na visokom signalnom stubu postavlja granični kolosečni signal.
Signalni znaci manevarskih signala za zaštitu kolosečnog puta
Signalni znaci manevarskih signala za zaštitu kolosečnog puta su:
1) signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno";
2) signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno".
Signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno"
Oblik i boja signalnog znaka 27: "Manevrisanje zabranjeno" dati su na Slici 24.
Manevarski signal za zaštitu kolosečnog puta redovno pokazuje signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno".
Signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno" naređuje da je dalja vožnja od ovog signala zabranjena.
Signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno"
Oblik i boja signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno" dati su na Slici 25.
Signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno" dozvoljava manevarskom osoblju, odnosno mašinovođi nepraćene lokomotive, vožnju do narednog manevarskog signala, do signalnog znaka 37: "Granica manevarskih vožnji" ili do kola na koloseku.
Signalnim znakom 28: "Manevrisanje slobodno" ne naređuje se polazak voza.
Signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno" dat manevarskim signalom kod izlaznog signala važi za manevarske vožnje samo ako glavni signal pokazuje signalni znak 4: "Stoj".
U obezbeđenom putu vožnje voza svi manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta pokazuju signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno".
Na susednim kolosecima sa kojih se može ugroziti formirani put vožnje vozu, manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta pokazuju signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno".
Kada se vozu dozvoljava ulazak u stanicu signalnim znakom 12a: "Oprezan ulazak u stanicu sa 10 km/h", manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta u putu vožnje voza pokazuju signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno".
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova manevarskih signala za zaštitu kolosečnog puta
Ako se ispred manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta koji pokazuje signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno" nalazi ili mu se približava više nezakvačenih samih lokomotiva, više skupina zakvačenih lokomotiva bez staničnog pratioca ili više samostalnih manevarskih sastava praćenih manevarskim odredima koji treba da otpočnu vožnju, onda prvi dati signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno" važi kao dozvola za vožnju samo za prvu lokomotivu, prvu skupinu lokomotiva ili za prvi manevarski sastav.
Sledeća lokomotiva, skupina lokomotiva ili manevarski sastav čekaju da se ponovo pokaže signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno", pa zatim novi signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno". Dalja vožnja od ovog signala reguliše se signalnim znacima narednih manevarskih signala za zaštitu kolosečnog puta na manevarskom putu vožnje i nije uslovljena prethodnim pojavljivanjem signalnog znaka 27: "Manevrisanje zabranjeno".
Signalni znak 28: "Manevrisanje slobodno" za lokomotivske vožnje bez staničnog pratioca važi za mašinovođu kao dozvola za dalju vožnju, a za manevarski odred, odnosno staničnog pratioca kao dozvola za davanje naređenja za pokretanje same lokomotive, skupine lokomotiva, odnosno manevarskog sastava.
Postupak u slučaju kvara
U slučaju kada je manevarski signal za zaštitu kolosečnog puta u kvaru ili pokazuje sumnjive ili neispravne signalne znake, postavlja se tako da pokazuje signalni znak 27: "Manevrisanje zabranjeno".
Ako je manevarski signal za zaštitu kolosečnog puta neosvetljen, to znači da je manevrisanje zabranjeno, a noću se osvetljava crvenom svetlošću.
O kvaru manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta mora se dokazno obavestiti manevarsko i skretničko osoblje, i to jedanput u toku smene.
Od manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta koji je u kvaru, dalja vožnja se dozvoljava ručnim signalnim znakom "Napred", koji se daje neposredno pored odnosnog manevarskog signala, ukoliko je manevarsko osoblje prethodno obavešteno o kvaru manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta.
Ako manevarsko osoblje nije prethodno obavešteno o kvaru manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta, manevarski sastav se zaustavlja ispred manevarskog signala za zaštitu kolosečnog puta, a dalju vožnju nastavlja po usmenoj dozvoli izaslanog radnika ili nakon dozvole koju je telefonom dao otpravnik vozova.
b) Rejonski manevarski signali
Opšte odredbe o rejonskim manevarskim signalima
Rejonski manevarski signali pokazuju da li je iza njih manevrisanje dopušteno ili zabranjeno.
Rejonski manevarski signali služe za zaštićivanje jednog manevarskog rejona od drugog, jedne ranžirne grupe koloseka od druge, prijemne i otpremne grupe koloseka ili prijemno-otpremne grupe koloseka od ranžirne grupe koloseka prilikom manevrisanja.
Rejonski manevarski signali mogu biti likovni ili svetlosni.
Rejonski manevarski signali mogu pokazivati signalne znake u jednom ili u oba smera, ako je to potrebno.
Signalni stubovi rejonskih manevarskih signala obojeni su sa prednje strane naizmenično belim i plavim prugama jednakih širina.
Signalna ploča kod likovnih signala je četvorougaona i obojena je plavom bojom sa belim rubom.
Signalni znaci rejonskih manevarskih signala važe samo za manevarske vožnje, a ne i za vožnje vozova.
Mesto ugradnje
Rejonski manevarski signali ugrađuju se neposredno pored koloseka na granicama rejona koje štite.
Signalni znaci rejonskih manevarskih signala
Signalni znaci rejonskih manevarskih signala su:
1) signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno";
2) signalni znak 30: "Manevrisanje slobodno".
Signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno"
Oblik i boja signalnog znaka 29: "Manevrisanje zabranjeno" dati su na slikama 26-28.
Rejonski manevarski signal redovno pokazuje signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno".
Signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno" označava zabranu manevarske vožnje dalje od rejonskog manevarskog signala.
Signalni znak 30: "Manevrisanje slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 30: "Manevrisanje slobodno" dati su na slikama 29-31.
Signalni znak 30: "Manevrisanje slobodno" označava da je manevrisanje slobodno dalje od rejonskog manevarskog signala.
Postupak u slučaju kvara
U slučaju kada je likovni rejonski manevarski signal u kvaru, postavlja se u položaj da pokazuje signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno".
U slučaju kada je svetlosni rejonski manevarski signal u kvaru, postavlja se da pokazuje signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno" ili se gasi.
U slučaju da je likovni rejonski manevarski signal noću, a svetlosni i danju i noću neosvetljen, smatra se kao da pokazuje signalni znak 29: "Manevrisanje zabranjeno".
Dalja vožnja od rejonskog manevarskog signala koji je u kvaru dozvoljava se ručnim signalnim znakom "Napred".
O kvaru rejonskog manevarskog signala dokazno se obaveštava manevarsko i skretničko osoblje, i to jedanput u toku smene.
v) Signali na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama
Opšte odredbe o signalima na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama
Signali na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama označavaju mesto i položaj navedenih postrojenja i pokazuju da li je manevrisanje preko njih dozvoljeno ili zabranjeno.
Signali iz stava 1. ovog člana su likovni.
Signali iz stava 1. ovog člana se noću osvetljavaju ako nisu prevučeni reflektujućom materijom.
Signalni znaci signala na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama
Signalni znaci signala na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama su:
1) signalni znak 31: "Manevrisanje zabranjeno";
2) signalni znak 32: "Manevrisanje slobodno".
Signalni znak 31: "Manevrisanje zabranjeno"
Oblik i boja signalnog znaka 31: "Manevrisanje zabranjeno" dati su na slikama 32 i 33.
Signali na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama redovno pokazuju signalni znak 31: "Manevrisanje zabranjeno".
Signalni znak 32: "Manevrisanje slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 32: "Manevrisanje slobodno" dati su na slikama 34 i 35.
Postupak u slučaju kvara
Signali na iskliznicama, kolobranima, okretnicama i prenosnicama koji su u kvaru postavljaju se da pokazuju signalni znak 31: "Manevrisanje zabranjeno".
g) Manevarski signali na spuštalici
Opšte odredbe o manevarskim signalima na spuštalici
Manevarskim signalima na spuštalici naređuje se brže ili sporije guranje kola na grbini spuštalice, prekidanje guranja i zaustavljanje ili udaljavanje manevarskog sastava sa spuštalice.
Stubovi manevarskih signala na spuštalici obojeni su sa prednje strane belim i plavim prugama jednakih širina.
Manevarski signali na spuštalici su svetlosni.
Signalni znaci daju se belim mirnim ili trepćućim svetlostima u nizu na crnoj signalnoj ploči. Nizovi svetlosti obrazovani su iz tri bele mirne ili trepćuće svetlosti.
Na signalnom stubu manevarskog signala na spuštalici može se, po potrebi, ugraditi zvono ili truba, kojima se oglašava promena signalnih znakova.
Spuštalice se ne moraju opremati manevarskim signalima na spuštalici kada se naređenja koja se daju signalnim znacima ovih manevarskih signala mogu davati preko razglasnih uređaja ili na neki drugi pouzdan način.
Mesto ugradnje
Manevarski signali na spuštalici ugrađuju se, po pravilu, na vrhu grbine sa desne strane koloseka u smeru guranja.
Ako je više manevarskih signala na spuštalici ugrađeno naporedo za više grbinskih koloseka, svaki signal važi samo za kolosek pored kojeg je ugrađen.
Signalni znaci manevarskih signala na spuštalici
Signalni znaci manevarskih signala na spuštalici su:
1) signalni znak 33: "Guranje zabranjeno";
2) signalni znak 34: "Gurati lagano";
3) signalni znak 35: "Gurati brže";
4) signalni znak 36: "Natrag".
Signalni znak 33: "Guranje zabranjeno"
Oblik i boja signalnog znaka 33: "Guranje zabranjeno" dati su na Slici 36.
Signalni znak 34: "Gurati lagano"
Oblik i boja signalnog znaka 34: "Gurati lagano" dati su na Slici 37.
Brzina kretanja manevarskog sastava kada se daje signalni znak 34: "Gurati lagano" određena je uputstvom za rad na spuštalici odnosne ranžirne stanice.
Signalni znak 35: "Gurati brže"
Oblik i boja signalnog znaka 35: "Gurati brže" dati su na Slici 38.
Brzina kretanja manevarskog sastava kada se daje signalni znak 35: "Gurati brže" određena je uputstvom za rad na spuštalici odnosne ranžirne stanice.
Signalni znak 36: "Natrag"
Oblik i boja signalnog znaka 36: "Natrag" dati su na Slici 39.
Signalni znak 36: "Natrag" naređuje da se manevarski sastav zaustavi i da se udalji od grbine (za preuzimanje novog manevarskog sastava i dr.)
Postupak u slučaju kvara
U slučaju takvog kvara da manevarski signal na spuštalici ne može pokazivati neke ili sve signalne znake propisane članom 87. ovog pravilnika, naređenja manevarskom sastavu izdaje operater na spuštalici radio vezom ili razglasnim uređajem izgovaranjem potrebnog naziva signalnog znaka ("Guranje zabranjeno", "Gurati lagano", "Gurati brže" ili "Natrag").
d) Signal granica manevrisanja
Opšte odredbe o signalu granica manevrisanja
Signal granica manevrisanja pokazuje mesto do kojeg se smeju obavljati manevarske vožnje.
Signal granica manevrisanja ne koristi se u stanicama zaštićenim signalnom oznakom 213: "Prilazni signal".
Signal granica manevrisanja noću se ne osvetljava.
Mesto ugradnje
Signal granica manevrisanja ugrađuje se u stanicama između prve ulazne skretnice i ulaznog, odnosno staničnog zaštitnog signala na mestu do kojeg se obično obavlja manevrisanje, i to kod ulaznog i staničnog zaštitnog signala sa predsignalom na najmanjoj udaljenosti od 50 m, odnosno 75 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m od ulaznog, odnosno staničnog zaštitnog signala, a kod ulaznog i staničnog zaštitnog signala bez predsignala, odnosno kod štitnog signala, na polovini puta između prve ulazne skretnice i ulaznog, staničnog zaštitnog, odnosno štitnog signala.
Na jednokolosečnim prugama signal granica manevrisanja ugrađuje se sa desne strane koloseka u smeru izlaska iz stanice, a na dvokolosečnim prugama spolja uz ulazni kolosek, a na dvokolosečnim prugama sa obostranim saobraćajem sa spoljne strane oba koloseka.
Na elektrificiranim prugama, pri određivanju mesta za ugrađivanje signala granica manevrisanja, mora se voditi računa još i o rastojanju između ulaznog, odnosno staničnog zaštitnog signala i ovog signala, radi ugrađivanja izolovanog preklopa. Signal granica manevrisanja ugrađuje se najmanje na 10 m od prvog preklopnog stuba izolovanog preklopa kontaktne mreže prema ulaznoj skretnici. Ukoliko sekcioni izolator, odnosno neutralna sekcija obavlja funkciju izolovanog preklopa, onda se signal granica manevrisanja ugrađuje najmanje na 10 m od njega prema ulaznoj skretnici.
Između područja stanice i ložionice (depoa) signal granica manevrisanja ugrađuje se ako nije ugrađen granični kolosečni signal, i to na samoj granici između ovih područja.
Signalni znak 37: "Granica manevarskih vožnji"
Oblik i boja signalnog znaka 37: "Granica manevarskih vožnji" dati su na Slici 40.
Signalni znak 37: "Granica manevarskih vožnji" označava mesto do kojeg se obavljaju manevarske vožnje iz stanice prema otvorenoj pruzi, ili iz područja stanice prema području depoa, ili obratno. Ukoliko se manevarske vožnje obavljaju iza signala granica manevrisanja, postupa se po odredbama Saobraćajnog pravilnika.
Opšte odredbe o signalima na kolskim vagama
Signali na kolskoj vagi pokazuju signalne znake kojima se dozvoljava ili zabranjuje vožnja preko kolske vage.
Kolska vaga čija konstrukcija dozvoljava prelaz vozila i u slučaju kada se obavlja vaganje, a da se pri tome ona ne ošteti, nema nikakvih signalnih znakova.
Likovni signali na kolskoj vagi nemaju posebnih noćnih znakova, zbog čega se prostor oko vage noću osvetljava.
Signalni stub na kolskim vagama obojen je crnom bojom.
Signalne ručice signala su sa obe strane obojene crveno-belo.
Signalni znaci signala na kolskim vagama
Signalni znaci signala na kolskim vagama su:
1) signalni znak 38: "Prelaz zabranjen";
2) signalni znak 39: "Prelaz slobodan".
Signalni znak 38: "Prelaz zabranjen"
Oblik i boja signalnog znaka 38: "Prelaz zabranjen" dati su na slikama 41 i 42.
Signalni znak 39: "Prelaz slobodan"
Oblik i boja signalnog znaka 39: "Prelaz slobodan" dati su na Slici 43.
7. Signali za ograničenje i prelom brzine
Opšte odredbe o signalima za ograničenje i prelom brzine
Signali za ograničenje i prelom brzine služe za označavanje ograničenja najveće dopuštene brzine na delovima pruge za koje su trajno propisane niže najveće dopuštene brzine od onih koje imaju drugi delovi iste pruge, odnosno cela pruga (ograničenje zbog malog poluprečnika krivine, neodgovarajućeg stanja gornjeg stroja pruge, mostova, tunela i sl. i preloma brzine na otvorenoj pruzi).
Signalima za ograničenje brzine označavaju se i ograničene brzine preko skretnica na glavnom prolaznom koloseku kada se ne signališu glavnim signalom i njegovim pokazivačem brzine.
Ako se na delu pruge na kojem je signalisana ograničena brzina ili prelom brzine uvodi brzina niža od signalisane, niža brzina se signališe signalima za laganu vožnju.
Signali za ograničenje i prelom brzine noću se ne osvetljavaju.
Signalni znaci signala za ograničenje i prelom brzine
Signalni znaci signala za ograničenje i prelom brzine su:
1) signalni znak 40a: "Očekuj ograničenje ili prelom brzine";
2) signalni znak 40b: "Početak ograničenja brzine";
3) signalni znak 40v: "Kraj ograničenja brzine";
4) signalni znak 40g: "Prelom brzine".
Mesto ugradnje
Predsignalna ploča, koja pokazuje signalni znak 40a: "Očekuj ograničenje ili prelom brzine", ugrađuje se za svaki smer vožnje ispred početne ploče koja pokazuje signalni znak 40b: "Početak ograničenja brzine".
U slučaju preloma brzine, predsignalna ploča se ugrađuje ispred signalnog znaka 40g: "Prelom brzine", i to samo za onaj smer u kome se brzina lomi sa veće na manju.
Početna ploča se ugrađuje na mestu odakle treba voziti ograničenom brzinom, i to sa iste strane sa koje se nalazi i predsignalna ploča.
Na jednokolosečnim prugama početna ploča se koristi kao krajnja ploča za suprotni smer, pa je krajnja ploča za oba smera vožnje s leve strane koloseka u smeru vožnje voza.
Za ograničenu brzinu za glavne prolazne koloseke u stanici, kao i za otvorenu prugu neposredno iza stanice, predsignalna, početna i krajnja ploča ne ugrađuju se u stanici.
Predsignalna ploča za glavni prolazni kolosek ugrađuje se na propisanoj udaljenosti ispred ulazne skretnice, početna ploča kod prve ulazne skretnice, a krajnja ploča kod poslednje izlazne skretnice stanice.
Predsignalna ploča za mesto ograničene brzine neposredno iza stanice ugrađuje se ispred prve ulazne skretnice, početna ploča odmah iza poslednje izlazne skretnice, a krajnja ploča na svršetku ograničene brzine.
Signalni znak 40g: "Prelom brzine" ugrađuje se za svaki smer vožnje.
Primeri za ugrađivanje signala za ograničenje i prelom brzine dati su u Prilogu 3 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo (u daljem tekstu: Prilog 3).
Daljina vidljivosti
Daljina vidljivosti signala za ograničenje i prelom brzine iznosi najmanje 100 m.
Signalni znak 40a: "Očekuj ograničenje ili prelom brzine"
Oblik i boja signalnog znak 40a: "Očekuj ograničenje ili prelom brzine" dati su na slikama 44 i 45.
Signalni znak 40a: "Očekuj ograničenje ili prelom brzine" označava da se vožnja mora podesiti da od početne ploče tj. signalnog znaka 40b: "Početak ograničenja brzine", odnosno od signalnog znaka 40d: "Prelom brzine" otpočne onom brzinom koja je ispisana na predsignalnoj ploči.
Ograničena brzina ispisana na predsignalnoj ploči važi za sve vozove bez obzira na vrstu voza i vrstu vuče.
Ako je predsignalna ploča ugrađena na zajedničkom delu pruge ispred rasputnice, a važi samo za jednu od odvojnih pruga, na nju se stavlja strelica usmerena u pravcu odvojne pruge za koju važi (Slika 56), a ako ograničena brzina važi za obe odvojne pruge, na predsignalnu ploču se ne stavljaju strelice.
Signalni znak 40b: "Početak ograničenja brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 40b: "Početak ograničenja brzine" dati su na Slici 46.
Signalni znak 40b: "Početak ograničenja brzine" označava početak dela pruge preko kojeg se mora voziti ograničenom brzinom označenom na predsignalnoj ploči.
Na početnu ploču strelica se stavlja po potrebi.
Signalni znak 40v: "Kraj ograničenja brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 40v: "Kraj ograničenja brzine" dati su na Slici 47.
Signalni znak 40v: "Kraj ograničenja brzine" označava mesto prestanka ograničene brzine.
Signalni znak 40g: "Prelom brzine"
Oblik i boja signalnog znaka 40g: "Prelom brzine" dati su na Slici 48.
Signalni znak 40g: "Prelom brzine" označava mesto preloma brzine na otvorenoj pruzi od koga treba voziti brzinom označenom na predsignalnoj ploči, odnosno u knjižici reda vožnje.
Kraj ograničene brzine se posebno ne označava, već ona važi do narednog službenog mesta (prema knjižici reda vožnje), odnosno narednog signalisanog preloma brzine.
Preko označenog mesta vozi se ograničenom brzinom sve dok poslednje vozilo u vozu ne pređe krajnju ploču (signalni znak 40v: "Kraj ograničenja brzine").
Opšte odredbe o signalima za električnu vuču
Signali za električnu vuču koriste se na elektrificiranim prugama i njima se naređuje rukovanje pantografima, naređuje rukovanje glavnim prekidačima (odnosno kontrolerima kod elektrovučnih vozila bez glavnog prekidača), obezbeđuju mesta ili koloseci preko kojih elektrovučno vozilo ne sme da se kreće sa podignutim pantografom i obezbeđuje električno predgrejavanje garnitura ili pojedinačnih putničkih kola.
Signali za električnu vuču su plave kvadratne ploče sa belim rubom, postavljene na ugao ploče.
Signalne znake predstavljaju bele pruge, likovi ili brojevi sa reflektujućom materijom, ako nisu predviđeni za osvetljavanje. Druga strana ploče može se koristiti za signalne znake iz suprotnog smera.
Signali za rukovanje pantografima i signali za obezbeđenje su stalni ili prenosni, a signali za rukovanje glavnim prekidačima uvek su stalni.
Stalni signali za električnu vuču, koji se koriste za pokazivanje signalnih znakova za oba smera vožnje, ugrađuju se sa desne strane pruge.
Signali za električnu vuču su:
1) signali za rukovanje pantografima;
2) signali za rukovanje glavnim prekidačima;
3) signali za obezbeđenje.
a) Signali za rukovanje pantografima
Signalni znaci signala za rukovanje pantografima
Signalni znaci signala za rukovanje pantografima su:
1) signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa";
2) signalni znak 42: "Spusti pantograf";
3) signalni znak 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom";
4) signalni znak 43: "Podigni pantograf".
Signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa"
Oblik i boja signalnog znaka 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" dati su na Slici 49.
Signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" upozorava mašinovođu da nailazi na signalni znak 42: "Spusti pantograf" i da se pripremi za spuštanje pantografa. O mestu početka i završetka vožnje elektrovučnog vozila sa spuštenim pantografom vozno osoblje se obaveštava opštim nalogom ukoliko signali koji pokazuju signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" nisu ugrađeni kao stalni.
Signalni znak 42: "Spusti pantograf"
Oblik i boja signalnog znaka 42: "Spusti pantograf" dati su na Slici 50.
Signalni znak 42: "Spusti pantograf" označava mesto početka voznog voda koji elektrovučno vozilo sme preći samo sa spuštenim pantografom.
Signalni znak 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom"
Oblik i boja signalnog znaka 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom" dati su na Slici 51.
Signalni znak 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom" označava mesto koje elektrovučno vozilo ili sprega elektrovučnih vozila sme preći samo sa jednim podignutim pantografom.
Ako kod spregnutih garnitura elektromotornog voza ne postoji tehnička mogućnost da u celom sastavu ostane podignut samo jedan pantograf, kod signalnog znaka 42a moraju se spustiti svi pantografi.
Važnost signalnog znaka 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom" traje do prvog narednog signala koji pokazuje signalni znak 43: "Podigni pantograf".
Signalni znak 43: "Podigni pantograf"
Oblik i boja signalnog znaka 43: "Podigni pantograf" dati su na Slici 52.
Signalni znak 43: "Podigni pantograf" označava mesto završetka voznog voda koji elektrovučno vozilo sme preći samo sa spuštenim pantografom i postavlja se kod mesta odakle elektrovučno vozilo sme da vozi sa podignutim pantografom.
Mesto ugradnje, daljina vidljivosti i postupci železničkih radnika
Signal sa signalnim znakom 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" postavlja se najmanje na 300 m, a na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m najmanje na 500 m, ispred signala sa signalnim znakom 42: "Spusti pantograf" i mora se videti sa udaljenosti od najmanje 100 m.
Kada signale za rukovanje pantografom treba postaviti u službenom mestu na glavnom koloseku, pa se signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" ne može postaviti pored odgovarajućeg koloseka na udaljenosti od najmanje 300 m, odnosno 500 m ispred signalnog znaka 42: "Spusti pantograf", signal sa signalnim znakom 41 se ne postavlja. U takvim slučajevima vozno osoblje se opštim nalogom obaveštava o tome da signal sa signalnim znakom 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" nije postavljen. Ukoliko vozno osoblje nije obavešteno opštim nalogom o potrebi spuštanja pantografa, voz se zaustavlja ispred ulaznog signala, a vozno osoblje se na najpodesniji način obaveštava o potrebi spuštanja pantografa.
Signalni znak 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" ne postavlja se u slučaju kada je signalni znak 42: "Spusti pantograf" postavljen na sporednom koloseku službenog mesta, a o postavljanju signala sa signalnim znakom 42: "Spusti pantograf" dokazno se obaveštava manevarsko, stanično i vozno osoblje koje obavlja manevru.
Signal sa signalnim znakom 42: "Spusti pantograf" postavlja se u službenim mestima na odstojanju od najmanje 10 m, a na otvorenoj pruzi na odstojanju od najmanje 30 m, ispred mesta odakle elektrovučno vozilo mora da vozi sa spuštenim pantografom.
Signalni znak 42a: "Dozvoljena vožnja samo sa jednim podignutim pantografom" postavlja se zajedno sa signalima sa signalnim znacima 45: "Isključi glavni prekidač" i 46: "Uključi glavni prekidač" kod neutralnih sekcija u kontaktnoj mreži čija specifična električna situacija to nalaže.
Ako se signali za rukovanje pantografima ugrađuju kao stalni signali, o tome se ne obaveštava manevarsko, stanično i vozno osoblje.
Detaljnije odredbe o mestu ugradnje signala za rukovanje pantografima i postupcima železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova date su u Prilogu 4 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo deo (u daljem tekstu: Prilog 4).
b) Signali za rukovanje glavnim prekidačima
Signalni znaci signala za rukovanje glavnim prekidačima
Signalni znaci signala za rukovanje glavnim prekidačima su:
1) signalni znak 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača";
2) signalni znak 45: "Isključi glavni prekidač";
3) signalni znak 46: "Uključi glavni prekidač".
Signalni znak 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača"
Oblik i boja signalnog znaka 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača" dati su na Slici 53.
Signalni znak 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača" upozorava mašinovođu da nailazi na signalni znak 45: "Isključi glavni prekidač" i da se pripremi za isključenje glavnog prekidača.
Signalni znak 45: "Isključi glavni prekidač"
Oblik i boja signalnog znaka 45: "Isključi glavni prekidač" dati su na Slici 54.
Signalni znak 45: "Isključi glavni prekidač" označava mesto početka neutralne sekcije u voznom vodu ispod koje elektrovučno vozilo mora proći sa isključenim glavnim prekidačem.
Signalni znak 46: "Uključi glavni prekidač"
Oblik i boja signalnog znaka 46: "Uključi glavni prekidač" dati su na Slici 55.
Signalni znak 46: "Uključi glavni prekidač" označava mesto završetka neutralne sekcije u voznom vodu ispod koje elektrovučno vozilo mora proći sa isključenim glavnim prekidačem.
Mesto ugradnje, daljina vidljivosti i postupci železničkih radnika
Signal sa signalnim znakom 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača" ugrađuje se najmanje na 300 m, a na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m najmanje na 500 m, ispred signala sa signalnim znakom 45 i mora se videti sa udaljenosti od najmanje 100 m.
Signal sa signalnim znakom 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača" ne ugrađuje se ispred signala sa signalnim znakom 45: "Isključi glavni prekidač" koji je ugrađen u depou elektrovučnih vozila.
Signal sa signalnim znakom 45: "Isključi glavni prekidač" ugrađuje se u depoima elektrovučnih vozila na odstojanju od najmanje 10 m, a na otvorenoj pruzi na odstojanju od najmanje 30 m ispred mesta odakle elektrovučno vozilo mora da vozi sa isključenim glavnim prekidačem.
Signal sa signalnim znakom 46: "Uključi glavni prekidač" ugrađuje se kod mesta odakle elektrovučno vozilo sme da vozi sa uključenim glavnim prekidačem.
Detaljnije odredbe o mestu ugradnje signala za rukovanje glavnim prekidačima i postupcima železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova date su u Prilogu 4.
v) Signali za obezbeđenje
Signalni znaci signala za obezbeđenje
Signalni znaci signala za obezbeđenje su:
1) signalni znak 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom";
2) signalni znak 48: "Električni napon uključen".
Signalni znak 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom"
Oblik i boja signalnog znaka 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" dati su na Slici 56.
Signalni znak 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" označava da je kolosek dalje bez voznog voda ili da je u narednom odseku voznog voda napon isključen ili je naredni odsek voznog voda u kvaru, pa je zabranjena dalje vožnja vozilima sa podignutim pantografom.
Mesto ugradnje i postupci železničkih radnika
Signal sa signalnim znakom 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" ugrađuje se na kolosecima koji su dalje bez voznog voda i to kod poslednje tačke vešanja u kojoj se kontaktni provodnik još nalazi u svom aktivnom položaju.
Ako se od skretnice odvaja kolosek koji nije elektrificiran, signal sa signalnim znakom 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" ugrađuje se na skretnički signal, tako da se njegov položaj menja zajedno sa položajem skretničkog signala, tj. vidljiv je samo kada je skretnica postavljena za ulaz na neelektrificirani kolosek, a signal je smanjenih dimenzija.
Odredbe stava 2. ovog člana ne primenjuju se u stanicama u kojima se manevra ne obavlja elektrovučnim vozilima.
Ako skretnica od koje se odvaja neelektrificirani kolosek nema skretnički signal, signal sa signalnim znakom 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" ugrađuje se na kućište manevarskog signala, na stub graničnog kolosečnog signala ili na stub kontaktne mreže, odnosno konzolu. U ovakvim slučajevima signal može biti normalnih ili smanjenih dimenzija i dopunjuje se belom horizontalnom ili vertikalnom strelicom na plavoj podlozi iznad signalne ploče.
Strelica usmerena naviše označava zabranu vožnje na kolosek bez voznog voda na koji se ulazi vožnjom u pravac (Slika 57).
Horizontalna strelica usmerena udesno ili ulevo označava zabranu vožnje na kolosek bez voznog voda na koji se ulazi vožnjom u skretanje udesno, odnosno ulevo (slike 58 i 59).
Kada se na elektrificiranom koloseku službenog mesta ili otvorene pruge izvode radovi na održavanju kontaktne mreže kod kojih se ne traži zatvor koloseka, ali je napon u voznom vodu isključen i vozni vod uzemljen, kolosek se zaštićuje iz oba smera prenosnim signalima sa signalnim znakom 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" koji se postavljaju najmanje na 10 m ispred mesta odakle je vozilima sa podignutim pantografom zabranjena dalja vožnja.
Na manipulacionim kolosecima gde se vrši utovar, istovar ili pretovar robe, kada su njihovi vozni vodovi u redovnom stanju, tj. napon u njima isključen i oni uzemljeni, signal sa signalnim znakom 47: "Stoj za vozila sa podignutim pantografom" se ne postavlja.
Detaljnije odredbe o mestu ugradnje signala za obezbeđenje i postupcima železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova date su u Prilogu 4.
Signalni znak 48: "Električni napon uključen"
Oblik i boja signalnog znaka 48: "Električni napon uključen" dati su na Slici 60.
Signalni znak 48: "Električni napon uključen" označava da je električno predgrejavanje putničkih kola uključeno i da se zbog toga ne sme razdvajati kako električni kabl za predgrejavanje, tako i poluspojke glavnog voda električnog grejanja prikačenih kola, niti se smeju uključivati poluspojke drugih kola radi predgrejavanja.
Signal sa signalnim znakom 48: "Električni napon uključen" postavlja radnik koji uključuje kola za električno predgrejavanje, na čelo vozila, ali sa strane u visini odbojnika, na onom kraju vozila sa kojeg se mogu očekivati manevarske vožnje, a po potrebi i na oba kraja vozila.
Detaljnije odredbe o postavljanju signala za obezbeđenje i postupcima železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova date su u Prilogu 4.
Opšte odredbe o skretničkim signalima
Skretnički signali pokazuju u kom se položaju nalazi skretnica (u pravac ili u skretanje), odnosno za koji je kolosek postavljen put vožnje i da li predstoji vožnja preko skretnice uz ili niz jezičak.
Skretnički signali mogu biti:
1) skretničke signalne svetiljke, kod kojih se likovi za signalne znake daju mlečnobelim staklom na crnoj podlozi;
2) skretničke signalne crne ploče, kod kojih se likovi za signalne znake daju obojenim belim znakovima sa reflektujućom materijom.
Skretnički tegovi skretnica koje se poslužuju na licu mesta obojeni su belo-crveno. Skretnički teg boji se tako da kada su skretnice postavljene za vožnju u pravac, crveno obojena polovina tega je okrenuta zemlji ili prema pripadajućem koloseku.
Sve skretnice na glavnim kolosecima i skretnice na sporednim kolosecima preko kojih se često manevriše noću, kao i skretnice na otvorenoj pruzi opremaju se skretničkim signalima podešenim za noćno osvetljavanje.
Ugrađivanje skretničkih signala može izostati u onim službenim mestima ili pojedinim područjima službenih mesta na kojima su ugrađeni manevarski signali za zaštitu kolosečnog puta ili granični kolosečni signali.
Ostale skretnice na sporednim kolosecima mogu imati skretničke signale koji se ne osvetljavaju, a mogu biti i bez njih.
Signalni znaci skretničkih signala i njihovo značenje
Signalni znaci skretničkih signala su:
1) kod jednostrukih skretnica:
(1) signalni znak 49: "Vožnja u pravac uz ili niz jezičak",
(2) signalni znak 50: "Vožnja u skretanje";
2) kod ukrsnih dvopostavnih skretnica:
(1) signalni znak 51: "Vožnja za glavni pravac iz oba smera",
(2) signalni znak 52: "Vožnja za sporedni pravac iz oba smera",
(3) signalni znak 53: "Vožnja za skretanje udesno",
(4) Signalni znak 54: "Vožnja za skretanje ulevo".
Signalni znaci 49: "Vožnja u pravac uz ili niz jezičak", 51: "Vožnja za glavni pravac iz oba smera" i 52: "Vožnja za sporedni pravac iz oba smera" pokazuju da je skretnica postavljena za vožnju u pravac.
Signalni znaci 50: "Vožnja u skretanje", 53: "Vožnja za skretanje udesno" i 54: "Vožnja za skretanje ulevo" pokazuju da je skretnica postavljena za vožnju u skretanje - desno ili levo u odnosu na vožnju u pravac.
Skretnice koje leže u matičnom koloseku uvek pokazuju vožnju u pravac kada su postavljene za vožnju po matičnom koloseku.
Signalni znak 49: "Vožnja u pravac uz ili niz jezičak"
Oblik i boja signalnog znaka 49: "Vožnja u pravac uz ili niz jezičak" dati su na slikama 61 i 62.
Signalni znak 50: "Vožnja u skretanje"
Oblik i boja signalnog znaka 50: "Vožnja u skretanje" dati su na slikama 63 - 65.
Signalni znak 51: "Vožnja za glavni pravac iz oba smera"
Oblik i boja signalnog znaka 51: "Vožnja za glavni pravac iz oba smera" dati su na Slici 66.
Signalni znak 52: "Vožnja za sporedni pravac iz oba smera"
Oblik i boja signalnog znaka 52: "Vožnja za sporedni pravac iz oba smera" dati su na Slici 67.
Signalni znak 53: "Vožnja za skretanje udesno"
Oblik i boja signalnog znaka 53: "Vožnja za skretanje udesno" dati su na Slici 68.
Signalni znak 54: "Vožnja za skretanje ulevo"
Oblik i boja signalnog znaka 54: "Vožnja za skretanje ulevo" dati su na Slici 69.
10. Signali za automatske uređaje na putnim prelazima
Opšte odredbe o signalima za automatske uređaje na putnim prelazima
Ispravnost automatskih uređaja za obezbeđenje saobraćaja na putnim prelazima u istom nivou koje uključuje u rad nailazeći voz kontroliše se na dva načina:
1) kontrolnim uređajima ugrađenim u jednom od susednih neprekidno posednutih službenih mesta (daljinska kontrola);
2) kontrolnim svetlosnim signalima ugrađenim na određenom odstojanju ispred putnog prelaza.
Ako je saobraćaj na putnim prelazima obezbeđen na način iz stava 1. tačka 1) ovog člana, na pruzi ispred putnog prelaza ugrađuju se samo signali koji označavaju početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza, a izuzetno se označava i mesto uključne tačke sa daljinskom kontrolom ako se uključna tačka nalazi na manjoj ili većoj udaljenosti od zaustavnog puta.
Ako je saobraćaj na putnim prelazima obezbeđen na način iz stava 1. tačka 2) ovog člana, na pruzi ispred putnog prelaza ugrađuju se:
1) kontrolni svetlosni signali;
2) pomoćni kontrolni svetlosni signali, po potrebi;
3) signali uključne tačke.
Stubovi kontrolnih i pomoćnih kontrolnih svetlosnih signala obojeni su sa prednje strane kosim crno-belim prugama jednakih širina.
Signali uključne tačke i signal početka zaustavnog puta ispred putnog prelaza noću se ne osvetljavaju.
a) Kontrolni i pomoćni kontrolni svetlosni signali
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti
Kontrolni svetlosni signali ugrađuju se ispred putnog prelaza na daljini zaustavnog puta ili na većoj udaljenosti, ali najviše do 1,5 dužine zaustavnog puta.
Kontrolni svetlosni signal mora se videti sa mesta gde je ugrađen signal uključna tačka ispred kontrolnog signala putnog prelaza.
Pomoćni kontrolni svetlosni signal ugrađuje se između kontrolnog svetlosnog signala i putnog prelaza na onom delu pruge na kojem voz ima zadržavanje između kontrolnog svetlosnog signala i putnog prelaza, a zatim nastavlja vožnju u pravcu putnog prelaza.
Signalni znaci kontrolnih i pomoćnih kontrolnih signala
Signalni znaci kontrolnih i pomoćnih kontrolnih signala su:
1) signalni znak 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru";
2) signalni znak 56: "Uređaj na putnom prelazu ispravan".
Signalni znak 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru"
Oblik i boja signalnog znaka 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru" dati su na Slici 70.
Signalni znak 56: "Uređaj na putnom prelazu ispravan"
Oblik i boja signalnog znaka 56: "Uređaj na putnom prelazu ispravan" dati su na Slici 71.
Bela trepćuća svetlost se pali i gasi u ritmu drumskog saobraćajnog znaka ispred putnog prelaza.
Pomoćni kontrolni svetlosni signal pokazuje iste signalne znake kao i kontrolni svetlosni signal, s tim što ispod signalne ploče ima na stubu reflektujuće mlečnobelo staklo u crnom okviru, kao što je dato na Slici 72.
b) Signali uključne tačke
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti
Signali uključne tačke koji pokazuju signalni znak 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal" ugrađuju se pored uključne tačke (koja je na koloseku) ispred kontrolnog svetlosnog signala, i to sa iste strane sa koje se nalazi i kontrolni svetlosni signal.
Signali uključne tačke koji pokazuju signalni znak 57a: "Uključna tačka sa daljinskom kontrolom" ugrađuju se ispred putnih prelaza bez kontrolnih svetlosnih signala samo u slučaju ako je uključna tačka postavljena na manjoj ili većoj udaljenosti od zaustavnog puta.
Daljina vidljivosti za predsignale propisana članom 29. ovog pravilnika važi i za signale uključne tačke.
Signalni znaci signala uključne tačke
Signalni znaci signala uključne tačke su:
1) signalni znak 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal";
2) signalni znak 57a: "Uključna tačka sa daljinskom kontrolom".
Signalni znak 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal"
Oblik i boja signalnog znaka 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal" dati su na Slici 73.
Signalni znak 57a: "Uključna tačka sa daljinskom kontrolom"
Oblik i boja signalnog znaka 57a: "Uključna tačka sa daljinskom kontrolom" dati su na Slici 74.
Ako je uključna tačka zajednička za dva ili tri putna prelaza, na signalnoj tabli nalaze se dva ili tri crvena romba jedan ispod drugog.
v) Signal početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza sa daljinskom kontrolom
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti
Signal početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza sa daljinskom kontrolom ugrađuje se ispred putnih prelaza osiguranih automatskim uređajima čija se ispravnost kontroliše u jednom neprekidno posednutom službenom mestu (daljinska kontrola), na daljini zaustavnog puta sa odstupanjima koja su predviđena za posebne predsignale članom 28. stav 2. ovog pravilnika.
Ako se putni prelaz nalazi na staničnom delu pružnog koloseka na izlaznoj strani stanice u smeru kretanja voza, signal iz stava 1. ovog člana ugrađuje se ispred prve ulazne skretnice na ulaznoj strani stanice u smeru kretanja voza, ali ne na manjem odstojanju od dužine zaustavnog puta ispred putnog prelaza.
Daljina vidljivosti za predsignale propisana članom 29. ovog pravilnika važi i za signal početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza sa daljinskom kontrolom.
Signalni znak 58: "Početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza"
Oblik i boja signalnog znaka 58: "Početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza" dati su na Slici 75.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova signala za automatske uređaje na putnim prelazima
Signalni znak 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal" naređuje da se osmatra da li kontrolni svetlosni signal pokazuje signalni znak 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru" ili signalni znak 56: "Uređaj na putnom prelazu ispravan".
Ako se po prolasku pored signalnog znaka 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal", na kontrolnom svetlosnom signalu pojavi signalni znak 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru", mašinovođa smanjuje brzinu voza, više puta daje signalni znak 67: "Pazi" i voz zaustavlja ispred putnog prelaza. Postupak za dalju vožnju voza propisan je Saobraćajnim pravilnikom.
Ako se po prolasku pored signalnog znaka 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal" na kontrolnom svetlosnom signalu pojavi signalni znak 56: "Uređaj na putnom prelazu ispravan", za dalju vožnju voza preko putnog prelaza nema nikakvih smetnji.
Ako se po prolasku pored signalnog znaka 57: "Uključna tačka, očekuj kontrolni signal" uoči da je kontrolni signal neosvetljen, postupa se kao da kontrolni signal pokazuje signalni znak 55: "Uređaj na putnom prelazu u kvaru".
Kontrolni svetlosni signali postavljeni uz pravilan kolosek važe i za vožnju po nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge.
Signalni znak 58: "Početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza" označava mesto odakle mašinovođa počinje da zavodi proces kočenja kada voz treba da se zaustavi ispred putnog prelaza na kome saobraćaj nije obezbeđen zbog kvara automatskog uređaja putnog prelaza.
IV SIGNALI NA VOZOVIMA I VOZILIMA
Signali na vozovima su:
1) čeoni signali, kojima se označava čelo voza;
2) završni signali, kojima se označava kraj voza.
Čelo voza je prednja strana prvog vozila u vozu u smeru kretanja.
Kraj voza je zadnja strana poslednjeg vozila u vozu u smeru kretanja.
Zakvačena ili nezakvačena potiskivalica, radna lokomotiva van službe na kraju voza, kao i lokomotiva koja gura voz, u pogledu označavanja čela i kraja voza smatraju se kao posebna vozila.
Signalni znaci čeonih i završnih signala
Signalni znaci čeonih i završnih signala su:
1) signalni znak 59a: "Čelo voza na jednokolosečnoj pruzi, na pravilnom koloseku dvokolosečne pruge ili na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem";
2) signalni znak 59b: "Čelo voza na nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge";
3) signalni znak 60: "Kraj voza".
Signalni znak 59a: "Čelo voza na jednokolosečnoj pruzi, na pravilnom koloseku dvokolosečne pruge ili na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem"
Oblik i boja signalnog znaka 59a: "Čelo voza na jednokolosečnoj pruzi, na pravilnom koloseku dvokolosečne pruge ili na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem" dati su na Slici 76.
Svetiljkama na čelu voza obezbeđuje se:
1) vidljivost voza (poziciona svetla);
2) vidljivost pruge noću, kao i danju u uslovima smanjene vidljivosti (čeona svetla).
Kod guranih vozova radnik na čelu voza danju drži razvijenu ručnu signalnu zastavicu, a noću ručnu signalnu svetiljku sa belom svetlošću.
Ako voz na otvorenoj pruzi promeni smer kretanja u slučaju opasnosti može se, izuzetno, na čelu voza zadržati signalni znak 60: "Kraj voza".
Kod voza koji ima na čelu više od jedne radne lokomotive, svaka lokomotiva mora imati propisane dnevne i noćne signalne znake "Čelo voza".
Signalni znak 59b: "Čelo voza na nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge"
Oblik i boja signalnog znaka 59b: "Čelo voza na nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge" dati su na slikama 77 i 78.
Signalni znak 60: "Kraj voza"
Oblik i boja signalnog znaka 60: "Kraj voza" dati su na slikama 79 i 80.
Završni signali ugrađeni na drugim vozilima (osim poslednjeg) u vozu za prevoz putnika moraju biti ugašeni.
Kraj lokomotivskog voza označava se signalnim znakom 60: "Kraj voza", na način kako je to propisano za vozove.
Kod guranih vozova, lokomotiva koja gura voz na zadnjoj strani nosi signalni znak 60: "Kraj voza".
Vozovi koji imaju potiskivalicu, za sve vreme potiskivanja imaju na poslednjim kolima (vozilu) signalni znak 60: "Kraj voza".
Postupci železničkih radnika u vezi čeonih i završnih signala
Ako za vreme vožnje voza na otvorenoj pruzi kod čeonih signala noću ne svetli nijedno svetlo, voz se mora zaustaviti i signalne svetiljke osvetliti. U slučaju da nije moguće osvetliti nijednu čeonu svetiljku ili je zameniti drugom, osvetljenom, voz nastavlja vožnju do prve stanice oprezno, sa najvećom brzinom do 25 km/h. Ukoliko od čeonih svetiljki svetli samo jedna, voz se ne mora zaustavljati na otvorenoj pruzi, već dalju vožnju do prve stanice sme nastaviti oprezno.
U stanici se preduzimaju mere da se čeoni signali osvetle. Ako ovo nije moguće, voz može nastaviti dalju vožnju pod uslovom da se osvetli bar jedna svetiljka. Stanice i pružno osoblje na putu voza obaveštavaju se da voz saobraća samo sa jednom osvetljenom čeonom svetiljkom.
Ako se neki od završnih signala teretnog voza u toku putovanja voza izgubi ili postane neupotrebljiv, zamenjuje se rezervnim u prvoj stanici. Teretni voz može nastaviti dalju vožnju pod uslovom da ima bar jednu crveno-belu pravougaonu ploču prevučenu reflektujućom materijom, o čemu se obaveštavaju stanice i pružno osoblje na putu voza.
Ukoliko se kod voza za prevoz putnika, koji ima kao završni signal dve crvene svetlosti, ugasi jedna svetlost, voz može nastaviti dalju vožnju sa jednom crvenom svetlošću na kraju voza, a o tome se obaveštavaju stanice i pružno osoblje na putu voza.
U stanicama i na otvorenoj pruzi pri susretu sa vozom na drugom koloseku ili na paralelnoj pruzi mašinovođa ne sme koristiti punu svetlost reflektorske svetiljke.
Vučna vozila koja izlaze iz depoa moraju imati ispravne čeone i završne signale.
Signalni znaci na potiskivalici označavaju samo koju službu kod voza obavlja ova lokomotiva i smer njenog kretanja.
Signalni znak 61: "Potiskivalica"
Oblik i boja signalnog znaka 61: "Potiskivalica"dati su na slikama 81-83.
Lokomotiva kod koje se ne može osvetliti samo po jedna signalna svetiljka na prednjoj i zadnjoj strani ima kao noćni signalni znak na prednjoj strani dve bele, a na zadnjoj strani dve crvene svetlosti u istoj visini.
Ako se potiskivalica vraća posle potiskivanja sa otvorene pruge, ona nosi u povratku na jednokolosečnoj, odnosno kada se vraća pravilnim kolosekom dvokolosečne pruge, signalni znak 61: "Potiskivalica", s tim da se noću, pošto potiskivalica menja smer vožnje, svetlosti zamenjuju tako da na prednjoj strani u smeru vožnje bude bela, odnosno bele svetlosti, a na zadnjoj strani crvena, odnosno crvene svetlosti.
U povratku sa otvorene pruge pri vožnji nepravilnim kolosekom, potiskivalica nosi na prednjoj strani u smeru vožnje danju jednu crveno belu ploču prevučenu reflektujućom materijom ili jedno crveno svetlo, odnosno noću jednu crvenu svetlost, a na zadnjoj strani, i to samo noću, jednu belu svetlost. Potiskivalica iz stava 2. ovog člana ima na prednjoj strani danju i noću dve crvene svetlosti, a na zadnjoj strani, i to samo noću, dve bele svetlosti.
Odredbe člana 149. ovog pravilnika shodno se primenjuju i na potiskivalicu.
Signalni znaci na manevarki označavaju da je lokomotiva manevarka.
Signalni znak 62: "Manevarka"
Oblik i boja signalnog znaka 62: "Manevarka" dati su na slikama 84-86.
Ako vozna lokomotiva obavlja manevrisanje, na čelu nosi onaj signalni znak koji je propisan za voz.
Ukoliko vozna lokomotiva pri manevrisanju noću prelazi preko krajnjih skretnica, pa joj je neosvetljena strana okrenuta prema otvorenoj pruzi, na tu stranu stavlja se signalna svetiljka sa belom svetlošću.
Signali na posednutim vozilima - kolima
Signali na posednutim vozilima - kolima označavaju vozila čije posedanje zahteva naročite mere opreznosti pri manevrisanju ili vozila kod kojih se obavlja manipulacija pošte ili pošiljaka.
Signalni znak 63: "Posednuto osobama"
Oblik i boja signalnog znaka 63: "Posednuto osobama" dati su na Slici 87.
Ako se vozila - kola iznutra ne mogu osvetliti, na posebnom mestu obe čeone strane označavaju se belom svetlošću bilo kakve svetiljke.
Signalni znak 63: "Posednuto osobama" postavlja se na kola van voza posednuta osobama (WL,WR, Post, montažna kola, radna kola, stambena kola za radno železničko osoblje i sl.). Signalni znak postavlja pratilac ovih kola.
Signalni znak 64: "Manipulacija pošte ili pošiljaka"
Oblik i boja signalnog znaka 64: "Manipulacija pošte ili pošiljaka " dati su na slikama 88 i 89.
Signalni znak 64: "Manipulacija pošte ili pošiljaka" postavlja osoblje koje obavlja manipulaciju, čime obaveštava otpravnika vozova (vozovođu) da se obavlja manipulacija. Prestanak davanja ovog signalnog znaka, što se čini zatvaranjem vrata kola, označava da je manipulacija završena.
Signalima na pružnim vozilima označavaju se pružna vozila kada ne saobraćaju kao voz.
Danju pružna vozila nemaju nikakvih signalnih znakova.
Noćni signalni znaci na pružnim vozilima su:
1) na jednokolosečnim prugama: signalni znak 65: "Pružno vozilo na jednokolosečnoj pruzi" - na prednjoj i zadnjoj strani pružnog vozila po jedna crvena svetlost;
2) na dvokolosečnim prugama:
(1) signalni znak 66a: "Pružno vozilo na pravilnom koloseku dvokolosečne pruge" - na prednjoj strani jedna bela, a na zadnjoj strani jedna crvena svetlost,
(2) signalni znak 66b: "Pružno vozilo na nepravilnom koloseku dvokolosečne pruge" - na prednjoj strani jedna crvena svetlost, a na zadnjoj strani jedna bela svetlost,
(3) signalni znak 66v: "Pružno vozilo na zatvorenom koloseku dvokolosečne pruge" - na prednjoj i na zadnjoj strani po jedna bela svetlost.
Motorna pružna vozila noću moraju imati još i jednu reflektorsku svetiljku sa belom svetlošću, radi osvetljavanja pruge.
Kada motorno pružno vozilo vuče prikolice, na kraju poslednje zakvačene prikolice postavlja se signalni znak 60: "Kraj voza".
Vođa pružnog vozila, odnosno vozač motornog pružnog vozila, kontroliše da li su na pružnim vozilima istaknuti odgovarajući signalni znaci.
Otpravnik vozova kontroliše da li pri prolazu kroz stanicu pružna vozila imaju istaknute odgovarajuće signalne znake.
V SIGNALNI ZNACI OSOBLJA VUČNOG VOZILA, STANIČNOG I VOZOPRATNOG OSOBLJA KOD VOZOVA
1. Signalni znaci osoblja vučnog vozila
Opšte odredbe o signalnim znacima osoblja vučnog vozila
Signalnim znacima osoblja vučnog vozila daju se potrebna naređenja i upozorenja vozopratnom, staničnom i pružnom osoblju, a u određenim slučajevima i drugim licima.
Pojedini signalni znaci osoblja vučnog vozila koriste se i kod manevarskih vožnji.
Osoblje vučnog vozila, u slučaju potrebe zaštićivanja ugroženog mesta na otvorenoj pruzi, koristi signalne znake pružnog osoblja 96b: "Stoj" i 97b: "Lagano".
Signalne znake osoblja vučnog vozila daje mašinovođa sirenom vučnog vozila.
Kod vozova sa dve lokomotive na čelu voza, potrebne signalne znake daje mašinovođa prve lokomotive, a kod vozova sa dve potiskivalice na kraju voza mašinovođa poslednje potiskivalice, izuzev signalnog znaka 68: "Opasnost, koči", koji u slučaju nastale potrebe, daje mašinovođa koji prvi primeti opasnost.
Signalne znake osoblja vučnog vozila daju i mašinovođa motorne garniture i, po potrebi, vozač motornog pružnog vozila.
Kod motornih garnitura u sprezi, signalne znake daje sirenom mašinovođa prednje upravljačnice u smeru vožnje.
Signalni znaci osoblja vučnog vozila
Signalni znaci osoblja vučnog vozila su:
1) signalni znak 67: "Pazi" - Jedan dugačak zvuk: ▬▬▬;
2) signalni znak 68: "Opasnost, koči" - najmanje pet kratkih zvukova brzo jedan za drugim: ● ● ● ● ●;
3) signalni znak 69: "Pritegni kočnice" - tri kratka zvuka jedan za drugim: ● ● ●;
4) signalni znak 70: "Pritegni umereno kočnice" - jedan kratak zvuk: ●;
5) signalni znak 71: "Popusti kočnice" - jedan dugačak i dva kratka zvuka: ▬▬▬ ●●;
6) signalni znak 72: "Propusti umereno kočnice" - jedan dugačak i jedan kratak zvuk: ▬▬▬ ●;
7) signalni znak 73: "Voz stao, međik slobodan" - dvaput jedan dugačak i jedan kratak zvuk: ▬▬▬ ● ▬▬▬ ●;
8) signalni znak 74: "Međik zauzet" - dvaput po pet kratkih zvukova: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●.
Kod motornih garnitura u spregu za međusobno sporazumevanje osoblja vučnih vozila koriste se sledeći signalni znaci:
1) "Uključi vuču" - jedan dugačak zvuk: ▬▬▬;
2) "Isključi vuču" - dva kratka zvuka: ● ●;
3) "Povećaj vučnu snagu" - jedan dugačak i dva kratka zvuka: ▬▬▬ ● ●;
4) "Smanji vučnu snagu" - jedan dugačak i jedan kratak zvuk: ▬▬▬ ●;
5) "Promeni smer vožnje" - tri kratka zvuka: ● ● ●;
6) "Opasnost, koči" - najmanje pet kratkih zvukova brzo jedan za drugim: ● ● ● ● ●.
Signalni znak 67: "Pazi"
Signalni znak 67: "Pazi" daje mašinovođa:
1) kod svih vozova:
(1) u slučajevima kada je potrebno upozoriti na nailazak voza ili da se treba ukloniti sa, odnosno udaljiti od koloseka; ovo važi i za mašinovođu svakog vučnog vozila pri obavljanju manevarskih vožnji,
(2) ispred signalne oznake "Prilazni signal",
(3) ispred signalne oznake "Pružna opomenica",
(4) ispred signalne oznake "Mesto rada na pruzi",
(5) ispred putnih prelaza čiji su uređaji za osiguranje u kvaru a nisu posednuti, ili čijim se uređajima ne rukuje u vreme prolaska voza zbog prekida službe,
(6) pre ulaska u tunel, pre nailaska na most ili vijadukt, pre izlaska iz tunela i pre prelaska preko mosta ili vijadukta,
(7) ispred signalne oznake "Početak potiskivanja" i "Svršetak potiskivanja",
(8) pri smanjenoj vidljivosti zbog nevremena, češće,
(9) dvaput, po zaustavljanju voza ispred ulaznog signala koji pokazuje signalni znak "Stoj", na prugama koje nisu opremljene automatskim pružnim blokom, uređajem međustanične zavisnosti ili telekomandom,
(10) pri mimoilaženju voza sa vozovima za prevoz putnika u stanicama i stajalištima,
(11) pri mimoilaženju vozova u blizini putnih prelaza,
(12) pred svakim putnim prelazom, većim usekom, mostom i drugim većim objektima koji sprečavaju vidik,
(13) kod voza za prevoz putnika koji je na otvorenoj pruzi stao - pre polaska voza, ako je putnicima bio dozvoljen izlazak iz kola kao i pre polaska voza iz svakog službenog mesta bez dežurnog otpravnika vozova,
(14) kada je to potrebno u interesu opšte sigurnosti i upozorenja drugih lica ili rasterivanja životinja sa koloseka,
(15) kod nailaska na signale sa signalnim znakom 41: "Pripremi se za spuštanje pantografa" i 44: "Pripremi se za isključenje glavnog prekidača" u slučajevima kada su na čelu voza dva pojedinačno upravljana elektrovučna vozila u službi;
2) kod manevarskih vožnji i vozova koji poslužuju tovarišta ili industrijske koloseke još i ispred prvog prostornog signala koji se nalazi ispred pružnog zaštitnog signala za tovarište ili industrijski kolosek, odnosno ispred posebnih predsignala ovih mesta na otvorenoj pruzi.
Signalni znak 67: "Pazi", u smislu odredbi stava 1. ovog člana, daje kod guranih vozova i vozopratilac prvih kola na čelu voza usnom zviždaljkom.
Signalni znak 68: "Opasnost koči"
Signalni znak 68: "Opasnost koči" mašinovođa daje kada nastane potreba da se voz iz bilo kog razloga što pre zaustavi, bilo da je primetio opasnost za svoj ili drugi voz, kao i kada se drugom vozu daje ručni signalni znak: "Stoj", a ovaj ne postupa po njemu, ili kada se od njega zahteva da daje ovaj signalni znak.
Signalni znaci za rukovanje kočnicama
Signalne znake za rukovanje kočnicama (signalne znake 69-72) mašinovođa daje vozopratiocima kada se voz izuzetno koči ručno ili mešovito (vazdušno i ručno), kao i za sporazumevanje sa mašinovođama ostalih vučnih vozila u vozu.
Signalni znak 69: "Pritegni kočnice" mašinovođa daje vozopratiocima kada treba da zaustavi voz pa je potrebno i učešće vozopratilaca, ili kada je kod vazdušno kočenog voza koji stoji potrebno narediti da se zakoče ručne kočnice radi obezbeđenja voza od samopokretanja.
Kod vozova sa zapregom ili potiskivalicom, kao i kada je u vozu radna lokomotiva van službe, mašinovođa prve lokomotive, odnosno one lokomotive koja je zadužena za davanje signalnih znakova, signalnim znakom 69: "Pritegni kočnice" naređuje svim mašinovođama drugih lokomotiva da obustave rad svojih lokomotiva.
Signalnim znakom 70: "Pritegni umereno kočnice" mašinovođa daje naređenje vozopratiocima ako je za regulisanje brzine voza potrebna i pomoć vozopratnog osoblja.
Signalnim znakom 70: "Prigegni umereno kočnice", kod vozova sa zapregom ili potiskivalicom, kao i kada je u vozu radna lokomotiva van službe, mašinovođa prve lokomotive, odnosno one lokomotive koja je zadužena za davanje signalnih znakova, naređuje ostalim mašinovođama da smanje vučnu silu lokomotiva.
Signalni znak 71: "Popusti kočnice" mašinovođa daje vozopratiocima kada je potrebno da popuste pritegnute kočnice.
Signalnim znakom 71: "Popusti kočnice", kod vozova sa zapregom ili potiskivalicom, kao i kada je u vozu radna lokomotiva van službe, mašinovođa prve lokomotive, odnosno mašinovođa koji je zadužen za davanje signalnih znakova, naređuje ostalim mašinovođama da pojačaju vučnu silu lokomotiva.
Kada je voz zaustavljen bez učešća mašinovođe (upotrebom kočnice za slučaj opasnosti, delovanja auto stop uređaja, zbog prekida vazdušnog voda, što kočnice same koče i sl.), mašinovođa daje signalni znak 71: "Popusti kočnice" uzastopno dva puta, da bi vozopratioci pregledali kočnice.
Mašinovođa daje signalni znak 71: "Popusti kočnice" kod svih teretnih vozova uvek pre nego što na dati signalni znak za polazak pokrene voz.
Kod vozova sa potiskivalicom posle primljenog naređenja za polazak, mašinovođa prve lokomotive na čelu voza daje signalni znak 71: "Popusti kočnice", koji ponavlja mašinovođa potiskivalice (kod vozova sa dve potiskivalice - mašinovođa poslednje potiskivalice). Posle toga, mašinovođa prve lokomotive na čelu voza daje signalni znak 67: "Pazi", i kada oseti da je mašinovođa potiskivalice počeo postepeno potiskivanje voza, pokreće svoju lokomotivu.
Ako je na kraju voza dodatna radna lokomotiva van službe, postupa se na način propisan u stavu 10. ovog člana.
Signalni znak 72: "Popusti umereno kočnice" mašinovođa daje vozopratiocima ako je za regulisanje brzine voza potrebna i pomoć vozopratnog osoblja.
Signalni znak 73: "Voz stao, međik slobodan"
Signalni znak 73: "Voz stao, međik slobodan" mašinovođa daje u stanicama u kojima je to predviđeno knjižicom reda vožnje, kada se voz na izlaznoj strani smesti unutar međika.
Signalni znak 74: "Međik zauzet"
Signalni znak 74: "Međik zauzet" mašinovođa daje u stanicama u kojima je to predviđeno knjižicom reda vožnje, kada je međik na izlaznoj strani zauzeo taj voz.
Postupak osoblja vučnog vozila u slučaju kvara sirene vučnog vozila
Ako se na voznoj lokomotivi ili potiskivalici pokvari sirena na otvorenoj pruzi, voz sme produžiti dalju vožnju do prve naredne stanice prema vidljivosti pruge, ali najviše sa 30 km /h.
Ako se u prvoj narednoj stanici sirena ne može popraviti, lokomotiva se smatra nesposobnom za dalju vožnju.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana važe i za motornu garnituru.
Ako su na čelu voza dve lokomotive (vozna i zaprežna, ili vozna i radna lokomotiva van službe), pa se na prvoj lokomotivi još u stanici pokvari sirena, kao prvu lokomotivu treba staviti onu koja ima ispravnu sirenu.
Ako se kvar iz stava 4. ovog člana desi na otvorenoj pruzi, mašinovođa prve lokomotive zaustavlja voz i o kvaru sirene obaveštava vozopratno osoblje i mašinovođu druge lokomotive. Pri daljoj vožnji do prve naredne stanice potrebne signalne znake davaće mašinovođa druge lokomotive. Mašinovođa prve lokomotive upozorava mašinovođu druge lokomotive na potrebu davanja signalnih znakova ručnim signalnim sredstvima, a pored toga još i dovikivanjem.
U prvoj narednoj stanici na čelo voza postaviće se lokomotiva sa ispravnom sirenom.
Kod motornih garnitura u spregu, kada se na prvoj garnituri pokvari sirena, za međusobno sporazumevanje voznog osoblja koristi se električna zujalica motornih kola.
Dalja vožnja u slučajevima iz st. 5. i 7. ovog člana sa otvorene pruge može da se produži brzinom propisanom u stavu 1. ovog člana.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana važe u svemu i za motorna pružna vozila u slučaju kvara na uređajima za davanje signalnih znakova, ako kvar nastane na otvorenoj pruzi. Motorno pružno vozilo sa neispravnim uređajem za davanje signalnih znakova ne sme se otpremiti iz stanice.
2. Signalni znaci staničnog i vozopratnog osoblja kod vozova
Opšte odredbe o signalnim znacima staničnog i vozopratnog osoblja kod vozova
Signalnim znacima staničnog osoblja daju se naređenja voznom osoblju za pripremu voza za polazak, za polazak, odnosno prolazak voza.
Za davanje potrebnih naređenja osoblju vučnog vozila radi zaustavljanja voza ili radi oprezne vožnje, kao i za zaštićivanje neprohodnih mesta u stanici, stanično osoblje koristi i signalne znake pružnog osoblja.
Signalni znaci vozopratnog osoblja služe za međusobno sporazumevanje vozopratnog osoblja o pripremanju za polazak voza.
Ako nastupi potreba za drugim međusobnim sporazumevanjem, vozopratno osoblje koristi signalne znake manevarskog osoblja.
Vozopratilac na prvim kolima guranih vozova daje još i signalni znak 67: "Pazi" usnom zviždaljkom.
Signalne znake 75: "Na mesta", 76: "Priprema za polazak", 78: "Polazak" i 79b: "Izuzetan prolazak" otpravnik vozova daje danju signalnim loparićem, a noću ručnom signalnom svetiljkom.
Svetlosnim signalom za davanje signalnog znaka 78: "Polazak", odnosno signalnog znaka 79b: "Izuzetan prolazak", opremaju se, ukoliko je to potrebno, stanice koje imaju svetlosne izlazne signale u zavisnosti sa putevima vožnje.
Signali iz stava 7. ovog člana ugrađuju se na stubu kolosečnog izlaznog signala, graničnog kolosečnog signala ili na kojem drugom mestu uz svaki izlazni kolosek, zavisno od mesnih prilika stanice. Ako je potrebno, signalni znak svetlosnog signala može se ponoviti drugim ovakvim svetlosnim signalom ugrađenim uz odgovarajući kolosek.
Zavisnost svetlosnog signala za davanje signalnog znaka 78: "Polazak", odnosno signalnog znaka 79b: "Izuzetan prolazak" i izlaznog signala je takva da se njime može rukovati tek onda kada izlazni signal pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju. Postavljanjem izlaznog signala za dozvoljenu vožnju ne sme se ostvariti automatsko pokazivanje signalnog znaka 78: "Polazak", odnosno signalnog znaka 79b: "Izuzetan prolazak". Svetlosni signali kada se njima ne daje naređenje za polazak, odnosno izuzetan prolazak, ne svetle.
Signalni znak pokazan krugom svetlećih zelenih sijalica za vozno osoblje voza koji stoji u stanici znači "Polazak", a kod voza koji izuzetno prolazi stanicu bez zadržavanja znači "Izuzetan prolazak".
Signalni znaci staničnog i vozopratnog osoblja kod vozova
Signalni znaci staničnog i vozopratnog osoblja kod vozova su:
1) signalni znak 75: "Na mesta";
2) signalni znak 76: "Priprema za polazak";
3) signalni znak 77: "Spremno za polazak";
4) signalni znak 78: "Polazak";
5) signalni znak 79a: "Prolazak";
6) signalni znak 79b: "Izuzetan prolazak";
7) signalni znak 80: "Uđi".
Signalni znak 75: "Na mesta"
Oblik i boja signalnog znaka 75: "Na mesta" dati su na slikama 90 i 91.
Signalni znak 76: "Priprema za polazak"
Oblik i boja signalnog znaka 76: "Priprema za polazak " dati su na slikama 92 i 93.
Otpravnik vozova daje i jedan produžen zvižduk usnom zviždaljkom: ──────.
Signalni znak 77: "Spremno za polazak"
Oblik i boja signalnog znaka 77: "Spremno za polazak " dati su na slikama 94 i 95.
Signalni znak 78: "Polazak"
Oblik i boja signalnog znaka 78: "Polazak " dati su na slikama 96 - 98.
Signalni znak 79a: "Prolazak" i signalni znak 79b: "Izuzetan prolazak"
Oblik i boja signalnog znaka 79a: "Prolazak " dati su na slikama 99 i 100.
Oblik i boja signalnog znaka 79b: "Izuzetan prolazak " dati su na slikama 101 i 102.
Signalni znak 80: "Uđi"
Signalni znak 80: "Uđi" čine dva kratka i jedan dugačak zvižduk usnom zviždaljkom ili lokomotivskom sirenom:
• • ──────.
Postupci železnički radnika u vezi sa davanjem i pokazivanjem signalnih znakova
Signalne znake signalnim loparićem daje otpravnik vozova.
Signalni znak 75: "Na mesta" i 76: "Priprema za polazak" znači nalog vozopratnom osoblju da pripremi voz za polazak, i kada je voz spreman za polazak, da daje signalni znak 77: "Spremno za polazak".
Signalni znaci iz stava 2. ovog člana znače jednovremeno i upozorenje osoblju vučnog vozila, vozne i zaprežne lokomotive i potiskivalice da očekuje naređenje za polazak.
Kod vozova koji se u stanici zadržavaju duže od tri minuta, otpravnik vozova počinje, u vremenu od dva do tri minuta pred polazak voza, sa pripremom za izdavanje naređenja za polazak voza, a u stanicama sa zadržavanjem ispod tri minuta, u vremenu zadržavanja voza. U to vreme vozno osoblje mora biti spremno da primi naređenje za polazak.
Signalne znake 75: "Na mesta", 76: "Priprema za polazak", 78: "Polazak", 79a: "Prolazak" i 79b: "Izuzetan prolazak" otpravnik vozova daje sa takvog mesta na staničnom prostoru da ga vozno osoblje može videti i date signalne znake blagovremeno zapaziti.
Kada otpravnik vozova, u vremenu propisanom u stavu 4. ovog člana, počinje pripremu za izdavanje naređenja za polazak voza, nosi signalni loparić, odnosno ručnu signalnu svetiljku tako da pokazuje signalni znak 75: "Na mesta" prema kraju voza, a po potrebi i prema čelu voza. Vozno osoblje, kada primeti ovaj signalni znak, zauzima svoja mesta kod voza, a kod vozova sa prevozom putnika kondukteri pozivaju putnike da uđu u voz.
Pošto otpravnik vozova utvrdi da je vozopratno osoblje postupilo po datom signalnom znaku 75: "Na mesta", daje signalni znak 76: "Priprema za polazak". Ovaj signalni znak za vozno osoblje znači da voz treba da bude spreman za polazak i da se zatvore vrata na kolima kod klasičnih garnitura.
Ako je voz spreman za polazak, vozopratioci, počev od završnog, daju signalni znak 77: "Spremno za polazak" vozovođi, koji zatim ovaj signalni znak daje otpravniku vozova. Ukoliko je vozovođa u drugoj polovini voza, vozopratioci daju ovaj signalni znak počev od prvog vozopratioca do lokomotive. Ako voz saobraća bez vozovođe, vozopratioci daju ovaj signalni znak počev od završnog prema prvom, a prvi vozopratilac daje signalni znak otpravniku vozova.
Ako je kod teretnih vozova samo završni vozopratilac, ili samo vozovođa koji se nalazi na završnim kolima, oni daju signalni znak 77: "Spremno za polazak" neposredno otpravniku vozova.
Kada otpravnik vozova primi od vozovođe, odnosno od vozopratioca, signalni znak 77: "Spremno za polazak", daje mašinovođi signalni znak 78: "Polazak". Ovaj signalni znak daje sve dok ne primeti pokretanje voza, posle čega signalni loparić, odnosno ručnu signalnu svetiljku vraća u položaj koji odgovara signalnom znaku 75: "Na mesta".
Ako otpravnik vozova primeti da na dati signalni znak 78: "Polazak" mašinovođa ne pokreće voz, mora poći prema lokomotivi dajući i dalje ovaj signalni znak i usmeno izdati naređenje za polazak rečju "Polazak".
U uslovima ograničene vidljivosti (magla, vejavica, krivina, dugačak voz, smanjena pratnja osoblja i sl.), usled koje vozno osoblje ne može da zapazi signalni znak 76: "Priprema za polazak" dat signalnim loparićem, odnosno ručnom signalnom svetiljkom, otpravnik vozova mora, pored ovog signalnog znaka, dati i usnom zviždaljkom signalni znak 76: "Priprema za polazak", koji, po potrebi, ponavlja.
Kod motornih vozova koje čine samo jedna motorna kola ili jedna motorna kola sa jednom prikolicom, signalni znak 76: "Priprema za polazak" i signalni znak 77: "Spremno za polazak" se ne daju. Naređenje za pripremu voza i obaveštavanje o spremnosti voza za polazak izdaju se usmeno.
Kod vozova opremljenih uređajem za centralno rukovanje vratima, kojim rukuje mašinovođa, prvi kondukter proverava da li svi ostali kondukteri daju signalni znak 77: "Spremno za polazak", a zatim ga i sam daje mašinovođi i otpravniku vozova. Po ulasku konduktera u voz, mašinovođa zatvara vrata, a kada indikator pokaže da su vrata zatvorena, daje signalni znak 67: "Pazi", nakon čega otpravnik vozova daje signalni znak 78: "Polazak".
Kod vozova sa potiskivalicom o spremnosti za polazak mašinovođa potiskivalice obaveštava otpravnika vozova davanjem signalnog znaka 67: "Pazi".
Signalni znak 76: "Priprema za polazak", 78: "Polazak" i 79b: "Izuzetan prolazak" otpravnik vozova daje tek kada su ispunjeni uslovi za davanje naređenja za polazak, odnosno izuzetan prolazak voza.
Signalne znake 76: "Priprema za polazak", 78: "Polazak", 79a: "Prolazak" i 79b: "Izuzetan prolazak" otpravnik vozova daje u stavu mirno.
Ako treba već dati signalni znak 78: "Polazak" opozvati, otpravnik vozova daje signalni znak 96b: "Stoj" usnom zviždaljkom, odnosno ručnom signalnom svetiljkom ili signalnim loparićem.
U slučaju kada treba istovremeno, ili u kratkim razmacima, otpremiti više vozova koji stoje tako da su im lokomotive u blizini, pa postoji mogućnost da na signalni znak 78: "Polazak" krene drugi voz, a ne onaj na koji se ovaj signalni znak odnosi, otpravnik vozova istovremeno sa davanjem signalnog znaka 78: "Polazak" izgovara i broj voza koji se otprema, ili naređenje za polazak izdaje rečju "Polazak" iz neposredne blizine vučnog vozila.
Mašinovođa ne sme pokrenuti voz ako sumnja da je signalni znak 78: "Polazak" dat drugom vozu.
Otpravnik vozova dočekuje voz koji se u stanici zadržava, kao i voz koji po redu vožnje prolazi stanicu bez zadržavanja, u stavu mirno, danju bez signalnog loparića, a noću sa ručnom signalnom svetiljkom u spuštenom položaju, sa zelenom svetlošću okrenutom prema dolazećem, odnosno prolazećem vozu.
U međustanicama vozove sa bavljenjem do jednog minuta i vozove koji su u zakašnjenju, pa se njihova bavljenja mogu skratiti, otpravnik vozova dočekuje sa signalnim loparićem, odnosno sa ručnom signalnom svetiljkom u položaju da daje signalni znak 76: "Priprema za polazak".
Kod vozova sa prevozom putnika kondukteri moraju nastojati da se ulaženje i izlaženje putnika obavi što brže, a putnike koji nastavljaju dalju vožnju upozoriti da ne silaze iz voza.
Kada se voz po polasku izuzetno zaustavi u području stanice, pa onda treba da nastavi započetu vožnju, otpravnik vozova ponovo daje naređenje za polazak.
Signalni znak 79a: "Prolazak" otpravnik vozova daje vozovima koji po redu vožnje prolaze stanicu bez zadržavanja, a signalni znak 79b: "Izuzetan prolazak" daje vozovima koji izuzetno prolaze stanicu bez zadržavanja.
Ako otpravnik vozova ne može narediti pripremu voza za polazak i dati naređenje za polazak signalnim loparićem ili signalnom svetiljkom iz opravdanih razloga (kvar, oštećenje i dr.), signalni znak 76: "Priprema za polazak" daje se usnom zviždaljkom, a naređenje za polazak usmeno mašinovođi rečju: "Polazak".
U stanicama za vreme prekida službe, u stanicama u kojima se signalni znak 78: "Polazak" i signalni znak 79b: "Izuzetan prolazak" daju svetlosnim signalom, u službenim mestima gde nema otpravnika vozova kao i kod voza koji je stao na otvorenoj pruzi, vozovođa daje osoblju vučnog vozila naređenje za polazak, odnosno prolazak.
U slučajevima iz stava 25. ovog člana vozovođa daje vozopratnom osoblju signalni znak 76: "Priprema za polazak" usnom zviždaljkom, mašinovođi naređenje za polazak rečju "Polazak", a naređenje za prolazak signalnim znakom 85: "Napred", koji ponavlja u jednakim razmacima od nailaska voza na prvu ulaznu skretnicu pa sve dok vučno vozilo ne pređe izlaznu skretnicu.
Kod vozova bez vozovođe ili sa vozovođom na završnim kolima mašinovođa odlučuje o polasku, odnosno prolasku voza u slučajevima iz stava 25. ovog člana. Kod vozova sa prevozom putnika prvi kondukter do lokomotive pre polaska voza proverava da li svi ostali kondukteri daju signalni znak 77: "Spremno za polazak", a zatim i sam daje ovaj signalni znak mašinovođi, koji odlučuje o polasku voza.
Kod vozova opremljenih uređajima za centralno rukovanje vratima kojima rukuje mašinovođa, posle dobijenog signalnog znaka 77: "Spremno za polazak" i ulaska konduktera u voz, mašinovođa zatvara vrata i odlučuje o polasku voza.
Pre polaska voza koji je stao na otvorenoj pruzi daju se odgovarajući signalni znaci vozopratnog i osoblja vučnog vozila propisani za davanje naređenja za polazak voza iz službenih mesta.
Signalni znak 80: "Uđi" daje otpravnik vozova ili po njegovom naređenju stanični radnik, odnosno mašinovođa voza koji se nalazi u stanici voznom osoblju voza koji je zaustavljen ispred signalne oznake 213: "Prilazni signal", odnosno ispred ulazne skretnice.
Kada se voz po polasku izuzetno zaustavi u području stanice, pa treba da nastavi započetu vožnju, u pogledu davanja signalnih znakova stanično i vozopratno osoblje postupa na način propisan u prethodnim odredbama ovog člana.
3. Signalni znaci za probu automatskih kočnica
Opšte odredbe o signalnim znacima za probu automatskih kočnica
Signalnim znacima za probu automatskih kočnica međusobno se sporazumeva osoblje koje obavlja probu kočnica kod automatsko kočenih vozova, manevarskih sastava i pripremljenih voznih garnitura, odnosno osoblje koje ispituje automatske kočnice.
Signalni znaci za probu automatskih kočnica daju se ručnim signalnim sredstvima ili svetlosnim signalima i usnom zviždaljkom.
Mesto ugradnje svetlosnih signala odnosno davanja signalnih znakova za probu automatskih kočnica
Svetlosni signali za probu automatskih kočnica ugrađuju se, prema mesnim prilikama, sa leve ili desne strane koloseka. Kada nije potrebno davati signalne znake, svetlosni signali za probu kočnica ne svetle.
Daljina vidljivosti ovih signala određuje se prema mesnim prilikama stanice.
Ručni signalni znaci za probu automatskih kočnica daju se sa strane mašinovođe ili sa strane pomoćnika mašinovođe. U krivini ili na peronu gde putnici sprečavaju vidik, radnik koji daje signalne znake postavlja se tako da mašinovođa, odnosno pomoćnik mašinovođe može jasno videti signalne znake koji im se daju.
U slučaju potrebe, vozopratno osoblje koje ne učestvuje pri probi kočnica prenosi date ručne signalne znake.
Signalni znaci za probu automatskih kočnica
Signalni znaci za probu automatskih kočnica su:
1) signalni znak 81: "Poziv na vršenje probe";
2) signalni znak 82: "Zakoči";
3) signalni znak 83: "Otkoči";
4) signalni znak 84: "Proba kočnica završena".
Signalni znak 81: "Poziv na vršenje probe"
Signalni znak 81: "Poziv na vršenje probe": tri kratka i jedan dugačak zvižduk usnom zviždaljkom ponavljati više puta: • • • ──────
Signalni znak 82: "Zakoči"
Oblik i boja signalnog znaka "Zakoči" dati su na slikama 103-105.
Signalni znak 83: "Otkoči"
Oblik i boja signalnog znaka 83: "Otkoči" dati su na slikama 106-108.
Signalni znak 84: "Proba kočnica završena"
Oblik i boja signalnog znaka 84: "Proba kočnica završena" dati su na slikama 109- 111.
4. Signalni znaci manevarskog osoblja
Opšte odredbe o signalnim znacima manevarskog osoblja
Signalni znaci manevarskog osoblja služe da se njima pri manevarskim vožnjama svih vrsta naređuje pokretanje u potrebnom smeru, reguliše brzina i zaustavljanje.
Signalne znake manevarskog osoblja daje osoblje koje izvršava manevarske vožnje ili skretničko osoblje koje poslužuje skretnice pri manevrisanju.
Signalni znaci manevarskog osoblja daju se jednovremeno usnom zviždaljkom i signalnom zastavicom, odnosno usnom zviždaljkom i ručnom signalnom svetiljkom.
Signalni znak dat izuzetno samo usnom zviždaljkom ili samo signalnom zastavicom, odnosno noću samo ručnom signalnom svetiljkom, ima istu važnost kao da je dat jednovremeno usnom zviždaljkom i signalnom zastavicom, odnosno noću usnom zviždaljkom i ručnom signalnom svetiljkom.
Signalna zastavica je od crvenog platna određene veličine, učvršćenog na držač.
Signalni znaci manevarskog osoblja koriste se i kod vozova za vožnje koje se smatraju manevarskim vožnjama.
Signalni znaci manevarskog osoblja su:
1) signalni znak 85: "Napred";
2) signalni znak 86: "Nazad";
3) signalni znak 87: "Malo napred";
4) signalni znak 88: "Malo nazad";
5) signalni znak 89: "Odbačaj";
6) signalni znak 90: "Lagano";
7) signalni znak 91: "Stoj".
Signalni znak 85: "Napred"
Oblik i boja signalnog znaka 85: "Napred" dati su na slikama 112 i 113.
Signalni znak 86: "Nazad"
Oblik i boja signalnog znaka 86: "Nazad" dati su na slikama 114 i 115.
Signalni znak 87: "Malo napred"
Oblik i boja signalnog znaka 87: "Malo napred" dati su na slikama 116 i 117.
Signalni znak 88: "Malo nazad"
Oblik i boja signalnog znaka 88: "Malo nazad" dati su na slikama 118 i 119.
Signalni znak 89: "Odbačaj"
Oblik i boja signalnog znaka 89: "Odbačaj" dati su na slikama 120 i 121.
Signalni znak 90: "Lagano"
Oblik i boja signalnog znaka 90: "Lagano" dati su na slikama 122 i 123.
Signalni znak 91: "Stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 91: "Stoj" dati su na slikama 124 i 125.
Postupci železničkih radnika u vezi sa signalnim znacima manevarskog osoblja
Signalni znaci 85: "Napred" i 87: "Malo napred" daju se kada vučno vozilo treba da vuče manevarski sastav.
Kada vozu treba signalisati dalju vožnju daje se signalni znak 85: "Napred".
Signalni znaci 86: "Nazad" i 88: "Malo nazad" daju se kada vučno vozilo treba da gura manevarski sastav.
Za vožnju samog vučnog vozila smer "Napred", odnosno "Nazad", utvrđuje se dogovorno ili se naređenja daju usmeno.
Signalni znaci 87: "Malo napred" i 88: "Malo nazad" daju se, po pravilu, kada je potrebno približiti, odnosno odvojiti dva ili više susednih vozila kako bi se mogla otkvačiti ili zakvačiti, kao i u drugim sličnim slučajevima.
Signalnim znakom 89: "Odbačaj" naređuje se poseban način manevrisanja odbačajem vozila.
Signalnim znakom 90: "Lagano" naređuje se osoblju vučnog vozila da smanji brzinu ili da očekuje davanje signalnog znaka 91: "Stoj".
Pre davanja signalnog znaka 91: "Stoj" uvek se daje signalni znak 90: "Lagano", osim u slučaju kada signalni znak 91: "Stoj" treba dati odmah.
Signalnim znakom 91: "Stoj" naređuje se zaustavljanje manevarskog sastava, samog vučnog vozila ili voza.
Opšte odredbe o signalima pružnog osoblja
Signalima pružnog osoblja pokazuje se da je pruga, odnosno pružni ili stanični kolosek postao neprohodan od označenog mesta, ili da se od označenog mesta mora voziti manjom brzinom od propisane.
Signalima pružnog osoblja se, i u slučaju potrebe zbog iznenada nastale opasnosti, zaustavlja voz, manevarski sastav ili pružno vozilo radi hitnog saopštenja ili upozorenja, naređuje vozu, manevarskom sastavu ili pružnom vozilu da smanji brzinu kada za takvom vožnjom iznenada nastane potreba i štite vozila na koloseku koja se ne smeju pokretati.
Signali pružnog osoblja su prenosni i ručni.
Prenosni signali su:
1) signalni koturi;
2) ploča za početak lagane vožnje;
3) praskalice.
Ručni signali su:
1) signalna zastavica;
2) ručna signalna svetiljka;
3) usna zviždaljka.
U signale pružnog osoblja spadaju:
1) zaustavni signali;
2) signali lagane vožnje;
3) opozivni signal.
Pružno osoblje, prema potrebi, koristi čujne signalne znake usnom zviždaljkom na način propisan za manevarsko osoblje.
Signalni koturi obojeni su sa zadnje strane sivom bojom, ukoliko za pojedine slučajeve nije ovim pravilnikom drugačije propisano.
Postavljanje signala pružnog osoblja na ugroženim mestima na pruzi i na pružnim i staničnim kolosecima radi zaštićivanja saobraćaja i njihovo osvetljavanje i uklanjanje vrši osoblje održavanja pruge.
Pojedine signalne znake pružnog osoblja koristi stanično, vozopratno i osoblje vučnog vozila, u kom slučaju ih ono postavlja, daje i osvetljava.
Signalni znaci zaustavnih signala
Signalni znaci zaustavnih signala su:
1) signalni znak 96a: "Stoj";
2) signalni znak 96b: "Stoj";
3) signalni znak 96v: "Stoj".
Signalni znaci 96a, 96b i 96v: "Stoj" označavaju da na pruzi postoji smetnja koja ugrožava dalju vožnju i da se voz, manevarski sastav ili pružno vozilo mora što pre zaustaviti upotrebom najefikasnijeg načina kočenja.
Voz, manevarski sastav ili pružno vozilo zaustavlja se ispred datog ručnog ili postavljenog signalnog znaka, odnosno čim se čuo signalni znak 96v: "Stoj" (pucanj praskalice).
U pogledu zaustavljanja pružnih vozila signalnim znakom 96v: "Stoj", odredbe st. 2. i 3. ovog člana ne odnose se na pružna vozila koja zbog svoje male mase i propisanih tehničkih uslova za praskalice nisu u mogućnosti da izazovu pucanj praskalice.
Signalni znak 96a: "Stoj"
Oblik i boja signalnog znak 96a: "Stoj" dati su na slikama 126-130.
Signalne ploče sa signalnim znakom 96a: "Stoj", ako su prevučene reflektujućom materijom, nije potrebno osvetljavati.
Signalni znak 96b: "Stoj"
Oblik i boja signalnog znak 96b: "Stoj" dati su na slikama 131-133.
Signalni znak 96v: "Stoj"
Signalni znak 96v: "Stoj", danju i noću, je pucanj jedne ili više praskalica.
Mesto postavljanja i davanja zaustavnih signala i njihova daljina vidljivosti
Signalni znak 96a: "Stoj" postavlja se, odnosno signalni znak 96b: "Stoj" daje se, na pružnom koloseku ispred neprohodnog mesta na daljini zaustavnog puta.
Daljina vidljivosti signalnih znakova 96a i 96b: "Stoj" iznosi 500 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, 300 m na prugama sa zaustavnim putem od 1000 m i 200 m na prugama sa zaustavnim putem od 700 m.
Ako se signalni znaci ne mogu videti sa daljine propisane stavom 2. ovog člana, postavljaju se, odnosno daju, i na većoj udaljenosti od propisane stavom 1. ovog člana, kako bi se ostvarila propisana daljina vidljivosti.
Ako se signalni znaci 96a i 96b: "Stoj" moraju postaviti, odnosno dati u tunelu, na mostu ili u njihovoj blizini, pa bi voz morao čak i delimično stajati u tunelu ili na mostu, treba ih, ako za to ima vremena, postaviti, odnosno davati na daljini zaustavnog puta ispred tunela ili mosta.
Način postavljanja, odnosno davanja signalnih znakova iz stava 4. ovog člana u tunelima dužim od 1500m, odnosno 1000 m određuje se posebno za svaki tunel, s obzirom na opremu tunela uređajima za ventilaciju.
Ako se zbog iznenada nastale opasnosti signalni znaci 96a i 96b: "Stoj" ne mogu postaviti, odnosno dati, sa udaljenosti propisane u stavu 1. ovog člana, moraju se, prema nastaloj potrebi, odmah davati, ili trčati u susret dolazećem vozu, manevarskom sastavu ili pružnom vozilu uz davanje signalnog znaka 96b: "Stoj" dok se voz, manevarski sastav ili pružno vozilo ne zaustavi.
Zaustavni signali se postavljaju, odnosno daju:
1) ako je zbog stanja pruge ili kakve druge smetnje ugrožena bezbednost saobraćaja, bez obzira na to da li se očekuje voz ili ne;
2) ako se preko nekog mesta na pruzi mora voziti sa najvećom opreznošću a o tome osoblje vučnog vozila nije obavešteno;
3) ako je voz pušten na zatvoren kolosek, a zainteresovano osoblje nije bilo o tome obavešteno;
4) ako je na dvokolosečnoj pruzi voz pušten nepravilnim kolosekom, a zainteresovano osoblje o tome nije obavešteno;
5) ako se pre prolaska voza čija je vožnja objavljena zvonovnim signalom, ili pre prolaska manevarskog sastava, odnosno pružnog vozila otpremljenog iz stanice, na otvorenoj pruzi čuo signalni znak za objavljivanje vožnje voza iz suprotnog smera po istom koloseku;
6) ako su se čula dva signalna znaka za objavljivanje vožnje vozova iz suprotnih smerova po istom koloseku;
7) ako se čuo signalni znak 3: "Opasnost";
8) ako se čuo signalni znak 3: "Opasnost", koji je prema primljenom obaveštenju dat zbog odbeglih vozila, a ova dolaze u susret vozu;
9) ako ljude, drumska vozila, krupnu stoku i sl. može ugroziti dolazeći voz;
10) ako se na vozu koji prolazi primeti kvar ili nedostatak koji bi mogao ugroziti dalju vožnju voza;
11) ako se primeti da voz koji po redu vožnje ima bavljenje u službenom mestu ne smanjuje brzinu radi zaustavljanja;
12) ako su na prolazećem vozu istaknuti nepropisni čeoni signalni znaci ili kada čeoni signali noću nisu osvetljeni;
13) ako se posumnja da dalja vožnja voza, manevarskog sastava ili pružnog vozila može biti ugrožena.
Ako se ispred neprohodnog mesta ne daje signalni znak 96b: "Stoj", zaustavni signalni kotur postavlja se tako da pokazuje signalni znak 96a: "Stoj" koji ostaje na tom mestu za sve vreme dok smetnja traje, bez obzira na to da li se očekuje neka vožnja ili ne.
U svim slučajevima kada se na otvorenoj pruzi zaustavni signalni kotur postavlja tako da pokazuje signalni znak 96a: "Stoj", a radnik ne može da ostane kod njega da daje signalni znak 96b: "Stoj", ispred signalnog kotura postavljaju se praskalice na udaljenosti od 500 m na prugama sa zastavnim putem od 1500 m, 300 m na prugama sa zastavnim putem od 1000 i 200 m na prugama sa zastavnim putem od 700 m.
Signalni znak 96a: "Stoj" (zaustavni signalni kotur) postavlja se sa obe strane neprohodnog mesta bez obzira na to da li po takvom koloseku saobraćaju vozovi samo iz jednog ili iz oba smera i važi kod dvokolosečnih, višekolosečnih i paralelnih pruga, kao i kod staničnih koloseka samo za onaj kolosek koji je označen tim signalnim znakom. Ako se signalni znak 96a: "Stoj" ne može postaviti pored koloseka za koji važi, postavlja se u sredinu koloseka.
Ako su na dvokolosečnoj pruzi neprohodna oba koloseka, signalni znak 96a: "Stoj" postavlja se za svaki kolosek samo za odgovarajući smer vožnje. Kada se ispred signalnog znaka 96a: "Stoj" postavljaju još i praskalice, one se postavljaju iz oba smera i na oba koloseka.
Ako su na dvokolosečnoj pruzi sa obostranim saobraćajem neprohodna oba koloseka, signalni znak 96a: "Stoj" postavlja se za svaki kolosek iz oba smera vožnje, što važi i za postavljanje praskalica.
Ako se na paralelnim ili dvokolosečnim prugama, ili u stanicama, signalni znak 96a: "Stoj" postavlja samo za jedan kolosek, pored susednih koloseka, naporedo s ovim signalnim znakom, postavljaju se opozivni signali, kako se ne bi ometao saobraćaj po susednim kolosecima.
Odbegla vozila koja stoje na otvorenoj pruzi zaštićuju se na način propisan stavom 10. ovog člana.
Ako zbog iznenada nastale smetnje treba zaštititi neprohodno mesto, a na licu mesta se nalazi samo jedan radnik, signalni znak 96a: "Stoj" postavlja se prvenstveno iz smera odakle se očekuje voz, a zatim što hitnije i iz drugog smera.
Signalni znak 96a: "Stoj" postavlja se u stanicama da:
1) označi da su jedan ili više staničnih koloseka neprohodni, i to:
(1) kada je neprohodan samo jedan glavni ili sporedni stanični kolosek, zaustavni signalni kotur postavlja se s obe strane neprohodnog mesta u sredini koloseka naporedo prema međiku, po mogućstvu na udaljenosti od najmanje 50 m od ugroženog mesta,
(2) ako neprohodno mesto onemogućava vožnju za dva ili više susednih koloseka, a ostali stanični koloseci su prohodni, svi koloseci iza neprohodnog mesta štite se postavljanjem samo jednog zaustavnog signalnog kotura ispred neprohodnog mesta, i to naporedo prema međiku prvog susednog prohodnog koloseka, po mogućstvu na udaljenosti od najmanje 50 m. Sa suprotne strane na iste koloseke postavlja se zaustavni signalni kotur u svaki kolosek naporedo prema međiku, ukoliko se i sa te strane neprohodni koloseci ne mogu zaštititi jednim zaustavnim signalnim koturom;
2) označi početak zauzetosti koloseka vozom - vozilima, kada je to potrebno, na daljini od 50 m iz oba smera ispred vozila (prvog vozila) kojima je kolosek zauzet. Ako je slobodni deo koloseka nedovoljan za smeštaj voza, postavlja se na daljini od najmanje 20 m;
3) zabrani svaki izlazak iz stanice na otvorenu prugu zbog zatvora koloseka, utovara ili istovara na otvorenoj pruzi i drugog. Postavlja se u sredini koloseka na udaljenosti od najmanje 50 m od poslednje izlazne skretnice;
4) zaštiti vozila na koloseku koja se ne smeju pokretati. Postavlja se na udaljenosti od 50 m ispred i iza vozila, odnosno ispred prvog i iza poslednjeg vozila kada se ona nalaze na staničnim kolosecima;
5) zabrani ulazak elektrolokomotivi i elektromotornim kolima sa podignutim pantografom na kolosek za koji se ne daje signalni znak 42: "Spusti pantograf". Postavlja se na udaljenosti od 50 m ispred mesta od kojeg treba voziti spuštenim pantografom i to sa desne strane koloseka.
Kada neprohodno mesto onemogućava ulaz na sve koloseke u stanici, ili u posebna područja u stanici, zaštićivanje se obavlja sa obe ulazne strane stanice postavljanjem signalnog znaka 96a: "Stoj" na daljini zaustavnog puta ispred ulazne skretnice. Signalni znak 96a: "Stoj" se postavlja iako je stanica zaštićena glavnim signalima.
Praskalice za davanje signalnog znaka 96v: "Stoj" postavljaju se u sledećim slučajevima:
1) kada se na licu mesta ne raspolaže signalnim sredstvima za davanje signalnog znaka 96a i 96b: "Stoj";
2) kada radnik koji na otvorenoj pruzi ili neposredno ispred glavnog signala treba da postavi signalni znak 96a: "Stoj" ne može da ostane na licu mesta i da daje signalni znak 96b: "Stoj" zbog toga što mora da štiti takvo mesto i sa druge strane, ili zbog obavljanja drugih zadataka u vezi sa obezbeđenjem saobraćaja;
3) kada je kod postavljenog signalnog znaka 96a: "Stoj" radnik ostao da daje i signalni znak 96b: "Stoj", kao i kada se daje samo signalni znak 96b: "Stoj", pa se postavljeni, odnosno dati signalni znak 96a, odnosno 96b: "Stoj" ne može videti sa propisane daljine vidljivosti zbog nepovoljnih vremenskih prilika;
4) kada se signalni znak 96a, odnosno 96b: "Stoj" mora postaviti, odnosno dati u tunelu.
Signalni znak 96v: "Stoj" daje se postavljanjem dve praskalice, po jedna na svakoj šini. Udaljenost između postavljenih praskalica iznosi oko 50 m, a između ugroženog mesta i prve praskalice 500, 300, odnosno 200 m veća od propisanog zaustavnog puta.
Pucanj samo i jedne praskalice uvek označava signalni znak 96v: "Stoj".
Eksplozija praskalice dejstvuje na udaljenosti od 50 m, pa je na toj udaljenosti svako bavljenje nebezbedno i zabranjeno ako nema zaklona. Iz istog razloga je zabranjeno postavljati praskalice na putnom prelazu ili na manjoj udaljenosti od 50 m od putnog prelaza ili od prvih stambenih i drugih zgrada.
Ako su put i pruga paralelni na odstojanju manjem od 50 m, obe praskalice se postavljaju na udaljenijoj šini od puta, kako bi se korisnici puta zaštitili od eksplozije praskalice.
Praskalice se uklanjaju čim prestane potreba davanja signalnog znaka 96v: "Stoj".
Primeri za postavljanje zaustavnih signala dati su u Prilogu 3.
Način čuvanja i upotrebe praskalica dat je u Prilogu 5 koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Postupak voznog osoblja u vezi sa pokazivanjem zaustavnih signala pružnog osoblja
Ako je na otvorenoj pruzi ili u stanici postavljen signalni znak 96a: "Stoj" (zaustavni signalni kotur), ili se daje signalni znak 96b: "Stoj", kao i ako se sa voza, odnosno manevarskog sastava daje signalni znak 96b ili 91: "Stoj", ili se čuo signalni znak 96v: "Stoj" (pucanj praskalice), mašinovođa odnosno vozač motornog pružnog vozila mora upotrebiti najefikasniji način kočenja kako bi se voz, manevarski sastav ili pružno vozilo što pre zaustavilo. Ako je za zaustavljanje voza, odnosno manevarskog sastava potrebna pomoć vozopratnog osoblja, odnosno manevarskog odreda, mašinovođa daje signalni znak 68: "Opasnost, koči".
Ako je voz zaustavljen na otvorenoj pruzi postavljenim signalnim znakom 96a i 96v: "Stoj", a na licu mesta nema nikoga ko bi mogao dati obaveštenje zbog čega su ovi signalni znaci postavljeni, niti se na drugi način (telefonom, radio dispečerskom vezom i sl.), ne može dobiti ovo obaveštenje, a sa mesta zaustavljanja ne može se primetiti nikakva smetnja, voz će sa najvećom opreznošću nastaviti dalju vožnju do eventualne smetnje, odnosno do prvog radnog ili službenog mesta, gde će se pribaviti potrebna obaveštenja.
Opšte odredbe o signalima lagane vožnje
Signali lagane vožnje pokazuju da se preko označenog mesta ili dela pružnog ili staničnog koloseka, zbog oštećenja, kvara, radova ili iz drugog razloga, mora voziti smanjenom brzinom.
Signalni znaci signala lagane vožnje su:
1) signalni znak 97a: "Lagano";
2) signalni znak 97b: "Lagano";
3) signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje".
Signalni znak 97a: "Lagano"
Signalni znak 97a: "Lagano" daje se žutim signalnim koturom.
Oblik i boja signalnog znaka 97a: "Lagano"dati su na slikama 134-138.
Ako je signalni znak 97a: "Lagano" postavljen na zajedničkom delu pruge ispred rasputnice, a važi samo za jednu od odvojnih pruga, ispod žutog kotura postavlja se strelica usmerena u pravcu odvojne pruge za koju važi, kako je dato na Slici 138, a ako lagana vožnja važi za obe odvojne pruge, strelice se ne postavljaju.
Signalni znak 97b: "Lagano"
Signalni znak 97b: "Lagano" daje se signalnom zastavicom ili ručnom signalnom svetiljkom.
Oblik i boja signalnog znaka 97b: "Lagano" dati su na slikama 139-142.
Signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje"
Oblik i boja signalnog znaka 97v: "Početak lagane vožnje" dati su na slikama 143 i 144.
Mesto ugradnje, odnosno davanja i daljina vidljivosti signala lagane vožnje
Signalni znaci 97a i 97b: "Lagano" postavljaju se, odnosno daju, ispred mesta od kojeg se mora voziti smanjenom brzinom na odstojanju propisanom u Tabeli 1 Priloga 3.
Daljina vidljivosti signalnih znakova 97a i 97b: "Lagano" iznosi najmanje 500 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, najmanje 300 m na prugama sa zaustavnim putem od 1000 m i najmanje 200 m na prugama sa zaustavnim putem od 700 m.
Ako se ne može obezbediti daljina vidljivosti propisana stavom 2. ovog člana, signalni znaci se postavljaju, odnosno daju, i na većoj udaljenosti od propisane stavom 1. ovog člana, kako bi se ostvarila propisana daljina vidljivosti.
Ako iznenada nastane potreba za laganom vožnjom, a signalni znaci 97a ili 97b: "Lagano" se ne mogu postaviti, odnosno dati, s udaljenosti propisane stavom 1. ovog člana, mora se trčati u susret dolazećem vozu, manevarskom sastavu ili pružnom vozilu i davati signalni znak 96b: "Stoj", a po zaustavljanju dati usmeno obaveštenje o laganoj vožnji.
Signalni znaci 97a i 97b: "Lagano" označavaju da se od mesta postavljenog signala, odnosno od mesta davanja signalnih znakova, brzina mora smanjiti tako da se od signalnog znaka 97v: "Početak lagane vožnje" može voziti brzinom označenom na signalnom znaku 97v: "Početak lagane vožnje", odnosno brzinom naređenom opštim nalogom.
Signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje" označava mesto odakle se mora voziti smanjenom brzinom označenom na signalnom znaku ili brzinom naređenom opštim nalogom.
Kraj lagane vožnje označava se signalnim znakom 98: "Opozivni signal". Vožnja se sme nastaviti redovnom brzinom tek kada poslednje vozilo u vozu ili manevarskom sastavu, odnosno motorno pružno vozilo prođe pored ovog signalnog znaka.
Na jednokolosečnim prugama mesto od kojeg počinje potreba za smanjenom brzinom može se označiti i na taj način što se na zadnjoj sivoj strani opozivnog signala stavlja oznaka brzine, tako što je zelena površina opozivnog signala okrenuta prema zaštićenom mestu i služi kao opozivni signal za suprotni smer iako je postavljena sa leve strane koloseka s obzirom na smer vožnje.
Mesta na pružnom koloseku - kolosecima preko kojih se mora voziti smanjenom brzinom zaštićuju se na sledeći način:
1) na jedokolosečnim prugama, na dvokolosečnim prugama ako se saobraćaj obavlja samo po jednom koloseku, kao i na dvokolosečnim prugama sa obostranim saobraćajem signalni znaci 97a: "Lagano" i 97v: "Početak lagane vožnje" postavljaju se ispred oštećenog mesta iz oba smera vožnje;
2) na dvokolosečnim prugama, na koloseku po kojem se mora voziti smanjenom brzinom signalni znaci 97a: "Lagano" i 97v: "Početak lagane vožnje" postavljaju se samo iz smera vožnje određenog za taj kolosek.
Na paralelnim jednokolosečnim prugama, ako u smeru vožnje s desne strane među kolosecima nema dovoljno mesta, signali za laganu vožnju postavljaju se sa spoljne strane koloseka za koji važe.
Ako je na paralelnim prugama signalni znak 97a: "Lagano" postavljen samo za jedan kolosek, pored ostalih koloseka, naporedo sa ovim signalnim znakom, postavljaju se opozivni signali kako se ne bi ometao saobraćaj po susednim kolosecima.
Ako na pružnom koloseku nastanu dve uzastopne lagane vožnje različitih brzina, bez međuprostora na ispravnom koloseku, ili ako je međuprostor manji od 1300 m, ovakve uzastopne lagane vožnje označavaju se za svaki smer vožnje jednim signalnim znakom 97a: "Lagano" i jednim signalnim znakom 98: "Opozivni signal".
Za postavljanje jednog ili dva signalna znaka 97v: "Početak lagane vožnje" važi sledeće:
1) ako je dužina koloseka na kojem se uvode uzastopne lagane vožnje do 1500 m, za taj deo koloseka, za svaki smer vožnje, postavlja se samo po jedan signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje" na kojem je označena manja brzina;
2) na način propisan tačkom 1) ovog stava signališu se i uzastopne lagane vožnje sa većom dužinom od 1500 m, a dužina koloseka na kome je uvedena veća brzina je kraća od odstojanja "d" na koje bi trebalo, prema Tabeli 1 Priloga 3, postaviti signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje";
3) ako je dužina koloseka na kojem se uvode uzastopne lagane vožnje preko 1500 m, osim u slučaju iz tačke 2) ovog stava, za svaki smer vožnje postavljaju se po dva signalna znaka 97v: "Početak lagane vožnje", sa odgovarajućim oznakama brzine na sledeći način:
(1) za smer vožnje kod kojeg prvo nastaje vožnja sa manjom brzinom, signalni znak na kojem je ona označena postavlja se na početku dela koloseka sa manjom brzinom, a drugi signalni znak, na kojem je označena veća brzina, na početku dela koloseka na kojem je lagana vožnja sa većom brzinom,
(2) za suprotni smer vožnje, kod kojeg prvo nastaje vožnja sa većom brzinom, signalni znak na kojem je ona označena postavlja se na mestu odakle počinje lagana vožnja sa većom brzinom, a drugi signalni znak, na kojem je označena manja brzina, postavlja se na odstojanju "d" propisanom u Tabeli 1 datoj u Prilogu 3 ispred početka dela koloseka na kojem je lagana vožnja sa manjom brzinom.
Ako jedna za drugom slede više od dve uzastopne lagane vožnje, i za naredne lagane vožnje analogno se primenjuju odredbe stava 13. ovog člana.
Kada se lagana vožnja uvodi na glavnim prolaznim kolosecima ili na otvorenoj pruzi odmah iza stanice, pa bi signalni znak 97a: "Lagano" trebalo postaviti u stanici, on se postavlja ispred prve ulazne skretnice.
Signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje" i 98: "Opozivni signal" postavljaju se tako da se očuva bezbednost putnika i staničnog osoblja, tako da se ovi signalni znaci, ako je to potrebno, mogu postaviti i pre samog početka, odnosno i iza samog kraja lagane vožnje.
Kada se lagana vožnja uvodi na ostalim glavnim i sporednim kolosecima, signalni znaci 97a: "Lagano" i 98: "Opozivni signal" se ne postavljaju. Lagana vožnja na ovim kolosecima označava se samo signalnim znakom 97v: "Početak lagane vožnje", koji se postavlja u blizini međika uz kolosek za koji važi. Brzina označena na signalnom znaku 97v: "Početak lagane vožnje" važi na celoj dužini koloseka, pa i u slučaju kada je potreba za laganom vožnjom samo na jednom njegovom delu, a prestaje kod signalnog znaka 97v: "Početak lagane vožnje" koji važi za suprotan smer, odnosno kod međika na drugom kraju koloseka.
Kada se voz pušta na glavne koloseke u slučaju iz stava 17. ovog člana, postupa se po odredbama propisanim za ulazak voza u stanicu sa naročitom opreznošću.
Primeri postavljanja signala za laganu vožnju dati su u Prilogu 3.
Signalne ploče sa signalnim znacima 97a i 97v, ako su prevučene reflektujućim materijama, nije potrebno osvetljavati.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova lagane vožnje
Kada se primeti signalni znak 97a ili 97b: "Lagano", a voznom osoblju, osoblju manevarskog sastava, odnosno vozaču motornog pružnog vozila nije opštim nalogom naređeno kojom brzinom treba voziti, niti postoji oznaka za brzinu kojom se sme voziti preko zaštićenog mesta, od mesta postavljenog signalnog znaka 97a, odnosno mesta davanja signalnog znaka 97b: "Lagano", sme se voziti najvećom brzinom od 10 km/h.
Ako postoji potreba za brzinom manjom od 10 km/h, voz, manevarski sastav ili motorno pružno vozilo treba zaustaviti i dati usmeno naređenje kojom se brzinom sme voziti.
O uvedenim laganim vožnjama zainteresovano stanično osoblje obaveštava se pismeno, a vozno osoblje obaveštava se pismenim nalozima.
Ako se lagana vožnja uvede iznenada, o tome se telefonom obaveštavaju susedne stanice radi obaveštavanja voznog osoblja opštim nalogom. Ako susedne stanice nisu obaveštene o ovakvim laganim vožnjama, zbog čega vozno osoblje nije moglo biti obavešteno opštim nalogom, prvi voz, manevarski sastav ili pružno vozilo mora se zaustaviti i o laganoj vožnji usmeno obavestiti.
U slučaju da se o iznenada uvedenoj laganoj vožnji susedne stanice ne mogu obavestiti telefonom, voznom osoblju zaustavljenog voza daje se pismeni izveštaj radi obaveštenja susedne stanice. Voz koji nosi pismeni izveštaj staje ispred ulazne skretnice, a vozovođa, odnosno mašinovođa, putem skretničara ili telefonom saopštava sadržaj izveštaja, odnosno putem skretničara ili izaslanog vozopratioca predaje izveštaj otpravniku vozova. Tek posle predatog izveštaja voz sme ući u stanicu. Otpravnik vozova o ovome dokazno obaveštava pozadnju susednu stanicu međustaničnog odseka na kojem je uvedena lagana vožnja, radi obaveštavanja voznog osoblja.
Ako je vozno osoblje opštim nalogom obavešteno o uvedenoj laganoj vožnji, a na pruzi nema signala lagane vožnje, odnosno ako vozno osoblje nije opštim nalogom obavešteno o uvedenoj laganoj vožnji, a na pruzi naiđe na signale lagane vožnje, postupiće po opštem nalogu, odnosno po signalima lagane vožnje.
Ako vozovi otpočinju, ili posle bavljenja produžavaju vožnju, iza signalnog znaka 97a: "Lagano", odnosno signalnog znaka 97v: "Početak lagane vožnje", signalni znak 97v, ako je to potrebno, može se ponoviti. Ako signalni znak 97v nije ponovljen, vozno osoblje se o ovome obaveštava opštim nalogom, u kojem se, pored uobičajenog saopštenja o laganoj vožnji, upisuje: "Signalni znak 97v: "Početak lagane vožnje" postavljen je iza voza".
Signalni znak 98: "Opozivni signal"
Oblik i boja signalnog znaka 98: "Opozivni signal" dati su na slikama 145-147.
Opozivni signal služi da se njime opozovu signali za laganu vožnju, a u određenim slučajevima i zaustavni signal.
Signalni znak 98: "Opozivni signal", kada je postavljen na kraju dela koloseka na kojem je uvedena lagana vožnja, označava mesto odakle prestaje lagana vožnja.
Ako je na paralelnim prugama signalni znak 97a: "Lagano" postavljen samo za jedan kolosek, signalni znak 98: "Opozivni signal" postavljen naporedo pored drugog koloseka označava da signalni znak 97a: "Lagano" ne važi za drugi kolosek.
Ako je na paralelnim ili dvokolosečnim prugama, odnosno u stanicama, signalni znak 96a: "Stoj" postavljen samo za jedan kolosek, signalni znak 98: "Opozivi signal" postavljen naporedo pored drugog koloseka označava da signalni znak 96a: "Stoj" ne važi za drugi kolosek.
Signalnu ploču sa signalnim znakom 98: "Opozivni signal", ako je prevučena reflektujućom materijom, nije potrebno noću osvetljavati.
Opšte odredbe o signalnim mrežama
Signalne mreže su deo automatskog uređaja za javljanje odrona koji služi da upozori zainteresovano osoblje da se na pruzi pojavio odron.
Početak i kraj zone signalne mreže označava se signalnim oznakama 224: "Početak signalne mreže" i 225: "Svršetak signalne mreže".
U slučaju isključenja signalnih mreža zbog izvođenja radova, zone signalnih mreža obezbeđuju se signalima lagane vožnje.
Daljina vidljivosti signalnog znaka 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h" odgovara daljini vidljivosti posebnih predsignala propisanoj članom 29. ovog pravilnika.
Signalni znak 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h"
Oblik i boja signalnog znaka 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h" dati su na Slici 148.
Signalna svetiljka redovno je ugašena i pali se samo u slučaju pojave odrona.
Signalni znak 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h" pokazuje da se na pruzi, u zoni signalne mreže, pojavio odron i da se mora voziti oprezno, prema vidljivosti i terenskim uslovima, ali ne brže od 30km/h.
Prva signalna svetiljka koja pokazuje signalni znak 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h" ugrađuje se na dužini zaustavnog puta ispred zone signalne mreže.
Iza prve signalne svetiljke, na razmaku od najviše 200 m, postavljaju se ostale signalne svetiljke duž čitave zone signalne mreže.
Opšte odredbe o signalnim oznakama
Signalne oznake služe da na pruzi i u službenim mestima ukažu zainteresovanom osoblju na izvesna mesta, objekte, signale i dr. kod kojih se mora postupiti po odredbama Saobraćajnog ili ovog pravilnika.
Signalne oznake su:
1) nevaženje signala;
2) predsignalne opomenice;
3) objavnice glavnih signala i predsignala;
4) upozorivači glavnih signala i predsignala;
5) međik;
6) granica odseka;
7) mesto zaustavljanja;
8) pružna opomenica;
9) prenosna pružna opomenica;
10) početak i svršetak potiskivanja;
11) oznaka za stanice bez ulaznog (štitnog) signala;
12) oznaka za stajališta;
13) oznaka zadire u slobodan profil;
14) početak i kraj izolovanog preklopa;
15) početak i kraj automatskog pružnog bloka (u daljem tekstu: APB);
16) početak i kraj telekomande (u daljem tekstu: TK);
17) početak i kraj obostranog saobraćaja (u daljem tekstu: OS);
18) početak i kraj signalne mreže.
Stubovi signalnih oznaka, signalne ploče i signalne table obojene su sa zadnje strane sivom bojom.
Signalne oznake mogu sa prednje strane, radi boljeg uočavanja, biti prevučene reflektujućim materijama.
Signalne oznake ugrađuju se i postavljaju kao i signali, na način propisan članom 4. stav 15. ovog pravilnika.
Opšte odredbe o nevaženju signala
Glavni signali (likovni i svetlosni), predsignali (likovni i svetlosni), granični kolosečni signali i manevarski (svetlosni i likovni) signali koji nisu pušteni u rad ili su isključeni iz upotrebe, kao i oni koji privremeno ne važe (npr. kod opravke) označavaju se kao nevažeći signalnom oznakom nevaženja signala.
Nevažeće objavnice glavnih signala i predsignala, upozorivači glavnih signala i predsignala, pokazivači, signali za ograničenje brine, signali za električnu vuču, granica manevrisanja i signalne oznake takođe se označavaju signalnom oznakom nevaženja signala ili se uklanjaju.
Signalna oznaka 201: "Signal ne važi"
Oblik i boja signalne oznake 201: "Signal ne važi" dati su na Slici 149.
Signalna oznaka 201: "Signal ne važi" postavlja se na signalnu ploču ili signalne ručice, tako da krajevi krsta prelaze njihove ivice.
Umesto kosog krsta, signalne ploče svetlosnih signala mogu biti samo pokrivene, i to tako da se eventualno pokazani signalni znaci ne mogu videti, a kod likovnih glavnih signala, umesto kosog krsta, sve signalne ručice na stubu mogu biti spuštene vertikalno nadole.
Nevažeći signali koji nisu postavljeni na stubove uvek se pokrivaju.
Nevažeći signali se ne osvetljavaju.
Izuzetno od odredbe stava 5. ovog člana, nevažeći svetlosni signali u probnom radu zasenjuju se.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalne oznake 201: "Signal ne važi"
O nevaženju glavnih signala i posebnih predsignala vozno i sve ostalo zainteresovano osoblje se pismeno obaveštava, osim u slučaju novougrađenih signala u vremenu do njihovog puštanja u redovan rad.
Kada nastane potreba da se voz ili manevarski sastav zaustavi ispred glavnog signala koji je označen signalnom oznakom 201: "Signal ne važi", kod glavnog signala postavlja se, odnosno daje, signalni znak 96a, odnosno 96b: "Stoj".
Ako je neki glavni signal označen signalnom oznakom 201: "Signal ne važi", a vozno osoblje o tome nije obavešteno, kod takvog signala voz se mora zaustaviti bez obzira na to koje signalne znake pokazuje glavni signal.
Ako je poseban predsignal označen signalnom oznakom 201: "Signal ne važi", a vozno osoblje o tome nije obavešteno, postupa se kao da predsignal pokazuje signalni znak 13: "Očekuj stoj".
Signalna oznaka 202: "Označavanje mesta predsignala"
Predsignalne opomenice služe za lakše i sigurnije uočavanje mesta predsignala.
Predsignalne opomenice se, radi lakšeg uočavanja, prevlače reflektujućom materijom.
Signalna oznaka 202: "Označavanje mesta predsignala" je bela pravougaona tabla sa crnim okvirom na kojoj su crnom bojom ucrtana dva trougla sa spojenim vrhovima, data na slikama 150 - 152.
Ako je predsignalna opomenica ugrađena na zajedničkom delu pruge ispred rasputnice ili u službenom mestu od kojeg se odvajaju dve pruge, a važi samo za jednu od odvojnih pruga, na predsignalnu opomenicu stavlja se strelica usmerena u pravcu odvojne pruge za koju važi, kako je dato na slici 151. Ako predsignalna opomenica važi za obe odvojne pruge, na nju se ne stavljaju strelice.
Kod posebnog predsignala koji je ugrađen na manjoj udaljenosti od propisanog zaustavnog puta za odnosnu prugu, predsignalne opomenice imaju na vrhu i belu trougaonu ploču sa crnim rubom čiji je vrh okrenut naniže, kako je dato na slici 152.
Odredba stava 5. ovog člana ne odnosi se na posebne predsignale ugrađene na odstojanju koje je do 5% manje od propisanog zaustavnog puta.
Kada na predsignalnu opomenicu iz stava 4. ovog člana treba postaviti strelicu, ona se postavlja iznad trougla.
Odredbe st. 4. i 5. ovog člana ne odnose se na pruge sa zaustavnim putem od 1500 m.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti predsignalnih opomenica
Predsignalne opomenice ugrađuju se na magistralnim i regionalnim prugama kod svih posebnih predsignala, a na prugama sa automatskim pružnim blokom kod svakog prvog prostornog signala ispred ulaznog i pružnog zaštitnog signala.
Ako se izlaznim signalom predsignališu signalni znaci zaštitnog signala koji štiti i područje skretnice, ili ulaznog signala drugog službenog mesta, ispred izlaznog signala ugrađuje se predsignalna opomenica.
Predsignalne opomenice mogu se ugrađivati kod posebnih predsignala i na lokalnim prugama.
Predsignalna opomenica ugrađuje se, po pravilu, na 1,5 m ispred signala iz st. 2. i 3. ovog člana. Predsignalne opomenice mogu se ugraditi i na samom stubu ovih signala, u njegovom podnožju ili na vratima signalnog ormana.
Ako je predsignal ugrađen iznad koloseka za koji važi na mosnoj ili polumosnoj konstrukciji, predsignalne opomenice mogu se ugraditi i iznad predsignalne ploče.
Daljina vidljivosti predsignalnih opomenica iznosi polovinu propisane daljine vidljivosti glavnog signala, odnosno predsignala.
3. Objavnice glavnih signala i predsignala
Opšte odredbe o objavnicama glavnih signala i predsignala
Objavnice glavnih signala i predsignala upozoravaju da se voz približava prvom prostornom signalu ispred ulaznog ili pružnog zaštitnog signala na prugama sa automatskim pružnim blokom i telekomandom, ili posebnom predsignalu, kao i ulaznom, zaštitnom i prostornom signalu odjavnog prostornog odseka koji nemaju posebne predsignale.
Signalne oznake objavnica glavnih signala i predsignala su:
1) signalna oznaka 203a: "Očekuj predsignal";
2) signalna oznaka 203b: "Očekuj glavni signal"
Signalna oznaka 203a: "Očekuj predsignal"
Oblik i boja signalne oznake 203a: "Očekuj predsignal" dati su na Slici 153.
Signalna oznaka 203b: "Očekuj glavni signal"
Oblik i boja signalne oznake 203b: "Očekuj glavni signal" dati su na Slici 154.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti objavnica glavnih signala i predsignala
Objavnice predsignala ugrađuju se:
1) kod prvog prostornog signala ispred ulaznog ili zaštitnog signala na prugama sa automatskim pružnim blokom i telekomandom;
2) kod posebnog predsignala.
Objavnice glavnih signala ugrađuju se kod ulaznih, zaštitnih i prostornih signala odjavnog prostornog odseka koji nemaju posebne predsignale.
Objavnice glavnih signala i predsignala ugrađuju se na magistralnim i regionalnim prugama ako se glavni signali i predsignali iz st. 1. i 2. ovog člana ne mogu lako zapaziti sa propisane daljine.
Objavnice glavnih signala i predsignala mogu se ugrađivati i na lokalnim prugama.
Objavnice predsignala koje pokazuju signalnu oznaku 203a: "Očekuj predsignal" ugrađuju se ispred signala iz stava 1. ovog člana na 100, 200 i 300 m.
Objavnice glavnih signala koje pokazuju signalnu oznaku 203b: "Očekuj glavni signal" ugrađuju se:
1) ispred ulaznih i zaštitnih signala - na 100, 200 i 300 m;
2) ispred prostornih signala odjavnog prostornog odseka - na 700, 800 i 900 m.
Objavnice glavnih signala, odnosno predsignala, ugrađuju se po tri, i to tako da prva objavnica do ovih signala ima jednu kosu odnosno vodoravnu prugu, druga dve, a treća tri.
Objavnice glavnih signala i predsignala ugrađuju se prema osi koloseka pod uglom od 60°.
Objavnice glavnih signala i predsignala noću se ne osvetljavaju, a radi lakšeg uočavanja prevlače se reflektujućim materijama.
Na početku elektrificiranih pruga, kao i na mestima gde se neelektrificirane pruge uključuju u elektrificiranu prugu, objavnice predsignala ispred predsignala ulaznih signala onih stanica i rasputnica od kojih počinje kontaktna mreža dopunjuju se još i jednom crvenom izlomljenom strelicom, kako je dato na Slici 155.
Odredbe stava 10. ovog člana važe i za objavnice predsignala prvog prostornog signala ispred ulaznog, odnosno pružnog zaštitnog signala na rasputnici.
Ako stanica, odnosno rasputnica, ima ulazne signale bez predsignala, označavanje početka elektrificiranih pruga vrši se na objavnicama glavnih signala sa signalnom oznakom 203b: "Očekuj glavni signal", kako je dato na Slici 156.
Objavnice predsignala na elektrificiranim prugama mogu biti označene i na električnim stubovima na odgovarajućoj daljini.
Daljina vidljivosti prve objavnice glavnog signala ili predsignala na koju voz nailazi u smeru vožnje iznosi najmanje 100 m.
Ako postoji neka smetnja za vidljivost objavnica, udaljenost između glavnog signala, odnosno predsignala, i između objavnica se povećava.
4. Upozorivači glavnih signala i predsignala
Opšte odredbe o upozorivačima glavnih signala i predsignala
Upozorivači glavnih signala i predsignala služe da upozore da je glavni signal, odnosno predsignal, ugrađen sa suprotne strane koloseka od one na kojoj treba da je ugrađen s obzirom na smer vožnje.
Signalne oznake upozorivača glavnih signala i predsignala su:
1) signalna oznaka 204: "Glavni signal na drugoj strani";
2) signalna oznaka 205: "Predsignal na drugoj strani".
Signalna oznaka 204: "Glavni signal na drugoj strani"
Oblik i boja signalne oznake 204: "Glavni signal na drugoj strani" dati su na Slici 157.
Signalna oznaka 205: "Predsignal na drugoj strani"
Oblik i boja signalne oznake 205: "Predsignal na drugoj strani" dati su na Slici 158.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti upozorivača glavnih signala i predsignala
Upozorivači glavnih signala i predsignala ugrađuju se za svaki glavni signal i predsignal koji je ugrađen sa suprotne strane koloseka. Ugrađuju se na onoj strani koloseka na kojoj je trebao da se nalazi glavni signal, odnosno predsignal, na mestu propisane daljine vidljivosti za ove signale.
Upozorivači glavnih signala i predsignala mogu se postavljati i na dvokolosečnim prugama kod privremeno uvedenog predviđenog jednokolosečnog saobraćaja vozova nepravilnim kolosekom,.
Upozorivač predsignala ugrađuje se i za ponavljač predsignalisanja koji je ugrađen sa suprotne strane koloseka.
Daljina vidljivosti upozorivača glavnih signala i predsignala iznosi najmanje 100 m.
Signalna oznaka 206: "Međik"
Oblik i boja signalne oznake 206: "Međik" dati su na Slici 159.
Signalna oznaka 206: "Međik" označava granicu između susednih koloseka koji se međusobno približavaju i do kojeg se mesta smeju nalaziti vozila kako ne bi ugrožavala vožnju po susednom koloseku.
Signalna oznaka 207: "Granica odseka"
Signalna oznaka 207: "Granica odseka" je okrugli ili kvadratni stubić, poklopac glave izolovanog odseka ili poklopac kućišta brojača osovina obojeni crveno-žuto.
Stubić i glava izolovanog odseka podeljeni su normalnim pravim linijama, koje se seku u središtu oznake (od kojih je jedna paralelna sa šinama, a druga upravna na šine), na četiri jednaka dela. Svaki deo odgovara jednoj šini koja se tu završava, odnosno otpočinje.
Delovi oznaka koji odgovaraju šini (šinama) koja je pod naponom obojeni su crveno, a oni koji odgovaraju šini (šinama) bez napona obojeni su žuto.
Poklopac kućišta brojača osovina obojen žutom bojom, a na sredini ima poprečnu crvenu traku širine 5 cm.
Oblik i boja signalne oznake 207: "Granica odseka", u zavisnosti od rasporeda šina, ako su pod naponom ili bez napona, date su na Slici 160.
Mesto ugradnje signalne oznake 207: "Granica odseka"
Signalna oznaka 207: "Granica odseka" za kolosek postavlja se na rastojanju od najmanje 4,5 m od signalne oznake 206: "Međik" prema koloseku, a za predskretnički izolovani odsek postavlja se na rastojanju od 22,5 m ispred vrha jezička prve skretnice.
Signalna oznaka 207: "Granica odseka" kod skretnica označava mesto koje vozila moraju osloboditi kako bi se omogućilo postavljanje skretnica.
Signalna oznaka 208 i 208a: "Mesto zaustavljanja"
Signalna oznaka 208 i 208a: "Mesto zaustavljanja" može biti stalna ili prenosna.
Oblik i boja signalne oznake 208: "Mesto zaustavljanja" dati su na Slici 161, a oblik i boja signalne oznake i 208a: "Mesto zaustavljanja" dati su na Slici 162.
Broj ispod slova "S" na signalnoj oznaci 208a: "Mesto zaustavljanja" označava dužinu voza u metrima i ova signalna oznaka važi za sve vozove čija je dužina manja od naznačene.
Vozovi veće dužine od naznačene na signalnoj oznaci 208a zaustavljaju se kod signalne oznake 208.
Mesto postavljanja i ugradnje signalne oznake 208 i 208a: "Mesto zaustavljanja"
Signalne oznake 208 i 208a: "Mesto zaustavljanja" postavljaju se u onim službenim mestima u kojima je vozovima za prevoz putnika potrebno označiti mesto zaustavljanja kako bi putnička garnitura stala na mestu određenom za ulazak i izlazak putnika.
Signalna oznaka 208 i 208a: "Mesto zaustavljanja" postavlja se desno od koloseka za koji važi, a na dvokolosečnim prugama sa spoljne strane oba koloseka u oba smera vožnje.
Voz se zaustavlja tako da čelo voza stane u nivou signalne oznake 208 ili 208a: "Mesto zaustavljanja".
Kod ugrađivanja stalne signalne oznake 208 i 208a treba voditi računa da se ne ugrožava bezbednost putnika i železničkih radnika, tako da se signalna oznaka ne mora ugraditi neposredno pored koloseka za koji važi.
Signalna oznaka 209: "Pazi, putni prelaz"
Oblik i boja signalne oznaka 209: "Pazi, putni prelaz" dati su na Slici 163.
Signalna oznaka 209: "Pazi, putni prelaz" upozorava mašinovođu da kod nje daje signalni znak 67: "Pazi" i ponavlja ga više puta sve do nailaska na putni prelaz, radi najavljivanja učesnicima drumskog saobraćaja da se voz približava putnom prelazu.
Kod guranih vozova mašinovođa takođe daje signalni znak 67: "Pazi" kada prva kola dođu do pružne opomenice i ponavlja ga više puta sve do nailaska prvih kola na putni prelaz.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti pružnih opomenica
Pružne opomenice ugrađuju se ispred putnih prelaza u istom nivou koji nisu osigurani branicima, polubranicima ili svetlosnim signalima, odnosno ispred svih putnih prelaza ispred kojih se ne ugrađuju kontrolni svetlosni signali ili signali za početak zaustavnog puta ispred putnog prelaza.
Pružna opomenica se ugrađuje s desne strane koloseka za odnosni smer vožnje.
Pružna opomenica na pruzi sa obostranim saobraćajem ugrađuje se sa spoljne strane oba koloseka u oba smera vožnje.
Pružna opomenica se ugrađuje ispred putnog prelaza na udaljenosti od 500 m na magistralnim i regionalnim prugama, a na udaljenosti od 200 m na sporednim prugama.
Ako se putni prelaz nalazi na staničnom delu pružnog koloseka na izlaznoj strani stanice u smeru kretanja voza, pružna opomenica se ugrađuje ispred prve ulazne skretnice na ulaznoj strani stanice u smeru kretanja voza ali ne na manjem odstojanju od 500 m ispred putnog prelaza.
Daljina vidljivosti pružne opomenice iznosi najmanje 400 m prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, 300 m na prugama sa zaustavnim putem od 1000 m i 200 m na prugama sa zaustavnim putem od 700 m.
Signalna oznaka 210: "Mesto rada na pruzi"
Oblik i boja signalne oznake 210: "Mesto rada na pruzi" dati su na Slici 164.
Signalna oznaka 210: "Mesto rada na pruzi" upozorava mašinovođu da kod ove oznake daje signalni znak 67: "Pazi" i ponavlja ga više puta sve do nailaska na mesto rada, radi najavljivanja radnicima koji izvode radove na pruzi da se voz približava i da se uklone sa pruge.
Mesto postavljanja i daljina vidljivosti prenosnih pružnih opomenica
Prenosne pružne opomenice se postavljaju od mesta rada na najmanjoj udaljenosti od 800 m na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m, odnosno 500 m na prugama sa zaustavnim putevima od 1000 m i 700 m, i to:
1) u stanici ispred ulaznih skretnica;
2) na jednokolosečnim prugama s desne strane koloseka za koji važi iz oba smera vožnje;
3) na dvokolosečnim prugama i prugama sa obostranim saobraćajem sa spoljne strane svakog koloseka u oba smera vožnje, bez obzira na kom se koloseku radi;
4) na višekolosečnim, kao i na paralelnim prugama, kod svakog koloseka u oba smera vožnje, bez obzira na kom se koloseku radi.
Prenosne pružne opomenice treba postaviti i na većoj udaljenosti ako je potrebno sklanjati teške predmete ili je vidljivost smanjena zbog vremenskih prilika.
Ako se mesto rada nalazi na manjoj udaljenosti od 800 m, odnosno 500 m iza izlazne skretnice u polaznim, odnosno odvojnim stanicama voza, prenosna pružna opomenica može se postaviti i na manjoj udaljenosti, o čemu se vozno osoblje obaveštava opštim nalogom, u koji se unose podaci o kilometarskom položaju postavljene signalne oznake 210: "Mesto rada na pruzi" na manjoj udaljenosti od 800 odnosno 500 metara ispred mesta rada. Pri polasku voza mašinovođa češće daje signalni znak 67: "Pazi" sve do nailaska na mesto izvođenja radova.
Za prolazeće vozove signalna oznaka 210: "Mesto rada na pruzi" postavlja se na način kako je to propisano za stanice stavom 1. tačka 1) ovog člana.
Najmanja daljina vidljivosti prenosne pružne opomenice, za najveće dopuštene brzine na pruzi, iznosi:
1) do 50 km/h - 100 m;
2) do 100km/h - 200 m;
3) do 140km/h - 300 m;
4) do 160km/h - 500 m.
Ako se propisana daljina vidljivosti ne može ostvariti, prenosna pružna opomenica se postavlja na većoj udaljenosti od propisane da bi se ostvarila propisana vidljivost.
10. Početak i svršetak potiskivanja
Signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" i 212: "Svršetak potiskivanja"
Oblik i boja signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" dati su na Slici 165.
Oblik i boja signalne oznake 212: "Svršetak potiskivanja" dati su na Slici 166.
Signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" i 212: "Svršetak potiskivanja" noću se ne osvetljavaju, a radi lakšeg uočavanja prevlače se reflektujućim materijama.
Kod signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" mašinovođa prve lokomotive na čelu voza daje dva puta signalni znak 67: "Pazi", koji mašinovođa potiskivalice ponavlja i počinje potiskivanje voza.
Kod signalne oznake 212: "Svršetak potiskivanja" mašinovođa prve lokomotive na čelu voza daje tri puta signalni znak 67: "Pazi" koji mašinovođa potiskivalice ponavlja kada stigne do signalne oznake i prekida potiskivanje voza.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti signalnih oznaka za početak i svršetak potiskivanja
Signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" i 212: "Svršetak potiskivanja" ugrađuju se na onim mestima na pruzi na kojima se vozovi redovno potiskuju.
Signalna oznaka 211: "Početak potiskivanja" ugrađuje se na mestu odakle je potrebno potiskivanje voza.
Signalna oznaka 212: "Svršetak potiskivanja" ugrađuje se na mestu gde prestaje potreba potiskivanja.
Signalne oznake 211 i 212 ugrađuju se s desne strane koloseka za odnosni smer vožnje, a na prugama sa obostranim saobraćajem ugrađuju se sa spoljne strane svakog koloseka u smeru vožnje.
Daljina vidljivosti signalne oznake 211: "Početak potiskivanja" iznosi najmanje 100 m.
11. Oznake za stanice bez ulaznih signala
Signalna oznaka 213: "Prilazni signal"
Oblik i boja signalne oznake 213: "Prilazni signal" dati su na slikama 167 i 168.
Signalna oznaka 213: "Prilazni signal" upozorava vozno osoblje da se voz približava stanici koja nije opremljena ulaznim signalom i označava mesto gde voz treba da stane i čeka naređenje za ulazak u stanicu, ako je to naređeno opštim nalogom.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti signalne oznake 213: "Prilazni signal"
Signalna oznaka 213: "Prilazni signal" ugrađuje se samo na lokalnim prugama, s desne strane koloseka na daljini zaustavnog puta ispred prve ulazne skretnice.
Daljina vidljivosti signalne oznake 213: "Prilazni signal" iznosi najmanje 200 m.
Signalna oznaka 214: "Približavanje stajalištu"
Oblik i boja signalne oznake 214: "Približavanje stajalištu" dati su na Slici 169.
Signalna oznaka 214: "Približavanje stajalištu" upozorava vozno osoblje da se voz približava stajalištu.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti oznake za stajalište
Signalna oznaka za stajalište ugrađuje se ispred stajališta najmanje na daljini zaustavnog puta od signalne oznake 208: "Mesto zaustavljanja", s desne strane koloseka za odnosni smer vožnje, a na dvokolosečnim prugama sa obostranim saobraćajem sa spoljne strane oba koloseka u oba smera vožnje.
Ako se na mestu gde treba ugraditi signalnu oznaku 214: "Približavanje stajalištu" nalazi veći objekat (tunel, most i sl.) ili neka druga prepreka, pa tu nije moguće ugraditi ovu signalnu oznaku, onda se ona ugrađuje i na manjem odstojanju od propisanog stavom 1. ovog člana.
Daljina vidljivosti signalne oznake za stajalište iznosi najmanje 200 m, a na prugama sa zaustavnim putem od 1500 m najmanje 500 m.
13. Oznake predmeta koji zadiru u slobodan profil
Signalna oznaka 215: "3adire u slobodan profil"
Signalna oznaka 215: "3adire u slobodan profil" označava objekat koji zadire u slobodni profil pruge.
Oblik i boja signalne oznake 215: "3adire u slobodan profil" dati su na Slici 170.
Mesto ugradnje i postavljanja signalne oznake 215: "Zadire u slobodan profil"
Signalna oznaka 215: "Zadire u slobodan profil" može biti naslikana na samom objektu, ili se posebno izrađena ugrađuje pored objekta koji zadire u slobodan profil.
Signalna oznaka 215: "Zadire u slobodan profil" može se postavljati sa prednje strane glavnih signala i njihovih predsignala.
14. Granica izolovanog preklopa
Opšte odredbe o signalnim oznakama granica izolovanog preklopa
Signalnim oznakama granica izolovanog preklopa obeležavaju se mesta početka i kraja izolovanog preklopa stanice, ukrsnice ili saobraćajnog odnosno saobraćajno-transportnog otpremništva, kako bi se osoblje vučnog vozila i radnici za održavanje stabilnih postrojenja električne vuče obavestili o granici kontaktne mreže otvorene pruge i stanice.
Signalne oznake granica izolovanog preklopa su:
1) signalna oznaka 216: "Početak izolovanog preklopa";
2) signalna oznaka 217: "Kraj izolovanog preklopa".
Signalna oznaka 216: "Početak izolovanog preklopa" i signalna oznaka 217: "Kraj izolovanog preklopa"
Oblik i boja signalne oznake 216: "Početak izolovanog preklopa" dati su na Slici 171.
Oblik i boja signalne oznake 217: "Kraj izolovanog preklopa" dati su na Slici 172.
Signalne oznake 216 i 217 služe osoblju elektrovučnog vozila kao orijentacija u sledećim slučajevima:
1) kada prilikom manevrisanja elektrovučnim vozilom, u stanicama gde izolovani preklop sa stanične strane nije zaštićen signalom sa signalnim znakom 37: "Granica manevarskih vožnji", a napon u voznom vodu otvorene pruge je isključen, granicu manevarskih vožnji treba da predstavlja signalna oznaka 212: "Početak izolovanog preklopa", gledano u smeru vožnje ka otvorenoj pruzi, o čemu treba prethodno da bude obavešteno opštim nalogom;
2) kada opštim nalogom ili na drugi pouzdan način bude obavešteno o potrebi spuštanja pantografa pred izolovanim preklopom, a da signali za rukovanje pantografima nisu postavljeni.
Druga strana ploče signalne oznake 216: "Početak izolovanog preklopa" koristi se za postavljanje signalne oznake 217: "Kraj izolovanog preklopa".
Mesto ugradnje signalnih oznaka 216 i 217
Signalna oznaka 216: "Početak izolovanog preklopa" ugrađuje se na prvi zatezni stub, konzolu, ili nosač opreme krutog portala, koji za taj izolovani preklop predstavlja prvo mesto zatezanja voznog voda izolovanog preklopa iz oba smera vožnje.
Signalna oznaka 217: "Kraj izolovanog preklopa" ugrađuje se na poslednji zatezni stub, konzolu ili nosač opreme krutog portala, koji za taj izolovani preklop predstavlja poslednje mesto zatezanja voznog voda izolovanog preklopa iz oba smera vožnje.
Kod izolovanih preklopa u stanicama signalne oznake granice izolovanog preklopa ugrađuju se:
1) kod konzolnih stubova na isti način kao na otvorenoj pruzi;
2) kod krutih portala na nosače opreme ili posebne nosače na prečki onih krutih portala koji nose preklopne konzole izolovanog preklopa;
3) kod gipkih portala na posebne stubove na udaljenosti od 5 m ispred portala gde počinje preklopni raspon, gledano u smeru vožnje prema izolovanom preklopu, sa desne strane koloseka, gledano od početka prema kraju pruge.
Kada u tunelima funkciju izolovanog preklopa vrši sekcioni izolator, signalne oznake 216 i 217 ugrađuju se na rastojanju od najmanje 10 m ispred sekcionog izolatora, gledano u smeru vožnje prema sekcionom izolatoru.
15. Početak i kraj pruge sa APB
Signalna oznaka 218: "Početak APB"
Početak pruge, odnosno dela pruge sa APB označava se signalnom oznakom za početak pruge sa APB.
Oblik i boja signalne oznake 218: "Početak APB" dati su na Slici 173.
Signalna oznaka 219: "Svršetak APB"
Kraj pruge, odnosno dela pruge sa APB označava se signalnom oznakom za kraj pruge sa APB.
Oblik i boja signalne oznake 219: "Svršetak APB" dati su na Slici 174.
Mesto ugradnje signalnih oznaka početak i kraj pruge sa APB
Signalna oznaka 218: "Početak APB" ugrađuje se iza poslednje skretnice, a signalna oznaka 219: "Svršetak APB" ispred prve skretnice službenih mesta od kojih počinje, odnosno prestaje APB za svaki smer vožnje.
Radi boljeg uočavanja, slovni znaci i strelice signalne oznake 218: "Početak APB" i signalne oznake 219: "Svršetak APB" prevlače se reflektujućom materijom.
16. Početak i kraj pruge sa TK
Signalna oznaka 220: "Početak TK"
Početak pruge, odnosno dela pruge sa telekomandom označava se signalnom oznakom za početak pruge opremljene uređajima telekomandnim postrojenjima.
Oblik i boja signalne oznake 220: "Početak TK" dati su na Slici 175.
Signalna oznaka 221: "Svršetak TK"
Kraj pruge, odnosno dela pruge sa telekomandom označava se signalnom oznakom za kraj pruge opremljene telekomandnim postrojenjima.
Oblik i boja signalne oznake 221: "Svršetak TK" dati su na Slici 176.
Mesto ugradnje signalnih oznaka početak i kraj pruge sa TK
Signalna oznaka 220: "Početak TK" ugrađuje se iza izlazne skretnice, a signalna oznaka 221: "Svršetak TK" ispred ulazne skretnice graničnih stanica od kojih počinje odnosno prestaje telekomanda za svaki smer vožnje.
Ako nastane potreba za istovremenom ugradnjom signalnih oznaka 218 i 220, odnosno 219 i 221, one se mogu postaviti na zajednički stub.
Radi boljeg uočavanja, slovni znaci i strelica signalne oznake 220: "Početak TK" i signalne oznake 221: "Svršetak TK" prevlače se reflektujućom materijom.
17. Početak i kraj pruge sa OS
Signalna oznaka 222: "Početak OS"
Početak pruge, odnosno dela pruge sa obostranim saobraćajem označava se signalnom oznakom za početak pruge sa obostranim saobraćajem.
Oblik i boja signalne oznake 222: "Početak OS" dati su na Slici 177.
Signalna oznaka 223: "Svršetak OS"
Kraj pruge, odnosno dela pruge sa obostranim saobraćajem označava se signalnom oznakom za kraj pruge sa obostranim saobraćajem.
Oblik i boja signalne oznake 223: "Svršetak OS" dati su na Slici 178.
Mesto ugradnje signalnih oznaka početak i kraj pruge sa OS
Signalnim oznakama 222: "Početak OS" i 223: "Svršetak OS" označavaju se pruge, odnosno delovi dvokolosečnih pruga koje su opremljene odgovarajućim signalno-sigurnosnim uređajima za obostrani saobraćaj i upozoravaju vozno osoblje da može očekivati vožnju po susednom koloseku.
Signalna oznaka 222: "Početak OS" ugrađuje se najmanje na 100 m ispred ulaznog signala stanice, odnosno zaštitnog signala rasputnice, od koje otpočinje pruga sa obostranim saobraćajem, a signalna oznaka 223: "Svršetak OS" ugrađuje se iza poslednje izlazne skretnice stanice od koje prestaje pruga sa obostranim saobraćajem.
Signalne oznake iz stava 1. ovog člana ugrađuju se s desne strane redovnog koloseka.
U slučaju da je neka stanica na delu pruge sa obostranim saobraćajem polazna stanica vozova, tada se signalna oznaka 222: "Početak OS" ugrađuje i iza poslednje izlazne skretnice u smeru koji je opremljen za obostrani saobraćaj.
Ako nastane potreba za istovremenom ugradnjom signalnih oznaka 218, 220 i 222, odnosno 219, 221 i 223, one se mogu postaviti na zajednički stub.
Radi boljeg uočavanja noću slovni znaci i strelice signalnih oznaka 222: "Početak OS" i 223: "Svršetak OS" prevlače se reflektujućim materijama.
18. Početak i kraj signalne mreže
Signalna oznaka 224: "Početak signalne mreže"
Oblik i boja signalne oznake 224: "Početak signalne mreže" dati su na Slici 179.
Signalna oznaka 224: "Početak signalne mreže" označava mesto od koga, u slučaju pojave signalnog znaka 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h", treba voziti oprezno brzinom do 30 km/h.
Signalna oznaka 225: "Svršetak signalne mreže"
Oblik i boja signalne oznake 225: "Svršetak signalne mreže" dati su na Slici 180.
Signalna oznaka 225: "Svršetak signalne mreže" označava mesto do koga, u slučaju pojave signalnog znaka 99: "Odron na pruzi - voziti brzinom do 30 km/h", treba voziti oprezno brzinom do 30 km/h.
Mesto ugradnje signalnih oznaka 224: "Početak signalne mreže" i 225: "Svršetak signalne mreže"
Signalna oznaka 224: "Početak signalne mreže" ugrađuje se na početku zone signalne mreže.
Signalna oznaka 225: "Svršetak signalne mreže" ugrađuje se na kraju zone signalne mreže. Signalna oznaka 225: "Svršetak signalne mreže" postavlja se na suprotnoj strani ploče sa signalnom oznakom 224: "Početak signalne mreže".
Ako je odstojanje između dve susedne zone signalnih mreža veće od dužine zaustavnog puta, svaka zona se posebno signališe signalnim oznakama 224 i 225.
Radi boljeg uočavanja noću slovni znaci i strelice signalnih oznaka 224: "Početak signalne mreže" i 225: "Svršetak signalne mreže" prevlače se reflektujućim materijama.
Signalna oznaka 226: "Padokaz"
Padokazima se obeležavaju prelomi nivelete na pruzi i označavaju veličine i dužine nagiba na pruzi.
Veličina nagiba se izražava u promilima, a dužina u metrima.
Signalna oznaka 226: "Padokaz" je crna tabla sa belim petougaonikom okrenutim vrhom nagore ili nadole ili sa belim pravougaonikom, zavisno da li je pruga u usponu (Slika 181), padu (Slika 182) ili horizontali (Slika 183) i ispisanim crnim i crvenim brojevima.
Crnim brojevima označena je dužina nagiba, a crvenim brojevima veličina nagiba.
Padokazi se ugrađuju na mestima preloma nivelete sa desne strane koloseka. Na njihovoj poleđini označeni su nagibi od kraja prema početku pruge.
2. Kilometarske i hektometarske oznake
Signalna oznaka 227: "Kilometarska i hektometarska oznaka"
Signalnom oznakom 227: "Kilometarska i hektometarska oznaka" označava se odstojanje od početka prema kraju pruge na svakih 1000 m, odnosno na svakih 100 m.
Oblik i boja signalne oznake 227: "Kilometarska i hektometarska oznaka" dati su na Slici 184.
Kilometarske oznake se postavljaju sa desne strane pruge u pravcu porasta stacionaže pruge na svakih 1000 m, gde se završava ceo kilometar pruge. Na dvokolosečnim prugama kilometarske oznake postavljaju se sa obe strane pruge.
Na prugama sa brzinama većim od 120 km/h, kilometarske oznake se postavljaju i na stubovima kontaktne mreže u vidu čeonih tablica upravnih na osu koloseka. Prednje strane su im okrenute u smeru saobraćaja. Na dvokolosečnim prugama gde se obavlja obostrani saobraćaj vozova, kilometarske oznake se postavljaju sa obe strane pruge.
Na jednokolosečnim i dvokolosečnim prugama hektometarske oznake se postavljaju na svakih 100 m pruge u pravcu porasta stacionaže i to:
1) hektometarske oznake sa parnim hektometrima sa desne strane koloseka;
2) hektometarske oznake sa neparnim hektometrima sa leve strane koloseka.
U stanicama se hektometarske oznake postavljaju sa jedne strane, ali nikad između koloseka.
Hektometarske oznake se u teškim terenskim uslovima mogu postaviti samo sa jedne strane pruge.
Kod dužih tunela i mostova oznake za stacionažu postavljaju se u vidu čeonih tablica vertikalno, a prednje strane su im okrenute prema smeru saobraćaja i upravne su na osu koloseka.
X SIGNALI KOJI SE NE MOGU VIŠE UGRAĐIVATI
Opšte odredbe o signalima koji se ne mogu više ugrađivati
Signali koji po svojoj konstrukciji odstupaju od signala propisanih ovim pravilnikom, a koji su već ugrađeni, mogu se koristiti do njihove zamene odnosno ukidanja, a na novim mestima ili pri rekonstrukciji signalnih uređaja ne mogu se više ugrađivati.
Signali koji se ne mogu više ugrađivati a koristiće se do njihove zamene su:
1) glavni likovni signali;
2) posebni likovni predsignali;
3) manevarski svetlosni signali starog tipa.
Signalni znaci glavnih likovnih signala i njihovo značenje
Signalni znaci koje pokazuju glavni likovni signali su:
1) signalni znak 4: "Stoj";
2) signalni znak 5b: "Slobodno";
3) signalni znak 11: "Ograničena brzina".
Signalne ručice glavnih likovnih signala obojene su crveno sa belom prugom u sredini.
Značenje signalnih znakova iz stava 1. ovog člana propisano je odredbama čl. 15, 16 i 22. ovog pravilnika.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti
Odredbe čl. 11. i 12. ovog pravilnika shodno se primenjuju za mesto ugradnje i daljinu vidljivosti glavnih likovnih signala.
Postupak kada je signalni znak nejasan ili svetla ugašena
Postupak kada je signalni znak nejasan ili svetla ugašena propisan je članom 13. ovog pravilnika.
Signalni znak 4: "Stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 4: "Stoj" dati su na slikama 185 i 186.
Signalni znak 5b: "Slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 5b: "Slobodno" dati su na slikama 187 i 188.
Signalni znak 11: "Ograničena brzina"
Oblik i boja signalnog znaka 11: "Ograničena brzina" dati su na slikama 189 i 190.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova i postupci u slučaju kvara glavnih signala propisani čl. 24-26. ovog pravilnika za svetlosne glavne signale, u svemu važe i za glavne likovne signale.
2. Posebni likovni predsignali
Signalni znaci posebnih likovnih predsignala i njihovo značenje
Signalni znaci posebnih likovnih predsignala su:
1) signalni znak 13: "Očekuj stoj";
2) signalni znak 14: "Očekuj slobodno".
Posebni likovni predsignali imaju četvorougaonu ili okruglu signalnu ploču koja je obojena žutom bojom sa crno-belim rubom.
Značenje signalnih znakova iz stava 1. ovog člana propisano je odredbama čl. 31. i 32. ovog pravilnika.
Signalni znak 13: "Očekuj stoj"
Oblik i boja signalnog znaka 13: "Očekuj stoj" dati su na slikama 191 i 192.
Signalni znak 14: "Očekuj slobodno"
Oblik i boja signalnog znaka 13: "Očekuj stoj" dati su na slikama 193 i 194.
Mesto ugradnje i daljina vidljivosti
Odredbe čl. 28. i 29. ovog pravilnika shodno se primenjuju za mesto ugradnje i daljinu vidljivosti posebnih likovnih predsignala.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova i postupci u slučaju kvara propisani čl. 34-35. ovog pravilnika za posebne svetlosne predsignale, u svemu važe i za posebne likovne predsignale.
3. Manevarski svetlosni signali starog tipa
Opšte odredbe o manevarskim svetlosnim signalima starog tipa
Manevarski svetlosni signali starog tipa dozvoljavaju ili zabranjuju manevarske vožnje po kolosecima pored kojih su ugrađeni.
Posebnim signalnim znacima dozvoljava se i vožnja vozova na pojedinim kolosecima, pored signalnih znakova koje daju ulazni ili izlazni signali.
Ako je potrebno da se manevarski svetlosni signali starog tipa postave na visoke stubove, oni moraju pokazivati signalne znake propisane odredbama ovog člana.
Signalni znaci manevarskih signala starog tipa
Signalni znaci manevarskih signala starog tipa su:
1) signalni znak 181: "Manevarska vožnja zabranjena";
2) signalni znak 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala";
3) signalni znak 183: "Vožnja voza slobodna i preko narednog manevarskog signala".
Redovni signalni znak manevarskih svetlosnih signala je signalni znak 181: "Manevarska vožnja zabranjena".
Signalni znak 181: "Manevarska vožnja zabranjena"
Oblik i boja signalnog znaka 181: "Manevarska vožnja zabranjena" dati su na Slici 195.
Signalni znak 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala"
Oblik i boja signalnog znaka 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala" dati su na Slici 196.
Signalni znak 183: "Vožnja voza slobodna i preko narednog manevarskog signala"
Oblik i boja signalnog znaka 183: "Vožnja voza slobodna i preko narednog manevarskog signala" dati su na Slici 197.
Mesto ugradnje manevarskih svetlosnih signala starog tipa
Manevarski svetlosni signali starog tipa ugrađeni su sa desne strane koloseka za koji važe. Kada su ugrađeni neposredno kod skretnica, izostavljeni su skretnički signali kod onih skretnica koje štiti manevarski svetlosni signal.
Postupci železničkih radnika u vezi sa pokazivanjem signalnih znakova manevarskih svetlosnih signala starog tipa
Signalni znak 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala" dozvoljava manevarsku vožnju do narednog manevarskog signala, odnosno do signalnog znaka 37: "Granica manevarskih vožnji" ili do kola na koloseku.
Čim se pokaže signalni znak 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala", manevarska vožnja mora se obaviti odmah.
Ako se signalni znak 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala" ne može dati, vožnja pored manevarskog signala može se izvršiti samo ako se ručnim signalnim znacima dozvoljava dalja manevarska vožnja. Ručni signalni znaci daju se samo po usmenom ili telefonskom nalogu otpravnika vozova.
Signalni znak 183: "Vožnja voza slobodna i preko narednog manevarskog signala" daje se automatski, postavljanjem ulaznog ili izlaznog signala da pokazuje signalni znak za dozvoljenu vožnju.
Signalni znak 183: "Vožnja voza slobodna i preko narednog manevarskog signala" važi samo za vožnju vozova.
Ako manevarski svetlosni signal ne pokazuje nikakvu svetlost ili pokazuje samo jednu mlečnobelu svetlost na bilo kom mestu, smatra se da signal zabranjuje svaku vožnju dalje od manevarskog signala.
U slučaju iz stava 6. ovog člana, naređenja za kretanje menavarskih sastava ili vožnji vozova daju se ručnim signalnim znacima i to po prethodnom usmenom telefonskom odobrenju ili naređenju otpravnika vozova.
Ako se svetlosni ulazni i izlazni signali ne mogu postaviti da pokazuju signalni znak za dozvoljenu vožnju, ulazak i izlazak vozova dozvoljava se ručnim signalnim znacima koje daje izaslani stanični radnik, a signalni znaci 181: "Manevarska vožnja zabranjena" i 182: "Manevarska vožnja slobodna do narednog manevarskog signala" važe.
Ako su i manevarski svetlosni signali u kvaru (ne svetle ili svetli samo jedno belo svetlo), kod svakog manevarskog signala tog kolosečnog puta vožnje stanični radnik daje ručne signalne znake.
Pri manevarskim vožnjama osoblje vučnog vozila mora voditi računa da manevarska lokomotiva, odnosno prva kola kod guranog manevarskog sastava, ne pređu manevarski signal koji pokazuje zabranjenu vožnju jer se time onemogućuje rukovanje skretnicama.
Postojeća vučna vozila koja nemaju mogućnost pokazivanja čeonih signala propisanih čl. 146. i 147. ovog pravilnika, osposobiće se za njihovo pokazivanje najkasnije do 31. decembra 2025. godine.
Postojeći završni signali u obliku crveno-bele okrugle ploče prevučene reflektujućom materijom zameniće se crveno-belim pravougaonim pločama prevučenim reflektujućom materijom, propisanim članom 148. ovog pravilnika, najkasnije do 31. decembra 2021. godine.
Danom početka primene ovog pravilnika prestaje da važi Signalni pravilnik ("Službeni glasnik ZJŽ", br. 5/96 i 1/97).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 1. jula 2020. godine.
Priloge 1-5, koji su sastvni deo ovog pravilnika, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 51/2020, možete pogledati OVDE