PRAVILNIKO METODOLOGIJI ZA IZVRŠAVANJE POSLOVA U SKLADU SA ZAKONOM O SPREČAVANJU PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA("Sl. glasnik RS", br. 80/2020) |
Ovim pravilnikom, kao metodologija za izvršavanje poslova koje obveznik vrši u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma ("Službeni glasnik RS", br. 113/17 i 91/19 - u daljem tekstu: Zakon), propisuju se: način i razlozi na osnovu kojih obveznik svrstava stranku, poslovni odnos, uslugu koju pruža u okviru svoje delatnosti ili transakciju u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma u skladu sa priznatim međunarodnim standardima i rezultatima Procene rizika od pranja novca i Procene rizika od finansiranja terorizma; način na koji obveznik dostavlja Upravi za sprečavanje pranja novca (u daljem tekstu: Uprava) podatke iz člana 47. st. 1-4. Zakona; način i razlozi kada obveznik za određenu stranku nije dužan da Upravi prijavi gotovinsku transakciju u iznosu od 15.000 evra ili više u dinarskoj protivvrednosti; način vršenja unutrašnje kontrole, čuvanja i zaštite podataka, vođenja evidencija i stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih kod obveznika; lista država koje imaju strateške nedostatke u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma; način dostavljanja podataka i informacija Upravi na osnovu člana 71. Zakona u cilju analize efikasnosti i delotvornosti sistema za sprečavanje i otkrivanje pranja novca i finansiranja terorizma i način dostavljanja podataka, informacija i dokumentacije od strane obveznika na zahtev Uprave na osnovu člana 73. Zakona.
I NAČIN I RAZLOZI NA OSNOVU KOJIH OBVEZNIK SVRSTAVA STRANKU, POSLOVNI ODNOS, USLUGU KOJU PRUŽA U OKVIRU SVOJE DELATNOSTI ILI TRANSAKCIJU U KATEGORIJU NISKOG RIZIKA OD PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA
Javni organ, u smislu ovog pravilnika, jeste domaći ili strani državni organ, organ autonomne pokrajine, organ jedinice lokalne samouprave, javno preduzeće, javna agencija, javna služba, javni fond, javni zavod ili komora, kao i druga javna institucija koja vrši delatnost od javnog interesa na osnovu: domaćih propisa, propisa stranih država i međunarodnih organizacija ili zakonodavstva Evropske unije (u daljem tekstu: EU).
Stranka koja se svrstava u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma može biti:
1) javni organ koji ispunjava sledeće kriterijume:
(1) da se njegov identitet može utvrditi iz javno dostupnih podataka,
(2) da su način na koji vrši svoju delatnost, kao i rezultati revizije njegovog poslovanja poznati i dostupni javnosti;
2) javno akcionarsko društvo, odnosno javno privredno društvo koje je kotirano na berzi i koje podleže obavezi objavljivanja finansijskih izveštaja po pravilima berze ili po osnovu zakona, čime se obezbeđuje adekvatna transparentnost stvarnog vlasništva;
3) stranka koja je registrovana u, ili je rezident:
(1) države članice EU,
(2) treće države (ostale države koje nisu članice EU) sa delotvornim sistemima za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, procenjenim u izveštajima o proceni nacionalnih sistema za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma od strane međunarodnih institucija (FATF (Financial Action Task Force - u daljem tekstu: FATF) i tzv. regionalnih tela koja funkcionišu po uzoru na FATF, kao što je Komitet Saveta Evrope Manival),
(3) treće države (ostale države koje nisu članice EU) koje su verodostojni izvori (npr. Transparency International) označili kao države koje imaju nizak nivo korupcije ili druge kriminalne aktivnosti,
(4) treće države (ostale države koje nisu članice EU) koje, na osnovu verodostojnih izvora, poput izveštaja o proceni nacionalnih sistema za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma od strane međunarodnih institucija (FATF i tzv. regionalnih tela koja funkcionišu po uzoru na FATF, kao što je Komitet Saveta Evrope Manival) i objavljenih izveštaja o napretku te države u ispunjavanju preporuka iz izveštaja o proceni, imaju obaveze propisane zakonom da se bore protiv pranja novca i finansiranja terorizma u skladu sa FATF preporukama i delotvorno implementiraju te obaveze.
Stranka iz stava 1. tač. 1) i 2) ovog člana koja ima sedište u stranoj državi može biti svrstana u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma samo ako je za državu sedišta ispunjen i uslov iz stava 1. tačka 3) ovog člana.
Stranka koja se svrstava u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma može biti pravno lice koje nije javni organ ako ispunjava sledeće uslove:
1) da nije lice iz člana 4. Zakona;
2) da pruža finansijske usluge;
3) da je registrovano u državi u smislu člana 3. stav 1. tačka 3) ovog pravilnika;
4) da je u državi u kojoj je registrovano dužno da preduzima mere i radnje za sprečavanje i otkrivanje pranja novca i finansiranja terorizma;
5) da se njegov identitet može utvrditi iz javno dostupnih podataka;
6) da podleže obaveznoj zakonskoj registraciji za obavljanje delatnosti;
7) da je adekvatno nadzirano u vršenju radnji i mera iz tačke 4) ovog stava. Adekvatnim nadzorom smatra se nadzor od strane nadležnog državnog organa koji uključuje neposrednu kontrolu internih procedura i evidenciju podataka i poslovne dokumentacije;
8) da su propisane adekvatne sankcije za neizvršavanje obaveza iz tačke 4) ovog stava.
Stranka koja se svrstava u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma može biti i poslovna jedinica ili podređeno društvo u većinskom vlasništvu stranke iz stava 1. ovog člana ako su ispunjeni uslovi iz člana 48. Zakona.
Obveznik je dužan da proveri ispunjenost uslova iz čl. 3. i 4. ovog pravilnika.
Obveznik je dužan da od stranke pribavi pismenu izjavu o ispunjenosti uslova iz stava 1. ovog člana.
Stranka koja se svrstava u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma i na koju se primenjuju pojednostavljene radnje i mere poznavanja i praćenja stranke može biti i svako drugo lice koje je svrstano u kategoriju niskog rizika u skladu sa članom 6. Zakona.
Sledeće vrste poslovnih odnosa, odnosno usluga ili transakcija mogu biti svrstane u kategoriju niskog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma:
1) polisa životnog osiguranja sa niskom premijom; ugovor o životnom osiguranju kod koga pojedinačna rata premije ili više rata premije osiguranja, koje treba platiti u jednoj kalendarskoj godini, ukupno ne prelazi iznos od 1.000 evra u dinarskoj protivvrednosti ili ako plaćanje jednokratne premije ne prelazi iznos od 2.500 evra u dinarskoj protivvrednosti, polisa osiguranja života za slučaj smrti koja se ne može koristiti kao sredstvo obezbeđenja;
2) ugovor o članstvu u dobrovoljnom penzijskom fondu ili ugovor o penzijskom planu pod uslovom da nije moguće preneti prava iz tih ugovora na treće lice ili ta prava koristiti kao obezbeđenje za uzimanje kredita ili pozajmice;
3) penzija ili slična naknada za zaposlene nakon penzionisanja, gde se doprinosi plaćaju oduzimanjem od plate, a prema ugovoru nije dozvoljen prenos interesa korisnika (nije moguće preneti prava iz tih ugovora na treće lice);
4) ugovor o lizingu, gde ukupan iznos lizing naknade koju plaća primalac lizinga nije viši od 15.000 evra u dinarskoj protivvrednosti;
5) kupoprodaja postojećeg nedospelog ili budućeg kratkoročnog novčanog potraživanja, nastala po osnovu ugovora o prodaji robe ili pružanja usluga u zemlji i inostranstvu, zaključenog između pravnih lica i preduzetnika gde ukupan iznos potraživanja nije viši od 15.000 evra u dinarskoj protivvrednosti;
6) finansijski proizvodi ili usluge koje se pružaju po jasno definisanim kriterijumima u smislu sadržine usluge i korisnika usluge, kako bi se proširio pristup tim finansijskim uslugama u svrhe finansijske inkluzije i na osnovu prethodnog pozitivnog mišljenja nadležnog nadzornog organa;
7) finansijski proizvodi ili usluge gde propisani uslovi za njihovo korišćenje, poput ograničenja elektronskog novčanika ili transparentnost vlasništva, predstavljaju mehanizam za upravljanje rizicima od pranja novca i finansiranja terorizma (npr. neke vrste elektronskog novca).
Obveznik je dužan da organ nadležan za vršenje nadzora nad primenom Zakona, pismenim putem obavesti o uvođenju svake nisko rizične usluge u poslovnu ponudu.
II NAČIN VRŠENJA UNUTRAŠNJE KONTROLE, ČUVANJA I ZAŠTITE PODATAKA, VOĐENJA EVIDENCIJA I STRUČNOG OBRAZOVANJA, OSPOSOBLJAVANJA I USAVRŠAVANJA ZAPOSLENIH KOD OBVEZNIKA
Svrha unutrašnje kontrole iz člana 54. Zakona je sprečavanje, otkrivanje i otklanjanje nedostataka u primeni Zakona, kao i unapređivanje unutrašnjih sistema za otkrivanje lica i transakcija za koje postoje osnovi sumnje da se radi o pranju novca i finansiranju terorizma.
Obveznik je u obavljanju unutrašnje kontrole dužan da, metodom slučajnog uzorka ili na drugi odgovarajući način, vrši provere i testiranje primene sistema za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma i usvojenih procedura.
U slučaju promene u poslovnom procesu obveznika (npr. organizacione promene, promene poslovnih procedura, uvođenja nove usluge), obveznik je dužan da u okviru unutrašnje kontrole proveri i uskladi svoje procedure, kako bi bile adekvatne za izvršavanje obaveza iz Zakona.
Proveru usklađenosti sistema i procedura za primenu Zakona, kao i primene tih procedura, obveznik je dužan da sprovodi jednom godišnje i svaki put kad dođe do promene iz stava 1. ovog člana, najkasnije do dana uvođenja te promene u poslovnu ponudu.
Obveznik i organi upravljanja kod obveznika odgovorni su za obezbeđivanje i organizaciju unutrašnje kontrole poslova koji se izvršavaju kod obveznika u skladu sa Zakonom.
Obveznik, svojim aktom, određuje ovlašćenja i odgovornosti organa upravljanja, organizacionih jedinica, ovlašćenih lica i drugih subjekata u obvezniku u vršenju unutrašnje kontrole, kao i način i raspored vršenja unutrašnje kontrole.
Obveznik je dužan da sačini godišnji izveštaj o izvršenoj unutrašnjoj kontroli i preduzetim merama nakon te kontrole, i to najkasnije do 15. marta tekuće godine za prethodnu godinu.
Godišnji izveštaj iz stava 1. ovog člana sadrži sledeće podatke:
1) ukupan broj prijavljenih gotovinskih transakcija u iznosu od 15.000 evra ili više u dinarskoj protivvrednosti;
2) ukupan broj prijavljenih lica ili transakcija za koje se sumnja da su u vezi sa pranjem novca i finansiranjem terorizma;
3) ukupan broj lica ili transakcija za koje se sumnja da su u vezi sa pranjem novca i finansiranjem terorizma, koji su prijavljeni ovlašćenom licu od strane zaposlenih kod obveznika a nisu prijavljeni Upravi;
4) ukupan broj uspostavljenih poslovnih odnosa kod kojih je identitet stranke utvrđen na osnovu kvalifikovanog elektronskog sertifikata stranke ili u postupku video-identifikacije, kao i ukupan broj poslovnih odnosa uspostavljenih preko punomoćnika;
5) učestalost korišćenja pojedinačnih pokazatelja za prepoznavanje sumnjivih transakcija (u daljem tekstu: indikatori) kod prijavljivanja transakcija ovlašćenom licu od strane zaposlenih kod obveznika;
6) ukupan broj unutrašnjih kontrola izvršenih na osnovu ovog pravilnika, kao i nalaze unutrašnje kontrole (broj uočenih i ispravljenih grešaka, opis uočenih grešaka itd.);
7) mere preduzete na osnovu izvršenih unutrašnjih kontrola;
8) o izvršenoj unutrašnjoj kontroli informacionih tehnologija korišćenih u primeni odredaba Zakona (obezbeđivanje zaštite podataka koji se prenose elektronskim putem, čuvanje podataka o strankama i transakcijama u centralizovanoj bazi podataka);
9) o sadržini programa obuke na planu otkrivanja i sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma, mestu i licu koje je sprovelo program obuke, broju zaposlenih koji su pohađali obuku, kao i procenu potreba za daljim obučavanjem i usavršavanjem zaposlenih;
10) o preduzetim merama na čuvanju podataka koji su označeni kao tajni;
11) ukupan broj uspostavljenih poslovnih odnosa kod kojih je trećem licu povereno vršenje pojedinih radnji i mera poznavanja i praćenja stranke.
Obveznik je dužan da izveštaj iz stava 1. ovog člana dostavi Upravi i organima koji vrše nadzor nad primenom Zakona, na njihov zahtev, u roku od tri dana od dana podnošenja tog zahteva.
Obveznik je dužan da vodi evidenciju o podacima i informacijama prikupljenim u skladu sa Zakonom i ovim pravilnikom u elektronskom obliku, kao i o dokumentaciji koja se odnosi na te podatke i informacije po hronološkom redu i na način koji omogućava adekvatan pristup tim podacima, informacijama i dokumentaciji.
Obveznik je dužan da obezbedi odgovarajuće pretraživanje evidencije o podacima i informacijama koja se vodi u elektronskom obliku najmanje po sledećim kriterijumima: ime, prezime, naziv pravnog lica, datum transakcije, iznos transakcije, valuta transakcije i država sa kojom se vrši transakcija.
Obveznik, svojim aktima, određuje način i mesto čuvanja i lica koja imaju pristup podacima, informacijama i dokumentaciji iz stava 1. ovog člana.
Program godišnjeg stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih kod obveznika iz člana 53. stav 3. Zakona najmanje sadrži:
1) planirani broj obuka na godišnjem nivou;
2) planirani broj zaposlenih koji će pohađati obuke, kao i profil zaposlenih kojima su obuke namenjene;
3) teme iz oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma koje će biti predmet obuka, kao i teme iz oblasti ograničavanje raspolaganja imovinom u cilju sprečavanja terorizma i širenja oružja za masovno uništenje;
4) način realizacije obuka (seminari, radionice i dr.).
Obveznik je dužan da u godini za koju je donet program o godišnjem stručnom obrazovanju, osposobljavanju i usavršavanju zaposlenih, a najkasnije do kraja marta naredne godine, sprovede obuke propisane programom o godišnjem stručnom obrazovanju, osposobljavanju i usavršavanju zaposlenih, u skladu sa članom 53. stav 1. Zakona, i da o takvim obukama sačini službenu belešku.
Službena beleška iz stava 2. ovog člana najmanje mora da sadrži vreme i mesto održavanja obuke, broj zaposlenih koji su prisustvovali obuci, ime i prezime lica koje je sprovelo obuku i kratak opis obrađene teme na obuci.
Program godišnjeg stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih i dokumentaciju vezanu za stručno obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih (službene beleške, prezentacije i sl.), obveznik je dužan da čuva u skladu sa članom 95. stav 3. Zakona.
III NAČIN DOSTAVLJANJA PODATAKA UPRAVI OD STRANE OBVEZNIKA I NADLEŽNIH ORGANA IZ ČLANA 71. ZAKONA
Podatke o transakcijama i strankama iz člana 47. st. 1-4. Zakona, obveznik dostavlja Upravi na jedan od sledećih načina:
1) telefonom;
2) faksom;
3) preporučenom pošiljkom;
4) dostavom preko kurira;
5) elektronskim putem preko zaštićene aplikacije na osnovu sporazuma sa Upravom.
Podatke iz člana 47. st. 1-4. Zakona, obveznik dostavlja na Obrascu za prijavu gotovinskih i sumnjivih transakcija i sumnjivih aktivnosti (Obrazac 1), koji je, sa uputstvom za njegovo popunjavanje, odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Obveznik podatke može dostaviti telefonom ili faksom samo u slučaju kada se odnose na transakciju ili stranku za koju postoje osnovi sumnje da se radi o pranju novca i finansiranju terorizma.
U slučaju iz stava 1. ovog člana obveznik je dužan da podatke dostavi Upravi najkasnije prvog narednog radnog dana na jedan od načina iz člana 13. tač. 3)-5) ovog pravilnika.
Podatke o gotovinskim transakcijama obveznik dostavlja na jedan od načina iz člana 13. tač. 3)-5) ovog pravilnika odmah po izvršenju transakcije, a najkasnije u roku od tri dana od dana izvršenja transakcije.
Ako poslednji dan roka iz stava 1. ovog člana pada na dan državnog praznika ili u dan kada Uprava ne radi, rok ističe protekom prvog narednog radnog dana.
Obveznici mogu dostavljati podatke Upravi elektronskim putem na osnovu sporazuma sa Upravom, na osnovu kojeg Uprava izdaje sertifikat.
Ako obveznik ne može elektronskim putem da dostavi podatke iz ovog pravilnika, dužan je da podatke dostavi na alternativnom medijumu (kompakt disk, USB disk i dr.) ili u pismenoj formi.
Uprava potvrđuje prijem podataka iz ovog pravilnika u pismenoj ili elektronskoj formi.
Obveznik dostavlja podatke, informacije i dokumentaciju iz člana 73. Zakona slanjem Upravi u tabelarnom prikazu na Obrascu za dostavu podataka od strane obveznika (Obrascu 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo. Obrazac za dostavu podataka od strane obveznika se nalazi na internet stranici Uprave i popunjava se u elektronskoj formi. Dostavljanje podataka, informacija i dokumentacije se vrši elektronskim putem ili na alternativnom medijumu (kompakt disk, USB disk i dr.).
Organi iz člana 104. Zakona, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo pravde, javna tužilaštva i sudovi dostavljaju Upravi podatke i informacije iz člana 71. Zakona u tabelarnom prikazu na Obrascu za dostavu podataka iz evidencija koje vode nadležni organi (Obrazac 3), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo. Obrazac za dostavu podataka iz evidencija koje vode nadležni organi se nalazi na internet stranici Uprave i popunjava se u elektronskoj formi. Dostavljanje podataka i informacija se vrši elektronskim putem ili na alternativnom medijumu (kompakt disk, USB disk i dr.).
IV NAČIN I RAZLOZI KADA OBVEZNIK ZA ODREĐENU STRANKU NIJE DUŽAN DA UPRAVI PRIJAVI GOTOVINSKU TRANSAKCIJU U IZNOSU OD 15.000 EVRA ILI VIŠE U DINARSKOJ PROTIVVREDNOSTI
Obveznik nije dužan da Upravi dostavlja podatke o svakoj gotovinskoj transakciji u iznosu od 15.000 evra ili više u dinarskoj protivvrednosti u slučajevima polaganja dnevnih pazara od prodaje roba i usluga stranaka iz stava 2. ovog člana, osim u slučaju kada postoji sumnja da se radi o pranju novca i finansiranju terorizma ili u slučaju kada stranka ima otvoren račun kod obveznika u skladu sa Zakonom.
Stranka koja vrši transakciju iz stava 1. ovog člana je:
1) javno preduzeće;
2) direktni i indirektni korisnici budžetskih sredstava Republike Srbije, odnosno jedinice lokalne samouprave i organizacija obaveznog socijalnog osiguranja, koji su uključeni u sistem konsolidovanog računa trezora.
Obveznik nije dužan da prijavi Upravi gotovinsku transakciju u iznosu od 15.000 evra ili više u dinarskoj protivvrednosti kojom se vrši:
1) prenos novca sa jednog računa stranke na drugi račun stranke, kada su računi otvoreni kod istog obveznika;
2) zamena novca na računu stranke za drugu valutu, a novac ostaje na računu stranke kod obveznika;
3) oročavanje novca na računu stranke ili ponovno oročavanje (reoročavanje) novca na računu stranke.
Obveznik nije dužan da prijavi Upravi gotovinsku transakciju koju vrši stranka na koju se, u skladu sa Zakonom, primenjuju pojednostavljene mere poznavanja i praćenja stranke.
V LISTA DRŽAVA KOJE IMAJU STRATEŠKE NEDOSTATKE U OBLASTI SPREČAVANJA PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA
Lista država koje imaju strateške nedostatke u sistemu za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma se objavljuje na internet stranici Uprave i zasnovana je:
1) na saopštenjima FATF o državama koje imaju strateške nedostatke u sistemu za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma i koje predstavljaju rizik po međunarodni finansijski sistem;
2) na saopštenjima FATF o državama/jurisdikcijama koje imaju strateške nedostatke u sistemu za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma, koje su u cilju otklanjanja prepoznatih nedostataka iskazale opredeljenost na najvišem političkom nivou za otklanjanje nedostataka, koje su u ovu svrhu napravile akcioni plan u saradnji sa FATF, i koje su u obavezi da izveštavaju o napretku koji postižu u otklanjanju nedostataka;
3) na izveštajima o proceni nacionalnih sistema za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma od strane međunarodnih institucija (FATF i tzv. regionalnih tela koja funkcionišu po uzoru na FATF, kao što je Komitet Saveta Evrope Manival).
Države koje primenjuju standarde u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma koji su na nivou standarda EU ili viši su:
1) države članice EU;
2) treće države (ostale države koje nisu članice EU) sa delotvornim sistemima za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, procenjenim u izveštajima o proceni nacionalnih sistema za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma od strane međunarodnih institucija (FATF i tzv. regionalnih tela koja funkcionišu po uzoru na FATF, kao što je Komitet Saveta Evrope Manival);
3) treće države (ostale države koje nisu članice EU) koje su verodostojni izvori (npr. Transparency International) označili kao države koje imaju nizak nivo korupcije ili druge kriminalne aktivnosti;
4) treće države (ostale države koje nisu članice EU) koje, na osnovu verodostojnih izvora, poput izveštaja o proceni nacionalnih sistema za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma od strane međunarodnih institucija (FATF i tzv. regionalnih tela koja funkcionišu po uzoru na FATF, kao što je Komitet Saveta Evrope Manival) i objavljenih izveštaja o napretku te države u ispunjavanju preporuka iz izveštaja o proceni, imaju obaveze propisane zakonom da se bore protiv pranja novca i finansiranja terorizma u skladu sa FATF preporukama i delotvorno implementiraju te obaveze.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o metodologiji za izvršavanje poslova u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma ("Službeni glasnik RS", broj 19/18).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Obrasce koji su sastavni deo ovog pravilnika, objavljene u "Sl. glasniku RS", br. 80/2020, možete pogledati OVDE