PROGRAM OBEZBEĐENJA KADROVSKIH USLOVA ZA BOLJU DOSTUPNOST I PRISTUPAČNOST U KORIŠĆENJU STOMATOLOŠKE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE I USLUGA U RAZVOJNOM SAVETOVALIŠTU NA TERITORIJI GRADA SREMSKA MITROVICA ZA 2020. GODINU ("Sl. list grada Sremska Mitrovica", br. 5/2020)

 

I UVOD

Zdravstvena zaštita, kako je definisana važećim Zakonom o zdravstvenoj zaštiti Republike Srbije, jeste organizovana i sveobuhvatna delatnost društva sa osnovnim ciljem da se ostvari najviši mogući nivo očuvanja zdravlja građana i porodice.

Zdravstvena zaštita obuhvata sprovođenje mera i aktivnosti za očuvanje i unapređenje zdravlja građana, sprečavanje, suzbijanje i rano otkrivanje bolesti, povreda i drugih poremećaja zdravlja i blagovremeno, delotvorno i efikasno lečenje, zdravstvenu negu i rehabilitaciju.

Zdravstvena delatnost je delatnost kojom se obezbeđuje zdravstvena zaštita građana, a koja se sprovodi kroz sistem zdravstvene zaštite. Mere i aktivnosti zdravstvene zaštite moraju biti zasnovane na naučnim dokazima, bezbedne, delotvorne i efikasne i u skladu sa stručnim standardima, usvojenim vodičima dobre prakse, protokolima lečenja i načelima profesionalne etike.

Sistem zdravstvene zaštite u Republici Srbiji čine zdravstvene ustanove, visokoškolske ustanove koje izvode akreditovane studijske programe za sticanje odgovarajućih znanja i veština za obavljanje poslova u oblasti zdravstvene zaštite i druga pravna lica za koja je posebnim zakonom predviđeno da obavljaju i poslove zdravstvene delatnosti, privatna praksa, zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici, kao i organizacija i finansiranje zdravstvene zaštite.

Društvena briga za zdravlje stanovništva ostvaruje se na nivou Republike, autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave, poslodavca i pojedinca.

Društvena briga za zdravlje na nivou autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, obuhvata mere za obezbeđivanje i sprovođenje zdravstvene zaštite od interesa za građane na teritoriji autonomne pokrajine, opštine odnosno grada.

Grad kao lokalna samouprava, u cilju zdravstvene zaštite od interesa za svoje građane, može da obezbedi uslove za bolju dostupnost i pristupačnost u korišćenju zdravstvene zaštite na njenoj teritoriji u zdravstvenim ustanovama u javnoj svojini za koje se, zbog nedostatka finansijskih sredstava u sistemu obaveznog zdravstvenog osiguranja, sredstva ne mogu obezbediti na osnovu ugovora zaključenog sa organizacijom za obavezno zdravstveno osiguranje, niti iz sopstvenih prihoda zdravstvene ustanove, a do stvaranja uslova da se kadrovska obezbeđenost finansira iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja, ili iz sopstvenih prihoda zdravstvene ustanove.

Društvena briga za javno zdravlje na nivou autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave obuhvata mere za obezbeđivanje i sprovođenje aktivnosti u oblastima delovanja javnog zdravlja, u okviru posebnih programa iz oblasti javnog zdravlja, od interesa za stanovništvo na teritoriji autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave.

Između ostalog društvena briga za zdravlje stanovništva na teritoriji jedinice lokalne samouprave praćenje zdravstvenog stanja stanovništva i rada zdravstvene službe, kao i predlaganje i preduzimanje mera za njihovo unapređenje.

Jedinice lokalne samouprave donose i finansiraju posebne programe iz oblasti javnog zdravlja za svoju teritoriju, koje sačinjavaju u saradnji sa institutima i zavodima za javno zdravlje, a na osnovu analiza i izveštaja koje ove zdravstvene ustanove sačinjavaju, u skladu sa zakonom.

II ANALIZA KADROVSKE OBEZBEĐENOSTI NA TERITORIJI GRADA SREMSKA MITROVICA ZA 2019. GODINU - STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA I RAZVOJNO SAVETOVALIŠTE

U skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, Zavod za javno zdravlje Sremska Mitrovica predstavlja regionalnu ustanovu za praćenje i analizu zdravstvenog stanja stanovništva za teritoriju okruga za koju je osnovan, kao i za praćenje rada i organizaciju zdravstvenih ustanova. U skladu sa potrebama prati i sačinjava pojedinačne analize gradova/opština sa teritorije okruga.

U pripremi kadrovske analize, koja se radi u okviru Analize zdravstvenog stanja stanovništva Grada Sremska Mitrovica, a posmatrajući službe primarne zdravstvene zaštite, korišćeni su podaci prikupljeni redovnom zdravstveno statističkom evidencijom, a dobijeni od same zdravstvene ustanove - Doma zdravlja Sremska Mitrovica. Analiza zdravstvenog stanja stanovništva predstavlja jedan od najrelevantnijih argumenata za evaluaciju efikasne implementacije zdravstvene politike ali i definisanih strateških opredeljenja u zdravstvenom sektoru, kao i u drugim segmetima društva.

Cilj svake analize jeste da se identifikuju prepreke koje stoje na putu usvajanja zdrave javne politike u svim sektorima da se iste i uklone. Cilj je da zdraviji izbor bude i lakši izbor za stvaraoce politike. Potreba svih relevantnih činioca treba da je usmerena na stvaranje jednakosti u domenu zdravlja. Cilj je da se smanje razlike u zdravstvenom statusu i da se osiguraju mogućnosti i sredstva koja će omogućiti ljudima da u potpunosti razviju svoj zdravstveni potencijal i da ostvaruju svoja prava na zdravlje.

Zdravlje je jedno od osnovnih prava svakog čoveka, preduslov blagostanja i kvalitetnog života. Isto tako zdravstveno stanje stanovništva je jedan od pokazatelja za merenje napretka i osnova stalnog ekonomskog rasta.

Organizacija i rad zdravstvene službe grada Sremska Mitrovica

Na teritoriji Grada Sremska Mitrovica zdravstvenu zaštitu stanovništvu pružaju 4 ustanove: Dom zdravlja Sremska Mitrovica - ustanova koja pruža usluge za primarni nivo zdravstvene zaštite, zatim Apoteka Sremska Mitrovica takođe ustanova primarnog nivoa zdravstvene zaštite i pruža farmaceutsku zdravstvenu delatnost, Opšta bolnica Sremska Mitrovica regionalna ustanova sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite i Zavod za javno zdravlje Sremska Mitrovica koja je ustanova na više nivoa zdravstvene zaštite i pokriva teritoriju celog Sremskog okruga (300.988 stanovnika, IZZJ Batut - procena broja stanovnika za 2017. godinu). Grad Sremska Mitrovica ima 76.449 stanovnika. Broj odraslog stanovništva je 61.952. Broj dece uzrasta do 6 godina života na teritoriji grada Sremska Mitrovica je 4.722. Broj dece do 18 godina života na teritoriji grada je 13.722 (procena broja stanovništva, 2017. godina, IZZJ - Batut).

Pokrivenost i obezbeđenost stanovništva na teritoriji grada Sremska Mitrovica, biće prikazana kroz strukturu i broj zaposlenih u samom Domu zdravlja Sremska Mitrovica - primarni nivo zdravstvene zaštite, na dan 31.12.2019. godine - godišnji statistički izveštaji ustanove koji su dostavljeni u Zavod za javno zdravlje Sremska Mitrovica.

Korišćenje vanbolničke zdravstvene zaštite

U analizi korišćenja vanbolničke zdravstvene zaštite odabrani parametri za evaluaciju i procenjivanje preuzeti su iz podataka zdravstvene ustanove (broj poseta i kadrovi), a izračunati u skladu sa normativima Pravilnika o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe (Pravilnik je objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 43/2006, 112/2009, 50/2010, 79/2011, 10/2012 - dr. pravilnik i 119/2012 - dr. pravilnik, 22/13, 16/2018), u daljem tekstu Pravilnik.

Služba za zdravstvenu zaštitu predškolske dece/Razvojno savetovalište

Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" (procena stanovništva 2017. godina, demografija) broj dece uzrasta do 6 godina na teritoriji grada Sremska Mitrovica je 4.722. Posmatrajući Dom zdravlja Sremska Mitrovica i rad ove službe, u ovoj službi kadrovska struktura zdravstvenih radnika je sledeća: 7 doktora i svi su specijalisti pedijatrije, 1 viša medicinska sestra i 9 medicinskih sestara/tehničara sa srednjom stručnom spremom. Prema broju dece do 6 godina na teritoriji grada Sremska Mitrovica, postignuta je zadovoljavajuća pokrivenost dece ove uzrasne dobi lekarima, jer je prosečno jedan lekar na 675 dece (normativ je 1/850 dece). Ukupan broj poseta kod lekara u ovoj službi za 2019. godinu je 38.496, što po lekaru iznosi 5.499 poseta na godišnjem nivou. Prosečan broj poseta po lekaru na dan je 25 poseta.

Prema Pravilniku o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe (Pravilnik je objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 43/2006, 112/2009, 50/2010, 79/2011, 10/2012 - dr. pravilnik i 119/2012 - dr. pravilnik, 22/13, 16/2018) u daljem tekstu Pravilnik, član 4. kaže da Dom zdravlja u zavisnosti od broja stanovnika na teritoriji za koju se osniva, kao i udaljenosti od najbliže opšte bolnice, može obavljati delatnost ako u pogledu kadra ima, i to:

- u zdravstvenoj zaštiti dece: jednog doktora medicine specijalistu pedijatrije i jednu pedijatrijsku sestru - tehničara na 850 dece starosti do šest godina, a na dva ovakva tima - još jednu pedijatrijsku sestru.

U opštinama sa najmanje 8.500 dece predškolskog uzrasta može se organizovati razvojno savetovalište, sa sledećim kadrovima: jedan doktor medicine specijalista pedijatrije i jedna viša medicinska sestra - tehničar i psiholog, defektolog, socijalni radnik i pedagog sa polovinom radnog vremena;

U domu zdravlja Sremska Mitrovica postoji formirana organizaciona jedinica Razvojno savetovalište. Ovo razvojno savetovalište funkcioniše od 01. marta 2001. godine - podatak dobijen od Doma zdravlja Sremska Mitrovica, i pruža usluge deci do 6 godina sa teritorije Grada Sremska Mitrovica, ali i deci sa teritorije celog Sremskog okruga, obzirom da je jedino Razvojno savetovalište koje postoji u okrugu. Broj dece do 6 godina života na teritoriji okruga je 19.243. U 2019. godini, prema godišnjim zdravstveno statističkim izveštajima koje ustanova dostavlja Zavodu za javno zdravlje Sremska Mitrovica, kadrovska struktura razvojnog savetovališta je sledeća: 1 lekar specijalista - pedijatar, 2 medicinske sestre/tehničari i 1 defektolog. Ukupan broj poseta bio je 1.550 od čega je broj prvih poseta 884. U razvojnom savetovalištu nema zaposlenog psihologa koga predviđa Pravilnik. Prema podacima Centra za socijalni rad "Sava" - Sremska Mitrovica, broj dece i mladih različitih kategorija na teritoriji Grada Sremska Mitrovica je 2.135 (bez roditeljskog staranja je 121, broj socijalno-materijalno ugroženih je 1.143, iz porodica sa poremećenim porodičnim odnosima je 607, broj dece ometene u razvoju je 107, sa poremećajem u ponašanju je 102, broj ostale dece i omladine je 55). Usluge psihologa pored ovih kategorija stanovništva, potrebne su i deci i roditeljima koji još u ranom životnom dobu prepoznaju problem jer prepoznavanje problema na samom početku razvoja svakog deteta od ključnog je značaja za pravovremenu dijagnostiku i lečenje. Sva deca ovog uzrasta zahtevaju konstantan zdravstveno-psihološki monitoring i redovne kontrole. Timski rad - lekar, defektolog, psiholog je od izuzetnog značaja i velika podrška svakom detetu koje ima zdravstevnih tegoba.

Stomatološka zdravstvena zaštita

U ovoj službi doma zdravlja, prema podacima zdravstvene ustanove / statistički izveštaji/ zaposleno je 19 doktora stomatologije od čega je : 8 doktora stomatologije, 3 su na specijalizaciji iz određene oblasti stomatologije i 8 su specijalisti određene grane stomatologije (dečija i preventivna stomatologija, ortopedija vilica, opšta stomatologija, protetika, paradontologija i oralna medicina, bolesti zuba sa endodoncijom, oralna hirurgija). Ukupno je 8 zubnih tehničara i 18 zubnih asistenata. U službi je ukupno u 2019. godini bilo 40.222 posete, od toga u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti predškolske dece bilo je 4.792, kod školske dece bilo je 15.113 poseta a kod odraslog stanovništva bilo je 20.317 poseta. Ukupan broj specijalističkih pregleda (sve službe) u domu zdravlja Sremska Mitrovica u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti bio je u 2019. godini 25.950, broj lica koji je dobio usluge ove službe je 17.793, a broj kontakata 42.313. Prema Pravilniku, član 5. Dom zdravlja može obavljati stomatološku zdravstvenu zaštitu ako u pogledu kadra ima, i to:

- u dečjoj i preventivnoj stomatologiji: jednog doktora stomatologije specijalistu dečje i preventivne stomatologije ili jednog doktora stomatologije sa završenom edukacijom iz oblasti dečje i preventivne stomatologije i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 1.500 dece do 18 godina, a na tri ovakva tima - još jednu višu stomatološku sestru - tehničara;

- u ortopediji vilica: jednog doktora stomatologije specijalistu, jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 8.500 dece do 18 godina, na svaka dva ovakva tima - tri zubna tehničara sa višom, odnosno srednjom školskom spremom, a na samo jedan ovakav tim dva zubna tehničara sa višom, odnosno srednjom školskom spremom;

- u opštoj stomatologiji: jednog doktora stomatologije i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 10.000 odraslih stanovnika, a na tri ovakva tima - još jednog zubnog tehničara sa višom, odnosno srednjom školskom spremom.

Dom zdravlja u sedištu upravnog okruga, kao i dom zdravlja u opštini sa preko 80.000 stanovnika, za pružanje specijalističkih usluga može imati:

- u protetici: jednog doktora stomatologije specijalistu i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom i dva zubna tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 100.000 odraslih stanovnika, a na svaka dva ovakva tima - još jednog zubnog tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom;

- u parodontologiji i oralnoj medicini: jednog doktora stomatologije specijalistu i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 140.000 odraslih stanovnika;

- u bolesti zuba sa endodoncijom: jednog doktora stomatologije specijalistu i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 80.000 odraslih stanovnika;

- u oralnoj hirurgiji: jednog doktora stomatologije specijalistu i jednu stomatološku sestru - tehničara sa višom odnosno srednjom školskom spremom na 100.000 stanovnika;

Prema Pravilniku, ukupan broj doktora stomatologije svih gore navedenih specijalnosti koji je potreban da bude u Domu zdravlja Sremska Mitrovica je 21. Imajući u vidu postojeću kadrovsku strukturu, postoji deficit doktora stomatologije u ovoj zdravstvenoj ustanovi, odnosno broj doktora stomatologije je ispod normativa koji predviđa Pravilnik.

Služba stomatološke zdravstvene zaštite

Morbiditet stomatološke službe predškolske dece Doma zdravlja Sremska Mitrovica prikazan je u tabeli broj 1. Ukupan morbiditet u ovom domu zdravlja/ za ovu službu u 2019. godini bio je 2.879. Najčešća oboljenja su: Caries dentium sa 24,4% druge bolesti zuba potpornih struktura sa 41,3% i druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica sa 34,2%.

Tabela broj 1: Stomatološki morbiditet predškolske dece 2019. godina

Oboljenja	2019. godina Sremska Mitrovica
	broj	%
Caries dentium	703	24,4
Druge bolesti zuba i potpornih struktura	1.191	41,3
Druge bol. usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica	985	34,2
Ukupan morbiditet	2.879	100

Posmatrajući oboljevanje školske dece kada se radi o stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti, uočava se da je ukupan morbiditet u 2019. godini za teritoriju grada Sremska Mitrovica bio je 35.009. Najčešća oboljenja zbog kojih su se korisnici zdravstvenih usluga obratili ovoj službi su: druge bolesti zuba i potpornih struktura sa čak 62,2%, Caries dentium sa 13,7% i druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica sa 24% učešća. Tabela broj 2.

Tabela broj 2: Stomatološki morbiditet školske dece 2019. godina

Oboljenja	2019. godina Sremska Mitrovica
	broj	%
Caries dentium	4.825	13,7
Druge bolesti zuba i potpornih struktura	21.775	62,2
Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica	8.409	24
Ukupan morbiditet	35.009	100

Morbiditet stomatološke službe odraslog stanovništva Doma zdravlja Sremska Mitrovica prikazan je u tabeli broj 3. Ukupan morbiditet u ovom domu zdravlja/za ovu službu u 2019. godini bio je 17.053. Najčešća oboljenja su: Caries dentium sa 28,2% druge bolesti zuba potpornih struktura sa 50% i druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica sa 22,1%.

Tabela broj 3: Stomatološki morbiditet odraslog stanovništva 2019. godina

Oboljenja	2019. godina Sremska Mitrovica
	broj	%
Caries dentium	4.796	28,2
Druge bolesti zuba i potpornih struktura	8.487	50
Druge bol. usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica	3.770	22,1
Ukupan morbiditet	17.053	100

 

III ZAKLJUČAK

Analizirajući kadrovsku obezbeđenost/pokrivenost stanovništva na teritoriji Grada Sremska Mitrovica za 2019. godinu za gore pomenute službe Doma zdravlja Sremska Mitrovica, uočava se da je dovoljna pokrivenost stanovništva lekarima za predškolsku decu ali ne i zdravstvenim saradnicima a koji su takođe predviđeni Pravilnikom. Prilikom sačinjavanja analize uočava se da postoji deficit zdravstevnog saradnika - psihologa. Prema Pravilniku o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe (Pravilnik je objavljen u "Sl. glasniku RS", br. 43/2006, 112/2009, 50/2010, 79/2011, 10/2012 - dr. pravilnik i 119/2012 - dr. pravilnik, 22/13, 16/2018), u Razvojnom savetovalištu potrebno je da bude jedan psiholog.

Kada se posmatra stomatološka zdravstvena zaštita, postoji deficit doktora stomatologije, imajući u vidu postojeći broj, njih 19 doktora stomatologije u ovoj službi. Prema Pravilniku, potrebno je da na nivou ustanove bude 21 doktor stomatologije. Broj poseta u 2019. godini u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti je 40.222, a broj specijalistiških pregleda 25.949.

Sve ukazuje da postoji opravdanost finansiranja pomenutih kadrova od strane osnivača, odnosno lokalne samouprave u cilju pružanja kvalitetnih zdravstvenih usluga našim najmlađim sugrađanima/usluge razvojnog savetovališta/ kao i svom ostalom stanovništu kada su u pitanju usluge stomatološke zdravstvene zaštite

IV PREDLOG MERA

Imajući u vidu opredeljenost Grada Sremska Mitrovica, kao odgovorne lokalne samouprave da dostignute standarde u ovako važnoj oblasti kakva je zdravstvena zaštita stanovništva održi na dostignutom nivou, kao i da obezbedi više standarde dostupnosti i pristupačnosti zdravstvene zaštite za svoje građane, polazeći od analize Analize kadrovske obezbeđenosti na teritoriji Grada Sremska Mitrovica za 2019. godinu - stomatološka zdravstvena zaštita i razvojno savetovalište, koju je sačinio Zavod za javno zdravlje Sremska Mitrovica, Grad Sremska Mitrovica, u 2020. godini obezbediće sredstva za finansiranje dodatnih kadrova u Domu zdravlja Sremska Mitrovica, u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti kao i jednog zdravstvenog saradnika u razvojnom savetovalištvu za rad sa najmlađim sugrađanima.

Obezbeđivanje sredstava za finansiranje dodatnih kadrova za navedene službe podrazumeva:

red. br.	radno mesto	broj zaposlenih
1.	doktor stomatologije	3
2.	psiholog u razvojnom savetovalištu	1

Obezbeđivanje kadra podrazumeva obezbeđivanje sredstava za plate zaposlenih, dodatke na plate i druge naknade u skladu sa zakonom, odnosno kolektivnim ugovorom, kao i doprinose za obavezno socijalno osiguranje.

Sredstva će se obezbediti u skladu sa Odlukom o budžetu Grada Sremska Mitrovica za 2020. godinu.