PRAVILNIKO OSNOVNIM USLOVIMA KOJE MORAJU DA ISPUNJAVAJU AUTOBUSKA STAJALIŠTA NA JAVNOM PUTU("Sl. glasnik RS", br. 106/2020) |
Ovim pravilnikom se propisuju osnovni uslovi koje moraju da ispunjavaju autobuska stajališta na javnom putu.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) autobusko stajalište je posebno izgrađen deo puta, odnosno propisno obeležen deo kolovoza namenjen za zaustavljanje autobusa radi ukrcavanja i iskrcavanja putnika i utovara i istovara prtljaga;
2) ulaz u autobusko stajalište je saobraćajna površina sa koje se autobus isključuje sa kolovoza i ulazi u autobusko stajalište;
3) izlaz iz autobuskog stajališta je saobraćajna površina sa koje se autobus isključuje sa autobuskog stajališta i ponovo se uključuje u saobraćaj;
4) područje za zadržavanje putnika (peron) je površina između ivičnjaka predviđena za putnike, koja sa jedne strane predstavlja unutrašnju stranu autobuskog stajališta, a sa druge zaklon;
5) širina autobuskog stajališta je širina autobusa povećana za sigurnosnu udaljenost prema kolovozu i za širinu područja za zadržavanje putnika;
6) denivelisana raskrsnica je mesto na kojem se ukrštaju, spajaju, odnosno razdvajaju saobraćajni tokovi na najmanje dva puta u različitim nivoima i može biti tipa: "truba", "poludetelina", "detelina" i "romb".
Dimenzionisanje elemenata autobuskog stajališta vrši se na osnovu autobusa određenih propisom kojim se uređuju podela motornih i priključnih vozila i tehnički uslovi za vozila u saobraćaju na putevima, koji se smatraju merodavnim vozilima.
Elementi autobuskog stajališta i karakteristike merodavnih vozila za dimenzionisanje elemenata autobuskog stajališta dati su u Prilogu 1, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Polazni uslovi za projektovanje autobuskih stajališta su:
1) autobuska stajališta se dimenzionišu na osnovu najmanje jednog zaustavljenog autobusa;
2) sva autobuska stajališta imaju prostor za prihvat ili otpremu putnika čija dužina zavisi od merodavnog autobusa;
3) prostor za putnike pruža zaštitu putnicima od meteoroloških uslova (sneg, kiša, vetar, sunce);
4) prostor za putnike izdignut je iznad kolovozne površine za minimum 12 cm i oivičen celom dužinom primenom ivičnjaka sa vertikalnim licem.
II USLOVI ZA LOKACIJE AUTOBUSKIH STAJALIŠTA
Autobusko stajalište na javnom putu uspostavlja se van kolovoza javnog puta.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, autobusko stajalište na javnom putu u naselju može se uspostaviti na kolovozu javnog puta, osim ako je najveća dozvoljena brzina veća od 50 km/h.
Po položaju u odnosu na trasu vangradskog puta razlikuju se dve prostorne pozicije autobuskog stajališta:
1) autobusko stajalište kao samostalni objekat na slobodnoj deonici puta, odnosno na udaljenosti od minimum 400 m od centra površinske raskrsnice ili početka izlivne rampe odnosno kraja ulivne rampe denivelisane raskrsnice;
2) autobusko stajalište u uticajnoj zoni površinske raskrsnice, u području ulivnih odnosno izlivnih rampi denivelisane raskrsnice ili u okviru pratećih sadržaja puta za potrebe korisnika.
Međusobno odstojanje autobuskih stajališta definiše se na osnovu dva kriterijuma: potrebe putnika iz neposrednog gravitacionog područja i posledice po saobraćajne tokove.
Minimalna vrednost odstojanja dva uzastopna autobuska stajališta vezuje se za nivo računske brzine puta (Vr) i to: minimalno odstojanje L min=500 m pri Vr ≤ 80 km/h, odnosno L min=700 m pri Vr > 80 km/h.
Tipovi samostalnih autobuskih stajališta dati su u Prilogu 2, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Osnovne analize kod izbora lokacije autobuskog stajališta vezane su za vozno-dinamičke kriterijume (uslovi ubrzanja odnosno usporenja) i bezbednost saobraćaja. Ključni parametar sa stanovišta bezbednosti saobraćaja su uslovi preglednosti u odnosu na ulivnu tačku autobuskog stajališta, pri čemu je merodavna dužina zaustavne preglednosti koja je funkcija projektne brzine.
Autobusko stajalište uspostavlja se na lokacijama javnog puta koji sadrži prateće elemente za potrebe pešaka (trotoare, pešačke staze, pešačke prelaze) ili se njihova izgradnja planira u okviru izgradnje autobuskog stajališta.
Autobuska stajališta se ne planiraju, odnosno ne grade na nedovoljno preglednim deonicama javnog puta, na lokacijama kao što su:
1) horizontalne krivine radijusa R < 1,5 minR;
2) vertikalne krivine radijusa Rv < 3 minRv;
3) u neposrednoj blizini tunela i mostova.
Autobusko stajalište ne gradi se na unutrašnjim stranama krivina puta, odnosno u zonama koje su na putu obeležene saobraćajnim znakovima opasnosti.
Najpovoljnije lokacije za smeštanje autobuskog stajališta su na javnom putu u pravcu, ili u području tačke infleksije kod "S" krivina, a u uzdužnom smislu pri jednolikoj niveleti sa nagibom i<5 % ili u vertikalnoj krivini Rv ≥ 3 min Rv.
U zavisnosti od najveće dozvoljene brzine i nagiba nivelete puta, na delu puta u području približavanja autobuskom stajalištu obezbeđuje se preglednost u dužini koja je najmanje za 50% veća od minimalnog zaustavnog puta, a na delu puta iza autobuskog stajališta najmanje u dužini koja odgovara dužini minimalnog zaustavnog puta.
Vozaču autobusa u smeru vožnje, unazad, sa leve strane zaustavljenog vozila, obezbeđuje se preglednost u dužini koja je najmanje jednaka minimalnom zaustavnom putu. Ako ta preglednost nije obezbeđena na drugi način, obezbeđuje se odvajanjem autobuskog stajališta od kolovoza puta ostrvom.
Autobuska stajališta se planiraju u parovima (sa obe strane kolovoza), osim ako prostorni ili drugi tehnički zahtevi to ne omogućavaju.
Autobuska stajališta u paru, izvan kolovoza na vangradskim putevima sa dve saobraćajne trake izvode se tako da se gledano u smeru kretanja vozila prvo nailazi na autobusko stajalište na levoj strani kolovoza, a zatim autobusko stajalište na desnoj strani kolovoza. Udaljenost između početnih tačaka ulaza u autobuska stajališta sa leve i sa desne strane kolovoza u tom slučaju iznosi najmanje 10 m mereno duž osovine puta.
Za autobuska stajališta u paru na kolovozu javnog puta u naselju, udaljenost iz stava 1. ovog člana iznosi najmanje 20 m.
Ako prostorni ili drugi uslovi ne omogućuju izvođenje para autobuskih stajališta na način iz st. 2. i 3. ovog člana, par autobuskih stajališta izvodi se tako da se, posmatrano u smeru kretanja vozila, prvo nailazi na autobusko stajalište na desnoj strani kolovoza, a zatim autobusko stajalište na levoj strani kolovoza. Udaljenost između krajnjih tačaka izlaza sa autobuskih stajališta sa leve i sa desne strane kolovoza, u tom slučaju iznosi najmanje 50 m mereno duž osovine puta.
Granični elementi situacionog i nivelacionog plana trase kao uslov za formiranje samostalnog autobuskog stajališta, elementi projektne geometrije, minimalni razmaci autobuskih stajališta i uslovi preglednosti dati su u Prilogu 3, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Na putevima sa razdvojenim kolovozima moguće je formirati potpuno naspramna autobuska stajališta.
Na svim putnim pravcima sa više od ukupno dve vozne trake primenjuje se autobusko stajalište sa ostrvom kojim se autobusko stajalište odvaja od kolovoza, odnosno autobusko stajalište tipa A.
Minimalna širina ostrva iz stava 2. ovog člana između kolovoza i mesta za zaustavljanje autobusa je 2 m.
Širina autobuskog stajališta je po pravilu 3 m, a ako je izdvojeno (tip A) širina kolovoza je 3,5 m sa minimalnom širinom razdelnog pojasa od 3 m.
Kod autobuskih stajališta tipa A i kod autobuskog stajališta koje se izvodi kao proširenje osnovnog kolovoza tipa B skretni uglovi izliva su oko 7° i uliva oko 10°, dok se kod autobuskog stajališta koje se izvodi kao proširenje osnovnog kolovoza tipa V primenjuju oštriji uslovi (oko 10°, odnosno 14°).
Na autobuskim stajalištima na vangradskim putevima primenjuje se zatvorena nadstrešnica sa zidovima za zaštitu putnika i sedišta za putnike od vremenskih neprilika. Nadstrešnica bez zidova može se primeniti na autobuskim stajalištima u gradskim uslovima, a kod vangradskih puteva može se primeniti samo u izuzetnim slučajevima kada je za duže čekanje pri lošim vremenskim uslovima moguće koristiti sadržaje koji se nalaze u blizini.
U cilju efikasnog i jednostavnog rešavanja odvodnjavanja površine autobuskog stajališta, najpovoljnije je locirati autobusko stajalište u nasipu.
Geometrijski poprečni profil u zoni autobuskog stajališta i standardni nivelacioni odnosi u poprečnom profilu kod autobuskih stajališta dati su u Prilogu 4, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Kod autobuskog stajališta tipa A poprečni nagib kolovoza odgovara vrednosti za pravac i nezavisno je usmeren u odnosu na poprečni nagib kolovoza puta. Za autobuska stajališta tipa B i V poprečni nagib proširenja ima isti smer kao i poprečni nagib osnovnog kolovoza, s tim da ne prelazi vrednost od 4%.
III USLOVI ZA AUTOBUSKA STAJALIŠTA U ZONI RASKRSNICA
Poštovanjem uslova za lociranje raskrsnice istovremeno se ispunjavaju uslovi za formiranje autobuskog stajališta u okviru površinske ili denivelisane raskrsnice.
Raskrsnice sa autobuskim stajalištima se osvetljavaju.
Ako se autobusko stajalište izvodi u zoni površinske raskrsnice onda se za sve rangove vangradskih puteva računa sa smanjenim brzinama kretanja (Vs=0,8Vr).
Elementi projektne geometrije autobuskog stajališta u zoni površinske raskrsnice u situacionom planu dati su u Prilogu 5, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Autobusko stajalište se pozicionira iza pešačkog prelaza koji služi i za pešačku vezu autobuskog stajališta.
Dimenzije i karakteristike prostora za putnike u okviru autobuskih stajališta u raskrsnicama date su u Prilogu 4. ovog pravilnika.
Autobuska stajališta ne planiraju se u okviru kružne raskrsnice.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, lokacije autobuskih stajališta u području kružnih raskrsnica planiraju se tako da ispunjavaju sledeće uslove:
1) za potrebe linije javnog gradskog prevoza, autobusko stajalište se planira i gradi na izlazu kao sastavni deo izlaznog kraka kružne raskrsnice (nakon pešačkog prelaza). Autobusko stajalište može biti postavljeno i u pristupnom području kružne raskrsnice (ispred pešačkog prelaza);
2) ako kružna raskrsnica predstavlja i okretište autobusa, autobusko stajalište se postavlja pre ili posle kružne raskrsnice. Moguće je planiranje i građenje dva autobuska stajališta: autobusko stajalište za putnike koji izlaze iz vozila (pre kružne raskrsnice) i autobusko stajalište za putnike koji se ukrcavaju (na izlazu iz kružne raskrsnice).
Kod raskrsnica sa indirektnim rampama ("poludetelina" i "truba"), položaj autobuskog stajališta može biti:
1) između izlivne i ulivne rampe na posebno izgrađenoj vezi koja služi isključivo za linijske autobuse, a izdvaja se jasno izvedenim oznakama na kolovozu i eventualno, drugom bojom kolovoza;
2) u okviru izlivne rampe koja je produžena kao prateća saobraćajnica.
U slučaju izbora lokacije autobuskog stajališta iz stava 1. tačka 1) ovog člana, obezbeđuje se da autobus u zoni autobuskih stajališta ne prekine tokove na samoj rampi, tako što se obezbeđuje rezervna dužina (10 m za autobus-BUS, odnosno 16 m za zglobni autobus-BUS ZG). Da bi se sprečilo eventualno prelaženje pešaka preko osnovnog kolovoza, celom dužinom izdvajanja podiže se ograda visine 1,2 m.
U slučaju izbora lokacije autobuskog stajališta iz stava 1. tačka 2) ovog člana, autobusko stajalište se formira kao tip B (eventualno tip V) uz prateću saobraćajnicu, a kontinuitet kretanja autobusa obezbeđuje se posebnom vezom između izlivne i ulivne rampe rezervisanom samo za autobuse.
Granični položaj autobuskog stajališta iz stava 3. ovog člana definiše se kroz dužinu zaustavne preglednosti za vozila na izlivnoj rampi pri merodavnoj saobraćajnoj brzini Vs=0,7Vr, gde je Vr računska brzina glavnog putnog pravca. Peron za putnike je moguće smestiti neposredno ispod konstrukcije nadvožnjaka u cilju zaštite putnika.
Kod denivelisanih raskrsnica sa paralelnim rampama autobuska stajališta se izvode kao samostalna autobuska stajališta, s tim što se ulivni odnosno izlivni deo kombinuje sa ulivnom odnosno izlivnom rampom.
Lokacija autobuskog stajališta kod denivelisane raskrsnice uređuje se na jedan od sledećih načina:
1) autobusko stajalište organizuje se kao proširenje osnovnog kolovoza (tip B ili eventualno tip V) neposredno ispred izlivne rampe. Odstojanje od kraja perona do ulivne rampe proverava se po uslovu trougla preglednosti, naročito ako ne postoje trake za ubrzavanje, tako što to odstojanje nije kraće od minimalnih vrednosti dužine autobusa. Pešački tokovi se po pravilu vode uz rampu do površinske raskrsnice;
2) autobusko stajalište organizuje se kao izdvojeno (tip A) na posebnoj pratećoj saobraćajnici koja ima sopstveni izliv ili je objedinjen sa izlivnom rampom. Pešaci se vode relativno slobodno, a moguće je obezbediti i direktnu vezu od/do objekta presečne saobraćajnice. Uz poštovanje spoljnih uslova, autobusko stajalište se može locirati ispod samog putnog objekta kada se istovremeno obezbeđuje i zaštita putnika na peronu.
Geometrijski elementi i lokacije autobuskih stajališta u okviru denivelisanih raskrsnica sa indirektnim i paralelnim rampama dati su u Prilogu 6, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
IV USLOVI ZA OBELEŽAVANJE, PROJEKTOVANJE I UREĐENJE
Autobusko stajalište obeležava se saobraćajnom signalizacijom u skladu sa propisom kojim se uređuje saobraćajna signalizacija.
U zonama autobuskih stajališta lociranih na kolovozu javnog puta obeležava se puna središna linija.
Ako traka za bicikliste prelazi preko područja autobuskog stajališta, iza područja za zadržavanje putnika i nadstrešnice potrebno je, ako je moguće, predvideti biciklističku stazu.
Pešački prelaz preko biciklističke staze koji vodi na trotoar označava se u skladu sa propisom kojim se uređuje saobraćajna signalizacija.
Način obeležavanja trake za bicikliste i biciklističke staze u području autobuskog stajališta dati su u Prilogu 7, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Autobusko stajalište može se opremiti natkrivenim prostorom za putnike. Natkriveni prostori za putnike oblikuju se tako da zadovolje potrebe putnika u funkcionalnom smislu i odgovaraju klimatskim prilikama područja na kojem se smeštaju.
Autobuska stajališta na državnim putevima prvog reda, a koja su izgrađena do dana stupanja na snagu ovog pravilnika, urediće se u skladu sa odredbama ovog pravilnika u roku od tri godine od dana njegovog stupanja na snagu.
Autobuska stajališta na ostalim javnim putevima, koja su izgrađena do dana stupanja na snagu ovog pravilnika, urediće se u skladu sa odredbama ovog pravilnika u roku od pet godina od dana njegovog stupanja na snagu.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Slika 1: Elementi autobuskog stajališta
Slika 2: Autobus - BUS
|
broj osovina: 2 |
Slika 3: Autobus zglobni - BUS ZG
|
broj osovina: 3 |
TABELA: Tipovi samostalnih autobuskih stajališta, kriterijumi i područje primene
r-ravničarski, b-brdoviti, p-planinski
PP-pristupni put; SP-sabirni put; VP-vezni put
Slika 1: Granični elementi situacionog i nivelacionog plana trase kao uslov za formiranje samostalnog autobuskog stajališta
Slika 2: Razmak između para autobuskih stajališta van kolovoza vangradskog puta - prvo stajalište sa leve strane u smeru kretanja vozila
Slika 3: Razmak između para autobuskih stajališta van kolovoza vangradskog puta - prvo stajalište sa desne strane u smeru kretanja vozila
Slika 4: Elementi projektne geometrije u situacionom planu
Slika 5: Uslovi preglednosti kod lokacije stajališta na trasi
Slika 1: Geometrijski poprečni profil u zoni autobuskog stajališta
Slika 2: Standardni nivelacioni odnosi u poprečnom profilu kod autobuskih stajališta
Slika: Autobusko stajalište u zoni površinske raskrsnice
Slika 1: Autobuska stajališta u okviru denivelisanih raskrsnica sa indirektnim rampama
Slika 2: Autobuska stajališta u okviru denivelisanih raskrsnica sa paralelnim rampama
Slika 1: Traka za bicikliste na kolovozu
Slika 2: Biciklistička staza u području autobuskog stajališta
