GODIŠNJI PROGRAM KORIŠĆENJA SREDSTAVA OSTVARENIH OD NAKNADE ZA KORIŠĆENJE ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA NA TERITORIJI GRADA SMEDEREVA ZA 2021. GODINU ("Sl. list grada Smedereva", br. 2/2021)

 

1. UVOD

Ovim Godišnjim programom, na osnovu Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon) utvrđuje se namena i način korišćenja sredstava od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta planiranih u budžetu grada Smedereva za 2021. godinu, namenjenih za realizaciju planova, programa, projekata i drugih aktivnosti u oblasti zaštite i unapređenja šuma i šumskog zemljišta grada Smedereva.

Godišnji program korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta donosi se za svaku kalendarsku godinu. Ovaj Program sadrži: generalne karakteristike područja, zakonske osnove, procenu ugroženosti šuma i šumskog zemljišta, mere i aktivnosti na zaštiti šuma i šumskog zemljišta u 2021. godini, finansijski plan za sprovođenje mera i aktivnosti na zaštiti šuma i šumskog zemljišta u 2021.godini, sprovođenje Programa, nadzor i završne odredbe.

1.1. GENERALNE KARAKTERISTIKE PODRUČJA

1.1.1. Administrativni i geografski položaj

Tabela 1. Administrativno područje grada Smedereva, osnovni podaci, 2015. godina

	Oblast	Region	Površina	Br. naseljenih mesta/	Broj stanovnika, 2011.	Broj KO/3
Grad Smederevo	Podunavska/1	Južna i Istočna Srbija	484 km2	28	108.209	30

Oblast čine grad Smederevo, opštine Velika Plana i opština Smederevska Palanka.

Na teritoriji grada Smedereva nalazi se jedno naseljeno mesto gradskog karaktera (Smederevo) i 27 ostalih naselja (seoskih ili polu-urbanih): Badljevica, Binovac, Vodanj, Vranovo, Vrbovac, Vučak, Dobri Do, Drugovac, Kolari, Landol, Lipe, Lugavčina, Lunjevac, Mala Krsna, Malo Orašje, Mihajlovac, Osipaonica, Petrijevo, Radinac, Ralja, Saraorci, Seone, Skobalj, Suvodol, Udovice, Šalinac i Kulič.

Prema Zakonu o Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 88/2010) Smederevo je:

• funkcionalno, geografski i kulturno istorijski povezano sa gradom Beogradom (koji je najsnažnije administrativno i funkcionalno područje Republike Srbije);

• formira metropolitensku osovinu Beograd - Novi Sad i predstavlja (zajedno sa Požarevcem) subsistem spoljnog prstena beogradskog metropolitenskog regiona;

• pripada kategoriji opština i gradova najvišeg stepena urbanizacije (pored beogradske aglomeracije i gradskih centara Novi Sad, Niš, Kragujevac i Užice).

Slika 1. Geografski položaj grada Smedereva

Prostor grada Smedereva zahvata blago zatalasano nizijsko područje južnog oboda Panonskog basena, u krajnjem severoistočnom delu Šumadije i prostire se neposredno ispred ušća Velike Morave u Dunav, pri čemu Dunav čini severnu, a Velika Morava istočnu granicu teritorije.

Najznačajnija prednost Smedereva je izuzetno povoljan saobraćajno geografski položaj (Slika 1). Pripada, kao jedna od dunavskih kapija, dunavskom pojasu (koridor VII), kao i pojasu koridora X, duž Morave. Poseduje i najseverniju luku, koja može da primi crnomorske brodove.

1.1.2. Klimatske karakteristike

Klima u Smederevu je umereno kontinentalnog tipa sa pretežno stepsko kontinentalnim elementima. Ovakve odlike klime su u uskoj vezi sa geografskim položajem, reljefom i atmosferskim cirkulacijama koje dolaze sa severa, sa prostora Panonske nizije. U ovom regionu se beleže najjači i najučestaliji vazdušni udari košave, što može dovesti do vrlo hladnih zima. Veoma važan uticaj na klimu u ovom gradu imaju rečni tokovi Dunava i Velike Morave.

U ovom gradu srednja godišnja temperatura iznosi 11,4°C. Najhladniji mesec u godini je januar, sa srednjom prosečnom temperaturom -0,6°C. Srednja vrednost broja mraznih dana je 73 u toku godine, a prosečan broj dana sa snegom godišnje je 36, dok je broj dana sa snežnim pokrivačem 22. Srednja prosečna temperatura u prolećnim mesecima, martu, aprilu i maju iznosi 14°C. Broj tropskih dana u proseku iznosi 90 dana godišnje. U pogledu padavina, godišnje u Smederevu padne 650 mm vodenog taloga, pri čemu je najviše padavina u maju (72 mm) i junu (86 mm), a najmanje u februaru (38 mm). U pogledu vazdušnih strujanja duvaju južni, severni i jugoistočni vetrovi, što je sa aspekta korišćenja energije vetra od značaja. Prosečna vlažnost vazduha na godišnjem nivou je 67%, dok je prosečan broj sunčanih dana godišnje 245, a oblačnih dana 120.

Temperaturne amplitude na ovom području su značajne, sa znatnim zimskim kolebanjima. Poređenjem apsolutno najtoplijeg meseca avgusta sa 23,8°C i januara kao najhladnijeg meseca sa -5,9°C dobija se vrednost od 29,7°C, što je veća vrednost od kolebanja na godišnjem nivou od 20,8°C. Mora se istaći da veliki temperaturni rasponi na dnevnom, mesečnom i godišnjem nivou mogu imati negativan uticaj na živi svet i zdravlje ljudi.

Broj dana u godini kada su dnevne temperature iznad 10°C je 205, što omogućuje dug vegetacioni period za mnoge gajene biljne vrste, čime se stvaraju povoljni uslovi za razvoj poljoprivrede. Period u godini bez mraza je 206 dana, čime se stiču povoljni uslovi za gajenje žitarica i voća.

1.1.3. Šume i šumsko zemljište - Šumski fond

Prema podacima RZS, u 2014. godini površina pod šumama u Smederevu iznosila je 1482,9 ha, što je niže u odnosu na 2011. godinu za 2,6% (Tabela 2). Ovaj pad površina uslovljen je smanjenjem u sektoru državnog vlasništva (na privatnom je došlo do porasta površine), s obzirom da je u tom periodu došlo do vraćanja crkvene imovine Braničevskoj eparhiji.

Tabela 2. Površine pod šumama u Smederevu 2008.-2014.g.

	2008	2011	2014
Republika Srbija, ukupno	1978112	1962335	2168746
- Privatno vlasništvo	1028615	1034562	1215528
- Državno vlasništvo	949497	927773	953218
Podunavska oblast, ukupno	5771,9	5771,9	10222,9
- Privatno vlasništvo	5645,0	5645,0	10161,0
- Državno vlasništvo	126,9	126,9	61,9
Grad Smederevo, ukupno	1521,9	1521,89	1482,9
- Privatno vlasništvo	1395,0	1395,0	1421,0
- Državno vlasništvo	126,9	126,9	61,9

/1 RZS prikuplja podatke od JP Srbijašume (za državne i privatne šume) i od drugih preduzeća koja gazduju šumama.

U strukturi površina pod šumama, dominira privatno vlasništvo, a sve šume u državnoj svojini u Podunavskoj oblasti nalaze se na teritoriji grada Smedereva (Tabela 2). Površine pod šumama u državnom vlasništvu su u nadležnosti Šumske uprave "Požarevac", u okviru Šumskog gazdinstva "Severni Kučaj", Kučevo, odnosno JP "Srbijašume". U okviru ovih šuma, osim planske seče i eksploatacije, predviđene su obnove i podmlađivanje šumskog fonda, odnosno akcije pošumljavanja.

Na osnovu podataka Popisa poljoprivrede 2012, šumsko zemljište na području Smedereva zauzima površinu od 1.393,4 ha, što je 3,6% u odnosu na raspoloživo zemljište poljoprivrednih gazdinstava i znatno niže u odnosu na republički prosek (19,1%). Mogu se uočiti variranja u pogledu prisustva šumskih površina po naseljima. Najveću površinu šuma u odnosu na raspoloživo zemljište imaju naselja Seone (14,9%) i Malo Orašje (10,6%), a najmanju gradsko naselje Smederevo, zatim Saraorci, Mihajlovac (učešće ispod 2%). Postojeće šume u Smederevu su u najvećem procentu šume topole i vrbe, a osim njih zastupljene su i šume jasena, klena i hrasta. Postojeće šume hrasta, sladuna i cera su klimatogenog tipa. Obnova šuma i proširivanje površine pod šumom je neophodna mera koja se mora sprovesti iz razloga poboljšanja opštih uslova života u ovom industrijski usmerenom gradu.

Šalinački lug je šumsko područje koje se nalazi 10 km istočno od Smedereva, u prostranoj ravnici Godominskog polja, nastaloj na plavinama Velike Morave, u području njenog ušća u Dunav. Neposredno ga okružuju naselja Šalinac i Kulič, a u širokom luku i nekadašnja okuka ( meandar) Velike Morave, koja je danas mrtvaja.

Navedeno šumsko područje predstavlja visoku, skoro jednodobnu, čistu sastojinu, koju čini više od 200 stoletnih hrastova lužnjaka, nekada u zajednici sa poljskim jasenom. Zaštićeno područje obuhvata površinu od 19 hektara.

Starost ove sastojine se procenjuje u rasponu od 200 do 300 godina. Prosečne dimenzije hrastova su: visina stabla 17,58 m; prečnik krošnje 15,43 m; obim debla 4,14 m i prečnik debla 1,32 m.

Šalinački lug je jedina preostala sastojina nekadašnjih šuma hrasta lužnjaka i poljskog jasena, koje su do pre nekoliko stotina godina pokrivale poplavna područja u dolini Morave i Dunava. Prava je retkost ne samo na području Srbije, već i na širim, balkanskim prostorima.

Šalinački lug je stavljen pod zaštitu države kao strogi prirodni rezervat. Privremeni organ Opštine Smederevo na sednici održanoj 19.07.2007. godine doneo je Odluku o stavljanju pod zaštitu Šalinačkog luga kao Spomenika prirode-botanički i svrstao ga u III kategoriju zaštite kao značajno prirodno dobro. Na čitavoj zaštićenoj površini ustanovljen je režim zaštite drugog stepena. Istom Odlukom Privremenog organa Opštine Smederevo ovo zaštićeno prirodno dobro povereno je na staranje Udruženju za negovanje prirodne i kulturne baštine "Hrast" u Smederevu.

2. ZAKONSKE OSNOVE

Na osnovu člana 80. stav 1. Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon),(u daljem tekstu: Zakon), propisano je da se u budžetu Republike Srbije, odnosno budžetu autonomne pokrajine, obezbeđuju sredstva za realizaciju mera iz programa razvoja iz člana 19. ovog Zakona, i to za: podizanje stepena šumovitosti pošumljavanjem; unapređivanje stanja šumskih zasada; prevođenje izdanačkih šuma u viši uzgojni oblik; proizvodnju šumskog reproduktivnog materijala; zaštitu šuma; negu i obnavljanje prirodnih sastojina; izgradnju, rekonstrukciju i održavanje šumskih kamionskih puteva; korišćenje ostalih potencijala šuma; sanaciju površina oštećenih dejstvom prirodne nepogode; izradu i realizaciju razvojnih planova u šumarstvu.

Istim članom Zakona u stavu 4. propisano je da se iz budžeta jedinice lokalne samouprave mogu finansirati aktivnosti na unapređenju opštekorisnih funkcija šuma od značaja za lokalnu samoupravu (komunalne, sportsko-rekreativne i druge aktivnosti i objekti), u skladu sa programom koji donosi nadležni organ lokalne samouprave.

Članom 82. stav 3. Zakona propisano je da sredstva ostvarena od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta u visini od 70% prihod su budžeta Republike Srbije, a u visini od 30% prihod su budžeta jedinice lokalne samouprave.

Članom 88. stav 2. Zakona propisano je da se sredstva budžeta jedinice lokalne samouprave iz člana 82. stav 3. ovog Zakona, koriste za namene utvrđene u članu 80. stav 1. ovog zakona. Istim članom u stavu 3. propisano je da Izveštaj o trošenju sredstava iz stava 2. ovog člana jedinica lokalne samouprave dostavlja Ministarstvu do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu.

3. MERE I AKTIVNOSTI NA ZAŠTITI ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA U 2021. GODINI

U cilju održivog gazdovanja šumama i šumskim zemljištem, povećanja stepena i kvaliteta njihove iskorišćenosti i ekonomičnosti, a u skladu sa članom 80. Zakona o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon), Godišnjim programom su predviđene preventivne mere zaštite šuma i šumskog zemljišta, koje obuhvataju sledeće aktivnosti:

3.1. Zaštita šuma i finansiranje aktivnosti na unapređenju opštekorisnih funkcija šuma od značaja za lokalnu samoupravu i to:

3.0.1. Unapređenje i uređenje postojećeg stanja prirodnog dobra - spomenika prirode "Šalinački lug"

S obzirom na dugogodišnje neuređivanje prostora zaštićenog prirodnog dobra neophodno je sprovesti:

• Opsežno čišćenje od raznih vrsta organskog i neorganskog otpada, kao i građevinskog šuta,

• Uređenje prilaza i osnovno opremanje prirodnog dobra (prijemni montažni objekat, klupa, stolovi, kanta za smeće),

• Izvođenje radova na održavanju zaštićene površine, a posebno oko podmladaka hrasta kao što su košenje trave, uklanjanje korova i druge aktivnosti,

• Uklanjanje neadekvatnih sadržaja iz obodnog dela Luga (parkiranih poljoprivrednih mašina, građevinskog materijala, panjeva, sena i dr.),

• Ograđivanje prostora na kojima je počeo da se razvija podmladak hrastova privremenom ogradom ispod stabala koja plodonose i njihovo održavanje u cilju borbe protiv korova i stalni obilazak radi sprečavanja napasanja stoke,

• Sprovođenje biološko-tehničkih mera zaštite prirodnog dobra kako bi stabla sačuvala i održala vitalnost u cilju produžetka životnog veka. Ove mere podrazumevaju uklanjanje suvih grana, saniranje mehaničkih oštećenja stabla, kao i premazivanje oštećenih površina odgovarajućim biološkim preparatima (insektofungicidnim preparatima).

4. FINANSIJSKI PLAN ZA SPROVOĐENJE MERA I AKTIVNOSTI NA ZAŠTITI ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA PREDVIĐENIH PROGRAMOM

4.1. Sredstva ovog Godišnjeg programa, u ukupnom iznosu od 1.000.000,00 dinara ostvarena su od dela republičke naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta (30% ostvarenih prihoda na godišnjem nivou su prihod budžeta lokalnih samouprava), koja se naplaćuje po Zakonu o šumama ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon) i to su preneta i neiskorišćena sredstva iz prethodnih godina.

Planirani prihod od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta u tekućoj, 2021. godini, koji se ne utroši, biće prenet za korišćenje u 2022. godinu.

4.2. Sredstva predviđena ovim Godišnjim programom koristiće se namenski za finansiranje obaveza lokalne samouprave utvrđenih Zakonom o šumama, a kroz sprovođenje mera i aktivnosti na osnovu programa i projekata na zaštiti šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva.

5. SPROVOĐENJE PROGRAMA I NADZOR

5.1. Opredeljena sredstva u iznosu do 1.000.000,00 dinara sa uračunatim PDV-om koristiće se u skladu sa Godišnjim programom korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva za 2021. godinu.

5.2. Na kraju perioda 1. januar - 31. decembar 2021. godine, neiskorišćena sredstva prenose se u naredni period i raspoređuju u Godišnjem programu korišćenja sredstava ostvarenih od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta na teritoriji grada Smedereva za 2022. godinu.

5.3. Odlukom o proglašenju spomenika prirode "Šalinački Lug" ("Službeni list grada Smedereva", broj 18/2009 - prečišćen tekst, 3/2018 i 3/2019) utvrđeno je da je Upravljač zaštićenog područja javno preduzeće sa kojim Grad ima zaključen ugovor za obavljanje delatnosti zaštite i očuvanja ovog prirodnog dobra. Imajući u vidu prethodno i da je Izmenom Programa poslovanja Javnog komunalnog preduzeća Zelenilo i groblja Smederevo utvrđeno da će ovo javno-komunalno preduzeće sprovoditi aktivnosti na zaštiti i očuvanju predmetnog prirodnog dobra, sredstva iz tačke 5.1.ovog Programa, opredeljuju se navedenom javnom komunalnom preduzeću.

5.4. Stručne i administrativno-tehničke poslove za realizaciju sredstava iz tačke 5.1. ovog Programa sprovode Odeljenja za urbanističko-komunalne i imovinsko-pravne poslove, Odeljenje za finansije, dok nadzor nad izvršavanjem ugovorenih obaveza vrši Odeljenje za inspekcijske poslove.

6. ZAVRŠNE ODREDBE

Ovaj Godišnji program stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Smedereva".