PRAVILNIKO PROIZVODNJI MEDICINSKIH SREDSTAVA("Sl. glasnik RS", br. 102/2018 i 58/2021) |
Ovim pravilnikom propisuju se uslovi za proizvodnju medicinskih sredstava, način izdavanja dozvole, odnosno izmene i dopune, obnove, kao i sadržaj dozvole za proizvodnju.
Uslovi za proizvodnju propisani ovim pravilnikom za medicinska sredstva klase I (osim klase Ir, Is i Im) i ostala in vitro dijagnostička medicinska sredstva, odnosno in vitro dijagnostička medicinska sredstva klase A, za koja ocenjivanje usaglašenosti vrši proizvođač u skladu sa zakonom kojim se uređuju medicinska sredstva (u daljem tekstu: Zakon), primenjuju se ako nije drugačije propisano Zakonom i podzakonskim propisom kojim se uređuju osnovni zahtevi za ta medicinska sredstva.
Izrazi upotrebljeni u Zakonu i ovom pravilniku imaju sledeće značenje:
1) proces proizvodnje je svaki postupak koji se primenjuje u proizvodnji medicinskih sredstava, od nabavke i prijema polaznih materijala, izrade, pakovanja u unutrašnje pakovanje do obeležavanja i postupka pakovanja u spoljašnje pakovanje;
2) lice odgovorno za proizvodnju je lice zaposleno s punim radnim vremenom kod proizvođača koje je odgovorno za pripremu i sprovođenje procesa proizvodnje medicinskog sredstva;
3) potpuno obnavljanje je potpuno obnavljanje medicinskog sredstva koje je već stavljeno na tržište ili u upotrebu ili obnavljanje medicinskog sredstva koje je bilo u upotrebi u cilju usaglašavanja sa osnovnim zahtevima, uz određivanje novog životnog veka obnovljenog medicinskog sredstva;
4) dorada je postupak koji se vrši na medicinskom sredstvu koje je bilo u upotrebi kako bi se omogućila njegova bezbedna ponovna upotreba, uključujući čišćenje, dezinfekciju, sterilizaciju i slične postupke, kao i testiranje i obnovu tehničke i funkcionalne sigurnosti medicinskog sredstva;
5) obezbeđenje kvaliteta je sledivi proces kojim se kvalitet uvodi u sve faze proizvodnje, uključujući i sistem dokumentovanog praćenja svih polaznih materijala i komponenata i pojedinačnog proizvodnog procesa, odnosno tehničku procenu, koja obuhvata sve kontrole u odnosu na kvalitet medicinskog sredstva;
6) lice odgovorno za kvalitet je lice zaposleno s punim radnim vremenom kod proizvođača koje je odgovorno za tehničku procenu svake serije medicinskog sredstva, odnosno koje je odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva tokom procesa proizvodnje medicinskog sredstva, uključujući sistem dokumentacionog praćenja svih polaznih materijala i komponenata, materijala za pakovanje, poluproizvoda, proizvodnih postupaka, kao i ispitivanja gotovog medicinskog sredstva;
7) tehnička procena medicinskog sredstva je ispitivanje, odnosno kontrolisanje medicinskog sredstva koje obavlja ovlašćeno telo za ocenjivanje usaglašenosti za potrebe ministarstva nadležnog za poslove zdravlja (u daljem tekstu: Ministarstvo) u skladu sa Zakonom i propisima donetim za njegovo sprovođenje (u daljem tekstu: tehnička procena);
8) validacija je dokumentovan postupak koji se sprovodi u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485 i kojim se potvrđuje da metode, sistemi, oprema, procesi, određeni proizvodni postupak ili sveukupne aktivnosti u proizvodnji nekog medicinskog sredstva dovode konzistentno do očekivanih rezultata;
9) standard SRPS EN ISO 13485 je standard kojim su propisani zahtevi za sistem upravljanja kvalitetom koje proizvođač koristi za projektovanje i razvoj, proizvodnju, postavljanje i servisiranje medicinskih sredstava;
10) odnos koristi i rizika je procena pozitivnih efekata medicinskog sredstva u odnosu na rizike;
11) serija je definisana količina polaznih materijala (polaznih supstanci ili materijala za pakovanje) ili proizvoda izrađenih tokom jednog procesa proizvodnje, odnosno izrade ili u seriji procesa proizvodnje, a koja zbog toga treba da bude homogena. Serija podrazumeva ukupnu količinu medicinskog sredstva, koja je proizvedena, odnosno izrađena od iste početne količine polaznih materijala tokom jednog procesa proizvodnje, odnosno izrade i jednog postupka sterilizacije, a u slučaju kontinuirane proizvodnje, odnosno izrade, ukupna količina medicinskog sredstva koja je proizvedena, odnosno izrađena u određenom periodu;
12) poluproizvod je svaki proizvod koji je prošao sve faze proizvodnog postupka izuzev finalnog pakovanja medicinskog sredstva;
13) kalibracija je niz operacija kojima se, pod određenim uslovima, utvrđuje odnos između vrednosti dobijenih na osnovu merenja mernim instrumentom ili mernim sistemom ili vrednosti predstavljenih merenjem materijala i odgovarajućih poznatih vrednosti referentnog standarda;
14) unakrsna kontaminacija je kontaminacija materijala ili proizvoda sa drugim materijalom ili proizvodom;
15) gotov proizvod je medicinsko sredstvo koji je prošao sve faze proizvodnog procesa uključujući i završno pakovanje;
16) procesna kontrola je kontrola koja se sprovodi u toku proizvodnje kako bi se pratio i po potrebi prilagodio proces proizvodnje, a kako bi se postiglo da medicinsko sredstvo odgovara zahtevima iz specifikacije. Kontrola radne sredine i opreme takođe se može smatrati delom procesne kontrole;
17) međuproizvod je delimično obrađen materijal koji mora da se podvrgne daljoj proizvodnji pre nego što postane poluproizvod;
18) pakovanje je postupak koji uključuje sve operacije, uključujući i obeležavanje, kojima se podvrgava poluproizvod da bi postao gotov proizvod;
19) materijal za pakovanje je materijal koji se koristi za unutrašnje i spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva, a koji može biti primarni i sekundarni u zavisnosti od toga da li je u direktnom kontaktu sa proizvodom, odnosno nije u direktnom kontaktu sa proizvodom;
20) standardni operativni postupci predstavljaju detaljan opis operacija koje treba da se sprovedu, mere opreza koje treba da se preduzmu i druge mere koje se direktno ili indirektno primenjuju pri proizvodnji medicinskog sredstva;
21) kvalifikacija je dokumentovan postupak dokazivanja da sva oprema i sistemi pravilno funkcionišu i da će dati očekivane rezultate;
22) polazni materijal je materijal koji se koristi u proizvodnji medicinskog sredstva, izuzev materijala za pakovanje;
23) davalac ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta je onaj proizvođač koji nema uslove za obavljanje određenih delova proizvodnje, odnosno određenog proizvodnog postupka ili koji nema sopstvenu kontrolnu laboratoriju, odnosno uslove za obavljanje određene vrste ispitivanja kvaliteta medicinskog sredstva;
24) primalac ugovorne proizvodnje, odnosno kontrole kvaliteta je onaj proizvođač, odnosno kontrolna laboratorija sa kojom davalac ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta zaključuje ugovor o obavljanju ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta za potrebe davaoca;
25) proizvođač medicinskog sredstva (u daljem tekstu: proizvođač) je pravno ili fizičko lice odgovorno za njegov dizajn, proizvodnju, pakovanje i obeležavanje pre nego što ga stavi na tržište pod svojim imenom, bez obzira da li je ove aktivnosti izvršio samostalno ili ih je u njegovo ime izvršilo drugo lice;
26) namena je upotreba za koju je medicinsko sredstvo namenjeno u skladu sa podacima koje je proizvođač naveo prilikom obeležavanja, u uputstvu za upotrebu, odnosno u promotivnom materijalu;
27) performanse medicinskog sredstva su sposobnost medicinskog sredstva da dostigne namenu koju je predvideo proizvođač.
3. Proizvodnja medicinskih sredstava
Proizvodnja medicinskog sredstva obuhvata postupak ili pojedine delove postupka dizajniranja, proizvodnje, pakovanja i obeležavanja, obezbeđenje kvaliteta, stavljanja na tržište, skladištenje i distribuciju.
Ministarstvo u skladu sa Zakonom izdaje dozvolu za proizvodnju za medicinsko sredstvo:
1) klase I (osim klase Ir, Is i Im);
2) ostala in vitro dijagnostička medicinska sredstva, odnosno in vitro dijagnostička medicinska sredstva klase A;
3) za koje se ne vrši ocenjivanje usaglašenosti, odnosno koje se ne obeležava znakom usaglašenosti;
4) proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta (custom made device);
5) namenjeno kliničkom ispitivanju;
6) koje je sistem ili komplet.
Zahtev za dobijanje dozvole za proizvodnju medicinskog sredstva (u daljem tekstu: dozvola za proizvodnju) podnosi se u pismenoj formi i sadrži:
1) naziv proizvođača, adresu sedišta i mesta proizvodnje;
2) opis medicinskog sredstva koje će proizvoditi;
3) opis postupka ili dela postupka proizvodnje medicinskog sredstva za koje se dozvola traži;
4) ime lica odgovornog za proizvodnju i ime lica odgovornog za kvalitet i vigilancu;
5) spisak opreme za proizvodnju sa atestima, odnosno tehničkim podacima o opremi;
6) informacije o rukovanju otpadnim proizvodima i zaštiti životne sredine;
7) opis sistema obezbeđenja kvaliteta iz člana 4, odnosno člana 5. ovog pravilnika;
8) druge podatke značajne za dobijanje dozvole za proizvodnju.
Dozvola za proizvodnju izdaje se za određeno mesto proizvodnje, određenu klasu, odnosno kategoriju medicinskih sredstava, odnosno određeno medicinsko sredstvo.
Uslovi propisani ovim pravilnikom odnose se i na proizvodnju medicinskih sredstva iz stava 2. ovog člana namenjenih isključivo za izvoz.
Sadržaj dozvole za proizvodnju dat je Prilogu 1. koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Proizvođač uspostavlja sistem obezbeđenja kvaliteta, odnosno obezbeđenja sigurnosti i performansi medicinskog sredstva i ima na raspolaganju odgovarajući kadar i opremu za kontrolu kvaliteta polaznih materijala, komponenata, materijala za pakovanje, međuproizvoda, poluproizvoda i gotovih proizvoda.
Obezbeđenje kvaliteta svake serije medicinskog sredstva vrši se u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485.
Proizvođač koji nema sertifikovan sistem upravljanja kvalitetom prema zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485 vrši obezbeđenje kvaliteta u skladu sa ovim pravilnikom.
Proizvođač sprovodi sve postupke kontrolisanja i ispitivanja medicinskog sredstva opisane u tehničkoj dokumentaciji, a koje se obavljaju prema odobrenim metodama.
Rezultati ispitivanja medicinskog sredstva evidentiraju se i proveravaju, radi potvrđivanja njihove međusobne doslednosti.
5. Ugovorna proizvodnja, odnosno obezbeđenje kvaliteta
Proizvođač, radi stvaranja uslova za proizvodnju, odnosno određenog proizvodnog postupka ili poslova vezanih za proizvodnju ili kontrolu kvaliteta medicinskog sredstva, može zaključiti ugovor o ugovornoj proizvodnji sa drugim proizvođačem (davalac i primalac ugovorne proizvodnje), odnosno ugovor o ugovornoj kontroli kvaliteta sa ovlašćenom laboratorijom, u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485.
Ugovor iz stava 1. ovog člana sačinjava se u pismenoj formi i jasno utvrđuje obaveze svake ugovorne strane, a posebno obaveze ugovornih strana o poštovanju zahteva standarda SRPS EN ISO 13485.
Ugovor iz stava 1. ovog člana utvrđuje prava i obaveze ugovornih strana u pogledu obezbeđivanja uslova za izvršavanje dužnosti lica odgovornog za kvalitet medicinskog sredstva, odnosno način na koji obezbeđuje da je svako medicinsko sredstvo proizvedeno i kontrolisano u skladu sa zahtevima standarda primenljivih za to medicinsko sredstvo.
Ugovor iz stava 1. ovog člana jasno utvrđuje ko je odgovoran za nabavku materijala, ispitivanje i odobravanje materijala, proizvodnju i kontrolu kvaliteta, uključujući i procesnu kontrolu, kao i ko je odgovoran za uzorkovanje i analizu.
Proizvođač obavlja proizvodnju medicinskog sredstva u skladu sa Zakonom, ovim pravilnikom, dozvolom za proizvodnju, kao i u skladu sa standardima o sistemu kvaliteta proizvodnje medicinskih sredstava (u daljem tekstu: standard SRPS EN ISO 13485), i smernicama dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava.
Usaglašenost sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485, proizvođač dokazuje sertifikatom izdatim od strane akreditovanog sertifikacionog tela.
Proizvođač koji nema sistem upravljanja kvalitetom sertifikovan u skladu sa standardom SRPS EN ISO 13485, obezbeđuje sistem kvaliteta u skladu sa ovim pravilnikom.
Proizvođač obezbeđuje da se proizvodnja određenog tipa, odnosno modela medicinskog sredstva obavlja u skladu sa odgovarajućim tehničkim standardom.
Za svaki tip, odnosno model medicinskog sredstva, proizvođač ustanovljava i održava evidenciju dokumenata, prema njihovoj sadržini ili identifikaciji, koja definiše specifikacije za proizvod i zahteve za sistem upravljanja kvalitetom, odnosno kojom se definiše ceo proces proizvodnje.
Proizvođač o svim izmenama u postupku proizvodnje koje mogu da utiču na sigurnost i performanse medicinskog sredstva obaveštava Ministarstvo.
1. Prostor za proizvodnju medicinskih sredstava
Proizvođač, u zavisnosti od vrste proizvodnje ima sledeći prostor, odnosno prostorije:
1) za prijem, smeštaj i čuvanje sirovina, polaznih materijala i materijala za pakovanje, sa obezbeđenim uslovima karantina dok traje postupak kontrole kvaliteta;
2) za proizvodnju;
3) za pakovanje;
4) za privremeni smeštaj i čuvanje poluproizvoda, odnosno međuproizvoda;
5) za kontrolu kvaliteta sirovina, polaznih materijala, materijala za pakovanje i gotovih medicinskih sredstava;
6) za smeštaj i čuvanje gotovih medicinskih sredstva pod deklarisanim uslovima čuvanja, sa obezbeđenim uslovima karantina, dok traje postupak kontrole kvaliteta;
7) za pranje opreme, delova opreme, pribora i ambalaže;
8) odvojen, odnosno bezbedan i obezbeđen prostor za skladištenje i čuvanje:
(1) zapaljivih i eksplozivnih materija,
(2) sirovina koje pripadaju grupi otrova,
(3) polaznih materijala, poluproizvoda, proizvoda koji nisu odobreni u postupku kontrole kvaliteta, odnosno medicinskih sredstava povučenih i vraćenih sa tržišta;
9) sanitarne prostorije;
10) prostoriju za odmor zaposlenih;
11) garderobu;
12) prostoriju, odnosno prostor za odlaganje pribora i sredstava za čišćenje;
13) kancelariju.
Prostor iz stava 1. ovog člana ispunjava uslove utvrđene propisima kojima se uređuje izgradnja objekata i ima odgovarajuću površinu u zavisnosti od planiranog obima i vrste proizvodnje.
Prostor iz člana 7. stav 1. ovog pravilnika ispunjava sledeće uslove:
1) izgrađen je od čvrstog materijala koji obezbeđuje hidro i termo izolaciju i građevinsko-tehnički je pogodan za određenu namenu, zidovi, podovi i plafoni su glatkih površina, izrađeni od materijala koji nije podložan pucanju i osipanju i mogu se brzo i lako čistiti, a po potrebi i dezinfikovati;
2) osvetljen je, temperatura, vlažnost i ventilacija su odgovarajući i bez štetnog direktnog ili indirektnog uticaja na nesmetano odvijanje procesa proizvodnje i ispravan rad uređaja i obezbeđuju siguran prijem, smeštaj i čuvanje sirovina, poluproizvoda, gotovih proizvoda i materijala za pakovanje;
3) rasporedom opreme i uređaja zadovoljava potrebe nesmetanog obavljanja procesa rada u svim fazama, bez rizika i mogućnosti zamene ili mešanja različitih medicinskih sredstava i njihovih komponenata;
4) da je priključen na komunalnu infrastrukturu (vodovod, kanalizacija, električna mreža i dr.).
Prostor i oprema su projektovani, odnosno funkcionalno povezani i izgrađeni tako da se svede na minimum mogućnost greške u postupku proizvodnje, odnosno da se spreči kontaminacija, unakrsna kontaminacija i drugi negativni efekti koji bi mogli uticati na kvalitet medicinskog sredstva.
Ako se proizvodni proces obavlja u više prostorija, rad se organizuje na takav način da se proizvodnja odvija bez ikakvih opasnosti po kvalitet i sigurnost medicinskog sredstva.
Kako bi se rizik od ozbiljne ugroženosti medicinskih sredstva zbog unakrsne kontaminacije sveo na najmanju moguću meru, za proizvodnju određenih vrsta medicinskih sredstva kod kojih se upotrebljavaju posebne vrste polaznih materijala obezbeđuju se prostorije određene samo za tu namenu i odvojene od drugih prostorija.
Za proizvodnju medicinskih sredstava u serijama, može se prihvatiti princip kampanjskog rada (vremensko razdvajanje proizvodnje različitih proizvoda) u istim prostorijama pod uslovom da se preduzmu specifične mere opreza i izvrše potrebne validacije.
Proizvodnja sterilnih medicinskih sredstava obavlja se u čistom prostoru, odnosno prostoru određene klase čistoće u zavisnosti od postupka izrade.
Za proizvodnju sterilnih medicinskih sredstava pored prostora iz člana 7. ovog pravilnika, proizvođač obezbeđuje i posebne prostorije koje ispunjavaju sledeće uslove:
1) snabdevene su filtriranim vazduhom i kada je potrebno su pod pritiskom višim od pritiska u susednim prostorijama, a za slučaj pada nadpritiska - kontrolnim i signalnim uređajima;
2) obezbeđen je potreban nivo hermetičkog zatvaranja prozora, vrata i ostalih otvora i da je pristup u te prostorije moguć samo kroz:
(1) prostoriju za presvlačenje i odlaganje odeće i obuće sa obezbeđenim uređajem za pranje ruku i dezinfekciju,
(2) prostoriju za oblačenje sterilnog radnog odela, kapa, maski, rukavica i navlaka za obuću,
(3) poseban ulaz za unošenje polaznog materijala i pribora.
Pre početka i u toku proizvodnje u prostorijama iz stava 1. tačka 2) ovog člana, u skladu sa standardnim operativnim postupcima proizvođača, obavlja se rutinska kontrola mikrobiološke čistoće vazduha, površina, uređaja i opreme, pri čemu se nalazi upoređuju sa utvrđenim standardima.
U slučaju proizvodnje sterilnih medicinskih sredstava koja se sterilišu posle izvršenog procesa proizvodnje, proces proizvodnje pre završne sterilizacije obavlja se u prostorijama odgovarajuće klase čistoće, uz preduzimanje odgovarajućih mera za sprečavanje unakrsne i čestične kontaminacije.
Za proizvodnju medicinskih sredstava koja imaju izvor jonizujućeg zračenja pored prostora iz člana 7. ovog pravilnika proizvođač obezbeđuje i poseban prostor u kom se vrši emisija jonizujućeg zračenja.
Prostor iz stava 1. ovog člana ima odgovarajuću zaštitu od jonizujućeg zračenja u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita od jonizujućeg zračenja.
Prostor propisan ovim pravilnikom održava se tako da se materijali potrebni za proizvodnju nalaze na označenom mestu, a ostali materijal koji nije propisan tehnološkim postupkom proizvodnje (otpaci i ostaci sirovina, međuproizvoda, gotovih proizvoda i materijala za pakovanje, sredstva za čišćenje prostorija i opreme, odevni predmeti koji su van upotrebe, hrana i dr.) u drugim za tu svrhu određenim prostorijama.
Prostor se redovno pere, čisti, dezinfikuje po potrebi i redovno se kontrolišu ambijentalni uslovi u zavisnosti od vrste proizvodnje.
U prostoru za proizvodnju medicinskih sredstava stoje oznake zabrane pušenja, kao i druge zabrane koje mogu uticati na higijenske uslove.
Proizvođač raspolaže odgovarajućom opremom koja ispunjava sledeće uslove:
1) pogodna je za upotrebu, prema tehničkim karakteristikama i kapacitetu;
2) po propisanim postupcima se može redovno održavati, kalibrisati, čistiti, i po potrebi, dezinfikovati ili sterilisati;
3) instalirana je na način koji sprečava svaki rizik od greške ili kontaminacije;
4) da je u toku procesa proizvodnje obeležena vidnim oznakama o nazivu, broju serije i drugim podacima o proizvodu.
Oprema se projektuje, smešta i održava na način koji odgovara njenoj nameni.
Proizvođač obezbeđuje i odgovarajuću opremu za kontrolu procesa proizvodnje.
Proizvođač vrši odgovarajuću kvalifikaciju opreme i sistema, kalibraciju, baždarenje mernih instrumenta, kao i validaciju procesa proizvodnje.
1. Uslovi u pogledu kadra za proizvodnju medicinskih sredstava
Proizvođač ima na svakom mestu proizvodnje za koje je podneo zahtev za dobijanje dozvole za proizvodnju, dovoljan broj zaposlenih stručnih lica sa punim radnim vremenom, kao i sa potrebnim kvalifikacijama i praktičnim iskustvom za proizvodnju medicinskih sredstva, i to:
1) najmanje jedno lice odgovorno za proizvodnju - koje ima stečeno visoko obrazovanje iz obrazovno-naučnog polja: elektrotehnike, mašinstva, farmacije, medicine, stomatologije, hemije, tehnologije, odnosno druge odgovarajuće struke u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva, najmanje jednu godinu radnog iskustva u proizvodnji te vrste medicinskih sredstava, odnosno srodnih proizvoda, kao i dodatna potrebna znanja i iskustva u zavisnosti od vrste medicinskih sredstava koja se proizvode kod tog proizvođača;
2) najmanje jedno lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva, koje ima stečeno visoko obrazovanje iz obrazovno-naučnog polja: elektrotehnike, mašinstva, farmacije, medicine, stomatologije, hemije, tehnologije, odnosno druge odgovarajuće struke u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva, najmanje jednu godinu radnog iskustva na poslovima kontrole kvaliteta medicinskih sredstava, kao i dodatna potrebna znanja i iskustva iz oblasti obezbeđenja i kontrole kvaliteta i sigurnosti medicinskih sredstva u zavisnosti od vrste medicinskih sredstava koja se proizvode kod tog proizvođača.
Proizvođač na mestu proizvodnje medicinskih sredstava ima odgovorno lice pod čijim se nadzorom obavlja smeštaj, čuvanje i izdavanje polaznih supstanci, kao i skladištenje i isporučivanje proizvedenih medicinskih sredstava namenjenih za stavljanje na tržište.
Odgovorno lice iz stava 2. ovog člana je lice sa stečenim visokim obrazovanjem iz obrazovno-naučnog polja medicine, stomatologije, farmacije, veterinarske medicine, mašinstva, tehnologije, elektrotehnike ili drugog obrazovno-naučnog polja u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva i dodatnom obukom za primenu dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava.
Ovlašćenja koja imaju lica iz stava 1. ovog člana proizvođač može posebnim aktom preneti na ovlašćene zamenike tih lica koji ispunjavaju uslove u pogledu stručne spreme i radnog iskustva, kao i lica iz stava 1. ovog člana.
2. Lice odgovorno za proizvodnju medicinskih sredstava
Proizvodni postupak izvodi se po unapred određenim uputstvima i standardnim operativnim postupcima koji su u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485.
Odgovorno lice iz člana 16. stav 1. tačka 1) ovog pravilnika za svaku seriju medicinskog sredstva, pre početka proizvodnje, vrši proveru da li su tehnološki postupak i kvalitet sirovina, materijala za pakovanje i gotovog medicinskog sredstva definisani (utvrđeni) pre početka proizvodnje i da li je proizvodni postupak proveren na osnovu propisane proizvodne dokumentacije koja sadrži najmanje skraćeni postupak proizvodnje, proizvodni normativ i specifikaciju opreme koja se koristi u proizvodnji.
Jedan primerak proizvodne dokumentacije iz stava 1. ovog člana čuva lice odgovorno za proizvodnju i taj primerak je dostupan Ministarstvu.
Lice odgovorno za proizvodnju vodi evidenciju i čuva dokumentaciju, odnosno sve zapise koji omogućavaju praćenje kvaliteta, sigurnosti i sledivost proizvedene serije medicinskog sredstva, a koji su nastali u toku proizvodnje serije.
Dokumentacija, odnosno zapisi iz stava 4. ovog člana su, ako je to moguće, u jednoj datoteci, a ukoliko to nije praktično, sačinjava se lista koja upućuje na naslove tih dokumenata i njihovu lokaciju.
Dokumentacija za seriju medicinskog sredstva je u skladu sa odobrenom verzijom specifikacije.
Zapisi serije medicinskog sredstva imaju jedinstvenu identifikaciju koja je vezana sa određenom proizvedenom serijom.
Tokom proizvodnje, svi podaci u vezi sa kvalitetom i sigurnošću medicinskog sredstva unose se u dokumentaciju o seriji medicinskog sredstva.
Podaci iz stava 8. ovog člana uključuju:
1) količinu polaznog materijala i poluproizvoda, kao i njihove brojeve serija ukoliko oni direktno utiču na sigurnost gotovog proizvoda,
2) datum početka i završetka različitih faza proizvodnje, uključujući zapise o sterilizaciji ukoliko je primenljivo,
3) količinu proizvoda koji je proizveden,
4) bilo kakvo odstupanje od specifikacije proizvoda.
Lice odgovorno za proizvodnju dokumentaciju o proizvodnji vodi na takav način da je omogućena sledivost svake serije medicinskog sredstva, odnosno sledivost serije kroz ceo proizvodni proces, uključujući i proces distribucije medicinskog sredstva.
Proizvođač dokumentovano i detaljno ispituje sva odstupanja od propisanih postupaka u procesu proizvodnje, uz komentar i potpis lica odgovornog za proizvodnju medicinskih sredstava.
U slučaju proizvodnje medicinskih sredstava namenjenih za kliničko ispitivanje, proizvođač, odnosno lice odgovorno za proizvodnju omogućava praćenje proizvodnih postupaka svake serije gotovog medicinskog sredstva, kao i promena tokom razvoja medicinskog sredstva namenjenog kliničkom ispitivanju, distribuciju i sledivost svake serije medicinskog sredstva.
3. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva u postupku kontrole kvaliteta medicinskog sredstva
Odgovorno lice iz člana 16. stav 1. tačka 2) ovog pravilnika u postupku kontrole kvaliteta obezbeđuje da se:
1) ispitivanje polaznih materijala, materijala za pakovanje, međuproizvoda, poluproizvoda i gotovih medicinskih sredstva vrši na osnovu metoda odobrenih od kontrole kvaliteta;
2) vodi evidencija ručno, odnosno pomoću instrumenata, kao dokaz da su stvarno izvršeni svi potrebni postupci, kontrole i ispitivanja, s tim da se svako odstupanje beleži i ispituje uzrok;
3) gotovi proizvodi sadrže sirovine, polazne materijale, odnosno komponente koje odgovaraju kvalitativnom i kvantitativnom sastavu medicinskog sredstva opisanom u tehničkoj dokumentaciji, kao i da su zadovoljavajuće čistoće i upakovani u odgovarajuće pakovanje i ispravno obeleženi;
4) vodi evidencija o rezultatima ispitivanja i o tome da li je ispitivanje polaznih materijala, materijala za pakovanje, međuproizvoda, poluproizvoda i gotovih proizvoda, pravilno procenjeno prema specifikaciji, s tim da procena kvaliteta medicinskog sredstva obuhvata pregled i analizu odgovarajuće proizvodne dokumentacije i procenu odstupanja od odobrenih postupaka.
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva svojim potpisom u dokumentaciji serije medicinskog sredstva, potvrđuje kvalitet svake proizvedene serije medicinskog sredstva.
4. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva u postupku stavljanja medicinskog sredstva na tržište
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva iz člana 16. stav 1. tačka 2) ovog pravilnika, u postupku donošenja odluke o stavljanju serije medicinskog sredstva na tržište, pored rezultata kontrole kvaliteta medicinskog sredstva, uzima u obzir i podatke o uslovima proizvodnje, rezultate procesne kontrole, proizvodnu dokumentaciju, usklađenost kvaliteta proizvoda sa specifikacijama, kao i obeležavanja unutrašnjeg i spoljašnjeg pakovanja medicinskog sredstva.
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva obezbeđuje da su pre odobravanja serije medicinskog sredstva i stavljanja na tržište, ispunjeni najmanje sledeći zahtevi:
1) da je svaka serija proizvedena i ispitana u skladu sa tehničkom dokumentacijom;
2) da je proizvodnja sprovedena u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485, kao i svim primenljivim međunarodnim, odnosno srpskim, odnosno ekvivalentnim standardima koji regulišu kvalitet i sigurnost medicinskog sredstva koje se proizvodi;
3) da su validirani proizvodni procesi kod kojih se izlazni rezultati ne mogu verifikovati, kao i da su uzeti u obzir stvarni uslovi proizvodnje i evidencije o proizvodnji;
4) da su bilo koje neusaglašenosti ili planirane izmene u proizvodnji ili kontroli kvaliteta odobrene od strane odgovornih lica u skladu sa uspostavljenim sistemom kvaliteta kod proizvođača;
5) da su sve neophodne provere i testovi urađeni uključujući i bilo kakvo dodatno uzorkovanje, da su urađeni testovi ili provere inicirane zbog neusaglašenosti ili planiranih izmena;
6) da je sva neophodna proizvodna dokumentacija i dokumentacija o kontroli kvaliteta potpuna i sprovedena od strane za to odgovornog lica;
7) da su svi zadaci izvršeni u skladu sa zahtevima sistema obezbeđenja kvaliteta;
8) da su uzete u obzir bilo koje druge činjenice koje su poznate, a koje su od značaja za kvalitet i sigurnost serije medicinskog sredstva;
9) da se ni jedna serija medicinskog sredstva ne stavi na tržište pre nego što se potvrdi da je medicinsko sredstvo proizvedeno u skladu sa tehničkom dokumentacijom.
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva izdaje dokument o puštanju serije medicinskog sredstva na tržište.
Lice odgovorno za kvalitet obezbeđuje da u slučaju neusaglašenosti medicinskog sredstva, može da utvrdi kada i kako je ta neusaglašenost nastala i da utvrdi lokacije serije medicinskih sredstva na koja se ta neusaglašenost odnosi.
Lice odgovorno za kvalitet bez odlaganja obaveštava Ministarstvo o problemima u procesu proizvodnje koji mogu da utiču na kvalitet medicinskih sredstva, kao i na redovno i kontinuirano snabdevanje tržišta u Republici Srbiji medicinskim sredstvima, u skladu sa Zakonom.
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva upoznato je sa svakom reklamacijom i ispitivanjem reklamacije ili povlačenjem medicinskog sredstva sa tržišta.
Svaka reklamacija koja se odnosi na neispravnost medicinskog sredstva evidentira se sa svim originalnim detaljima i temeljno se ispituje uz učešće lica odgovornog za kvalitet.
Odredbe ovog člana ne primenjuju se na medicinska sredstva iz člana 3. stav 2. tač. 4) i 5) ovog pravilnika.
5. Ostala lica zaposlena kod proizvođača medicinskih sredstava
Proizvođač ima zaposleno lice odgovorno za vigilancu medicinskih sredstava iz proizvodnog programa proizvođača u skladu sa Zakonom i podzakonskim propisom kojim se uređuje vigilanca.
Lice iz stava 1. ovog člana može da obavlja i druge poslove kod proizvođača medicinskih sredstva.
Pored uslova iz člana 16. ovog pravilnika proizvođač može, zavisno od vrste i obima proizvodnje, da ima i:
1) odgovarajući broj zaposlenih sa stečenim visokim obrazovanjem iz obrazovno-naučnog polja: elektrotehničke, mašinske, farmaceutske, medicinske, stomatološke, hemijske, tehnološke, odnosno druge odgovarajuće struke;
2) odgovarajući broj zaposlenih sa stečenim najmanje srednjim obrazovanjem u odgovarajućoj oblasti, osposobljene za proizvodnju i kontrolu kvaliteta medicinskih sredstava;
3) zaposlene osposobljene za pomoćne tehničke poslove u vezi sa proizvodnjom medicinskih sredstava.
Proizvođač ima organizacionu šemu funkcionalnih celina u kojima se obavljaju poslovi rukovođenja i nadzora nad procesom proizvodnje medicinskih sredstava, kao i poslova za koje su odgovorna lica iz člana 16. stav 1. tač. 1) i 2) ovog pravilnika.
U organizacionoj šemi iz stava 1. ovog člana utvrđuje se odnos nadređenosti zaposlenih lica u procesu proizvodnje, kontrole kvaliteta, obezbeđenja kvaliteta, kao i stavljanja medicinskog sredstva na tržište.
Lica iz člana 16. stav 1. tač. 1) i 2) ovog pravilnika u donošenju stručnih odluka ne mogu da utiču jedan na drugog u procesu proizvodnje, odnosno kontrole kvaliteta medicinskih sredstva.
Proizvođač za lica iz stava 1. ovog člana utvrđuje specifična zaduženja sa odgovarajućim ovlašćenjima.
Organizaciona šema i opis poslova zaposlenih lica u skladu je sa propisanim operativnim postupcima proizvođača, odnosno postupcima proizvodnje i obezbeđenja kvaliteta.
Proizvođač obezbeđuje zaposlenim licima obuku za sprovođenje zahteva standarda EN ISO 13485, u zavisnosti od poslova koje obavljaju, kao i usavršavanje u oblasti vigilance medicinskih sredstva, smernica dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstva i praćenje svih naučno-tehničkih dostignuća u oblasti proizvodnje medicinskih sredstva u skladu sa Zakonom.
Proizvođač obezbeđuje svim zaposlenim licima sprovođenje početne i trajne, teorijske i praktične obuke u cilju upoznavanja sistema obezbeđenja kvaliteta, u skladu sa definisanim planom obuke u skladu sa Zakonom.
8. Zaštita zdravlja zaposlenih
Proizvođač sprovodi program zaštite zdravlja na radu zaposlenih, u skladu sa propisima iz oblasti bezbednosti i zdravlja na radu, kao i da sprovodi propise u oblasti sanitarnog nadzora ukoliko to utiče na kvalitet i bezbednost medicinskog sredstva.
IV IZMENA, DOPUNA I OBNOVA DOZVOLE ZA PROIZVODNJU MEDICINSKOG SREDSTVA
Ako proizvođač izmeni ili dopuni uslove za proizvodnju propisane ovim pravilnikom podnosi Ministarstvu u pismenoj formi zahtev za izmenu ili dopunu dozvole za proizvodnju medicinskog sredstva u skladu sa Zakonom.
Ministarstvo na osnovu provere podataka iz zahteva iz stava 1. ovog člana donosi rešenje o izmeni ili dopuni dozvole za proizvodnju medicinskog sredstva u skladu sa Zakonom.
Pre isteka roka na koji je izdata dozvola za proizvodnju u skladu sa ovim pravilnikom, proizvođač je u pismenoj formi podneo Ministarstvu zahtev za obnovu dozvole za proizvodnju u skladu sa Zakonom.
Ministarstvo na osnovu provere podataka iz zahteva iz stava 3. ovog člana, odnosno uslova za proizvodnju propisanih ovim pravilnikom donosi rešenje o obnovi dozvole za proizvodnju medicinskog sredstva u skladu sa Zakonom.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o uslovima za proizvodnju medicinskih sredstava ("Službeni glasnik RS", broj 10/12).
Ovaj pravilnik stupa na snagu danom objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalni član Pravilnika o izmenama i dopunama
Pravilnika o proizvodnji medicinskih sredstava
("Sl. glasnik RS", br. 58/2021)
Član 4
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
|
Broj |
|
|
|
Datum izdavanja: |
|
Proizvođač (ime):
|
Poslovno ime:
Adresa sedišta:
Pravni osnov za izdavanje dozvole:
Dozvola obuhvata medicinska sredstva:
|
☐ |
klase I (osim klase Ir, Is i Im) |
|
☐ |
ostala in vitro dijagnostička medicinska sredstva, odnosno in vitro dijagnostička medicinska sredstva klase A, |
|
☐ |
za koja se ne vrši ocenjivanje usaglašenosti i ne obeležava znakom usaglašenosti |
|
☐ |
proizvedena po narudžbini za određenog pacijenta (custom made device) |
|
☐ |
namenjena kliničkom ispitivanju |
|
☐ |
koja su sistem ili komplet |
|
☐ |
koja su izvor jonizujućeg zračenja |
Medicinska sredstva1 |
||
1. |
Vrsta i klasa: |
Kategorija: |
2. |
Vrsta i klasa: |
Kategorija: |
Datum inspekcijskog nadzora
na osnovu koga se izdaje dozvola:
Podaci o mestu proizvodnje2 |
||
Mesto proizvodnje |
Podaci o odgovornom licu (kvalifikacije, ime i prezime i kontakt podaci) |
|
1. |
Adresa i kontakt: |
Za proizvodnju: |
2. |
Adresa i kontakt: |
Za proizvodnju: |
Podaci o postupku/pojedinom delu postupka proizvodnje |
||
1. |
Dizajniranje |
☐ |
2. |
Proizvodnja |
☐ |
3. |
Uslužna proizvodnja u RS |
☐ |
4. |
Pakovanje |
☐ |
5. |
Obeležavanje |
☐ |
6. |
Stavljanje na tržište |
☐ |
Podaci
o prometu/delu prometa na veliko medicinskih sredstava |
||
1. |
Uvoz/Izvoz |
☐ / ☐ |
2. |
Nabavka |
☐ |
3. |
Skladištenje |
☐ |
4. |
Distribucija |
☐ |
Podaci o mestu kontrole kvaliteta3 |
||||||
Adresa kontrolne laboratorije |
|
|||||
Adresa kontrolne laboratorije |
|
|||||
Ovom dozvolom potvrđuje
se ispunjenost uslova za proizvodnju medicinskih sredstava |
|
|
Ministar zdravlja |
Dozvola za proizvodnju medicinskih sredstava izdaje se na period od pet godina u skladu sa zakonom kojim se uređuju medicinska sredstva.
_________
1 navode se sva medicinska sredstva
2 navode se sva mesta proizvodnje
3 navode se sva mesta kontrole kvaliteta