STRATEGIJARAZVOJA POŠTANSKIH USLUGA U REPUBLICI SRBIJI ZA PERIOD 2021-2025. GODINE("Sl. glasnik RS", br. 68/2021) |
Razlozi donošenja
Strategijom razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godina (u daljem tekstu: Strategija), utvrđuju se strateški ciljevi razvoja i unapređenja tržišta poštanskih usluga, kao i osnovna načela i smernice za realizaciju strateških ciljeva razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godine.
Rukovodeći se članom 12. Zakona o državnoj upravi ("Službeni glasnik RS", br. 79/05, 101/07, 95/10, 99/14, 30/18 - dr. zakon i 47/18) kojim je predviđeno da organi državne uprave predlažu Vladi strategije razvoja i druge mere kojima se oblikuje politika Vlade, kao i članom 4. tačka 2) Zakona o poštanskim uslugama ("Službeni glasnik RS", broj 77/19), kojima je utvrđeno da Vlada na predlog ministarstva nadležnog za poslove poštanskog saobraćaja donosi strateške akte i planove za njegovo sprovođenje, i članom 38. stav 1. Zakona o planskom sistemu Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 30/18), kojim je predviđeno da dokument javnih politika na republičkom nivou usvaja Vlada, osim ako je drugačije propisano posebnim zakonom, a u skladu sa nadležnostima Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija definisanim članom 9. Zakona o ministarstvima ("Službeni glasnik RS", broj 128/20) koji definiše delokrug nadležnosti Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija, Strategija predstavlja dokument javne politike koji sadrži smernice za realizaciju strateških ciljeva razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godine. Pored navedenog, Strategija se donosi imajući u vidu da je Strategija razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2017-2020. godine ("Službeni glasnik RS", broj 84/17) bila oročena na period od četiri godine, koji je protekao, a sve aktivnosti utvrđene Akcionim planom tog strateškog dokumenta su blagovremeno realizovane i s tim u vezi Vlada je za svaku godinu navedenog perioda donosila zaključke, kojima je usvajala izveštaje o realizaciji iste za tu godinu.
U pripremi Strategije čestvovali su predstavnici ministarstva nadležnog za oblast poštanskih usluga, Regulatorne agencije za elektronske komunikacije i poštanske usluge, Privredne komore Srbije (Udruženje za elektronske komunikacije i informaciono društvo), javnog poštanskog operatora, kao i predstavnici univerziteta u oblasti poštanskog saobraćaja. Takođe u izradi Strategije značajan doprinos dali su i eksperti PLAC 3 projekta (Policy & Legal Advice Center), kojim se u okviru Poglavlja 3 "Pravo poslovnog nastanjivanja i sloboda pružanja usluga" pruža pomoć u sačinjavanju nacionalne poštanske regulative, u cilju usklađivanja sa poštanskim direktivama Evropske unije (u daljem tekstu: EU).
Ubrzane promene koje se dešavaju u sektoru poštanskih usluga kako na globalnom tako i na nacionalnom nivou, nameću potrebu za kontinuiranim planiranjem razvoja poštanskih usluga radi njihovog unapređenja. Planiranjem razvoja poštanskih usluga definišu se scenariji razvoja, ciljevi i aktivnosti koje treba realizovati u određenom vremenskom periodu. Pri definisanju ciljeva polazi se od niza faktora koji različito utiču na sektor poštanskih usluga.
Svi faktori koji utiču na razvoj poštanskih usluga mogu se svrstati u dve grupe: unutrašnje i spoljašnje. Unutrašnji (interni faktori) na koje je moguće delovati kako bi se smanjio njihov eventualni negativni uticaj na razvoj usluga su: poštanski proizvodi, kvalitet usluga, organizacija, kadrovi, razvijenost poštanske mreže, primenjena tehnologija i sl. S druge strane stoje spoljašnji faktori u koje spadaju: zakonodavni okvir, privredni razvoj, konkurentsko okruženje, saobraćajna infrastruktura i dr. Pored navedenih poštanskih faktora na razvoj usluga veliki uticaj imaju i ekonomski, tehnološki i društveni faktori.
Razvoj sektora poštanskih usluga može značajno uticati na poslovanje svih privrednih subjekata. Kod velikih poslovnih sistema, koji nastoje da izdvoje sporedne delatnosti od osnovne, veliki deo istih mogu prepustiti poštanskim operatorima. S druge strane, u sektoru malih i srednjih preduzeća poštanska delatnost pružanjem poštanskih, logističkih i marketinških usluga, ali i potpuno novih e-poštanskih usluga daje im mogućnost da kompletiraju svoj lanac vrednosti. Takođe, poslednjih godina primetna je ekspanzija preduzeća čija je osnovna delatnost distributivna logistika.
U prethodnom periodu sektor poštanskih usluga u Republici Srbiji bio je fokusiran, pre svega, na pružanje tradicionalnih poštanskih usluga (pismonosnih pošiljaka i paketa). Međutim, razvoj savremenih tehnologija, pre svega elektronskih komunikacija, interneta i širokopojasnih pristupnih tehnologija, nametnuli su potrebu da budući razvoj poštanskih usluga, pored daljeg unapređenja univerzalne poštanske usluge i razvoja poštanske mreže, uključi i odluke vezane za: e-poštanske usluge, elektronsku trgovinu, digitalizaciju, međunarodno poslovanje, očekivanja korisnika i zadovoljenje njihovih potreba razvojem novih tehnologija i ponudom novih usluga. Poštanska mreža zbog svoje dostupnosti i jedinstvenosti otvara nove mogućnosti za zadovoljenje potreba korisnika usluga na komunikacionom tržištu čime poštanski sektor postaje značajan činilac opšteg razvoja u uslovima digitalne ere.
Od demografskih faktora poseban uticaj na razvoj poštanskih usluga imaju: broj stanovništva, starost stanovništva, broj domaćinstava, migracije, nivo obrazovanja, uslovi života i dr.
Dobijanjem statusa kandidata za članstvo u Evropskoj uniji Republika Srbija se obavezala i na usklađivanje svog zakonodavstva sa pravnim tekovinama EU, kao i na njihovu primenu. Donošenjem zakona i podzakonskih akata, koji regulišu sektor poštanskih usluga, u prethodnom periodu Republika Srbija je skoro u potpunosti usaglasila svoju regulativu u ovoj oblasti sa zakonodavstvom EU.
Pri izradi Strategije razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godine za analizu stanja tržišta poštanskih usluga korišćeni su dostupni podaci Republičkog zavoda za statistiku, Regulatorne agencije za elektronske komunikacije i poštanske usluge, Svetskog poštanskog saveza (Universal Postal Union - UPU), kao i Evropske grupe poštanskih regulatora (The European Regulators Group for Postal Services - ERGP).
II PLANSKI DOKUMENTI I PRAVNI OKVIR RELEVANTNI ZA STRATEGIJU
Tržište poštanskih usluga u Republici Srbiji regulisano je kroz aktivnosti Ministarstva za trgovinu, turizam i telekomunikacije (u daljem tekstu: MTTT), koje je nadležno i za oblast poštanskih usluga, kao i aktivnosti nacionalnog regulatornog tela Regulatorne agencija za elektronske komunikacije i poštanske usluge (u daljem tekstu: RATEL).
MTTT sprovodi politiku Vlade, kroz donošenje odgovarajućih propisa, vrši nadzor nad primenom Zakona o poštanskim uslugama i propisa donetih na osnovu zakona, predstavlja Republiku Srbiju u međunarodnim organizacijama i institucijama u oblasti poštanskog saobraćaja, stara se o sprovođenju sporazuma u oblasti poštanskih usluga i obaveštava Svetski poštanski savez (u daljem tekstu: SPS) o javnom poštanskom operatoru (u daljem tekstu JPO) i entitetima nadležnim za ispunjavanje obaveza iz Svetske poštanske konvencije i obavlja i druge poslove državne uprave utvrđene zakonom.
RATEL je nezavisna regulatorna organizacija sa statusom pravnog lica koja u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuju poštanske usluge ima obavezu da kroz odgovarajuća podzakonska akta, reguliše oblast poštanskih usluga, zatim da izdaje i oduzima dozvole za rad, odnosno da svojim delovanjem omogući konkurenciju i spreči svaki vid monopolskog delovanja na tržištu poštanskih usluga, kao i da posreduje u van sudskom rešavanju sporova između korisnika i poštanskih operatora. Takođe, RATEL učestvuje u radu međunarodnih organizacija i institucija u svojstvu nacionalnog regulatornog tela u oblasti poštanskih usluga. Pored pomenutih aktivnosti, osnovni zadatak RATEL u oblasti poštanskih usluga je i garancija obavljanja univerzalne poštanske usluge i svega što iz definicije ove usluge proizilazi.
Kroz navedene poslove i zadatke RATEL realizuje svoja tri osnovna cilja u oblasti poštanskih usluga u Republici Srbiji i to:
- Osiguranje pružanja univerzalne usluge, kao vida socijalne obaveze prema svim građanima Republike Srbije čime se obezbeđuje korišćenje osnovnih poštanskih usluga pod jednakim uslovima i cenama na jedinstvenoj teritoriji;
- Regulisanje odnosa na tržištu kroz definisanje odgovarajućeg pravnog okvira;
- Osiguranje pristupa mreži JPO ostalim poštanskim operatorima.
U Republici Srbiji poštanske usluge regulisane su zakonom i odgovarajućim podzakonskim aktima, donetim na osnovu zakona.
Zakonom o poštanskim uslugama (u daljem tekstu: Zakon), utvrđeno je da ovlašćenja u oblasti poštanskih usluga u Republici Srbiji imaju Vlada, ministarstvo nadležno za oblast poštanskog saobraćaja i RATEL. Vlada utvrđuje osnovna opredeljenja i principe obavljanja poštanskih usluga, rukovodeći se javnim interesom u ovoj oblasti, profesionalnim principima i načelima SPS i drugih međunarodnih organizacija, definiše politiku i strategiju razvoja, kojima utvrđuje načela i principe razvoja.
Zakonom je propisano da je univerzalna poštanska usluga, usluga od opšteg interesa i predstavlja skup poštanskih usluga koje se obavljaju u kontinuitetu, na teritoriji Republike Srbije, u okviru propisanog kvaliteta, po pristupačnim cenama i pod jednakim uslovima za sve korisnike, bez diskriminacije.
Univerzalna poštanska usluga (u daljem tekstu: UPU) je usluga od opšteg interesa koju obavlja javni poštanski operator, odnosno Javno preduzeće "Pošta Srbije", Beograd. U okviru univerzalne poštanske usluge su i rezervisane poštanske usluge, koje isključivo obavlja JPO i one obuhvataju: prijem i/ili preradu i/ili prevoz i/ili uručenje pismonosnih poštanskih pošiljaka mase do 50 grama; prijem i/ili preradu i/ili prevoz i/ili uručenje pismena u sudskom, upravnom i prekršajnom postupku, kao preporučenih poštanskih pošiljaka, bez obzira na limite; prijem i/ili prenos i/ili isplatu poštanskih uputnica. Pismonosne pošiljke mase do 50 grama ne smatraju se rezervisanim poštanskim uslugama, ako im je cena jednaka ili viša od iznosa koji je dva i po puta veći od cene pismonosne pošiljke mase do 20 grama i najbrže kategorije prema važećem cenovniku ovlašćenog poštanskog operatora, davaoca univerzalne poštanske usluge. Uslov za obavljanje UPU je posedovanje mreže, a regulator utvrđuje način i uslove pristupa poštanskoj mreži JPO i vodi registar zaključenih ugovora. JPO, kao davalac univerzalne poštanske usluge, ostvaruje održivost obavljanja UPU iz sredstava obezbeđenih iz prihoda ostvarenih pružanjem UPU. Troškovi nastali pri obavljanju UPU od strane JPO, podmiruju se prvenstveno od prihoda nastalih obavljanjem rezervisanih i nerezervisanih poštanskih usluga, iz domena UPU. JPO dužan je da prihode od rezervisanih poštanskih usluga računovodstveno odvoji od prihoda ostvarenih od nerezervisanih poštanskih usluga iz domena UPU. Davalac UPU je dužan da računovodstveno odvoji prihode i troškove ostvarene od UPU, od prihoda i troškova ostvarenih od ostalih poštanskih usluga, prema vrstama usluga.
Na osnovu Zakona doneto je ukupno 16 podzakonskih akata od strane MTTT i RATEL:
Pravilnik o bližim uslovima za otpočinjanje obavljanja delatnosti poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", br. 91/20 i 30/21). Ovim pravilnikom bliže se propisuju uslovi za otpočinjanje obavljanja delatnosti poštanskih usluga, koji moraju biti u saglasnosti sa propisima kojima se uređuju radni odnosi, zaštita životne sredine i prevoz opasnih materija, koje je potrebno da ispuni privredni subjekt, da bi obavljao poštanske usluge, u skladu sa Zakonom;
Pravilnik o uslovima za unapređenje i održivost obavljanja univerzalne poštanske usluge i bližim uslovima za pružanje univerzalne poštanske usluge korisnicima sa invaliditetom ("Službeni glasnik RS", broj 91/20). Ovim pravilnikom propisuju se uslovi za unapređenje i održivost obavljanja univerzalne poštanske usluge i bliži uslovi za pružanje univerzalne poštanske usluge korisnicima sa invaliditetom, tako da se svim korisnicima omogući ravnopravan pristup mreži JPO, u skladu sa Zakonom;
Pravilnik o bližim uslovima za obavljanje univerzalne poštanske usluge i minimumu radnog vremena javnog poštanskog operatora ("Službeni glasnik RS", broj 91/20), propisuje bliže uslove za obavljanje UPU, kao i minimum radnog vremena JPO;
Pravilnikom o utvrđivanju Plana izdavanja prigodnih poštanskih maraka i motiva redovnih izdanja poštanskih maraka ("Službeni glasnik RS", broj 51/21), utvrđuje se Plan izdavanja prigodnih poštanskih maraka i motiva redovnih izdanja poštanskih maraka, koje u toku godine izdaje Javno preduzeće "Pošta Srbije", Beograd;
Pravilnik o uslovima i načinu obavljanja poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 115/20). Ovim pravilnikom bliže se uređuju uslovi i način obavljanja poštanskih usluga, postupanje sa poštanskim pošiljkama od prijema do uručenja, prava, obaveze i odgovornosti davalaca i korisnika poštanskih usluga, zaštita korisnika poštanskih usluga, kao i druga pitanja od značaja za funkcionisanje i razvoj poštanskih usluga u Republici Srbiji. Odredbe ovog pravilnika primenjuju se na obavljanje poštanskih usluga u unutrašnjem poštanskom saobraćaju (u daljem tekstu: UPS) i međunarodnom poštanskom saobraćaju (u daljem tekstu: MPS), saglasno zakonu kojim se uređuju poštanske usluge u Republici Srbiji, propisima donetim na osnovu Zakona, opštim uslovima za obavljanje poštanskih usluga i drugim aktima poštanskih operatora zasnovanim na Zakonu, kao i međunarodnim konvencijama, sporazumima i drugim međunarodnim aktima potvrđenim od strane Republike Srbije;
Pravilnik o načinu i postupku stručnog nadzora obavljanja poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 146/20) propisuje način i postupak stručnog nadzora, kao i druga pitanja u vezi sa stručnim nadzorom;
Pravilnik o posebnim uslovima za obavljanje univerzalne poštanske usluge u slučaju vanredne situacije i ratnog stanja ("Službeni glasnik RS", broj 148/20), definiše posebne uslove za obavljanje UPU u slučaju vanredne situacije i ratnog stanja, u cilju zaštite poštanske mreže JPO;
Pravilnik o načinu obrazovanja komisije i postupku otvaranja i pregleda sadržine poštanskih pošiljki koje sadrže predmete čije slanje je zabranjeno ("Službeni glasnik RS", broj 91/20). Ovim pravilnikom propisuje se način obrazovanja komisije kod poštanskog operatora (u daljem tekstu: PO) i postupak otvaranja i pregleda sadržine poštanskih pošiljki koje sadrže predmete čije slanje je zabranjeno;
Pravilnik o pristupu mreži javnog poštanskog operatora ("Službeni glasnik RS", broj 159/20), propisuje uslove i način pristupa poštanskoj mreži JPO, koji je on dužan da omogući drugim PO i konsolidatorima, pod uslovima koji moraju biti unapred poznati, transparentni i nediskriminatorni;
Pravilnik o utvrđivanju jedinstvenih tarifnih stavova za univerzalnu poštansku uslugu ("Službeni glasnik RS", broj 111/20), utvrđuje jedinstvene tarifne stavove prema stopi mase poštanskih pošiljaka i vrstama poštanskih usluga iz oblasti UPU;
Pravilnik o parametrima kvaliteta za obavljanje poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 114/20), bliže uređuje parametre kvaliteta po kojima postupaju poštanski operatori pri obavljanju poštanskih usluga;
Pravilnik o načinu vođenja odvojenog računovodstva i provere verodostojnosti regulatornih izveštaja javnog poštanskog operatora ("Službeni glasnik RS", broj 126/20). Ovim pravilnikom bliže se uređuje način vođenja odvojenog računovodstva (računovodstvenog razdvajanja) i provera verodostojnosti regulatornih izveštaja javnog poštanskog operatora, kao i način pripreme regulatornih izveštaja i drugih informacija, koje je ovaj operator u obavezi da dostavlja RATEL;
Pravilnik o obrascu i načinu izdavanja legitimacije ovlašćenog lica za obavljanje stručnog nadzora nad radom poštanskog operatora ("Službeni glasnik RS", broj 159/20). Ovim pravilnikom utvrđuje se izgled i sadržina obrasca legitimacije, kao i način njenog izdavanja ovlašćenom licu za obavljanje stručnog nadzora nad radom poštanskog operatora;
Pravilnik o tehničkim uslovima za kućne sandučiće ("Službeni glasnik RS", broj 126/20), propisuje tehničke uslove za projektovanje, izradu i postavljanje kućnih sandučića kako bi se omogućilo nesmetano, efikasno i sigurno uručenje neregistrovanih pismonosnih poštanskih pošiljaka korisnicima poštanskih usluga;
Pravilnik o obrascima zahteva za dodelu dozvole za obavljanje poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 23/20). Ovim pravilnikom propisuju se obrasci zahteva za dodelu dozvole za obavljanje poštanskih usluga, i to: Obrazac ZDPL - Zahtev za dodelu dozvole - posebne licence; Obrazac ZDL - Zahtev za dodelu dozvole - licence; Obrazac ZDO - Zahtev za dodelu dozvole - odobrenja; Obrazac ZID - Zahtev za dodelu izmenjene dozvole (posebne licence / licence / odobrenja za obavljanje poštanskih usluga);
Pravilnik o visini i načinu plaćanja takse za izdavanje dozvola i naknade operativnih troškova za obavljanje poštanskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 82/20), utvrđuje visinu i način plaćanja takse za izdavanje dozvole, odnosno posebne licence, licence i odobrenja, visinu i način plaćanja naknade na ime operativnih troškova za obavljanje poštanskih usluga, rokove izmirenja obaveza plaćanja i propisuje sadržinu obrazaca za dostavljanje podataka od značaja za utvrđivanje visine naknade operativnih troškova za obavljanje poštanskih usluga.
Postojeća regulativa, Zakon, kao i sva podzakonska akta, skoro u potpunosti je usaglašena sa direktivama EU koje uređuju oblast poštanskog saobraćaja. Zakonodavni okvir je delimično usaglašen sa Uredbom Evropskog parlamenta i veća od 18. aprila 2018. godine, o uslugama prekogranične dostave paketa EU 2018/644, kojom se regulišu pošiljke (paketi) koji sadrže robu u međunarodnom poštanskom saobraćaju (Regulation of the European Parliament and of the Concil of 18 April 2018 (EU) 2018/644 on Cross-border parcel delivery services). Delimična usaglašenost je zbog toga što je navedena uredba doneta u isto vreme kada je donet i Zakon, tako da se očekuje da buduće izmene Zakona, čije je donošenje predviđeno ovom strategijom i Akcionim planom, budu naredni korak u implementaciji poštanske regulative EU, u okviru koje se nalazi i ova uredba.
III ANALIZA TRENUTNOG STANJA TRŽIŠTA POŠTANSKIH USLUGA U REPUBLICI SRBIJI
Poštanski saobraćaj u Republici Srbiji je jedan od pokretača sveukupnog razvoja i od vitalnog je značaja za privredu i stanovništvo. Poštanske usluge imaju veoma značajnu i specifičnu ekonomsku funkciju te se mogu svrstati u usluge od opšteg ekonomskog interesa. Značaj poštanskih usluga za privredni i društveni razvoj ogleda se u činjenici da poštanske usluge nemaju svrhu same za sebe već su po pravilu deo neke druge poslovne ili privatne potrebe.
Poštanski saobraćaj kroz pružanje efikasnih i kvalitetnih poštanskih usluga, predstavlja značajan element infrastrukture koji omogućava brz i siguran prenos ne samo pisanih saopštenja, nego i robe. Razvojem elektronske trgovine poštanski saobraćaj postao je i jedan od ključnih segmenata razvoja trgovine, a samim tim i privrede u celini.
Osim navedenog, jedna od specifičnosti poštanskih usluga je i u tome da one spadaju u red visoko sofisticiranih usluga sa konstantnim tehničko-tehnološkim inovacijama, pre svega u oblasti informaciono komunikacionih tehnologija, pa samim tim predstavljaju delatnost koja, pored sopstvenog održivog ekonomskog rasta, može uspešno da podrži dalji tehničko-tehnološki razvoj Republike Srbije.
Sa druge strane, razvijena i dostupna poštanska mreža u velikoj meri pozitivno utiče na održivi razvoj lokalnih zajednica, pre svega u ruralnim područjima. Takođe, pored ekonomske vrednosti poštanske usluge i mreža, imaju i ogromnu socijalnu vrednost kroz stvaranje uslova za poboljšanje života kako pojedinaca, tako i društva u celini.
Poštanski sektor predstavlja značajan faktor koji utiče na rast privrede, zaposlenosti i bruto domaćeg proizvoda (u daljem tekstu: BDP) u Republici Srbiji. Tako je:
- U 2019. godini poštanska delatnost u Republici Srbiji ostvarila prihod od oko 21 milijardi dinara (oko 180 miliona evra), što čini oko 0,39% ukupnog BDP u toj godini.1
- U poštanskom sektoru u 2019. godini bilo je ukupno zaposleno 19.032 radnika, odnosno oko 0,9% od ukupnog broja zaposlenih u Republici Srbiji.2
Iako je poslednjih godina u svetu došlo do razdvajanja veze između rasta BDP i ostvarenog obima poštanskih usluga, ipak učešće poštanskog sektora u ukupnom BDP jedne zemlje direktno ukazuje na njegov značaj na ukupni privredni razvoj te zemlje. Takođe značajna činjenica je i to što sektor poštanskih usluga u Republici Srbiji prati opšti privredni razvoj imajući u vidu da je učešće u BDP, kao i učešće u ukupnom broju zaposlenih ostalo isto kao i 2014. godine (0,38% BDP, 0,89% zaposlenih)3. Osim ovog, učešće poštanskog sektora u privredi Republike Srbije na nivou je učešća poštanskog sektora u privredi Evropske unije (0,5% BDP, 0,8% zaposlenih)4.
_______
1 Izvor: Republički zavod za statistiku, RATEL - Pregled tržišta telekomunikacija i poštanskih usluga u Republici Srbiji u 2019. godini.
2 Izvor: Republički zavod za statistiku, RATEL.
3 Strategija razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2017-2020.
4 EUParliament STUDY Postal services in EU https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2019/629201/IPOL_STU(2019)629201_EN.pdf
1. Osnovni pokazatelji razvijenosti tržišta poštanskih usluga u Republici Srbiji i poređenje sa zemljama EU
Za analizu razvijenosti tržišta poštanskih usluga koristi se set pokazatelja koji na najbolji način odslikavaju kretanja na posmatranom poštanskom tržištu. Za ove pokazatelje najčešće se koriste podaci o: obimu i prihodima poštanskih usluga, cenama poštanskih usluga, strukturi tržišta (broj operatora, zaposlenost i sl.), kao i o poštanskoj mreži (broj jedinica poštanske mreže, broj kovčežića i dr.).
1.1. Obim poštanskih usluga
Na tržištu poštanskih usluga u Republici Srbiji (Slika 1) u periodu od 2012. do 2019. godine beleži se pad ukupnog obima poštanskih usluga za oko 6%. Pad ukupnog obima poštanskih usluga naročito je bio izražen u periodu 2012-2016. godine kada je kumulativno iznosio oko 6%. U 2017. i 2018. godini beleži se izvestan rast ukupnog obima poštanskih usluga koji je posledica rasta paketskih, ekspres i kurirskih usluga. Nakon ovog kratkotrajnog rasta, u 2019. godini nastavljen je trend pada ukupnog obima i to za 5% u odnosu na prethodnu godinu što je direktna posledica značajnijeg pada pismonosnih usluga.
Slika 1. Obim poštanskih usluga u Republici Srbiji u periodu 2012-2019. godine (u milionima)
Izvor: Republički zavod za statistiku, RATEL
Pad ukupnog obima poštanskih usluga u ovom periodu, pre svega, je posledica pada obima pismonosnih pošiljaka, realizovanih kod JPO (Slika 2) koji je godišnje iznosio između 1% i 5% (osim 2017. godine kada je zabeležen rast od 3% u odnosu na prethodnu godinu). Ukupan obim pismonosnih pošiljaka u 2019. godini iznosio je oko 263 miliona i bio je za 16% manji u odnosu na 2012. godinu, odnosno za oko 7% manji u odnosu na 2018. godinu.5
_______
5 Izvor: Republički zavod za statistiku - Statistički godišnjak Republike Srbije 2020.
Slika 2. Obim pismonosnih pošiljaka u Pošti Srbije u periodu 2012-2019. godine (u milionima)
Izvor: Republički zavod za statistiku, RATEL
Kada je reč o obimu paketskih usluga realizovanih kod JPO, one nakon perioda pada, od 2016. godine beleže rast (Slika 3), tako da je 2019. godine iznosio oko 1,14 miliona paketa i bio je za 107% viši nego u 2012. godini, odnosno u 2019. godini zabeležen je rast od oko 16% u odnosu na 2018. godinu6. U unutrašnjem saobraćaju u 2019. godini bilo je duplo više paketa nego u 2012. godini.
U međunarodnom paketskom saobraćaju beleži se konstantan rast u ovom periodu (Slika 3 i Slika 4) sa prosečnom godišnjom stopom rasta od oko 14% (od 7% do 23%), tako da se broj paketskih pošiljaka u međunarodnom poštanskom saobraćaju od 2012. godine do 2019. godine povećao sa oko 46 hiljada na oko 115 hiljada. Paketske pošiljke u unutrašnjem poštanskom saobraćaju čine oko 90% ukupnog obima tako da je trend ukupnog obima paketskih pošiljaka i dalje pod direktnim uticajem kretanja u unutrašnjem poštanskom saobraćaju.
_______
6 Izvor: Republički zavod za statistiku - Statistički godišnjak Republike Srbije 2020.
Slika 3. Obim paketskih pošiljaka u Pošti Srbije u periodu 2012-2019. godine (u hiljadama)
Izvor: Republički zavod za statistiku
Slika 4. Godišnja stopa promene obima paketskih pošiljaka u Pošti Srbije u periodu 2012-2019. godine
Izvor: Republički zavod za statistiku
Kada se posmatra obim komercijalnih usluga, odnosno ekspres pošiljaka, kurirskih pošiljaka i paketa van domena univerzalne poštanske usluge u Republici Srbiji tu je primetan značajan, konstantan rast ovih pošiljaka između 2012. i 2019. godine (Slika 5). Godišnja stopa rasta ovih vrsta pošiljaka u posmatranom periodu kretala se između 10% i 17%, tako da ukupan rast iznosi 150%, odnosno u 2019. godini ostvaren je obim od oko 39 miliona pošiljaka.
Slika 5. Obim komercijalnih pošiljaka u Republici Srbiji u periodu 2012-2019. godine (u hiljadama)
Izvor: RATEL Pregledi tržišta telekomunikacija i poštanskih usluga u Republici Srbiji u 2016-2019. godine
Jedan od osnovnih razloga za ovako intenzivan rast paketskih, ekspres i kurirskih usluga je i ubrzani razvoj e-trgovine u Republici Srbiji poslednjih nekoliko godina. Imajući u vidu predviđeni dalji rast elektronske trgovine, posebno regulisanjem odvijanja prekograničnog paketskog saobraćaja, u narednom periodu očekuje se dalji rast ovih poštanskih usluga, što će pred poštanske operatore postaviti nove izazove, pre svega u segmentu cene i kvaliteta usluga.
Ukupan prihod od poštanskih usluga od 2012. godine, kada je iznosio oko 12,7 milijardi dinara, konstantno je rastao sa prosečnom godišnjom stopom od 8% tako da je u 2019. godini ostvaren prihod od približno 21 milijarde dinara (Slika 6), što predstavlja povećanje od 67%.
Slika 6. Prihod od poštanskih usluga u Republici Srbiji u periodu 2012-2019. godine (u milionima dinara)
Izvor: RATEL Pregledi tržišta telekomunikacija i poštanskih usluga u Republici Srbiji u 2016-2019. godine
Iako je ukupan obim poštanskih usluga u 2019. godini za oko 6% manji od obima ostvarenog u 2012. godini, rast ukupnog prihoda od poštanskih usluga posledica je, pre svega, promene strukture poštanskih usluga, smanjenja ukupnog obima pismonosnih usluga (usluga "niže" cene) i rasta obima paketskih i komercijalnih usluga (usluge "više" cene).
1.2. Cene poštanskih usluga
Analizom cena poštanskih usluga u Republici Srbiji obuhvaćene su poštarine za pismo mase do 20 grama u UPS i MPS, kao i poštarine za pakete mase 2 kilograma, takođe u UPS i MPS. Osim toga analizirana je promena iznosa poštarine u vremenskom periodu od 2014. do 2018. godine i upoređena sa iznosom poštarine u drugim evropskim zemljama.
U Evropi se cene poštanskih usluga značajno razlikuju od zemlje do zemlje, bez obzira da li se radi o uslugama u UPS i MPS. Poštarina za pismo prve stope (do 20 grama) u unutrašnjem saobraćaju u Republici Srbiji iznosi 30 dinara (oko 0,25 evra) i nije se značajnije menjala već duži niz godina (osim manjih korekcija u 2018, 2019. i početkom 2021. godine), za razliku od većine evropskih zemalja koje su u periodu između 2014. i 2018. godine u većoj meri povećale cenu ove kategorije pošiljaka (Slika 7).
Slika 7. Poštarina za pismo do 20 grama u UPS u periodu 2014-2018. godine (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Iznos poštarine od 0,197 evra za pismo mase do 20 grama u UPS u 2018. godini u Republici Srbiji je bila najniža cena u Evropi i dosta je ispod prosečne evropske cene od 0,64 evra u navedenoj godini (Slika 8). U većini evropskih zemalja poštarina za ovu kategoriju pošiljaka je oko ili ispod proseka, koji podižu dve zemlje koje imaju visoku cenu i to Finska (1,40 evra) i Danska (1,21 evra).
Kada je reč o zemljama u okruženju cene su dosta niže od evropskog proseka. Posle Srbije najniža poštarina je u Severnoj Makedoniji (0,29 evra), zatim u Rumuniji (0,32 evra), Bugarskoj (0,33 evra), a najviša u Hrvatskoj (0,42 evra).
_______
7 I sa trenutnom poštarinom od 0,25 evra Srbija i dalje ima najnižu cenu za ovu kategoriju pošiljaka u Evropi.
Slika 8. Prosečna poštarina za pismo do 20 grama u UPS u Evropi u 2018. godini (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Prosečna poštarina za pismo mase do 20 grama, koje se šalje u neku drugu evropsku zemlju iznosi 1,34 evra (Slika 9). Kao i u unutrašnjem poštanskom saobraćaju i u ovom slučaju na visoku prosečnu cenu utiču dve zemlje (Danska 3,62 evra i Italija 3,50 evra) sa znatno višom poštarinom za ove kategorije pošiljaka u odnosu na ostale evropske zemlje.
U svim evropskim zemljama cene u međunarodnom poštanskom saobraćaju su više od cena u unutrašnjem poštanskom saobraćaju, osim u Finskoj gde su cene iste (oko 1,50 evra).
Slika 9. Poštarina za pismo do 20 grama u MPS periodu 2014-2018. godini (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Kao i u UPS i u ovom slučaju cene značajno variraju od zemlje do zemlje i značajnije su menjane u periodu od 2014. do 2018. godine. Republika Srbija, sa cenom od 0,59 evra, se i ovde nalazila u grupi zemalja sa najnižom cenom (Slika 10). Takođe, u Republici Srbiji od 2014. godine nije došlo do promene poštarine u MPS, do početka 2021. kada su izvršene manje korekcije (0,65 evra), posle kojih se i dalje nalazi u grupi zemalja sa najnižom cenom.
Slika 10. Prosečna poštarina za pismo do 20 grama u MPS u Evropi u 2018. godini (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
U periodu od 2014. godine do 2018. godine, poštarina za paket mase od 2 kilograma u Republici Srbiji u unutrašnjem poštanskom saobraćaju, nije se menjala i iznosila je 1,96 evra (Slika 11).
Slika 11. Poštarina za paket od 2 kilograma u UPS u periodu 2014-2018. godine (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Sa poštarinom od 1,96 evra za paket mase od 2 kilograma u 2018. godini Republika Srbija se i ovde nalazi u grupi zemalja sa najnižom cenom i takođe je dosta ispod evropskog proseka koji iznosi 6,14 evra za ovu kategoriju pošiljaka (Slika 12).
Slika 12. Prosečna poštarina za paket od 2 kilograma u UPS u Evropi u 2018. godini (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Kada je reč o poštarini za pakete u međunarodnom poštanskom saobraćaju u Republici Srbiji takođe u poslednjih pet godina nije došlo do značajnije promene (Slika13). Jedino se ovde Republika Srbija, sa poštarinom od 14,2 evra, nalazi u sredini, odnosno oko evropskog proseka, koji iznosi 16,6 evra za ovu kategoriju pošiljaka (Slika 14).
Slika 13. Poštarina za paket od 2 kilograma u MPS u periodu 2014-2018. godine (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
Slika 14. Prosečna poštarina za paket od 2 kilograma u MPS u Evropi u 2018. godini (u evrima)
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
1.3. Struktura tržišta
Na tržištu poštanskih usluga u Republici Srbiji, poštanske usluge obavljaju:
- JPO, koji poseduje posebnu licencu za pružanje univerzalne poštanske usluge, uz pravo obavljanja rezervisanih poštanskih usluga;
- poštanski operatori koji poseduju odobrenja za obavljanje poštanskih usluga.
Na osnovu zvaničnih podataka RATEL od 31. decembra 2020. godine u Republici Srbiji ukupno je aktivan 51 operator. Pored JPO, koji ima i dozvolu za pružanje univerzalne poštanske usluge, još 50 operatora poseduje važeće dozvole za obavljanje poštanskih usluga. Svi poštanski operatori se, na osnovu usluga i teritorije na kojoj pružaju usluge mogu svrstati u nekoliko grupa (Tabela 1). Pored navedenog broja aktivnih operatora, postoji još osam operatora koji imaju dozvolu, ali su u statusu prekida obavljanja delatnosti.
Tabela 1. Pregled broja poštanskih operatora u Republici Srbiji prema vrstama usluga
Vrsta usluge |
Broj operatora koji pružaju uslugu |
Univerzalna poštanska usluga |
1 operator |
Ostale poštanske usluge (ekspres usluge i druge usluge dodatne vrednosti, pojedine dopunske usluge) |
40 operatora |
23 operatora na nacionalnom nivou |
|
5 operatora na nacionalnom i međunarodnom nivou |
|
2 operatora na međunarodnom nivou |
|
10 operatora na teritoriji grada ili okruga |
|
Ostale poštanske usluge (paketi iz domena ostalih poštanskih usluga, ekspres usluge i druge usluge dodatne vrednosti, dopunske usluge) |
2 operatora |
|
1 operator na nacionalnom nivou |
|
1 operator na nacionalnom i međunarodnom nivou |
Ostale poštanske usluge bez prerade (kurirske usluge i pojedine dopunske usluge) |
9 operatora na teritoriji grada ili okruga |
Izvor: RATEL: Registar dozvola poštanskih operatora
U periodu od 2014. do 2020. godine u Republici Srbiji došlo je do povećanja broja aktivnih poštanskih operatora. Najveći broj aktivnih operatora (59) bio je u periodu od 2017. do 2019. godine (Slika 15). U Republici Srbiji je u 2020. godini broj poštanskih operatora bio veći za 5 (za 11%) u poređenju sa 2014. godinom.
Povećanje broja aktivnih poštanskih operatora karakteristično je i za skoro sve evropske zemlje, u kojima se u periodu od 2014. do 2018. godine pojavilo još 1.103 nova pružaoca usluga (Tabela 2).
Slika 15. Broj poštanskih operatora u Republici Srbiji u periodu 2014-2020. godine
Izvor: RATEL Pregledi tržišta telekomunikacija i poštanskih usluga u Republici Srbiji u 2014-2020. godine
Tabela2. Pregled broja aktivnih poštanskih operatora u Evropi
Država |
2014 |
2017 |
2018 |
Varijacija 2014-2018. |
|
Broj |
% |
||||
Austrija |
19 |
24 |
25 |
6 |
32% |
Belgija |
700 |
700 |
700 |
0 |
0% |
Bugarska |
139 |
68 |
74 |
-65 |
-47% |
Švajcarska |
140 |
172 |
179 |
39 |
28% |
Kipar |
20 |
21 |
20 |
0 |
0% |
Češka |
20 |
27 |
31 |
11 |
55% |
Nemačka |
13.600 |
13.530 |
13.530 |
-70 |
-1% |
Danska |
11 |
12 |
11 |
0 |
0% |
Estonija |
29 |
26 |
25 |
-4 |
-14% |
Grčka |
404 |
554 |
536 |
132 |
33% |
Španija |
1.418 |
1.765 |
1.786 |
368 |
26% |
Finska |
1 |
15 |
15 |
14 |
1400% |
Francuska |
35 |
43 |
47 |
12 |
34% |
Severna Makedonija |
25 |
31 |
35 |
10 |
40% |
Hrvatska |
21 |
22 |
22 |
1 |
5% |
Mađarska |
178 |
202 |
179 |
1 |
1% |
Irska |
7 |
11 |
14 |
7 |
100% |
Island |
4 |
4 |
4 |
0 |
0% |
Italija |
2.469 |
2.904 |
3.056 |
587 |
24% |
Litvanija |
56 |
46 |
45 |
-11 |
-20% |
Luksemburg |
22 |
27 |
28 |
6 |
27% |
Letonija |
61 |
63 |
75 |
14 |
23% |
Malta |
23 |
26 |
26 |
3 |
13% |
Holandija |
114 |
117 |
119 |
5 |
4% |
Norveška |
31 |
31 |
29 |
-2 |
-6% |
Poljska |
167 |
149 |
145 |
-22 |
-13% |
Portugalija |
68 |
71 |
77 |
9 |
13% |
Rumunija |
237 |
237 |
259 |
22 |
+9% |
Srbija |
46 |
59 |
59 |
13 |
28% |
Švedska |
29 |
31 |
32 |
3 |
10% |
Slovenija |
17 |
19 |
22 |
5 |
29% |
Slovačka |
20 |
24 |
25 |
5 |
25% |
Ukupno |
20.127 |
21.031 |
21.230 |
1.103 |
5.5% |
Izvor: ERGP PL II (19) 37 Report on postal core indicators
1.4. Dostupnost poštanskih usluga
Dostupnost poštanskih usluga u Republici Srbiji može se posmatrati kroz broj jedinica poštanske mreže koje pružaju UPU u odnosu na broj stanovnika, odnosno veličinu teritorije. Tako u Republici Srbiji na 10.000 stanovnika postoje 2,2 jedinice poštanske mreže, što je na nivou evropskog proseka koji iznosi 2,6 jedinica poštanske mreže na 10.000 stanovnika.
Kada se radi o pokrivenosti teritorije u Republici Srbiji na 100 km² dolazi 1,7 jedinica poštanske mreže. Teritorijalna pokrivenost u Republici Srbiji je manja u odnosu evropski prosek (3,4 jedinice poštanske mreže na 100 km²). Razlog za ovo leži u činjenici da je veliki deo teritorije Republike Srbije ruralan, planinski, odnosno slabo naseljen, tako da pojedine jedinice poštanske mreže pokrivaju veliku teritoriju sa malim brojem stanovnika. U narednom periodu posebnu pažnju treba posvetiti ovim jedinicama poštanske mreže kako bi se osigurala dostupnost i održivost univerzalne poštanske usluge.
2. Razvoj poštanskog sektora u Evropskoj uniji8
Poštanski sektor u Evropskoj uniji poslednjih decenija doživeo je niz izuzetno značajnih transformacija. Na njega je uticao čitav niz faktora kao što su: delovanje direktne i indirektne konkurencije, privatizacija, liberalizacija, razdvajanje operatorske i regulatorne funkcije, promene potreba korisnika za boljim i pouzdanijim uslugama, kao i nove tehnologije. Sve ovo je imalo za posledicu da su poštanski operatori u svim zemljama EU prilagodili svoju operativnu i finansijsku strategiju novonastaloj situaciji kako bi ostali konkurentni. Međutim, poslednjih nekoliko godina veoma intenzivan tehnološki razvoj u smislu digitalizacije ima izuzetan uticaj na poštanski sektor. Digitalna transformacija utiče na poštanski sektor na dva fronta. S jedne strane, digitalna sredstva komunikacije zamenjuju klasična pisma (e-supstitucija), što kao direktnu posledicu ima smanjenje obima pismonosnih pošiljaka. S druge strane, mogućnost kupovine on-line i isporuke robe značajno utiče na povećanje tražnje za paketima i ekspres uslugama.
_______
8 U okviru studija Copenhagen Economics 2019, Research for TRAN Committee - Postal Services in the EU, European Parliament, Policy Department for Structural and Cohesion Policies, Brussels dat je pregled sektor poštanskih usluga u EU, trenutni razvoj, kao i određene preporuke za kreatore politike.
Imajući u vidu da se transformacija poštanskog sektora u EU odvija različitim tempom u svakoj od država članica samim tim trenutno ne postoji mogućnost primene jedinstvenog rešenja. Istovremeno, potrebe poštanskih korisnika se menjaju, dovodeći u pitanje opseg univerzalne poštanske usluge. S druge strane, promena obaveze obavljanja univerzalne poštanske usluge postavlja izazov kako zaštititi korisnike kojima još uvek trebaju osnovne poštanske usluge. Kreatori poštanske politike u EU identifikovali su šest glavnih izazova sa kojima se suočava poštanski sektor u EU.
Prvi izazov za poštanski sektor u EU je kako osigurati da davaoci univerzalne usluge budu profitabilni u budućnosti.
Jedna od specifičnosti poštanskog sektora je i elastičnost troškova, odnosno smanjenjem obima pismonosnih pošiljaka za određeni procenat, troškovi obrade i isporuke preostalih pisama ne opadaju isto toliko, te se shodno tome povećava jedinični trošak po pismu. Npr. prilikom smanjenja obima pismonosnih pošiljaka za 10%, ukupni troškovi pismonosnih pošiljaka se smanjuju za 4%.
Kao posledice smanjenja obima pismonosnih pošiljaka, poštanski operatori suočeni su sa situacijom da:
- da smanje troškove. Poštanski sektor je radno intenzivan, te bi redukcija troškova uglavnom prouzrokovala prestanak radnog odnosa zaposlenih u poštanskom sektoru. Ovo se povezuje sa četvrtim izazovom: kako preraspodeliti zaposlene u poštanskom sektoru na druge poslove.
- da povećaju cene. Da bi pokrio povećane troškove, operator mora da poveća cene svojih usluga. Osim toga što to zahteva izmene određenih propisa povećanje cena usluga znači da će preostali korisnici platiti više što može doprineti daljem smanjenju obima tako da povećanje cena možda nije baš najbolja opcija za osiguranje održivosti univerzalne poštanske usluge.
Drugi izazov sa kojim se suočavaju kreatori politike na nivou EU i na nacionalnom nivou je koji nivo regulacije uspostaviti za sektor koji se veoma brzo i različitim tempom transformiše širom EU. U tom smislu, nacionalni i EU regulatori suočavaju se sa izazovima, kako u segmentu poštanskih pošiljaka, tako i u sektoru e-trgovine. U prvom, da li i kako prilagoditi UPU promenljivim potrebama korisnika, jer korisnici poštanskih usluga prelaze na digitalne alternative tako da univerzalna poštanska usluga u određenim delovima "zastareva". U drugom, da li i kako regulisati novi segment, gde korišćenje istih konceptualnih okvira kao u poštanskom sektoru možda nije odgovor koji donosi najviše društveno-ekonomske vrednosti za EU.
Pored toga, različite zemlje EU imaju različit tempo razvoja poštanskog sektora, što predstavlja izazov za prilagođavanje jedinstvene poštanske regulative na nivou EU. Nacionalni sektori su strukturno različiti i različito prilagođeni, između ostalog, u pogledu:
- nivoa digitalizacije komunikacija, npr. komunikacije s Vladom;
- veličine i razvijenosti tržišta poštanskih pošiljaka;
- veličine i obima domaćeg i međunarodnog sektora e-trgovine, koji zavisi od potrošača, nivoa digitalizacije i poverenja u e-trgovinu i platne sisteme;
- troškova s kojima se poštanski operatori suočavaju, s obzirom na npr. različitu razvijenost i nivo automatizacije;
- nivoa konkurencije u sektoru;
- broja i strukture korisnika poštanskih usluga;
- uloga države i odnos države i davaoca univerzalne poštanske usluge;
- drugih propisa koje poštanski sektor mora da poštuje.
Treći izazov je kako zaštititi osetljive kategorije korisnika, kojima je još uvek potreban pristup osnovnim poštanskim uslugama po pristupačnim cenama, ako se smanji opseg UPU i povećaju cene.
Korisnici poštanskih usluga širom Evrope uglavnom pristaju da imaju "sporiju uslugu", odnosno duže vreme dostave za neprioritetne pošiljke, uz mogućnost brže dostave u slučajevima kada se radi o prioritetnim ili ekspres pošiljkama. Štaviše, smanjenje opsega univerzalne poštanske usluge može predstavljati problem za korisnike u slabo naseljenim i udaljenim oblastima, koji mogu biti više zavisni od brzine dostave pošiljaka nego što je to slučaj u gusto naseljenim područjima. To je najčešće povezano sa demografijom (npr. veće učešće starijih osoba) u takvim oblastima ili nemogućnošću korišćenja elektronskih alternativa (npr. manji broj korisnika interneta u takvim oblastima). I na kraju, povećanje cene poštanskih usluga u određenim slučajevima ne odgovara osetljivim kategorijama korisnika. Međutim, u EU napominju da pristupačnost pismonosnih usluga više nije opšta briga za regulatore i donosioce propisa zbog pada obima pismonosnih pošiljaka i povećane digitalizacije.
Nekoliko inicijativa koje se predlažu u slučaju smanjenja opsega UPU:
- inicijative koje omogućuju davaocima univerzalne poštanske usluge da efikasnije dođu do korisnika u udaljenim područjima. Primeri su upotreba mobilnih pošta ili upotreba usluga virtuelne pošte (u Finskoj je poštanski operator pokrenuo nekoliko pilot projekata za elektronsku dostavu u ruralnim oblastima, skeniranjem pisama i dnevnih novina, te isporučivanjem istih u digitalnom obliku);
- "subvencionisane koverte" ili vaučeri mogli bi se koristiti za podršku korisnicima sa slabijim prihodima ili u posebno teškim okolnostima.
Četvrti izazov je kako preraspodeliti zaposlene u poštanskom sektoru na druge poslove. Smanjenje obaveze obavljanja UPU (smanjenje frekvencije dostave pošiljaka), kao i korišćenje novih tehnologija koje zamenjuju manuelne poslove postavljaju izazov da mnogi poštanski radnici koji će izgubiti posao mogu biti spremni da preuzmu druge poslove.
Peti izazov je kako obezbediti ravnopravne uslove za konkurentne operatore kada su u pitanju izuzeci od određenih pravila (npr. carina, PDV, prevoz) i državno finansiranje pružalaca UPU. Svrha izuzeća i finansiranja je pružanje podrške davaocu univerzalne poštanske usluge. Međutim, drugi PO smatraju ove izuzetke narušavanjem konkurencije i traže da svaki vid finansiranja koji se daje davaocu UPU smatra državnom pomoći, što podleže kontroli nadležnog organa za zaštitu konkurencije.
Šesti izazov za kreatore politika u EU je kako da stvore jednake uslove van EU za internet trgovce i poštanske operatore u EU, suočavajući se sa međunarodnim pravilima, konkurencijom van EU i drugim ciljevima politike dizajniranim izvan poštanskog sektora (kao što su ciljevi zaštite životne sredine i uslovi zapošljavanja).
Kao odgovor na ova dešavanja, kao i zbog konstantnog opadanja profitabilnosti, PO su u fazi transformacije. Sve više pružaju nove usluge i proizvode i koriste nove poslovne modele, uključujući efikasnije tehnologije, ekološke načine prevoza i nove vidove radnog angažovanja. Takođe, digitalna transformacija sve više postavlja i zahteve za usklađivanjem ili izmenom postojeće poštanske regulative.
Razvoj poštanskog tržišta u EU razlikuje se od zemlje do zemlje. U toku protekle decenije izdvojila su se tri glavna trenda u debatama o politikama u različitim državama članicama i na nivou EU.
Prvo, finansijska održivost UPU je pod sve većim pritiskom, jer prihod od rasta u segmentu paketa ne prevazilazi pad prihoda od pisama kod većine davalaca UPU. S tim u vezi vode se debate da li to zahteva fundamentalnu promenu u određivanju prioriteta ciljeva politike i obično se razvija u dve faze. Prvo, smanjenje tereta obaveze pružanja UPU i/ili davanje veće fleksibilnosti u formiranju cena. Kao drugo, pomeraju se prioriteti ciljeva politike sa podsticanja konkurencije prema održivosti obaveze obavljanja UPU.
Drugo, usled promene potreba korisnika dovedena je u pitanje uloga obaveze obavljanja UPU. Shodno tome, debatuje se oko toga šta je odgovarajući opseg državne intervencije u poštanskom sektoru, dovodeći u pitanje potrebe koje tržište ne može zadovoljiti i postoje li neke nove potrebe.
Treće, usled povećanja prekograničnih pošiljaka koje generiše e-trgovina, kreatori politike raspravljaju o tome da li i kako prilagoditi regulatorne okvire kako bi se osigurala efikasna prekogranična isporuka pošiljaka. Ova debata se vodi razmatranjem međunarodnih propisa koji regulišu obavljanje poštanskih usluga i ostalih propisa koji utiču na poštanski sektor, kao što su pravila o prevozu, carinskim procedurama i sl.
S druge strane, poštanski sektor u EU može iskoristiti određene mogućnosti, koje proizilaze iz trenutnog stanja:
- rastuća e-trgovina povećava potražnju za isporukom paketa, što predstavlja priliku poštanskim operatorima da povećaju profit i nadoknade u izvesnoj meri gubitke koji nastaju padom broja pismonosnih pošiljaka,
- vrednost mreže i brenda davaoca UPU može se koristiti za pružanje drugih usluga osim poštanskih. Ako, s jedne strane posedovanje velike mreže predstavlja opterećenje za nacionalnog poštanskog operatora, a s druge strane ta mreža se može iskoristiti za pružanje dodatnih komercijalnih usluga. Pored toga ova mreža se može iskoristiti i za pružanje usluga od opšteg ekonomskog interesa i javno relevantnih usluga stanovništvu u ime države,
- konačno, nove operativne tehnologije, omogućavaju PO da poboljšaju efikasnost pružanja usluga bez narušavanja kvaliteta.
3. Strateški pravci delovanja Svetskog poštanskog saveza
Na globalnom tržištu poštanskih usluga, uočljive su značajne promene. Primetan je rast usluga prenosa dobara, a identifikovan je pad prenosa dokumenata različite sadržine. Sa druge strane identifikovan je snažan uticaj uloge informaciono komunikacionih tehnologija na poštanski sistem, razvoj novih tehnoloških rešenja kao i primena sofisticiranih načina plaćanja usluga. Sve ove trendove, kao i strateške odgovore na globalnom nivou analizira Predlog strategije SPS za period 2021-2024. godine (u daljem tekstu Abidžanska strategija), planiranoj da bude usvojena na sledećem Kongresu, koji je usled pandemije odložen za avgust 2021. godine.
Pored ovoga, potrebno je naglasiti činjenicu da SPS globalnu poštansku mrežu posmatra kao složenu logističku infrastrukturu koja se sastoji iz: fizičke, informaciono - komunikacione i finansijske komponente, tako da proces strateškog planiranja izučava i ove fenomene na svetskom nivou.
Najznačajniji eksterni i interni trendovi od uticaja na poštanski sistem mogu se sistematizovati na sledeći način:
- globalni ekonomski rast imao je tendenciju jačeg rasta u 2017. i 2018. godini (oko 3,7% godišnje), dok je u 2019. godini prisutnija stagnacija usled neizvesne političke situacije i ekonomskih tenzija9;
- svetsko e-komerc tržište vredelo je 2,842 milijarde USD u 2018. godini sa procenjenim rastom od 21% u 2019. godini10;
- tržište međunarodnih novčanih uputnica dostiglo je nivo od 624 milijarde USD u 2017. godini sa tendencijom rasta do oko 689 milijardi u 2018. godini11;
- globalna internet pokrivenost porasla je na 51,2% sa 48,6% u 2018. godini12;
- razdvajanje trenda korelacije između rasta realnih poštanskih prihoda i globalnog rasta BDP u poslednjoj dekadi od manje od 1% razlike u 2006. godini do 21,5% u 2017. godini u korist rasta BDP.13
Na osnovu ovih pokazatelja, zaključaka Ministarske konferencije iz Adis Abebe (2018. godine), analize odgovora na upitnike koji su distribuirani u 192 zemlje članice, kao i potencijalne uloge SPS u ostvarivanju globalnih održivih ciljeva Ujedinjenih nacija do 2030. godine definisani su sledeći strateški prioriteti za naredni ciklus:
1) potvrda i jačanje mandata najvažnijeg globalnog poštanskog foruma kroz:
- organizaciju događaja i sastanaka stručnih tela;
- definisanja i praćenja poštovanja međunarodnih obaveza;
- implementaciju mehanizama nadoknade troškova između zemalja članica;
2) jačanje uloge provajdera pristupačnih tehničko-tehnoloških rešenja kroz:
- pružanje ekspertskih, konsultantskih i ostalih sličnih usluga;
- razvoj adekvatnih pristupačnih informaciono tehnoloških (u daljem tekstu: IT) rešenja;
- razvoj međunarodnih standarda;
3) razvoj primarnog globalnog centra znanja iz oblasti poštanskog sektora sa posebnim akcentom na:
- istraživanje novih trendova na tržištu poštanskih usluga;
- izradu specifičnih analiza kao podrška za odlučivanje na strateškom nivou;
- razvoj procedura za skladištenje i zaštitu podataka;
- usluge za spoljne korisnike na komercijalnom principu (internacionalne organizacije, banke, logističke kompanije).
S tim u vezi, neophodno je napomenuti da je dokument usvojen na sednici Administrativnog saveta SPS u februaru 2020. godine, pa nije razmatran uticaj pandemije COVID 19 na globalni poštanski sistem. Očekuje se da će usled navedene situacije Predlog Abidžanske strategije biti dopunjen na sledećoj sednici Administrativnog saveta SPS i nakon revidiranja biti prosleđen na odlučivanje na predstojeći Kongres.
_____
9 Izvor: MMF.
10 Izvor: Statistika Svetskog poštanskog saveza.
11 Izvor: Svetska banka.
12 Izvor: Međunarodna unija za telekomunikacije.
13 Izvor: Statistika Svetskog poštanskog saveza.
4. Okvir za definisanje strategije razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji
Radi definisanja strategije razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji u narednom periodu identifikovani su trendovi i kretanja u poštanskom sektoru koji se mogu uočiti u srednjoročnoj i dugoročnoj budućnosti i koji utiču ili će verovatno značajnije uticati na funkcionisanje i evoluciju poštanskog tržišta. Takođe, potrebno je razmatrati kako ovi trendovi i kretanja mogu uticati na tržište poštanskih usluga, kako sa aspekta tražnje, tako i sa strane ponude.
4.1. PESTLE analiza poštanskih usluga u Republici Srbiji
Politički faktori
Status kandidata Republike Srbije za članstvo u EU u znatnoj meri pozitivno utiče na poslovanje celokupnog poštanskog sektora imajući u vidu da stabilan politički ambijent doprinosi ubrzanom sprovođenju reformi. Takođe, status kandidata otvara mogućnosti za uključivanje tržišta Republike Srbije u jedinstveno evropsko poštansko tržište. S druge strane, politička stabilnost, kao i već duži niz godina efikasan sistem planiranja i upravljanja tržištem poštanskih usluga u Republici Srbiji pruža mogućnosti za dalja investiranja u ovaj sektor, što će kao direktnu posledicu imati podsticanje privrednog rasta i povećanje broja zaposlenih. Sve ovo kao efekat može imati kreiranje novih modela poslovanja u poštanskom sektoru.
Ekonomski faktori
Privredni rast, kao i rast zarada u Republici Srbiji poslednjih godina, pozitivno utiču na tražnju za poštanskim uslugama i to pre svega u sektoru prenosa robe. Takođe, veoma veliki uticaj na tržište poštanskih usluga ima i intenzivan razvoj elektronske trgovine u zadnjih nekoliko godina. Iako je primetan pad ukupnog obima pismonosnih poštanskih usluga, to se nije direktno odrazilo na ukupan prihod od poštanskih usluga, koji je poslednjih godina rastao sa godišnjom stopom od preko 10%, a pre svega, kao posledica ekspanzivnog rasta paketskih pošiljaka i usluga ekspres prenosa. Potreba za efikasnim korišćenjem resursa i postizanjem sinergija i/ili potreba za nadoknadom izgubljenih prihoda stvara potrebu za sve većom diversifikacijom aktivnosti poštanskih operatora. Pored toga, rast onlajn kupovine dovodi do toga da platforme e-trgovine proširuju svoje poslovne modele vertikalnom integracijom u polje PO. Vertikalna integracija se može posmatrati i obrnuto, tj. PO proširuju svoj portfolio i na aktivnosti e-trgovine. Sve ovo kao efekat može imati dalji razvoj poštanskih usluga i rast prihoda.
Socijalni faktori
Promena socijalnih (društvenih) faktora, kao i odgovarajuća demografska kretanja (migracije, starenje, urbanizacija, obrazovna struktura i dr) imaju direktan i u određenim uslovima relativno snažan uticaj na obim i strukturu poštanskih usluga. Poslednjih godina u Republici Srbiji (kao inače i u celoj Evropi14) prisutan je trend povećanja prosečne starosti. Sa starenjem stanovništva u EU, moglo bi se pretpostaviti da grupa korisnika, zavisno od vrste poštanskih usluga, pogođenih promenama vezanim za načine i frekvenciju dostave poštanskih pošiljaka, može postati relativno velika. Međutim, treba napomenuti da će za 10-15. godina ovu grupu formirati generacija koja u potpunosti poznaje i koristi digitalne tehnologije. Takođe, beleži se sve veća koncentracija stanovništva u urbanim sredinama što u budućnosti može uticati na profitabilnost i efikasnost pružanja poštanskih usluga u ruralnim oblastima i to pre svega usluga iz domena univerzalne poštanske usluge. Osim toga prisutno je i poboljšanje obrazovne strukture stanovništva. Ovakva demografska kretanja za posledicu imaju koncentraciju poštanskih usluga, povećanje obima ekspres i paketskih usluga u urbanim sredinama, povećanje tražnje za savremenim uslugama i sl.
_______
14 Evropa je, osim Japana, regija sa najbržim starenjem na svetu. Srednja starost stanovništva EU porasla je za skoro šest godina u periodu od 1996. do 2016. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=People_in_the_EU_-
Tehnološki faktori
Na prirodu i budućnost poštanskih usluga utiče i razvoj i primena novih tehnologija. Digitalizacija i automatizacija, zajedno sa inovacijama u terminalnoj opremi (npr. pametnim telefonima i tabletima) i obiljem mogućnosti komunikacije utiču na ponašanje potrošača i poslovnu praksu. To dovodi do pojave tzv. platformizacije, e-supstitucije, jačanja e-trgovine i inovacija u načinima dostave. Razvojem novih informacionih i komunikacionih tehnologija (u daljem tekstu: IKT) supstitucija poštanskih usluga, zapravo, postaje sve lakša, a samim tim i sve veća. Osnovne promene u ponašanju korisnika poštanskih usluga (kako pojedinačnih tako i institucionalnih / poslovnih pošiljalaca kao i primalaca) doveli su do smanjenja obima pismonosnih pošiljaka, pre svega kao posledica supstitucije i promena u međuljudskoj komunikaciji, uz istovremeno značajno povećanja obima paketa usled porasta e-trgovine. Još važnije, poštansko tržište postaje manje orijentisano prema pošiljaocu i više orijentisano prema primaocu, jer primaoci poštanskih pošiljaka sve više utiču na proces dostave u poređenju sa tradicionalnim poštanskim uslugama gde pošiljalac obično određuje uslove dostave. Korisnici sve više očekuju da im se predstave razne mogućnosti dostave, opcije praćenja i pouzdana usluga isporuke i povraćaja. Iako se čini da je sve veća potražnja za dostavom paketa istog ili sledećeg dana, korisnici uglavnom biraju da se paket dostavi blagovremeno uz mogućnost praćenja pošiljke i odabira lokacije ili vremenskog intervala za dostavu. Imajući u vidu razvoj informacionog društva u Republici Srbiji, kao i trenutnu razvijenost savremenih elektronskih usluga u poštanskom sektoru (pre svega se ovde misli na JPO) može se očekivati dalje širenje asortimana i kvaliteta usluga, kao i bolja iskorišćenost kapaciteta i mreže.
Pravni faktori
Poštanskom regulativom u Republici Srbiji, koju čini zakon i veći broj odgovarajućih podzakonskih akata, obuhvaćeni su svi neophodni segmenti značajni za obavljanje univerzalne poštanske usluge i drugih poštanskih usluga. Osim toga pravni okvir u Republici Srbiji skoro u potpunosti je usklađen sa poštanskom regulativom Evropske unije.
Ekološki faktori
Svetski poštanski savez održivost u poštanskom sektoru definiše kao "posvećenost održivom razvoju u interesu planete Zemlje, teritorijalne rasprostranjenosti poštanskih usluga, korisnika, menadžmenta poštanskih uprava i njihovog osoblja" i u poslednjih pet godina značajno intenzivira svoje aktivnosti u ovoj oblasti. Očekuje se da će sve veća potreba za zaštitom životne sredine imati značajan uticaj na korisnike poštanskih usluga (npr. odlučujući se za e-supstituciju) i poštanske operatore koji su zabrinuti zbog svog ekološkog otiska. Shodno tome, iako se na tržištu već može uočiti uvođenje inovativnih rešenja (kao što su ormarići za pakete i električna vozila), očekuje se da će se predložiti alternativni načini za fizičku dostavu poštanskih pošiljaka kao odgovor na ekološke izazove koje postavlja dostava. Imajući u vidu da se održivom razvoju poštanskog sektora poslednjih godina posvećuje sve veća pažnja u Republici Srbiji, u narednom periodu bi trebalo nastaviti sa podizanjem svesti o održivom razvoju i društveno odgovornom poslovanju.
4.2. SWOT analiza poštanskih usluga u Republici Srbiji
Na osnovu analize stanja poštanskog tržišta u Republici Srbiji, uzimajući u obzir značaj poštanskih usluga za privredni i društveni razvoj države, kao i trenutnu razvijenost i zakonsku regulativu urađena je SWOT analiza sektora poštanskih usluga (Tabela 3). SWOT analizom definisane su snage i slabosti, odnosno šanse i pretnje za budući razvoj poštanskih usluga u Republici Srbiji.
Dobijanjem statusa kandidata za članstvo u EU krenulo se sa pripremama da se tržište poštanskih usluga u Republici Srbiji uključi u jedinstveno evropsko poštansko tržište. Zakonodavstvo u ovoj oblasti skoro u potpunosti je usklađeno sa EU direktivama. U poslednjih nekoliko godina izraženo je jačanje konkurencije na tržištu poštanskih usluga, pre svega, kroz povećanje broja operatora, kao i višegodišnje značajnije nemenjanje cena usluga. Osnovni problem sa kojim se susreće sektor poštanskih usluga u Republici Srbiji je konstantan pad obima pismonosnih pošiljaka. Pad obima pismonosnih pošiljaka nije karakterističan samo za Republiku Srbiju, već je to trend u većini zemalja sveta u poslednjih nekoliko godina. Za razliku od pismonosnih pošiljaka, paketske usluge u Republici Srbiji, kao i u skoro svim evropskim zemljama imaju trend rasta, kao posledicu intenzivnog razvoja e-trgovine. Osim segmenta paketskih pošiljaka i segment ekspres usluga poslednjih godina beleži rast imajući u vidu da se roba koja je predmet e-trgovine u Republici Srbiji u najvećoj meri dostavlja preko operatora koji vrše prijem, preradu, prevoz i uručenje ekspres pošiljaka.
Najveće pretnje razvoju poštanskih usluga pre svega se ogledaju u smanjenju potreba korisnika za klasičnim poštanskih uslugama ili njihovu supstituciju elektronskim uslugama. Takođe, jedan od problema mogu da predstavljaju i relativno visoki troškovi obavljanja univerzalne poštanske usluga, pre svega u ruralnim područjima.
Tabela 3. SWOT analiza poštanskih usluga u Republici Srbiji
Snage |
Slabosti |
- Regulatorni okvir skoro u potpunosti u skladu sa EU |
- Kontinuiran pad broja pismonosnih pošiljaka |
Šanse |
Pretnje |
- Dobijanje članstva Republike Srbije u EU |
- Smanjenje potrebe za klasičnim poštanskim uslugama |
Vizija Republika Srbija će stimulisati dalji razvoj dostupnih, pouzdanih, efikasnih i pristupačnih poštanskih usluga, sa posebnim akcentom na oblast univerzalne poštanske usluge i omogućiti komunikaciju svim građanima na čitavoj teritoriji Republike Srbije. |
Ostvarivanje vizije će omogućiti da poštanski sektor ostane jedan od osnovnih i nezamenljivih delova (činilaca) nacionalne ekonomije i daljeg privrednog i društvenog razvoja Republike Srbije kroz:
- omogućavanje slobodnog protoka poštanskih pošiljaka;
- osiguranje dostupnosti i održivosti univerzalne poštanske usluge;
- unapređenje kvaliteta usluga i upotrebu novih tehnologija;
- međupovezanost između zainteresovanih strana;
- podizanje nivoa zadovoljstva korisnika shodno njihovim promenljivim potrebama.
Strateški dokument definiše opšti cilj (misiju), posebne ciljeve, kao i principe na kojima se zasniva njihova realizacija, kroz sprovođenje mera koje su predviđene ovim dokumentom
Opšti cilj |
Pokazatelj uticaja na nivou opšteg cilja |
Opšti cilj je u funkciji sveobuhvatnog razvoja tržišta poštanskih usluga u Republici Srbiji i njegovog daljeg uključivanja u jedinstveno evropsko tržište i usklađivanja sa direktivama EU, a u sklopu pristupnih pregovora sa EU.
U skladu sa Opštim ciljem definisano je pet posebnih ciljeva, čija realizacija doprinosi ostvarenju opšteg cilja.
Posebni cilj 1: |
Posebni cilj 2: |
Posebni cilj 3: |
Posebni cilj 4: |
Posebni cilj 5: |
Radi njegove efikasnije primene, usvajanje ovog strateškog dokumenta biće praćeno usvajanjem Akcionog plana za sprovođenje Strategije, kojim će biti precizirane aktivnosti, rokovi, nadležni subjekti i pokazatelji uspeha. Akcionim planom će biti obuhvaćen ceo period realizacije Strategije od 2021. do 2025. godine.
Praćenje ispunjenosti opšteg i posebnih ciljeva vršiće se kroz praćenje i vrednovanje učinaka i efekata primene Akcionog plana koji je sastavni deo ove strategije, i izveštavanje o postignutim rezultatima.
VI ANALIZA OPCIJA ZA OSTVARIVANJE CILJEVA
Za postizanje opšteg cilja, u trenutku utvrđivanja polaznih osnova i razloga usled kojih se pristupilo izradi Strategije, sagledane su tri alternativne opcije koje su posmatrane iz ugla kapaciteta za ispunjenje opšteg cilja. Razmatrane opcije:
1. dalje usaglašavanje sa regulativom EU i stvaranje uslova za potpunu liberalizaciju ukidanjem rezervisanog servisa u trenutku pristupanja Republike Srbije u EU. Ova opcija podrazumeva da se opšti cilj ostvaruje u skladu sa direktivama i uredbama EU koje regulišu oblast poštanskog saobraćaja kroz potpuno usaglašavanje nacionalne regulative u ovoj oblasti i na taj način stvaranje preduslova za uspostavljanje potpune liberalizacije u trenutku pristupanja EU.
2. potpuna liberalizacija tržišta poštanskih usluga u Republici Srbiji nezavisno od pristupanja EU. Suštinski, ova opcija podrazumeva ubrzanu liberalizaciju ukidanjem rezervisanog servisa.
3. Zadržavanje postojećeg stanja (status quo). Ovo podrazumeva dalje postojanje rezervisanog servisa i selektivnu primenu direktiva i uredbi EU u vezi sa: računovodstvenim odvajanjem prihoda i troškova ostvarenih od UPU od prihoda i troškova ostvarenih od ostalih poštanskih usluga, alokaciju troškova davalaca UPU i pristup mreži JPO.
U poređenju opcija, korišćena je višekriterijumska analiza, korišćenjem sledećih kriterijuma za ocenu opcija:
- efektivnost - u kojoj meri se postiže opšti cilj;
- konzistentnost - u kojoj meri su politike Vlade konzistentne jedna sa drugom, tj. kojom opcijom se postiže najviši nivo usaglašenosti politika Vlade;
- troškovi sprovođenja - koliki su troškovi sprovođenja opcije;
- održivost - izglednost da će odabrani model rezultirati održivim napretkom;
- stepen koordinacije - efikasnost nadzora nad primenom, tj. kojom opcijom se obezbeđuje najbolji koordinativni mehanizam.
U analizi je korišćen model po kome se svaka opcija u odnosu na predmetni kriterijum ocenjuje u odnosu na druge opcije u rasponu od 1 do 5 (5 najviša ocena). Takođe, za svaki kriterijum definisan je stepen važnosti (težinski koeficijent) koji kriterijumi se smatraju odlučujućim, te su u tom smislu efektivnost, održivost i stepen koordinacije određeni kao najbitniji kriterijumi za ocenu opcije. Konačan rang opcije se dobije množenjem težinskih koeficijenata sa ocenom svake opcije. (Tabela 4).
Tabela 4. Ocena strateških opcija
Kriterijumi |
Težine |
Opcije |
||
Opcija 1 |
Opcija 2 |
Opcija 3 |
||
Efektivnost |
0,3 |
5 |
3 |
2 |
Konzistentnost |
0,1 |
4 |
5 |
3 |
Troškovi sprovođenja |
0,1 |
2 |
1 |
3 |
Održivost |
0,2 |
3 |
2 |
4 |
Stepen koordinacije |
0,3 |
4 |
3 |
2 |
Rezultat |
1,0 |
3,9 |
2,8 |
2,6 |
Zaključci analize su da se kroz opciju daljeg usaglašavanja sa regulativom EU i stvaranje preduslova za uspostavljanje potpune liberalizacije u trenutku pristupanja EU može postići najviši nivo ispunjenja opšteg cilja, uzimajući u obzir nivo konzistentnosti javnih politika, sveobuhvatnosti i održivosti efekata sprovođenja, kao i nivo koordinacije u reformskom delovanju i praćenju napretka.
VII MERE ZA OSTVARIVANJE CILJEVA I ANALIZA NJIHOVIH EFEKATA
POSEBNI CILJ 1
Posebni cilj 1: |
|
Pregled mera za realizaciju posebnog cilja 1 |
|
1.1 |
Usklađivanje poštanske regulative sa zakonodavstvom EU i regulativom SPS u oblasti poštanskih usluga |
1.2 |
Unapređenje konkurentnog tržišta |
1.3 |
Unapređenje zaštite interesa korisnika poštanskih usluga |
Republika Srbija sprovodi trenutno proces pregovora o pristupanju EU, pa u tom smislu direktive EU koje regulišu oblast poštanskog saobraćaja nisu obavezujuće. Međutim, Republika Srbija kontinuirano vrši harmonizaciju sistemskih zakona sa regulativom EU, pa samim tim i u oblasti poštanskih usluga i na taj način će se postići da Zakon, kao i druga akta koja regulišu ovu oblast, budu u potpunosti usklađena sa direktivama EU u momentu pristupanja Republike Srbije u EU.
Promocija konkurencije je jedan od glavnih ciljeva trenutnog evropskog regulatornog okvira. U tom smislu i u Republici Srbiji u narednom periodu treba nastaviti sa promovisanjem i podsticanjem efikasne i lojalne konkurencije u poštanskom sektoru.
Imajući u vidu regulativu koja postoji o zaštiti korisnika na nivou države potrebno je sprovesti odgovarajuće analize o tome da li postoji potreba za određenim odredbama u okviru segmenta poštanskih usluga. Poslednjih godina tržište poštanskih usluga postaje sve više orijentisano na primaoce umesto na pošiljaoce, naročito u segmentu e-trgovine, tako da se mora posvetiti stalna pažnja stepenu zadovoljenja potreba korisnika.
POSEBNI CILJ 2
Posebni cilj 2: |
|
Pregled mera za realizaciju posebnog cilja 2 |
|
2.1 |
Obezbeđenje održivosti pružanja svih usluga iz okvira univerzalne poštanske usluge, kao usluge od opšteg interesa |
2.2 |
Ostvarivanje dostupnosti univerzalne poštanske usluge propisanog kvaliteta |
Potpuna liberalizacija tržišta i ukidanje rezervisanih usluga mogu stvoriti određene probleme, te zbog toga Republika Srbija mora imati jasno utvrđenu politiku cena UPU i način nadoknade eventualnog gubitka. Ovo podrazumeva i insistiranje na zakonskoj obavezi JPO da vodi odvojene račune za rezervisane i nerezervisane usluge i posebno računovodstveno praćenje UPU.
Radi nesmetanog obavljanja UPU potrebno je definisati odgovarajući model održivosti univerzalne poštanske usluge, kao i potrebu njenog redizajniranja u skladu sa potrebama korisnika. Model održivosti UPU trebao bi da sadrži analizu potrebe smanjenja učestalosti dostave, kao i odgovarajuću analizu potrebe racionalizacije i efikasne organizacije mreže davaoca UPU. Ovim modelom se mogu definisati izuzeci od petodnevnog obavljanja UPU u fazi prijema (izuzeci od petodnevne radne nedelje pošta), i u fazi dostave (izuzeci od petodnevne dostave).
Efikasno funkcionisanje procesa pružanja UPU podrazumevalo bi konstantno angažovanje Vlade (nadležnog ministarstava) i RATEL pre svega na praćenju i definisanju univerzalne poštanske usluge, koja je u skladu sa trenutnim potrebama građana Republike Srbije, ispunjavanje obaveza definisanih Zakonom i drugim podzakonskim aktima u vezi sa pružanjem UPU od strane operatora (JPO, drugi pružaoci UPU), kao i odgovarajući nadzor nad pružanjem UPU.
POSEBNI CILJ 3
Posebni cilj 3: |
|
Pregled mera za realizaciju posebnog cilja 3 |
|
3.1 |
Izrada studija u cilju razvijanja novih integrisanih poštanskih usluga |
3.2 |
Povećanje obima poštanskih pošiljaka koje sadrže robu, generisanih razvojem e-trgovine |
3.3 |
Razvoj e-poštanskih usluga i usluga e-uprave |
Kako bi se na adekvatan način zadovoljile promenljive potrebe korisnika, koje se poslednjih godina dešavaju na globalnom nivou, gde je prisutan konstantan pad pismonosnih pošiljaka, kao i rast paketskih i logističkih usluga, većina poštanskih operatora pristupa diversifikaciji svojih servisa. S druge strane, poštanski sektor se nalazi u veoma dobroj strateškoj poziciji, imajući u vidu da globalna sektorska povezanost, kao i pristup internetu otvaraju nova tržišta u smislu uključivanja ruralnih sredina i stvaranje prilike za razvoj ekonomije i trgovine. Sve ovo predstavlja povoljnu klimu za razvoj novih i modernizaciju postojećih servisa.
Proces modernizacije i diversifikacije poštanskih servisa nije jednostavan i većina poštanskih operatora se suočava sa situacijom da biraju da li da nastave sa razvojem poštanske mreže na bazi niskih troškova i velikog opsega usluga ili da se fokusiraju na usluge sa velikim finansijskim potencijalom. Na potrebu za modernizacijom postojećih i razvojem novih servisa veliki uticaj imaju i korisnici poštanskih usluga, koji u poslednje vreme u velikoj meri utiču na operatore da kreiraju usluge prema njihovim zahtevima.
Država bi stoga trebala da podstiče proces inovacija u trodimenzionalnu mrežu. Osim podsticaja razvoju novih usluga, koje treba konkretnim planovima da obezbedi Vlada (nadležno ministarstvo) kao i RATEL neophodno je da određene studije o uvođenju novih usluga pripremi JPO i drugi operatori. Država treba da podstiče nove usluge kroz finansiranje istraživačkih projekata i studija a JPO i drugi operatori donose svoje planove razvoja novih usluga.
Tržište e-trgovine u Republici Srbiji je u fazi intenzivnog rasta u poslednjih nekoliko godina što se u velikoj meri odrazilo i na poslovanje PO koji pružaju usluge u ovom segmentu. Kod većine Po e-trgovina je prepoznata kao jedan od bitnih faktora ekonomskog rasta.
Kada je reč o poštanskom sektoru za dalje unapređenje e-trgovine u Republici Srbiji potrebno je preduzeti nekoliko koraka. Pre svega, poštanski sektor bi trebao da dalje radi na razvoju i unapređenju logističkih usluga, kojima bi se kompletirao lanac vrednosti e-trgovine za one trgovce koji nemaju vlastite logističke kapacitete. U tom smislu PO, koji žele aktivno da posluju u segmentu e-trgovine, trebalo bi dalje da razvijaju odgovarajuće internet platforme za e-trgovinu, zatim razvijaju odgovarajuću mrežu za dostavu paketa i na taj način obezbede da se usluge e-trgovine mogu koristiti na čitavoj teritoriji Republike Srbije.
Inovacije u vidu primene IKT postale su sastavni deo savremenih poštanskih tržišta. Tehnologija danas menja način komunikacije između ljudi, kao i načine pružanja poštanskih usluga. U poslednje vreme prisutan je trend zamene tradicionalnih poštanskih usluga elektronskim (e-poštanskim) uslugama. U e-poštanske usluge spadaju: elektronski poštanski kovčežić, e-telegram, e-razglednica, e-marka, hibridna pošta, onlajn obaveštenje o pošiljkama, onlajn zadržavanje isporuke i dr.
Primena e-poštanskih usluga doprinosi povećanju produktivnosti i konkurentnosti poštanskih operatora, te bi aktivno trebalo pristupiti njihovom razvoju i implementaciji kroz: primenu poštanske višenamenske platforme za e-usluge za širenje i jačanje poslovanja, promociju sredstava poštanske mreže u digitalnom prostoru i ponudu novih e-poštanskih usluga koje prikazuju značaj pošte u globalnoj digitalnoj ekonomiji.
Iako se papirna komunikacija sve više smanjuje, u poslednje vreme razvile su se nove društvene potrebe. Provajder univerzalne poštanske usluge sa svojom mrežom, u saradnji sa državom, može se kvalitetno koristiti za pružanje usluga od opšteg ekonomskog interesa.
POSEBNI CILJ 4
Posebni cilj 4: |
|
Pregled mera za realizaciju posebnog cilja 4 |
|
4.1 |
Omogućavanje nesmetanog odvijanja prekogranične razmene paketskih pošiljaka sa ovlašćenim davaocima univerzalnog servisa država članica EU |
4.2 |
Razvoj međunarodne saradnje u oblasti poštanskih usluga u cilju integracije poštanskog tržišta u globalnu poštanski mrežu |
Kako bi se obezbedilo nesmetano odvijanje prekogranične razmene poštanskih pošiljaka koje sadrže robu, Republika Srbija bi trebalo da u narednom periodu sprovede analizu potrebe usaglašavanja svoje regulative sa Uredbom EU 2018/644 i izradi dinamiku implementacije i to pre svega u segmentima u kojima se precizno definišu: kategorije paketskih pošiljaka, koje su predmet regulacije, zatim ko su davaoci i/ili podizvođači usluge prenosa paketa u međunarodnom saobraćaju, kao i veća transparentnost cena paketa u MPS i prekršajne odredbe u slučajevima nedostavljanja podataka.
Osnovni cilj programa saradnje Republike Srbije sa međunarodnim poštanskim organizacijama usmeren je ka unapređenju saradnje sa relevantnim međunarodnim organizacijama radi obezbeđenja pristupa razvojnim programima, razmeni poštanskih eksperata, učešću u regionalnim projektima reforme poštanskog sektora i sl. Ovo, između ostalog, podrazumeva da se u narednom periodu obezbedi i unapredi saradnja nadležnog ministarstva, regulatornog tela, kao i svih PO, sa međunarodnim organizacijama i telima u oblasti poštanskih usluga.
POSEBNI CILJ 5
Posebni cilj 5: |
|
Pregled mera za realizaciju posebnog cilja 5 |
|
5.1 |
Podizanje nivoa sigurnosti i bezbednosti korisnika usluga i zaposlenih u poštanskoj delatnosti |
5.2 |
Razvoj ljudskih resursa u poštanskoj delatnosti |
5.3 |
Preduzimanje aktivnosti u cilju zaštite životne sredine |
Zaštitne mere koje treba da se primenjuju u oblasti sigurnosti i bezbednosti korisnika poštanskih usluga, zaposlenih u poštanskoj delatnosti i poštanskih pošiljaka, treba da budu u skladu sa standardima EU, odnosno odgovarajućim zakonskim normama i standardima. Potrebno je obezbediti kontinuirano praćenje i stručnu obradu parametara bezbednosnog i ukupnog okruženja, sa ciljem stalnog unapređenja sistema bezbednosti i zaštite, kao i permanentnu edukaciju zaposlenih u poštanskom sektoru.
Potrebno je stalno sprovođenje aktivnosti usmerenih ka razvoju ljudskih resursa, kao i preduzimanje svih aktivnosti u vezi sa socijalnim dijalogom i osiguranjem jednakih uslova rada za zaposlene u svim poštanskim operatorima, posebno imajući u vidu da promovisanje konkurencije u poštanskom sektoru, koji je inače veoma radno intenzivan, može podstaći ulazak na tržište učesnika koji nude lošije uslove radnicima. Takođe, potrebna ja stalna saradnja sa svim relevantnim nacionalnim i međunarodnim organizacijama iz ove oblasti. Osim toga razvoj ljudskih resursa ostvarivao bi se kroz različite oblike obrazovanja, stručnog osposobljavanja i usavršavanja, kao što su interne i eksterne obuke, prekvalifikacija i dokvalifikacija zaposlenih, polaganje stručnih ispita, učešće na seminarima, sajmovima, konferencijama i simpozijumima i drugo.
Pitanjima održivog razvoja u poštanskom sektoru SPS se bavi više od 20 godina, i sprovodi različite aktivnosti, od osnivanja radnih grupa za pitanja životne sredine pa do definisanja održivog razvoja kao pitanja od suštinskog značaja za ceo poštanski sektor, pri čemu se održivi razvoj posmatra u najširem smislu kroz socijalna pitanja, očuvanje životne sredine i održivost poštanskog modela poslovanja. Na dosadašnjim strateškim konferencijama SPS je održivi razvoj svrstao među osnovne ciljeve i definisao je čitav niz aktivnosti i inicijativa koje treba da doprinesu održivom razvoju poštanskog sektora. Pre svega se tu misli na dalju promociju održivog razvoja sa ciljem podizanja svesti o odgovornosti prema životnoj sredini i društvu, zatim, razvoj poštanske infrastrukture koja ima minimalan uticaj na životnu sredinu, kao i korišćenje obnovljivih izvora energije i sl.
Vlada, odnosno nadležno ministarstvo zajedno sa RATEL i PO treba da, kroz niz aktivnosti, podigne svest o značaju održivog razvoja poštanskog sektora, kao i da stvore odgovarajuću osnovu za njegovu primenu u poštanskom sektoru.
VIII MEHANIZAM ZA SPROVOĐENJE STRATEGIJE I NAČIN IZVEŠTAVANJA O REZULTATIMA SPROVOĐENJA
Uspostavljanje efikasnog mehanizma za praćenje i procenu uspešnosti sprovođenja Strategije od ključnog je značaja za dinamiku i kvalitet sprovođenja ovog strateškog dokumenta i pratećeg Akcionog plana, kao i za blagovremeno definisanje i preduzimanje mera za njihovo unapređenje.
Za praćenje sprovođenja Strategije i pratećeg Akcionog plana nadležno je MTTT. MTTT usvaja godišnje izveštaje o rezultatima sprovođenja Strategije, čime će se obezbediti, s jedne strane, racionalnija upotreba ljudskih resursa u procesu pripreme izveštaja o sprovođenju ovih strateških dokumenata, dok će se, s druge strane, obezbediti uporedivost i lakša obrada i analiza podataka o efektima u ovoj oblasti, ali i unapred sprečiti problemi, koji su već uočeni u procesu praćenja i evaluacije rezultata sprovođenja ranije usvojenih, povezanih strateških dokumenata.
Sa ciljem obezbeđivanja transparentnosti reformskog procesa, izveštaji o sprovođenju Strategije biće redovno objavljivani na internet stranici MTTT.
Pored gore pomenutih izveštaja, MTTT će u potpunosti poštovati i standarde definisane Zakonom o planskom sistemu Republike Srbije, kojim je predviđeno da se o ex-post analizi efekata strategije izveštava najkasnije u roku od 120 dana po isteku svake treće godine od dana usvajanja i finalnim izveštajem koji se podnosi najkasnije šest meseci nakon isteka primene strategije.
IX SPROVEDENE KONSULTACIJE SA ZAINTERESOVANIM STRANAMA
Rukovodeći se članom 77. Zakona o državnoj upravi, kao i proceduralno-metodološkim okvirom sadržanim u Zakonu o planskom sistemu Republike Srbije, procesu usvajanja Strategije prethodio je dugotrajan i sveobuhvatan konsultativni proces koji je uključio sve institucije koje imaju nadležnosti u predmetnoj oblasti.
U izradi Strategije učestvovala je Radna grupa koju su činili predstavnici: MTTT, Saobraćajnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Javnog preduzeća "Pošta Srbije", Beograd, Privredne komore Srbije, Fakulteta tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu i RATEL.
U proces konsultacija, javno-privatnog dijaloga, bio je uključen niz zainteresovanih strana, kao što su privredni subjekti i asocijacije, obrazovne i naučne institucije. MTTT je obaveštavalo javnost putem svoje internet stranice, u Informatoru o radu MTTT, o otpočinjanju izrade Predloga strategije u novembru 2020. godine, kao i o sastavu Radne grupe, o datumu održavanja okruglog stola i zaključcima sa okruglog stola na kome se raspravljalo o verzijama radnog teksta Predloga strategije i pratećeg Akcionog plana, a koji su nastali kao rezultat sastanaka Radne grupe blagovremeno su bili objavljeni na internet strani ministarstva, uz poziv zainteresovanim subjektima da dostave svoje sugestije i komentare.
Javna rasprava održana je u periodu od 9. do 29. aprila 2021. godine.
Detaljan Izveštaj o sprovedenoj javnoj raspravi, sa pregledom pristiglih komentara i opisanim načinom njihove implementacije u radni tekst, je objavljen na internet stranici MTTT, čime je proces izrade u celosti, od formiranja Radne grupe za izradu Predloga strategije, do njenog upućivanja u proceduru usvajanja, učinjen u potpunosti transparentnim.
X PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA SPROVOĐENJE STRATEGIJE I ANALIZA FINANSIJSKIH EFEKATA
Detaljna procena finansijskih sredstava potrebnih za sprovođenje Strategije u periodu 2021-2025. godina, data je u okviru Akcionog plana uz ovu strategiju.
Ukupna sredstva za period važenja akcionog plana (period 2021-2025. godina) su procenjena na iznos 572.054.900 dinara, od kojih se 80.169.000 dinara odnosi na sredstva planirana od strane RATEL, dok je 491.885.900 dinara iznos opredeljen iz sopstvenih sredstava javnog poštanskog operatora.
Akcionim planom predviđene su konkretne mere i aktivnosti koje će se preduzeti radi obezbeđenja uslova da se ciljevi Strategije realizuju, određeni su nosioci i partneri za sprovođenje tih mera, kao i rokovi i sredstva za njihovo sprovođenje.
Akcioni plan za sprovođenje Strategije razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godine, odštampan je uz Strategiju i čini njen sastavni deo.
U sprovođenju Strategije, MTTT sarađuje sa zainteresovanim stranama, navedenim u Akcionom planu.
Ovu strategiju objaviti na internet stranici Vlade, internet stranici Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija i portalu eUprava u roku od sedam radnih dana od dana usvajanja.
Ovu strategiju objaviti u "Službenom glasniku Republike Srbije".
AKCIONI PLAN
ZA SPROVOĐENJE STRATEGIJE RAZVOJA POŠTANSKIH USLUGA U REPUBLICI SRBIJI ZA PERIOD 2021-2025. GODINE
Dokument JP |
Strategija razvoja poštanskih usluga u Republici Srbiji za period 2021-2025. godine |
Akcioni plan |
Akcioni plan za sprovođenje Strategije razvoja poštanskih usluga za period 2021-2025. godine |
Koordinacija i izveštavanje |
Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
Opšti cilj: Unapređenje zadovoljstva korisnika poštanskih usluga razvojem poštanskog tržišta i njegovom integracijom u globalne poštanske mreže, podsticanjem inovacija, podizanjem kvaliteta usluge i osiguranjem održivosti univerzalnog servisa |
||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||
Pokazatelj (i) na nivou opšteg cilja (pokazatelj efekta) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP |
Poslednja godina važenja AP |
Stepen zadovoljenja potreba korisnika poštanskom uslugom pismo |
Prosečna ocena zadovoljstva korisnika poštanskim uslugama |
Studija RATEL "Ispitivanje stepena zadovoljenja potreba korisnika poštanskih usluga" |
Pisma - 4,12 |
2020. |
Pisma - 4,25 |
2025. godina |
Stepen zadovoljenja potreba korisnika poštanskom uslugom paket |
Paket - 4,03 |
Paket - 4,15 |
||||
Stepen zadovoljenja potreba korisnika poštanskom uslugom ekspres dostave |
Ekspres - 4,22 |
Ekspres - 4,25 |
||||
Posebni cilj 1. Obezbeđenje pružanja dostupnih, pouzdanih i efikasnih poštanskih usluga u Republici Srbiji u skladu sa direktivama EU i preporukama Svetskog poštanskog saveza |
||||||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Pokazatelj(i) na nivou posebnog cilja (pokazatelj ishoda) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u 2025. godini |
|
Dostupnost poštanskih usluga - zadovoljstvo korisnika blizinom/lokacijom pošte |
Procenat zadovoljstva korisnika blizinom/lokacijom pošte |
Studija RATEL "Ispitivanje stepena zadovoljenja potreba korisnika poštanskih usluga" |
68,6% |
2020. |
68,8% |
69% |
69,2% |
69,4% |
≥70% |
|
Dostupnost poštanskih usluga - zadovoljstvo korisnika radnim vremenom pošte |
Procenat zadovoljstva korisnika radnim vremenom pošte |
Studija RATEL "Ispitivanje stepena zadovoljenja potreba korisnika poštanskih usluga" |
79% |
|
79,2% |
79,4% |
79,6% |
79,8% |
≥80% |
|
Mera 1.1. Usklađivanje poštanske regulative sa zakonodavstvom EU i Svetskog poštanskog saveza u oblasti poštanskih usluga |
|||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Regulatorna mera |
||||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP 2025. godini |
||
Nivo usklađenosti regulative |
delimično usklađena/ potpuno usklađena |
Izveštaj o radu MTTT |
delimično usklađena |
2020. |
delimično usklađena |
delimično usklađena |
delimično usklađena |
delimično usklađena |
potpuno usklađena |
||
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
1.1.1. Donošenje Zakona o izmenama i dopunama Zakona o poštanskim uslugama |
MTTT |
RATEL, javni poštanski operator (JPO), poštanski operatori (PO) |
4. kvartal 2024. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1.1.2. Donošenje podzakonskih akata |
MTTT |
RATEL, JPO, PO |
4. kvartal 2025. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1.1.3. Donošenje Zakona o potvrđivanju Drugog dodatnog protokola Svetske poštanske konvencije |
MTTT |
RATEL, JPO |
2. kvartal 2021. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1.1.4. Analiza mogućnosti fleksibilne primene poštanske direktive
|
MTTT |
RATEL, JPO |
1. kvartal 2024. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1.1.5. Donošenje Zakona o potvrđivanju akata Svetskog poštanskog saveza (donetih na 27. Kongresu) |
MTTT |
RATEL, JPO |
4. kvartal 2022. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Mera 1.2. Unapređenje konkurentnog tržišta |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP 2025. godini |
|
Broj zaposlenih u poštanskoj delatnosti |
broj |
Pregled tržišta telekomunikacija i poštanskih usluga u RS - RATEL |
19032 |
2019. |
≥19052 |
≥19072 |
≥19092 |
≥19112 |
≥19132 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva RATEL |
0 |
8900 |
3200 |
3200 |
5700 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
0 |
8900 |
3200 |
3200 |
5700 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
|||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
|||||||
1.2.1. Saradnja učesnika povezanih sa zaštitom konkurencije u oblasti poštanskih usluga |
RATEL |
Komisija za zaštitu konkurencije (u daljem tekstu: KZK), MTTT |
2. kvartal 2022. godine |
RATEL - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.2.2. Edukacija inspektora za poštanske usluge i ovlašćenih lica za obavljanje stručnog nadzora, u oblasti zaštite konkurencije na poštanskom tržištu |
MTTT |
RATEL, KZK |
2. kvartal 2022. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.2.3. Analiza potreba za podsticaj razvoja različitih modela pristupa mreži JPO |
RATEL |
JPO |
4. kvartal 2023. godine |
RATEL - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.2.4. Informisanje poštanskih operatora o mogućnostima pristupa mreži JPO |
RATEL |
JPO |
4. kvartal 2025. godine |
RATEL - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.2.5. Uporedna merenja i analiza (benchmarking) parametara kvaliteta ostalih usluga poštanskih operatora |
RATEL |
JPO, PO |
3. kvartal 2023. godine |
Sredstva RATEL |
|
0 |
4400 |
2000 |
2000 |
4500 |
|
1.2.6. Informisanje korisnika o dostupnosti ostalih poštanskih usluga poštanskih operatora putem GIS portala RATEL |
RATEL |
JPO, PO |
4. kvartal 2023. godine |
Sredstva RATEL |
|
0 |
4500 |
1200 |
1200 |
1200 |
|
Mera 1.3. Unapređenje zaštite interesa korisnika poštanskih usluga |
|||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
||||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vred. u 2021. godini |
Cilja-na vred. u 2022. godini |
Cilja-na vred. u 2023. godini |
Ciljana vred. u 2024. godini |
Ciljana vred. u poslednjoj godini AP 2025. godini |
||
Zadovoljstvo korisnika (pravna lica) rešavanjem reklamacionog postupka |
Procenat nezadovo-ljnih korisnika |
Studija RATEL "Ispitivanje stepena zadovoljenja potreba korisnika poštanskih usluga" |
Pravna lica -23,9 % |
2020. |
≤23% |
≤22% |
≤21,5% |
≤21% |
≤20% |
||
Zadovoljstvo korisnika (fizička lica) rešavanjem reklamacionog postupka |
Fizička lica - 15,4% |
≤15% |
≤14% |
≤13% |
≤12,5% |
≤12% |
|||||
Informisanost korisnika (pravnih lica) o pokretanju reklamacionog postupka |
Procenat neinformi-sanih korisnika |
Studija RATEL "Ispitivanje stepena zadovoljenja potreba korisnika poštanskih usluga" |
Pravna lica -30,8% |
2020. |
≤29% |
≤28% |
≤27% |
≤26% |
≤25% |
||
Informisanost korisnika (fizičkih lica) o pokretanju reklamacionog postupka |
Fizička lica - 42,1% |
≤41% |
≤39% |
≤38% |
≤37% |
≤35% |
|||||
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva RATEL |
1200 |
0 |
1350 |
0 |
1350 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
1200 |
0 |
1350 |
0 |
1350 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programsk-im budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
|||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
|||||||
1.3.1. Analiza stepena zadovoljstva korisnika poštanskih usluga u RS i razvoj modela informisanja korisnika poštanskim uslugama |
RATEL |
|
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva RATEL |
|
1200 |
0 |
1350 |
0 |
1350 |
|
1.3.2. Unapređenje saradnje u sprovođenju zaštite prava korisnika poštanskih usluga inspektora za poštanske usluge i inspekcija i tela koja regulišu zaštitu potrošača |
MTTT |
|
4. kvartal 2022. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.3.3. Otpočinjanje sprovođenja stručnog nadzora u oblasti poštanskih usluga |
RATEL |
JPO, PO |
2. kvartal 2021. godine |
RATEL - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.3.4. Ostvarivanje saradnje u sprovođenju inspekcijskog nadzora i stručnog nadzora u oblasti poštanskih usluga |
MTTT, RATEL |
|
Kontinuirano |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Posebni cilj 2. Osiguranje dostupnosti i održivosti univerzalnog poštanskog servisa u skladu sa potrebama korisnika i promenama na tržištu |
|||||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou posebnog cilja (pokazatelj ishoda) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u 2025. godini |
Uspostavljen model održivosti univerzalnog servisa |
NE/DA |
Izveštaj o radu MTTT |
NE |
2020. |
NE |
NE |
NE |
NE |
DA |
Mera 2.1. Obezbeđenje održivosti pružanja svih usluga iz okvira univerzalne poštanske usluge, kao usluge od opšteg interesa |
|||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godi- na |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP |
Ispunjenost uslova o dostupnosti univerzalne poštanske usluge |
delimična ispunjenost/ potpuna ispunjenost |
Izveštaj o radu MTTT |
delimična ispunjenost |
2020. |
delimična ispunjenost |
delimična ispunjenost |
potpuna ispunjenost |
potpuna ispunjenost |
potpuna ispunjenost |
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva RATEL |
0 |
6500 |
7000 |
6500 |
4000 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
0 |
6500 |
7000 |
6500 |
4000 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
2.1.1. Analiza održivosti univerzalne poštanske usluge i definisanje njene uloge u skladu sa promenljivim potrebama korisnika |
RATEL |
JPO, MTTT |
4. kvartal 2024. godine |
Sredstva RATEL |
|
0 |
2500 |
0 |
2500 |
0 |
2.1.2. Sprovođenje procedure računovodstvenog razdvajanja i alokacije troškova davalaca univerzalne poštanske usluge |
JPO |
RATEL |
1. kvartal 2022. godine, nakon toga kontinuirano |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2.1.3. Provera verodostojnosti regulatornih izveštaja |
RATEL |
JPO |
3. kvartal 2022. godine, nakon toga svake godine u 3. kvartalu |
Sredstva RATEL |
|
0 |
4000 |
4000 |
4000 |
4000 |
2.1.4. Usklađivanje cena univerzalne poštanske usluge |
JPO |
MTTT, RATEL |
Godišnje |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2.1.5. Analize potrebe za redizajniranjem obima i načina pružanja univerzalne poštanske usluge i načina formiranja cena |
RATEL |
JPO, MTTT |
4. kvartal 2024. godine |
Sredstva RATEL |
|
0 |
0 |
3000 |
0 |
0 |
Mera 2.2. Ostvarivanje dostupnosti univerzalne poštanske usluge propisanog kvaliteta |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP |
|
Procenat obuhvaćenosti stanovništva univerzalnom uslugom |
% |
Izveštaj o radu RATEL, |
100 |
2020. |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
Drugi izvori finansiranja: |
RATEL - Redovna izdvajanja |
7503 |
5133 |
5133 |
8000 |
5500 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
84160,8 |
84160,8 |
9640 |
9640 |
9640 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
91663,8 |
89293,8 |
14773 |
17640 |
15140 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
2.2.1. Ispunjenje obaveze pružanja univerzalne poštanske usluge u skladu sa zakonom |
JPO |
|
Kontinuirano |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2.2.2. Kontrola ispunjenja obaveze pružanja univerzalne poštanske usluge u skladu sa zakonom |
MTTT |
JPO |
Kontinuirano |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2.2.3. Unapređenje sistema JPO za automatsko praćenje kvaliteta pismonosnih pošiljaka u unutrašnjem saobraćaju |
JPO |
|
4. kvartal 2022. godine |
Sredstva JPO |
|
5560,8 |
5560,8 |
0 |
0 |
0 |
2.2.4. Modernizacija infrastrukture i opremanja PLC JPO |
JPO |
|
Kontinuirano |
Sredstva JPO |
|
78600 |
78600 |
9640 |
9640 |
9640 |
2.2.5. Kontrola parametara kvaliteta u obavljanju univerzalne poštanske usluge |
RATEL |
JPO |
Kontinuirano |
RATEL- Redovna izdvajanja |
|
7503 |
5133 |
5133 |
8000 |
5500 |
Posebni cilj 3. Podsticanje razvoja novih poštanskih usluga kroz sinergiju sa IKT i saobraćajnom infrastrukturom, sa posebnim naglaskom na e-trgovinu |
|||||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou posebnog cilja (pokazatelj ishoda) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u 2025. godini |
Projekti razvoja poštanskih usluga |
broj |
Program poslovanja JPO, |
0 |
2020. |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
Mera 3.1. Izrada studija u cilju razvijanja novih integrisanih poštanskih usluga |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP (2025. godina) |
|
Studija o novim integrisanim poštanskih usluga |
broj (godišnje) |
Izveštaj o radu RATEL, |
0 |
2020. |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
3.1.1. Izrada studija unapređenja postojećih i razvoja novih e-poštanskih usluga |
JPO |
RATEL, PO |
4. kvartal 2024. godine |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
3.1.2. Realizacija projekata razvoja asortimana usluga |
JPO |
PO |
2. kvartal 2024. godine |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
3.1.3. Razmena iskustava sa ovlašćenim operatorima država u okruženju i država članica EU u vezi sa razvojem savremenih usluga i primenom modernih poštanskih tehnologija |
JPO |
RATEL, MTTT |
Kontinuira-no |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Mera 3.2. Povećanje obima poštanskih pošiljaka koje sadrže robu, generisanih razvojem e-trgovine |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP (2025. godina) |
|
Broj pošiljaka |
Godišnji pregled tržišta RATEL |
15,96 miliona |
2020. |
≥2% |
≥2% |
≥2% |
≥2% |
≥2% |
||
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
9800 |
49348,5 |
24.000 |
24.000 |
24.000 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
9800 |
49348,5 |
24.000 |
24.000 |
24.000 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
3.2.1. Razvoj web platformi poštanskih operatora za e-trgovinu |
JPO |
PO |
4. kvartal 2024. godine |
Sredstva JPO |
|
1800 |
25348,5 |
0 |
0 |
0 |
3.2.2. Analiza potrebe za instaliranjem samouslužnih aparata u dostavi paketa iz okvira univerzalne usluge nastalih e-trgovinom |
JPO |
PO |
3. kvartal 2022. godine |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
3.2.3 Primena paketomata u pružanju usluga ekspres slanja pošiljaka |
JPO |
PO |
Kontinuirano |
Sredstva JPO |
8.000 |
24.000 |
24.000 |
24.000 |
24.000 |
|
Mera 3.3. Razvoj e-poštanskih usluga i usluga e-uprave |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP (2025. godina) |
|
Nove e-poštanske usluge |
Broj (kumulativno) |
Izveštaj o radu RATEL, |
1 |
2020. |
2 |
2 |
3 |
3 |
4 |
|
Izvor finansiranja mere1 |
Veza sa programskim budžetom2 |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
34.200 |
34.200 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
34.200 |
34.200 |
0 |
0 |
0 |
__________
1 Navesti jedan od izvora finansiranja : budžetska sredstva, iz kredita, donatorska sredstva, IPA, itd. U slučaju donatorskih sredstava, obavezno je navođenje konkretnog donatora.
2 Šifra programa i programske aktivnosti ili projekta u okviru kog se obezbeđuju sredstva.
* Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija.
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
3.3.1. Izrada JPO projekata u cilju podrške uspostavljanju sistema e-uprave RS i razvoja JPO kao informacionog posrednika u razvoju novih usluga |
JPO |
MTTT |
2. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
3.3.2. Razvoj infrastrukture JPO za servise e-uprave odnosno e-dostave dokumenata građanima |
JPO |
|
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO |
|
34.200 |
34.200 |
0 |
0 |
0 |
Posebni cilj 4. Unapređenje prekograničnog poštanskog saobraćaja i međunarodne saradnje u oblasti poštanskih usluga |
|||||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou posebnog cilja (pokazatelj ishoda) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u 2025. godini |
Nesmetano odvijanje međunarodnog poštanskog saobraćaja u uslovima izmene EU carinske regulative |
prenos poštanskih pošiljaka bez razmene ITMATT poruka/ nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
Izveštaj o radu MTTT |
prenos poštanskih pošiljaka bez razmene ITMATT poruka |
2020. |
nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
nesmetana razmena svih pošiljaka sa robom |
Mera 4.1. Omogućavanje nesmetanog odvijanja prekogranične razmene paketskih pošiljaka sa ovlašćenim davaocima univerzalnog servisa država članica EU |
|||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Regulatorna mera |
||||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednj-oj godini AP (2025. godina) |
||
Razmena poštanskih pošiljaka koje sadrže robu |
saobraćaj bez razmene elektronskih podataka o sadržaju pošiljaka/ nesmetano odvijanje/ saobraćaj sa kompletnom razmenom elektronskih podataka o sadržaju pošiljaka |
Srednjoročni plan poslovne strategije i razvoja JPO |
saobraćaj bez razmene elektronskih podataka o sadržaju pošiljaka |
2020. |
nesmetano odvijanje |
nesmetano odvijanje |
nesmetano odvijanje |
nesmetano odvijanje |
saobraćaj sa kompletnom razmenom elektronskih podataka o sadržaju pošiljaka |
||
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
4389,4 |
6009,4 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
4389,4 |
6009,4 |
0 |
0 |
0 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
4.1.1. Analiza procene potrebe implementacije Uredbe (EU) 2018/644 o uslugama prekogranične dostave paketa |
MTTT |
RATEL, JPO |
2. kvartal 2022. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.1.2. Puna primena CDS sistema (Customs Declaration System) |
JPO |
Uprava carina |
4. kvartal 2022. godine |
Sredstva JPO- Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.1.3 Unapređenje sistema merenja kvaliteta prenosa neregistrovanih pošiljaka u međunarodnom saobraćaju |
JPO |
|
4. kvartal 2022. godine |
Sredstva JPO |
|
4389,4 |
6009,4 |
0 |
0 |
0 |
Mera 4.2. Razvoj međunarodne saradnje u oblasti poštanskih usluga u cilju integracije poštanskog tržišta u globalnu poštanski mrežu |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Regulatorna mera |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP |
|
Ostvarenje međunarodne saradnje |
delimično unapređena/ značajno unapređena |
Izveštaj o radu MTTT, Izveštaj o radu RATEL |
otpočeta saradnja |
2020. |
delimično unapređena |
delimično unapređena |
delimično unapređena |
značajno unapređena |
značajno unapređena |
|
Izvor finansiranja mere3 |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703 -Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
RATEL - Redovna izdvajanja |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
__________
3 Navesti jedan od izvora finansiranja : budžetska sredstva, iz kredita, donatorska sredstva, IPA, itd. U slučaju donatorskih sredstava, obavezno je navođenje konkretnog donatora.
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja4 |
Veza sa programskim budžetom5 |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
4.2.1. Učešće na kongresima Svetskog poštanskog saveza |
MTTT |
RATEL, JPO |
4. kvartal 2025. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.2.2. Učešće u radu radnih grupa Evropskog komiteta za poštansku regulativu (CERP) |
MTTT |
RATEL |
4. kvartal 2025. godine |
Budžetska sredstva |
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.2.3. Učešće u radu radnih grupa Evropske grupe poštanskih regulatora (ERGP) |
RATEL |
|
4. kvartal 2025. godine |
RATEL - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.2.4. Učešće u radu radnih grupa PostEurope |
JPO |
|
4. kvartal 2025. godine |
JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
___________
4 Navesti jedan od izvora finansiranja : budžetska sredstva, iz kredita, donatorska sredstva, IPA, itd. U slučaju donatorskih sredstava, obavezno je navođenje konkrentnog donatora.
5 Šifra programa i programske aktivnosti ili projekta u okviru kog se obezbeđuju sredstva.
Posebni cilj 5. Unapređenje sigurnosti i bezbednosti svih učesnika u poštanskom saobraćaju i zaštite životne sredine i razvoj ljudskih resursa u poštanskoj delatnosti |
|||||||||
Institucija odgovorna za praćenje i kontrolu realizacije: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou posebnog cilja (pokazatelj ishoda) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u 2025. godini |
Sprovedene edukacije |
broj/godišnje |
Program poslovanja JPO |
28 |
2020 |
26 |
30 |
34 |
38 |
38 |
Mera 5.1. Podizanje nivoa sigurnosti i bezbednosti korisnika usluga i zaposlenih u poštanskoj delatnosti |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Informativno-edukativna mera |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP |
|
Realizovane obuke u vezi sa primenom standarda sigurnosti i bezbednosti |
broj/godišnje |
Program poslovanja JPO, Srednjoročni plan poslovne strategije i razvoja JPO |
5 |
2020 |
16 |
18 |
20 |
22 |
22 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
0703-Telekomunikacije i informaciono društvo |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
4.797 |
5.277 |
5.805 |
6.385 |
7.023 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
4.797 |
5.277 |
5.805 |
6.385 |
7.023 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
5.1.1. Edukacija u vezi sa primenom standarda bezbednosti i sigurnosti |
JPO |
PO |
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO |
|
4.797 |
5.277 |
5.805 |
6.385 |
7.023 |
5.1.2. Primena standarda u oblasti bezbednosti i sigurnosti korisnika usluga i zaposlenih, od strane poštanskih operatora |
JPO |
PO |
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO, PO |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
5.1.3. Sprovođenje edukacija i obuka zaposlenih u vezi sa unapređenjem upravljanja u poštanskom sektoru |
MTTT |
RATEL, PKS, SF BG, FTN NS |
4. kvartal 2025. godine |
|
0703-0001 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Mera 5.2. Razvoj ljudskih resursa u poštanskoj delatnosti |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Informativno-edukativna mera |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP (2025. godina) |
|
Obuke u cilju razvoja ljudskih resursa |
broj/godišnje |
Program poslovanja JPO |
23 |
2020. |
10 |
12 |
14 |
16 |
16 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO |
9.076 |
9.984 |
10.982 |
12.080 |
13.288 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
9.076 |
9.984 |
10.982 |
12.080 |
13.288 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
5.2.1. Stručno usavršavanje zaposlenih u poštanskoj delatnosti u vezi sa zaštitom podataka o ličnosti, sprečavanjem pranja novca i finansiranjem terorizma, prevozom opasnih roba u vazduhu, zaštitom potrošača, carinskim propisima itd. |
JPO |
PO |
Kontinuirano |
Sredstva JPO |
|
9.076 |
9.984 |
10.982 |
12.080 |
13.288 |
5.2.2. Sprovođenje socijalnog dijaloga |
JPO |
|
Kontinuirano |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Mera 5.3. Preduzimanje aktivnosti u cilju zaštite životne sredine |
||||||||||
Institucija odgovorna za realizaciju: Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija |
||||||||||
Period sprovođenja: 2021-2025 |
Tip mere: Obezbeđenje dobara i pružanje usluga od strane učesnika u planskom sistemu |
|||||||||
Pokazatelj(i) na nivou mere (pokazatelj rezultata) |
Jedinica mere |
Izvor provere |
Početna vrednost |
Bazna godina |
Ciljana vrednost u 2021. godini |
Ciljana vrednost u 2022. godini |
Ciljana vrednost u 2023. godini |
Ciljana vrednost u 2024. godini |
Ciljana vrednost u poslednjoj godini AP (2025.godina) |
|
Sprovedene analize o uticaju poštanskog sektora na životnu sredinu |
broj/godišnje |
Izveštaj o radu MTTT, RATEL, JPO, PO |
0 |
2020. |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
≥1 |
|
Izvor finansiranja mere |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva u 000 din. |
||||
U godini 2021. |
U godini 2022. |
U godini 2023. |
U godini 2024. |
U godini 2025. |
||
Opšti prihodi i primanja iz budžeta: |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opšti prihodi i primanja iz budžeta (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja: |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Drugi izvori finansiranja (ukupno): |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Naziv aktivnosti: |
Organ koji sprovodi aktivnost |
Organi partneri u sprovođenju aktivnosti |
Rok za završetak aktivnosti |
Izvor finansiranja |
Veza sa programskim budžetom |
Ukupna procenjena finansijska sredstva po izvorima u 000 din. |
||||
2021. |
2022. |
2023. |
2024. |
2025. |
||||||
5.3.1. Analiza uticaja svih elemenata poslovanja poštanskog sektora na životnu sredinu |
JPO |
PO |
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
5.3.2. Analiza potrebe za "zelenim vozilima" i instaliranjem punionica za vozila |
JPO |
PO |
4. kvartal 2025. godine |
Sredstva JPO - Redovna izdvajanja |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |