PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI SPOMENIKA PRIRODE "TUNELSKA PEĆINA PRERAST U KANJONU ZAMNE"("Sl. glasnik RS", br. 68/2021) |
Pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi (u daljem tekstu: Pravilnik) regulišu se unutrašnji red, organizacija, način rada i opremanje čuvarske službe i osnovna pravila organizacije protivpožarne zaštite, "Spomenika prirode Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne" (u daljem tekstu: Spomenik prirode) odnosno bliže se propisuju pravila iz člana 56. stav 4. Zakona o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon) na osnovu kojih se na području Spomenika prirode "Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne" sprovode režimi zaštite, utvrđeni članom 35. Zakona i članom 4. Uredbe o proglašenju Spomenika prirode "Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne".
Odredbe ovog pravilnika odnose se na korisnike zaštićenog područja u smislu člana 4. tačka 37. Zakona (u daljem tekstu: Korisnik) odnosno na lica koja imaju prebivalište ili boravište na području Spomenika prirode, vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti, pravna i fizička lica i preduzetnike koji korišćenjem nepokretnosti, prirodnih vrednosti i dobara i na drugi način obavljaju delatnost ili vrše poslove na području Spomenika prirode, kao i na posetioce istog.
Posetilac je lice Spomenika prirode koje iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih, kulturnih ili ostalih potreba i razloga boravi na teritoriji Spomenika prirode kao i lice u tranzitu kroz Spomenik prirode, a nema prijavljeno boravište ili prebivalište, niti je zaposleno na području Spomenika prirode (u daljem tekstu: Posetilac).
Upravljanje Spomenikom prirode je članom 6. Uredbe o proglašenju Spomenika prirode "Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne" ("Službeni glasnik RS", broj 81/20) povereno Turističkoj organizaciji opštine Negotin (u daljem tekstu: Upravljač).
Korisnici i Posetioci dužni su da se pridržavaju odredbi ovog pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara Spomenika prirode (u daljem tekstu: Čuvara) i drugih ovlašćenih lica Upravljača.
U planiranju i preduzimanju radova i aktivnosti na području Spomenika prirode Korisnici i Posetioci su dužni da se pridržavaju odredbi Zakona, Uredbe i Plana upravljanja Spomenikom prirode.
Za korišćenje Spomenika prirode i usluga Upravljača, Korisnici i Posetioci plaćaju naknadu Upravljaču, u skladu sa članom 105. i prilogom 5. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", br. 95/18, 49/19 i 86/19 - usklađeni din. iznosi i 156/20 - usklađeni din. iznosi).
Visinu, način obračuna i naplate naknade Upravljač propisuje posebnim aktom, uz saglasnost nadležnog ministarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Unutrašnji red na području Spomenika prirode Upravljač obezbeđuje organizovanjem čuvarske službe, saradnjom sa lokalnim stanovništvom, javnim preduzećima i drugim privrednim subjektima, ustanovama, udruženjima građana i organima državne uprave i lokalne samouprave.
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA
Ulazak na područje Spomenika prirode je slobodan uz poštovanje odredbi ovog pravilnika.
Ulazak na područje Spomenika prirode, motornim vozilom može se zabraniti ili ograničiti, u skladu sa posebnim propisom, ako se radi o transportu opasnih materija.
Upravljač može kratkotrajno zaustavljati motorna vozila na ulasku u područje Spomenika prirode ukoliko na javnom putu zasnuje ulaznu stanicu u skladu sa članom 68. st. 3, 4. i 5. Zakona.
Boravak na području Spomenika prirode je slobodan i bez ograničenja, osim na mestima, u vreme i na način utvrđenim ovim pravilnikom, a na osnovu odobrenja ili uz pratnju službenog lica Upravljača.
U slučajevima kada je potrebno izvršiti hitnu intervenciju (pojava požara, elementarne nepogode, povrede i sl.) ili namenskom korišćenju postojećih šumskih i drugih službenih puteva, odobrenje ili pratnja iz stava 1. ovog člana ne mora se pribaviti odnosno obezbediti, već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Površine, mesta i objekti iz člana 7. ovog pravilnika su:
1) Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne;
2) Vodotok reke Zamne;
3) Površine i mesta gde krčenje šumske vegetacije i čista seča mogu izazvati eroziju i promena predela;
4) Prostor oko stabala drveća na kojima može doći do uznemiravanja ptica i sakupljanja jaja;
5) Površine i mesta gde ribolov i bilo kakve druge aktivnosti mogu ometati mrest, razvoj i kretanje riba;
6) Površine i mesta gde određene aktivnosti mogu dovesti do oštećenja ili degradacije elemenata geonasleđa, nepovoljnih promena kvaliteta zemljišta, voda vazduha, živog sveta kao i narušavanja ambijentalnih vrednosti zaštićenog područja i njegove okoline.
Kampovanje i logorovanje van građevinskih parcela i okućnica stalnih domaćinstava, porodičnih objekata za odmor i turističko-ugostiteljskih objekata dozvoljeno je jedino na mestima posebno određenim Planom upravljanja Spomenikom prirode i uređenim za te namene.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kampovanje ili logorovanje može se organizovati uz pratnju Čuvara ili odobrenje Upravljača na drugom mestu, u kratkom trajanju i za manji broj lica, a za potrebe istraživačkog rada i ekoturizma.
Loženje vatre na otvorenom ognjištu, izvan mesta određenih za kampovanje i logorovanje, dozvoljeno je samo na posebno uređenim i obeleženim ložištima, uz prijavu čuvarskoj službi Spomenika prirode.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti dužni su da dozvole pristup i prolaz Čuvarima i drugim ovlašćenim licima Upravljača u vršenju službenih radnji, kao i licima koja sa odobrenjem Upravljača obavljaju istraživačke i druge aktivnosti u Spomenika prirode.
Sprečavanje ili ometanje Čuvara i drugih ovlašćenih lica u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana, kvalifikuju se kao ometanje službenog lica u vršenju službene radnje.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI I ŽIVOTNE SREDINE
Korisnici i Posetioci dužni su da prilikom radova i aktivnosti primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti, kao i mere zaštite životne sredine u skladu sa zakonom i ovim pravilnikom.
Biljke i gljive koje žive u slobodnoj prirodi na području Spomenika prirode, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11, 32/16 i 98/16) utvrđen status strogo zaštićenih vrsta nije dozvoljeno seći, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje koje žive ili povremeno borave u slobodnoj prirodi na području Spomenika prirode nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda i ostala mesta i objekte na kojima se životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Lice koje na području Spomenika prirode pronađe povređenu, bolesnu ili uginulu strogo zaštićenu ili zaštićenu divlju životinju, dužno je da svoj nalaz bez odlaganja prijavi Čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača.
Lice iz stava 3. ovog člana i Upravljač mogu se dogovoriti da Upravljač preuzme dalje obaveze u vezi nađenih primeraka divljih životinja shodno članu 93. Zakona, odnosno obavesti najbližu veterinarsku organizaciju i Ministarstvo, o čemu Upravljač sastavlja zapisnik i vodi evidenciju.
Divlje vrste biljaka, gljiva, lišajeva i životinja koje su utvrđene Uredbom o stavljanju pod kontrolu sakupljanja i prometa divlje flore i faune ("Službeni glasnik RS", br. 31/05, 45/05, 22/07, 38/08, 9/10 i 69/11) mogu se sakupljati na području Spomenika prirode na način i pod uslovima utvrđenim navedenom uredbom, kao i u skladu sa ostalim zakonskim propisima.
Lica koja vrše sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana na području Spomenika prirode dužna su da Čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača prijave dnevne količine i vrste sakupljene flore i faune.
Za sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana potrebno je zatražiti odobrenje Upravljača.
Za sakupljanje divlje flore i faune na zemljištu u privatnoj svojini potrebna je dozvola vlasnika ili korisnika tog zemljišta.
Vrste divlje flore i faune čije je korišćenje i zaštita regulisana propisima iz oblasti šumarstva, poljoprivrede, lovstva i ribolova mogu se na području Spomenika prirode koristiti na način i pod uslovima iz tih propisa.
Upravljač će na pogodan način javno prikazati i učiniti dostupnim Korisnicima i Posetiocima spiskove vrsta divlje flore i faune iz čl. 13. i 14. sa informacijama od značaja za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Na području Spomenika prirode u cilju naučnog istraživanja, zaštite i uređenja speleoloških objekata može se dozvoliti uzimanje fosilonosnih materijala u naučne svrhe, uz znanje upravljača i uz uslove zaštite prirode.
Na području Spomenika prirode ograničeni su radovi u okviru održavanja vegetacije (šumskog kompleksa) - na sanitarno-uzgojne mere, odnosno na poboljšanje zdravstvenog stanja sastojina.
Na području Spomenika prirode primena hemijskih i drugih sredstava u poljoprivredi ograničena je na način, odnosno sa vrstama i količinama tih sredstava i u vreme kako je regulisano Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja i Zakonom o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09, 17/09, 41/09-99 i 17/19-29).
Upravljač će odgovarajućim merama i aktivnostima podsticati poljoprivrednike na što manju upotrebu hemijskih sredstava na području Spomenika prirode i pomagati prelazak na organsku poljoprivrednu proizvodnju.
Biljke i gljive koje žive u slobodnoj prirodi na području Spomenika prirode, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11, 32/16 i 98/16) utvrđen status strogo zaštićenih vrsta nije dozvoljeno seći, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje koje žive ili povremeno borave u slobodnoj prirodi na području Spomenika prirode nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda i ostala mesta i objekte na kojima se životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Lice koje na području Spomenika prirode pronađe povređenu, bolesnu ili uginulu strogo zaštićenu ili zaštićenu divlju životinju, dužno je da svoj nalaz bez odlaganja prijavi Čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača.
Zabranjeno je oštećivati i uništavati predmete i objekte koji imaju kulturno-istorijsku vrednost, odnosno svojstvo ili status evidentiranog ili utvrđenog kulturnog dobra.
Nisu dozvoljeni razgradnja i drugi vidovi oštećivanja ili uništavanja objekata koji predstavljaju istaknute primere narodnog graditeljstva.
Nije dozvoljeno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata ili drugim radovima.
Upravljač će, u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta iz st. 1, 2. i 3. ovog člana na području Zaštićenog područja Upravljač će na vidan i pogodan način obeležiti objekte i mesta sa kulturno-istorijskim vrednostima na području Spomenika prirode.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi zemljište, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet, a shodno propisima koji regulišu oblast zaštite životne sredine.
U skladu sa članom 57. Zakona, za radove i aktivnosti, odnosno izvođenje projekata na zaštićenom području sprovodi se postupak procene uticaja na životnu sredinu, uz prethodno pribavljen akt o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Zavod za zaštitu prirode Srbije (u daljem tekstu: Zavod).
Nosilac projekta dužan je da planirane radove i aktivnosti iz stava 2. ovog člana pismeno prijavi Upravljaču.
IV OBAVLJANJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Članom 4. Uredbe o proglašenju Spomenika prirode "Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne" utvrđen je režim zaštite II stepena. Na području na kom je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjene su sledeće aktivnosti:
1) Industrijska i individualna eksploatacija bigra i drugih mineralnih sirovina;
2) Primarna prerada i predkoncentracija mineralnih sirovina;
3) Rukovanje otrovnim hemijskim materijama, naftnim derivatima i drugim opasnim materijama na otvorenom prostoru;
4) Deponovanja primarnih i sekundarnih jalovina, komunalnog, industrijskog i drugog otpada, otpadnih materijala svih vrsta i viškova zemlje sa otkopa, kao i formiranje mrciništa i odlaganje stajskog đubriva na zaštićenom području;
5) Promena namene površine, izuzev promena koje proističu iz upravljačkih dokumenata;
6) Izgradnja industrijskih, infrastrukturnih, saobraćajnih, privrednih, hidrotehničkih i drugih objekata, čiji rad i postojanje mogu izazvati nepovoljne promene kvaliteta zemljišta, voda vazduha, živog sveta i narušiti ambijentalne vrednosti zaštićenog područja i njegove okoline;
7) Izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u vodotok i zemljište;
8) Gradnja stambenih, ekonomskih, turističkih i vikend objekata;
9) Paljenje vatre, osim na mestima određenim za tu namenu;
10) Pregrađivanje vodotoka reke Zamne, izgradnja hidrotehničkih objekata ili formiranje akumulacija, osim u slučajevima odbrane od poplave;
11) Ribolov i druge aktivnosti koje ometaju mrest, razvoj i kretanje riba, osim ribolova u naučnoistraživačke svrhe;
12) Promene postojeće morfologije terena;
13) Uništavanje, uznemiravanje, sakupljanje i preduzimanje drugih aktivnosti kojima bi se mogle ugroziti biljne i životinjske vrste zaštićene propisima Republike Srbije i međunarodnim aktima i njihova staništa;
14) Krčenje šumske vegetacije i čista seča kojima se može izazvati erozija i promena predela;
15) Postavljanje (ukucavanje) tabli i drugih obaveštenja na stablima;
16) Aktivnosti koje dovode do značajnog uznemiravanja ptica u periodu razmnožavanja (mart-jul);
17) Uništavanje gnezda ptica;
18) Unos alohtonih vrsta biljaka i životinja;
19) Aktivnosti koje mogu dovesti do oštećenja ili degradacije elemenata geonasleđa.
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih i voćarskih kultura, krmnog i industrijskog bilja, gajenje stoke, živine i pčela i primarna prerada poljoprivrednih proizvoda vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine, zaštite bilja i fito-sanitarne zaštite i ovim pravilnikom.
Na području Spomenika prirode nije dozvoljeno obrađivati zemljište na terenu sa strmim nagibom na takav način koji može izazvati ispiranje i odnošenje tla ili smanjenje njegove plodnosti.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena nije dozvoljeno preoravanje prirodnih travnjaka i unošenje invazivnih alohtonih vrsta.
Objekti za odlaganje stajskog i drugog organskog đubriva moraju zadovoljavati propise i standarde zaštite životne sredine i sanitarne zaštite izvorišta za snabdevanje vodom za piće.
Nije dozvoljeno spaljivanje organskih ostataka posle žetve useva (strnjike) odnosno korova.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, zabranjeno je deponovanje primarnih i sekundarnih jalovina, komunalnog, industrijskog i drugog otpada, otpadnih materijala svih vrsta i viškova zemlje sa otkopa, kao i formiranje mrciništa i odlaganje stajskog đubriva.
Gajenje, zaštita i korišćenje šuma vrši se u skladu sa Zakonom o šumama, propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom i ovim pravilnikom.
Gazdovanje šumama u državnoj svojini sprovodi se u skladu sa planovima razvoja šumskih područja, osnovama gazdovanja šumama, godišnjim planovima gazdovanja šumama i izvođačkim projektima za gazdovanje šumama.
Gazdovanje šumama sopstvenika vrši se na osnovu programa gazdovanja tim šumama i godišnjih planova gazdovanja za šume sopstvenika.
Na površinama koje su u II stepenu zaštite vrši se održivo gazdovanje šumama kao dobrom od opšteg interesa, kojim se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, zdravstvenog stanja i proizvodne sposobnosti, omogućava zastupljenost viših uzgojnih tipova i debljinskih razreda i kvalitet drveta, povećava očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljaka u šumskim ekosistemima, obezbeđuje zaštita šuma i uspostava šumskog reda i omogućava planska izgradnja i rekonstrukcija šumarskih objekata.
Na području Spomenika prirode zabranjeno je krčenje šumske vegetacije i čista seča kojima se može izazvati erozija i promena predela.
Na području Spomenika zabranjena je seča ili drugi oblici uklanjanja ili oštećivanja reprezentativnih stabala drveća i primeraka zaštićenih, retkih i u drugom pogledu značajnih vrsta drveća i žbunja.
Korišćenje, zaštita i uređenje voda i zaštita od štetnog dejstva voda vrše se na osnovu Zakona o vodama ("Službeni glasnik RS", br. 31/10, 93/12 i 101/16) propisa donetih na osnovu tog zakona, Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službeni glasnik RS", broj 128/14) i ovog pravilnika.
Planovi upravljanja vodama usklađuju se sa Planom upravljanja.
Upravljač i Javno preduzeće "Srbijavode" sarađuju u stvarima od zajedničkog interesa za upravljanje na području Spomenika prirode i vodnim područjem, posebno na usklađivanju dokumenata iz stava 1. ovog člana.
Na području Spomenika prirode zabranjeno je pregrađivanje vodotoka reke Zamne, izgradnja hidrotehničkih objekata ili formiranje akumulacija osim u slučajevima odbrane od poplave.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeno je industrijska i individualna eksploatacija bigra i drugih mineralnih sirovina, primarna prerada i pretkoncentracija mineralnih sirovina, pregrađivanje vodotoka reke Zamne, izgradnja hidrotehničkih objekata ili formiranje akumulacija, osim u slučajevima odbrane od poplave, ribolov i druge aktivnosti koje ometaju mrest, razvoj i kretanje riba, osim ribolova u naučnoistraživačke svrhe.
Ukoliko na području Spomenika prirode dođe do pojave pasa i mačaka bez vlasnika, ili bez kontrole vlasnika, Upravljač preduzima aktivnosti za uklanjanje istih, u skladu sa zakonskim propisima.
Uklanjanje uginulih životinja sa područja spomenika prirode organizuje opštinska uprava, u skladu sa Zakonom o veterinarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 91/05, 30/10 i 93/12).
Na području Spomenika prirode zabranjen je ribolov i bilo kakve druge aktivnosti koje ometaju mrest, razvoj i kretanje riba, osim ribolova u naučnoistraživačke svrhe, uz odobrenje Upravljača i uslove zaštite prirode.
Na području Spomenika prirode dozvoljene su planske aktivnosti na zaštiti i gajenju divljači a lov je ograničen na sanitarni odstrel divljači.
Aktivnosti lova na području Spomenika prirode obavljaju se u skladu sa Zakonom o divljači i lovstvu ("Službeni glasnik RS", br. 18/10 i 95/18 - drugi zakoni), propisa donetim na osnovu tog zakona, Uredbom i ovim pravilnikom.
VI SPORT, REKREACIJA I TURIZAM
Na području Spomenika prirode mogu se organizovati sportska takmičenja i aktivnosti rekreacije, planinarstvu, alpinizmu i speleologiji, biciklizmu i drugim oblastima ukoliko se tim aktivnostima ne oštećuju ili ugrožavaju prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine.
Za aktivnosti iz stava 1. ovog organizator pribavlja odobrenje Upravljača i plaća naknadu u skladu sa posebnim aktom koji donosi Upravljač.
Organizator je dužan da takmičenje prijavi Upravljaču najmanje 30 dana pre dana planiranog za njegov početak.
Za planirane sportske aktivnosti kod kojih se osnovano pretpostavlja mogućnost uticaja na prirodne vrednosti Zaštićenog područja i kvalitet životne sredine organizator je, na osnovu obaveštenja Upravljača, dužan da pribavi akt o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Zavod.
Na području Spomenika prirode pravna i fizička lica mogu obavljati delatnost turizma i ugostiteljstva odnosno organizovati turistička putovanja i turističku posetu i pružati usluge smeštaja, ishrane i pića u skladu sa Zakonom o turizmu ("Službeni glasnik RS", broj 17/19), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, Uredbom i ovim pravilnikom
Za obavljanje delatnosti iz stava 1. ovog člana plaća se naknada u skladu sa članom 105. Prilog 5 Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", br. 95/18, 49/19, 86/19 - usklađeni din. iznosi i 156/20 - usklađeni din. iznosi) i posebnim aktom Upravljača.
Turističke grupe i pojedinci mogu posećivati i razgledati lokalitete i površine iz obrazovnih, rekreativnih ili opštekulturnih razloga i potreba na području Spomenika prirode na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena bez pratnje Čuvara, ali su dužni da posetu prijave Upravljaču ukoliko se kreću izvan javnih puteva.
Za aktivnosti iz ovog člana Posetioci plaćaju naknadu u skladu sa članom 105. Prilogom 5 Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", br. 95/18, 49/19, 86/19 - usklađeni din. iznosi i 156/20 - usklađeni din. iznosi) i posebnim aktom Upravljača.
Korisnici područja Spomenika prirode, odnosno pravna i fizička lica koja poseduju nepokretnosti na području na kom je utvrđen režim zaštite II stepena imaju slobodan pristup do svojih nepokretnosti.
Na području Spomenika prirode zabranjena je promena namena površine, izuzev promena koje proističu iz upravljačkih dokumenata, gradnja stambenih, ekonomskih, turističkih i vikend objekata kao i paljenje vatre, osim na mestima određenim za tu namenu.
Na području Spomenika prirode ograničavaju se aktivnosti na rekonstrukciji postojećih objekata vodenica.
VII IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Izgradnja objekata i uređenje prostora na području Zaštićenog područja vrši se u skladu sa Zakonom, prostornim planom područja i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjena je:
1) izgradnja industrijskih, infrastrukturnih, saobraćajnih, privrednih, hidrotehničkih i drugih objekata, čiji je rad i postojanje mogu izazvati nepovoljne promene kvaliteta zemljišta, voda, vazduha, živog sveta i narušiti ambijentalne vrednosti zaštićenog područja i njegove okoline;
2) izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u vodotok i zemljište;
3) gradnja stambenih, ekonomskih, turističkih i vikend objekata;
4) paljenje vatre, osim mestima predviđenim za tu namenu;
5) pregrađivanje vodotoka reke Zamne, izgradnja hidrotehničkih objekata ili formiranje akumulacija, osim u slučajevima odbrane od poplava;
6) promena postojeće morfologije terena;
7) krčenje šumske vegetacije i čista seča kojima se može izazvati erozija i promena predela;
8) postavljanje (ukucavanje) tabli i drugih obaveštenja na stablima.
Na području na kojem je utvrđen režim zaštite II stepena ograničavaju se sledeće aktivnosti: izgradnja objekata i izvođenje radova, odnosno infrastrukturno opremanje, koje je u funkciji prezentacije i zaštite prirodnog dobra (rekonstrukcija i uređenje postojećih staza i puteva, privatnih površina i dr, osim za vodoprivredne aktivnosti, rekonstrukcija postojećih objekata vodenica i izvođenje hitnih i neophodnih sanacionih šumskih radova nakon akcidentnih situacija prilikom vetroloma, vetroizvala, požara, kalamiteta insekata, aktivnosti na uklanjanju alohtonih vrsta flore i faune.
Planirane radove na izgradnji objekata u uređenju prostora, nosilac radova odnosno investitor dužan je da pismeno prijavi Upravljaču, u skladu sa članom 57. stav 5. Zakona.
Prijava iz stava 1. ovog člana sadrži osnovne podatke o investitoru, vrsti i obimu planiranih radova, lokaciji i vlasništvu na nepokretnostima.
Upravljač će u roku od 15 dana od dana podnošenja prijave dostaviti investitoru pisano obaveštenje o tome da li su radovi Zakonom i Uredbom dozvoljeni, sa uputstvom šta dalje treba da radi kako bi pribavio akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Investitor je dužan da jedan primerak prijave početka gradnje objekata iz člana 148. Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - odluka US, 24/11, 121/12, 42/13 - odluka US, 50/13 - odluka US, 98/13 - odluka US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19, dr. zakon i 9/20) dostaviti i upravljaču, uz prijavu, u kojoj navodi planiranu dinamiku radova, investitor prilaže akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Za manje montažne objekte privremenog karaktera na zemljištu u javnoj svojini iz člana 146. Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - odluka US, 24/11, 121/12, 42/13 - odluka US, 50/13 - odluka US, 98//13 - odluka US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 - dr. zakon i 9/20), čije postavljenje i uklanjanje obezbeđuje i uređuje lokalna samouprava potrebna je saglasnost Upravljača.
Na osnovu odredbi Zakona o planiranju i izgradnji koje se odnose na objekte i radove za koje se ne izdaje građevinska dozvola i na osnovu akta kojim Vlada, shodno članu 35. stav 11. Zakona bliže propisuje režime zaštite, postupak i način njihovog određivanja i objekte, radove i aktivnosti koji su zabranjeni ili ograničeni, Upravljač će utvrditi i na pogodan način objaviti spisak radova na izgradnji objekata i uređenju prostora koji Investitor nije dužan da prijavi Upravljaču.
VIII ODRŽAVANJE ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće i upravljanje otpadom na području Spomenika prirode vrši se u skladu sa Zakonom, Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10, 14/16 i 95/18 - dr. zakon) propisima donetim na osnovu tog zakona, drugim zakonima i propisima koji se odnose na otpadne materije, Uredbom i ovim pravilnikom.
Na području Spomenika prirode je zabranjeno:
- deponovanje primarnih i sekundarnih jalovina, komunalnog, industrijskog i drugog otpada, otpadnih materijala svih vrsta i viškova zemlje sa otkopa, kao i formiranje mrciništa i odlaganje stajskog đubriva na zaštićenom području;
- rukovanje otrovnim hemijskim materijama, naftnim derivatima i drugim opasnim materijama na otvorenom prostoru i količinama na način koji može prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda i izazvati trovanje i druge nepovoljne posledice po biljni i životinjski svet,
- izgradnja septičkih jama propusnog tipa i svako ispuštanje otpadnih i osočnih voda u vodotok i zemljište,
- skladištenje stajskog đubriva na način koji narušava životnu sredinu, lepotu prirodnih predela, naseljenih mesta i okoline nepokretnih kulturnih dobara.
Na području, na kojem je utvrđen režim zaštite II stepena ograničavaju se aktivnosti transporta neopasnog otpada.
Regionalni i lokalni planovi upravljanja otpadom usklađuju se sa Uredbom i Planom upravljanja Spomenikom prirode.
Svako je dužan da sakuplja i odlaže otpatke koje stvara na mesta koja su posebno uređena odnosno opremljena i obeležena za te namene.
Upravljač će postaviti odgovarajuću opremu, odnosno kante, korpe ili kese za privremeno odlaganje čvrstih otpadaka na delovima područja Spomenika prirode koja su predmet obilaska i razgledanja Posetilaca i organizovati njihovo pražnjenje i odvoženje.
Upravljač će inicirati saradnju sa komunalnim službama teritorijalno nadležnih jedinica lokalne samouprave u oblasti održavanja čistoće kroz organizovano postavljanje i redovno pražnjenje kontejnera za smeće u delovima područja Spomenika prirode.
IX OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač u roku utvrđenim Uredbom i na način propisan zakonom, obeležava Spomenik prirode kao zaštićeno područje tablama, propisanog izgleda i sadržaja, a granice Spomenika prirode obeležava propisanim oznakama.
Upravljač postavlja i druge table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Spomenika prirode.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao i njihovo zaklanjanje odnosno maskiranje drugim objektima.
Na području Spomenika prirode nije dozvoljeno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih panoa bez saglasnosti Upravljača.
Za postavljanje službenih tabli i drugih oznaka koje su utvrđene propisima iz oblasti turizma, saobraćaja i javnih puteva, vodoprivrede i energetike nije potrebno pribavljanje saglasnosti Upravljača.
Za postavljanje i držanje tabli i panoa iz stava 2. ovog člana Upravljač može naplatiti naknadu u skladu sa posebnim aktom.
Dozvoljeno je fotografisanje i snimanje tonskih i video zapisa i filmova na području Spomenika prirode.
Za radnje iz stava 1. ovog člana koje se vrše u komercijalne svrhe potrebno je pribaviti saglasnost Upravljača i za njih se plaća naknada u skladu sa posebnim aktom Upravljača.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 2. ovog člana organizator snimanja, odnosno zainteresovano lice prijavljuje planirane aktivnosti snimanja Upravljaču najkasnije 15 dana pre početka planiranih aktivnosti.
Za aktivnosti fotografisanja i snimanja zainteresovano lice će prema potrebi i obaveštenju Upravljača pribaviti akt o uslovima i merama zaštite prirode.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost ukoliko je utvrđen značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje fotografija, tonskih i video zapisa i filmova u komercijalne svrhe, osim igranih filmova, dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
X ISTRAŽIVAČKI I OBRAZOVNI RAD
Na području Spomenika prirode dozvoljeno je vršiti naučna i primenjena istraživanja i obrazovne aktivnosti u prirodi u skladu sa zakonima i propisima koji uređuju oblast naučnih i primenjenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti i ovim pravilnikom.
Istraživanja i obrazovne aktivnosti iz stava 1. ovog člana dopušteno je obavljati na način da se ne izazovu nepovoljne promene ili dovedu do uništenja prirodnih vrednosti ili zagađenja životne sredine na području Spomenika prirode.
Pravno ili fizičko lice koje vrši istraživanja dužno je da pre početka planiranih radova i aktivnosti podnese prijavu Upravljaču. Prijava sadrži merodavne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, metodama i sredstvima istraživanja, opremi i alatima, rukovodiocu i učesnicima istraživanja, kao i ostale podatke od značaja za tu vrstu istraživanja. U prijavi se mogu navesti i usluge koje se traže od Upravljača.
Uz prijavu istraživanja prilaže se akt o uslovima i merama zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Uz prijavu istraživanja prilaže se i dozvola nadležnog ministarstva, kada se radi o ribolovu u naučno-istraživačke svrhe, istraživanjima strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta, speleološkim i slično, odnosno drugog ministarstva, kada se radi o geološkim i drugim istraživanjima za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole nadležnog organa.
Upravljač će u roku ne dužem od sedam dana od dana prijema prijave podnosiocu prijave izdati saglasnost za izvođenje radova i aktivnosti iz stava 1. ovog člana. Saglasnost naročito sadrži: uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode, uputstvo o poštovanju pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove (ako ih ima) u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje Čuvara ili drugog lica, kao i mogućnost i uslove pružanja traženih usluga.
Istraživanja iz stava 1. ovog člana zabranjeno je vršiti bez pribavljene saglasnosti Upravljača.
Upravljač može u postupku izdavanja saglasnosti odrediti drugo vreme za početak radova i aktivnosti od onog koje je navedeno u prijavi ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost i zdravlje ljudi, o čemu obaveštava podnosioca prijave prilikom izdavanja saglasnosti.
Upravljač iz razloga navedenih u stavu 1. ovog člana, kao i usled nepoštovanja propisanih uslova i pravila ponašanja od strane lica koja vrše istraživanje može istraživaču pismeno naložiti prekid radova i aktivnosti.
O istraživanjima u oblastima šumarstva, poljoprivrede i pedologije, hidrologije, klimatologije i meteorologije, životne sredine, turizma, saobraćaja, energetike, prostornog i urbanističkog planiranja, demografije, kulturnih dobara i u drugim oblastima za koje se po pravilu ne pribavlja saglasnost Upravljača, potrebno je da nosilac istraživanja blagovremeno pismeno obavesti Upravljača.
Obaveštenje sadrži istu vrstu podataka kao i prijava istraživanja.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pružiti pismeni odgovor podnosiocu obaveštenja da je upoznat sa planiranim istraživanjima, mogućnostima pružanja traženih usluga i pomoći, dati preporuke u vezi poštovanja pravila unutrašnjeg reda i uputiti podnosioca obaveštenja na eventualnu obavezu pribavljanje akta o uslovima zaštite prirode.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi ukoliko se o njima ne obavesti Upravljač.
Obrazovne aktivnosti na području Spomenika prirode koje zahtevaju boravak na lokalitetima kojima upravlja Turistička organizacija opštine Negotin kao što su škola u prirodi, terenska nastava, seminari i stručne ekskurzije i sl. potrebno je pismeno prijaviti Upravljaču najkasnije sedam dana pre početka aktivnosti.
Aktivnosti iz stava 1. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti. Prijava nameravanih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, organizatoru i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
Upravljač će najkasnije u roku od tri dana od dana prijema prijave pismeno obavestiti podnosioca prijave o prijemu prijave, eventualnim posebnim uslovima zaštite prirode i životne sredine prilikom obavljanja aktivnosti, kao i o mogućnostima i uslovima pružanja traženih usluga ili pomoći.
U roku od 15 dana po završetku terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti, nosilac istraživanja, odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan je da obavesti Upravljača u roku od 15 dana, kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču.
Onome ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1. odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja, odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Sprovođenje pravila unutrašnjeg reda obezbeđuje i neposredni nadzor na području Spomenika prirode obezbeđuje upravljač, preko čuvara zaštićenog područja (u daljem tekstu: čuvar).
Čuvar kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda u zaštićenom području i obavlja druge poslove u skladu sa zakonom i aktom upravljača.
Broj Čuvara na području Spomenika prirode utvrđuje se aktom o sistematizaciji na osnovu karakteristika područja, u skladu sa članom 3. Pravilnika o uslovima koje mora da ispunjava upravljač zaštićenog područja ("Službeni glasnik RS", broj 85/09).
Rad Čuvarske službe organizuje se na terenu na način da Čuvar vrši neposredni nadzor i kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda.
Za vreme službe, čuvar nosi službenu odeću, znak zaštite prirode i znak zaštićenog područja koje čuva i može nositi oružje koje odredi upravljač, u skladu sa zakonom.
Čuvar ima status službenog lica.
Čuvar je odgovoran za unutrašnji red na teritoriji Spomenika prirode.
Čuvar svakodnevno vrši obilazak teritorije Spomenika prirode.
Čuvar za vreme službe može nositi oružje.
Vrstu, uslove i pravila nošenja i upotrebe i način čuvanja oružja utvrđuje Upravljač u skladu sa zakonom koji uređuje.
Čuvar poseduju službenu legitimaciju kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa zakonom.
Čuvar je dužan da prilikom vršenja odgovarajućih službenih radnji prethodno pokaže službenu legitimaciju.
Službenu legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač na obrascu koji propisuje Ministarstvo.
O izdatim legitimacijama Upravljač vodi evidenciju.
Čuvar koji je prestao da vrši čuvarsku službu, dužan je da službenu legitimaciju u roku od tri dana od dana prestanka službe preda Upravljaču.
U slučaju gubitka ili težeg oštećenja službene legitimacije Čuvar je dužan da o tome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili teško oštećena legitimacija oglašava se nevažećom u "Službenom glasniku Republike Srbije" i briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija.
Kada čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je posetilac, odnosno korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) izvrši pregled svih vrsta vozila, plovnih objekata i tovara;
3) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda upravljaču zaštićenog područja radi čuvanja;
4) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica;
5) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija, za čiji je pregled potreban sudski nalog.
U vršenju čuvarske službe, dužnost Čuvara je da:
1) prati kretanje i aktivnosti posetilaca i drugih korisnika u zaštićenom području, posebno transport građevinskog materijala i izgradnju objekata, korišćenje mineralnih sirovina, šuma, flore i faune uključujući divljač i ribe, upotrebu motornih vozila i plovila, postavljanje objekata na vodi, ulazak u zone i objekte u kojima je poseta zabranjena ili ograničena, loženje vatre na otvorenom, odlaganje otpada, odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija;
2) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta, kao i drugih vrednosti zaštićenog područja;
3) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom;
4) pruža podatke, pomoć i usluge posetiocima i drugim licima pri obilasku i razgledanju zaštićenog područja, naučnim istraživanjima i obrazovnim aktivnostima;
5) sarađuje sa korisnicima prirodnih resursa u zaštićenom području;
6) sarađuje sa nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima u zaštićenom području u cilju zaštite prirode;
7) sarađuje sa drugom čuvarskom službom, inspekcijskom službom i organom unutrašnjih poslova;
8) obavlja i ostale poslove u skladu sa zakonom i aktima Upravljača.
Kada čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je posetilac, odnosno korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) izvrši pregled svih vrsta vozila, plovnih objekata i tovara;
3) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda upravljaču zaštićenog područja radi čuvanja;
4) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica;
5) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija, za čiji je pregled potreban sudski nalog.
Kada utvrdi radnju učinjenu suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, čuvar sastavlja zapisnik.
Sadržaj zapisnika ili opis koji se unosi u zapisnik je saopštavanje onog što je zatečeno, nađeno, utvrđeno ili na drugi način pribavljeno i konstatovano.
U sadržaj se obavezno unose:
- podaci o izvršiocima nedozvoljene radnji, a ako je izvršilac nepoznat to se konstatuje uz osnovanu pretpostavku o mogućem izvršiocu,
- način i vreme izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena,
- podaci o svedocima i drugim raspoloživim dokazima ako postoje,
- nastala šteta, dokumentovana što preciznijim podacima i fotografijama ili video zapisom,
- podaci o oduzetim predmetima i sredstvima.
Zapisnik se sastavlja u onolikom broju primeraka koliko zahteva konkretna situacija.
Ukoliko kontrolisano lice potpiše zapisnik, jedan primerak zapisnika uručuje se njemu, a ako je kontroli prisutna i neka druga zainteresovana strana, jedan primerak zapisnika uručuje se i njoj.
Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz ovog člana u skladu sa zakonom.
O privremeno oduzetim predmetima iz člana 56. ovog pravilnika, Čuvar izdaje potvrdu sa tačnim podacima o vrsti, broju i količini privremeno oduzetih predmeta.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta, i preduzima radnje za dalje postupanje sa primercima oduzetih i nađenih životinjskih ili biljnih vrsta, minerala, kristalnih tvorevina, fosilnih ostataka i artefakata, uključujući njihovo zbrinjavanje do okončanja postupka.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi evidenciju sa podacima o vrsti, broju, količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i Čuvaru koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar u vršenju službe postupa stručno, autoritativno i odgovorno, u skladu sa ovlašćenjima koja ima, vodeći posebno računa o ugledu Upravljača.
Čuvar je posebno dužan da potpuno i detaljno poznaje rejon koji mu je poveren na čuvanje, kao i da čuva i obnavlja granične oznake, informativne table, putokaze i druge oznake.
Čuvar vodi dnevnik, odnosno evidenciju dnevnih aktivnosti, čiji sadržaj propisuje Upravljač.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje ministarstvo.
Upravljač sam organizuje ili na drugi način obezbeđuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština Čuvara.
Na osnovu zapisnika i obaveštenja Čuvara o učinjenoj zabranjenoj, odnosno protivpravnoj radnji Upravljač shodno stečenim okolnostima, vrsti dela i statusu počinioca podnosi odgovarajuću prijavu ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, samostalno ili preko nadležnih organa.
Na području Spomenika prirode planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara ("Službeni glasnik RS", br. 111/09, 20/15, 87/18 i 87/18 - dr. zakon).
Upravljač donosi Plan zaštite od požara za područje Spomenika prirode shodno članu 47. Zakona o zaštiti od požara ("Službeni glasnik RS", br. 111/09, 20/15, 87/18 i 87/18 - dr. zakoni) i odredbama Uredbe o razvrstavanju objekata, delatnosti i zemljišta u kategorije ugroženosti od požara ("Službeni glasnik RS", broj 76/10).
Planom i Programom upravljanja Spomenika prirode utvrđuju se prioritetni, odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Upravljač će na pogodan način objaviti odnosno javno istaknuti izvode iz planova zaštite od požara, sa osnovnim pravilima protivpožarne zaštite i postaviti odgovarajuće oznake na terenu.
XIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Nadzor nad primenom ovog pravilnika vrši Ministarstvo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", uz prethodno pribavljenu saglasnost Ministarstva.