PRAVILNIKO USLOVIMA I NAČINU UTVRĐIVANJA I PROVERE IDENTITETA FIZIČKOG LICA KORIŠĆENJEM SREDSTAVA ELEKTRONSKE KOMUNIKACIJE ("Sl. glasnik RS", br. 69/2021) |
Ovim pravilnikom uređuju se uslovi i način utvrđivanja i provere identiteta stranke koja je fizičko lice, zakonskog zastupnika te stranke, stranke koja je preduzetnik i fizičkog lica koje je zastupnik stranke koja je pravno lice - korišćenjem sredstava elektronske komunikacije i bez obaveznog fizičkog prisustva lica čija se identifikacija vrši kod obveznika (u daljem tekstu: video-identifikacija).
Pojedini pojmovi u smislu ovog pravilnika imaju sledeće značenje:
1) obveznik označava lice nad kojim Komisija za hartije od vrednosti (u daljem tekstu: Komisija) vrši nadzor u vezi sa primenom zakona kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, a obuhvata banke, kada se radi o depozitarima i poslovima ovlašćene banke, društva za upravljanje investicionim fondovima i brokersko-dilerska društva, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržište kapitala, zakonom kojim se uređuje preuzimanje akcionarskih društva i zakonom kojim se reguliše poslovanje investicionih fondova, društvo za reviziju i samostalnog revizora u skladu sa zakonom kojim se uređuje delatnost revizora i pružaoce usluga povezanih s digitalnom imovinom koji pružaju usluge povezane s digitalnim tokenima, u skladu sa zakonom kojim se uređuje digitalna imovina;
2) stranka označava fizičko lice i preduzetnika koji, u skladu sa zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, vrše transakciju ili uspostavljaju poslovni odnos sa obveznikom, zatim zakonskog zastupnika fizičkog lica koji u ime tog obveznika vrši transakciju ili uspostavlja poslovni odnos sa obveznikom, kao i fizičko lice koje je zastupnik pravnog lica i koje u ime tog pravnog lica vrši transakciju ili uspostavlja poslovni odnos sa obveznikom;
3) lični dokument jeste važeća isprava s fotografijom koju je izdao nadležni organ (npr. lična karta ili pasoš);
4) zaštitni elementi su elementi ličnog dokumenta čija je svrha smanjenje rizika od falsifikovanja ili neovlašćene ili izmene tog dokumenta (npr. mikrotekst, optički promenljive boje, gijoš elementi (franc. guilloche), difrakcioni optički promenljiv element, reljefni elementi, MLI zona).
II USLOVI ZA SPROVOĐENJE VIDEO-IDENTIFIKACIJE
Organizacioni, kadrovski i tehnički uslovi
Video-identifikaciju može da sprovodi samo zaposleni kod obveznika koji je prošao posebnu obuku za sprovođenje postupka video-identifikacije (u daljem tekstu: zaposleni).
Obveznik je dužan da utvrdi program obuke iz stava 1. ovog člana, koji obuhvata najmanje sledeće:
1) upoznavanje sa odredbama zakona kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma i relevantnim podzakonskim aktima donetim na osnovu tog zakona, kao i sa odredbama zakona kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti;
2) upoznavanje sa zaštitnim elementima i načinom utvrđivanja autentičnosti ličnih dokumenata;
3) upoznavanje s načinom sprovođenja postupka video-identifikacije u skladu sa ovim pravilnikom.
Tokom vršenja procesa video-identifikacije pristup prostoriji u kojoj se sprovodi video-identifikacija mora biti kontrolisan i ograničen na zaposlene s dozvolom pristupa, uz obavezan video-nadzor.
Video identifikacija se sprovodi u realnom vremenu i bez prekida.
Obveznik je dužan da obezbedi tehnička rešenja koja omogućuju prenos slike i zvuka u realnom vremenu (prenos uživo) i potpuno šifrovanje komunikacije između stranke i obveznika (engl. end-to-end encryption).
Tehnička rešenja iz stava 2. ovog člana moraju da obezbede i visok kvalitet prenosa slike i zvuka, povezanost sa izvorom tačnog vremena, kao i neprekidno snimanje celog postupka video-identifikacije (video-zvučni zapis).
Obveznik može u postupku video-identifikacije koristiti i testirana i potvrđena tehnička rešenja čija je svrha da pruže pomoć zaposlenom pri utvrđivanju autentičnosti ličnog dokumenta, ne dovodeći time u pitanje obaveze zaposlenog iz čl. 9. do 11. ovog pravilnika.
U postupku video-identifikacije mogu se koristiti samo lični dokumenti koji sadrže zaštitne elemente i mašinski čitljivu zonu.
Obveznik ne može da utvrđuje i proverava identitet stranke, odnosno lica u postupku video-identifikacije u sledećim slučajevima:
1) ako je obveznik, na osnovu analize rizika od pranja novca i finansiranja terorizma izrađene u skladu s propisima kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, prethodno svrstao fizičko lice, preduzetnika ili pravno lice u kategoriju visokog rizika od pranja novca i finansiranja terorizma;
2) ako je pravno lice koje uspostavlja poslovni odnos ili vrši transakciju of-šor pravno lice;
3) ako se u vlasničkoj strukturi pravnog lica koje uspostavlja poslovni odnos ili vrši transakciju javlja of-šor pravno lice;
4) ako je lice koje uspostavlja poslovni odnos ili vrši transakciju iz države koja ima strateške nedostatke u sistemu sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma.
Obveznik je dužan da pre otpočinjanja postupka video-identifikacije pribavi izričitu saglasnost stranke na ceo postupak video-identifikacije, a naročito na snimanje slike i zvuka i čuvanje snimljenog materijala (video-zvučnog zapisa) u skladu sa zakonom.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana mora biti snimljena (video zvučni zapis). Zaposleni je dužan da stranku prethodno obavesti o obavezi pribavljanja saglasnosti iz stava 1. ovog člana i o tome da će se i davanje te saglasnosti video i zvučno snimati.
III POSTUPAK VIDEO-IDENTIFIKACIJE
Utvrđivanje autentičnosti ličnog dokumenta
Zaposleni je dužan da utvrdi autentičnost ličnog dokumenta proverom zaštitnih elemenata koji se mogu vizuelno prepoznati na svetlu, odnosno pri pomeranju dokumenta (npr. optički promenljive boje, difrakcioni optički promenljiv element, MLI zona) i koje lični dokument te vrste treba da sadrži. U tu svrhu zaposleni može tražiti od stranke da pred kamerom okrene lični dokument u određenom smeru, da pomera lični dokument i/ili da pokrije rukom njegov određeni deo.
Zaposleni je dužan da utvrdi da lični dokument sadrži podatke koje lični dokument te vrste treba da sadrži, i to:
1) podatke o stranci: ime, prezime, datum i mesto rođenja, kao i jedinstveni matični broj građana za državljane Republike Srbije;
2) biometrijske podatke o stranci: fotografiju, kao i otisak prsta i/ili potpis;
3) podatke o ličnom dokumentu: broj ličnog dokumenta, datum izdavanja s rokom važenja, mesto izdavanja i naziv izdavaoca ličnog dokumenta;
4) podatke o prebivalištu, odnosno boravištu stranke, osim ako ove podatke nije moguće utvrditi neposrednim (vizuelnim) uvidom u lični dokument, u kom slučaju se ti podaci utvrđuju u skladu s članom 19. ovog pravilnika.
Zaposleni utvrđuje da li raspored podataka iz stava 1. ovog člana na ličnom dokumentu, kao i broj, veličina i font karaktera odgovaraju toj vrsti ličnog dokumenta. Zaposleni je naročito dužan da proveri ispravnost broja ličnog dokumenta (vrstu, broj i raspored karaktera, kao i mesto na ličnom dokumentu).
Rok važenja ličnog dokumenta mora odgovarati datumu njegovog izdavanja i mora biti određen u skladu s propisima.
Zaposleni proverava da li je lični dokument oštećen i/ili izmenjen, kao i da li je fotografija naknadno dodata (npr. zalepljena, pričvršćena).
Utvrđivanje identiteta stranke
Identitet stranke utvrđuje se upoređivanjem fizičkog izgleda stranke s fotografijom iz ličnog dokumenta.
Zaposleni upoređuje fizički izgled stranke i fotografiju iz ličnog dokumenta i sa datumom rođenja stranke koji je naveden u ličnom dokumentu, kako bi se uverio u starost stranke.
Podatke iz ličnog dokumenta zaposleni upoređuje i sa informacijama koje mu je stranka pružila tokom razgovora. U tu svrhu zaposleni može tražiti od stranke da mu saopšti neki od podataka koji su navedeni u ličnom dokumentu a koje bi stranka nesumnjivo morala da zna (npr. svoj datum rođenja).
Zaposleni procenjuje da li su odgovori stranke na postavljena pitanja ubedljivi, smisleni i dosledni.
Razgovor zaposlenog sa strankom obavlja se na srpskom jeziku ili na engleskom jeziku.
Razgovor sa strankom na engleskom jeziku može da obavlja samo zaposleni za koga je, u skladu sa procedurom propisanom unutrašnjim aktima obveznika, utvrđeno da je njegovo znanje engleskog jezika na naprednom nivou (npr. posedovanje odgovarajućeg sertifikata, polaganje odgovarajućeg testa jezika i sl.).
Obveznik je dužan da unutrašnjim aktima utvrdi smernice za razgovor zaposlenog sa strankom, u skladu sa ovim pravilnikom.
Ako u ime fizičkog lica poslovni odnos uspostavlja, odnosno transakciju vrši zakonski zastupnik - zaposleni je dužan da utvrdi i identitet zastupanog lica u skladu s propisima kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma.
U slučaju iz stava 1. ovog člana, zaposleni je dužan da od stranke - zakonskog zastupnika fizičkog lica zatraži da pred kamerom pokaže i lični dokument zastupanog lica, odnosno drugu službenu ispravu na osnovu koje se utvrđuje identitet tog lica, kao i javnu ispravu kojom se dokazuje svojstvo njegovog zakonskog zastupnika.
Lični dokument iz stava 2. ovog člana mora da ispunjava uslove iz člana 6. ovog pravilnika, a njegovu autentičnost zaposleni utvrđuje u skladu s članovima 9. do 11. ovog pravilnika.
Ako obveznik već poseduje određene podatke o stranci, zaposleni upoređuje te podatke s podacima koje je pribavio u toku postupka video-identifikacije.
Potvrđivanje identiteta stranke
Obveznik je dužan da obezbedi potvrdu identiteta stranke u toku postupka video-identifikacije korišćenjem jednokratne lozinke (engl. One Time Password - OTP).
Jednokratnu lozinku iz stava 1. ovog člana obveznik stranci dostavlja na broj telefona koji će stranka koristiti za komunikaciju sa obveznikom u vezi s poslovnim odnosom koji s njim uspostavlja, odnosno transakcijom koju vrši u skladu sa ovim pravilnikom, a koji stranka navede tokom razgovora sa zaposlenim. Stranci - zastupniku pravnog lica obveznik dostavlja jednokratnu lozinku na broj telefona koji će zastupnik koristiti za komunikaciju sa obveznikom u vezi s poslovnim odnosom koji u ime zastupanog pravnog lica s njim uspostavlja, odnosno transakcijom koju vrši u skladu sa ovim pravilnikom, a koji zastupnik navede tokom razgovora sa zaposlenim. Obveznik je dužan da obezbedi da vremensko važenje jednokratne lozinke bude ograničeno na period koji je potreban za potvrđivanje identiteta stranke.
Obveznik je dužan da obezbedi da snimanje čuvanje zapisa o potvrdi identiteta stranke iz ovog člana bude u skladu sa propisima.
Postupak video-identifikacije može se završiti samo ako je identitet stranke potvrđen u skladu sa članom 17. ovog pravilnika.
Obveznik je dužan da, pre uspostavljanja poslovnog odnosa sa strankom čiji je identitet utvrđen u skladu sa ovim pravilnikom, pribavi i kopiju ličnog dokumenta koji je stranka koristila u ovom postupku, kao i kopije dokumenata iz člana 15. stav 2. ovog pravilnika, koje čuva u skladu sa zakonom.
Ako iz kopije ličnog dokumenta stranke iz stava 1. ovog člana nije moguće pribaviti podatak o prebivalištu, odnosno boravištu stranke ili drugi podatak propisan zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, obveznik je dužan da pribavi i očitan izvod ličnog dokumenta stranke, odnosno kopiju druge službene isprave koja sadrži taj podatak (npr. saobraćajne dozvole ili rešenja o utvrđivanju poreza na imovinu), a ako iz objektivnih razloga podatak koji nedostaje nije moguće pribaviti na taj način - taj podatak se pribavlja neposredno od stranke.
Neposrednim pribavljanjem iz stava 2. ovog člana smatra se usmeno pribavljanje podataka iz tog stava u toku postupka video-identifikacije, uz dostavljanje kopije dokumenta ili drugog dokaza kojim se potvrđuje taj podatak pre uspostavljanja poslovnog odnosa, odnosno izvršenja transakcije iz stava 1. ovog člana (npr. račun za telefon ili komunalne usluge koji sadrži taj podatak ili izjava stranke data pod punom materijalnom i krivičnom odgovornošću).
V SNIMANJE POSTUPKA I ČUVANJE SNIMKA
Obveznik je dužan da obezbedi neprekidno snimanje celog postupka video-identifikacije (video-zvučni zapis), uključujući saglasnost stranke iz člana 8. ovog pravilnika. Na tom snimku sve vreme moraju u potpunosti biti vidljivi lice stranke i lice zaposlenog koji sprovodi postupak video-identifikacije, kao i datum i vreme snimanja.
Snimak iz stava 1. ovog člana je sastavni deo dosijea stranke i obveznik je dužan da ga čuva na način i u rokovima propisanim zakonima kojima se uređuju sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma i zaštita podataka o ličnosti.
Postupak video-identifikacije obavezno mora da se prekine u sledećim slučajevima:
1) ako nije moguće obezbediti neprekidan prenos slike i zvuka (npr. zbog kratkotrajnog nestanka slike i/ili zvuka ili zamrzavanja slike) ili prenos visokog kvaliteta (npr. slika nije oštra i jasna, nedostaju boje, pojavljuju se linije na ekranu i/ili šum);
2) ako je prostorija u kojoj se stranka nalazi u toku postupka slabo osvetljena ili je u toj prostoriji buka, usled čega nije moguće utvrditi autentičnost ličnog dokumenta ili identitet stranke ili nije moguće razgovetno čuti glasove stranke i zaposlenog tokom postupka video-identifikacije;
3) ako se u toku postupka pojavi bilo kakva sumnja u autentičnost ličnog dokumenta i/ili identitet stranke;
4) ako zbog drugih smetnji u komunikaciji, prenosu slike i/ili zvuka ili zbog drugih okolnosti zaposleni ne može da utvrdi autentičnost ličnog dokumenta ili identitet stranke.
Identitet stranke koja je učestvovala u postupku koji je prekinut na osnovu stava 1. ovog člana utvrđuje se uvidom u lični dokument stranke uz njeno obavezno fizičko prisustvo kod obveznika u skladu sa zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, identitet stranke iz tog stava može se utvrditi i u novom postupku video-identifikacije, osim u slučaju iz stava 1. odredba pod 3) ovog člana, ali samo ako je prethodni postupak prekinut zbog okolnosti koja se može otkloniti (npr. tehnički problemi) i tek po otklanjanju te okolnosti. Novi postupak sprovodi se kao da prethodnog nije ni bilo, te je obveznik dužan da ponovo pribavi saglasnost stranke u skladu s članom 8. ovog pravilnika.
Obveznik je dužan da, u skladu s procenom rizika od pranja novca i finansiranja terorizma, unutrašnjim aktima utvrdi najveći mogući broj neuspešnih pokušaja sprovođenja postupka video-identifikacije nakon kojih se identitet stranke mora utvrditi u skladu sa stavom 2. ovog člana.
VII POVERAVANJE POSLOVA VIDEO-IDENTIFIKACIJE TREĆEM LICU
Ako je obveznik poverio utvrđivanje i proveru identiteta stranke trećem licu, u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma koje se odnose na poveravanje vršenja pojedinih radnji i mera poznavanja i praćenja stranke trećem licu - to treće lice može da utvrđuje i proverava identitet stranke u postupku video-identifikacije u skladu sa ovim pravilnikom, ali samo pod uslovom da to treće lice inače sprovodi postupak video-identifikacije u skladu sa zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma.
Na poveravanje iz stava 1. ovog člana primenjuju se i odgovarajući propisi kojima se uređuje poslovanje obveznika iz tog stava koji se odnose na poveravanje poslova trećim licima.
VIII OBAVEŠTAVANJE I NADZOR KOMISIJE
Obveznik koji namerava da strankama ponudi mogućnost video-identifikacije u skladu sa ovim pravilnikom dužan je da o tome obavesti Komisiju najmanje 30 dana pre dana početka pružanja te mogućnosti i da joj uz to obaveštenje dostavi dokumentaciju kojom dokazuje da su ispunjeni uslovi za sprovođenje postupka video identifikacije utvrđeni ovim pravilnikom, i to:
1) dokaz da su zaposleni kod obveznika koji će sprovoditi postupak video-identifikacije obučeni u skladu s članom 3. ovog pravilnika;
2) spisak svih država (uključujući Republiku Srbiju) - izdavalaca ličnih dokumenata za čije utvrđivanje autentičnosti su zaposleni kod obveznika prošli posebnu obuku, sa odgovarajućim dokazom o tome koji je izdalo ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove ili drugi prihvatljiv organizator obuke (za lične dokumente Republike Srbije), odnosno nadležni strani organ;
3) dokaz da je za zaposlenog iz člana 14. stav 2. ovog pravilnika utvrđeno da je njegovo znanje engleskog jezika na naprednom nivou - ukoliko će se video-identifikacija kod obveznika sprovoditi i na engleskom jeziku;
4) dokaz da obveznik raspolaže odgovarajućim prostorijama za sprovođenje postupka video-identifikacije, u skladu sa članom 4. ovog pravilnika;
5) dokaz da obveznik raspolaže tehničkim rešenjima iz člana 5. ovog pravilnika;
6) unutrašnje akte iz člana 24. ovog pravilnika.
Ako obveznik poverava poslove video-identifikacije u skladu s članom 22. ovog pravilnika, dužan je i da Komisiji dostavi odluku o poveravanju tih poslova, koja sadrži podatke o poslovnom imenu i sedištu lica kome se ti poslovi poveravaju.
U obaveštenju iz stava 1. ovog člana obveznik je dužan da navede da li mogućnost video-identifikacije namerava da ponudi svim strankama u smislu ovog pravilnika ili samo određenoj kategoriji lica (npr. da mogućnost video-identifikacije ponudi stranci koja je fizičko lice, ne i preduzetnicima i pravnim licima).
Rok iz stava 1. ovog člana računa se od dana dostavljanja uredne dokumentacije.
Komisija na svojoj internet prezentaciji objavljuje listu obveznika koji su dostavili obaveštenje i urednu dokumentaciju iz st. 1. i 2. ovog člana.
Obveznik člana 23. stav 1. ovog pravilnika dužan je da unutrašnjim aktima obuhvati sprovođenje postupka video-identifikacije i primenu drugih odredaba ovog pravilnika, i od dana dostavljanja obaveštenja iz tog stava.
Ako kod obveznika utvrdi nepravilnosti u sprovođenju postupka video-identifikacije, Komisija može - pored drugih mera utvrđenih zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma i drugim propisima - naložiti obvezniku da obustavi sprovođenje postupaka video-identifikacije.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".