UREDBAO PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE "KOVAČEVIĆA PEĆINA" ("Sl. glasnik RS", br. 75/2021) |
Kovačevića pećina, sa neposrednom okolinom ulaza u pećinu i zaleđem, u zapadnoj Srbiji, proglašava se zaštićenim područjem velikog značaja, odnosno II kategorije kao spomenik prirode, pod imenom "Kovačevića pećina" (u daljem tekstu: Spomenik prirode "Kovačevića pećina").
Spomenik prirode "Kovačevića pećina" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja, u izvornom obliku, reprezentativnog primera prostranog, horizontalnog, vijugavog i razgranatog podzemnog oblika karstnog reljefa razvijenog u krečnjacima paleozojske starosti (karbon), koji se sastoji iz četiri jedinstvene celine: Ulaznog dela (sa dva otvora), Glavnog kanala, Kanala sa kadama i Blatnog kanala, ukupne poznate dužine 985 m, kao i očuvanja elemenata geodiverziteta u vidu atraktivnog pećinskog nakita i biodiverziteta, koji se ogleda u prisustvu sedam rodova fosilne faune (različitih rodova sisara, pleistocenske i recentne starosti, od kojih je najznačajniji pećinski medved), 12 vrsta faune zglavkara i četiri vrste slepih miševa (prirodne retkosti).
Spomenik prirode "Kovačevića pećina" nalazi se na teritoriji opštine Krupanj, selo Cerova, zaseok Kovačevići, KO Cerova.
Površina Spomenika prirode "Kovačevića pećina" iznosi 4,69 ha, sve u privatnom vlasništvu, obuhvaćeno II stepenom zaštite.
Opis granice i grafički prikaz Spomenika prirode "Kovačevića pećina" dati su u Prilogu - Opis granice i grafički prikaz Spomenika prirode "Kovačevića pećina", koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Na području Spomenika prirode "Kovačevića pećina", nije dozvoljeno obavljati radove i aktivnosti, za koje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita prirode, utvrdi da mogu narušiti primarne prirodne i stvorene vrednosti i karakter područja, oštetiti vrednosti područja iz člana 2. ove uredbe, narušiti prirodne procese i ekološku celovitost područja ili značajno nepovoljno uticati na estetska i kulturno-istorijska obeležja područja i životnu sredinu.
Na području Spomenika prirode "Kovačevića pećina" utvrđuje se režim zaštite II stepena.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi: očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, bez posledica po primarne vrednosti njihovih prirodnih staništa, populacija, ekosistema, obeležja predela i objekata geonasleđa, obavljanja tradicionalnih delatnosti i ograničenog korišćenja prirodnih resursa na održiv i strogo kontrolisan način.
Osim zabrana radova i aktivnosti iz člana 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite IІ stepena zabranjuje se i:
1. u Kovačevića pećini:
1) ulazak u pećinu bez odgovarajuće dozvole i pratnje Upravljača,
2) lomljenje, iznošenje ili na drugi način oštećivanje pećinskog nakita,
3) otvaranje novih ulaza,
4) hvatanje, ubijanje i svako uznemiravanje pećinske faune, posebno slepih miševa,
5) uzimanje fosilnog i arheološkog materijala iz pećine,
6) sve druge aktivnosti unutar pećine koje na bilo koji način mogu ugroziti i oštetiti njene temeljne (i sve druge) vrednosti,
7) naseljavanje vrsta životinja stranih za prirodni živi svet ovog područja, u slobodnom prostoru.
2. na zaštićenom površinama izvan pećine:
1) eksploatacija mineralnih i nemineralnih sirovina na celom zaštićenom području,
2) primarna prerada i predkoncentracija sirovina,
3) deponovanje primarnih i sekundarnih jalovina, komunalnog, industrijskog i drugog otpada, otpadnih materijala svih vrsta i viškova zemlje sa otkopa, kao i neregulisano formiranje mrciništa i odlaganje stajskog đubriva na zaštićenom području,
4) izgradnja industrijskih, infrastrukturnih, privrednih, hidrotehničkih (brana, akumulacija) i drugih objekata čiji rad i postojanje mogu izazvati nepovoljne promene kvaliteta zemljišta, voda, vazduha, živog sveta, lepote predela i njihove okoline,
5) rukovanje otrovnim hemijskim materijama, naftnim derivatima i drugim opasnim i štetnim materijama,
6) gradnja privrednih, vikend i drugih objekata,
7) svaka promena postojeće morfologije terena i vodotoka,
8) izvođenje zemljanih, građevinskih i drugih radova kojima se može oštetiti, poremetiti ili ugroziti zaštićeno prirodno dobro i njegova okolina,
9) prosecanje novih saobraćajnica izuzev pristupnog puta i šumskih puteva,
10) kaptiranje izvora, izrada vodozahvata i dubokih bušotina, koje bi mogle imati uticaja na nivo podzemnih voda u karstnom sistemu pećine, osim za korišćenje vode lokalnog stanovništva,
11) uništavanje šumskih kompleksa i čista seča šuma koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma, osim u slučajevima propisanim zakonom kojim se uređuju šume,
12) krčenje vegetacije i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati procese jake erozije i nepovoljne promene predela.
Osim ograničenja radova i aktivnosti propisanih zakonom, radovi i aktivnosti ograničavaju se i na:
1) planiranje i uklanjanje klasičnog materijala od iskopavanja na površinama ispred ulaza i materijala koji je nastao prokopavanjem prolaza u pećini;
2) postavljanje kapija ili vrata na pećinske ulaze;
3) uređenje pećine samo na uređenje kanala između dva ulaza, kao i dela Glavnog kanala do prokopanog suženja (bez betoniranja);
4) sakupljanje primeraka pećinske faune u naučne svrhe;
5) uzimanje fosila i arheoloških artefakata u naučne svrhe;
6) izgradnja objekata i izvođenje radova, odnosno infrastrukturno opremanje, koje je u funkciji prezentacije i zaštite prirodnog dobra - uređenje saobraćajnica, prihvatnih površina i dr;
7) radovi na prikladnom uređenju prostora seoskih domaćinstava, odnosno objekata, dvorišta i okućnica na zaštićenim površinama izvan pećine;
8) kresanje lisnika.
Spomenik prirode "Kovačevića pećina" poverava se na upravljanje Turističko-sportskoj organizaciji opštine Krupanj, Krupanj (u daljem tekstu: Upravljač).
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, Upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; obaveštava korisnike zaštićenog područja o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Upravljač je dužan da izvrši upis delatnosti upravljanja zaštićenim područjem u skladu sa propisima kojima se uređuje klasifikacija delatnosti i registracija udruženja u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti Spomenika prirode "Kovačevića pećina", sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od deset godina (u daljem tekstu: Plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži ciljeve i prioritetne zadatke očuvanja povoljnog stanja zaštićenog područja, kao i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Plan upravljanja Upravljač donosi i dostavlja Ministarstvu zaštite životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo) najkasnije u roku od deset meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U postupku davanja saglasnosti na Plan upravljanja, Ministarstvo pribavlja mišljenja ministarstava nadležnih za poslove kulture, nauke, prosvete, turizma, prostornog planiranja, rudarstva, poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede i finansija.
Upravljač je dužan da jednom u tri godine analizira sprovođenje Plana upravljanja i ostvarene rezultate i po potrebi izvrši njegovu reviziju.
Do donošenja Plana upravljanja, Upravljač vrši poslove na osnovu godišnjeg programa upravljanja koji je dužan da donese i dostavi Ministarstvu na saglasnost u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Godišnji program upravljanja iz stava 6. ovog člana sadrži naročito: sažet prikaz prirodnih i drugih vrednosti zaštićenog područja, ciljeve zaštite i održivog korišćenja, mogućnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje; detaljan prikaz godišnjih zadataka na čuvanju, održavanju, unapređenju, prikazivanju i održivom korišćenju zaštićenog područja za potrebe nauke, obrazovanja, rekreacije i turizma i ukupnog socio-ekonomskog razvoja; prikaz konkretnih poslova na izradi i donošenju upravljačkih dokumenata, prvenstveno Plana upravljanja, akta o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi i akta o naknadi za korišćenje zaštićenog područja; prikaz zadataka na obeležavanju zaštićenog područja, zasnivanju informacionog sistema i protivpožarnoj zaštiti; prikaz subjekata i organizacionih i materijalnih uslova za izvršenje programa, visine i izvora potrebnih finansijskih sredstava.
Upravljač je dužan da obezbedi sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost Ministarstva u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
U okviru sadržine propisane Zakonom o zaštiti prirode, pravilnikom iz stava 1. ovog člana se bliže utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području Spomenika prirode "Kovačevića pećina".
Pravilnik iz stava 1. ovog člana se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži Spomenik prirode "Kovačevića pećina", njegove granice, najkasnije u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač je dužan da u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom i Zavodom za zaštitu prirode Srbije, izvrši identifikaciju granica Spomenika prirode "Kovačevića pećina" na terenu, digitalnoj ortofoto karti i katastarskom planu, u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Upravljač izrađuje softversko rešenje o prirodnim i stvorenim vrednostima, nepokretnostima, aktivnostima i drugim podacima od značaja za upravljanje Spomenikom prirode "Kovačevića pećina" u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Sredstva za sprovođenje Plana upravljanja Spomenika prirode "Kovačevića pećina" obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, od naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti Upravljača i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Visinu naknade za korišćenje Spomenika prirode "Kovačevića pećina", svojim aktom utvrđuje Upravljač, u skladu sa zakonom koji definiše naknade za korišćenje javnih dobara.
Planovi, programi i osnove iz oblasti rudarstva, energetike, saobraćaja, šumarstva, lovstva, upravljanja ribljim fondom, vodoprivrede, poljoprivrede i turizma i drugih delatnosti od uticaja na prirodu, a koji se odnose na korišćenje prirodnih resursa i prostora u zaštićenom području Spomenika prirode "Kovačevića pećina", usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije, ovom uredbom i Planom upravljanja.
Planovi, programi i osnove iz stava 1. ovog člana, donose se uz prethodnu saglasnost ministra nadležnog za poslove zaštite životne sredine.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OPIS GRANICE I GRAFIČKI PRIKAZ SPOMENIKA PRIRODE "KOVAČEVIĆA PEĆINA"
Granicom prirodnog dobra obuhvaćene su površine sledećih katastarskih parcela na teritoriji KO Cerova: 2690, 2691, 2692, 2693/1, 2693/2, 2693/3, 2693/4, 2693/5, 2693/6, 2693/7, 2700, 2701/1, 2701/2, 2701/3, 2701/4, 2702/1, 2702/2 i 2703.
Na severu, granica je definisana desnom obalom Kovačevića reke, a zatim istočnom ivicom kat. parc. broj 2693/1 i severnom ivicom kat. parc. broj 2693/4. Istočno, granica ide ivicom kat. parc. br. 2693/4, 2693/6 i 2693/7, jugoistočno kat. parc. br. 2693/5, 2700 i 2701/1. Južno granica ide južnom ivicom kat. parc. broj 2703, delom i severnom ivicom puta. Zapadna granica ide zapadnim ivicama kat. parc. br. 2703, 2702/2, 2702/1, 2690 i 2691 do reke.