PRAVILNIK
O PROGRAMU SVIH OBLIKA RADA STRUČNOG SARADNIKA U PREDŠKOLSKOJ USTANOVI

("Sl. glasnik RS - Prosvetni glasnik", br. 6/2021)

Član 1

Ovim pravilnikom utvrđuje se program svih oblika rada stručnog saradnika u predškolskoj ustanovi (u daljem tekstu: program rada stručnog saradnika) i to: pedagoga, psihologa, pedagoga za likovno, muzičko i fizičko vaspitanje i logopeda.

Član 2

Programom rada stručnog saradnika iz člana 1. ovog pravilnika definišu se ciljevi, principi, zajednička područja, odnosno oblasti rada stručnog saradnika i specifični poslovi različitih obrazovnih profila stručnih saradnika u predškolskoj ustanovi.

Program rada stručnog saradnika iz stava 1. ovog člana zasniva se na uvažavanju principa i ciljeva predškolskog vaspitanja i obrazovanja, odnosno specifičnosti ostvarivanja stručnih poslova i zadataka stručnih saradnika u predškolskoj ustanovi u skladu sa propisima kojima se uređuje predškolsko vaspitanje i obrazovanje.

Član 3

Program rada stručnih saradnika odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Član 4

Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o programu svih oblika rada stručnih saradnika ("Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik", broj 5/12) u delu koji se odnosi na oblike rada stručnih saradnika u predškolskoj ustanovi.

Član 5

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS - Prosvetnom glasniku".

 

PROGRAM RADA STRUČNOG SARADNIKA

Cilj rada stručnog saradnika u predškolskoj ustanovi jeste razvijanje kvaliteta prakse predškolske ustanove kroz:

- razvijanje kulture predškolske ustanove kao zajednice učenja i

- razvijanje kvaliteta programa vaspitno-obrazovnog rada.

Stručni saradnik realizuje program svog rada na principima:

• Partnerstva, tako što stvara uslove:

- za zajedničko učešće, zasnovano na uzajamnom poverenju, razmeni i podršci svih učesnika (zaposlenih, roditelja, odnosno drugih zakonskih zastupnika dece, drugih odraslih iz lokalnog okruženja i dece) kroz ulogu podržavajućeg lidera, a ne akcentom na savetodavnom i nadzornom radu;

- za razvijanje prakse predškolske ustanove kroz zajedničko učešće i kontinuiranu razmenu sa drugim stručnim saradnicima zasnovanim na uspostavljanju zajedničkih vrednosti i deljenju odgovornosti;

- za umrežavanje sa drugim predškolskim ustanovama, visokoškolskim ustanovama i naučno-istraživačkim institucijama, drugim ustanovama, udruženjima i organizacijama, nosiocima obrazovne politike.

• Refleksivnosti, tako što podržava kontinuirano zajedničko učenje i razmenu među učesnicima, stvarajući prilike za istraživanje, preispitivanje prakse, pokretanje akcija i promena, a ne podučavanjem.

• Stručnosti i etičnosti, tako što:

- zasniva svoj rad na poznavanju i praćenju savremenih naučnih saznanja, dobrih primera prakse, tendencija obrazovne politike i standardima kompetencija za stručne saradnike u predškolskoj ustanovi;

- deluje u interesu dece i porodice;

- preuzima profesionalnu odgovornost;

- preuzima proaktivnu ulogu u promovisanju predškolskog vaspitanja i obrazovanja, zastupanju interesa dece, porodice i praktičara i oblikovanju politike i prakse predškolskog vaspitanja i obrazovanja, u stručnoj, lokalnoj i široj javnosti.

Poslovi stručnog saradnika realizuju se u okviru područja:

- strateško (razvojno) planiranje i praćenje prakse predškolske ustanove;

- razvijanje zajednice predškolske ustanove;

- razvijanje kvaliteta realnog programa učešćem na nivou vrtića.

U okviru svakog zajedničkog područja date su oblasti rada sa odgovarajućim poslovima.

Specifični poslovi su navedeni prema pojedinačnim obrazovnim profilima stručnog saradnika.

I ZAJEDNIČKI POSLOVI SVIH PROFILA STRUČNOG SARADNIKA

su definisani kroz tri područja u okviru kojih su date oblasti rada sa odgovarajućim poslovima.

1. Područje strateškog (razvojnog) planiranja i praćenja prakse predškolske ustanove

Oblast rada

Poslovi

Izrada dokumenata ustanove

- Učešće u izradi Predškolskog programa ustanove, rukovodeći se preporukama za izradu Predškolskog programa;
- učešće u izradi Razvojnog plana ustanove, generisanjem strategija za promenu prakse na osnovu procesa samovrednovanja rada ustanove;
- učešće u izradi Godišnjeg plana rada ustanove i zajedničko definisanje prioriteta u ostvarivanju Godišnjeg plana;
- učešće u usaglašavanju strateških dokumenata predškolske ustanove sa tekućim izmenama propisa u oblasti predškolskog vaspitanja i obrazovanja;
- planiranje učešća i preuzimanje određenih uloga i poslova (u timovima, radnim grupama, komisijama) na nivou ustanove;
- stručna podrška u planiranju različitih oblika i programa vaspitno-obrazovnog rada, zasnovana na kontinuiranoj analizi potreba dece i porodice, kapaciteta ustanove i potencijala lokalne zajednice;
- učešće u planiranju ritma života i rada u predškolskoj ustanovi u skladu sa specifičnostima uzrasta i potrebama dece;
- planiranje načina pružanja dodatne podrške deci i porodici u predškolskoj ustanovi;
- učešće u razvijanju strategije za jačanje resursa i kapaciteta za svrsishodnu upotrebu digitalnih tehnologija u praksi ustanove;
- praćenje konkursa i priprema stručne dokumentacije za apliciranje za projekte na lokalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou, u saradnji sa ostalim službama ustanove (računovodstvo, pravna služba) i službama lokalne samouprave.

Praćenje, dokumentovanje i vrednovanje prakse ustanove

- Definisanje načina kontinuiranog praćenja i vrednovanja realizacije strateških dokumenata ustanove u cilju pravovremenog reagovanja, redefinisanja planova i usklađivanja aktivnosti u odnosu na promenu u praksi ustanove;
- kritičko preispitivanje i analiziranje strategija i planova definisanih u strateškim dokumentima ustanove i definisanje smernica za dalji rad;
- planiranje načina samovrednovanja i učešće u realizaciji samovrednovanja kao kontinuiranog procesa istraživanja i učenja u praksi;
- rad na razvijanju instrumenata za praćenje i vrednovanje prakse ustanove;
- učešće u realizaciji praćenja planiranih aktivnosti na nivou ustanove;
- priprema periodičnih i godišnjih izveštaja o radu ustanove, o radu pojedinih timova i radnih grupa i o projektima koji se realizuju, kao i davanje smernica za dalji rad;
- analiziranje i kritičko preispitivanje koraka i procedura pri planiranju, praćenju, dokumentovanju i vrednovanju, odnosno samovrednovanju rada ustanove i predlaganje načina za njihovo unapređenje.

Planiranje i praćenje vlastitog rada

- Planiranje i vođenje dokumentacije o svom radu u skladu sa pravilnikom kojim se uređuje ova oblast;
- planiranje učešća u vaspitnoj praksi određenog vrtića, odnosno objekta predškolske ustanove (dinamika dolazaka i načina učešća) u skladu sa prioritetima promene vaspitne prakse;
- planiranje i usklađivanje vlastitog profesionalnog razvoja i stručnog usavršavanja sa prioritetima u promeni prakse predškolske ustanove, prioritetima sistema stalnog stručnog usavršavanja i profesionalnog razvoja zaposlenih u obrazovanju i standardima kompetencija stručnog saradnika u predškolskoj ustanovi.

2. Područje razvijanja zajednice predškolske ustanove

Oblast rada

Poslovi

Razvijanje zajednice učenja kroz saradnju kolektiva

- Iniciranje istraživanja u ustanovi u cilju preispitivanja konkretne prakse i pokretanja akcija promene prakse;
- pokretanje i vođenje kritičkog preispitivanja kulture i strukture ustanove kroz istraživanja pojedinih dimenzija strukture i kulture ustanove;

 

- učestvovanje u radu vaspitno-obrazovnog veća, pedagoškog kolegijuma, aktiva, timova i komisija na nivou ustanove koji se obrazuju radi ostvarivanja određenog zadatka, programa ili projekta u oblasti vaspitanja i obrazovanja;
- iniciranje uključivanja predškolske ustanove u projekte istraživačkih institucija, nosilaca obrazovne politike i partnerskih institucija i organizacija;
- pružanje stručne podrške direktoru, sagledavanjem uslova i resursa i otvaranjem pitanja koja pomažu da se podrobnije preispituju i usklađuju odluke i aktivnosti iz različitih domena rada ustanove (vaspitno-obrazovne, zdravstveno-preventivne, finansijske, pravne...) u cilju kvalitetnog ostvarivanja vaspitno-obrazovnog rada kao primarne delatnosti ustanove;
- saradnja sa direktorom, stručnim saradnicima i saradnicima u okviru rada stručnih timova i komisija i redovna razmena informacija;
- saradnja sa direktorom i stručnim saradnicima u planiranju i sprovođenju aktivnosti za jačanje saradničkih odnosa u kolektivu i građenje odnosa poverenja i uvažavanja;
- saradnja sa direktorom i stručnim saradnicima u rešavanju problemskih situacija u kolektivu, stvaranjem uslova za otvorenu, argumentovanu i konstruktivnu komunikaciju;
- saradnja sa direktorom, drugim stručnim saradnicima i saradnicima pri nabavci nameštaja i opreme, materijala, igračaka i sredstava za vaspitno-obrazovni rad, organizaciji konkursa, organizaciji boravka dece u prirodi (zimovanja, letovanja, izleta i sl.);
- saradnja u okviru tima za inkluzivno obrazovanje na koordinaciji aktivnosti u pružanju dodatne podrške deci kroz planiranje mera individualizacije i izradu individualnog obrazovnog plana;
- pravovremeno informisanje svih zaposlenih o aktuelnim stručnim dešavanjima u ustanovi i njihovo svrsishodno uključivanje;
- koncipiranje i organizovanje različitih oblika horizontalnog učenja unutar ustanove i sa drugim ustanovama;
- učestvovanje u nabavci stručne literature i organizovanje prilika za analizu (kritičko čitanje) stručne literature zajedno sa vaspitačima i drugim stručnim saradnicima.

Saradnja sa porodicom

- Upoznavanje porodice sa koncepcijom programa vaspitno-obrazovnog rada;
- analiziranje potreba porodice u odnosu na program, uključivanje i razumevanje njihove perspektive, u cilju planiranja različitih oblika saradnje i načina učešća;
- učešće u planiranju i realizovanju aktivnosti kojima se kod porodice podržava osećanje dobrodošlice, pozvanosti na učešće i pripadništva vrtićkoj zajednici;
- identifikovanje prepreka za učešće porodice i davanje predloga mera i aktivnosti za njihovo prevazilaženje;
- razmena informacija sa porodicom značajnih za uključivanje deteta u vrtić;
- pružanje stručne podrške porodici u za nju osetljivim periodima i prema specifičnim potrebama porodice;
- planiranje i organizovanje različitih načina povezivanja porodice i ustanove kroz organizaciju sastanaka, tribina, zajedničkih akcija, druženja, onlajn komunikaciju i dr.;
- planiranje i realizacija različitih načina razmene sa porodicom o ključnim vaspitno-obrazovnim pitanjima i temama, u cilju građenja zajedničkog razumevanja;
- uključivanje perspektive porodice u procese vrednovanja rada ustanove i kvaliteta programa;
- iniciranje i podrška kvalitetnijem učešću Saveta roditelja u radu ustanove;
- osmišljavanje i realizacija različitih načina pružanja podrške roditeljima u jačanju njihovih roditeljskih kompetencija;
- u saradnji sa institucijama zdravstvene i socijalne zaštite, mapiranje porodica iz društveno osetljivih grupa i razvijanje različitih načina informisanja roditelja o važnosti uključivanja dece i načinima ostvarivanja dodatne podrške u sistemu predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

Saradnja sa lokalnom zajednicom

- promovisanje programa predškolske ustanove u lokalnoj zajednici u skladu sa vrednostima na kojima se zasniva program;
- zajedničko učešće u kreiranju i ažuriranju strukture i sadržaja na zvaničnoj internet stranici ustanove i/ili stranici ustanove na društvenim mrežama;
- iniciranje saradnje i učešće u radu komisija na nivou lokalne samouprave koje se bave unapređivanjem položaja dece, obrazovanjem i uslovima za rast i razvoj dece;

 

- identifikovanje mesta u lokalnoj zajednici koja su podsticajna za igru i istraživanje dece i učešće u obezbeđivanju mogućnosti njihovog korišćenja;
- saradnja sa muzejima, školama, kulturnim i sportskim organizacijama i udruženjima u korišćenju njihovih prostora, realizaciji zajedničkih aktivnosti i zajedničko osmišljavanje ponude programa;
- identifikovanje potencijalnih resursa u lokalnoj zajednici za obezbeđivanje materijala i didaktičkih sredstava i uspostavljanje institucionalne saradnje;
- pružanje stručnog doprinosa u inicijativama i događajima na lokalnom nivou namenjenih deci i porodici;
- saradnja sa ustanovama i organizacijama na lokalnom nivou koje se bave obrazovanjem, zdravstvenom i socijalnom zaštitom dece.

Javno profesionalno delovanje stručnog saradnika

- Promovisanje važnosti kvalitetnog predškolskog vaspitanja i obrazovanja u stručnoj i društvenoj javnosti učestvovanjem na skupovima, tribinama, u medijima i sl.;
- umrežavanje sa stručnim saradnicima van ustanove, uključivanje i delovanje u radu stručnog društva, strukovnih udruženja, stručnim telima, komisijama;
- uključivanje u konsultovanje i izradu dokumenata i definisanju mera obrazovne politike;
- realizovanje i promovisanje akcija i aktivnosti koje su rezultat zajedničkog rada stručnih saradnika kao i stručnih saradnika i vaspitača;
- publikovanje stručnih radova.

3. Područje razvijanja kvaliteta realnog programa učešćem na nivou vrtića

Podrška vaspitačima u razvijanju realnog programa

- Uključivanje u razvijanje realnog programa davanjem predloga za promenu i kroz neposredno učešće;
- kontinuirano organizovanje zajedničkih sastanaka sa vaspitačima u vrtiću, boravak u vaspitnim grupama i ostvarivanje konkretnih zajedničkih akcija;
- iniciranje saradnje i dijaloga između vaspitača i drugih službi u ustanovi (tehnička služba, preventiva...) po pitanjima koja su značajna za razvijanje realnog programa u vrtiću;
- podrška vaspitačima u planiranju tema/projekata zasnovanih na principima razvijanja realnog programa;
- pružanje stručne podrške vaspitačima u ovladavanju strategijama razvijanja realnog programa;
- pružanje podrške i neposredno učešće u uređivanju svih prostora vrtića, u skladu sa kriterijumima kvalitetnog fizičkog okruženja;
- pružanje podrške vaspitačima pri uključivanju porodice u razvijanje realnog programa i u ostvarivanju različitih oblika saradnje sa porodicom;
- pružanje podrške vaspitačima u razvijanju vršnjačke i vrtićke zajednice;
- povezivanje sa ustanovama i organizacijama u neposrednom okruženju, identifikovanje podsticajnih mesta za igru i istraživanje i uključivanje pojedinih predstavnika zajednice.

Podrška transformaciji kulture vrtića

- Iniciranje različitih načina refleksivnog preispitivanja dimenzija realnog programa u dogovoru sa vaspitačima;
- iniciranje i podržavanje kontinuiteta zajedničkih sastanaka vaspitača na nivou vrtića;
- rad sa vaspitačima na preispitivanju kulture i strukture konkretnog vrtića (kroz preispitivanje nepisanih pravila, načina donošenja odluka, vremenske organizacije, spajanje grupa, učestalosti i smislenosti boravka na otvorenom i u prostorima lokalne zajednice);
- pokretanje i usmeravanje istraživanja praktičara ka kritičkom preispitivanju kulture i strukture dečjeg vrtića;
- saradnja sa vaspitačima na analiziranju i osmišljavanju različitih načina korišćenja pedagoške dokumentacije u cilju pokretanja dijaloga sa decom, porodicom i kolegama;
- pružanje podrške vaspitačima u razvijanju profesionalnih znanja i umenja usmeravanjem na učenje kroz akciju u kontekstu vlastite prakse;
- pružanje podrške vaspitačima i roditeljima u građenju odnosa poverenja, međusobnog uvažavanja, otvorene komunikacije i dijaloga.

Podrška u učenju i razvoju dece

- Pružanje podrške vaspitaču u praćenju i dokumentovanju dečjeg učenja i razvoja kroz zajedničku analizu, preispitivanje funkcija dokumentovanja i davanje predloga;
- učestvovanje u praćenju primene mera individualizacije i pripremi individualnog obrazovnog plana za dete;
- učestvovanje u sagledavanju i proceni uslova za upis i boravak dece kojoj je potrebna dodatna podrška kao i u razvijanju strategija za dodatnu podršku deci i njihovom aktivnom učešću u životu grupe.

Praćenje, dokumentovanje i vrednovanje realnog programa

- Posmatranje i dokumentovanje različitih situacija u razvijanju realnog programa u vrtiću i pokretanje dijaloga sa vaspitačima o značenju tih situacija;
- zajednički rad sa vaspitačima na razvijanju i kritičkom preispitivanju različitih strategija praćenja, dokumentovanja i vrednovanja programa;
- saradnja sa vaspitačima u kreiranju i korišćenju instrumenata za vrednovanje programa, a u cilju njegovog daljeg razvijanja.

 

II SPECIFIČNI POSLOVI RAZLIČITIH OBRAZOVNIH PROFILA STRUČNOG SARADNIKA

Pedagog daje dodatni doprinos kroz sledeće poslove:

- povezivanje različitih struktura zaposlenih u predškolskoj ustanovi u cilju ostvarivanja njene primarne delatnosti vaspitno-obrazovnog rada;

- učestvovanje u formiranju vaspitnih grupa, izboru i rasporedu vaspitača u vaspitne grupe;

- praćenje i stručno predstavljanje aktuelnih dokumenata obrazovne politike u oblasti predškolskog vaspitanja i obrazovanja vaspitačima i stručnim saradnicima i saradnicima;

- stručna podrška pripravniku i mentoru tokom ostvarivanja programa uvođenja u posao;

- planiranje stručnog usavršavanja praktičara u skladu sa potrebama prakse i akcentom na oblicima stručnog usavršavanja u kontekstu prakse;

- pružanje pomoći vaspitačima u pripremi izlaganja, predstavljanju primera dobre prakse, prikazu literature, učešću na skupovima;

- organizovanje i vođenje aktivnosti zajedničke analize i mogućnosti primene u praksi uvida i saznanja vaspitača sa obuka, projekata, studijskih putovanja i sl.;

- učešće u organizaciji studentske prakse u predškolskoj ustanovi;

- saradnja sa školom kroz organizovanje različitih programa, aktivnosti i akcija koje povezuju praktičare, decu i roditelje iz vrtića i škole i upoznavanje škole sa koncepcijom predškolskog programa;

- učešće u kreiranju i realizaciji aktivnosti namenjenih detetu i porodici u periodima tranzicije (upisu u vrtić, prelasku iz jasli u vrtić, polasku u školu).

Psiholog dodatno doprinosi kroz sledeće poslove:

- učestvovanje u formiranju vaspitnih grupa, izboru i rasporedu vaspitača u vaspitne grupe;

- saradnja sa vaspitačima i porodicom na prepoznavanju, ukazivanju značaja i kreiranju okruženja u kojem su deca zaštićena od nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja;

- podrška zaposlenima u njihovom profesionalnom i ličnom razvoju (otpornost na stres i izgaranje na poslu, lični razvoj i samoaktualizacija, motivacija i pozitivan odnos prema poslu);

- podrška vaspitaču i defektologu-vaspitaču za ostvarivanje učešća dece sa smetnjama u razvoju u aktivnosti redovnih grupa i vrtićkoj zajednici;

- podrška deci i porodici u prevazilaženju teškoća u periodima tranzicije;

- pružanje psihološke pomoći detetu koje ima razvojne, emocionalne i socijalne teškoće, probleme prilagođavanja, probleme ponašanja;

- saradnja sa roditeljima, pedagoškim asistentima i ličnim pratiocima u ostvarivanju dodatne podrške deci;

- savetodavni rad sa roditeljima, posebno u osetljivim periodima za porodicu;

- uspostavljanje saradnje sa školom u cilju ostvarivanja kontinuiteta u radu sa decom, posebno decom kojoj je potrebna dodatna podrška.

Specifičnosti poslova pedagoga i psihologa se usklađuju i komplementarno dopunjuju zavisno od organizaciono-kadrovskih specifičnosti ustanove.

Pedagog za likovno, muzičko, fizičko vaspitanje dodatno doprinosi kroz sledeće poslove:

- planiranje aktivnosti i akcija u ustanovi kojima se kreira podsticajno okruženje za različite načine izražavanja dece (vizuelno, kroz muziku, pokret…);

- učestvovanje u kreiranju i organizaciji različitih oblika i programa baziranih na stvaralaštvu, vizuelnoj i/ili muzičkoj umetnosti i izražavanju kroz pokret;

- pružanje stručne podrške vaspitačima u kreiranju i obogaćivanju fizičkog okruženja kroz davanje predloga iz oblasti struke, planiranje nabavke opreme, materijala i didaktičkih sredstava;

- učešće u restrukturiranju i obogaćivanju zajedničkih prostora u vrtiću (hodnici, atrijum, terase, dvorište) i osmišljavanje zajedničkih aktivnosti sa decom u tim prostorima;

- doprinos temi/projektu koji se razvija u grupi kroz povezivanje i uključivanje pojedinaca iz lokalnog okruženja i korišćenje resursa i prostora u lokalnoj zajednici;

- davanje predloga i ideja kojima se podstiču i integrišu zdravi stilovi života u praksu vrtića;

- planiranje i realizovanje posebnih aktivnosti kao što su proslave u ustanovi, učešće u događajima u lokalnom okruženju, aktivnosti sa porodicom i decom (izleti, sportske aktivnosti, izložbe, koncerti…) na način koji odražava koncepciju vaspitno-obrazovnog programa (aktivno učešće, kreativnost, igru…);

- rad sa porodicom na ukazivanju značaja i predlaganju prilika u kojima se deci omogućava da se izražavaju na različite načine iz oblasti umetnosti i fizičke kulture (kroz govor, pokret, zvuk, vizuelni umetnički izraz, dramsko izražavanje...);

- jačanje kapaciteta porodice za kvalitetno provođenje slobodnog vremena korišćenjem kulturnih i prirodnih resursa okruženja i različitih aktivnosti povezanih sa kulturom, umetnostima i rekreacijom;

- saradnja sa sektorom kulture kroz zajedničko osmišljavanje i promociju posebnih programa podrške dečjem izrazu u cilju razvijanja vaspitne uloge kulturnih institucija i kulturne uloge vrtića.

Logoped dodatno doprinosi kroz sledeće poslove:

- planiranje aktivnosti i akcija u predškolskoj ustanovi kojima se kreira podsticajna govorno-jezička sredina za učenje dece;

- davanje stručnih predloga, planiranje nabavke specifičnih materijala i didaktičkih sredstava;

- pružanje stručne podrške vaspitačima za integrisanje postupaka korekcije govorno-jezičkih smetnji u različitim situacijama delanja u vrtiću;

- preventivno-korektivni rad i vežbe logomotorike integrisane u situaciono učenje dece u grupi;

- rad sa vaspitačima na prepoznavanju odstupanja u govorno-jezičkom razvoju dece, posebno na ranom uzrastu;

- pružanje podrške jačanju kompetencija vaspitača u oblasti komunikacije sa decom, posebno sa decom koja imaju specifične govorno-jezičke smetnje;

- učestvovanje u praćenju i vrednovanju primene mera individualizacije i individualnog obrazovnog plana za decu kojoj je potrebna dodatna podrška;

- pružanje podrške i osnaživanje roditelja u prepoznavanju, razumevanju i prevazilaženju govorno-jezičkih problema dece putem različitih oblika saradnje sa porodicom.