JEDINSTVENA METODOLOŠKA PRAVILAZA PRIPREMU PROPISA I DRUGIH OPŠTIH AKATA("Sl. list grada Kragujevca", br. 23/2021) |
Jedinstvenim metodološkim pravilima za pripremu propisa i drugih opštih akata (u daljem tekstu: Pravila) utvrđuju se jedinstvena metodološka pravila za pripremu propisa i drugih opštih akata koje donosi Skupština grada Kragujevca (u daljem tekstu: Skupština).
Ovim Pravilima uređuju se načela i pravna tehnika za izradu propisa i drugih opštih akata struktura i sistematika propisa: izmena i dopuna, autentičnog tumačenja, prečešćenog teksta i ispravke propisa: stupanje propisa na snagu: struktura i sadržaj obrazloženja kao i normativni oblik, jezik, stil i način pisanja propisa.
1.2. Propis i druga opšta akta
Pod propisima i drugim opštim aktima (u daljem tekstu: propisi) u smislu odredaba ovih Pravila, podrazumevaju se odluke, pravilnici, uputstva i druga akta kojima se na opšti način uređuje ili bliže definiše određena oblast (u daljem tekstu: propis).
Ako se propisom uređuju pitanja koja zahtevaju njegovu posebnu strukturu ili formu (sporazumi o saradnji, prostorni i urbanistički planovi, završni račun, budžet i sl.) predlagač propisa može odstupiti od pravila utvrđenim ovim aktom, ali je u obavezi da u delu obrazloženja propisa navede razloge za odstupanje.
Propisom u smislu odredaba ovih Pravila, ne podrazumevaju se strategije, programi, akcioni planovi i sl. koje donosi Skupština, obzirom da se ista smatraju aktima javnih politika, a ne pravnim aktima.
Ova Pravila su dužni da prilikom pripreme propisa primenjuju, ovlašćeni predlagači utvrđeni Zakonom i Statutom grada Kragujevaca.
U postupku izrade opštih akata, ova Pravila, mogu primenjivati i pravna lica čiji je osnivač Grad.
2.1. Struktura i naziv propisa
Propis ima sledeću strukturu:
1) preambulu;
2) naziv propisa;
3) uvodni deo propisa;
4) glavni deo propisa i
5) završni deo propisa.
Ako priroda propisa to zahteva, propis može da ima jedan ili više priloga koji su sastavni deo propisa.
Preambula se nalazi na početku propisa, ispred naziva i sadrži:
- pravni osnov za donošenje propisa (prvo materijalno pravni, a zatim i formalno pravni osnov),
- naziv organa koji je doneo propis i
- datum održavanja sednice na kojoj je donet.
Ako se u preambuli navodi više propisa, navode se prema njihovoj pravnoj snazi, od propisa najviše pravne snage, pa ka propisima niže pravne snage (npr: prvo zakon, pa Statut, odluka i slično).
Prilikom navođenja pravnog osnova piše se pun naziv propisa koji sadrži pravni osnov, kao i svi brojevi službenog glasila u kojima je taj propis objavljen. Službeno glasilo se navodi sa punim nazivom bez skraćenica.
Kada je organ koji donosi propis dužan da prethodno pribavi saglasnost drugog organa, preambula treba da sadrži i naziv organa koji je dao saglasnost za donošenje tog propisa, sa nazivom akta kojim je saglasnost data, brojem i datumom pod kojim je zavedena.
U preambuli propisa se, po pravilu, ne koriste skraćenice.
Naziv propisa nalazi se posle preambule i piše se na sredini kao naslov. Naziv je osnovni element za identifikaciju propisa prema pravnoj formi (odluka, zaključak, pravilnik, poslovnik i drugo) i materiji koja se propisom uređuje.
Naziv propisa treba da je kratak i da sažeto izražava predmet uređivanja, bez određivanja teritorijalnog važenja propisa (npr. na teritoriji grada Kragujevca).
Naziv treba da odgovara sadržaju propisa, a ako to nije moguće zbog toga što se uređuju dve ili više različitih materija, naziv treba da izrazi sadržaj one materije koja je za propis značajnija, a ako su jednakog značaja - materije koja je pretežnija.
Naziv propisa se piše bez skraćenica, a ako je moguće i bez veznika (odnosno, kao, itd).
Uvodni deo propisa sadrži odredbe koje određuju predmet uređivanja, a može da sadrži i definicije i načela.
Predmet uređivanja definiše se jednom odredbom koja se nalazi na početku propisa (npr. - kao član 1.) i sadrži sažeto izložen sadržaj propisa koji upućuje na materiju koja se propisom uređuje i naznaku teritorije na kojoj će se propis primenjivati.
Definicija je deo uvodnog dela propisa koji se nalazi posle predmeta uređivanja, a sadrži objašnjenje značenja pojedinih pojmova i izraza koji se koriste u propisu. Definicije date u uvodnom delu moraju se dosledno koristiti u celom tekstu propisa. Sve definicije se navode u okviru istog (jednog) člana, pojedinačno se posebno označavaju, navode se pod znacima navoda i pišu malim početnim slovom.
Naziv uvodnog dela propisa koji sadrži i definicije treba da glasi: "Uvodne odredbe".
Načela izražavaju osnovne vrednosti u oblasti koja se uređuje propisom i ako uvodni deo sadrži i načela, naziv uvodnog dela treba da glasi: "Osnovne odredbe".
Glavni deo propisa sadrži odredbe kojima se uređuju pitanja koja su predmet uređivanja i po pravilu sadrži:
1) prava i obaveze;
2) ovlašćenja (nadzor nad primenom);
3) kaznene odredbe.
A) Prava i obaveze
Prava i obaveze nalaze se na početku glavnog dela propisa, a sadrže odredbe o pravima i obavezama subjekata na koje se propis odnosi, kao i o postupku za ostvarivanje prava, odnosno izvršavanje obaveza.
Odredbama materijalnopravnog karaktera, po pravilu, prvo se uređuju prava, a zatim obaveze. Odredbe materijalnopravnog karaktera sistematizuju se pre odredaba procesne prirode.
Iz odredaba kojima se utvrđuju prava i obaveze mora biti jasno, precizno i potpuno utvrđeno na koje subjekte se odnose i na koji način.
Obaveza određenog subjekta formuliše se izrazima: "dužan je", "obavezan je" ili "obavezuje se".
Kada se propisom uvodi obaveza koja nije opšta, subjekti koji se izuzimaju (ili slučajevi na koje se pravilo ne primenjuje) mogu biti navedeni u posebnom stavu odredbe kojom je obaveza uvedena ili u okviru posebnog, po redosledu kasnije člana.
Zabrana se može formulisati izrazima: "zabranjeno je", "zabranjuje se", "nije dopušteno", "ne sme se" i slično. Zabrana može biti vremenski neodređena i vremenski određena.
Propis ne sme da sadrži obavezu koja nije pravno moguća.
Rokovi utvrđeni propisom moraju biti precizno utvrđeni ("bez odlaganja" ili na dane, mesece i godine).
Početak roka može se odrediti različito: može biti vezan za dan stupanja na snagu propisa, za dan stupanja na snagu drugog propisa ili dan donošenja drugog akta ili neke druge radnje.
B) Ovlašćenja (nadzor nad primenom)
Ovlašćenja su deo glavnog propisa i sadrže odredbe o organu koji vrši nadzor nad primenom propisa i drugim aktima koje treba doneti radi sprovođenja propisa i odredbe.
Ovlašćenjem se određuje:
1) organ koji je ovlašćen i odgovoran za donošenje drugog akta;
2) obim drugog akta.
Ovlašćenje može da sadrži i odredbu o vremenskom važenju drugog akta.
V) Kaznene odredbe
Kaznene odredbe su deo propisa koji se nalazi posle odredaba o pravima, obavezama i ovlašćenjima, a sadrži odredbe o sankcijama u slučaju kršenja određene odredbe propisa.
Kaznena odredba treba, po pravilu, da sadrži propis koji ima naređujuće ili zabranjujuće norme.
Svaka kaznena odredba određuje kaznene radnje (prekršaji) i sankcije za njih.
Definicija kaznene radnje treba da se odredi što preciznije, kako bi se otklonila mogućnost različitog tumačenja.
Propisom se mogu odrediti novčane kazne propisane zakonom samo u fiksnom iznosu i to od minimalnog do polovine najviše fiksnog iznosa propisanog zakonom.
Završni deo propisa sadrži:
1) prelazne odredbe;
2) završne odredbe.
Završni deo propisa može se iskazati kao poseban deo pod nazivom: "Prelazne i završne odredbe", ili se prelazne i završne odredbe mogu odvojiti kao zasebne celine pod nazivima: "Prelazne odredbe", odnosno "Završne odredbe".
Završni deo propisa sadrži, posle odredaba iz stava 1. ovog člana, datum donošenja propisa, broj pod kojim je propis zaveden i potpis ovlašćenog lica.
A) Prelazne odredbe
Prelaznim odredbama uspostavlja se odnos između propisa koji prestaje da važi i novog propisa u pogledu njihovog dejstva na slučajeve, situacije i odnose koji su nastali za vreme važenja ranijeg propisa.
Prelaznim odredbama uređuje se postupanje sa predmetima čije je rešavanje u toku:
1) određivanjem roka posle kojeg će se primenjivati novi postupak za rešavanje predmeta;
2) dopuštanjem da se započeti postupci dovrše prema odredbama ranijeg propisa, što treba formulisati na sledeći način:
"Postupci koji do dana stupanja na snagu ovog propisa nisu okončani, okončaće se po odredbama propisa koji je bio na snazi do stupanja na snagu ovog propisa".
Prelaznim odredbama mogu se utvrditi i:
- rokovi za usaglašavanje određenih akata donetih do dana stupanja na snagu novog propisa;
- pravni režim drugih ranije donetih pravnih akata, koji su doneti u skladu sa propisom koji prestaje da važi,
- rokovi za usaglašavanje organizacije i rada subjekata na koje se novi propis odnosi;
- u slučaju osnivanja novog pravnog subjekta, rok za registraciju, izbor organa i druga pitanja koja su uslov za početak rada.
B) Završne odredbe
Završne odredbe su deo propisa koji se nalazi posle prelaznih odredaba, a sadrži informacije o propisima koji se stavljaju van snage (prestaju da važe) stupanjem na snagu novog propisa i o tome kada novi propis stupa na snagu.
Ranije doneti propis može biti stavljen van snage (prestati da važi) u celini ili delimično.
Obavezno je navesti pun naziv propisa koji se stavlja van snage, uz navođenje svih brojeva službenog glasila u kome je objavljen. Ako se prestanak važenja odnosi na više propisa, njihovo navođenje se vrši prema njihovom rangu, tako da se viši akti navode ispred nižih, a ako se radi o propisima iste pravne snage, navođenje se vrši prema vremenu njihovog donošenja.
Propis može da se stavi van snage samo propisom iste ili više pravne snage.
Da bi propis stupio na snagu i počeo da proizvodi pravno dejstvo, mora prethodno da bude objavljen u "Službenom listu grada Kragujevca" ili na oglasnoj tabli organa Grada u zavisnosti koji način objavljivanja je propisan aktima nadležnih organa Grada (npr. svi akti koje donosi Skupština grada objavljuju se u "Službenom listu grada Kragujevca", a što je i propisano Statutom grada Kragujevca).
Propisi se objavljuju na srpskom jeziku, ćiriličnom pismu.
Završne odredbe mogu da sadrže i informacije o posebnim ograničenjima u primeni propisa u odnosu na vreme (vremenski ograničavajuće odredbe).
Ograničenje u primeni propisa u odnosu na vreme treba formulisati na sledeći način:
"Ovaj propis stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca", a važi do _______ godine".
U skladu sa Ustavom, propisi stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca", a ranije mogu da stupe na snagu samo ako za to postoje naročito opravdani razlozi, utvrđeni prilikom donošenja propisa i to najranije narednog dana od dana objavljivanja.
Izuzetno, ako je potrebno razdvojiti početak stupanja na snagu i početak primene novog propisa, odnosno primene pojedinih njegovih odredaba, postojanje vremenskog razmaka između dana stupanja na snagu propisa i početka njegove primene, odnosno primene pojedinih njegovih odredaba, treba formulisati na sledeći način:
"Ovaj propis stupa na snagu ___dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca" a primenjivaće se od____godine."
ili
"Ovaj propis stupa na snagu ___dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca", osim odredaba člana____, koje će se primenjivati od___godine."
Ukoliko je završnom odredbom predviđeno različito vreme stupanja na snagu i početka primene propisa, neophodno je precizno navesti vreme prestanka važenja ranijeg propisa.
Ukoliko je zakonom propisano da propis stupa na snagu po pribavljenoj saglasnosti nadležnog organa, neophodno je i to navesti u završnoj odredbi.
"Ovaj propis stupa na snagu ___dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca", a objaviće se po dobijenoj saglasnosti ________________"
Propis koji donose organi Grada, ne može imati retroaktivno dejstvo, pa završne odredbe ne mogu da utvrđuju da propis ili pojedine odredbe propisa imaju retroaktivno dejstvo.
Sadržaj koji ne može da se izrazi na normativan način (npr. program, tabele, tarifa, tehnička pravila i slično) iskazuje se kao prilog propisa.
Ako propis sadrži više priloga, prilozi se označavaju odgovarajućim arapskim rednim brojem (npr. Prilog 1), s tim da se u nastavku navodi i njihov naziv.
Prilog koji je sastavni deo propisa mora biti sačinjen jasno, precizno i mora biti dostupan, odnosno mora biti objavljen kao integralni deo propisa.
3.1. Unutrašnja podela propisa
Propis mora biti precizan, jasan, predvidiv i dostupan.
Unutrašnja podela propisa ima za cilj sistematizovanje materije radi preglednosti i lakše primene.
Član je osnovna klasifikaciona jedinica u propisu.
Unutrašnja podela propisa vrši se na sledeće šire klasifikacione jedinice:
1) glavu;
2) podglavu;
3) odeljak;
4) pododeljak.
Propis i svaka unutrašnja klasifikaciona jedinica ne mogu imati manje od dva člana.
Propis koji sadrži manje od 20 članova, ne mora sadržati klasifikacione jedinice.
Propis se deli najmanje na dve glave, kojima se tematske celine dele na više funkcionalnih ili smisaonih celina.
Glava se može označiti na dva načina:
1) rimskim brojem bez tačke (npr. Glava I), s tim da se ispod oznake glave, napiše naziv glave velikim slovima, koja mogu biti naglašena ("Bold");
2) rimskim brojem sa tačkom (takozvana "paragrafska tačka"), s tim da se u nastavku u istom redu napiše naziv glave velikim slovima, koja mogu biti naglašena - "Bold" (npr. I. UVODNE ODREDBE).
Glava se označava rimskim brojem počevši od broja jedan, a zatim po redosledu brojevima do poslednje glave u propisu.
Naziv glave treba da je kratak i da odgovara njegovoj sadržini.
Glava može biti podeljena na podglave kojima se tematske celine u okviru glave grupišu u posebne smisaone celine.
Podglava se označava arapskim brojevima sa tačkom i to tako što se ispred naziva podglave stavlja prvo arapski broj glave, a iza njega arapski broj koji označava redni broj odeljka (npr. ako se podglava nalazi u IV glavi: "IV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE", podglava se označava arapskim brojevima 4.1. PRELAZNE ODREDBE, a sledeća podglava arapskim brojevima 4.2. ZAVRŠNE ODREDBE).
Naziv podglave treba da je kratak i da odgovara njegovoj sadržini i ispisuje se velikim ili prvim velikim a ostalim malim slovima, koja mogu biti naglašena ("Bold").
Podglava, u zavisnosti od sadržine oblasti koju definiše, može biti podeljena na odeljke.
Odeljak se označava tako što se ispred naziva odeljka stavljaju odgovarajući arapski brojevi sa tačkom, koji ukazuju na broj glave i podglave u kojoj se odeljak nalazi i potom i redni broj odeljka (npr. ako se odeljak nalazi u IV glavi: "IV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE", u podglavi 4.1. PRELAZNE ODREDBE, odeljak se označava arapskim brojevima 4.1.1. Rokovi za usaglašavanje, a sledeći 4.1.2. Postupanje sa nerešenim zahtevima).
Naziv odeljka ispisuje se prvim velikim a ostalim malim slovima, koja mogu biti naglašena ("Bold").
Odeljci se mogu razvrstati na pododeljke, koji se označavaju tako što se iznad teksta pododeljka stavlja naziv pododeljka, a ispred njegovog naziva odgovarajuće veliko slovo azbuke sa zagradom (npr. A) Ovlašćenja nadležnog organa).
Naziv pododeljka treba da je kratak i da odgovara njegovoj sadržini i ispisuje se prvim velikim a ostalim malim slovima, koja mogu biti naglašena ("Bold").
3.2. Član propisa i unutrašnja podela člana
Član sadrži jednu ili više normi (rečenica) koje predstavljaju jednu logičku celinu, a navode se u obliku jednog ili više stavova.
Član se označava rečju: "Član" sa odgovarajućim arapskim brojem iza kojeg se stavlja tačka, počevši od broja jedan, a zatim po redosledu brojevima do poslednjeg člana u propisu i ispisuje se prvim velikim slovom a ostalim malim, koja su naglašena - "Bold" (npr. Član 1.).
Član može da ima naziv, koji se upisuje iznad brojčane oznake člana. Ako se u tekstu propisa započne sa navođenjem naziva iznad člana, takav stil pisanja treba zadržati do kraja teksta. Izuzetno, ako su odredbe dva uzastopna člana sadržajno tesno povezane, može se iznad člana koji sledi izostaviti rubrum.
Član se deli na stavove, stavovi na tačke, a tačke na alineje.
Član, stav, tačka i alineja sastoje se od jedne rečenice, a izuzetno, ako je to potrebno radi razumljivosti, od dve ili više rečenica.
Odredbe člana i stava uvek se završavaju interpukcijskim znakom "tačka", a odredbe tačke i alineje interpukcijskim znakom "tačka zapeta ili samo zapeta".
Na kraju teksta uvek se stavlja tačka.
Član se sastoji od jednog ili više stavova.
Stav se ne obeležava i uvek počinje novim redom.
Sadržaj odredaba stavova u okviru istog člana mora biti logički povezan.
Stav se može sastojati od dve ili više tačaka.
Tačka se koristi kada se u stavu vrši nabrajanje činjenica čija numeracija je od značaja za precizno pozivanje na njih (npr. nabrajanje nadležnosti organa).
Tačke se označavaju arapskim brojem sa drugim delom zagrade ili arapski broj sa tačkom, počevši od broja jedan, a zatim po redosledu brojevima do poslednje tačke u stavu (npr. 1) ili 1.)
Svaka tačka počinje novim redom.
Stav može imati najmanje dve tačke.
Stav ili tačka se može sastojati od dve ili više alineje.
Alineja se koristi kada se vrši nabrajanje činjenica jednake važnosti, čiji redosled navođenja nije od posebnog značaja (npr. dokumenta koja se podnose uz zahtev).
Alineja se označava vodoravnom srednjom crtom ili bullett ispred teksta koji se navodi i počinje malim slovom.
Svaka alineja počinje novim redom.
Ako se sadržaj alineja propisuje kumulativno, na kraju pretposlednje se stavlja veznik "i", a ako se propisuje alternativno, na kraju pretposlednje se stavlja veznik "ili".
IV JEZIK, STIL I NAČIN PISANJA PROPISA
U propisu treba upotrebljavati reči savremenog srpskog jezika u njihovom uobičajenom značenju.
Strane reči se mogu koristiti u propisu, ako u srpskom jeziku ne postoje odgovarajuće reči, s tim da njihovo značenje bude jasno određeno. Kada postoji reč na srpskom jeziku, ali je potrebno navesti i stranu reč sa odgovarajućim značenjem ili latinski izraz, strane reči i latinski izrazi se navode u zagradi posle reči na srpskom jeziku.
Kada je to potrebno, u propisu se mogu koristiti stručni izrazi iz oblasti na koju se propis odnosi, a njihovo pojašnjenje daje se u okviru definicija sadržanih u uvodnom delu propisa.
Odredbe propisa treba da sadrže norme pisane preciznim, jasnim, sažetim stilom, bez suvišnih reči i na način koji isključuje svaku dvosmislenost.
Korišćenje termina koji imaju dva ili više značenja treba izbegavati, a ukoliko to nije moguće, posebnom odredbom u uvodnom delu propisa treba odrediti željeno značenje (definiciju pojma).
U tekstu propisa se ne mogu koristiti sinonimi (različite reči istog značenja), niti homonimi (iste reči različitog značenja). U tekstu propisa treba izbegavati korišćenje uobičajenih, a nepreciznih odrednica koje se odnose na rokove (npr. "odmah", "neodložno", "blagovremeno") ili na najčešće situacije (npr. "po pravilu").
Skraćenice se, po pravilu, ne koriste u propisu. Izuzetno, mogu se koristiti skraćenice čija je upotreba u propisima ustaljena i koje su opštepoznate (npr. itd. sl. dr.).
U propisu treba dosledno koristiti jedinstvenu terminologiju, odnosno termine sa već utvrđenim značenjem.
Terminologija koja se koristi u propisu, treba što manje da odstupa od svakodnevnog značenja. Ukoliko je potrebno da se izmeni uobičajeni smisao nekog termina odnosno izraza, u uvodnom delu propisa treba objasniti značenje termina, odnosno izraza u smislu tog propisa.
Kad se izraz u propisu upotrebi u jednom značenju, mora se u istom značenju upotrebljavati u celom tekstu propisa.
Radi izbegavanja ponavljanja pojedinih odredaba, u tekstu propisa može se vršiti upućivanje na odgovarajuće odredbe tog propisa, ako se time ne otežava razumljivost propisa, što treba formulisati na sledeći način:
1) "iz člana 1. ovog propisa", čime se vrši upućivanje na odredbu člana, ili
2) "iz stava 1.ovog člana", čime se vrši upućivanje na odredbu stava.
Ne treba upućivati na odredbu koja i sama upućuje na drugu odredbu.
U tekstu propisa, po pravilu, ne treba upućivati na kasniju odredbu istog propisa. Korišćenje izraza kao što su: "prethodni", "napred", "sledeći", "naredni" i slično, u svrhu upućivanja, treba izbegavati.
Prilikom upućivanja na drugi propis navodi se naziv tog propisa i broj službenog glasila u kojem je propis objavljen, a ako se upućuje na određene odredbe tog propisa, prvo se navodi član, zatim stav, a zatim tačka ili alineja u kojima su te odredbe sadržane.
Ako se upućuje na propis koji je u međuvremenu izmenjen ili čiji je prečišćen tekst utvrđen, potrebno je da se i to navede.
Upućivanje na drugi propis može se vršiti i navođenjem uopštenog naziva za određenu vrstu propisa iz oblasti koja se uređuje (npr. zakon kojim se uređuje rad i radni odnosi u lokalnoj samoupravi).
Kada se isti naziv ili izraz ponavlja u istom propisu, može se koristiti skraćeni naziv, odnosno izraz koji se navodi u zagradi posle reči: "u daljem tekstu:" (npr. "u daljem tekstu: nadležna uprava").
Skraćeni nazivi propisa pišu se velikim slovima (npr. Statut, Odluka) ako se naziv odnosi na određeni propis.
Uz zamenice ili druge reči kojima se propis određuje, naziv propisa piše se uvek malim slovima (npr. ova odluka, navedeni pravilnik, itd.).
Ako se u propisu ukazuje na samo jedan član, stav ili tačku, reč: "član", odnosno "stav", odnosno "tačka" ne treba skraćivati.
Odredbe člana i stava uvek se završavaju interpunkcijskim znakom "tačka", a odredbe tačke i alineje interpunkcijskim znakom "tačka i zapeta" ili "zapeta", a na kraju teksta uvek se stavlja tačka.
Na kraju pretposlednje tačke ili alineje, ispred sastavnog veznika "i" ne stavlja se ni zapeta ni tačka sa zapetom. Na isti način se postupa i kada se koristi rastavni veznik "ili".
Tačka se uobičajeno koristi:
- na kraju rečenice,
- posle skraćenica napisanih malim slovom (i sl. i dr. itd.),
- posle rednog broja napisanog arapskim brojevima (npr. u 35. godini života),
- posle rimskih brojeva i velikih slova kojima se označava početak glave (npr. I. UVODNE ODREDBE) ili rimskih brojeva u podglavama, odnosno odeljcima.
Tačka se ne koristi:
- posle skraćenica koje označavaju jedinice mere - cm (za centimetar), l (za litar), kg (za kilogram) ha (za hektar),
- posle skraćenica koje su sastavljene od prvog i poslednjeg slova - dr (doktor), mr (magistar) itd., posle naslova i potpisa,
- posle rednih brojeva kada iza njih stoji još neki pravopisni znak ("Komentar je objavljen u 8-9. broju "Prosvetnog biltena"").
Zapetom se odvajaju reči, skupovi reči i rečenica kada nisu međusobno uže povezani.
Znaci navoda koriste se za citiranje tuđih reči, navođenje naslova službenih glasila ("Službeni list grada Kragujevca") i dr.
Dve tačke se stavljaju pre nabrajanja, citiranja, itd.
Više tačaka u nizu koristi se za označavanje da su neke reči u tekstu izostavljene, a tačka i zapeta se stavljaju između skupova više povezanih rečenica kad se smisao ne može uobličiti samo u jednu složenu rečenicu
Kod pisanja datuma u propisu nula se ne piše ispred jednocifrenog broja.
Nazivi meseci u godini označavaju se rečima. Navođenje datuma vrši se tako što se mesec piše slovima u genitivu (npr. januara).
Broj koji označava godinu piše se sa četiri cifre.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, godina izdavanja službenog glasila iskazuje se samo sa poslednje dve cifre (npr. "Službeni list grada Kragujevca", broj 16/21).
Brojevi koji se navode u propisu pišu se slovima, osim kada se određuju datumi, suma novca, procenat, merne jedinice, kao i numerički podaci u prilogu propisa.
Brojevi u propisu pišu se do broja deset slovima (uključujući i broj deset), a preko broja deset ciframa, osim kada priroda stvari drugačije zahteva.
Glagoli se u propisu upotrebljavaju, po pravilu, u sadašnjem vremenu i u aktivnom obliku.
Izuzetak su kaznene odredbe koje sadrže sankciju (npr. - "Novčanom kaznom u iznosu... kazniće se...") i odredbe koje propisuju određeno postupanje i obavezu preduzimanja određene radnje istog subjekta u slučaju da se prethodnim postupanjem ne postigne planirani cilj.
Izrazi se u propisu upotrebljavaju u jednini, osim ako pravna situacija koja se odredbom uređuje ne zahteva drugačije. U propisu ne treba koristi alternativni način određivanja: "kandidatu (ima)", "relevantnog (ih)".
Svi izrazi koji se koriste u propisima treba da imaju jednako rodno značenje, bez obzira da li se koriste u muškom ili ženskom rodu (npr. "Svi termini u ovom pravilniku upotrebljeni u muškom rodu podrazumevaju se i u ženskom rodu i obrnuto.")
Radi preglednosti teksta, u propisu se kod prvog pominjanja muškog i ženskog roda može naznačiti da će se u daljem tekstu u istom značenju koristiti samo muški rod.
Kada se pravilo koje se propisuje primenjuje i kumulativno i alternativno, mogu se koristiti istovremeno dva veznika "i/ili".
Predlog "zbog" koristi se za izražavanje uzročne veze, a predlog "radi" za izražavanje namere.
Kada se u nizu navodi više od tri broja kojima se označavaju članovi (stavovi, tačke ili alineje), navođenje se vrši korišćenjem predloga "do" između prvog i poslednjeg člana koji se navode (npr. "odredbe članova 5. do 12. primenjuju se i na...").
Ako se navode tri člana ili manje, navode se svi članovi, bez upotrebe predloga "do".
Prilikom vršenja izmena i dopuna u tekstu koriste se predlozi "pre" i "posle", a pogrešno je koristiti predlog "iza" (na primer, iza člana ili iza stava).
Kada se u propisu navode ovlašćenja organa državne uprave ili lokalne samouprave, ne moraju se navoditi puni nazivi tih organa, već se mogu odrediti na uopšten način (npr. - ministarstvo nadležno za poslove lokalne samouprave ili gradska uprava nadležna za lični status građana).
U propisu se, po pravilu, ne preuzimaju odredbe propisa koji u hijerarhiji zauzimaju više mesto, izuzev onih odredaba koje treba da se razrade bližim uređivanjem, pri čemu treba voditi računa da se:
1) tim ponavljanjem ne izmeni suština i smisao ponovljene odredbe;
2) ponovljena odredba tako formuliše da iz nje jasno proizilazi da prava i obaveze proističu iz višeg akta.
Propisom se može predvideti primena drugog propisa ako na pojedine odnose koji se uređuju propisom treba primeniti i drugi propis.
Ako na pojedine odnose koji se uređuju propisom treba primeniti i drugi propis upotrebom analogije, propisom se može predvideti shodna primena drugog propisa.
Izmene i dopune propisa vrše se kada propis treba:
- uskladiti sa izmenama u pravnom sistemu, bilo da se radi o usklađivanju sa republičkim propisima (zakoni i podzakonski akti) ili propisima grada Kragujevca (Statut, odluke i sl.),
- uskladiti sa izmenama u politici u određenoj oblasti ili
- prilagoditi stvarnim potrebama: urediti pitanje koje predstavlja uočenu pravnu prazninu, odnosno nije uređeno osnovnim tekstom propisa a postoji pravni osnov; kada treba otkloniti nepreciznost u važećoj odredbi koja dovodi do različitog tumačenja i teškoća u primeni i slično, a nije neophodno doneti novi propis.
Ako se više od polovine članova osnovnog propisa menja odnosno dopunjuje, uključujući i prethodno izvršene izmene i dopune, treba doneti novi propis.
Ako se menja naziv propisa, donosi se novi propis.
U postupku izrade izmena i dopuna sadržaja priloga propisa, shodno se primenjuju pravila koja se primenjuju i prilikom izmena i dopuna osnovnog teksta propisa.
Naziv propisa o izmenama i dopunama propisa treba da odgovara njegovom sadržaju, tako ako se:
1) vrši samo jedna izmena ili dopuna propis se naziva "propis o izmeni" ili "propis o dopuni";
2) vrši jedna izmena i više dopuna, odnosno više izmena i jedna dopuna, propis se naziva: "propis o izmeni i dopunama", odnosno "propis o izmenama i dopuni";
3) vrše najmanje dve izmene i najmanje dve dopune, propis se naziva "propis o izmenama i dopunama".
Naziv propisa o izmenama i dopunama treba da obuhvati ceo naziv propisa koji se menja, odnosno dopunjuje (npr. Odluka o izmenama i dopunama Odluke o robnim rezervama).
Izmene i dopune propisa mogu se vršiti samo propisom iste pravne snage kao što je i propis koji se menja, odnosno dopunjuje i po istom postupku po kojem se donosi propis koji se menja odnosno dopunjuje (statut - statutom, odluka odlukom).
Izmenama i dopunama jednog propisa ne mogu se vršiti izmene i dopune drugog propisa, s tim što se izuzetno može utvrditi prestanak važenja pojedinih odredaba drugog propisa (npr. Odlukom o izmeni Odluke o uređenju grada, ne mogu se npr. vršiti izmene i dopune Odluke o obavljanju komunalnih delatnosti).
Nikada se ne vrše izmene i dopune propisa o izmenama i dopunama propisa (npr. Odluka o izmeni Odluke o izmenama i dopunama Odluke o snabdevanju grada toplotnom energijom).
Ako postoji potreba da se izmeni ono što je već menjano propisom o izmenama i dopunama, to se čini aktom koji je po nazivu ponovo propis o izmenama i dopunama.
Jedan član propisa menja se jednim članom, izuzev ako se jednom odredbom vrši istovetna promena u više odredaba (npr. menja naziv gradske uprave usled nove organizacione promene).
Ako se u istom članu vrše izmene, navode se prema redosledu odredaba.
Jedan član propisa o izmenama i dopunama sadrži sve izmene i dopune koje se vrše u okviru jednog člana koji se menja, odnosno dopunjuje.
Kada se u dve ili više odredaba osnovnog teksta propisa menjaju, dopunjuju ili brišu iste reči, takve izmene mogu se obuhvatiti jednim članom, koji se može formulisati na sledeći način:
"U članu 1. 5. 10. 25. reči: "________" u određenom padežu zamenjuju se rečima: "__________" u odgovarajućem padežu".
Ako se u jednom članu, stavu, tački ili alineji propisa vrši veći broj izmena i dopuna, treba izmeniti ceo član, stav, tačku ili alineju.
Propis se može dopuniti dodavanjem dela propisa (glave, podglave, odeljka...), koji se označava istim brojem kao istovrsni deo posle kojeg se dodaje, s tim da se pored broja navodi slovo azbuke prema azbučnom redosledu (posle I Glave dodaje se Ia Glava).
Pri dopuni propisa neophodno je voditi računa da novi delovi propisa budu uklopljeni u osnovni tekst propisa u pogledu terminologije, unutrašnje podele i nomenklature propisa.
Član prvi propisa o izmeni i dopuni propisa sadrži: član propisa koji se menja ili dopunjava, naziv propisa koji se menja i dopunjuje, naznaku službenog lista u kojem je objavljen osnovni tekst, kao i navode svih brojeva službenih listova u kojima su objavljene izmene, dopune, upućivanje na odluku Ustavnog suda i ispravke teksta. U izuzetnim slučajevima, ako je tokom važenja propisa, nakon više izmena i dopuna, zvanično utvrđen i objavljen prečišćeni tekst propisa, u članu prvom navodi se prvo broj službenog lista u kojem je objavljen prečišćeni tekst, a zatim sve kasnije intervencije u tekstu.
Formulacija prvog člana izmena ili dopuna mogao bi da glasi:
"Član 1. propisa _____ (naziv propisa i broj službenog glasila) menja se i glasi:
"Član 1
_______________________ (tekst odredbe)."
Izmena i dopuna narednih članova po redosledu treba da se formuliše na sledeći način:
"Član 2. propisa (odluke, statuta....) menja se i glasi:
"Član 2
________________________ (tekst odredbe)."
Ukoliko se u jednom članu menja jedna reč ili deo teksta, izmenu treba formulisati:
"U članu 5. propisa, stavu 2. reči: "______", zamenjuju se rečima: "______".
Ukoliko u jednom članu treba zameniti ili izbrisati tačno određenu reč koja se ponavlja više puta u tekstu, potrebno je u tekstu izmene istu preciznije odrediti vezujući je za reč koja je napisana pre ili posle nje u zavisnosti od konteksta izmene, a što treba formulisati:
"U članu 6. propisa, stavu 3. reč: "_______" posle reči: " _____" zamenjuje se rečima: "_______".
Ukoliko se u jednom članu menja broj, izmenu treba formulisati:
"U članu 5. propisa, stavu 2. broj: "______", zamenjuje se brojem: "____".
Ako se posle nekog člana dodaje jedan ili više novih članova, to se navodi u uvodnoj rečenici, a zatim se sa znakom navoda navodi tekst novih odredaba, iznad kojih se stavlja naznaka člana sa odgovarajućim brojem i na kraju zatvara znak navoda.
Nove odredbe - članovi obeležavaju se istim brojem koji ima član posle kojeg se dodaju, ali se kod svakog od novih članova posle broja, dodaje slovna oznaka azbučnim redom, kako bi se razlikovali, a istovremeno sačuvao redosled odredaba u osnovnom tekstu, što treba formulisati:
"Posle člana 5. propisa, dodaju se novi članovi 5a, 5b i 5v, koji glase:
"Član 5a
________________________(tekst člana)
Član 5b
________________________(tekst člana)
Član 5v
________________________(tekst člana)"
Ako se u jednom članu propisa, posle nekog stava dodaje jedan ili više novih stavova, u uvodnoj rečenici se navodi u kom članu posle kog stava se dodaju i koliko novih stavova, a zatim se pod znacima navoda daje tekst novih odredaba. Posle navođenja teksta novih stavova vrši se prenumeracija postojećih stavova, radi lakše primene, što se može formulisati na sledeći način:
"U članu 6. propisa, posle stava 1. dodaju se dva nova stava, koja glase:
________________________(tekst novog stava)
________________________(tekst novog stava)
Dosadašnji stavovi 2, 3. i 4. postaju stavovi 4, 5. i 6."
Ako se dopuna propisa vrši tako što se u članu propisa dodaje novi stav tako što se isti umeće između dva postojeća stava, to se može formulisati na sledeći način:
"U članu 2. propisa, posle stava 2. dodaje se novi stav 3, koji glasi:
________________________(tekst novog stava)
Dosadašnji stav 3. postaje stav 4."
Ako se prilikom dopune propisa na način iz stava 2. ovog člana, menja i sledeći stav, to se može formulisati na sledeći način:
"U dosadašnjem stavu 3. propisa, koji nakon dopune postaje stav 4. reči: "_________" zamenjuju se rečima: "__________"
ili
"Dosadašnji stav 3. koji postaje stav 4. menja se i glasi:
________________________(tekst novog stava)
U slučaju brisanja stavova postupa se na sledeći način:
"U članu 7. propisa, brišu se stavovi 2. i 3. Dosadašnji stavovi 4. i 5. postaju stavovi 2. i 3."
Dodavanje novih tačaka u propisu, vrši se na isti način kao dodavanje novih članova i to:
"U članu 6. propisa, stavu 3. posle tačke 2) dodaju se dve nove tačke 2a i 2b koje glase:
2a _________________ (tekst nove tačke)
2b _________________ (tekst nove tačke)"
Kada se posle poslednje tačke dodaju jedna ili više novih tačaka, one se ne označavaju slovnim već brojčanim oznakama.
Dodavanje novih alineja vrši se na isti način kao dodavanje stavova i to:
"U članu 6. propisa, stavu 3. posle alineje druge dodaju se dve nove alineje koje glase:
- ____________________(tekst nova alineje)
- ____________________ (tekst nove alineje)
Dosadašnje alineje treća i četvrta u stavu 3. postaju alineje peta i šesta."
Ako se u stavu brišu pojedine tačke, a nisu poslednje u nizu, treba izvršiti njihovu prenumeraciju.
Kada se vrši pozivanje na tačke, nije potrebno pisati zagrade posle njihovih brojčanih oznaka (npr. "Prilikom podnošenja zahteva za uverenje o prihodima po članu porodičnog domaćinstva, prilažu se potvrde iz člana 5. stav 1. tačke 3, 5. i 6. ove odluke").
Ako se briše deo propisa, izmena se može formulisati na sledeći način:
"U članu 4. propisa, u stavu 2. reči: "____" brišu se."
Jednom odredbom propisa kojim se vrši izmena i dopuna moguće je brisati više članova osnovnog teksta propisa.
Ako se odredbe koje se brišu nalaze u nizu, navodi se: "Članovi 5. do 10. propisa, brišu se."
Ako se odredbe koje se brišu ne nalaze u nizu, navodi se: "Članovi 2, 9, 12. i 16. do 20. brišu se."
U propisu o izmenama i dopunama propisa procenat uvek treba izraziti rečju: "procenat", što treba formulisati na sledeći način:
"U članu ___. stav ____ procenat: "20%" zamenjuje se procentom: "60%".
VI PRAVILA IZRADE OBRAZLOŽENJA PROPISA
Predlagač propisa obavezan je da uz predlog propisa dostavi obrazloženje.
Obrazloženje je uvek sastavni deo nacrta ili predloga propisa i odvojeno je u posebnom delu.
Obrazloženje predloga propisa treba, po pravilu da sadrži:
- pravni osnov;
- razloge za donošenje propisa;
- objašnjenje cilja koji se donošenjem propisa želi postići;
- objašnjenje osnovnih pravnih instituta i kratko obrazloženje konkretnih rešenja koja se predlažu;
- procenu iznosa finansijskih sredstava potrebnih za sprovođenje propisa, ako su ta sredstva potrebna i izvor finansiranja;
- razloge za donošenje propisa po hitnom postupku, ako je za donošenje propisa predložen hitan postupak;
- razloge zbog kojih se predlaže da propis stupi na snagu pre osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca".
Predlog akta koji je utvrđen nakon sprovedene javne rasprave obavezno sadrži i izveštaj o sprovedenoj javnoj raspravi, koji sadrži prikaz svih predloga i sugestija datih u javnoj raspravi, sa obrazloženjem razloga zbog kojih pojedini predlozi ili sugestije nisu prihvaćeni.
Kada je reč o izradi propisa o izmenama i dopunama postojećeg propisa, obrazloženje propisa sadrži i pregled svih odredaba propisa koje se menjaju, brišu odnosno dopunjuju, s tim što se:
- odredbe koje se brišu precrtavaju (Effects - Strikethrough);
- odredbe kojima se dopunjava osnovni tekst, prikazuju se sa naglašenim tekstom ("Bold") člana, odnosno članova ili stava/stavova i sl. kojima se dopunjava;
- odredbe kojima se zamenjuju odredbe u osnovnom tekstu propisa, prikazuju se sa naglašenim tekstom ("Bold") odmah posle odredaba koje su zamenjene, s tim što se zamenjene odredbe precrtavaju (Effects - Strikethrough) - npr. Stručne, administrativno tehničke i finansijsko materijalne poslove za potrebe mesne zajednice obavlja Gradska uprava u čijoj su nadležnosti poslovi mesne samouprave. Gradska uprava/e u okviru delokruga svoje nadležnosti pruža/ju pomoć mesnoj zajednici u obavljanju administrativno-tehničkih i finansijsko-materijalnih poslova."
VII PREČIŠĆEN TEKST, ISPRAVKA I AUTENTIČNO TUMAČENJE PROPISA
Prečišćen tekst propisa utvrđuje nadležno radno telo. Prečišćene tekstove propisa koji donosi Skupština, utvrđuje i objavljuje nadležni skupštinski odbor.
Ukoliko se neki propis menja, odnosno dopunjava drugi put, u prelaznim odredbama, propisa o izmenama i dopunama propisa, obavezno je ovlastiti nadležni organ da izvrši pravno-tehničku redakciju, utvrdi i objavi prečišćen tekst propisa.
Prečišćen tekst propisa sadrži: uvodni deo, naziv propisa sa oznakom: "Prečišćen tekst", koja se stavlja u zagradu ispod naziva propisa i sam tekst propisa.
Uvodni deo prečišćenog teksta propisa sadrži: pravni osnov za njegovo utvrđivanje; naziv organa, odnosno tela koje ga utvrđuje; naziv propisa sa brojevima službenih listova u kojima je objavljen osnovni tekst propisa i sve njegove izmene i dopune koje su inkorporirane u prečišćen tekst propisa; navođenje samostalnih članova ukoliko ih ima i razloga zbog čega su samostalni; članove koji se izostavljaju, sa razlozima zbog kojih se izostavljaju (brisan i sl.) i broj i datum utvrđivanja prečišćenog teksta propisa sa potpisom ovlašćenog lica.
Prečišćeni tekst propisa sadrži osnovni tekst propisa sa svim izmenama i dopunama koje su usvojene i objavljene, kao i svim ispravkama koje su objavljene.
Prečišćen tekst može imati i samostalne članove. Samostalni članovi su članovi koji se iz različitih razloga (npr. neadekvatne numeracije prilikom donošenja propisa o izmeni ili dopuni osnovnog teksta propisa) nisu mogli integrisati u osnovni deo prečišćenog teksta propisa.
Samostalni članovi se navode na kraju prečišćenog teksta, u posebnom delu koji ima naslov: "Samostalni članovi propisa".
Samostalni članovi se označavaju arapskim brojevima sa tačkom (pored odrednice člana npr. Član 1.) rastućim redom, s tim što se prvo navode članovi iz ranije donetih izmena ili dopuna.
U prečišćeni tekst se ne mogu unositi odredbe koje nisu bile predmet izmena i dopuna ili ispravki.
Prilikom izrade prečišćenog teksta mora se poštovati struktura, sadržaj i naziv delova propisa.
U prečišćenom tekstu propisa ne mogu se menjati izrazi, ispravljati greške koje nisu ispravljene, niti deliti celine, odnosno odredbe.
U prečišćenom tekstu, prilikom navođenja odredbe koja je bila predmet autentičnog tumačenja, treba u fusnoti dati autentično tumačenje te odredbe.
U svim odredbama kojima se određuje datum stupanja na snagu propisa ili datum početka primene pojedinih odredaba propisa, a koje ulaze u prečišćen tekst, izraze kojima se to čini treba zameniti tačnim datumom i to datumom kojim je stupio na snagu osnovni propis, a u fusnoti se obavezno naznačava da se navedeni datum odnosi na dan stupanja na snagu osnovnog propisa i navode datumi stupanja na snagu svih izmena/dopuna propisa koji su inkorporirani u prečišćen tekst.
Npr. |
"Član 35. |
Ova odluka stupila je na snagu 30. juna 2017. godine.* "
__________
* Navedeni datum stupanja na snagu odnosi se na dan stupanja na snagu Odluke o komunalnim delatnostima ("Službeni list grada Kragujevca " broj 11/17) s tim što je navedena Odluka imala tri izmene i dopune koje su inkorporirane u ovaj Prečišćen tekst, i to:
- Odluka o izmeni Odluke o komunalnim delatnostima ("Službeni list grada Kragujevca " broj 20/18) koja je stupila na snagu 15. septembra 2018. godine;
- Odluka o izmeni i dopuni Odluke o komunalnim delatnostima (" Službeni list grada Kragujevca " broj 25/18) koja je stupila na snagu 20. decembra 2018. godine;
- Odluka o dopuni Odluke o komunalnim delatnostima ("Službeni list grada Kragujevca " broj 5/20) koja je stupila na snagu 1. juna 2020. godine; "
Odredbe koje se odnose na rokove za usklađivanje drugih akata sa propisom, treba iskazati u prošlom vremenu (npr. "Gradsko veće je bilo obavezno da Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u gradskim upravama i stručnim službama donese do 16. jula 2021. godine, kao dana isteka roka od 15. dana od dana početka primene ove odluke").
Prilikom kasnijih izmena propisa čiji je prečišćen tekst utvrđen, treba označiti broj službenog lista u kojem je objavljen prečišćen tekst i naglasiti da se radi o prečišćenom tekstu.
Utvrđivanje prečišćenog teksta propisa podrazumeva i prenumerisanje njegovih numerisanih klasifikacionih jedinica delova, glava, podglava, odeljka, pododeljka, članova, tačaka, u skladu sa izvršenim izmenama.
Kad se propis objavi u službenom listu, a tekst propisa ne odgovara u potpunosti njegovom izvorniku, objavljuje se ispravka propisa.
Ispravljati se mogu samo očigledne slovne i pravopisne greške, kao i greške u pisanju brojeva i imena, koje proističu iz nesaglasnosti objavljenog propisa i njegovog izvornika.
Ispravkama se ne mogu otklanjati nedostaci u izvornom tekstu.
U ispravci se uporedo navode pogrešan i ispravljen tekst propisa, kao i mesto, datum i naziv organa koji je izvršio ispravku.
7.3. Autentično tumačenje propisa
Ako je pojedina odredba propisa nejasna, neprecizna ili nerazumljiva, što otežava njeno tumačenje i primenu, Skupština, na predlog ovlašćenog predlagača, daje autentično tumačenje propisa (koji je donela) i koje se objavljuje u "Službenom listu grada Kragujevca", a prilikom kasnijeg navođenja brojeva službenog lista u kojem je propis objavljen, obavezno se navodi i broj u kojem je objavljeno autentično tumačenje, pri čemu se naznačava da se radi o autentičnom tumačenju (npr." Službeni list grada Kragujevca " broj 20/15, 12/18 - autentično tumačenje i 20/19).
Akt autentičnog tumačenja propisa odnosi se na propis koji se tumači i nije samostalan akt.
Akt autentičnog tumačenja propisa ima pravnu snagu propisa čije se odredbe tumače i ima obavezujući karakter.
Autentično tumačenje sadrži: preambulu, naziv, tekst tumačenja, kao i datum donošenja, broj pod kojim je akt zaveden i potpis ovlašćenog lica donosioca. U nazivu se uvek navode odredbe opšteg akta koje se tumače, a u tekstu tumačenja navodi se odredba u izvornom obliku i potom objašnjenje kako tu odredbu treba razumeti.
Ova Pravila se mogu shodno primenjivati i prilikom pripreme opštih akata koje donose drugi organi Grada.
Ova Pravila stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Kragujevca".