ODLUKA O UTVRĐIVANJU MERA ZAŠTITE, GRANICE ZAŠTIĆENE OKOLINE I MERA ZAŠTITE ZAŠTIĆENE OKOLINE ZGRADE "MITROPOLIJE" U NOVOM PAZARU, NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA ("Sl. glasnik RS", br. 90/2021)

1. Utvrđuju se mere zaštite, granice zaštićene okoline i mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture Zgrade "Mitropolije" u Novom Pazaru (u daljem tekstu: spomenik kulture), koji je Odlukom SO Novi Pazar, broj 633-10 od 29. decembra 1986. godine utvrđen za spomenik kulture.

2. Spomenik kulture se nalazi u Novom Pazaru, na katastarskim parcelama br. 953 i 954 KO Novi Pazar u Novom Pazaru, u državnoj svojini.

Zgrada "Mitropolija" nalazi se u Novom Pazaru u blizini pravoslavne crkve Svetog Nikole u Varoš Mahali. Predstavlja reprezentativni primer gradske arhitekture karakteristične za period kraja 18. i početka 19. veka.

Zgrada Mitropolije spada u najstarije primerke narodnog graditeljstva u Novom Pazaru, ali i u Srbiji. Izgrađena je u drugoj polovini 18. veka. Veruje se da je u njoj bila smeštena rezidencija raško-prizrenskih Mitropolita. U periodu od 1885. do 1903. godine zgrada Mitropolije je u svom sastavu imala i prvu žensku školu, a od 1903. do 1912. godine u ovoj zgradi je bila smeštena mešovita škola. Od 1912. godine zgrada je često menjala namene, pa je kraj 20. veka dočekala u jako lošem stanju. Osamdesetih godina 20. veka sprovedena su opsežna istraživanja i zgrada je demontirana i izmeštena u okviru iste parcele, dalje od regulacione linije. Na mestu na kome se objekat originalno nalazio prezentovana je osnova starijeg objekta.

Zgrada "Mitropolije" je tokom svog dugog trajanja preživela mnogo izmena i dorada. Na osnovu istraživanja izvedena je rekonstrukcija objekta. Zgrada je cela podignuta iznad kamenom zidanog podruma sa drvenim santračima. Spratni deo u koji se ulazilo spoljnim stepenicama je petoprostorni i sastoji se od hodnika, tri sobe i kuhinje. Zidovi su građeni u bondručnoj konstrukciji sa ispunom od ćerpiča koji je verovatno zamenio prvobitnu čatmu. Četvorovodni krov pokriven je ćeramidom. Pored dekorativne tavanice od šašovca, rezbarenih unutrašnjih vrata, zidanih peći sa lončićima i drvenih rešetki na prozorima i sam raspored i funkcija prostorija u kući govori da je kuća imala posebnu, ne primarno stambenu namenu.

Zgrada "Mitropolije" u Novom Pazaru je jedna od retkih sačuvanih gradskih kuća sa kraja 18. ili prve polovine 19. veka i jedna od retkih sačuvanih primera kuće javnog karaktera iz tog perioda. Svojim izgledom svedoči o potrebama, shvatanjima i navikama velikodostojnika SPC u 19. veku. Pored svojih arhitektonskih vrednosti zgrada "Mitropolije" značajna je i kao svedočanstvo društvenog i političkog života u Novom Pazaru, položaju SPC i srpskog stanovništva u ovim krajevima pre oslobođenja od turske vlasti. Funkcije koje je dobijala krajem 19. i početkom 20. veka svedoče i o razvoju školstva u Novom Pazaru.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele br. 1062, 1063, 1064, 1065, 1066/1, 1066/2, 1067, 1068/1, 1068/2, 1069, 1070, 1071, 956, 955, 988, 828, 829, 830, 833, 834, 835, 952, 951 i 950 KO Novi Pazar u državnoj, javnoj i privatnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture, gabarita uz zadržavanje konstruktivnih karakteristika i originalnih materijala;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno - statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija objekata u okviru kompleksa;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost objekta;

4) zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje, nadgradnje koji nisu u funkciji spomenika kulture i mogu ga degradirati;

5) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja sredstava za oglašavanje na fasadi i krovu objekta kao i postavljanje objekata za oglašavanje;

8) postavljanje table sa informacijama o spomeniku kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštićene okoline spomenika kulture:

1) uvažavanje i čuvanje autentične urbane matrice, ulične regulacije, parcelacije i odnosa izgrađenog i neizgrađenog prostora na parcelama;

2) očuvanje vertikalne regulacije (linije potkrovnih venaca i slemena krovova), izuzev u slučaju kada se radi o objektima koji nemaju arhitektonskih ili ambijentalnih vrednosti, ili kada se radi o obnovi odnosno izgradnji pojedinačnih objekta ili dela bloka, koja se sprovodi na osnovu posebnih detaljnih uslova nadležne ustanove za zaštitu kulturnih dobara;

3) korišćenje prostora u celini za stambene, eventualno stambeno-poslovne namene (tradicionalne zanatske radionice ili uslužne delatnosti koje svojim karakterom afirmišu neposredni ambijent susedstva i šire okoline);

4) uređenje prostora unutar blokova, posebno ozelenjavanje i uklanjanje objekata bez vrednosti, neplanski građenih, koji nisu upisani u katastar nepokretnosti;

5) očuvanje postojećih ambijentalnih vrednosti;

6) primena lokalnih graditeljskih obrazaca, putem istraživanja principa i reinterpretacije tradicionalnih arhitektonskih oblika, uz poštovanje materijalizacije, gabarita i položaja građevina na parceli, spratnosti do P+1;

7) rekonstrukcije infrastrukturnih mreža, izgradnja novih objekata, adaptacije i sanacije podrumskih etaža, uređenja unutrašnjih dvorišta, sve ispod nivoa tla, zahtevaju arheološki nadzor stručne službe Muzeja Ras;

8) sve instalacije, vodovod, fekalnu i kišnu kanalizaciju, elektroinstalacije, telefonske i kablovske mreže, PP-mreže, voditi podzemnim putem;

9) postavljanje radio-antena, satelitskih antena i instalacija po fasadama, elemenata klima uređaja na i pored objekata u zaštićenoj okolini nije dozvoljeno.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".