ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE MESNE ZAJEDNICE BAČKI JARAK U BAČKOM JARKU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 95/2021)

1. Zgrada Mesne zajednice Bački Jarak u Bačkom Jarku utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada Mesne zajednice Bački Jarak (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Temerin, u Bačkom Jarku, u ulici Novosadska br. 86, u državnoj svojini - vlasnik Republika Srbija, javnoj svojini - vlasnik opština Temerin i privatnoj svojini na katastarskoj parceli 1/1 K.O. Bački Jarak.

Spomenik kulture sagradio je Anton Diner (Anton Diener) 1904. godine kao Opštinski dom (Gemeindehaus). Prema stilskim karakteristikama zgrada pripada epohi istorizma sa elementima neoromantičarske arhitekture karakteristične za početak HH veka. Nalazi se na uglu ulica Novosadske i Mladena Stojanovića. Ova raskrsnica, istorijski centar Bačkog Jarka, i danas je zadržala karakter centralnog mesnog trga. Do Drugog svetskog rata trg su oivičavali i Luteranska crkva (1825. godina), Parohijski dom, a kasnije i Vatrogasni dom. U zgradi su danas smeštene kancelarije Mesne zajednice Bački Jarak, Mesne kancelarije Bački Jarak, biblioteka i svečana sala - čitaonica, dok je deo zgrade u privatnom vlasništvu.

Prizemna je zgrada, osnove u obliku slova P. Tri krila formiraju dvorište, koje je okrenuto ka glavnoj ulici i ograđeno. Ograda je od kovanog gvožđa na zidanom parapetu, dok je centralno postavljena gvozdena ulazna kapija uokvirena zidanim lukom između stubova sa ukrasnim kapama. Ulaz u zgradu postavljen je centralno i pristupa mu se iz dvorišta. Na osnovu zazidanih otvora za vrata, koja su naznačena na crtežu osnove prizemlja, može se zaključiti da je ranije bila drugačija funkcionalna organizacija. Zgrada je u osnovi oblikovana simetrično, a osa simetrije prolazi sredinom centralnog krila. Kota poda izdignuta je u odnosu na dvorište za 1 m, te do ulaznih vrata vodi kratko stepenište. Centralni ulazni hol, od dvorišta odvojen zastakljenim lučnim otvorima velikih dimenzija, postavljen je po dužini centralnog krila u kom je smeštena i svečana sala, najveća prostorija u zgradi, dok su u bočnim krilima smeštene kancelarije. Nad ulazom u privatni stan, sa zadnje strane, ulazno stepenište natkriveno je tremom koji nose betonski stubovi. Ovaj trem je ostatak betonske arkade koja je povezivala ulaz sa susednom zgradom Vatrogasnog doma. Fasade koje su orijentisane ka ulici, jugozapadna i severozapadna, dekorisane su bogatom malterskom plastikom, dok su ostale fasade svedene. Fasada je horizontalno raščlanjena soklom, sa tri podeona venca i potkrovnim vencem. Obrada fasada izvedena je krečnim malterom. Krov je složen i prema glavnoj ulici završen zabatnim zidovima. Krovni pokrivač je biber crep u gustom slogu. Svi prozori na uličnim fasadama su zalučeni, dok su prozori na jugoistočnoj fasadi pravougaoni. Prvobitna drvena stolarija, unutrašnja i spoljašnja, u najvećoj meri je sačuvana. Prozori na fasadama, sem onih na hodniku su dvostruki. Kod lučnih otvora spoljašnji izgled prozora prati lučni oblik prozorskog otvora dok je unutrašnja strana prozora pravougaonog oblika. Prozori u hodniku su jednostruki šestokrilni. U unutrašnjosti postoji niz dvostrukih prozora iz prostorija prema hodniku, koji su služili za dodatno osvetljavanje. Originalna unutrašnja vrata izrađena su kasetiranim futerima celom širinom zida i profilisanim pervajz lajsnama. Sva stolarija je završno farbana uljanom bojom. Iznad ulaza u sanitarni blok nalazi se prozor manjih dimenzija sa gvozdenom rešetkom. Originalni drveni patos zadržao se u dve prostorije. Hol je popločan keramičkim pločicama. Plafoni su izrađeni od štukatura. Uz prvobitnu zgradu, sa dvorišne strane dograđen je manji objekat bez arhitektonskog značaja, u kom se danas nalazi Klub penzionera koji funkcioniše nezavisno od glavne zgrade zbog zasebnog ulaza. Prema krovnoj konstrukciji i potkrovlju može se zaključiti da je građen istovremeno sa glavnom zgradom, kao i da je bio duži nego što je danas.

Spomenik kulture osim arhitektonskih vrednosti predstavlja i jedno od retkih svedočanstava o multikulturnoj istoriji Bačkog Jarka i nekadašnjem životu nemačke etničke zajednice na prostoru Vojvodine.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata katastarske parcele br. 2/2 i 4/2 K.O. Bački Jarak.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, originalnih materijala, stilskih i funkcionalnih karakteristika;

2) zabrana prepravki, dogradnje i nadgradnje spomenika kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture;

4) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

5) postavljanje uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom, volumenom, oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

3) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

4) zabrana dogradnje i nadgradnje postojećih objekata na katastarskim parcelama br. 1/1, 2/2 i 4/2;

5) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

6) zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i opasnih materija;

7) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

8) urbanističko i komunalno uređenje, hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture.

6. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".