PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI SPECIJALNOG REZERVATA PRIRODE "PAŠNJACI VELIKE DROPLJE"("Sl. glasnik RS", br. 99/2021) |
Pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi u Specijalnom rezervatu prirode "Pašnjaci velike droplje" (u daljem tekstu: Pravilnik), uređuju se pravila za sprovođenje režima zaštite Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" (u daljem tekstu: Rezervat), a naročito:
1) način na koji će se ponašati posetioci, vlasnici i korisnici nepokretnosti pri kretanju, boravku i obavljanju posla na zaštićenom području;
2) mesta, površine i objekti u kojima se ograničava kretanje ili zabranjuje i ograničava obavljanje određenih radnji, kao i trajanje tih mera;
3) biljne i životinjske vrste koje je zabranjeno uništavati, oštećivati ili uznemiravati, kao i vrste čije je korišćenje, odnosno branje, sakupljanje i izlov ograničen;
4) način saradnje sa fizičkim i pravnim licima koji po različitom osnovu koriste ili su zainteresovani za korišćenje zaštićenog područja;
5) uslovi zaštite prilikom naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti;
6) mesta i uslovi za odlaganje otpada;
7) način održavanja urednosti i čistoće zaštićenog područja;
8) način i organizacija čuvanja zaštićenog područja;
9) oprema i sredstva neophodna za čuvanje i održavanje;
10) protivpožarna zaštita.
Odredbe ovog pravilnika odnose se na korisnike zaštićenog područja u smislu člana 4. tačka 37. Zakona (u daljem tekstu: Korisnik) lica koja imaju prebivalište ili boravište na području Rezervata, vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti i pravna i fizička lica koja ostvaruju pravo korišćenja nepokretnosti ili korišćenja prirodnih dobara na području Rezervata kroz registrovanu delatnost, na posetioce Rezervata, kao i na pravna i fizička lica koja obavljaju druge dozvoljene aktivnosti ili vrše službene radnje na području Rezervata.
Posetilac Rezervata je lice koje iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih i kulturnih potreba i razloga boravi na području Rezervata kraće od 15 dana, kao i lice u tranzitu kroz područje Rezervata (u daljem tekstu: Posetilac).
Na teritoriji Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" utvrđuju se režimi zaštite II i III stepena. Korisnici i posetioci iz stava 1. i 2. ovog člana dužna su da poštuju režim zaštite na području Rezervata propisane Uredbom o zaštiti specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" ("Službeni glasnik RS", broj 86/18), (u daljem tekstu: Uredbe).
Korisnici i posetioci iz člana 2. ovog pravilnika dužni su da se pridržavaju Zakona o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10 i 91/10 - ispravka, 14/16, 95/18 - dr. zakon i 71/21), Uredbe i odredaba ovog pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara i drugih ovlašćenih lica Lovačkog udruženja "Perjanica", Mokrin (u daljem tekstu: Upravljač).
Za korišćenje prirodnih vrednosti Specijalnog rezervat prirode "Pašnjaci velike droplje" (u daljem tekstu: Rezervat) i usluga Upravljača plaća se naknada u skladu sa Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", broj 95/18).
Obveznike naknade, visinu, način obračuna i plaćanje naknade za korišćenje zaštićenog područja propisuje Upravljač Odlukom o naknadama za korišćenje Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" (u daljem tekstu: Odluka o naknadama) u skladu sa Prilogom 5. Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službeni glasnik RS", broj 95/18).
Sve aktivnosti na prostoru Rezervata za koje se plaća naknada moraju biti u skladu sa Uredbom o zaštiti SRP "Pašnjaci velike droplje" ("Službeni glasnik RS", broj 86/18), Zakonom o zaštiti prirode i uslovima zaštite prirode izdatim od strane pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
Upravljač obezbeđuje unutrašnji red u Rezervatu u skladu sa zakonom, uredbom i ovim pravilnikom i to organizovanjem čuvarske službe, saradnjom sa lokalnim stanovništvom, javnim preduzećima i ustanovama i udruženjima građana, kao i saradnjom sa organima državne uprave i lokalne samouprave.
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA
Kretanje na području Rezervata dozvoljeno je samo uz prethodno pribavljeno odobrenje Upravljača i u pratnji čuvara zaštićenog područja. Kretanje je dozvoljeno samo po određenim označenim stazama a zadržavanje samo za na to predviđenim mestima koje propisuje Upravljač.
Edukativna staza predviđena za vid aktivnosti iz stava 1. ovog člana je dužine 2 km, obeležena informativnim tablama.
Kretanje motornih vozila na području Rezervata dozvoljeno je po označenim poljskim putevima. Parkiranje vozila dozvoljeno je na označenim površinama. Vlasnici nepokretnosti na području Rezervata mogu prilaziti svojim parcelama poljskim putevima i parkirati upored istih tokom vršenja poljoprivrednih radova. Kada se radi o hitnoj intervenciji u slučaju požara, elementarne nepogode ili udesa ili namenskom korišćenju postojećih puteva odobrenje ili pratnja ne mora se pribaviti, odnosno obezbediti već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Za sve vrste kampova i sličnih aktivnosti neophodno je uputiti zahtev Upravljaču, pismeno najkasnije 15 dana pre početka aktivnosti uz obavezno prilaganje Uslova zaštite prirode izdatih od strane Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti dužni su da omoguće prolaz čuvarima i drugim ovlašćenim licima Upravljača u vršenju službenih radnji, kao i licima koja sa odobrenjem Upravljača obavljaju istraživačke i druge aktivnosti u Rezervatu.
Zabranjeno je sprečavanje ili ometanje čuvara i drugih ovlašćenih lica Upravljača u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI I ŽIVOTNE SREDINE
Korisnici i posetioci dužni su da primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti i životne sredine, u skladu sa zakonom, uredbom i ovim pravilnikom, kao i merodavnim zakonima i propisima donetim na osnovu tih zakona.
U cilju očuvanja i unapređenja ključne vrste Rezervata, velike droplje (Otis tarda) kao i drugih prirodnih vrednosti, na području na kojem se odvija najveći deo reproduktivne aktivnosti velike droplje aktivnosti se ograničavaju vremenski i sadržajno u skladu sa uredbom.
Na području Rezervata zabranjeno je sakupljanje biljnih i životinjskih vrsta. Strogo zaštićene i zaštićene vrste je moguće sakupljati uz prethodno dobijenu saglasnost nadležnog Ministarstva i mišljenja Pokrajinskog zavoda za zaštiti prirode, a u skladu sa članom 78. Zakona. Biljke zaštićene Pravilnikom o proglašenju i zaštiti zaštićenih i strogo zaštićenih divljih vrsta biljaka i životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10 i 47/11), (u daljem tekstu: Pravilnik o zaštićenim vrstama), kao strogo zaštićene i zaštićene vrste, nije dozvoljeno seći, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje zaštićene Pravilnikom o zaštićenim vrstama kao strogo zaštićene i zaštićene vrste, nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda i ostala mesta i objekte na kojima se te životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Lice koje na području Rezervata primeti i nađe primerke biljaka i životinja iz st. 1. i 2. ovog člana koji su oštećeni, odnosno ranjeni, bolesni, nemoćni ili mrtvi, ili primeti pojave oštećenja i uništavanja staništa biljaka i životinja, treba da o tome bez odlaganja obavesti čuvara ili drugo ovlašćeno lice Upravljača, odnosno da tim licima preda spomenuti nađeni primerak biljke, odnosno životinje.
Upravljač vodi evidenciju o podnetim obaveštenjima, odnosno sastavlja zapisnik i vodi evidenciju u vezi utvrđenog stanja po podnetom obaveštenju ili nađenom primerku biljke odnosno životinje. Upravljač će o nalazima i obaveštenjima iz stava 3. ovog člana, a u skladu sa članom 93. Zakona obavestiti Pokrajinski zavod za zaštitu prirode, nadležno Ministarstvo i nadležnog inspektora, odnosno preduzeti druge potrebne radnje u vezi tih nalaza i obaveštenja.
Zabranjeno je ostavljati uginule, zaklane i ubijene životinje i njihove delove, klanički otpad i mesne prerađevine na području Rezervata osim u sklopu posebno organizovanog i uređenog hranilišta nekrofagih vrsta ptica uz prethodno zaključen ugovor sa Upravljačem i uz obaveznu pratnju i prisustvo čuvara.
Na području Rezervata nije dopušteno unošenje, odnosno sadnja, zasejavanje i naseljavanje alohtonih divljih vrsta biljaka i životinja. Na području Rezervata zabranjeno je unošenje ili naseljavanje invazivnih vrsta biljaka i životinja u skladu sa odgovarajućim propisima.
Upravljač će na pogodan način javno prikazati, i učiniti dostupnim svima koji koriste ili po nekom osnovu borave na području Rezervata, spiskove vrsta divlje flore i faune iz člana 12. sa imenima na srpskom i latinskom jeziku i drugim neophodnim informacijama značajnim za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Zabranjeno je oštećivanje, uništavanje, iznošenje i prisvajanje primeraka biljaka i životinja, minerala, kristalnih tvorevina i fosilnih u skladu sa članom 25. Zakona.
Zabranjeno je, shodno članu 99. Zakona, uzimati iz prirode geološka i paleontološka dokumenta koji su proglašeni zaštićenim prirodnim dobrima ili se nalaze na objektu geonasleđa i zaštićenom nalazištu.
Nalazač geoloških i paleontoloških dokumenata iz stava 2. ovog člana koja bi mogla predstavljati zaštićenu prirodnu vrednost, dužan je da iste prijavi nadležnom Ministarstvu u roku od osam dana od dana pronalaska i preduzme mere zaštite od uništenja, oštećivanja ili krađe.
Nalazač i Upravljač mogu se sporazumeti da Upravljač izvrši prijavu i preduzme mere iz stava 3. ovog člana umesto nalazača.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) geološka i druga istraživanja koja nisu u suprotnosti sa ciljevima očuvanja i unapređivanja prirodnih vrednosti Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje";
2) eksploataciju mineralnih sirovina samo na osnovu rezultata već započetih geoloških istraživanja, koja su odobrena u skladu sa zakonom.
Zabranjeno je oštećivati i uništavati predmete i objekte koji imaju kulturno-istorijsku vrednost, odnosno svojstvo ili status kulturnog dobra.
Nisu dopušteni razgradnja i drugi vidovi oštećivanja ili uništavanja objekata koji predstavljaju istaknute primere narodnog graditeljstva.
Nije dopušteno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata i drugim radovima.
Upravljač će u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta na području Rezervata.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi tle, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet.
U skladu sa članom 57. Zakona za planirane radove i aktivnosti, odnosno projekte sa mogućim značajnim uticajem na životnu sredinu neophodno je pribaviti saglasnost nadležnog organa u skladu sa Zakonom o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu i Zakonom o proceni uticaja na životnu sredinu ili se bez izrade studije procene uticaja postupa po aktu o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Pokrajinski zavod za zaštitu prirode (u daljem tekstu: Zavod).
Nosilac projekta dužan je da planirane radove i aktivnosti iz stava 1. ovog člana pismeno prijavi Upravljaču.
IV VRŠENJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih kultura, ispaša stoke, kao i kosidba na prostoru Rezervata vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine i zaštite bilja, uredbom i ovim pravilnikom, kao i prema utvrđenim uslovima zaštite prirode izdatih od strane Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
Na području Rezervata nije dopušteno uništavanje staništa zaštićenih i retkih vrsta flore i faune na čelu sa temeljnom vrednosti Rezervata - velikom dropljom, kao i površina sa prirodnom travnom vegetacijom i sprovođenje aktivnosti koje narušavaju njihova staništa, kao i sveukupnu stabilnost ekosistema.
Režim zaštite II stepena, ukupne površine 2.389,98 ha, odnosno 35% površine Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" obuhvata najvažnija i najočuvanija gnezdilišta i šepurilišta velikih droplji na lokalitetima Jaroš, Siget i Kočovat, koja su najočuvanija travna staništa, sa malim udelom oranica.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, posebno kroz mere upravljanja populacijama divljih biljaka i životinja, održanje i poboljšanje uslova u prirodnim staništima i tradicionalno korišćenje prirodnih resursa.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode i člana 7. uredbe, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, zabranjuje se:
1) izvođenje poljoprivrednih radova na obradivim površinama u periodu od 1. aprila do 31. jula;
2) upotreba pesticida i veštačkog đubriva;
3) noćenje stada i postavljanje čobanskih skloništa.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) pašarenje i košenje usklađeno sa životnim ciklusom velike droplje;
2) poljoprivredne radove i prisustvo poljoprivredne mehanizacije usklađeno sa životnim ciklusom velike droplje;
3) sejanje poljoprivrednih kultura, i to: uljane repice, žitarica, lucerke i anisa.
Režim zaštite III stepena, ukupne površine 4.409,79 ha, odnosno 65% površine Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" obuhvata preostali deo zaštićenog područja koji nije obuhvaćen režimom zaštite II stepena.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena sprovodi se proaktivna zaštita u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuje se:
1) svaka vrsta aktivnosti u krugu od 150 m od registrovanog gnezda velike droplje;
2) narušavanje i uništavanje površina pod travnom vegetacijom, a posebno njihovo preoravanje i uspostavljanje poljoprivredne proizvodnje;
3) promena namene zemljišta osim u cilju revitalizacije;
4) uklanjanje travnog pokrivača sa površinskim slojem zemljišta;
5) unošenje alohtonih vrsta biljaka i životinja;
6) obavljanje radova koji narušavaju hidrološke i morfološke karakteristike područja;
7) prelet poljoprivrednih aviona preko zaštićenog područja;
8) zalivanje po sistemu "veštačke kiše";
9) sve ostale radnje koje mogu ugroziti veliku droplju i ostale prirodne vrednosti Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje".
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) korišćenje pesticida i veštačkog đubriva;
2) paljenje otvorene vatre za potrebe upravljanja staništem.
U cilju održavanja i unapređenja optimalnih staništih uslova za populaciju velike droplje, na celom području Rezervata obezbeđuju se kosidba livada čiji je vremenski okvir strogo usklađen sa životnim ciklusom velike droplje i drugih vrsta ptica koje se gnezde na tlu.
Početak kosidbe na svim lokalitetima na području Rezervata biće određen na osnovu rezultata permanentnog monitoringa velike droplje i ostalih značajnih vrsta koje vrši čuvarska služba i uz konsultaciju sa nadležnim institucijama za zaštitu prirode.
Kosidbu od strane korisnika prostora je neophodno najaviti Upravljaču najkasnije 24 sata pred početak izvođenja radova uz obavezno prilaganje uslova zaštite prirode izdatih od Zavoda.
Kosidba se mora sprovoditi u prisustvu čuvara zaštićenog područja ili drugog ovlašćenog lica Upravljača.
Kosilice moraju imati postavljenu propisnu plašilicu, a kosidba se mora vršiti od centra ka periferiji, radnim mašinama malog zahvata. Mašine moraju biti udaljene najmanje 200 m jedna od druge.
Kosidba se ne sme izvoditi u poluprečniku od 150 m, oko evidentiranog aktivnog gnezda velike droplje.
Član 22
Korisnici prostora koji vrše ispašu stoke na prostoru Rezervata u obavezi su da pribave uslove zaštite prirode od strane Zavoda.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuje se kretanje svinja na udaljenosti većoj od 100 m od salaša.
Na obradivim poljoprivrednim površinama na celom području Rezervata obezbeđuje se gajenje ozime pšenice i ječma, jarog ječma i raži, kao i uljane repice i anisa u cilju poboljšanja hranidbenih i reproduktivnih uslova za veliku droplju.
Na području Rezervata u skladu sa članom 35. Zakona u režimu II stepena zaštite zabranjena je eksploatacija mineralnih sirovina.
U skladu sa istim članom Zakona ograničava se korišćenje kamena, gline i drugog materijala za lokalne potrebe.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, radovi i aktivnosti ograničavaju se na eksploataciju mineralnih sirovina samo na osnovu rezultata već započetih geoloških istraživanja, koja su odobrena u skladu sa zakonom.
Aktivnosti lovstva na području Rezervata vrše se u skladu sa Zakonom, Uredbom, Zakonom o divljači i lovstvu ("Službeni glasnik RS", broj 18/10) i drugim odgovarajućim zakonskim propisima, i ovim pravilnikom.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuje se:
1) hvatanje živih zečeva;
2) lov u periodu od 1. aprila do 31. jula, na strogo kontrolisani trofejni odstrel srndaća i kontrolu populacija predatora velike droplje.
Na području Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" neposredno se primenjuju odredbe Zakona o zaštiti prirode koje se odnose na određivanje količine vode u vlažnim i vodenim ekosistemima, očuvanje pokretnih zaštićenih prirodnih dokumenata i zaštitu i očuvanje divljih vrsta, uključujući kontrolu i suzbijanje invazivnih vrsta.
Na celom području Rezervata obezbeđuje se redukcija broja prirodnih neprijatelja velike droplje - šakal, lisica, siva vrana i svraka i optimalna brojnost divljači i drugih životinjskih vrsta.
VI SPORT, TURIZAM I REKREACIJA
Na području Rezervata zabranjen je boravak posetilaca bez odobrenja Upravljača i pratnje čuvara. Turističke aktivnosti na području Rezervata odvija pod posebnim uslovima, a Upravljač odlučuje o vremenskom periodu posete, broju posetilaca, vremenu zadržavanja i trasama kretanja u cilju izbegavanja uznemiravanja velike droplje i drugih prirodnih vrednosti Rezervata.
Posetu Rezervatu i razgledanje njegovih vrednosti od strane turističkih grupa organizator turističkog putovanja, odnosno davalac turističkih ili ugostiteljskih usluga prijavljuje Upravljaču sedam dana uoči događaja.
Upravljač organizuje vođenje turističkih grupa iz stava 2. ovog člana ili izdaje odobrenje kojim ovlašćuje drugo pravno ili fizičko lice da vodi posetioce na način, na mesta i u vreme koji se navedenim odobrenjem utvrđuju.
Za turističku posetu i razgledanje Rezervata plaća se naknada. Visinu i način naplate Upravljač propisuje Odlukom o naknadama.
VII IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Na celom području Rezervata zabranjuje se izgradnja nadzemnih dalekovoda, izvođenje hidrotehničkih radova (kopanje kanala, izgradnja i upotreba zalivnih sistema i sl.), izgradnja nadzemnih dalekovoda, kao i izgradnja i korišćenje drugih objekata na način kojim se menjaju osnovne karakteristike staništa velike droplje ili izazivaju promene koje se ne mogu sanirati, kao i izgradnja i korišćenje drugih objekata na način kojim se menjaju osnovne karakteristike staništa velike droplje ili izazivaju promene koje se ne mogu sanirati.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, zabranjuje se:
1) izgradnja objekata i infrastrukture, osim za potrebe upravljanja prirodnim dobrom i održivog pašarenja;
2) asfaltiranje i nasipanje puteva tvrdim materijalima.
U pogledu izgradnje objekata na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, radovi i aktivnosti ograničavaju se na izgradnju i adaptaciju salašarskih i čobanskih objekata.
VIII ODRŽAVANJE ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće i upravljanje otpadom na području Rezervata vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09 i 88/10), propisima donetim na osnovu tog zakona, uredbom i ovim pravilnikom.
Na području Rezervata nije dopušteno izlivanje u vodotokove i zemljište neprečišćenih komunalnih voda i hemijski otrovnih i opasnih materija i odlaganje komunalnih i drugih čvrstih otpadaka na način i u količinama da mogu zagaditi zemljište i vode na području Rezervata.
Na području Rezervata zabranjeno je odlaganje smeća i otvaranje deponija u skladu sa uredbom.
Korisnici i posetioci Rezervata dužni su da sakupljaju i odlažu otpatke van Rezervata na mestima koja su posebno uređena i obeležena za te namene.
Upravljač će postaviti odgovarajuću opremu, odnosno kante, korpe ili kese za privremeno odlaganje čvrstih otpadaka na mestima koja posećuju posetioci i organizovati njihovo pražnjenje i odvoženje izvan područja Rezervata.
Upravljač će inicirati saradnju sa nadležnim komunalnim službama u oblasti održavanja čistoće kroz organizovano postavljanje i redovno pražnjenje kontejnera za smeće na mestima okupljanja većeg broja posetilaca.
Vlasnici i korisnici nepokretnosti na području Rezervata dužni su da ih održavaju u čistom i urednom stanju.
IX OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač je dužan da na propisan način obeleži zaštićeno područje tablama propisanog izgleda i sadržaja koje postavlja na mestima gde javni putevi ulaze u Rezervat, a granice Rezervata obeleži propisanim oznakama.
Upravljač odgovarajućim tablama obeležava mesta i objekte gde je pristup i boravak zabranjen ili ograničen.
Upravljač može postavljati i druge table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Rezervata, kao što su panoi, bilbordi, posetilačke staze, mesta za kampovanje i logorovanje, hranilišta, mesta za otpatke i dr.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao ni njihovo zaklanjanje ili maskiranje drugim objektima.
Na području Rezervata nije dopušteno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih.
Za postavljanje službenih tabli i drugih oznaka koje su utvrđene propisima u oblasti saobraćaja i javnih puteva, šumarstva, lovstva, vodoprivrede i energetike potrebno odobrenje Upravljača.
Fotografisanje i snimanje videozapisa i filmova na području Rezervata dozvoljeno je, uz prethodno pribavljenu saglasnost Upravljača kao i uslove zaštite prirode izdatih od strane Zavoda.
Za radnje iz stava 1. ovog člana koje se na području Rezervata vrše plaća se naknada u skladu sa Odlukom o naknadama.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 1. ovog člana, organizator snimanja odnosno zainteresovano lice prijavljuje planirane aktivnosti snimanja Upravljaču koji je dužan da saglasnost izda u roku ne dužem od 15 dana.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost ukoliko je indikovan značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fotografije, videozapise i filmove koji se snimaju na području Rezervata i publikuju odnosno prikazuju javnosti, fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
Sa obavezom iz stava 5. ovog člana pomenuta lica biće upoznata prilikom podnošenja zahteva Upravljaču, ili smatraće se upoznata donošenjem ovog pravilnika i njegovim javnim objavljivanjem.
VIII NAUČNOISTRAŽIVAČKI I OBRAZOVNI RAD
Na celom području Rezervata dozvoljeno je vršiti naučna istraživanja i praćenje stanja i promena stanišnih uslova (naročito klimatskih i edafskih), životnih zajednica, dinamike populacija biljnih i životinjskih vrsta, posebno velike droplje i drugih prirodnih retkosti.
Naučno istraživački rad se može sprovoditi na način i pod uslovima koji ne ugrožavaju prirodne vrednosti Rezervata.
Saglasnost za naučna istraživanja na teritoriji Rezervata izdaje nadležno Ministarstvo. Vršilac naučnih istraživanja je u obavezi da Upravljaču podnese prijavu u kojoj će definisati ciljeve i predmet istraživanja, vreme boravka na području Rezervata i broj članova istraživačkog tima.
Uz prijavu istraživanja vršilac prilaže i akt o uslovima zaštite prirode.
Uz prijavu istraživanja za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole, prilaže se i dozvola nadležnog Ministarstva u skladu sa Zakonom.
Saglasnost koju Upravljač izdaje u roku ne dužem od sedam dana od dana prijema prijave, sadrži uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode i pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove, ako ih ima, u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje čuvara ili drugog lica, kao i mogućnosti i uslove pružanja traženih usluga.
Upravljač ima pravo da u postupku izdavanja saglasnosti odredi drugo vreme sprovođenja naučno istraživačkih aktivnosti od onog koje je navedeno, ukoliko oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti Rezervata, a pre svega na temeljnu vrednost - veliku droplju.
Upravljač iz razloga navedenih u stavu 7. ovog člana ili nepoštovanja propisanih uslova može pismeno naložiti prekid istraživačkih radova i aktivnosti.
Vršilac naučnoistraživačkih aktivnosti je u obavezi da po okončanju istraživanja Upravljaču dostavi detaljan izveštaj o rezultatima istih.
Ukoliko su predmet istraživanja strogo zaštićene i zaštićene divlje vrste, vršilac naučnih istraživanja je u obavezi da obezbedi potrebnu dozvolu od nadležnog Ministarstva.
U skladu sa članom 29. Zakona, posećivanje specijalnog rezervata prirode u cilju obrazovanja može se vršiti na osnovu dozvole koju izdaje Upravljač zaštićenog područja.
Obrazovne aktivnosti na području Rezervata, kao što su škola u prirodi, terenska nastava i stručne ekskurzije potrebno je prijaviti Upravljaču najkasnije 15 dana pre početka održavanja istih.
Aktivnosti iz stava 2. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti. Prijava planiranih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, vremenu trajanja, organizatoru i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
U roku od 15 dana po završetku terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti, nosilac istraživanja odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan ja da obavesti Upravljača u roku od 15 dana kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču. Onome ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1. odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Radi obezbeđenja unutrašnjeg reda u Rezervatu, Upravljač organizuje čuvarsku službu.
Čuvarsku službu Rezervata čine dva čuvara zaštićenog područja.
Uslove koje moraju ispunjavati lica iz stava 2. ovog člana, broj tih lica i druga pitanja od značaja za njihov radni status i način obavljanja poslova utvrđuje Upravljač aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta.
Organizovanje čuvarske službe vrši se u skladu sa odredbama Zakona.
Pod obezbeđenjem unutrašnjeg reda u Rezervatu, podrazumeva se zaštita i očuvanje zemljišta vegetacije, faune, i voda od svih vidova zagađivanja i oštećenja, kao i zaštita, čuvanje i obnavljanje oznaka i informativnih tabli, čuvanje posetilačke infrastrukture objekata Upravljača i zaštita od požara.
U vršenju čuvarske službe, dužnost čuvara je da:
1) prati, odnosno nadgleda kretanje i aktivnosti Posetilaca i drugih Korisnika, posebno:
- gradnju, rekonstrukciju i dogradnju objekata, transport građevinskog materijala i druge radove koji se u skladu sa zakonom smatraju izgradnjom objekata,
- korišćenje mineralnih sirovina, odnosno kamena, šljunka, peska, zemlje i treseta,
- korišćenje flore i faune, odnosno sakupljanje i branje biljaka, gljiva i životinja i njihovih razvojnih oblika i šumskih plodova i dr.,
- lov, gajenje i korišćenje divljači,
- upotrebu motornih vozila,
- postavljanje montažnih i privremenih objekata,
- ulazak u zone, mesta i objekte u kojima je poseta zabranjena ili ograničena,
- kampovanje, logorovanje,
- loženje vatre na otvorenom i primenu pravila i mera zaštite od požara,
- organizaciju i odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija,
- odlaganje otpada;
2) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta i drugih vrednosti Rezervata i vodi evidenciju o njima;
3) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom i drugim nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima u cilju zaštite prirode, rešavanju imovinsko-pravnih odnosa i naknadi štete usled uskraćivanja ili ograničavanja prava korišćenja i primene mera zaštite;
4) pruža podatke, pomoć i usluge Posetiocima pri obilasku i razgledanju Rezervata,
5) prati i pruža druge potrebne usluge organizatorima i učesnicima naučnih i drugih istraživanja i obrazovnih aktivnosti;
6) sarađuje sa Korisnicima prirodnih resursa i privrednim subjektima, posebno u oblasti poljoprivrede, vodoprivrede, energetike, rudarstva i turizma;
7) sarađuje sa nadležnim inspektorom i obaveštava o stvarima iz njegove nadležnosti;
8) sarađuje se organom unutrašnjih poslova i prema ukazanoj potrebi traži njegovu pomoć;
9) sastavlja zapisnik;
10) obaveštava drugi nadležni organ o izvršenju zabranjenih odnosno protivpravnih radnji koje su regulisane propisima iz nadležnosti tog organa i o njihovim izvršiocima ukoliko su poznati.
Kada čuvar u vršenju čuvarskog nadzora u Rezervatu zatekne lice koje čini radnju suprotnu odredbama zakona, uredbe i ovog pravilnika, ili kad postoji osnovana pretpostavka da je učinjeno krivično delo ili prekršaj, ovlašćen je i dužan da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava čiji mu identitet nije poznat, privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) zatraži da mu lice predoči/pokaže saglasnost, dozvolu, odobrenje, prijavu radova, ulaznicu ili drugi dokument kojim dokazuje status Korisnika odnosno Posetioca i neko od prava u vezi radova i aktivnosti koje obavlja;
3) izvrši pregled svih vrsta vozila i tovara;
4) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija za čiji je pregled potreban sudski nalog, a posebno pregled:
- prtljaga i ličnih stvari,
- ulova i sredstava za lov i ribolov,
- alata i sredstava za sakupljanje biljaka i životinja;
5) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, uključujući delove i primerke živog i neživog sveta, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda Upravljaču zaštićenog područja radi čuvanja;
6) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica, a posebno:
- privremeno zabrani radove i aktivnosti koje se obavljaju bez propisanih saglasnosti ili odobrenja, kao što su naučna i druga istraživanja, obrazovne i sportske aktivnosti i sl.,
- zabrani na licu mesta radove i aktivnosti koje se obavljaju protivno odredbama ovog pravilnika i pravilima protivpožarne zaštite,
- naredi puštanje na slobodu odnosno vraćanje u prirodu zdravih i nepovređenih primeraka životinja ukoliko je to za njih bezbedno.
O svim preduzetim radnjama, a posebno u slučaju kada uočene radnje mogu predstavljati prekršaj, krivično delo, privredni prestup, kada je pričinjena šteta, kada je izvršeno zauzeće imovine, čuvar sastavlja zapisnik.
Sadržaj zapisnika ili opis koji se unosi u zapisnik je saopštavanje onog što je zatečeno, nađeno, utvrđeno ili na drugi način pribavljeno i konstatovano.
U sadržaj se obavezno unosi:
- bliži podaci o izvršiocima raznih nedozvoljenih radnji (ime i prezime, ime oca, adresa, zaposlenje i drugi podaci za identifikaciju),
- način izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena;
- podaci o svedocima i drugi raspoloživi dokazi koje je moguće pribaviti;
- podaci o eventualnoj šteti, a posebno količine, broja komada, prečnici, vrste i drugo, dokumentovana što preciznijim podacima i po mogućstvu fotografijom.
Zapisnik je sastavljen u onolikom broju primeraka koliko zahteva konkretna situacija, a ako je kontroli prisutna neka druga zainteresovana strana, jedan primerak zapisnika uručuje se i njoj.
Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz ovog člana.
O privremeno oduzetim predmetima iz člana 42. čuvar izdaje potvrdu sa tačnim podacima o vrsti i količini.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta, odnosno za vraćanje u prirodu ili zbrinjavanje primeraka privremeno oduzetih životinjskih ili biljnih vrsta.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi registar sa podacima o vrsti količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i čuvaru odnosno koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar zaštićenog područja pored ovlašćenja iz člana 42. ovog pravilnika, posebno je dužan da:
1. Potpuno i detaljno poznaje terenske prilike na rejonu koji čuva, a naročito spoljne i unutrašnje granice Rezervata.
2. Sprečava bespravnu pašu, nedozvoljeno obrađivanje zemljišta, prekomernu upotrebu hemijskih sredstava, bespravno podizanje objekata, bespravni lov.
3. Blagovremeno obaveštava nadležni inspekcijski organ o utvrđenim nezakonitim radnjama na zaštićenom području.
4. Redovno obilazi, čuva i nadgleda površine Rezervata u kontroli nedozvoljenog korišćenja, kao i da nadgleda i čuva uređaje i objekte Upravljača (kompleks Vizitorskog centra sa svim objektima, oprema posetilačkih staza, informativne table itd.).
5. Preduzima i kontroliše sprovođenje preventivnih mera za zaštitu Rezervata od požara.
6. Učestvuje u radu drugih službi na rejonu po potrebi i učestvuje u zajedničkim pregledima i patrolama drugih ovlašćenih službi i organa.
7. Vodi terenski dnevnik - svakodnevno u njega unosi podatke, a za slučaj inspekcijske kontrole stavlja dnevnik na uvid.
8. Čuva i obnavlja granične znake, informativne table, putokaze i druge oznake.
9. Nosi službenu uniformu i legitimaciju.
Kao službeno lice Upravljača, na terenu, sa ovlašćenjima koja su mu propisana, čuvar stručno, autoritativno i odgovorno postupa u svim radnjama za koje je ovlašćen.
Postupanje čuvara u svim slučajevima mora biti u skladu sa javnim ovlašćenjima koja ima, vodeći pri tom posebno računa o pravilnom predstavljanju i ugledu Upravljača.
U poslovima zaštite ekosistema, čuvar je dužan da svakodnevno prati i evidentira dogovorene podatke, kao što su: temperatura, vlažnost, vetrovi, cvetanje određenih biljnih vrsta, pojava određenih vrsta faune i druge.
Podaci se unose u terenski dnevnik i odgovarajućim evidencijama dostavljaju preduzeću.
Čuvar u Rezervatu obavlja i druge stručne radnje u skladu sa potrebama službe, raznim stručnim analizama i prikupljanjima podataka.
Čuvar u Rezervatu obavlja i poslove na realizaciji i organizaciji aktivnih mera zaštite (košenje, uklanjanje invazivnih vrsta i dr.).
Za sve uočene pojave kojima se na razne načine ugrožava državna imovina, protivpravnim prisvajanjima, oštećenjima ili ometanjima, čuvar je dužan da postupa hitno i bez odlaganja.
Kao službeno lice na terenu čuvar rezervata učestvuje u prijemu poseta, pri obilasku turističkih grupa i drugih posetilaca, daje im informacije i potrebne podatke i po potrebi vodi posete duž posetilačkih staza.
U turističkim i informativnim poslovima čuvar je dužan da poznaje sve bitne karakteristike Rezervata, radi pravilnog predstavljanja, značajne prirodne, kulturne, istorijske vrednosti, kao i druge karakteristike od značaja za pravilnu prezentaciju područja Rezervata.
Čuvar rezervata mora imati legitimaciju sa kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa Zakonom.
Legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač u skladu sa zakonom. Izgled službene legitimacije čuvara propisuje nadležni ministar.
Lice koje je prestalo da vrši službu čuvanja, dužno je da legitimaciju u roku od tri dana od dana prestanka službe, vrati Upravljaču.
Vraćenu legitimaciju iz stava 1. ovog člana, Upravljač je dužan da poništi.
U slučaju gubitka ili nestanka legitimacije čuvar je dužan da o ovome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili nestala legitimacija oglašava se nevažećom u "Službenom glasniku Republike Srbije" i briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija
Čuvar obavlja službu u uniformi. Uniforma je u skladu sa Pravilnikom o službenoj odeći čuvara zaštićenog područja ("Službeni glasnik RS", broj 105/20).
Čuvar Rezervata može biti opremljen sredstvima i to:
- sredstvima veze,
- prevoznim sredstvima (terensko vozilo, motor),
- oprema uz prevozna sredstva,
- baterijske lampe ili akumulatorske svetiljke,
- fotoaparatima,
- drugom opremom neophodnom za uspešno obavljanje poslova.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje nadležni ministar.
Upravljač sam organizuje ili na drugi način obezbeđuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština čuvara.
Na području Specijalnog rezervata prirode "Pašnjaci velike droplje" planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara ("Službeni glasnik RS", broj 111/09).
Upravljač donosi plan zaštite od požara za područje Rezervata shodno članu 47. Zakona o zaštiti od požara i odredbama Uredbe o razvrstavanju objekata, delatnosti i zemljišta u kategorije ugroženosti od požara ("Službeni glasnik RS", broj 76/10).
Planom i programom upravljanja Rezervata utvrđuju se prioritetni odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Upravljač će na pogodan način objaviti odnosno javno istaknuti izvode iz planova zaštite od požara, sa osnovnim pravilima protivpožarne zaštite i postaviti odgovarajuće oznake na terenu.
XIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Nadzor nad primenom ovog pravilnika vrši nadležno Ministarstvo.
Upravljač će najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog pravilnika doneti akta predviđena ovim pravilnikom.
Upravljač će izvod iz ovog pravilnika, sa osnovnim pravilima unutrašnjeg reda i zabranjenim radnjama/aktivnostima istaknuti na pogodan i vidan način u naseljima, turističkim centrima i lokalitetima, objektima Rezervata i na drugim mestima brojnijeg okupljanja i češćeg prolaska Posetilaca i Korisnika.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije" uz prethodno pribavljenu saglasnost nadležnog Ministarstva.
Redakcija je zadržala numeraciju odeljaka kako je objavljeno u "Sl. glasniku RS", br. 99/2021.