PRAVILNIKO PROGRAMU I NAČINU POLAGANJA STRUČNOG ISPITA ZA STICANJE ZVANJA ČLANOVA POSADE BRODOVA TRGOVAČKE MORNARICE("Sl. glasnik RS", br. 59/2013, 28/2015 i 104/2021 - dr. pravilnik) |
Ovim pravilnikom se propisuje program i način polaganja stručnog ispita za sticanje zvanja članova posade brodova trgovačke mornarice (u daljem tekstu: stručni ispit).
Program stručnog ispita za sticanje zvanja članova posade brodova trgovačke mornarice obuhvata predmete, i to:
1) Za zvanje zapovednika vrste A:
(1) navigacija i signalizacija: detaljno poznavanje karakteristika vodnih puteva; pojam vodnih i plovnih puteva, vodni i plovni putevi u Republici Srbiji; evropski vodni putevi od međunarodnog značaja, uključujući i unutrašnje vodne puteve pomorskog karaktera koji su navedeni u Prilogu II Direktive 91/672/EEZ, osim Rajne; detaljno poznavanje plovnog puta i objekata bezbednosti plovidbe za samostalno upravljanje broda na deonici plovnog puta za koju se polaže ispit; pravila plovidbe u svim vremenskim uslovima; dnevno i noćno obeležavanje brodova; zvučni znaci brodova, detaljno poznavanje opštih geografskih, hidroloških, meteoroloških i morfoloških uslova za plovidbu unutrašnjim i pomorskim vodnim putevima: vlažnost vazduha, magla, strujanje vazduha, atmosferski talozi, karakteristike rečnih tokova, led, vodostaj - praćenje vodostaja, prognoze i dr.; proces plovidbe i manevrisanje brodom, tegljenim, bočnim i potiskivanim sastavom u svim uslovima; međunarodna pravila plovidbe (Osnovna pravila plovidbe na Dunavu, Evropski pravilnik za unutrašnje vodne puteve - CEVNI, Pravila plovidbe na slivu reke Save); zemaljska navigacija sa određivanjem kursa, pozicije broda, navigacionim instrumentima i uređajima; upotreba plovidbenih karata, Rečnih informacionih servisa (RIS) i Servisa za upravljanje brodskim saobraćajem (VTS) i drugih nautičkih pomagala; obeležavanje plovnog puta i objekti bezbednosti plovidbe, brodske prevodnice, manevar prevođenja, zimovnici, sidrišta, skloništa; red u pristaništu, sidrištu i zimovniku; plovidbene nezgode - preduzimanje mera uključujući i sprečavanje prodora vode; postupak u vanrednim situacijama; vezivanje plovila (usmeno i praktično);
(2) plovidbeno pravo i propisi: nacionalni i međunarodni propisi o bezbednosti plovidbe; međunarodni ugovori koji se odnose na unutrašnju plovidbu; propisi Evropske unije koji se odnose na unutrašnju plovidbu; međunarodni propisi za sprečavanje sudara na moru; međunarodni carinski propisi u unutrašnjoj plovidbi; državna pripadnost plovila; značaj i uloga diplomatskih i konzularnih predstavništava u oblasti plovidbe; osnovno poznavanje tehničkih pravila za brodove unutrašnje plovidbe, tehnički pregled brodova; poznavanje prava unutrašnje plovidbe; nadležni organi za bezbednost plovidbe, inspekcijski nadzor; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; isprave članova posade; prevozne isprave; prava i dužnosti zapovednika i drugih članova posade broda, zdravstvena sposobnost brodaraca; upisnici plovila; propisi o prelasku državne granice, carinski i zdravstveni propisi; pravila o postupanju sa brodskim teretom i prevoznim ispravama; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: osnovni pojmovi o brodogradnji, vrste plovila, glavni delovi plovila, plovnost plovila, osnovni principi plovnosti; istisnina i nosivost plovila, baždarenje plovila; stabilitet; otpori pri plovidbi plovila; pogonski uređaj broda (glavni i pomoćni), uloga i funkcionisanje krme i propelera; elementi brodskog trupa - sposobnost u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta i manevarskih sposobnosti; palubni uređaji i oprema za sidrenje, privez, tegljenje i potiskivanje, navigaciju i kormilarenje, signalizaciju i vezu, spašavanje i gašenje od požara; funkcionisanje, rukovanje i održavanje opreme; dodatna oprema za unutrašnje vodne puteve pomorskog karaktera; održavanje brodskog trupa i prostorija; osnovno poznavanje Direktive EU 2006/87/EC sa izmenama i dopunama (usmeno);
(4) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu, vrste tereta, pretovarni uređaji na brodu, indikatori gaza broda, način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta, stabilitet broda; zaštita trupa od deformacije i preloma i zaštita tereta; postavljanje broda za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; raspored tereta s obzirom na čvrstoću i stabilitet broda; određivanje količine tereta na brodu; luke, pristaništa, privremena pretovarna mesta, lučka delatnost, lučki operater, nadležnosti Agencije za upravljanje lukama (usmeno);
(5) strani jezik (ruski ili francuski, odnosno nemački): poznavanje plovidbene terminologije; čitanje i prevođenje stručnog teksta uz upotrebu rečnika, konverzacija (pismeno i usmeno);
2) Za zvanje zapovednika vrste B:
(1) navigacija i signalizacija: detaljno poznavanje karakteristika vodnih puteva; pojam vodnih i plovnih puteva, vodni i plovni putevi u Republici Srbiji; evropski vodni putevi od međunarodnog značaja; detaljno poznavanje plovnog puta i objekata bezbednosti plovidbe za samostalno upravljanje broda na deonici plovnog puta za koju polaže ispit; pravila plovidbe u svim vremenskim uslovima, uključujući i pravila plovidbe skelom; plovidba na rekama; dnevno i noćno obeležavanje brodova; zvučni znaci brodova, detaljno poznavanje opštih geografskih, hidroloških, meteoroloških i morfoloških uslova za plovidbu; vlažnost vazduha, magla, strujanje vazduha, atmosferski talozi, karakteristike rečnih tokova, led, vodostaj - praćenje vodostaja, prognoze i dr.; proces plovidbe i manevrisanje brodom i skelom sa sopstvenim pogonom u svim uslovima; međunarodna pravila plovidbe (Osnovna pravila plovidbe na Dunavu, Evropski pravilnik za unutrašnje vodne puteve - CEVNI, Pravila plovidbe na slivu reke Save); navigacija sa određivanjem kursa i pozicije broda, navigacionim instrumentima i uređajima; upotreba plovidbenih karata, Rečnih informacionih servisa (RIS) i Servisa za upravljanje brodskim saobraćajem (VTS) i drugih nautičkih pomagala; obeležavanje plovnog puta i objekti bezbednosti plovidbe, brodske prevodnice, manevar prevođenja, zimovnici, sidrišta, skloništa; red u pristaništu, sidrištu i zimovniku; plovidbene nezgode - preduzimanje mera uključujući i sprečavanje prodora vode; postupak u vanrednim situacijama; vezivanje plovila (usmeno i praktično);
(2) plovidbeno pravo i propisi: nacionalni i međunarodni propisi o bezbednosti plovidbe; međunarodni ugovori koji se odnose na plovidbu; propisi Evropske unije koji se odnose na unutrašnju plovidbu; međunarodni carinski propisi u unutrašnjoj plovidbi; državna pripadnost plovila; značaj i uloga diplomatskih i konzularnih predstavništava u oblasti plovidbe; osnovno poznavanje tehničkih pravila za brodove i skele sa sopstvenim pogonom unutrašnje plovidbe, tehnički pregled brodova i skela sa sopstvenim pogonom; poznavanje prava unutrašnje plovidbe; nadležni organi za bezbednost plovidbe, inspekcijski nadzor; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; isprave članova posade; prevozne isprave; prava i dužnosti zapovednika i drugih članova posade broda i skele sa sopstvenim pogonom; zdravstvena sposobnost brodaraca; postupci u slučaju plovidbenih nezgoda; upisnici plovila; propisi o prelasku državne granice, carinski i zdravstveni propisi; pravila o postupanju sa brodskim teretom i prevoznim ispravama; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: osnovni pojmovi o brodogradnji, vrste plovila, glavni delovi plovila, plovnost plovila, osnovni principi plovnosti; istisnina i nosivost plovila, baždarenje plovila; stabilitet; otpori pri plovidbi plovila; pogonski uređaj broda, uloga i funkcionisanje krme i propelera; elementi brodskog trupa - sposobnost brodskog trupa u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta i manevarskih sposobnosti; palubni uređaji i oprema za sidrenje, privez, navigaciju, kormilarenje, signalizaciju i vezu, spašavanje i gašenje od požara, funkcionisanje, rukovanje i održavanje opreme broda i skele; održavanje brodskog trupa i prostorija; osnovno poznavanje Direktive EU 2006/87/EC sa izmenama i dopunama (usmeno);
(4) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu; vrste tereta, vrste skelskog tereta; pretovarni uređaji na brodu; indikatori gaza broda; način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta na brodu i skeli, stabilitet broda i skele; postavljanje broda i skele za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; zaštita trupa od deformacije i preloma i zaštita tereta; raspored tereta s obzirom na čvrstoću i stabilitet broda i skele; određivanje količine tereta na brodu i skeli; luke, pristaništa, privremena pretovarna mesta, lučka delatnost, lučki operater, skelski prelazi, nadležnosti Agencije za upravljanje lukama (usmeno);
(5) strani jezik (ruski ili francuski, odnosno nemački): poznavanje plovidbene terminologije; čitanje i prevođenje stručnog teksta uz upotrebu rečnika, konverzacija (pismeno i usmeno);
3) Za zvanje zapovednika vrste C:
(1) navigacija i signalizacija: pojam vodnih i plovnih puteva; vodni i plovni putevi u Republici Srbiji; detaljno poznavanje plovnog puta i objekata bezbednosti plovidbe za samostalno upravljanje broda na deonici plovnog puta za koju polaže ispit; pravila plovidbe u svim vremenskim uslovima; plovidba na rekama; dnevno i noćno obeležavanje brodova; zvučni znaci brodova, poznavanje opštih geografskih, hidroloških, meteoroloških i morfoloških uslova za plovidbu: vlažnost vazduha, magla, strujanje vazduha, atmosferski talozi, karakteristike rečnih tokova, led, vodostaj - praćenje vodostaja, prognoze i dr.; proces plovidbe i manevrisanje brodom u svim uslovima; upotreba navigacionih instrumenata i uređaja; upotreba plovidbenih karata, Rečnih informacionih servisa (RIS) i Servisa za upravljanje brodskim saobraćajem (VTS) i drugih nautičkih pomagala; obeležavanje plovnog puta i objekti bezbednosti plovidbe, brodske prevodnice, manevar prevođenja, zimovnici, sidrišta, skloništa; red u pristaništu, sidrištu i zimovniku; plovidbene nezgode; postupak u vanrednim situacijama; vezivanje plovila - vrste užadi (usmeno i praktično);
(2) plovidbeno pravo i propisi: nacionalni propisi o bezbednosti plovidbe; državna pripadnost plovila; osnovno poznavanje tehničkih pravila za brodove unutrašnje plovidbe, tehnički pregled brodova; poznavanje prava unutrašnje plovidbe; nadležni organi za bezbednost plovidbe, inspekcijski nadzor; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; isprave članova posade; prava i dužnosti zapovednika broda i drugih članova posade broda; prevozne isprave; zdravstvena sposobnost brodaraca; postupci u slučaju plovidbenih nezgoda; upisnici plovila; zdravstveni propisi; pravila o postupanju sa brodskim teretom i prevoznim ispravama; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: osnovni pojmovi o brodogradnji; vrste plovila; glavni delovi plovila; plovnost plovila, osnovni principi plovnosti; istisnina i nosivost plovila; baždarenje plovila; stabilitet; otpori pri plovidbi plovila; pogonski uređaj broda; pretovar i slaganje tereta; elementi brodskog trupa - sposobnost brodskog trupa u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta i manevarskih sposobnosti; palubni uređaji i oprema za sidrenje, privez, navigaciju, kormilarenje, signalizaciju i vezu; spašavanje i gašenje od požara; funkcionisanje, rukovanje i održavanje opreme; održavanje brodskog trupa i prostorija (usmeno);
(4) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu, vrste tereta; pretovarni uređaji na brodu; način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta; stabilitet broda; postavljanje broda za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; raspored tereta s obzirom na čvrstoću i stabilitet broda; zaštita trupa od deformacije i preloma i zaštita tereta; određivanje količine tereta na brodu; luke, pristaništa, privremena pretovarna mesta, lučka delatnost, lučki operater, nadležnosti Agencije za upravljanje lukama (usmeno);
(5) strani jezik (ruski ili francuski, odnosno nemački): poznavanje plovidbene terminologije; čitanje i prevođenje stručnog teksta uz upotrebu rečnika, konverzacija (pismeno i usmeno);
4) Za zvanje krmara:
(1) navigacija i signalizacija: opšti pojmovi o vodnom i plovnom putu, plovni putevi u Republici Srbiji; evropski vodni putevi od međunarodnog značaja; detaljno poznavanje plovnog puta i objekata bezbednosti plovidbe za samostalno upravljanje kormilom na deonici za koju polaže ispit; plovidba na rekama; brodske prevodnice, zimovnici, skloništa; krmarenje brodom, tegljenim, bočnim i potiskivanim sastavom; zvučni i optički signali i oznake za obeležavanje plovnog puta; poznavanje opštih hidroloških, meteoroloških uslova za plovidbu: vlažnost vazduha, magla, strujanje vazduha, atmosferski talozi, karakteristike rečnih tokova, led, vodostaj - praćenje vodostaja, prognoze; vođenje dnevnika vodostaja i dr.; smetnje na plovnom putu, manevrisanje brodom i sastavima; vezivanje broda, vrsta i naziv užadi; rukovanje navigacionim instrumentima i uređajima; upotreba plovidbenih karata, Rečnih informacionih servisa (RIS) i Servisa za upravljanje brodskim saobraćajem (VTS) i drugih nautičkih pomagala; obračun visine slobodnog prolaza ispod mostova; plovidbene nezgode; sektorske plovidbene norme i formiranje sastava (usmeno i praktično);
(2) plovidbeni propisi: poznavanje propisa o bezbednosti plovidbe i pravila plovidbe na vodnim putevima; isprave i knjige broda; isprave članova posade broda; zdravstvena sposobnost članova posade broda; lučka kapetanija - nadležnost; dužnosti posade broda; oznake za identifikaciju broda, državna pripadnost broda; sposobnost broda za plovidbu - vrste tehničkih pregleda; postupci kod plovidbenih nezgoda; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila; postupak u vanrednim situacijama (usmeno);
(3) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu; vrste tereta; pretovarni uređaji na brodu; rukovanje i održavanje kormilarskih uređaja i opreme; uređaji za vuču i sidrenje; pogonska sredstva broda; uticaj pogonskih sredstava i kormila na upravljanje brodom i sastavom; način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta; postavljanje broda za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; raspored tereta s obzirom na čvrstoću i stabilitet broda; određivanje količine tereta na brodu; uticaj pogonskih sredstava i kormila na upravljanje brodom i sastavom; luke, pristaništa i privremena pretovarna mesta (usmeno);
(4) strani jezik (ruski ili francuski, odnosno nemački); poznavanje plovidbene terminologije; čitanje i prevođenje stručnog teksta uz upotrebu rečnika, konverzacija (pismeno i usmeno);
5) Za zvanje vođe palube:
(1) navigacija i signalizacija: opšti pojmovi o vodnom putu; pojam i podela vodnih i plovnih puteva; plovni putevi u Republici Srbiji; detaljno poznavanje sektora vodnog puta za koji se osposobljava; plovidba na rekama; objekti bezbednosti plovidbe; brodske prevodnice, zimovnici, skloništa; zvučni i optički signali i oznake za obeležavanje plovnog puta; smetnje na plovnom putu; manevrisanje u svim vremenskim uslovima; pojam o vodostanju i vodostaju, vodomeri i merenje vodostaja; vezivanje broda; vrsta i naziv užadi; rukovanje navigacionim instrumentima i uređajima; obračun visine slobodnog prolaza ispod mostova; plovidbene nezgode; sektorske plovidbene norme i formiranje sastava (usmeno i praktično);
(2) plovidbeni propisi: isprave i knjige brodova; isprave članova posade broda; zdravstvena sposobnost članova posade broda; prevozne isprave; lučke kapetanije - nadležnosti; sposobnost broda za plovidbu - tehnički pregledi; pravila plovidbe; dužnost članova posade broda; obaveze vođe palube pri prelasku državne granice; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; postupak u vanrednim situacijama; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: oprema, održavanje brodske opreme i uređaja; pretovar i slaganje tereta; osnovni pojmovi o elementima brodskog trupa - sposobnost brodskog trupa u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta, istisnine i manevarskih sposobnosti; uređaji i oprema; funkcionisanje, rukovanje i održavanje opreme; održavanje brodskog tereta i prostorija; palubni uređaji (usmeno);
(4) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu; vrste tereta; pretovarni uređaji na brodu; rukovanje i održavanje kormilarskih uređaja i opreme; uređaji za vuču i sidrenje; pogonska sredstva broda; uticaj pogonskih sredstava i kormila na upravljanje brodom i sastavom; način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta; zaštita trupa od deformacija i preloma i zaštita tereta; postavljanje broda za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; raspored tereta s obzirom na čvrstoću i stabilitet broda; određivanje količine tereta na brodu; luke, pristaništa, privremena pretovarna mesta (usmeno);
6) Za zvanje mornara:
(1) navigacija i signalizacija: opšti pojmovi o vodnom putu; pojam vodnih i plovnih puteva; plovni putevi u Republici Srbiji; poznavanje sektora vodnog puta za koji se osposobljava; plovidba na rekama, zvučni i optički signali i oznake za obeležavanje plovnog puta; objekti bezbednosti plovidbe, brodske prevodnice, zimovnici, skloništa; smetnje na plovnom putu; manevrisanje broda, odnosno skele bez sopstvenog pogona; vezivanje broda, odnosno skele bez sopstvenog pogona, vrsta i naziv užadi; rukovanje navigacionim instrumentima i uređajima; poznavanje opštih hidroloških, meteoroloških uslova za plovidbu: vlažnost vazduha, magla, strujanje vazduha, atmosferski talozi; karakteristike rečnih tokova; led, vodostaj - praćenje vodostaja, značaj vodostaja za plovidbu, prognoze vremena; vođenje dnevnika vodostaja; plovidbene nezgode; sektorske plovidbene norme (usmeno i praktično);
(2) plovidbeni propisi: opšte o plovidbenim propisima; isprave i knjige broda, odnosno skele; isprave članova posade; zdravstvena sposobnost članova posade broda; prevozne isprave; lučke kapetanije - nadležnosti; sposobnost plovila za plovidbu; pravila plovidbe - pravila plovidbe na skelskom prelazu; dužnost članova posade broda; dužnost zapovednika broda - skele; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; postupak u vanrednim situacijama; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: oprema, održavanje brodske opreme i uređaja; osnovni pojmovi o elementima brodskog trupa - sposobnost brodskog trupa u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta i manevarskih sposobnosti; uređaji i oprema; funkcionisanje, rukovanje i održavanje opreme; zaštita trupa od deformacija i preloma i zaštita tereta; održavanje brodskog tereta i prostorija, palubni uređaji (usmeno);
(4) pretovar i prevoz tereta: opšte o teretu; vrste tereta; obeležavanje plovnog puta na skelskom prelazu; pretovarni uređaji na brodu i skeli bez sopstvenog pogona; rukovanje i održavanje kormilarskih uređaja i opreme; uređaji za vuču i sidrenje; način ukrcavanja, iskrcavanja i slaganja tereta; postavljanje broda, odnosno skele za ukrcavanje i iskrcavanje tereta; raspored tereta obzirom na čvrstoću i stabilitet broda, odnosno skele; određivanje količine tereta na brodu, odnosno skeli; skelski prelazi (usmeno);
7) Za zvanje rukovaoca tehničkog plovnog objekta:
(1) navigacija i signalizacija: opšti pojmovi o plovidbi i signalizaciji; pojmovi o vodnom i plovnom putu, zvučni i optički signali i oznake za obeležavanje plovnog puta; podela unutrašnjih plovnih puteva; plovidba rekama; objekti bezbednosti plovidbe; hidrometeorološki uslovi i uticaj na rad tehničkog plovnog objekta; karakteristike rečnog korita, led, vodostaj - praćenje, merenje, vodomeri, erozija, opšti pojmovi o regulaciji reka; regulacioni radovi na plovnom putu; održavanje plovnih puteva; vrste radova, tehnička sredstva; sidrenje i vezivanje tehničkog plovnog objekta na radnoj deonici; manevrisanje tehničkih plovnih objekata; izvođenje bagerskih radova; rad tehničkog plovnog objekta prema elaboratu; rukovanje dizalicom; postupci prilikom dizanja tereta; manevrisanje tehničkim plovnim objektom (usmeno i praktično);
(2) plovidbeni, tehnički i drugi propisi: poznavanje propisa o bezbednosti unutrašnje plovidbe; pravila plovidbe na vodnim putevima u svim vremenskim uslovima; objekti bezbednosti plovidbe; organi nadležni za bezbednost plovidbe; poznavanje tehničkih pravila za brodove unutrašnje plovidbe i drugih pravila koja se odnose na tehničke plovne objekte; poznavanje propisa o gradnji i vodama, vodnom dobru, plovidbene nezgode, dužnosti zapovednika i članova posade; postupak u vanrednim situacijama; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
(3) brodogradnja: opšti pojmovi o brodogradnji; vrste plovila; elementi brodskog trupa - sposobnost brodskog trupa u pogledu čvrstoće, vodonepropusnosti, plovnosti, stabiliteta i manevarskih sposobnosti; istisnina i nosivost; pogonski uređaj broda; otpori pri plovidbi broda; palubni uređaji i oprema; pretovar i slaganje tereta; uređaji i oprema za sidrenje, privez; funkcionisanje rukovanje i održavanje opreme; postupci prilikom utovara i istovara s obzirom na stabilitet; zaštita trupa od deformacija i preloma i zaštita tereta; održavanje brodskog trupa i prostorija; istisnina, sopstvena težina i nosivost plovnih dizalica (usmeno);
(4) strani jezik (ruski ili francuski, odnosno nemački): poznavanje plovidbene terminologije; čitanje i prevođenje stručnog teksta uz upotrebu rečnika, konverzacija (pismeno i usmeno);
8) za zvanje mašiniste:
(1) brodska pogonska postrojenja: pogon i održavanje brodskih motora; konstruktivno i funkcionalno povezivanje sastavnih delova motora; radni proces četvorotaktnog dizel motora s direktnim ubrizgavanjem goriva u cilindar i ubrizgavanjem goriva u predkomoru; četvorotaktni i dvotaktni dizel motor; punjenje i ispiranje - sistemi cilindra dvotaktnog dizel motora; sagorevanje goriva - nepotpuno sagorevanje goriva; ventili i sisaljke za ubrizgavanje goriva; stvaranje gorive smese; oblici kompresionog prostora, stepen kompresije i uticaj na sagorevanje; uređaj za povećanje snage motora i pokretanje motora; pokretne kopče, reduktori, osovinski vod; uređaji za kontrolu rada motora i daljinsko upravljanje postrojenjem; sistemi za hlađenje i podmazivanje motora; fizička i hemijska svojstva goriva; pogon i održavanje motora; ekonomičnost rada i stepen iskorišćenosti glavnih motora; priprema i izvođenje redovnih i generalnih popravki motora; proračun zaliha i potrošnje goriva i maziva, vode i potrošnog materijala; ulja za podmazivanje motora; postupci u slučaju havarija brodskih postrojenja i provera osposobljenosti za utvrđivanje uzroka havarija brodskih postrojenja i otklanjanja havarije; rasprema i konzerviranje postrojenja; automatizacija motora u funkciji bezbednosti rada motora (usmeno i praktično);
(2) brodske pomoćne mašine i uređaji: vrste i svrha pomoćnih brodskih mašina i uređaja; brodske sisaljke (stapne, centrifugalne, vijčane, zupčaste); stapni kompresori; ventilatori za izmenu vazduha u mašinskom prostoru; popravka na pomoćnim motorima i palubnim uređajima; separatori motornog ulja, goriva i zamuljene vode; grejači i hidrofori vode; hidraulički kormilarski pogon; brodske instalacije, ventilske stanice; termoregulatori - termostati; kotlovi i gorionice za centralno grejanje; posude pod pritiskom za pokretanje glavnih motora; prenosioci snage kod brodskih mašina; vrste rashladnih uređaja; brodski cevni sistemi (usmeno i praktično);
(3) brodska elektrotehnika i uređaji: konstruktivno i funkcionalno poznavanje brodskih električnih mašina, uređaja i instalacija; izvori električne energije i vrste struje (jednosmerna i naizmenična), generatori, elektromotori i pokretanje jednosmerne struje; snaga naizmenične struje; generatori, trofazni generator, elektromotori, transformatori naizmenične struje; ispravljači struje; rad agregata i njihovo uključivanje u električnu mrežu; električni merni instrumenti; električne instalacije; kondezatori, napon, jačina i otpor, otpornici, akumulatori; održavanje i ekonomija električnih postrojenja; automatizacija i elektronika u funkciji bezbednosti brodskih mašina; sigurnosni automatski prekidači (usmeno i praktično);
(4) plovidbeni, tehnički i drugi propisi: propisi o bezbednosti plovidbe; propisi o tehničkom nadzoru; tehnička pravila za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu - vrste i rokovi tehničkih pregleda brodova; nadležnosti Uprave za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; isprave članova posade; dužnosti članova posade; osnovni pojmovi o pravilima plovidbe; organi nadležni za bezbednost plovidbe; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno);
9) za zvanje mašinovođe:
(1) brodska postrojenja: vrste i princip rada brodskih motora; uključivanje motora; opsluživanje motora u pogonu; eksploatacija brodskih motora i ekonomija pogona; proračun snage motora pomoću indiciranih dijagrama; opsluživanje kotlova u pogonu; vrste i namena brodskih stapnih mašina i brodskih turbina; pogon i održavanje motora; vrste i namena brodskih pomoćnih postrojenja; prenosnici snage kod brodskih mašina; brodske palubne mašine i uređaji; brodski cevni sistemi; provera osposobljenosti za utvrđivanje uzroka havarija brodskih postrojenja i otklanjanja havarije (usmeno i praktično);
(2) brodska elektrotehnika i automatizacija pogona: električne mašine i uređaji; električne brodske instalacije; rad agregata i njihovo uključivanje u električnu mrežu; izvori električne energije i vrste struje; sigurnosne mere i električni merni instrumenti; održavanje i ekonomija električnih postrojenja; hidraulički uređaji (usmeno i praktično);
(3) plovidbeni, tehnički i drugi propisi: propisi o tehničkom nadzoru; nadležnost i tehnička pravila za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu; brodske isprave i knjige i njihovo vođenje; organi nadležni za bezbednost plovidbe; nadležnosti Uprave za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu; osnovni pojmovi o pravilima plovidbe; sigurnosna zaštita plovila; zaštita na radu; propisi o zaštiti vode i životne sredine od zagađenja sa plovila (usmeno).
Program stručnog ispita za sticanje ovlašćenja o posebnoj osposobljenosti članova posade brodova trgovačke mornarice obuhvata predmete, i to:
1) Za upravljanje putničkim plovilom:
(1) upravljanje putničkim plovilom i organizacija prevoza putnika: osnove tehničkih pravila za putnička plovila (stabilitet u slučaju oštećenja, podela na nepropusne delove, linija najvećeg gaza); prva pomoć u slučaju plovidbene nezgode; sprečavanje i gašenje požara na putničkim plovilima i korišćenje protivpožarne opreme; metode spašavanja ljudskih života i opreme; zaštita putnika - opšte i posebno u slučaju napuštanja plovila, oštećenja plovila, sudara, nasukivanja, požara, eksplozija i drugih slučajeva koji mogu da izazovu paniku; poznavanje bezbednosnih uputstava (izlazi u slučaju opasnosti, pokretni most, odnosno brodske merdevine, upotreba opreme) (usmeno i praktično);
2) Za rukovanje radio-telefonskim uređajem:
(1) radiokomunikacija i rukovanje radiotelefonskim uređajem: osnovni pojmovi o vršenju radio-službe; vrste i upotreba radio-stanice u plovidbi; tablice kanala i frekvencija; opšti postupak za uspostavljanje veze; red prvenstva u radio saobraćaju, priprema poziva i pozivanje; radio-telegrami; vrste poruka; postupci kod obavljanja komunikacije u slučaju opasnosti - početak komunikacije opasnosti, odgovor na poziv, prosleđivanje poruke o opasnosti, ograničeni režim rada na kanalima za opasnost i njegov završetak, procedura komunikacije hitnosti i bezbednosti; testiranje radio uređaja - izbor kanala i podešavanje, ograničenje snage odašiljača; smetnje, vrste antena; osnove održavanja i napajanja radio uređaja (usmeno i praktično);
(2) propisi o radiotelefonskoj službi: poznavanje Regionalnog dogovora o radiotelefonskoj službi na unutrašnjim plovnim putevima i drugih međunarodnih propisa, kao i domaćih propisa; isprave za plovila i članove posade u vezi sa radio telefonskim uređajem; obaveza javljanja za određena plovila; odgovornost za rad sa radio uređajem; tajnost radiokomunikacija (usmeno);
3) Za upravljanje plovilom uz pomoć radara:
(1) teorija radara i opsluživanje radarskog uređaja: osnovni pojmovi o radaru; radiotalasi - brzina i smer rasprostiranja talasa; način rada radara - frekvencija, snaga emisije; antena, domet radara, greške pri radu radara; vreme uključivanja radara; podešavanja kontrasta i osvetljenja, dometa, prigušivača i filtera; procena kvaliteta slike, pokazivači brzine okretanja; pravila plovidbe uz pomoć radara, plovidba u posebnim uslovima - otkazivanje opreme, opasnost u plovidbi, prepreke na plovnom putu (usmeno i praktično);
(2) tumačenje radarske slike: određivanje pozicije, pravca i brzine kretanja plovila; procena ponašanja drugih učesnika u plovidbi; značenja pomoćnih elemenata na radarskoj slici; ograničenja u mogućnostima prijema informacija putem radara; smetnje na radarskoj slici; korišćenje pokazivača pravca; plovidba uz pomoć radara; smetnje na radarskoj slici - smetnje koje proizvodi sopstveno plovilo, smetnje koje nastaju zbog okruženja, smetnje koje nastaju zbog drugih radarskih uređaja i mogućnosti za njihovo ublažavanje (teorijski i praktično).
Program stručnog ispita o postupcima u slučaju opasnosti na brodu obuhvata predmete, i to:
1) sprečavanje nezgoda na brodu: opasnost na plovilu, komunikacija u slučaju opasnosti; postupak usled pada čoveka u vodu; korišćenje prsluka, pojasa i čamca za spašavanje; napuštanje broda - naredba zapovednika; postupci kod potonuća broda, poznavanje zbornog mesta na brodu, poznavanje i korišćenje pomoćnih izlaza za napuštanje broda; zatvaranje vodopropusnih vrata, otvora i prozora na brodu;
2) pružanje prve medicinske pomoći na brodu: vrste povreda na brodu; pružanje prve medicinske pomoći povređenima; postupci neposredno posle povrede; brodska apoteka;
3) požar na plovilu: osnovni pojmovi o protivpožarnoj zaštiti; otkrivanje požara; neposredan postupak kod požara, korišćenje aparata i drugih sredstava za gašenje požara; naredbe zapovednika za napuštanje plovila; zatvaranje nepropusnih ventila (usmeno).
Način polaganja stručnog ispita
Stručni ispit polaže se pred komisijom za polaganje stručnog ispita (u daljem tekstu: komisija), koju obrazuje ministar nadležan za poslove saobraćaja (u daljem tekstu: ministar).
Komisija se sastoji od predsednika, dva člana i sekretara, koji imaju zamenike.
Predsednik, članovi i sekretar komisije, odnosno njihovi zamenici, imenuju se na period od četiri godine.
Na predlog predsednika komisije, mogu se za pojedine predmete angažovati ispitivači van sastava komisije.
Administrativno-stručne poslove za komisiju obavlja sekretar.
Predsedniku, članovima komisije, njihovim zamenicima i ispitivačima pripada naknada za rad u komisiji, čija se visina određuje rešenjem o njenom obrazovanju.
Predsednik i članovi komisije, odnosno njihovi zamenici, su ispitivači gradiva iz pojedinih predmeta i treba da poseduju neophodno stručno znanje iz oblasti unutrašnje plovidbe.
Predsednik i zamenik predsednika komisije treba da imaju odgovarajuće ovlašćenje za koje kandidat polaže stručni ispit.
Pismena prijava za polaganje stručnog ispita podnosi se ministarstvu.
Prijava za polaganje ispita sadrži ime, očevo ime i prezime, JMBG, datum i mesto rođenja kandidata, prebivalište i naznaku zvanja, odnosno posebne osposobljenosti za koje se prijavljuje polaganje.
Uz prijavu podnose se dokazi da kandidat ispunjava uslove za polaganje stručnog ispita za sticanje određenog zvanja u skladu sa propisom kojim su uređeni uslovi za sticanje zvanja članova posade broda unutrašnje plovidbe, i to:
1) fotokopija lične karte;
2) fotokopija važećeg izveštaja o zdravstvenoj sposobnosti ili fotokopija važeće brodarske knjižice;
3) fotokopija diplome o stečenom odgovarajućem obrazovanju, overena kod organa nadležnog za overu prepisa;
4) dokaz o odgovarajućem plovidbenom stažu (izvod iz ukrcanja izdat od strane nadležne lučke kapetanije) i brodarska knjižica na uvid;
5) fotokopija važećeg ovlašćenja o osposobljenosti - original na uvid ili overena fotokopija kod organa nadležnog za overu prepisa;
6) fotokopija odgovarajućeg ovlašćenja o posebnoj osposobljenosti za vršenje posebnih poslova na brodu, ako je to propisano kao uslov za sticanje određenog zvanja - original na uvid ili overena fotokopija kod organa nadležnog za overu prepisa;
7) dokaz o uplati sredstava na ime troškova polaganja stručnog ispita i administrativne takse.
Predsednik komisije određuje datum, vreme i mesto polaganja ispita o čemu sekretar komisije obaveštava kandidate najkasnije 15 dana pre dana određenog za polaganje ispita.
Sekretar komisije prima prijave za ispit najkasnije pet dana pre dana određenog za ispit, posle čega prijave sa priloženim dokazima razmatra komisija koja uvidom u priloženu dokumentaciju konstatuje koji kandidati ispunjavaju uslove da pristupe ispitu.
Sekretar komisije obaveštava kandidate koji ispunjavaju uslove da mogu pristupiti ispitu.
Pre početka ispita sekretar komisije utvrđuje identitet kandidata uvidom u ličnu kartu i upoznaje ga o načinu polaganja ispita.
Stručni ispit sastoji se od usmenog dela i praktičnog dela.
Praktični deo stručnog ispita polaže se na brodu.
Kandidat polaže praktični deo ispita, ukoliko je položio usmeni deo ispita.
Predmete stručnog ispita kandidat polaže pismeno i usmeno.
Kandidat se na stručnom ispitu ocenjuje posebno za svaki predmet ocenom "zadovoljio" ili "nije zadovoljio".
Konačan uspeh kandidata na stručnom ispitu utvrđuje komisija.
Konačan uspeh kandidata ocenjuje se ocenom: "položio", "upućuje se na popravni ispit" ili "nije položio".
Ocenom "položio" ocenjuje se kandidat koji je zadovoljio iz svih predmeta stručnog ispita.
Ocenom "upućuje se na popravni ispit" ocenjuje se kandidat koji nije zadovoljio iz jednog predmeta stručnog ispita.
Ocenom "nije položio" ocenjuje se kandidat koji nije zadovoljio iz više od jednog predmeta stručnog ispita.
Kandidat koji nije položio stručni ispit može ponovo da polaže ispit u roku koji ne može da bude kraći od tri meseca od dana prethodnog polaganja ispita.
Kandidat može samo jedanput polagati popravni ispit, u roku koji ne može da bude kraći od 30 dana od dana prethodnog polaganja ispita.
Kandidat koji na popravnom ispitu ne zadovolji smatra se da nije položio stručni ispit.
Ako kandidat ne pristupi polaganju stručnog ispita, a svoj izostanak pisano ne opravda pre početka polaganja ispita, odnosno ako neopravdano odustane od započetog polaganja ispita, smatraće se da nije položio stručni ispit.
Započeto polaganje ispita može se odložiti ako je kandidat zbog bolesti ili iz drugog opravdanog razloga sprečen da nastavi polaganje ispita.
O odlaganju stručnog ispita odlučuje komisija.
O toku stručnog ispita vodi se zapisnik u koji se unose podaci od značaja za tok ispita, kao i ocena kandidata na ispitu.
Zapisnik potpisuju predsednik, članovi komisije, sekretar komisije, ispitivači, odnosno njihovi zamenici.
Sekretar komisije vodi evidenciju kandidata koja su polagali stručni ispit koja sadrži: podatke o kandidatu koji je položio ispit, broj evidencije, ime i prezime, JMBG, datum i mesto rođenja, prebivalište, datum i mesto polaganja ispita, uspeh na ispitu, datum izdavanja uverenja i stečeno zvanje, odnosno posebnu osposobljenost.
Na osnovu rezultata stručnog ispita, kandidatu koji je položio ispit, izdaje se uverenje o položenom stručnom ispitu.
Uverenje iz stava 1. ovog člana sadrži:
1) naziv ministarstva koje je izdalo uverenje;
2) propis na osnovu koga se izdaje uverenje;
3) ime, prezime, JMBG, datum i mesto rođenja kandidata;
4) naziv ispita i datum polaganja;
5) stečeno zvanje, odnosno posebna osposobljenost;
6) broj iz evidencije, datum i mesto izdavanja uverenja;
7) potpis predsednika komisije i pečat ministarstva.
Uverenje iz stava 1. ovog člana overava se pečatom ministarstva.
Na osnovu rezultata stručnog ispita, kandidatu koji je položio ispit za zvanje zapovednika vrste A i zapovednika vrste B izdaje se potvrda o sektoru vodnog puta za koji je položio stručni ispit koja sadrži: ime, prezime, fotografiju, datum i mesto rođenja, broj i datum izdavanja ovlašćenja, sektor vodnog puta, broj, datum i mesto izdavanja, potpis i pečat lučke kapetanije.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe Pravilnik o načinu polaganja stručnog ispita za sticanje zvanja članova posade trgovačke mornarice ("Službeni glasnik SRS", broj 29/83) i Pravilnik o programu stručnog ispita i načinu polaganja za sticanje zvanja članova posade brodova unutrašnje plovidbe jugoslovenske trgovačke mornarice ("Službeni list SRJ", broj 20/98).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Pravilnik o programu i načinu polaganja stručnog ispita za sticanje zvanja članova posade brodova trgovačke mornarice ("Sl. glasnik RS", br. 59/2013 i 28/2015) prestaje da važi 18. januara 2024. godine, danom početka primene Pravilnika o zvanjima članova posade brodova unutrašnje plovidbe ("Sl. glasnik RS", br. 104/2021), osim odredaba koje se odnose na rukovaoca tehničkog plovnog objekta.