ODLUKAO PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE MIOCENSKI SPRUD "TAŠMAJDAN"("Sl. list grada Beograda", br. 111/2021) |
Geološki profil miocenski sprud Tašmajdan proglašava se zaštićenim područjem III kategorije lokalnog značaja kao spomenik prirode Miocenski sprud "Tašmajdan" (u daljem tekstu: zaštićeno područje).
Spomenik prirode Miocenski sprud "Tašmajdan" proglašava se zaštićenim područjem kao geološki profil izgrađen od organogeno-sprudnih krečnjaka badenske starosti, koji je nastao kao sprud radom crvenih kolonijalnih algi, korala foraminifera i kolonijalnih životinja brioza i sadrži mnogobrojnu fosilnu faunu.
Ostatak kamenoloma miocenskog spruda Tašmajdan, predstavlja jedino materijalno svedočanstvo prethodnog perioda u urbanom razvoju ovog dela Beograda i kao takav ima i kulturno-istorijsku vrednost. Odsek miocenskog spruda Tašmajdan povezan je sa "Lerovim skloništem" iz II Svetskog rata i sa još uvek neispitanim i nevalorizovanim podzemnim (srednjovekovnim) prolazima daje dodatni značaj zaštićenom prostoru.
Spomenik prirode Miocenski sprud "Tašmajdan", nalazi se na teritoriji grada Beograda, u Ulici Ilije Garašanina broj 28, na području gradske opštine Palilula, katastarska parcela 1953/2 KO Palilula. Ograničen je ulicama Aberdarevom, Ilije Garašanina i Beogradskom, a u pravcu zapada naslanja se na Tašmajdanski park koji izlazi na Bulevar kralja Aleksandra.
Ukupna površina zaštićenog područja iznosi 2 ha 46 a 21,11 m2 i nalazi se u državnoj svojini.
Opis i grafički prikaz granice zaštićenog područja odštampan je uz ovu odluku i čini njen sastavni deo.
Na zaštićenom području ustanovljavaju se režimi zaštite I, II i III stepena.
Režim zaštite I (prvog) stepena površine od 12 a 39,99 m2 obuhvata padinu, vidljivi deo spruda od otvorenog plivališta do objekta vodovoda.
Režim zaštite II (drugog) stepena površine 43 a 28,56 m2 obuhvata padinu između gornje ivice spruda do ivice parka Tašmajdan, delove stena ispod tribina stadiona i podzemne prostorije ("Lerovo sklonište" i nevalorizovane srednjovekovne hodnike).
Režim zaštite III (trećeg) stepena, površine 0,1 ha 90 a 52,56 m2 obuhvata preostali deo zaštićenog područja koji nije obuhvaćen režimom zaštite I i II stepena.
Na celoj zaštićenoj katastarskoj parceli 1953/2 KO Palilula zabranjuje se povećanje izgrađene površine kao i povećanje spratnosti postojećih objekata.
Radovi na rekonstrukciji i adaptaciji objekata mogu se vršiti pod uslovom da se sačuvaju ili obnove osnovne arhitektonske karakteristike postojećeg objekta, na način koji utvrđuje Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Beograda.
Mogu se vršiti radovi na rekonstrukciji instalacija pod uslovom da se njihovim izvođenjem ne ugrožava stabilnost odseka. Sve instalacije se moraju kablirati, s tim što se ne mogu provoditi/ukopavati kroz sprud.
Obavezno je uklanjanje svih pomoćnih montažnih ili zidanih objekata koji su bespravno podignuti, odnosno objekata koji narušavaju osnovnu arhitektonsku koncepciju nagrađenog arhitektonskog dela.
Na delu područja spomenika prirode Miocenski sprud "Tašmajdan", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena sprovodi se stroga zaštita na zaštićenom području ili njegovom delu sa izvornim ili malo izmenjenim ekosistemima izuzetnog naučnog i praktičnog značaja.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, u režimu zaštite I. stepena zabranjuju se i:
1) svi radovi i aktivnosti, osim naučnih istraživanja i strogo kontrolisanih aktivnosti usmerenih ka očuvanju i unapređivanju postojećeg stanja geološkog profila;
2) korišćenje prirodnih resursa;
3) dodatna sadnja visokog drveća;
4) izgradnja objekata.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) naučna istraživanja i praćenje prirodnih procesa;
2) kontrolisanu posetu u obrazovne i opštekulturne svrhe koje nisu u suprotnosti sa ciljevima očuvanja prirodnih vrednosti;
3) obeležavanje granica;
4) sprovođenje zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara, elementarnih nepogoda i udesa, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zaštite životne sredine;
5) sprovođenje preventivnih mera i radova na sanaciji i konzervaciji stenske mase, u cilju očuvanja prirodnog dobra, stabilnosti odseka i bezbednosti posetilaca stadiona.
Način, obim, mesto i vreme izvođenja ovih aktivnosti moraju biti planirani kako bi se sprečio svaki oblik ugrožavanja temeljnih vrednosti zaštićenog područja. Ukoliko postoji sumnja u posledice aktivnosti na temeljne vrednosti, smatraće se da imaju značajan negativan uticaj i u tom slučaju se ne mogu dozvoliti.
Na delu područja spomenika prirode Miocenski sprud "Tašmajdan", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena sprovodi se aktivna zaštita radi očuvanja i unapređenja prirodnih vrednosti, obeležja predela i objekata geonasleđa, kao i ograničeno korišćenje prirodnih resursa na održiv i strogo kontrolisan način.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, zabranjuju sve radnje i aktivnosti koje ugrožavaju ili menjaju njegova obeležja i svojstva, odnosno primarne vrednosti zaštićenog područja, a naročito:
1) izmena morfologije terena, odnosno izvođenje radova koji bi mogli da unište ili naruše geomorfološke karakteristike područja;
2) izvođenje bilo kakvih radova ili intervencija kojima se uništavaju ili oštećuju fosilni ostaci;
3) preduzimanje radnji i aktivnosti kojima se menja izgled i smanjuje vidna površina pod sprudom (izuzev u cilju postizanja stabilnosti stenske mase i bezbednosti posetilaca/korisnika);
4) zaklanjanje spruda objektima ili postavljanje bilo kakvih informativnih ili reklamnih panoa, kako na sprudu tako i po njegovoj ivici prema parku;
5) podizanje bilo kakvih trajnih ili montažnih objekata između gornje ivice spruda i granice parcele, odnosno ograde sportskog kompleksa u Tašmajdanskom parku;
6) zaziđivanje ili ukopavanje na vidnim delovima i ispod tribina;
7) privremeno deponovanje komunalnog, industrijskog, opasnog i drugog otpada i otpadnih materija.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1) seču visokog drveća čime se sprečava dalje prodiranje žilnog sistema uz uslov da se ne izazove bilo koja nestabilnost ili erozija;
2) uklanjanje niskog rastinja shodno orografiji terena radi omogućavanja nesmetanog prolaza pešačkim stazama a u cilju omogućavanja sagledavanja spruda iz vizurnih pravaca;
3) kontrolisanje postojećeg visokog drveća u parkovskom delu, u odnosu na sprud, kao i da se ne planira dodatna sadnja drveća i žbunasta vegetacija;
4) izvođenje istražnih radova, uzimanje uzoraka i dr. radi daljih istraživanja, analize i prezentacije zaštićenog prirodnog dobra;
5) sprovođenje aktivnosti u okviru naučno-istraživačkih radova i praćenje prirodnih procesa;
6) sprovođenje odgovarajućih mera protivpožarne i protiverozione zaštite;
7) uređenje parternih delova, od nožica spruda do granice režima zaštite I. stepena (objekta, podzida i dr.) radi prihvatanja posetilaca i ulaza u podzemna skloništa;
8) postavljanje ograda u okviru sportskog kompleksa, a naročito podizanje sigurnosne ograde pored ivice odseka na koti Tašmajdanskog parka.
Na području spomenika prirode Miocenski sprud "Tašmajdan", na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III. stepena, sprovodi se proaktivna zaštita, gde se mogu vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora.
Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, zabranjuju se i:
1. povećanje izgrađenih površina koje bi mogle uticati na prirodno dobro u smislu oštećenja spruda ili njegovog zaklanjanja, i
2. nadziđivanje postojećih objekata kako bi sprud ostao vidljiv iz sadašnjih vizura.
Radovi i aktivnosti ograničavaju se na:
1. upravljačke aktivnosti u cilju restauracije, revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja,
2. radove na rekonstrukciji i adaptaciji objekata mogu se vršiti pod uslovom da se sačuvaju ili obnove osnovne arhitektonske karakteristike postojećeg objekta,
3. uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i slično,
4. radove na rekonstrukciji instalacija pod uslovom da se njihovim izvođenjem ne ugrožava stabilnost odseka.
Spomenik prirode Miocenski sprud "Tašmajdan" poverava se na upravljanje Centru za očuvanje i zaštitu životne sredine, Beograd (u daljem tekstu: upravljač).
U obavljanju zakonom utvrđenih poslova upravljanja zaštićenim područjem, upravljač je ovlašćen i dužan naročito da: organizuje čuvarsku službu; obeleži zaštićeno područje i područje zaštitne zone; donese plan upravljanja, godišnji program upravljanja i akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi; vodi evidencije o prirodnim vrednostima i ljudskim aktivnostima; obaveštava korisnike zaštićenog područja i zaštitne zone o mogućnostima za obavljanje radova i aktivnosti; učestvuje u postupku utvrđivanja naknade za uskraćivanje ili ograničavanje prava korišćenja; izdaje saglasnosti i odobrenja; prati stanje i vodi evidencije o prirodnim vrednostima, nepokretnostima i ljudskim aktivnostima; utvrđuje i naplaćuje naknade za korišćenje zaštićenog područja.
Upravljač je dužan da izvrši upis delatnosti upravljanja zaštićenim područjem u skladu sa propisima kojima se uređuje klasifikacija delatnosti i registracija udruženja u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Upravljač ima pravo aktivne legitimacije u pogledu ostvarivanja i sprovođenja ustanovljenog režima zaštite, kao što je pravo pokretanja krivičnih, prekršajnih i upravnih postupaka pred sudskim, državnim i lokalnim organima, pravo na naknadu od pravnih i fizičkih lica za korišćenje zaštićenog područja i druga prava utvrđena zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
Očuvanje, unapređenje, održivo korišćenje i prikazivanje prirodnih i drugih vrednosti spomenika prirode Miocenski sprud "Tašmajdan" sprovodi se prema planu upravljanja koji donosi Upravljač na period od deset godina (u daljem tekstu: plan upravljanja), sa sadržinom i na način propisan zakonom kojim se uređuje zaštita prirode.
Plan upravljanja sadrži ciljeve i prioritetne zadatke očuvanja povoljnog stanja zaštićenog područja, kao i preventivne mere zaštite od požara u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Na Plan upravljanja saglasnost daje organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za zaštitu životne sredine po prethodno pribavljenom mišljenju organizacije za zaštitu prirode i pribavljenim vodnim aktima.
Planom upravljanja utvrđuju se mere i aktivnosti zaštite, unapređenja i korišćenja zaštićenog područja, način njihovog sprovođenja, smernice i prioriteti za očuvanje i razvoj zaštićenog područja i sadrži naročito: opis temeljnih prirodnih vrednosti i ocenu stanja životne sredine zaštićenog područja, pregled aktivnosti, delatnosti i procesa koji ugrožavaju zaštićeno područje, dugoročne ciljeve zaštite i uslove za ostvarivanje tih ciljeva, prioritetne aktivnosti i mere zaštite, održavanja, praćenja stanja i unapređenja prirodnih vrednosti, kao i aktivnosti na održivom korišćenju, razvoju i uređenju prostora, aktivnosti na promociji vrednosti zaštićenog područja, dinamiku i subjekte realizacije plana upravljanja, finansiranje i druge aktivnosti i mere propisane zakonom.
O predlogu Plana upravljanja upravljač je dužan da obavesti javnost i da obezbedi javni uvid u predloženi plan u trajanju od 30 dana.
Plan upravljanja se može revidirati u periodu njegove važnosti.
Izveštaj o ostvarivanju Plana upravljanja podnosi se organizacionoj jedinici Gradske uprave Grada Beograda nadležnoj za zaštitu životne sredine najkasnije 60 dana pre isteka perioda za koji je plan upravljanja donet.
Plan upravljanja se razrađuje i sprovodi kroz godišnje programe upravljanja zaštićenim područjem (u daljem tekstu: program upravljanja), na koje saglasnost daje organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za zaštitu životne sredine.
Programom upravljanja iz stava 1. ovog člana određuju se mere i aktivnosti zaštite, očuvanja, unapređenja i korišćenja zaštićenog područja, sa obimom i dinamikom njihove realizacije i iznosom potrebnih finansijskih sredstava za jednu godinu.
Izveštaj o realizaciji programa upravljanja za tekuću godinu, kao i program upravljanja za narednu godinu, upravljač podnosi organizacionoj jedinici Gradske uprave Grada Beograda, nadležnoj za poslove zaštite životne sredine, najkasnije do 15. decembra tekuće godine.
Upravljač je dužan da obezbedi sprovođenje režima zaštite, odnosno unutrašnji red i čuvanje zaštićenog područja u skladu sa pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi koji donosi uz saglasnost organizacione jedinice Gradske uprave Grada Beograda nadležne za zaštitu životne sredine u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove odluke.
U okviru sadržine propisane Zakonom o zaštiti prirode, pravilnikom se bliže utvrđuju zabranjeni radovi i aktivnosti, kao i pravila i uslovi obavljanja radova i aktivnosti koji su dopušteni na području spomenika prirode Miocenski sprud "Tašmajdan".
Pravilnik se objavljuje u "Službenom listu Grada Beograda".
Sredstva potrebna za sprovođenje režima zaštite zaštićenog područja obezbeđuju se u budžetu Grada Beograda, iz naknade za korišćenje zaštićenog područja, prihoda ostvarenih u obavljanju delatnosti upravljanja zaštićenim područjem, sredstava obezbeđenih za realizaciju programa, planova i projekata u oblasti zaštite prirode i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva obezbeđena u budžetu Grada Beograda za tekuću godinu isplaćuju se upravljaču u skladu sa obimom i dinamikom mera i aktivnosti utvrđenih godišnjim programom upravljanja iz člana 15. ove odluke.
Stručni nadzor nad sprovođenjem ove odluke i akata donetih na osnovu ove odluke vrši organizacija za zaštitu prirode u skladu sa zakonom.
Planiranje, uređenje i korišćenje prostora koji obuhvata zaštićeno područje mora biti u skladu sa ovom odlukom i planom upravljanja.
Planovi i programi i osnove koji obuhvataju zaštićeno područje, a koji su doneti pre stupanja na snagu ove odluke, usaglasiće se sa odredbama ove odluke u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove odluke, odnosno prilikom prve izmene.
Za sve planove, programe i projekte iz st. 1. i 2. ovog člana pribavljaju se uslovi organizacije za zaštitu prirode, kao i uslovi organizacione jedinice Gradske uprave Grada Beograda nadležne za zaštitu životne sredine.
Upravljač je dužan da zaštićeno područje obeleži u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Upravljač će u saradnji sa Republičkim geodetskim zavodom i organizacijom za zaštitu prirode izvršiti identifikaciju granica zaštićenog područja na digitalnoj ortofoto karti i katastarskom planu u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ove odluke.
Granice utvrđene, opisane i verifikovane smatraće se merodavnim u svim stvarima koje se odnose na sprovođenje ove odluke i na korišćenje zaštićenog područja.
Organizaciona jedinica Gradske uprave Grada Beograda nadležna za zaštitu životne sredine dužna je da, u roku od 30 dana od dana donošenja ove odluke, dostavi ovu odluku organizaciji za zaštitu prirode radi upisa u registar zaštićenih prirodnih dobara, upravljaču zaštićenog područja i Republičkom geodetskom zavodu, odnosno nadležnom organu za upis.
Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Grada Beograda".
OPIS GRANICA I GRAFIČKI PRIKAZ SPOMENIKA PRIRODE MIOCENSKI SPRUD "TAŠMAJDAN"