PRAVILNIKO UNUTRAŠNJEM REDU I ČUVARSKOJ SLUŽBI U NACIONALNOM PARKU TARA("Sl. glasnik RS", br. 114/2021) |
Pravilnikom o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi u Nacionalnom parku Tara (u daljem tekstu: Pravilnik) regulišu se pravila za sprovođenje propisanog režima zaštite, a naročito: način ponašanja posetilaca i drugih korisnika pri kretanju, boravku i obavljanju poslova na zaštićenom području; način obavljanja delatnosti pri korišćenju prirodnih resursa i prostora za izgradnju objekata; mesta, površine i objekti u kojima se zbog očuvanja divljih biljaka i životinja i drugih vrednosti ograničava kretanje ili zabranjuje i ograničava obavljanje određenih radnji, kao i trajanje tih mera; vrste divljih biljaka i životinja čije je korišćenje, odnosno branje, sakupljanje i izlov ograničeno, kao i način i uslovi obavljanja tih radnji; uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja i obrazovnih aktivnosti; mesta i uslovi za odlaganje otpada; način održavanja urednosti i čistoće zaštićenog područja; postupak izdavanja saglasnosti i drugih akata korisnicima od strane upravljača; način i organizacija čuvarske službe, čuvanja zaštićenog prirodnog dobra, oprema i sredstva neophodna za čuvanje i održavanje; način sprovođenja preventivnih mera zaštite od požara, drugih elementarnih nepogoda i udesa, u Nacionalnom parku Tara (u daljem tekstu: Nacionalni park).
Odredbe ovog pravilnika odnose se na:
1) korisnike zaštićenog područja Nacionalnog parka, odnosno na pravno lice, preduzetnika, fizičko lice ili drugi subjekt koji imaju prebivalište ili boravište na području Nacionalnog parka, vlasnike zemljišta i drugih nepokretnosti, pravna i fizička lica i preduzetnike koji korišćenjem nepokretnosti, prirodnih vrednosti i dobara i na drugi način obavljaju delatnost ili vrše poslove na području Nacionalnog parka, odnosno koriste prirodno dobro i/ili njegove resurse, pogodnosti i odlike (u daljem tekstu: Korisnik);
2) posetioce zaštićenog područja Nacionalnog parka, odnosno pravno lice, preduzetnika, fizičko lice ili drugi subjekt koji iz naučnih, obrazovnih, rekreativnih, turističkih, sportskih i kulturnih potreba i razloga borave na području Nacionalnog parka kraće od 15 dana, kao i lice u tranzitu kroz područje Nacionalnog parka (u daljem tekstu: Posetilac).
Upravljanje Nacionalnim parkom je povereno Javnom preduzeću "Nacionalni park Tara", Bajina Bašta (u daljem tekstu: Upravljač).
Korisnici i Posetioci dužni su da se pridržavaju odredaba zakona, ovog Pravilnika, uputstava sa informativnih tabli i drugih oznaka, kao i uputstava ili naloga čuvara zaštićenog područja Nacionalnog parka (u daljem tekstu: Čuvar) i drugih ovlašćenih lica Upravljača.
U planiranju i preduzimanju radova i aktivnosti ili kada na drugi način ostvaruju svoje interese na području Nacionalnog parka, Korisnici i Posetioci dužni su da poštuju zakone, podzakonske akte, ovaj pravilnik, važeći Plan upravljanja Nacionalnim parkom Tara (u daljem tekstu: Plan upravljanja) i važeći Prostorni plan područja posebne namene Nacionalnog parka Tara (u daljem tekstu: Prostorni plan).
Za korišćenje zaštićenog područja, odnosno Nacionalnog parka i usluga Upravljača, Korisnik i Posetilac plaćaju naknadu Upravljaču shodno Zakonu o naknadama za korišćenje javnih dobara ("Službenom glasniku RS", br. 95/18 i 49/19).
Obveznike naknade, njenu visinu, način obračuna i naplate Upravljač propisuje posebnim aktom.
Unutrašnji red u Nacionalnom parku obezbeđuje Čuvarska služba Upravljača u saradnji sa lokalnim stanovništvom, javnim preduzećima i drugim privrednim subjektima, ustanovama i udruženjima građana, kao i saradnjom sa organima državne uprave i lokalne samouprave.
II KRETANJE I BORAVAK POSETILACA I KORISNIKA
Ulazak, odnosno pristup i boravak na području Nacionalnog parka je slobodan i bez ograničenja osim na mestima, u vreme i na način utvrđenim ovim pravilnikom.
Zabranjen je ulazak odnosno pristup bez odobrenja Upravljača ili pratnje Čuvara Nacionalnog parka na površine, odnosno mesta na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, kao i na mesta i objekte za koje Upravljač utvrdi ograničenja za nesmetano upravljanje zaštićenim područjem kao i za koja je Planom upravljanja Nacionalnim parkom određen takav režim posete zbog potrebe očuvanja divlje flore i očuvanja, prihrane i praćenja divljih životinja.
Zabranjeno je kretanje Posetilaca Nacionalnog parka van uređenih i obeleženih staza i zadržavanje van uređenih i obeleženih mesta, bez pratnje Čuvara Nacionalnog parka ili ovlašćenog lica Upravljača.
Kada se radi o hitnoj intervenciji, u slučaju požara, elementarne nepogode ili saobraćajnog udesa ili namenskom korišćenju postojećih šumskih i drugih službenih puteva, odobrenje ili pratnja iz stava 2. ovog člana ne mora se pribaviti odnosno obezbediti, već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Površine, mesta i objekti iz člana 7. stav 2. ovog pravilnika su naročito:
1) površine na kojima je posebnim aktom utvrđen režim zaštite I stepena:
- lokalitet "Kanjon Beusnice", površine 407,87 ha;
- lokalitet "Zvezda", površine 2.025,72 ha;
- lokalitet "Klisura Dervente", površine 235,67 ha;
- lokalitet "Klisura Rače", površine 301,80 ha;
- lokalitet "Račanska Šljivovica", površine 17,81 ha;
- lokalitet "Crveni potok", površine 20,09 ha;
- lokalitet "Gorušice", površine 11,26 ha;
- lokalitet "Crvene stene", površine 45,72 ha;
- lokalitet "Bilo", površine 14,72 ha;
- lokalitet "Ljuti breg", površine 15,22 ha;
- lokalitet "Zmajevački potok", površine 6,72 ha;
- lokalitet "Studenac", površine 2,74 ha;
- lokalitet "Kanjon Sklopovi", površine 111,79 ha;
- lokalitet "Aluška planina", površine 98,32 ha;
- lokalitet "Pušine", površine 1,64 ha;
- lokalitet "Kremići", površine 8,07 ha;
2) prirodne retkosti: sve strogo zaštićene vrste flore i faune i njihova staništa (parcele na kojima se nalaze), a koje imaju karakter prirodnih retkosti;
3) staništa od prioritetnog značaja za zaštitu odnosno mesta od posebnog značaja za očuvanje strogo zaštićenih vrsta;
4) površine, mesta i objekti za reintrodukciju autohtonih biljnih i životinjskih vrsta i prihranu ptica i drugih životinja;
5) prostor oko stabala drveća na kojima se nalaze gnezda značajnih vrsta ptica poluprečnika 100 metara, gde se zabranjuje pristup i uznemiravanje u reprodukcionom periodu;
6) speleološki objekti.
Površine, mesta i objekte iz stava 1. ovog člana Upravljač će označiti na vidljiv i jasan način.
Ulazak u Nacionalni park motornim vozilom može se zabraniti ili ograničiti, u skladu sa posebnim propisom, ako se radi o transportu opasnih materija.
Upravljač može kratkotrajno zaustavljati motorna vozila na ulasku u Nacionalni park ukoliko na javnom putu zasnuje ulaznu stanicu, a sve u cilju obaveštavanja, pružanja pomoći i kontrole posetilaca i naplate naknade za upotrebu motornog vozila u zaštićenom području.
Način zasnivanja i rada ulaznih stanica Upravljač će propisati posebnim aktom, u skladu sa zakonom.
Zabranjena je vožnja vozila na motorni pogon, drugih vozila i prevoznih sredstava šumskim putevima, odnosno izvan puteva, staza i prostora koji su za to namenjeni, osim za službene potrebe Upravljača, u vanrednim situacijama i uz posebno odobrenje Upravljača.
Režim saobraćaja, odnosno kretanje, zaustavljanje i parkiranje vozila na motorni pogon na javnim i nekategorisanim putevima i drugim saobraćajnicama unutar Nacionalnog parka može se, na osnovu dogovora sa upravljačima tih puteva i organom nadležnim za bezbednost saobraćaja na putevima, regulisati odnosno zabraniti, ograničiti ili promeniti za sve ili određene kategorije učesnika u saobraćaju, ako se prekomernim ili neadekvatnim korišćenjem istih puteva, ugrožava ili nanosi šteta Nacionalnom parku i prirodnim procesima u njemu.
O režimu saobraćaja iz stava 2. ovog člana javnost i učesnici u saobraćaju obaveštavaju se na pogodan način, a deonice puteva i mesta u Nacionalnom parku na kojima nije dozvoljeno kretanje, zaustavljanje ili parkiranje motornih vozila vidno se obeležavaju.
Zabranjena je upotreba vozila na putevima suprotno obaveštenju i oznakama iz stava 2. ovog člana.
Za korišćenje čamaca, plutajućih instalacija i drugih plovnih objekata (u daljem tekstu: plovilo) na hidroakumulacijama, vlasnici odnosno korisnici plovila pribavljaju odobrenje Upravljača.
Izuzetak od prethodnog stava su jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova i Vojske Republike Srbije.
Zabranjena je upotreba plovila bez odobrenja Upravljača ili suprotno uslovima koji su utvrđeni u odobrenju.
Zabranjena je upotreba motora za plovila koji imaju snagu veću od 20 (dvadeset) konja, osim za subjekte koji su registrovani za obavljanje odgovarajuće delatnosti, kao što je organizovani prevoz putnika.
Zabranjeno je spuštanje, upotreba i vožnja glisera i skutera za vodu od strane Korisnika i Posetilaca Nacionalnog parka na hidroakumulacijama u Nacionalnom parku.
Zabranjeno je kretanje plovila po mraku i u uslovima slabe dnevne vidljivosti.
Na hidroakumulaciji odnosno jezeru "Zaovine" za plovila je dozvoljena samo upotreba vesala i elektromotora.
Na hidroakumulacijama odnosno jezerima "Spajići" i "Kruščica" zabranjena je upotreba svih vrsta plovila.
Za korišćenje plovila za obavljanje poslova na upravljanju vodoakumulacijom i održavanju hidroenergetskih objekata ne pribavlja se odobrenje već se te aktivnosti prijavljuju Upravljaču.
Upravljač će posebnim aktom propisati bliže uslove upotrebe plovila, način vođenja njihove evidencije i izdatih odobrenja.
Kampovanje i logorovanje van građevinskih parcela i okućnica stalnih domaćinstava, porodičnih objekata za odmor i turističko-ugostiteljskih objekata dopušteno je jedino na mestima posebno uređenim i određenim za te namene odlukom Upravljača, Planom upravljanja ili Prostornim planom.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kampovanje ili logorovanje može se organizovati, uz odobrenje Upravljača, na drugom mestu uz pratnju i kontrolu Čuvarske službe, u kratkom trajanju i za manji broj lica, a za potrebe istraživačkog rada i ekoturizma.
Loženje vatre na otvorenom, izvan mesta određenih za kampovanje i logorovanje dopušteno je samo na posebno uređenim i obeleženim ložištima, uz prijavu Čuvarskoj službi Nacionalnog parka.
Zabranjeno je kampovanje, logorovanje i loženje vatre suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Vlasnici i korisnici zemljišta i drugih nepokretnosti dužni su da dopuste pristup i prolaz Čuvarima i drugim ovlašćenim licima Upravljača u vršenju službenih radnji, kao i licima koja sa odobrenjem Upravljača obavljaju istraživačke i druge aktivnosti u Nacionalnom parku.
Zabranjeno je sprečavanje ili ometanje Čuvara i drugih ovlašćenih lica u vršenju radnji i aktivnosti iz stava 1. ovog člana.
III ZAŠTITA PRIRODNIH I KULTURNIH VREDNOSTI I ŽIVOTNE SREDINE
Korisnici i Posetioci dužni su da primenjuju mere zaštite prirodnih, kulturnih i drugih vrednosti i životne sredine u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode (u daljem tekstu: Zakon), drugim zakonima, podzakonskim aktima i ovim pravilnikom.
Biljke i gljive koje žive u slobodnoj prirodi na području Nacionalnog parka, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva ("Službeni glasnik RS", br. 5/10, 47/11, 32/16 i 98/16) utvrđen status strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno, kidati, lomiti, čupati, sakupljati njihovo seme i plodove, ili ih na drugi način oštećivati i uništavati.
Životinje koje žive, povremeno ili sezonski borave u slobodnoj prirodi na području Nacionalnog parka, a kojima je Pravilnikom o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, utvrđen status zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta, nije dozvoljeno rasterivati, uznemiravati, hvatati, ubijati i ranjavati, nehotično i namerno trovati, sakupljati jaja i druge razvojne oblike, uništavati i oštećivati gnezda, jazbine, legla i ostala mesta i objekte na kojima se životinje razmnožavaju, odgajaju mladunce, sklanjaju, borave i hrane.
Lice koje na području Nacionalnog parka nađe primerke zaštićenih biljaka i životinja iz st. 1. i 2. ovog člana koji su oštećeni, odnosno ranjeni, bolesni, nemoćni ili mrtvi ili primete pojave oštećenja i uništavanja staništa biljaka i životinja, dužno je da o tome bez odlaganja obavesti Čuvara ili drugo ovlašćeno lice Upravljača.
Upravljač vodi evidenciju o podnetim obaveštenjima, odnosno sastavlja zapisnik u vezi utvrđenog stanja po podnetim obaveštenjima.
Upravljač će po nalazima i obaveštenjima iz st. 3. i 4. ovog člana sprovesti zakonski postupak i obavestiti Zavod za zaštitu prirode Srbije i nadležnog inspektora, odnosno preduzeti druge potrebne radnje u vezi tih nalaza i obaveštenja.
Divlje vrste biljaka, gljiva, lišajeva i životinja koje su utvrđene Uredbom o stavljanju pod kontrolu korišćenja i prometa divlje flore i faune ("Službeni glasnik RS", br. 31/05, 45/05, 22/07, 38/08, 9/09, 69/11 i 95/18 - dr. propis) mogu se sakupljati na području Nacionalnog parka na način i pod uslovima propisanim od strane nadležnog resornog Ministarstva i Zavod za zaštitu prirode Srbije.
Lica koja vrše sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana na području Nacionalnog parka dužna su da Čuvaru ili drugom ovlašćenom licu Upravljača prijave dnevne količine i vrste sakupljene flore i faune.
Sakupljanje divlje flore i faune iz stava 1. ovog člana nije dozvoljeno na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena.
Za sakupljanje divlje flore i faune na površinama i mestima koja su utvrđena članom 8. tač. 1), 2), 3) i 4) ovog pravilnika, u šumama i šumskom zemljištu u državnoj svojini, kao i na zemljištu u javnoj svojini na kome je utvrđen režim zaštite II stepena potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača.
Sakupljanje divlje flore i faune na zemljištu u privatnoj svojini na kome je utvrđen režim zaštite II stepena dozvoljeno je samo vlasnicima odnosno korisnicima tog zemljišta.
Odobrenje iz stava 4. ovog člana može se privremeno uskratiti ili ograničiti zbog potrebe očuvanja flore i faune.
Zabranjeno je sakupljanje divlje flore i faune suprotno odredbama st. 1, 2, 3, 4. i 5. ovog člana.
Vrste divlje flore i faune čije je korišćenje i zaštita regulisano propisima iz oblasti šumarstva, poljoprivrede, lovstva i ribolova mogu se na području Nacionalnog parka koristiti na način i pod uslovima iz tih propisa.
Za pristup i boravak na mestima u Nacionalnom parku koja su utvrđena članom 8. tač. 1) do 6) ovog pravilnika, radi korišćenja divlje flore i faune u okviru dopuštenih aktivnosti šumarstva, poljoprivrede, lova i ribolova, potrebno je pribaviti odobrenje Upravljača.
Upravljač će na pogodan način javno prikazati i učiniti dostupnim Korisnicima i Posetiocima spiskove vrsta divlje flore i faune iz čl. 15, 16. i 17. sa informacijama od značaja za njihovo prepoznavanje, zaštitu i režim korišćenja.
Zabranjeno je bez odobrenja Upravljača ostavljati uginule, zaklane i ubijene životinje i njihove delove, klanički otpad i mesne prerađevine, kao i bilo kakav organski otpad, na mestima uređenim kao hranilišta životinja i nekrofagnih ptica.
Na području Nacionalnog parka zabranjeno je:
1) unošenje, odnosno sadnja, zasejavanje i naseljavanje alohtonih divljih vrsta biljaka i životinja, odnosno vrsta stranih za izvorni živi svet Nacionalnog parka;
2) seći ili uništavati drveće, žbunje i ostalu vegetaciju, kad se time ugrožava šuma i narušava zaštita zemljišta od erozije kao i na obalama i priobalju jezera, reka i njihovih pritoka gde su mrestilišta riba, osim sanitarne seče;
3) unositi neautohtone divlje biljne vrste, unositi neautohtone divlje životinjske vrste koje slobodno žive, kao i lov divljači izuzev uzgojnog odstrela u zoni režima zaštite II i III stepena;
4) graditi objekte ili izvoditi druge radove kojima se zagađuje vazduh i zemljište, pogoršava kvalitet voda, menja njihova količina, prostorni i vremenski raspored, osim objekata i radova za zaštitu od erozije, bujica i poplava i objekata za potrebe vodosnabdevanja i hidroenergije u zoni režima zaštite III stepena;
5) graditi nadzemne energetske, podzemne i druge vodove u zoni režima zaštite I stepena;
6) graditi nuklearne objekte, deponovati komunalne i industrijske otpatke, radioaktivne i druge opasne otpadne materije;
7) eksploatisati mineralne sirovine, osim za privremena pozajmišta u zoni režima zaštite III stepena, ako je to određeno prostornim planom područja Nacionalnog parka;
8) graditi magistralne i regionalne puteve u zoni režima zaštite I i II stepena osim kada je to predviđeno prostornim planom područja Nacionalnog parka;
9) koristiti šumske puteve za javni saobraćaj;
10) obavljati delatnosti i preduzimati druge radnje kojima se uništava priroda, odnosno ugrožavaju obeležja i aktivnosti Nacionalnog parka;
11) menjanje pravaca vodotoka;
12) pranje motornih vozila na vodotocima, jezerima i izvorištima;
13) izgradnja svih drugih objekata kojima bi se mogao zagaditi vazduh, voda i zemljište, ugroziti flora i fauna i u teritorijalnim granicama Prostornog plana područja posebne namene Nacionalnog parka;
14) izdavanje građevinske dozvole za izgradnju objekata u Nacionalnom parku bez dostavljanja jednog primerka dozvole Nacionalnom parku.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, alohtone vrste biljaka mogu se unositi na malim površina radi pejzažnog uređenja okućnica i poslovnih objekata, a alohtone vrste faune u cilju unapređenja stanja vodenih ekosistema, naselja riba i lovne divljači, pod uslovima i na način utvrđenim Zakonom i uz odobrenje Upravljača.
Na području Nacionalnog parka obavezni su kontrola i suzbijanje vrsta biljaka i životinja koje je resorno Ministarstvo proglasilo za invazivne.
Zabranjeno je postupanje sa alohotnim i invazivnim vrstama biljaka i životinja suprotno odredbama st. 1, 2. i 3. ovog člana.
Zabranjeno je uzimati iz prirode geološka i paleontološka dokumenta (fosile, minerale, kristale, pećinski nakit i dr.) koja su proglašena zaštićenim prirodnim dobrima ili se nalaze na objektu geonasleđa i zaštićenom nalazištu.
Nalazač geoloških i paleontoloških dokumenata iz stava 1. ovog člana koja bi mogla predstavljati zaštićenu prirodnu vrednost, dužan je da iste prijavi i preda Čuvarskoj službi Upravljača u roku od 24 časa od dana pronalaska, o čemu se sastavlja zapisnik, a isti se od strane Upravljača predaju nadležnom pravnom licu na zaštitu i čuvanje u roku od osam dana od dana pronalaska, prijave i predaje Upravljaču.
Zabranjeno je oštećivanje, uništavanje, iznošenje i prisvajanje primeraka biljaka, životinja, fosilnih ostataka, minerala, pećinskog nakita, pećinskih sedimenata, kristalnih tvorevina i artefakata iz pećina i kraških jama, ostavljanje otpadaka, upotreba materija kojima se mogu zagaditi vode, narušavanje stanišnih uslova biljaka i životinja, ispisivanje grafita i loženje vatre u tim objektima.
U cilju naučnog istraživanja, zaštite i uređenja speleoloških objekata može se dopustiti uzimanje i iznošenje predmeta iz st. 1. i 3. ovog člana, odnosno vršenje manjih promena na delovima pećinskih ulaza i kanala, u skladu sa Zakonom i pod uslovima i na način utvrđenim aktom Vlade, kao i uz odobrenje Upravljača.
Zabranjeno je oštećivati i uništavati predmete i objekte koji imaju kulturno-istorijsku vrednost, odnosno svojstvo ili status evidentiranog ili utvrđenog kulturnog dobra.
Nisu dopušteni razgradnja i drugi vidovi oštećivanja ili uništavanja objekata koji predstavljaju istaknute primere narodnog graditeljstva.
Nije dopušteno raskopavanje mesta na kojima su konstatovani ili osnovano pretpostavljeni arheološki nalazi, niti njihovo zauzeće izgradnjom objekata i drugim radovima.
Upravljač će u saradnji sa nadležnim institucijama za istraživanje i zaštitu kulturnih dobara, arheološkog i etnografskog blaga sačiniti popis predmeta, objekata i mesta iz st. 1, 2. i 3. ovog člana na području Nacionalnog parka.
Upravljač će na vidan i pogodan način obeležiti objekte i mesta sa kulturno-istorijskim vrednostima na području Nacionalnog parka.
Zabranjeno je obavljati radove i druge aktivnosti kojima se mogu izazvati nepovoljne promene životne sredine, odnosno zagaditi tle, voda i vazduh, stvarati prekomerna buka i indukovati zračenje štetno po ljude i živi svet, a shodno propisima koji regulišu oblast zaštite životne sredine.
Za radove i aktivnosti odnosno projekte sa mogućim značajnim uticajem na životnu sredinu sprovodi se postupak procene uticaja na životnu sredinu ili se bez izrade studije procene uticaja postupa po aktu o uslovima i merama zaštite prirode koji izdaje Zavod za zaštitu prirode Srbije (u daljem tekstu: Zavod).
Nosilac projekta dužan je da planirane radove i aktivnosti iz stava 2. ovog člana pismeno prijavi Upravljaču osam dana pre početka radova.
IV OBAVLJANJE DELATNOSTI I KORIŠĆENJE PRIRODNIH RESURSA
Poljoprivredna delatnost, odnosno obrada zemljišta i gajenje ratarskih i voćarskih kultura, krmnog i industrijskog bilja, gajenje stoke, živine i pčela i primarna prerada poljoprivrednih proizvoda vrši se u skladu sa propisima koji regulišu oblast poljoprivrede, veterine, zaštite bilja i fito-sanitarne zaštite, propisano Zakonom o poljoprivrednom zemljištu ("Službeni glasnik RS", br. 62/06, 65/08 - dr. zakon, 41/09, 112/15, 80/17 i 95/18 - dr. zakon), Zakonom o stočarstvu ("Službenom glasniku RS", br. 41/09, 93/12 i 14/16), Zakonom o veterinarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 91/05, 30/10, 93/12 i 17/19 - dr. zakon), Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19), Zakonom o šumama, ("Službeni glasnik RS", br. 30/10, 93/12, 89/15 i 95/18 - dr. zakon), Zakonom o zaštiti prirode, drugim zakonima, podzakonskim aktima i ovim pravilnikom.
Na području Nacionalnog parka nije dopušteno preoravati prirodne livade i pašnjake radi zasnivanja oranica ili obrađivati zemljište na terenu sa strmim nagibom na takav način koji može izazvati spiranje i odnošenje tla ili smanjenje njegove plodnosti.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena nije dopušteno obavljati poljoprivrednu delatnost, odnosno obrađivati zemljište, kositi travu i napasati stoku.
Na površinama sa režimima zaštite II i III stepena poljoprivredna delatnost je dopuštena ukoliko ispunjava uslove zaštite prirode i životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, izgradnja i rad objekata za gajenje stoke i živine ograničava se na mini i srednje farme u okviru postojećih porodičnih poljoprivrednih gazdinstava.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena, kapacitet i drugi uslovi izgradnje i rada objekata za gajenje stoke i živine nisu ograničeni.
Objekti za odlaganje stajskog i drugog organskog đubriva moraju zadovoljavati propise i standarde zaštite životne sredine i sanitarne zaštite izvorišta za snabdevanje vodom za piće.
Nije dopušteno spaljivanje organskih ostataka posle žetve useva, dok se vatra eventualno može koristiti za uništavanje korova i otpadaka na malim površinama (u vikend naseljima i sl.) i u strogo kontrolisanim uslovima, u skladu sa propisima koji regulišu zaštitu od požara i uz prijavu tih radova Upravljaču.
Zabranjeno je obavljati poljoprivredne delatnosti suprotno odredbama ovog člana.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II i III stepena, dozvoljena je primena hemijskih i drugih sredstava u poljoprivredi na način, odnosno sa vrstama i količinama tih sredstava i u vreme kako je regulisano Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19), Zakonom o zdravlju bilja ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 17/19) i drugim merodavnim propisima iz oblasti poljoprivrede, voda i hemikalija uz prethodnu saglasnost resornog Ministarstva.
Gajenje, zaštita i održivo korišćenje šuma vrši se u skladu sa Zakonom o šumama, propisima donetim na osnovu tog zakona i ovim pravilnikom.
Gazdovanje šumama u državnoj svojini sprovodi se prema planovima razvoja šumskih područja, osnovama gazdovanja, godišnjim planovima gazdovanja šumama i izvođačkim projektima.
Gazdovanje šumama sopstvenika za koje se ne donose osnove gazdovanja vrši se na osnovu Programa gazdovanja i Godišnjih planova gazdovanja.
Na području Nacionalnog parka, Upravljač je korisnik šuma u državnoj svojini kojima gazduje u okviru 5 gazdinskih jedinica (u daljem tekstu: G.J.) i to: G.J. "Tara", G.J. "Crni vrh", G.J. "Zvezda", G.J. "Zaovine" i G.J. "Meliorativno zaštitne šume Rača".
Upravljač može ograničiti gazdovanje šumama korisnicima i sopstvenicima u pojedinim delovima Nacionalnog parka ako proceni da bi aktivnosti na gazdovanju šumama dovele do ugrožavanja prirodnih i kulturnih vrednosti ili ugrozile biljni ili životinjski svet.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, šume su izuzete iz gazdovanja, propisanim Zakonom o šumama.
Na ostalim površinama vrši se održivo gazdovanje šumama kao dobrom od opšteg interesa u skladu sa dobrom šumarskom praksom, kojim se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihovog sastava, zdravstvenog stanja i proizvodne sposobnosti, omogućava zastupljenost viših uzgojnih tipova i većih debljinskih razreda i kvalitet drveta, očuvanje raznovrsnosti i izvornosti drveća, žbunja i ostalih biljaka u šumskim sastojinama, obezbeđuje zaštita šuma i šumski red i omogućava planska izgradnja i rekonstrukcija šumarskih objekata.
Krčenje i čista seča šume nisu dozvoljeni, osim radi promene vrste drveća i uzgojnih oblika šume na malim površinama, izgradnje šumskih komunikacija i objekata, zaštite i nadzora prirodnih vrednosti i za druge planske namene izgradnje i uređenja prostora u skladu sa zakonom.
Seča i drugi oblici uklanjanja ili oštećivanja reprezentativnih stabala drveća i primeraka zaštićenih, retkih i u drugom pogledu značajnih vrsta drveća i žbunja su zabranjeni.
Korišćenje, zaštita i uređenje voda i zaštita od štetnog dejstva voda vrše se na osnovu važećih Zakona o vodama, Zakona o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službenom glasniku RS", br. 128/14 i 95/18 - drugi zakon), Zakona o zaštiti prirode, propisa donetih na osnovu tih zakona, i ovog pravilnika.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena nije dopušteno korišćenje voda.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeni su kaptiranje izvora, pregrađivanje i regulacija vodotoka koji nisu predviđeni prostornim planom ili odgovarajućim programom, slobodno ispuštanje otpadnih i zagađujućih voda kao i eksploatacija rečnih nanosa.
Za kaptiranje izvora i odvođenje vode i druge hidrotehničke radove na području Nacionalnog parka, kao i za radove na vodnom zemljištu ribolovnih voda, osim vodnih akata potrebno je pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koji izdaje Zavod.
Eksploatacija mineralnih sirovina vrši se u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", br. 101/15 i 95/18 - dr. zakon i 40/21), Zakonom o zaštiti prirode, Zakonom o nacionalnim parkovima, propisima donetim na osnovu tih zakona, i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su svi oblici korišćenja mineralnih sirovina.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena nije dopuštena eksploatacija mineralnih sirovina i korišćenje materijala iz korita i sa obala vodotoka, osim započetih radova na istraživanju i eksploataciji mineralnih sirovina za koje su pribavljena odobrenja u skladu sa zakonom i privremenog, prostorno i količinski ograničenog korišćenja kamena i drobine za potrebe izgradnje i rekonstrukcije objekata i uređenja prostora na području Nacionalnog parka.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena ne može se vršiti eksploatacija mineralnih sirovina koja nije u skladu sa propisanim merama zaštite životne sredine, prirodnih vrednosti i kulturnih dobara i drugi oblici oštećivanja i uništavanja stanišnih uslova i živog sveta.
Način i period korišćenja kamena i drobine, kao i dopuštene količine materijala iz stava 3. ovog člana utvrđuju se u skladu sa zakonom, uz prethodno pribavljanje uslova Zavoda, a početak i trajanje radova izvođač blagovremeno prijavljuje Upravljaču.
Upravljač može obračunati i naplatiti naknadu za obavljanje delatnosti eksploatacije mineralnih sirovina u skladu sa posebnim aktom.
Aktivnosti lova na području Nacionalnog parka obavljaju se u skladu sa Zakonom o divljači i lovstvu ("Službeni glasnik RS", br. 18/10 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom i ovim pravilnikom.
Gazdovanje lovištima na području Nacionalnog parka vrši se na osnovu programa razvoja lovnog područja, lovnih osnova i godišnjih programa gazdovanja lovištima.
Na području Nacionalnog parka, Upravljač je korisnik lovišta "Tara".
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjene su sve aktivnosti lova, a na utvrđenim i obeleženim staništima i mestima prihrane ptica i drugih životinja zabranjen je odstrel divljači.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena dozvoljene su planske aktivnosti na zaštiti i gajenju divljači, uključujući i sanitarni odstrel divljači.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena lov je dozvoljen u skladu sa zakonom.
Za aktivnosti lova na području Nacionalnog parka vodi se posebna evidencija o vremenu, mestu i subjektima koji učestvuju u lovu, a evidenciju vodi Upravljač.
Zaštita i korišćenje faune riba na području Nacionalnog parka vrši se u skladu sa Zakonom o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda ("Službeni glasnik RS", br. 128/14 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, Programom upravljanja ribarskim područjem "Nacionalni Park Tara" (u daljem tekstu PURP), Godišnjim programom upravljanja ribarskim područjem "Nacionalni Park Tara", Zakonom i ovim pravilnikom.
Ribolovne vode na prostoru Nacionalnog parka pripadaju Ribarskom području "Nacionalni park Tara" (u daljem tekstu: Ribarsko područje), koje je određeno posebnim aktom Upravljača, u skladu sa zakonom.
Upravljač je korisnik Ribarskog područja.
Na Ribarskom području dozvoljene su aktivnosti rekreativnog ribolova u skladu sa PURP, osim na ribolovnim vodama u okviru površina sa režimom zaštite I stepena, gde su sve aktivnosti ribolova zabranjene.
Na Ribarskom području može se vršiti ribolov u naučnoistraživačke svrhe i sanacioni izlov pod uslovima utvrđenim zakonom i programom upravljanja Ribarskog područja, a na osnovu dozvole resornog Ministarstva.
Na Ribarskom području mogu se organizovati takmičenja u sportskom ribolovu, u skladu sa zakonom i uz odobrenje Upravljača.
Na ribolovnim vodama Ribarskog područja utvrđuju se režimi ribolova i period lovostaja u skladu sa propisima koji uređuju zaštitu i održivo korišćenje ribljeg fonda.
Upravljač može, na osnovu ukazane potrebe i dozvole resornog Ministarstva i u skladu sa programom upravljanja Ribarskim područjem izmeniti odnosno pooštriti režim ribolova i drugačije odrediti period lovostaja za određene vrste riba, te zabraniti određene rekreativne i druge aktivnosti na delu ribolovne vode koje ometaju mrest, razvoj i kretanje riba u ribolovnoj vodi.
Upravljač će svake godine, posle donošenja godišnjeg programa upravljanja ribarskim područjem, na podesan način učiniti dostupnim zainteresovanim ribolovcima režim ribolova i period lovostaja za tu godinu i druge informacije od značaja za zaštitu i korišćenje ribolovnih voda.
Upravljač, u skladu sa zakonom, izdaje odnosno distribuira/prodaje godišnje, sedmodnevne i dnevne dozvole za rekreativni ribolov.
Ukoliko se na području Upravljača ustanove psi bez prisustva vlasnika, Upravljač obaveštava nadležnu jedinicu lokalne samouprave koja je odgovorna za njihovo uklanjanje van područja Nacionalnog parka.
Uklanjanje uginulih životinja sa područja Nacionalnog parka, dužna je da organizuje opštinska uprava, u skladu sa Zakonom o veterinarstvu ("Službeni glasnik RS", br. 91/05, 30/10 i 93/12).
Za aktivnosti gazdovanja lovištem i Ribarskim područjem Upravljač organizuje posebnu službu.
VI SPORT, REKREACIJA I TURIZAM
Na području Nacionalnog parka mogu se organizovati sportska takmičenja i aktivnosti ukoliko se istim ne oštećuju ili ne ugrožavaju prirodne vrednosti i kvalitet životne sredine.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, kao i na utvrđenim i obeleženim staništima i mestima prihrane ptica i drugih životinja, zabranjene su sve sportske aktivnosti.
Za takmičenja i aktivnosti iz stava 1. ovog organizator pribavlja odobrenje Upravljača i plaća naknadu u skladu sa posebnim aktom koji donosi Upravljač.
Organizator je dužan da takmičenje prijavi Upravljaču najmanje 15 dana pre dana planiranog za njegov početak.
Za planirana sportska takmičenja i aktivnosti kod kojih se osnovano pretpostavlja mogućnost uticaja na prirodne vrednosti Nacionalnog parka i kvalitet životne sredine organizator, na osnovu obaveštenja Upravljača pribavlja uslove zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Zabranjeno je organizovanje takmičenja i aktivnosti bez odobrenja Upravljača i protivno uslovima datim u odobrenju.
Na području Nacionalnog parka pravna i fizička lica mogu obavljati delatnost turizma i ugostiteljstva, odnosno organizovati turistička putovanja i turističku posetu i pružati usluge smeštaja, ishrane i pića u skladu sa Zakonom o turizmu ("Službeni glasnik RS", br. 36/09 i 88/10), propisima donetim na osnovu tog zakona, Zakonom, i ovim Pravilnikom.
Turističke grupe i pojedinci mogu u pratnji Čuvara, vodiča ili drugog ovlašćenog lica Upravljača posećivati i razgledati lokalitete i površine na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena, iz obrazovnih, rekreativnih, naučno-istraživačkih i opštekulturnih razloga i potreba.
Upravljač može za zainteresovane turističke grupe organizovati obilazak drugih delova područja Nacionalnog parka.
Nameravane posete odnosno obilazak iz st. 1. i 2. ovog člana prijavljuju se Upravljaču najmanje 15 dana ranije.
Upravljač će izraditi i doneti program prezentacije Nacionalnog parka kojim će bliže urediti dopušten način i mesta posećivanja, istovremeni broj posetilaca na pojedinim mestima i druga pitanja od značaja za razgledanje Nacionalnog parka i upoznavanje njegovih vrednosti.
Za takmičenja i aktivnosti iz člana 37. i delatnosti iz člana 38. ovog pravilnika plaća se naknada u skladu Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskim i internim aktima Upravljača.
VII IZGRADNJA OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA
Izgradnja objekata i uređenje prostora na području Nacionalnog parka vrši se u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09 i 81/09), propisima donetim na osnovu tog zakona, Prostornim planom područja posebne namene područja Nacionalnog parka ("Službeni glasnik RS", broj 100/10), donetim urbanističkim planovima, Zakonom i ovim pravilnikom.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjeni su radovi na izgradnji objekata i uređenju prostora.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena zabranjeni su: izgradnja, osim izgradnje objekata, uređenja i opremanja prostora za potrebe rekreacije, očuvanja i prikazivanja vrednosti zaštićenog područja, građenja i rekonstrukcije objekata saobraćajne i tehničke infrastrukture, stambenih i ekonomskih objekata poljoprivrednih domaćinstava u okviru postojećih građevinskih parcela, rekonstrukcije, dogradnje i održavanja elektroprivrednih, vodoprivrednih i šumarskih objekata, nepokretnih kulturnih dobara, spomen obeležja i javnih česmi.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjeni su: izgradnja industrijskih objekata, skladišta industrijske i druge robe, velikih objekata za uzgoj stoke i živine i drugih objekata koji nepovoljno utiču na vazduh, vode, zemljište i šume ili izgledom, prekomernom bukom ili na drugi način mogu narušiti ili uništiti prirodne i ostale vrednosti zaštićenog područja, a posebno lepotu predela, retke i značajne vrste biljaka i životinja i njihova staništa; izgradnja i rekonstrukcija stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava, vikendica i privremenih objekata izvan građevinskih reona i građevinskog zemljišta utvrđenih i proglašenih u skladu sa zakonom, a do donošenja odgovarajućih urbanističkih planova izgradnje objekata poljoprivrednih domaćinstava može se vršiti samo u okviru postojećih građevinskih parcela.
Planirane radove na izgradnji objekata i uređenju prostora, nosilac radova odnosno investitor (u daljem tekstu: Investitor) dužan je da pismeno prijavi Upravljaču, shodno Zakonu.
Prijava iz stava 1. ovog člana sadrži osnovne podatke o Investitoru, vrsti i obimu planiranih radova, lokaciji i vlasništvu na nepokretnostima.
Upravljač će u roku ne dužem od 15 dana od dana podnošenja prijave dostaviti Investitoru pisano obaveštenje o tome da li su radovi Zakonom dozvoljeni, sa uputstvom šta dalje treba da radi kako bi pribavio akt o uslovima zaštite prirode, lokacijsku i građevinsku dozvolu.
Upravljač će od Investitora tražiti dopunu prijave ukoliko se na osnovu predočenih podataka ne može pružiti merodavno i kvalifikovano obaveštenje.
Investitor je dužan da jedan primerak prijave početka građenja objekta dostavi Upravljaču.
Uz prijavu, u kojoj navodi planiranu dinamiku radova, Investitor prilaže akt o uslovima zaštite prirode i građevinsku dozvolu.
Za manje montažne objekte privremenog karaktera na zemljištu u javnoj svojini iz Zakona o planiranju i izgradnji (kiosci, letnje i zimske bašte, tezge i drugi pokretni mobilijar, ploveća postrojenja, nadstrešnice, spomen obeležja i dr.), čije postavljanje i uklanjanje obezbeđuje i uređuje lokalna samouprava, potrebna je saglasnost Upravljača.
Zabranjeno je radove na izgradnji objekata i uređenju prostora izvoditi odnosno obavljati bez prijave iz stava 5. ovog člana, a montažne objekte iz stava 7. postavljati bez saglasnosti Upravljača.
Na osnovu odredbi Zakona o planiranju i izgradnji koje se odnose na objekte i radove za koje se ne izdaje građevinska dozvola i na osnovu akta kojim Vlada shodno Zakonu bliže propisuje režime zaštite, postupak i način njihovog određivanja i objekte, radove i aktivnosti koji su zabranjeni ili ograničeni, Upravljač će utvrditi i na pogodan način objaviti spisak radova na izgradnji objekata i uređenju prostora koje Investitor nije dužan da prijavi Upravljaču.
VIII ODRŽAVANJE UREDNOSTI I ČISTOĆE I UPRAVLJANJE OTPADOM
Održavanje čistoće, odlaganje i upravljanje otpadom na području Nacionalnog parka vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10, 14/16 i 95/18 - dr. zakon), propisima donetim na osnovu tog zakona, drugim zakonima i propisima koji se odnose na otpadne materije, i ovim pravilnikom.
Na području Nacionalnog parka zabranjeno je:
1) stvaranje deponija, odnosno odlaganje komunalnog, industrijskog i građevinskog otpada, ambalaže, rashodovanih motornih vozila, drugih mašina i aparata, osim komunalnog i poljoprivrednog otpada poreklom sa zaštićenog područja, koji može da se odlaže na propisan način na mestima koja su za to određena i obeležena;
2) rukovanje hemijskim materijama i naftnim derivatima u količinama i na način koji mogu prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda i izazvati trovanje i druge nepovoljne posledice po biljni i životinjski svet;
3) neregulisano ispuštanje otpadnih voda domaćinstava, privrednih i drugih objekata odnosno ispuštanje protivno propisima iz oblasti vodoprivrede;
4) skladištenje stajskog đubriva na način koji narušava životnu sredinu, lepotu prirodnih predela, naseljenih mesta i okoline nepokretnih kulturnih dobara.
Regionalni i lokalni planovi upravljanja otpadom usklađuju se sa Planom upravljanja Nacionalnog parka.
Posetioci i Korisnici su dužni da sakupljaju i odlažu otpatke na mestima koja su posebno uređena, odnosno opremljena i, prema potrebi, obeležena za te namene.
Upravljač će inicirati saradnju sa komunalnim službama teritorijalno nadležnih jedinica lokalne samouprave u oblasti održavanja čistoće kroz organizovano postavljanje i redovno pražnjenje kontejnera, kanti i korpi za smeće u naseljenim delovima područja Nacionalnog parka, vikend naseljima, na površinama pored turističkih, smeštajnih, ugostiteljskih objekata i mestima okupljanja većeg broja posetilaca.
Vlasnici i Korisnici nepokretnosti dužni su da ih održavaju u čistom i urednom stanju.
Obavezna je seča trulog, prestarelog i oštećenog drveća i žbunja i potkresivanje grana i uklanjanje korova na zemljištu u putnom pojasu i vodnom pojasu, oko javnih i privrednih objekta, kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česmi, na površinama za rekreaciju i u krugu seoskih domaćinstava, kao i čišćenje i odnošenje istog.
Korisnici i sopstvenici šuma dužni su da održavaju šumski red u skladu sa propisima u oblasti šumarstva, uključujući i obaveze što kraćeg zadržavanja posečenih stabala i ogrevnog drveta pored puteva i čišćenja puteva od otpadnih delova nastalih prilikom izvlačenja iz šume istih.
Zabranjeno je zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta.
IX OBELEŽAVANJE I POSTAVLJANJE OZNAKA, FOTOGRAFISANJE I SNIMANJE FILMOVA
Upravljač u roku utvrđenom i na način propisan odgovarajućim podzakonskim aktom obeležava Nacionalni park kao zaštićeno područje tablama propisanog izgleda i sadržaja, a granice Nacionalnog parka obeležava propisanim oznakama.
Upravljač u rokovima utvrđenim zakonom i na način propisan odgovarajućim podzakonskim aktom obeležava granicu lovišta i ribarskog područja i granice delova ribarskog područja na kojim je zabranjen ili ograničen ribolov.
Upravljač postavlja table odnosno druge oznake sa informacijama o pravilima unutrašnjeg reda i režimu lova i ribolova.
Upravljač odgovarajućim tablama obeležava mesta i objekte gde je pristup i boravak zabranjen ili ograničen.
Upravljač postavlja i druge table i oznake od značaja za sprovođenje režima zaštite i prezentaciju vrednosti Nacionalnog parka, kao što su panoi, bilbordi, planinarske staze, mesta za kampovanje i logorovanje, hranilišta, mesta za otpatke i dr.
Zabranjeno je oštećivanje ili uništavanje i uklanjanje tabli i natpisa na tablama i drugih oznaka iz ovog člana, kao i njihovo zaklanjanje odnosno maskiranje drugim objektima.
Na području Nacionalnog parka nije dopušteno postavljanje informativnih tabli sa nazivima pravnih i fizičkih lica i reklamnih i drugih panoa bez odobrenja i saglasnosti Upravljača.
Table i panoi iz prethodnog stava moraju ispunjavati elemente vizuelnog i estetskog izgleda i biti postavljene onako kako odredi i propiše Upravljač, a istima se mora obezbeđivati identitet Nacionalnog parka i afirmisati njegove prirodne vrednosti i specifične odlike.
Za postavljanje službenih tabli i drugih oznaka koje su utvrđene propisima u oblasti turizma, saobraćaja i javnih puteva, vodoprivrede i energetike nije potrebno pribavljanje rešenja o postavljanju oznaka koje izdaje Upravljač.
Za postavljanje i držanje table i panoa iz stava 1. ovog člana Upravljač može naplatiti naknadu u skladu sa posebnim aktom.
Dozvoljeno je fotografisanje i snimanje tonskih i video zapisa i filmova na području Nacionalnog parka.
Za radnje iz stava 1. ovog člana koje se vrše u komercijalne svrhe potrebno je pribaviti saglasnost Upravljača i za njih se plaća naknada, na osnovu izdatog rešenja na osnovu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskih akata i akata koje donosi Upravljač.
Radi pribavljanja saglasnosti iz stava 2. ovog člana, organizator snimanja odnosno zainteresovano lice prijavljuje planirane aktivnosti snimanja Upravljaču koji je dužan da saglasnost izda u roku ne dužem od 15 dana.
Za aktivnosti fotografisanja i snimanja zainteresovano lice će prema potrebi i obaveštenju Upravljača pribaviti akt o uslovima zaštite prirode koje izdaje Zavod.
Upravljač može privremeno ili trajno uskratiti saglasnost ukoliko je indikovan značajan nepovoljan uticaj na prirodne vrednosti.
Fizičko ili pravno lice koje obavlja ili za čiji račun se obavlja snimanje fotografija, tonskih i videozapisa i filmova koji se publikuju odnosno prikazuju javnosti, osim igranih filmova, dužno je da jedan primerak snimljenog materijala dostavi Upravljaču.
Korisnici Nacionalnog parka mogu u imenu pravnog lica, poslovnim aktima, oznaci proizvoda, reklami i drugo koristiti ime i znak Nacionalnog parka, kao ime i znak zaštićenog dobra/područja, samo uz prethodno zaključen ugovor sa Upravljačem.
Za korišćenje imena i znaka iz stava 1. ovog člana Upravljač naplaćuje naknadu na osnovu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, podzakonskih akata i akata koje on donosi.
X ISTRAŽIVAČKI I OBRAZOVNI RAD
Na području Nacionalnog parka mogu se vršiti naučna i primenjena istraživanja i obrazovne aktivnosti u prirodi u skladu sa zakonima i propisima koji uređuju oblast naučnih i primenjenih istraživanja i obrazovanja i ovim pravilnikom.
Istraživanja i obrazovne aktivnosti iz stava 1. ovog člana dopušteno je obavljati na način da se ne izazovu značajne nepovoljne promene ili unište prirodne vrednosti kao i da se ne zagadi životna sredina.
Za istraživanja koja mogu imati uticaj na vrednosti i obeležja Nacionalnog parka nosilac istraživanja pribavlja saglasnost Upravljača.
Da bi pribavio saglasnost iz stav 1. ovog člana, nosilac istraživanja prijavljuje Upravljaču planirane istraživačke radove i aktivnosti.
Prijava istraživanja sadrži merodavne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, lokaciji, vremenu trajanja, metodama, sredstvima, opremi i alatima, rukovodiocu i učesnicima istraživanja. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se traži od Upravljača.
Uz prijavu istraživanja prilaže se akt o uslovima zaštite prirode.
Uz prijavu istraživanja prilaže se i dozvola resornog Ministarstva, kada se radi o ribolovu u naučnoistraživačke svrhe, istraživanjima strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta, speleološkim istraživanjima i sl., odnosno dozvola drugog ministarstva, kada se radi o geološkim i drugim istraživanjima za čije izvođenje je propisana obaveza pribavljanja dozvole nadležnog organa.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana, koju upravljač izdaje u roku ne dužem od 7 dana od dana prijema prijave, sadrži uputstvo o primeni uslova i mera zaštite prirode i pravila unutrašnjeg reda, posebne uslove, ako ih ima, u vezi mesta, vremena i načina izvođenja radova, obezbeđenja pratnje čuvara ili drugog lica, kao i mogućnost i uslove pružanja traženih usluga.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi bez pribavljene saglasnosti Upravljača.
Upravljač može u postupku izdavanja saglasnosti odrediti drugo vreme od onog koje je navedeno u prijavi ako oceni da postoji rizik po prirodne vrednosti, bezbednost i zdravlje ljudi, o čemu obaveštava podnosioca prijave pre izdavanja saglasnosti.
Upravljač iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana ili nepoštovanja propisanih uslova može pismeno naložiti prekid istraživačkih radova i aktivnosti.
O istraživanjima u oblasti šumarstva, poljoprivrede i pedologije, hidrologije, klimatologije i meteorologije, životne sredine, turizma, saobraćaja, energetike, prostornog i urbanističkog planiranja, demografije, kulturnih dobara i u drugim oblastima za koja se po pravilu ne pribavlja saglasnost Upravljača, potrebno je da nosilac istraživanja blagovremeno pismeno obavesti Upravljača.
Obaveštenje sadrži istu vrstu podataka kao i prijava istraživanja.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pružiti pismeni odgovor podnosiocu obaveštenja da je upoznat sa planiranim istraživanjima, mogućnostima pružanja traženih usluga i pomoći, dati preporuke u vezi poštovanja pravila unutrašnjeg reda i uputiti podnosioca obaveštenja na eventualnu obavezu pribavljanje akta o uslovima zaštite prirode.
Zabranjeno je istraživanja iz stava 1. ovog člana započeti ili izvoditi ukoliko se o njima ne obavesti Upravljač.
Nosilac istraživanja je dužan da nakon završetka aktivnosti, najkasnije u roku od 180 dana od dana izvršenog istraživanja dostavi upravljaču u odgovarajućoj formi rezultate aktivnosti.
Obrazovne aktivnosti na području Nacionalnog parka, kao što su škola u prirodi, terenska nastava i seminari i stručne ekskurzije potrebno je blagovremeno pismeno prijaviti Upravljaču.
Aktivnosti iz stava 1. ovog člana ne mogu započeti pre nego što Upravljač potvrdi prijem prijave tih aktivnosti.
Prijava nameravanih obrazovnih aktivnosti mora sadržati relevantne podatke o vrsti, cilju, sadržaju, vremenu trajanja, organizatoru, lokacijama aktivnosti i broju učesnika. U prijavi se mogu navesti i usluge odnosno pomoć koja se očekuje od Upravljača.
Upravljač će odmah, a najkasnije u roku od dva dana pismeno potvrditi prijem prijave obrazovnih aktivnosti i obavestiti podnosioca prijave o posebnim uslovima zaštite prirode i životne sredine prilikom obavljanja aktivnosti, ako ih ima, kao i o mogućnostima i uslovima pružanja traženih usluga ili pomoći.
U roku od 15 dana po završetku terenskih istraživačkih radova i obrazovnih aktivnosti, nosilac istraživanja odnosno organizator obrazovnih aktivnosti dužan je da Upravljaču dostavi kratak izveštaj o toku i glavnim rezultatima sprovedenih istraživanja i obrazovnih aktivnosti.
O završetku elaborata odnosno publikovanju rezultata o izvršenim istraživanjima nosilac istraživanja dužan ja da obavesti Upravljača u roku od 15 dana kao i da taj elaborat ili publikovani rad dostavi Upravljaču.
Onome ko blagovremeno ne podnese izveštaj iz stava 1. odnosno ne dostavi obaveštenje i elaborat ili rad iz stava 2. ovog člana, Upravljač može uskratiti saglasnost za naredna istraživanja odnosno obaveštenje i usluge za obavljanje obrazovnih aktivnosti.
Sprovođenje pravila unutrašnjeg reda obezbeđuje i neposredni nadzor na području Nacionalnog parka vrši čuvarska služba.
Koordinaciju poslova organizacionih delova čuvarske službe vrši Rukovodilac Čuvarske službe (u daljem tekstu: Rukovodilac službe).
Čuvarsku službu čine, odnosno poslove čuvarske službe u svojstvu lica sa zakonskim ovlašćenjima i obavezama neposredno obavljaju radnici Čuvarske službe - čuvari zaštićenog područja (u daljem tekstu: Čuvari).
Čuvar je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran Rukovodiocu službe, a Rukovodilac službe je za svoj posao u čuvarskoj službi neposredno odgovoran direktoru JP "Nacionalni park Tara".
Broj čuvara utvrđuje JP "Nacionalni park Tara" aktom o sistematizaciji poslova i radnih mesta, a vrsta i obim konkretnih poslova koje čuvar obavlja utvrđuje se ugovorom o radu ili drugim pojedinačnim aktom, u skladu sa zakonom.
U vršenju službe Čuvar ima status službenog lica.
Za vreme službe, Čuvar nosi službenu odeću i obeležja u skladu sa Zakonom, podzakonskim i internima aktima Upravljača.
Čuvar za vreme službe može nositi oružje.
Vrstu, uslove i pravila nošenja, upotrebe i način čuvanja oružja utvrđuje Upravljač u skladu sa Zakonom o oružju i municiji ("Službeni glasnik RS", br. 20/15, 10/19 i 20/20).
Čuvar poseduju službenu legitimaciju kojom dokazuje identitet, status službenog lica i ovlašćenja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode.
Čuvar je dužan da u vršenju odgovarajućih službenih radnji prethodno pokaže službenu legitimaciju.
Službenu legitimaciju čuvaru izdaje Upravljač na obrascu koji propisuje Ministar.
O izdatim legitimacijama Upravljač vodi evidenciju.
Čuvar koji je prestao da vrši čuvarsku službu, dužan je da službenu legitimaciju u roku od tri dana od dana prestanka službe vrati Upravljaču, koju će Upravljač odmah poništiti i tu činjenicu uneti u evidenciju iz stava 4. ovog člana.
U slučaju gubitka ili nestanka službene legitimacije čuvar je dužan da o ovome odmah obavesti Upravljača.
Izgubljena ili nestala legitimacija oglašava se nevažećom u "Službenom glasniku Republike Srbije" i briše se iz evidencije o izdatim legitimacijama, a čuvaru se izdaje nova legitimacija.
Čuvar mora imati položen stručni ispit (uverenje) za obavljanje poslova čuvanja zaštićenog područja.
Područje Nacionalnog parka podeljeno je na čuvarske reone.
Rad čuvarske službe organizuje se na terenu tako što Čuvar vrši neposredni nadzor i kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda na jednom čuvarskom rejonu.
Čuvarski rejon u smislu ovog pravilnika, čini deo Nacionalnog parka koji predstavlja kompaktnu celinu u pogledu konfiguracije terena i mogućnosti nadgledanja u kome se uspešno obezbeđuje unutrašnji red i zaštita.
Čuvar je odgovoran za unutrašnji red i sprovođenje režima zaštite na reonu za koji je zadužen.
Čuvar svakodnevno vrši obilazak delova reona ili reon u celosti.
Čuvar ima pravo i obavezu da izvrši potrebnu službenu radnju u bilo kom čuvarskom rejonu na području Nacionalnog parka.
Rad Čuvara povremeno i po potrebi organizuje se u paru ili sa više čuvara istovremeno, kroz rad u smenama ili dežurstva, patrolni obilazak i stacionarne kontrole ili kombinovanjem napred navedenih metoda, odnosno drugom primenom terenskog rada, u zavisnosti od potreba, efikasnosti i ekonomičnosti rada službe.
Upravljač će posebnim aktom utvrditi i na pogodan način objaviti čuvarske reone, sa njihovim nazivima, površinama, imenima čuvara i odgovarajućim grafičkim prikazom.
U vršenju čuvarske službe, dužnost Čuvara je da:
1) kontroliše sprovođenje pravila unutrašnjeg reda i zaštite prirode,
2) prati odnosno nadgleda kretanje i aktivnosti Posetilaca i drugih Korisnika, posebno: - gradnju, rekonstrukciju i dogradnju objekata, transport građevinskog materijala i druge radove koji se u skladu sa zakonom smatraju izgradnjom objekata, - korišćenje mineralnih sirovina, odnosno kamena, šljunka, peska, drobine i zemlje, - korišćenje šuma, odnosno seču, krčenje, kresanje i paljenje drveća, izvlačenje, odlaganje i transport drvnih sortimenata, sakupljanje semena i dr., - korišćenje flore i faune, odnosno sakupljanje i branje biljaka, gljiva i životinja i njihovih razvojnih oblika i šumskih plodova i dr., - lov, gajenje i korišćenje divljači, - ribolov, - upotrebu motornih vozila i plovila, - postavljanje objekata na vodi i montažnih i privremenih objekata, - ulazak u zone, mesta i objekte u kojima je poseta zabranjena ili ograničena, - kampovanje, logorovanje, - loženje vatre na otvorenom i primenu pravila i mera zaštite od požara, - organizaciju i odvijanje sportskih takmičenja i drugih manifestacija, - odlaganje otpada;
3) prati stanje biljnih i životinjskih vrsta i drugih vrednosti Nacionalnog parka;
4) pruža pomoć i sarađuje sa lokalnim stanovništvom;
5) sarađuje sa nosiocima stvarnih prava na nepokretnostima u Nacionalnom parku u cilju zaštite prirode, rešavanju imovinsko-pravnih odnosa i naknadi štete usled uskraćivanja ili ograničavanja prava korišćenja i primene mera zaštite;
6) prati, edukuje i pruža pomoć, i potrebne usluge Posetiocima i drugim licima pri obilasku i razgledanju Nacionalnog parka ili sprovođenju istraživanja i obrazovnih aktivnosti;
7) kontroliše sprovođenje uslova zaštite prirode i aktivnosti Korisnika u skladu sa uslovima zaštite prirode;
8) sarađuje sa korisnicima prirodnih resursa i privrednim subjektima, posebno u oblasti poljoprivrede, vodoprivrede, energetike, rudarstva i turizma;
9) sarađuje sa inspektorom za zaštitu životne sredine i obaveštava o stvarima iz njegove nadležnosti;
10) sarađuje se organom unutrašnjih poslova i prema ukazanoj potrebi traži njegovu pomoć;
11) sarađuje sa drugim čuvarskim službama i drugim inspekcijskim službama iz oblasti njihove nadležnosti;
12) sastavlja zapisnike, obaveštava i sastavlja izveštaje o radu za Rukovodioca službe i direktora Nacionalnog parka;
13) blagovremeno obaveštava drugi nadležni organ o izvršenju zabranjenih odnosno protivpravnih radnji koje su regulisane propisima iz nadležnosti tog organa i o njihovim izvršiocima ukoliko su poznati;
14) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i internim aktima Upravljača.
Kada Čuvar utvrdi ili osnovano pretpostavi da je Posetilac, odnosno Korisnik zaštićenog područja učinio radnju suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, ovlašćen je da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju nedozvoljenih radnji, a lice zatečeno bez ličnih isprava čiji mu identitet nije poznat, privede nadležnom organu unutrašnjih poslova;
2) zatraži da mu lice predoči/pokaže saglasnost, dozvolu, odobrenje, prijavu radova, ulaznicu ili drugi dokument kojim dokazuje status Korisnika, odnosno Posetioca, i neko od prava u vezi radova i aktivnosti koje obavlja;
3) izvrši pregled svih vrsta vozila, plovnih objekata i tovara;
4) izvrši svaki pregled, osim stanova i drugih prostorija za čiji je pregled potreban sudski nalog, a posebno pregled: prtljaga i ličnih stvari, ulova i sredstava za lov i ribolov, alata i sredstava za sakupljanje biljaka i životinja;
5) privremeno oduzme predmete i sredstva kojima je izvršen prekršaj ili krivično delo i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela, uključujući delove i primerke živog i neživog sveta, kao i da ove predmete, bez odlaganja, preda Upravljaču zaštićenog područja radi čuvanja;
6) zatraži uspostavljanje prethodnog stanja, odnosno naredi mere za sprečavanje i uklanjanje štetnih posledica, a posebno:
- privremeno obustavi i zabrani radove i aktivnosti koje se obavljaju bez propisanih saglasnosti ili odobrenja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, podzakonskim i internim aktima Upravljača i ovim pravilnikom, ili bez uslova Zavoda,
- zabrani na licu mesta radove i aktivnosti koje se obavljaju protivno odredbama ovog pravilnika i pravilima protivpožarne zaštite,
- naredi puštanje na slobodu odnosno vraćanje u prirodu zdravih i nepovređenih primeraka životinja, ukoliko je to za njih bezbedno.
Kada utvrdi radnju učinjenu suprotno pravilima unutrašnjeg reda ili merama zaštite prirode propisanim u skladu sa zakonom, Čuvar sastavlja zapisnik.
Sadržaj zapisnika ili opis koji se unosi u zapisnik je saopštavanje bitnih činjenica, odnosno onog što je zatečeno, nađeno, utvrđeno ili na drugi način pribavljeno i konstatovano.
U sadržaj se obavezno unose:
- podaci o izvršiocima nedozvoljene radnje, a ako je izvršilac nepoznat to se konstatuje uz osnovanu pretpostavku o mogućem izvršiocu,
- način, mesto i vreme izvršenja radnje, sredstva i alati kojima je radnja izvršena,
- podaci o zatečenim i prisutnim licima, svedocima i drugim raspoloživim dokazima ako postoje,
- nastala šteta, dokumentovana što preciznijim podacima i po mogućstvu fotografijom ili video zapisom,
- podaci o oduzetim predmetima i sredstvima iz člana 63. tačka 5) ovog pravilnika.
Zapisnik je sastavljen, u onolikom broju primeraka koliko zahteva konkretna situacija, potpisan i uručen svim zainteresovanim stranama.
Upravljač će propisati obrazac zapisnika iz ovog člana.
O privremeno oduzetim predmetima iz člana 63. ovog pravilnika, Čuvar izdaje potvrdu o oduzetim predmetima, sa tačnim podacima o vrsti i količini.
Upravljač obezbeđuje uslove za održavanje i čuvanje privremeno oduzetih predmeta i preduzima radnje za dalje postupanje sa primercima oduzetih i nađenih životinjskih ili biljnih vrsta, minerala, kristalnih tvorevina, fosilnih ostataka i artefakata, uključujući njihovo zbrinjavanje do okončanja postupka.
O privremeno oduzetim predmetima Upravljač vodi evidenciju sa podacima o vrsti, količini, razlogu privremenog oduzimanja, licu kome su predmeti privremeno oduzeti i Čuvaru koji je predmete privremeno oduzeo.
Čuvar u vršenju službe postupa stručno, autoritativno i odgovorno, u skladu sa ovlašćenjima koja ima, vodeći posebno računa o ugledu Upravljača.
Čuvar vodi dnevnik, odnosno evidenciju dnevnih aktivnosti, čiji sadržaj propisuje Upravljač.
Čuvar polaže stručni ispit u skladu sa programom koji propisuje resorno Ministarstvo.
Upravljač sam organizuje ili na drugi način obezbeđuje obuku, stručno usavršavanje i proveru znanja i veština Čuvara.
Čuvar je opremljen i radnom odećom, sredstvima veze i prevoza, potrebnim aparatima, instrumentima, alatom i drugom savremenom opremom neophodnom za uspešno obavljanje poslova, a prema mogućnostima Upravljača.
Na osnovu zapisnika i obaveštenja Čuvara o učinjenoj zabranjenoj odnosno protivpravnoj radnji, Upravljač shodno stečenim okolnostima, vrsti dela i statusu počinioca podnosi odgovarajuću prijavu ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka samostalno ili preko nadležnih organa.
Na području Nacionalnog parka planiraju se i sprovode mere zaštite od požara u skladu sa Zakonom o zaštiti od požara, Zakonom o šumama, Zakonom o divljači i lovstvu i propisima donetim na osnovu tih zakona, Planom upravljanja Nacionalnog parka i Planovima zaštite od požara.
Upravljač donosi plan zaštite od požara za područje Nacionalnog parka.
Planom i programom upravljanja Nacionalnog parka utvrđuju se prioritetni odnosno godišnji operativni zadaci protivpožarne zaštite.
Upravljač će na pogodan način objaviti odnosno javno istaknuti izvode iz planova zaštite od požara, sa osnovnim pravilima protivpožarne zaštite i postaviti odgovarajuće oznake na terenu.
Korisnici i Posetioci dužni su da se prilikom boravka na području Nacionalnog parka pridržavaju zakonskih odredbi, oznaka i uputstava Upravljača iz oblasti zaštite od požara.
XIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Nadzor nad primenom ovog pravilnika vrši resorno Ministarstvo.
Upravljač će izvod iz ovog pravilnika, sa osnovnim pravilima unutrašnjeg reda i zabranjenim radnjama/aktivnostima istaknuti na pogodan i vidan način u naseljima, turističkim centrima i lokalitetima, objektima Upravljača i na drugim mestima brojnijeg okupljanja i češćeg prolaska Posetilaca i Korisnika, kao i na zvaničnom internet sajtu i profilima na društvenim mrežama.
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaju da važe: Pravilnik o unutrašnjem redu u Nacionalnom parku Tara i Pravilnik o službi nadzora u Nacionalnom parku Tara, doneti na sednici Upravnog odbora Javnog preduzeća "Nacionalni park Tara" 23. decembra 1994. godine.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", uz prethodno pribavljenu saglasnost resornog Ministarstva.