PRAVILNIKO PROGRAMU I NAČINU POLAGANJA STRUČNOG ISPITA U DELATNOSTI ZAŠTITE KULTURNIH DOBARA("Sl. glasnik RS", br. 83/2020 i 118/2021 - dr. pravilnik) |
Ovim pravilnikom propisuje se program za polaganje stručnog ispita po strukama i način njegovog polaganja u delatnosti zaštite kulturnih dobara.
Program za polaganje stručnog ispita
Program za polaganje stručnog ispita u delatnosti zaštite kulturnih dobara (u daljem tekstu: Program stručnog ispita) sastoji se iz opšteg i posebnog dela.
Opšti deo stručnog ispita obuhvata proveru poznavanja važećih propisa koji regulišu delatnost zaštite i očuvanja kulturnih dobara (ustavno uređenje, propise u oblasti zaštite kulturnih dobara), a posebni deo stručnog ispita osnove rada u delatnosti zaštite kulturnih dobara, prema vrstama kulturnih dobara i propise iz ove oblasti. U okviru posebnog dela stručnog ispita vrši se provera znanja za rad u jedinstvenim softverskim rešenjima/informacionim sistemima/registrima/elektronskim katalozima i uzajamnim katalozima za sve kandidate, u skladu sa propisom kojim se uređuju bliži uslovi za digitalizaciju kulturnog nasleđa.
Kandidati sa stečenim visokim obrazovanjem polažu i pismeni deo ispita iz jednog od predmeta iz posebnog dela stručnog ispita.
Poseban deo stručnog ispita obuhvata proveru znanja iz oblasti zaštite nepokretnih i pokretnih kulturnih dobara.
Kandidatima koji polažu stručni ispit iz oblasti zaštite nepokretnih kulturnih dobara vrši se provera znanja iz oblasti zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara, u skladu sa posebnim delom Programa stručnog ispita.
Kandidatima koji polažu stručni ispit iz oblasti zaštite pokretnih kulturnih dobara vrši se provera znanja iz oblasti zaštite pokretnih kulturnih dobara, u skladu sa posebnim delom Programa stručnog ispita.
Program stručnog ispita za kandidate sa stečenim visokim obrazovanjem i za kandidate sa stečenim srednjim obrazovanjem sastavni je deo ovog pravilnika.
Način polaganja stručnog ispita
Za sprovođenje stručnog ispita u delatnosti zaštite i očuvanja kulturnih dobara, ministarstvo nadležno za poslove kulture, obrazuje komisiju za polaganje stručnog ispita (u daljem tekstu: Komisija).
Komisija iz stava jedan ovog člana ima predsednika i dva člana.
Predsednik i članovi Komisije imaju zamenike.
Rešenjem o obrazovanju Komisije određuju se i ispitivači za pojedine ispitne predmete.
Administrativne poslove za potrebe Komisije obavlja tehnički sekretar Komisije iz redova zaposlenih u ustanovi u kojoj se polaže stručni ispit.
Prijavu za polaganje stručnog ispita podnosi ustanova u kojoj je kandidat zaposlen, odnosno u kojoj se kandidat stručno osposobio, najkasnije 60 dana pre početka ispitnog roka.
Prijavu za polaganje stručnog ispita u Arhivu Srbije mogu podneti i institucije u čijem sastavu postoji posebna organizaciona jedinica za arhivsku građu, odnosno arhivsko odeljenje (SANU, Ministarstvo odbrane, Ministarstvo spoljnih poslova, Srpska pravoslavna crkva, Narodna banka, APR i dr.)
Prijava iz st. 1. i 2. ovog člana se podnosi Komisiji preko odgovarajuće ustanove.
Uz prijavu za polaganje stručnog ispita dostavlja se:
1) overena kopija diplome o stečenom obrazovanju;
2) potvrda ustanove u kojoj je kandidat zaposlen, odnosno u kojoj se stručno osposobio na odgovarajućim poslovima, o dužini stručnog osposobljavanja koje ne može biti kraće od devet meseci za srednju stručnu spremu, odnosno godinu dana za kandidate sa stečenim visokim obrazovanjem;
3) dokaz o uplati sredstava na ime troškova polaganja stručnog ispita.
Kandidat može pristupiti polaganju stručnog ispita ako ispunjava propisane uslove za polaganje stručnog ispita i ako je uz prijavu dostavljena dokumentacija iz člana 4. stav 4. ovog pravilnika.
Ustanova u kojoj se kandidat prijavio za polaganje ispita utvrđuje, na osnovu podnete prijave, da li kandidat ispunjava propisane uslove za polaganje stručnog ispita i da li je, uz prijavu dostavljena potrebna dokumentacija iz člana 4. stav 4. ovog pravilnika i o tome obaveštava podnosioca prijave.
Ako je prijava kandidata nepotpuna, kandidat može pristupiti polaganju stručnog ispita ako ustanova, odnosno kandidat, dostavi dokumentaciju u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja iz stava 2. ovog člana.
Stručni ispit se po pravilu polaže u dva ispitna roka, i to u drugoj polovini maja, odnosno drugoj polovini novembra tekuće godine.
Pored rokova utvrđenih u stavu 1. ovog člana, Komisija može odrediti i jedan ili više novih rokova u kojima bi se polagao stručni ispit.
Komisija bliže određuje vreme i raspored polaganja stručnog ispita i o tome obaveštava ustanovu i kandidata najkasnije 30 dana pre početka polaganja stručnog ispita.
Komisija utvrđuje spisak literature za polaganje svakog predmeta koji se objavljuje na internet stranici ustanove u kojoj se organizuje polaganje stručnog ispita.
Stručni ispit kandidati polažu u odgovarajućoj ustanovi u skladu sa zakonom.
Kandidat sa stečenim visokim obrazovanjem, po prijemu obaveštenja o ispunjenosti uslova za polaganje stručnog ispita, dostavlja Komisiji predlog teme za pismeni rad. Polazeći od predloga kandidata ispitivač za određeni predmet određuje naslov teme i daje potrebne instrukcije kandidatu za izradu pismenog rada.
Kandidat dostavlja pismeni rad najkasnije 15 dana pre početka stručnog ispita.
Ispit se polaže usmeno iz svakog predmeta pojedinačno pred Komisijom.
Kandidat sa stečenim visokim obrazovanjem može pristupiti usmenom polaganju ispita ako je njegov pismeni rad pozitivno ocenjen.
Uspeh kandidata iz određenog predmeta ocenjuju ispitivač i ostali članovi Komisije. Pri ocenjivanju uspeha iz određenog predmeta za kandidate sa stečenim visokim obrazovanjem, uzima se u obzir i ocena ispitivača za pismeni rad.
Uspeh iz stava 1. ovog člana ocenjuje se sa "položio" ili "nije položio".
Ocena se saopštava kandidatu neposredno po polaganju ispita iz svakog predmeta.
Kandidat je položio stručni ispit ako je dobio pozitivne ocene iz svih predmeta i pismenog rada.
Kandidat koji dobije ocenu "nije položio" iz najmanje dva predmeta ili iz neopravdanih razloga ne dođe na ispit ili deo ispita upućuje se na ponovno polaganje celog ispita u narednom ispitnom roku.
Kandidat koji iz jednog predmeta dobije ocenu "nije položio", može taj predmet polagati ponovo po isteku roka od 30 dana od dana prethodnog polaganja.
Ako i u ovom roku ponovo dobije ocenu "nije položio", kandidat se upućuje na ponovno polaganje celog ispita u narednom ispitnom roku.
Kandidat može najviše dva puta polagati stručni ispit.
Kandidatu koji iz opravdanih razloga ne dođe na ispit ili na deo ispita, a o tome blagovremeno obavesti Komisiju i podnese dokaze o opravdanosti izostanka, stručni ispit se odlaže za 30 dana, odnosno za naredni ispitni rok.
Opravdanost razloga izostanka sa stručnog ispita procenjuje Komisija, koja određuje i period za koji se stručni ispit odlaže.
O toku ispita vodi se zapisnik koji sadrži: prezime i ime kandidata; stečeni stepen obrazovanja; naziv ustanove u kojoj je zaposlen, odnosno u kojoj se stručno osposobio; sastav Komisije; datum i mesto polaganja stručnog ispita; temu pismenog rada; ispitna pitanja; ocenu pismenog rada, ocenu iz svih predmeta i ukupan uspeh kandidata; zaključak o eventualnom odlaganju stručnog ispita ili o upućivanju na ponovno polaganje ispita koje kandidat nije položio.
Zapisnik potpisuju svi članovi Komisije.
Kandidatu koji je položio ispit izdaje se:
- Uverenje o položenom stručnom ispitu po programu za visoko obrazovanje, ili
- Uverenje o položenom stručnom ispitu po programu za srednje obrazovanje.
Uverenje iz stava 1. ovog člana sadrži: prezime i ime kandidata; godinu i mesto rođenja; školsku spremu kandidata; datum i mesto polaganja stručnog ispita; ukupan uspeh kandidata, broj i datum izdavanja uverenja; potpis predsednika Komisije i potpis direktora ustanove u kojoj je kandidat polagao stručni ispit.
Uverenje iz stava 1. ovog člana sadrži i naziv stručnog zvanja koje se stiče polaganjem ispita, a na osnovu pravilnika koji uređuje stručna zvanja u određenoj delatnosti zaštite.
Uverenje iz stava 1. ovog člana overava se pečatom ustanove u kojoj je kandidat polagao ispit.
Kandidat koji je položio stručni ispit za obavljanje drugih poslova, u okviru koga je polagao ustavno uređenje na ispitu iz opšteg dela ne polaže oblast koja se odnosi na ustavno uređenje.
Kandidat sa stečenim visokim obrazovanjem koji ima prethodno položen stručni ispit po programu za srednje obrazovanje polaže razliku ispita ili dopunu programa za određeni ispit koji je položio po programu za srednje obrazovanje i radi pismeni rad s temom iz delokruga radnog mesta na koje je raspoređen.
Kandidat iz stava 2. ovog člana može polagati razliku ispita posle najmanje godinu dana stručnog osposobljavanja na poslovima za koje je predviđeno visoko obrazovanje.
Kandidat iz stava 2. ovog člana koji iz jednog predmeta dobije ocenu "nije položio", može taj predmet polagati ponovo po isteku 30 dana od dana prestanka ispitnog roka a ako i u ovom roku ponovo dobije ocenu "nije položio", kandidat se upućuje na ponovno polaganje razlike ispita i programa u narednom ispitnom roku.
Ustanove u kojima se polaže stručni ispit vode evidenciju izdatih uverenja o položenom stručnom ispitu u elektronskoj formi. Evidencija sadrži: ime i prezime kandidata; godinu i mesto rođenja; školu, odnosno fakultet koji je kandidat završio; program po kojem je polagao stručni ispit, datum i mesto polaganja stručnog ispita, ukupan uspeh kandidata, temu pismenog rada, broj i datum izdavanja uverenja.
Evidencija se vodi u skladu sa propisima kojima se reguliše zaštita podataka o ličnosti.
Pravo na polaganje ispita imaju i lica koja su u pogledu stečenog višeg ili visokog obrazovanja, prema ranijim propisima, izjednačena sa pozitivnim propisima i odgovarajućim ishodima u aktuelnom sistemu visokog obrazovanja.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o programu stručnog ispita u delatnosti zaštite kulturnih dobara i načinu njegovog polaganja ("Službeni glasnik SRS", br. 11/96 i 15/96 - ispravka).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
1. Ustavno uređenje - Ustav Republike Srbije
Osnove državnog i pravnog uređenja Republike Srbije
Osnovi ustavnog uređenja Republike Srbije. Karakter Republike Srbije. Slobode, prava i dužnosti čoveka i građanina (po Ustavu Republike Srbije). Ekonomsko i socijalno uređenje. Nadležnost, prava i dužnosti Republike Srbije. Organi Republike Srbije. Ustavnost i zakonitost. Teritorijalna organizacija Republike Srbije. Donošenje i promene Ustava.
2. Propisi u oblasti zaštite kulturnih dobara i rada ustanova kulture
Zaštita kulturnih dobara - pojam i istorijski razvoj. Zakon o kulturnim dobrima i podzakonski akti doneti na osnovu njega. Posebni propisi za zaštitu kulturnih dobara. Zakon o kulturi; Pravilnici iz oblasti zaštite i drugi normativni akti iz oblasti digitalizacije; Zakoni u oblasti autorskih i srodnih prava, intelektualne svojine, kinematografije, elektronske uprave, Zakona o upravnom postupku, Zakon o zaštiti podataka o ličnosti, Zakon o elektronskom dokumentu, elektronskoj identifikaciji i uslugama od poverenja u elektronskom poslovanju Pravni status ustanova zaštite; organi i organizacija službi ustanova zaštite.
Međunarodne konvencije i standardi
Definicija kulturnog dobra i njegova društvena funkcija. Osnovna načela zaštite i korišćenja kulturnih dobara. Vrste kulturnih dobara i dobra koja uživaju prethodnu zaštitu (nepokretna kulturna dobra po vrstama; pojam prethodne zaštite; dobra koja uživaju prethodnu zaštitu). Prava, obaveze i odgovornosti sopstvenika i pravnih lica koja koriste i upravljaju kulturnim dobrima, odnosno dobrima koja uživaju prethodnu zaštitu (prava sopstvenika; obaveze i odgovornosti sopstvenika; druga ograničenja prava svojine i korišćenja kulturnog dobra; obaveze sopstvenika dobara koja uživaju prethodnu zaštitu. Utvrđivanje kulturnih dobara (utvrđivanje nepokretnih kulturnih dobara; utvrđivanje pokretnih kulturnih dobara; kulturna dobra na osnovu ovog zakona; utvrđivanje mera zaštite; utvrđivanje kulturnih dobara od velikog i od izuzetnog značaja). Upis u registar kulturnih dobara. Uslovi za obavljanje delatnosti zaštite. Delatnost zaštite kulturnih dobara i ustanove zaštite; ustanove zaštite po vrstama kulturnih dobara; centralne ustanove zaštite kulturnih dobara; čuvanje i korišćenje kulturnih dobara u muzeju, arhivu i kinoteci; prikupljanje, čuvanje i izlaganje umetničko-istorijskih dela i arhivske građe - muzej u sastavu i arhivsko odeljenje; muzejska zbirka). Uslovi koje moraju ispunjavati lica koja obavljaju poslove na zaštiti kulturnih dobara.; istraživanja arheoloških nalazišta; privremeno i trajno iznošenje i izvoz kulturnih dobara). Zaštita kulturnih dobara u sistemu planiranja; zaštita kulturnih dobara - zaštita prirode; zaštita kulturnih dobara u sistemu odbrane; zaštita kulturnih dobara i poreski propisi; vrste upravno-pravnih akata u Zakonu o kulturnim dobrima, njihov sadržaj i značaj; krivično-pravna zaštita kulturnih dobara. Promet i eksproprijacija kulturnih dobara (pravo preče kupovine; razmena kulturnih dobara; eksproprijacija i administrativni prenos kulturnih dobara). Garancije za inostrane izložbe. Nadzor nad stručnim radom ustanova koje obavljaju delatnosti zaštite i korišćenja kulturnih dobara. Međunarodnih akata u oblasti zaštite kulturnih dobara, deklaracije i preporuke UNESKO-a.); Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije.
1. Zaštita nepokretnih kulturnih dobara
Zavodi za zaštitu spomenika kulture
Program posebnog dela stručnog ispita obuhvata opšta znanja iz oblasti istorije, teorije, principa, metoda i značaja zaštite, očuvanja, obnove, prezentacije i upravljanja nepokretnim kulturnim dobrima na globalnom, nacionalnom i lokalnom nivou i znanja iz uže specijalnosti prema profesiji i stručnoj spremi.
Stečeno visoko obrazovanje
1) Istorija, teorija, značaj i uloga zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara
Istorijski pregled i razvoj zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara, u svetu i u Srbiji, osnovna teorijska znanja iz oblasti konzervacije i restauracije, etička uloga struke pri prosuđivanju značaja, poštovanje integriteta i različitih aspekata kulturnih dobara.
2) Metodologija istraživanja, proučavanja, valorizacije, evidencije i dokumentovanja nepokretnih kulturnih dobara, prezentacija i interpretacija nepokretnog kulturnog dobra
Poznavanje metoda istraživanja spomenika kulture - analitički, komparativni, tipološki, sintezni i drugi, radi vrednovanja i određivanja adekvatnih metoda i odabira materijala u realizaciji konzervatorsko-restauratorskih postupaka. Prikupljanje, arhiviranje, čuvanje, izrada, načini dokumentovanja (vođenje dokumentacije u papirnoj i elektronskoj formi) i konzervatorsko-restauratorskih radova na nepokretnim kulturnim dobrima, prezentacija i interpretacija nepokretnog kulturnog dobra.
3) Postupci, metode, tradicionalne tehnike, tehnologije, materijali u tehničkoj zaštiti kulturnih dobara
Preventivna konzervacija, identifikacija uzroka propadanja i oštećenja, vrsta materijala, poznavanje starih tehnika i tehnologija, estetskih, stilskih i drugih svojstava, primena konzervatorskih i restauratorskih postupaka, definisanje mera tehničke zaštite.
4) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (Centralni registar nepokretnih kulturnih dobara). Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18). Upotreba informacione i komunikacione tehnologije u istraživanju, prikupljanju, obradi podataka, arhiviranju, predstavljanju i prezentaciji nepokretnih kulturnih dobara.
5) Izrada, prezentacija i odbrana pismenog rada
Stečeno srednje obrazovanje
1) Istorija, teorija, značaj i uloga zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara
Istorijski pregled i razvoj zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara, u svetu i u Srbiji, osnovna teorijska znanja iz oblasti konzervacije i restauracije, etička uloga struke pri prosuđivanju značaja, poštovanje integriteta i različitih aspekata kulturnih dobara.
2) Metodologija istraživanja, proučavanja, valorizacije, evidencije i dokumentovanja nepokretnih kulturnih dobara, prezentacija i interpretacija nepokretnog kulturnog dobra
Poznavanje metoda istraživanja spomenika kulture - analitički, komparativni, tipološki, sintezni i drugi, radi vrednovanja i određivanja adekvatnih metoda i odabira materijala u realizaciji konzervatorsko-restauratorskih postupaka. Prikupljanje, arhiviranje, čuvanje, izrada, načini dokumentovanja (vođenje dokumentacije u papirnoj i elektronskoj formi) i konzervatorsko-restauratorskih radova na nepokretnim kulturnim dobrima, prezentacija i interpretacija nepokretnog kulturnog dobra.
3) Postupci, metode, tradicionalne tehnike, tehnologije, materijali u tehničkoj zaštiti kulturnih dobara
Preventivna konzervacija, identifikacija uzroka propadanja i oštećenja, vrsta materijala, poznavanje starih tehnika i tehnologija, estetskih, stilskih i drugih svojstava, primena konzervatorskih i restauratorskih postupaka, definisanje mera tehničke zaštite.
4) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (Centralni registar nepokretnih kulturnih dobara). Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18). Upotreba informacione i komunikacione tehnologije u istraživanju, prikupljanju, obradi podataka, arhiviranju, predstavljanju i prezentaciji nepokretnih kulturnih dobara.
2. Zaštita pokretnih kulturnih dobara
1. Muzeji
Stečeno visoko obrazovanje
1) Muzeologija i muzeografija
Muzeologija - principi, metodologija i tehnika stručno i naučno-istraživačkog rada; uvod i definicije muzeologije - od veze s informatičkim naukama do teorije muzeja i teorije baštine; osnovna podela muzeologije; istorijat nastanka zbirki i muzeja u Republici Srbiji i AP Vojvodini; temeljni pojmovi muzeologije: muzejski predmet, muzejska zbirka, muzealnost, kulturni identitet, muzeološke funkcije; funkcija zaštite: od sabiranja do trajne zaštite; funkcija istraživanja sa naglaskom na vezu muzeologije s pojedinim naučnim disciplinama u okviru nje; funkcija komunikacije: oblici komuniciranja sa naglaskom na izložbu; izlaganje, publikovanje i drugi vidovi korišćenja muzejskih predmeta; muzejski korisnici i interpretacija; stručna biblioteka u muzeju; arhivska građa i služba u muzeju; praktični nivo muzeologije - organizacija i rad muzeja: po zbirkama, osoblju i prostoru, sa naglaskom na muzejskoj profesiji i njenoj etici; principi, metodika i tehnika stručno i naučno-istraživačkog rada.
Definicija muzeografije; primena muzeološke teorije u muzejskoj praksi; postupnost nastajanja stalne ili povremene izložbe, od ideje do realizacije; vrste i uloga muzeografskih pomagala u vizuelizaciji izložbe; obrada muzejskog materijala; poznavanje osnovnih propisa o vođenju inventara i principima dokumentovanja muzejskih predmeta; muzejska kopija i pomoćni muzejski materijal; praktični rad u zbirkama, osnove poznavanja, čuvanja i fizičke zaštite predmeta.
IKOM - muzejski etički kodeks.
2) Muzejska dokumentacija
Muzeološka funkcija istraživanja - dokumentovanja; principi dokumentovanja; osnovni oblici dokumentacije u muzeju: knjiga ulaza, knjiga izlaza, inventarne knjige, pomoćna dokumentacija (terenski inventar, inventar studijskih zbirki, pomoćni fondovi i sl.); osnovni postupci dokumentovanja: inventarisanje (upisivanje u inventarnu knjigu i davanje identifikacione oznake muzejskom predmetu); osnovne vrste podataka: tekstualni i vizuelni; stvaranje i obrada vizuelnih podataka - fototeka; standardi podataka za obradu muzejskog materijala; kontrola naziva prilikom obrade muzejskog materijala - liste pojmova, klasifikacije i tezaurusi; tehnika, metodologija i etika stručno i naučno-istraživačkog rada; dokumentovanje pomoćnih fondova; zaštita muzejske dokumentacije; Pravilnik o registrima umetničko-istorijskih dela.
3) Tehnička zaštita umetničko-istorijskih predmeta
Mere i postupci pre konzervatorskog zahvata (čuvanje pre konzervacije, pakovanje i transport i dr.). Osnovni principi tehničke zaštite (osnovni uzroci oštećenja i propadanja po vrstama materijala, konzervatorska dokumentacija, određivanje metoda konzervacije, materijali koji se upotrebljavaju pri konzervaciji). Izrada elaborata za konzervaciju predmeta: analize materijala, mere i postupci koji se primenjuju na predmetu. Tehnička zaštita pri smeštaju i rukovanju predmetima u muzejima (uzroci oštećenja, optimalni uslovi u depoima - temperatura, relativna vlažnost, svetlost i odgovarajuća oprema za smeštaj). Zaštita prilikom izlaganja, rukovanja i transporta.
4) Muzejska pedagogija (polažu stručnjaci iz osnovnih zanimanja za zvanje kustosa i muzejski edukatori - pedagog).
Istorijat muzejske pedagogije; uloga muzejskog pedagoga; radno mesto muzejskog pedagoga; oblici edukacije u muzejima; muzejska edukacija danas; specifičnost muzejskog programa s obzirom na strukturu korisnika (starost, profil, posebne potrebe i sl.).
5) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom informacionom rešenju za muzeje, Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u muzejskoj delatnosti: digitalna transformacija muzejske delatnosti; vođenje muzejske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija muzejskog materijala i muzejske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; muzejske baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u muzeju; muzeji u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; muzeji i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; muzejski korisnici; muzeji i internet; uloga muzeja u virtuelnom svetu.
6) Strani jezik po izboru - stručni tekstovi i konverzacija
Stečeno srednje obrazovanje
1) Muzeologija i muzeografija
Muzeologija - principi, metodologija i tehnika stručno i naučno-istraživačkog rada; uvod i definicije muzeologije - od veze s informatičkim naukama do teorije muzeja i teorije baštine; osnovna podela muzeologije; istorijat nastanka zbirki i muzeja u Republici Srbiji i AP Vojvodini; temeljni pojmovi muzeologije: muzejski predmet, muzejska zbirka, muzealnost, kulturni identitet, muzeološke funkcije; funkcija zaštite: od sabiranja do trajne zaštite; funkcija istraživanja sa naglaskom na vezu muzeologije s pojedinim naučnim disciplinama u okviru nje; funkcija komunikacije: oblici komuniciranja sa naglaskom na izložbu; izlaganje, publikovanje i drugi vidovi korišćenja muzejskih predmeta; muzejski korisnici i interpretacija; stručna biblioteka u muzeju; arhivska građa i služba u muzeju; praktični nivo muzeologije - organizacija i rad muzeja: po zbirkama, osoblju i prostoru, sa naglaskom na muzejskoj profesiji i njenoj etici; principi, metodika i tehnika stručnog rada.
Definicija muzeografije; primena muzeološke teorije u muzejskoj praksi; postupnost nastajanja stalne ili povremene izložbe, od ideje do realizacije; vrste i uloga muzeografskih pomagala u vizuelizaciji izložbe; obrada muzejskog materijala; poznavanje osnovnih propisa o vođenju inventara i principima dokumentovanja muzejskih predmeta; muzejska kopija i pomoćni muzejski materijal; praktični rad u zbirkama, osnove poznavanja, čuvanja i fizičke zaštite predmeta.
IKOM - muzejski etički kodeks.
2) Muzejska dokumentacija
Muzeološka funkcija istraživanja - dokumentovanja; principi dokumentovanja; osnovni oblici dokumentacije u muzeju: knjiga ulaza, knjiga izlaza, inventarne knjige, pomoćna dokumentacija (terenski inventar, inventar studijskih zbirki, pomoćni fondovi i sl.); osnovni postupci dokumentovanja: inventarisanje (upisivanje u inventarnu knjigu i davanje identifikacione oznake muzejskom predmetu); osnovne vrste podataka: tekstualni i vizuelni; stvaranje i obrada vizuelnih podataka - fototeka; standardi podataka za obradu muzejskog materijala; kontrola naziva prilikom obrade muzejskog materijala - liste pojmova, klasifikacije i tezaurusi; tehnika, metodologija i etika stručno i naučno-istražičivačkog rada; dokumentovanje pomoćnih fondova; zaštita muzejske dokumentacije; Pravilnik o registrima umetničko-istorijskih dela.
3) Tehnička zaštita umetničko-istorijskih predmeta
Mere i postupci pre konzervatorskog zahvata (čuvanje pre konzervacije, pakovanje i transport i dr.). Osnovni principi tehničke zaštite (osnovni uzroci oštećenja i propadanja po vrstama materijala, konzervatorska dokumentacija, određivanje metoda konzervacije, materijali koji se upotrebljavaju pri konzervaciji). Izrada elaborata za konzervaciju predmeta: analize materijala, mere i postupci koji se primenjuju na predmetu. Tehnička zaštita pri smeštaju i rukovanju predmetima u muzejima (uzroci oštećenja, optimalni uslovi u depoima - temperatura, relativna vlažnost, svetlost i odgovarajuća oprema za smeštaj). Zaštita prilikom izlaganja, rukovanja i transporta.
4) Muzejska pedagogija (polažu stručnjaci za zvanje muzejski vodič)
Istorijat muzejske pedagogije; uloga muzejskog vodiča; radno mesto muzejskog vodiča; oblici edukacije u muzejima; muzejska edukacija danas; specifičnost muzejskog programa s obzirom na strukturu korisnika (starost, profil, posebne potrebe i sl.).
7) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju za muzeje. Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u muzejskoj delatnosti: digitalna transformacija muzejske delatnosti; vođenje muzejske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija muzejskog materijala i muzejske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; muzejske baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u muzeju; muzeji u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; muzeji i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; muzejski korisnici; muzeji i internet; uloga muzeja u virtuelnom svetu.
3. Arhivi
Za lica koja rade na arhivističkim poslovima
Stečeno visoko obrazovanje
1) Arhivistika
Istorija razvoja arhivske službe i današnja organizacija kod nas i u svetu. Teorija arhivistike (opšti pojmovi, zaštita, sređivanje, obrada i korišćenje arhivske građe). Dostupnost arhivske građe. Evidencija o arhivskoj građi. Informativna sredstva. Kulturno-prosvetna i izdavačka delatnost. Arhivska biblioteka. Tehnička zaštita arhivske građe - osnovni vidovi (preventivna zaštita, konzervacija i restauracija, mikrofilmovanje). Arhivska zgrada i oprema. Standardi MAS-a. Preporuke Arhivskog veća.
2) Kancelarijsko poslovanje
Osnovni pojmovi i razvoj administrativnog poslovanja. Periodizacija administrativnog poslovanja u 19. i 20. veku. Načela i principi kancelarijskog poslovanja. Odabiranje arhivske građe, izlučivanje bezvrednog registraturskog materijala. Pozitivni zakonski propisi. Kancelarijsko poslovanje pravosudnih i drugih organa/pravnih lica. Upravljanje dokumentima. Dostupnost dokumentarnog materijala. Klasifikacija podataka (tajnost podataka). Elektronsko kancelarijsko poslovanje. Elektronski dokument. Elektronska uprava. Pozitivni propisi.
3) Organizacija vlasti i istorija ustanova
Opšti pojmovi (Srbija 1804-1918.; Vojvodina do 1918.; Jugoslavija 1918-1941.; Jugoslavija 1941-1992.).
4) Nacionalna istorija od 18. do 20. veka
5) Ćirilska paleografija sa osnovama staroslovenskog jezika ili latinska paleografija sa osnovama latinskog jezika
6) Informatika i oblast digitalizacije
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (ARHIS). Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18 od 12. oktobra 2018.).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u arhivima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
7) Strani jezik po izboru - stručni tekstovi
Za lica koja rade na poslovima konzervacije i restauracije arhivske građe
Stečeno visoko obrazovanje
1) Arhivistika
Istorija razvoja arhivske službe i današnja organizacija kod nas i u svetu. Teorija arhivistike (opšti pojmovi, zaštita, sređivanje, obrada, korišćenje, izlaganje, mikrofilmovanje i digitalizacija arhivske građe). Kulturno-prosvetna i izdavačka delatnost. Arhivska zgrada i oprema.
2) Preventivna zaštita arhivske i bibliotečke građe
Uzroci i vrste oštećenja i propadanja arhivske i bibliotečke građe. Analiza, procena i umanjenje faktora rizika. Mikrofilmovanje i digitalizacija kao oblik zaštite. Zaštita arhivske i bibliotečke građe tokom čuvanja, sređivanja i obrade, korišćenja, izlaganja i transporta. Zaštita arhivske i bibliotečke građe u vanrednim situacijama i izrada plana zaštite.
3) Konzervacija i restauracija arhivske i bibliotečke građe
Istorijat. Konzervatorska dokumentacija (jedinstveni informacioni sistem, fotodokumentacija). Osnovni principi u konzervaciji. Materijali i hemikalije koji se upotrebljavaju u procesu konzervacije i restauracije arhivske i bibliotečke građe. Konzervacija arhivske i bibliotečke građe (dezinfekcija, dezinsekcija, suvo čišćenje, pranje, beljenje, uklanjanje mrlja, neutralizacija). Restauracija arhivske i bibliotečke građe (ojačavanje, klasične metode, mašinske metode, oblaganje, kaširanje, parcijalna restauracija, nalivanje papirnom pulpom, inkapsulacija). Masovni postupci. Konzervacija pergamenta. Konzervacija poveza. Konzervacija voštanih pečata. Izrada i odbrana pismenog rada.
4) Materijali i tehnike u izradi arhivske i bibliotečke građe (materijali i tehnike izrade arhivske i bibliotečke građe)
Podloge za pisanje (istorijat, vrste, karakteristike). Papir (vrste, karakteristike). Sredstva za pisanje i štampanje (istorijat, vrste, karakteristike). Grafičke tehnike (vrste, karakteristike). Tehnički crteži (vrste, karakteristike). Fotografije (vrste, karakteristike).
5) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (ARHIS). Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
Za lica koja rade na poslovima konzervacije i restauracije
Stečeno srednje obrazovanje
1) Arhivistika
Istorija razvoja arhivske službe i današnja organizacija kod nas i u svetu. Teorija arhivistike (opšti pojmovi, zaštita, sređivanje, obrada, korišćenje, izlaganje, mikrofilmovanje i digitalizacija arhivske građe). Kulturno-prosvetna i izdavačka delatnost. Arhivska zgrada i oprema.
2) Preventivna zaštita arhivske i bibliotečke građe
Uzroci i vrste oštećenja i propadanja arhivske i bibliotečke građe. Analiza, procena i umanjenje faktora rizika. Mikrofilmovanje i digitalizacija kao oblik zaštite. Zaštita arhivske i bibliotečke građe tokom čuvanja, sređivanja i obrade, korišćenja, izlaganja i transporta. Zaštita arhivske i bibliotečke građe u vanrednim situacijama i izrada plana zaštite.
3) Konzervacija i restauracija arhivske i bibliotečke građe
Istorijat. Konzervatorska dokumentacija (jedinstveni informacioni sistem, fotodokumentacija). Osnovni principi u konzervaciji. Materijali i hemikalije koji se upotrebljavaju u procesu konzervacije i restauracije arhivske i bibliotečke građe. Konzervacija arhivske i bibliotečke građe (dezinfekcija, dezinsekcija, suvo čišćenje, pranje, beljenje, uklanjanje mrlja, neutralizacija). Restauracija arhivske i bibliotečke građe (ojačavanje, klasične metode, mašinske metode, oblaganje, kaširanje, parcijalna restauracija, nalivanje papirnom pulpom, inkapsulacija).
4) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (ARHIS) Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
Za lica koja rade na arhivističkim poslovima
Stečeno srednje obrazovanje
1) Arhivistika
Istorija razvoja arhivske službe i današnja organizacija kod nas i u svetu. Teorija arhivistike (opšti pojmovi, zaštita, sređivanje, obrada i korišćenje arhivske građe). Propisi. Dostupnost arhivske građe. Evidencija o arhivskoj građi - istorijat i pozitivni propisi. Informativna sredstva. Kulturno-prosvetna i izdavačka delatnost. Tehnička zaštita arhivske građe - osnovni vidovi (preventivna zaštita, konzervacija i restauracija, mikrofilmovanje). Arhivska zgrada i oprema. Standardi MAS-a. Preporuke Arhivskog veća.
2) Kancelarijsko poslovanje
Osnovni pojmovi i razvoj administrativnog poslovanja. Periodizacija administrativnog poslovanja u 19. i 20. veku. Načela i principi kancelarijskog poslovanja. Odabiranje arhivske građe, izlučivanje bezvrednog registraturskog materijala. Pozitivni zakonski propisi. Upravljanje dokumentima. Dostupnost dokumentarnog materijala. Elektronsko kancelarijsko poslovanje. Elektronski dokument. Elektronska uprava. Pozitivni propisi.
3) Nacionalna istorija od 18. do 20. veka
4) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju (ARHIS). Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
4) Strani jezik po izboru - stručni tekstovi
4. Kinoteke (arhivi za audio - vizuelnu građu)
Stečeno visoko obrazovanje
1) Arhivistika, stručna obrada i pravilnici, poznavanje rada sa filmskom trakom i digitalnom filmskom i ostalom audio-vizuelnom građom.
Svrha i osnovni metodi evidentiranja, prikupljanja i obrade filmske građe. Teorija i praksa filmske arhivistike (sa osnovima arhivistike i bibliotekarstva). Katalogizacija filmske građe (filmovi i prateći filmski materijal) i korišćenje filmske građe. Stručna i tehnička obrada i zaštita filmske građe. Opšta i posebna zaštita filmske građe (požar, vlaga, bezbednost). Način čuvanja i rad sa filmovima koji su nastali na digitalnim nosačima.
2) Istorija filma
Opšta istorija filma sa osnovama razvoja kinematografske tehnike. Nacionalna istorija filma.
3) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju. Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
4) Strani jezik po izboru - stručni tekstovi
Stečeno srednje obrazovanje
1) Tehnička obrada i opšta zaštita audio-vizuelne (filmske trake kao i bilo kog nosača slike u pokretu i pratećeg filmskog materijala), poznavanje rada na mehaničkoj i elektronskoj opremi za zaštitu i reprodukovanje audio-vizuelne i prateće građe.
2) Osnovi opšte istorije filma (sa poznavanjem istorije kinematografske tehnike) i osnovi nacionalne istorije filma.
3) Digitalizacija
Rad u Jedinstvenom softverskom rešenju. Smernice za digitalizaciju kulturnog nasleđa Republike Srbije. Pravilnik o bližim uslovima za digitalizaciju kulturnog nasleđa ("Službeni glasnik RS", broj 76/18).
Primena informacione i komunikacione tehnologije u arhivskoj delatnosti: digitalna transformacija arhivske delatnosti; vođenje arhivske dokumentacije u elektronskom obliku i digitalizacija arhivskog materijala i arhivske dokumentacije; digitalni objekat, digitalni dokument, digitalna zbirka; formiranje digitalnog dokumenta; arhivska baze podataka: upravljanje zbirkama, zaštita predmeta, istraživanje itd.; arhiviranje elektronskog dokumenta, elektronski arhiv, planiranje i upravljanje informaciono-komunikacionom infrastrukturom u arhivu; arhivi u globalnom informacionom društvu; standardne sheme metapodataka; arhivi i multimediji; svrha multimedija u muzejima; struktura, sadržaj i oblikovanje multimedijskih proizvoda; uloga arhiva u virtuelnom svetu; autorska prava na internetu.
Pravilnik o programu i načinu polaganja stručnog ispita u delatnosti zaštite kulturnih dobara ("Sl. glasnik RS", br. 83/2020) u delu koji se odnosi na muzejsku delatnost, prestaje da važi 17. decembra 2021. godine, danom stupanja na snagu Pravilnika o programu i načinu polaganja stručnog ispita u muzejskoj delatnosti ("Sl. glasnik RS", br. 118/2021).