UREDBAO EKO-DIZAJNU PROIZVODA KOJI UTIČU NA POTROŠNJU ENERGIJE("Sl. glasnik RS", br. 132/2021) |
Ovom uredbom bliže se uređuju obaveze proizvođača, njegovog zastupnika, odnosno uvoznika u pogledu eko-dizajna proizvoda koji utiču na potrošnju energije, postupak ocenjivanja usaglašenosti proizvoda sa zahtevima eko-dizajna, pretpostavka usaglašenosti, deklaracija usaglašenosti, znak usaglašenosti i drugi uslovi kojima se obezbeđuje primena zahteva eko-dizajna na proizvode koji utiču na potrošnju energije.
Ova uredba se ne primenjuje na sredstva za prevoz lica ili robe.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovoj uredbi imaju sledeće značenje:
1) komponente i sklopovi su delovi namenjeni za ugradnju u proizvode koji se ne stavljaju na tržište i/ili u upotrebu kao pojedinačni delovi za kupce, ili čiji se učinak na životnu sredinu ne može nezavisno oceniti;
2) tehnički propis/mera za sprovođenje je tehnički propis kojim ministar nadležan za poslove energetike propisuje opšte ili posebne zahteve eko-dizajna, vrstu proizvoda na koji se zahtevi odnose, način ocenjivanja usaglašenosti, kao i postupak provere usaglašenosti proizvoda sa zahtevima eko-dizajna u svrhu tržišnog nadzora;
3) materijali su svi materijali koji se koriste tokom životnog ciklusa jednog proizvoda;
4) projektovanje proizvoda je skup procesa kojima se pravni, tehnički, bezbednosni, funkcionalni, tržišni ili drugi zahtevi koje treba da ispunjava proizvod pretvaraju u njegove tehničke specifikacije;
5) aspekt životne sredine je svaki element ili funkcija proizvoda koji tokom njegovog životnog ciklusa utiču na životnu sredinu ili trpe njen uticaj;
6) uticaj na životnu sredinu je svaka promena životne sredine koja u potpunosti ili delimično proističe iz proizvoda tokom njegovog životnog ciklusa;
7) životni ciklus su uzastopne i međusobno povezane faze proizvoda, počev od korišćenja sirovina za proizvodnju proizvoda do konačnog odlaganja;
8) ponovna upotreba je svaka operacija kojom se proizvod ili njegove komponente, nakon što su dostigli kraj prve upotrebe, koriste za istu namenu za koju su osmišljeni, uključujući dalju upotrebu proizvoda koji je vraćen u centar za sakupljanje otpada, distributeru, subjektu koji reciklira ili proizvođaču, kao i ponovna upotreba proizvoda nakon prerade;
9) reciklaža je svaka operacija ponovnog iskorišćenja kojom se otpad prerađuje u proizvod, materijale ili supstance za prvobitnu namenu ili za druge namene, isključujući u svrhu iskorišćenja energije;
10) iskorišćenje energije je korišćenje sagorljivog otpada (koji se ne može reciklirati) kao sredstva za proizvodnju energije putem direktnog spaljivanja, sa drugim otpadom ili bez njega, ali sa iskorišćenjem toplote;
11) otpad je svaka materija ili predmet koju držalac odbacuje, namerava ili je neophodno da odbaci;
12) opasan otpad je otpad koji po svom poreklu, sastavu ili koncentraciji opasnih materija može prouzrokovati opasnost po životnu sredinu i zdravlje ljudi i ima najmanje jednu od opasnih karakteristika utvrđenih posebnim propisima, uključujući i ambalažu u koju je opasan otpad bio ili jeste upakovan;
13) ekološki profil je opis, u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom, ulaza i izlaza (npr. materijala, emisije i otpada) povezanih sa proizvodom kroz životni ciklus, koji su značajni u pogledu uticaja na životnu sredinu i iskazani u fizičkim vrednostima koje se mogu izmeriti;
14) učinak proizvoda na životnu sredinu su rezultati koje proizvođač dostigne upravljanjem aspektima životne sredine proizvoda, vidljivi u njegovoj tehničkoj dokumentaciji;
15) poboljšanje učinka na životnu sredinu je proces poboljšanja učinka na životnu sredinu tokom uzastopnih generacija proizvoda, iako ne obavezno u pogledu svih aspekata životne sredine istovremeno;
16) zahtev eko-dizajna je svaki zahtev u vezi sa proizvodom ili sa projektovanjem proizvoda, namenjen poboljšanju njegovog učinka na životnu sredinu, ili zahtev za dostavljanje informacija o aspektima životne sredine proizvoda;
17) opšti zahtev eko-dizajna je svaki zahtev eko-dizajna zasnovan na ekološkom profilu proizvoda kao celine, bez zadatih graničnih vrednosti za pojedine aspekte životne sredine;
18) poseban zahtev eko-dizajna je kvantifikovan i merljiv zahtev eko-dizajna koji se odnosi na pojedine aspekte životne sredine proizvoda, kao što je potrošnja energije tokom upotrebe, izračunata za datu jedinicu učinka proizvoda;
19) srpski standard je standard koji je donelo nacionalno telo za standardizaciju u Republici Srbiji.
Drugi izrazi upotrebljeni u ovoj uredbi, koji nisu definisani u stavu 1. ovog člana, imaju značenje određeno zakonom kojim se uređuju energetska efikasnost i racionalna upotreba energije, ili zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
II OBAVEZE PROIZVOĐAČA, NJEGOVOG ZASTUPNIKA ILI UVOZNIKA
Obaveze proizvođača i/ili njegovog zastupnika
Proizvođač proizvoda za koji su propisani zahtevi eko-dizajna odgovoran je za usaglašenost proizvoda sa ovom uredbom i odgovarajućim tehničkim propisom, ako stavlja na tržište i/ili pušta u rad proizvod pod sopstvenim imenom ili žigom, kao i ako upotrebljava proizvod za sopstvene potrebe.
Pre nego što stavi na tržište i/ili pusti u rad proizvod za koji su propisani zahtevi eko-dizajna, proizvođač ili njegov zastupnik stavlja znak usaglašenosti i izdaje deklaraciju usaglašenosti, čime izjavljuje i garantuje da proizvod zadovoljava sve propisane zahteve eko-dizajna.
Nakon stavljanja na tržište i/ili u upotrebu proizvoda koji je usaglašen sa ovom uredbom i odgovarajućim tehničkim propisom, proizvođač i/ili njegov zastupnik u obavezi je da u periodu od deset godina od proizvodnje poslednjeg takvog proizvoda čuva dokumentaciju koja je u vezi sa izvršenim postupkom ocenjivanja usaglašenosti i izdatu deklaraciju usaglašenosti, za potrebe provere u svrhu tržišnog nadzora.
Proizvođač i/ili njegov zastupnik stavlja na raspolaganje dokumentaciju iz stava 1. ovog člana nadležnom organu tržišnog nadzora, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor.
Dokumentacija o ocenjivanju usaglašenosti i deklaracija usaglašenosti moraju da budu na srpskom jeziku.
U skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom proizvođač ima obavezu da obezbedi, u u obliku koji kupac može da razume:
1) potrebne informacije o održivoj upotrebi proizvoda;
2) informacije o ekološkom profilu proizvoda i koristima od eko-dizajna, ako je to propisano odgovarajućim tehničkim propisom.
U slučaju da proizvođač nije registrovan u Republici Srbiji i nema zastupnika, uvoznik je dužan:
1) da obezbedi da proizvod koji se stavlja na tržište i/ili pušta u rad bude usaglašen sa zahtevima ove uredbe i odgovarajućeg tehničkog propisa;
2) da čuva i stavi na raspolaganje organima tržišnog nadzora deklaraciju usaglašenosti i tehničku dokumentaciju o proizvodu.
III POSTUPAK OCENJIVANJA USAGLAŠENOSTI
Proizvođač ili njegov zastupnik, pre nego što stavi na tržište ili pusti u rad proizvod za koji su propisani zahtevi eko-dizajna, sprovodi postupak ocenjivanja usaglašenosti proizvoda sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa.
Proizvođač ili njegov zastupnik mogu izabrati jedan od sledećih postupaka za ocenjivanje usaglašenosti:
1) interna kontrola projektovanja ili
2) sistem menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti.
Izuzetno od st. 1. i 2. ovog člana, ako je propisano odgovarajućim tehničkim propisom, primenjuje se drugi postupak ocenjivanja usaglašenosti proizvoda, u skladu sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti i propisom kojim se uređuje način sprovođenja ocenjivanja usaglašenosti.
Ako proizvod na koji se primenjuje odgovarajući tehnički propis projektovala organizacija koja je uključena u sistem EMAS u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita životne sredine, pretpostavlja se da sistem menadžmenta te organizacije zadovoljava zahteve sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti iz člana 9. ove uredbe.
Ako je proizvod na koji se primenjuje tehnički propis projektovala organizacija čiji sistem menadžmenta uključuje projektovanje proizvoda, koji je usaglašen sa odgovarajućim srpskim standardima objavljenim u "Službenom glasniku Republike Srbije" kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani standardi, pretpostavlja se da sistem menadžmenta te organizacije zadovoljava zahteve sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti iz člana 9. ove uredbe.
1. Interna kontrola projektovanja
Proizvođač ili njegov zastupnik koji sprovodi postupak interne kontrole projektovanja mora da kompletira dosije tehničke dokumentacije o proizvodu.
Dosije tehničke dokumentacije iz stava 1. ovog člana naročito sadrži:
1) opšti opis proizvoda i njegovu namenu;
2) rezultate relevantnog istraživanja o proceni uticaja na životnu sredinu koje je proizvođač sproveo i/ili upućivanje na literaturu o proceni uticaja na životnu sredinu ili studije slučaja, koje je proizvođač koristio prilikom vrednovanja, dokumentovanja i odabira rešenja za projektovanje proizvoda;
3) ekološki profil proizvoda, ako se to zahteva odgovarajućim tehničkim propisom;
4) elemente specifikacije projektovanja proizvoda koji se odnose na aspekte životne sredine;
5) spisak srpskih standarda, kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani standardi, koji su primenjeni u potpunosti ili delimično, ili opis rešenja izabranih radi ispunjavanja zahteva odgovarajućeg tehničkog propisa u slučaju kada nisu primenjeni ti standardi, ili kada ti standardi ne zadovoljavaju u potpunosti zahteve odgovarajućeg tehničkog propisa;
6) kopiju informacije o aspektima životne sredine koji se odnose na projektovanje proizvoda, u skladu sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa;
7) rezultate izvršenih merenja u vezi sa zahtevima eko-dizajna, uključujući pojedinosti o usaglašenosti tih merenja sa zahtevima eko-dizajna iz odgovarajućeg tehničkog propisa.
Proizvođač se prilikom projektovanja proizvoda u svemu pridržava zahteva iz dosijea tehničke dokumentacije proizvoda iz stava 2. ovog člana i vodi računa da taj dosije bude u skladu sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa.
2. Sistem menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti
Radnje sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti
Sistem menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti koji sprovodi proizvođač mora da obuhvati: definisanje i sprovođenje politike učinka proizvoda na životnu sredinu, planiranje, dokumentovanje i proveru i korektivne radnje.
Politika učinka proizvoda na životnu sredinu
U pogledu definisanja i sprovođenja politike učinka proizvoda na životnu sredinu, u okviru sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti, proizvođač mora da uspostavi procedure kojima će obezbediti usaglašenost proizvoda sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa, kao i da trajno utvrđuje i preispituje indikatore učinka proizvoda na životnu sredinu u cilju poboljšanja tog učinka.
Procedure iz stava 1. ovog člana naročito sadrže:
1) spisak dokumenata koji se moraju pripremiti u cilju dokazivanja usaglašenosti proizvoda i, u zavisnosti od slučaja, staviti na raspolaganje nadležnim organima;
2) ciljeve i indikatore učinka proizvoda na životnu sredinu, kao i organizacionu strukturu, odgovornosti, ovlašćenja menadžmenta i alokacije resursa s obzirom na njihovo dostizanje i održavanje;
3) provere i ispitivanja koje se vrše nakon proizvodnje da bi se potvrdio učinak proizvoda u odnosu na zadate indikatore učinka na životnu sredinu;
4) postupak kontrolisanja zahtevane dokumentacije i obezbeđivanje njenog ažuriranja;
5) metode za potvrđivanje primene i efektivnosti elemenata u pogledu životne sredine sistema menadžmenta.
Planiranje
U pogledu planiranja, u okviru sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti, proizvođač mora da uspostavi i održava:
1) procedure za utvrđivanje ekološkog profila proizvoda;
2) ciljeve i indikatore učinka na životnu sredinu proizvoda koji uzimaju u obzir tehnološke opcije, kao i tehničke i ekonomske zahteve;
3) program za dostizanje ciljeva iz tačke 2) ovog člana.
Dokumentovanje
U pogledu dokumentovanja, u okviru sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti, proizvođač mora da izradi dokumentaciju kojom se potvrđuje:
1) da su odgovornosti i ovlašćenja uspostavljeni i dokumentovani u cilju obezbeđivanja efektivnog učinka proizvoda na životnu sredinu, kao i izveštavanja o njegovom dejstvu radi preispitivanja i poboljšanja;
2) da se koriste sistemske mere prilikom projektovanja proizvoda i da se primenjuju mere i tehnike kontrole projektovanja i verifikacije;
3) da su pripremljene i da se održavaju informacije o bitnim elementima životne sredine sistema menadžmenta i procedure za kontrolu potrebne dokumentacije.
Dokumentacija o proizvodu naročito sadrži podatke iz člana 8. stav 2. tač. 1)-3) i tač. 5)-7) ove uredbe.
Provera i korektivna radnja
U pogledu provere i korektivne radnje, u okviru sistema menadžmenta za ocenjivanje usaglašenosti, proizvođač mora:
1) da preduzme sve potrebne mere kojima obezbeđuje da proizvod bude proizveden u skladu sa projektnim specifikacijama i usaglašen sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa;
2) da uspostavi i održava procedure za ispitivanje i rešavanje neusaglašenosti i sprovede izmene u dokumentovanim procedurama nakon korektivnog delovanja;
3) da najmanje svake treće godine sprovede potpunu internu proveru sistema menadžmenta u vezi sa njegovim elementima u pogledu životne sredine.
IV PRETPOSTAVKA USAGLAŠENOSTI, DEKLARACIJA USAGLAŠENOSTI I ZNAK USAGLAŠENOSTI
Smatra se da proizvod koji ima znak usaglašenosti iz člana 16. ove uredbe ispunjava zahteve eko-dizajna u skladu sa ovom uredbom i odgovarajućim tehničkim propisom.
Smatra se da je proizvod usaglašen sa zahtevima iz stava 1. ovog člana i u sledećim slučajevima:
1) kada su u proizvodnji proizvoda primenjeni srpski standardi kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani standardi, sa kojima je usklađen odgovarajući tehnički propis;
2) kada je proizvodu dodeljen ekološki znak u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita životne sredine, a zahtevi za dodelu tog znaka su u skladu sa zahtevima odgovarajućeg tehničkog propisa.
Deklaracija usaglašenosti proizvoda sa odredbama ove uredbe i odgovarajućeg tehničkog propisa mora da sadrži sledeće elemente:
1) poslovno ime i adresu sedišta proizvođača ili zastupnika;
2) jedinstveni identifikacioni broj proizvoda;
3) opis proizvoda (može biti praćen fotografijom, ako je to odgovarajuće) koji sadrži naziv, marku, tip, odnosno model ili druge podatke, radi bliže identifikacije proizvoda;
4) naziv države u kojoj je proizvod proizveden;
5) naziv tehničkog propisa na osnovu kog je ocenjena usaglašenost proizvoda i broj "Službenog glasnika Republike Srbije" u kom je taj propis objavljen;
6) podatke o primenjenim standardima ili tehničkim specifikacijama na koje se poziva tehnički propis na osnovu kog je ocenjena usaglašenost, a u odnosu na koje se izjavljuje da postoji usaglašenost;
7) identifikaciju i potpis ovlašćenog lica, odgovornog za izdavanje deklaracije u ime proizvođača ili njegovog zastupnika;
8) mesto i datum izdavanja deklaracije.
Deklaracija usaglašenosti može da se odnosi na jedan ili više proizvoda.
Proizvod koji je usaglašen sa ovom uredbom i odgovarajućim tehničkim propisom označava se znakom usaglašenosti.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, proizvod koji nije usaglašen sa zahtevima eko-dizajna može se prikazivati na sajmovima, izložbama i drugim mestima za izlaganje, ako je u njegovoj blizini vidljivo naznačeno da pre stavljanja na tržište i/ili puštanja u rad mora biti usaglašen sa propisanim zahtevima eko-dizajna.
Znak usaglašenosti je:
1) Srpski znak usaglašenosti (u daljem tekstu: Srpski znak);
2) CE znak.
Oblik, izgled i sadržaj znaka usaglašenosti iz stava 3. ovog člana u skladu je sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti i propisom kojim se uređuje znak usaglašenosti.
Zabranjeno je proizvod označiti drugim znakom koji nije Srpski znak usaglašenosti već na njega samo podseća svojim sadržajem ili oblikom čime bi kod potrošača ili drugog korisnika mogao da stvori zabludu da se radi o Srpskom znaku usaglašenosti ili ako bi označavanje proizvoda drugim znakom smanjilo vidljivost, odnosno čitljivost Srpskog znaka usaglašenosti, u skladu sa zakonom.
V DRUGI USLOVI KOJIMA SE OBEZBEĐUJE PRIMENA ZAHTEVA EKO-DIZAJNA
Radi obezbeđivanja primene zahteva eko-dizajna, ako proizvođač, njegov zastupnik ili uvoznik nije registrovan u Republici Srbiji ili je prestao da postoji, pravno lice ili preduzetnik koji stavlja proizvod na tržište ili ga pušta u rad obezbeđuje usaglašenost proizvoda sa zahtevima ove uredbe i odgovarajućeg tehničkog propisa.
Ako se utvrdi da proizvod koji ima znak usaglašenosti iz člana 66. stav 2. Zakona o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije i koji se koristi u skladu sa namenom, ne zadovoljava propisane zahteve eko-dizajna, proizvođač ili njegov zastupnik imaju obavezu da usklade proizvod sa tim zahtevima, u skladu sa zakonom.
Ako neusaglašenost ne bude otklonjena na način opisan u stavu 1. ovog člana, organ iz člana 133. stav 1. Zakona o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije donosi odluku kojom ograničava ili zabranjuje stavljanje na tržište i/ili u upotrebu proizvoda ili na drugi način osigurava da se proizvod povuče sa tržišta, u skladu sa zakonom.
Odluka iz stava 2. ovog člana mora biti obrazložena i odmah se saopštava stranki na koju se odnosi, uz obaveštenje o pravnom leku koji stranki stoji na raspolaganju, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor i zakonom kojim se uređuju energetska efikasnost i racionalna upotreba energije.
Razmena informacija i obaveštenja o merama preduzetim na osnovu stava 2. ovog člana vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor i zakonom kojim se uređuju energetska efikasnost i racionalna upotreba energije.
Vremensko važenje znaka usaglašenosti
Od dana stupanja na snagu ove uredbe do dana stupanja na snagu ACAA sporazuma za proizvode na koje se primenjuje ova uredba ili, ako taj ugovor ne bude zaključen, do dana pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji, označavanje usaglašenosti obavlja se stavljanjem Srpskog znaka usaglašenosti u skladu sa ovom uredbom i posebnim propisima.
Od dana stupanja na snagu ACAA sporazuma za proizvode na koje se primenjuje ova uredba ili, ako taj ugovor ne bude zaključen, od dana pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji, označavanje usaglašenosti obavlja se stavljanjem CE znaka u skladu sa ovom uredbom i posebnim propisima.
Od dana stupanja na snagu ACAA sporazuma za proizvode na koje se primenjuje ova uredba ili, ako taj ugovor ne bude zaključen, od dana pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji:
1) reči "na srpskom jeziku" u odredbi člana 4. stav 3. ove uredbe imaće značenje: "na srpskom jeziku, odnosno na jeziku koji nadležni organ i kupac može lako razumeti, kako je određeno u državi članici Evropske unije u kojoj se proizvod isporučuje na tržište";
2) reči: "Republika Srbija" u odredbi člana 6. ove uredbe, u upotrebljenom padežu, imaće značenje: "Evropska unija", u istom padežu;
3) reči: "srpski standardi objavljeni u "Službenom glasniku Republike Srbije" kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani standardi" u odredbi člana 7. stav 5. ove uredbe, u upotrebljenom padežu i broju, imaće značenje: "harmonizovani standardi", u istom padežu i broju;
4) reči "srpski standard kojim se preuzima odgovarajući harmonizovani standard" u odredbama člana 8. stav 2. tačka 5) i člana 14. stav 2. tačka 1) ove uredbe, u upotrebljenom padežu i broju, imaće značenje: "harmonizovani standard", u istom padežu i broju;
5) reči: "Službeni glasnik Republike Srbije" u odredbi člana 15. stav 1. tačka 5) ove uredbe, u upotrebljenom padežu, imaće značenje: "Službeni list Evropske unije", u istom padežu.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".