PRAVILNIKO NAČINU IZVRŠAVANJA OBAVEZA JAVNIH MEDIJSKIH SERVISA TOKOM IZBORNE KAMPANJE("Sl. glasnik RS", br. 18/2022) |
Ovim pravilnikom utvrđuju se bliža pravila za izvršavanje obaveza javnih medijskih servisa u vezi sa prikazivanjem programa u izbornoj kampanji.
Značenje izraza u ovom pravilniku
Izborna kampanja jeste period koji započinje objavljivanjem akta nadležnog organa javne vlasti o raspisivanju izbora u službenom glasilu, a završava se otvaranjem biračkih mesta radi sprovođenja izbora.
Izborni program jeste programski sadržaj koji je namenjen informisanju o izbornim aktivnostima podnosilaca izbornih lista i kandidata, predstavljanju podnosilaca proglašenih izbornih lista i kandidata i političkom oglašavanju.
Informisanjem o izbornim aktivnostima podnosilaca izbornih lista i kandidata smatra se programski sadržaj koji se prikazuje, bez novčane ili druge naknade, kao redovna novinarska aktivnost u okviru informativnog programa ili posebne emisije isključivo posvećene izbornoj kampanji, u cilju izveštavanja o izbornim radnjama podnosilaca izbornih lista ili kandidata, idejama i mišljenjima koje su izneli tokom tih radnji ili da bi se, u vidu intervjua ili diskusije (npr. TV ili radio duel, javno sučeljavanje i sl.), raspravila određena pitanja nastala u vezi sa njihovim aktivnostima, idejama i mišljenjima.
Predstavljanje podnosilaca proglašenih izbornih lista i kandidata jeste programski sadržaj koji se prikazuje bez novčane ili druge naknade i ima za cilj da, posredstvom posebne emisije isključivo posvećene izborima, upozna javnost sa aktivnostima, idejama i mišljenjima svih podnosilaca proglašenih izbornih lista ili kandidata.
Političko oglašavanje jeste javno saopštenje prikazano u vidu oglasne poruke, u zamenu za novčanu ili drugu naknadu, kojim se preporučuju podnosilac proglašene izborne liste ili kandidat ili njihove aktivnosti, njihove ideje ili stavovi u cilju njihovog uspeha na izborima.
Javni medijski servisi jesu Javna medijska ustanova "Radio-televizija Srbije" i Javna medijska ustanova "Radio-televizija Vojvodine".
Izrazi izbori, podnosilac izborne liste, odnosno predloga kandidata, podnosilac proglašene izborne liste ili kandidat, funkcioner, javni funkcioner, političke stranke, imaju značenje utvrđeno zakonima kojim se uređuje izbor narodnih poslanika i finansiranje političkih aktivnosti.
Način prikazivanja izbornog programa
Izborni program mora biti jasno odvojen od ostatka programa zvukom i slikom (najavna i odjavna špica) i jasno označen tekstualnim obaveštenjem (npr. izborni program, predsednički izbori, politički marketing, izborni marketing, političke reklame i sl.) tokom celog trajanja programa.
Izborni program se ne sme prikazivati u toku i najmanje deset minuta pre ili nakon prikazivanja dečije emisije, odnosno emisije namenjene maloletnicima.
Političke oglasne poruke ne mogu biti prikazivane zajedno, odnosno u istom bloku sa oglasnim porukama koje nemaju političku prirodu.
Izborni program ne sme se prikazivati 48 časova pre dana održavanja izbora i na dan održavanja izbora do zatvaranja biračkih mesta.
Zabrana iz stava 4. ovog člana ne odnosi se na mogućnost javnog medijskog servisa da u tom periodu informiše javnost o neposrednom toku izbornog postupka (npr. objavljivanje podataka o izlaznosti, prenošenje atmosfere sa određenih biračkih mesta i sl.).
Zabrana prikrivenog ili posrednog preporučivanja izbornih lista ili kandidata
Zabranjeno je prikriveno prikazivati izborni program u vidu informativnog ili druge vrste programa.
Kada javni medijski servis u informativnim emisijama, izvan programa koji se odnosi na izbornu kampanju, obaveštava o aktuelnim zbivanjima i aktivnostima državnih organa i funkcionera, dužan je da posebno poštuje pravila profesionalizma, objektivnosti i novinarske etike.
Javni medijski servis je dužan da, u okviru programskih sadržaja iz stava 2. ovog člana, vodi računa da izveštavanje ne sadrži posebno promotivno upućivanje na podnosioce izbornih lista ili kandidata ili njihove aktivnosti, ideje ili političke stavove, na otvoren ili prikriven način, putem subliminalnih poruka, kompromitovanog izveštavanja, izvlačenja iz konteksta, skrivene cenzure, neadekvatnog kontekstualizovanja itd. Zabranjeno je izveštavanje koje omogućava privilegovan položaj predstavnicima vlasti - nosiocima javnih funkcija u odnosu na ostale učesnike u izbornom procesu.
Zabranjeno je tokom izborne kampanje prikazivati igrane, dokumentarne, zabavne ili druge slične programske sadržaje u kojima se pojavljuje funkcioner ili istaknuti predstavnik podnosioca izborne liste ili kandidat.
Zabrana iz stava 4. ovog člana ne odnosi se na programske sadržaje koji su proizvedeni najmanje četiri godine pre nego što su izbori raspisani.
Funkcioner ili istaknuti predstavnik podnosioca izborne liste ili kandidat ne sme se tokom izborne kampanje pojaviti u programu javnog medijskog servisa kao voditelj, spiker, prezenter, reporter, novinar ili u drugom sličnom svojstvu, bez obzira na prirodu programskog sadržaja.
Informisanje o izbornim aktivnostima podnosilaca izbornih lista i kandidata u periodu od raspisivanja izbora
Javni medijski servis je dužan da prilikom informisanja o izbornim aktivnostima podnosilaca izbornih lista i kandidata obezbedi njihovu zastupljenost u programu bez diskriminacije, imajući u vidu značaj političkih stranaka i kandidata, odnosno značaj događaja u kojima oni učestvuju.
Informisanje iz stava 1. ovog člana mora biti istinito, objektivno, potpuno i blagovremeno, te se na njega primenjuju odredba člana 47. stav 1. tačka 1) Zakona o elektronskim medijima i odredbe podzakonskog akta kojim se bliže uređuje ispunjavanje obaveza pružalaca medijskih usluga u vezi sa poštovanjem prava na istinito, potpuno i blagovremeno informisanje.
Javni medijski servisi dužni su da u redovnom informativnom programu, kao i u posebnim emisijama koje su posvećene izbornoj kampanji, postupaju u skladu sa principima nepristrasnog, pravičnog i uravnoteženog predstavljanja političkih subjekata, odnosno izbornih lista i kandidata na izborima.
Javnim medijskim servisima se posebno preporučuje da u cilju obaveštavanja javnosti o izbornim radnjama kandidata, odnosno podnosilaca izbornih lista organizuju radio i televizijske duele ili sučeljavanja poštujući pravilo balansa vlasti i opozicije, kao i pravilo balansa unutar opozicije, na osnovu prethodnih izbornih rezultata vanparlamentarnih stranaka, političkih pokreta i pojedinaca, kao i rezultata istraživanja javnog mnjenja, da bi se u vidu diskusije raspravila određena aktuelna politička pitanja.
Deset dana pre dana određenog za glasanje javni medijski servisi ne mogu izveštavati o zvaničnim javnim skupovima na kojima se otvaraju infrastrukturni i drugi objekti (putevi, mostovi, škole, bolnice, fabrike i sl.), odnosno obeležava početak izgradnje takvih objekata ako na tim skupovima učestvuju javni funkcioneri koji su kandidati za predsednika Republike, narodne poslanike, poslanike u skupštini autonomne pokrajine i odbornike u skupštini jedinice lokalne samouprave.
Javni medijski servisi dužni su da ne objavljuju sadržaje negativne kampanje bilo kog podnosioca izborne liste ili kandidata u odnosu na druge podnosioce izbornih lista ili kandidate.
Informisanje o toku i rezultatima izbora i istraživanju javnog mnjenja
Javni medijski servis može podatke o toku i rezultatima izbora označiti kao zvanične samo ako su oni saopšteni od strane nadležnog organa javne vlasti, dok podaci saopšteni od strane nekog drugog lica moraju biti označeni kao nezvanični.
Zabranjeno je objavljivanje rezultata anketa sprovedenih prilikom izlaska birača sa birališta u kojima bi se pokazalo kako su birači glasali, pre zatvaranja svih biračkih mesta u zemlji.
Javni medijski servis ne može objaviti rezultate istraživanja javnog mnjenja povodom raspisanih izbora u udarnom terminu emisije vesti (npr. naslovi, "hedovi", vest dana, prva ili najvažnija vest i sl.).
Izveštaji agencija koje ispituju javno mnenje mogu se objavljivati samo uz uslov da se imenuje naručilac ankete, organizacija koja je obavila ispitivanje, uzorak na kome je obavljeno ispitivanje, način i vreme trajanja istraživanja.
Predstavljanje proglašenih izbornih lista i kandidata
Javni medijski servis je dužan da u svom programu jednako i bez diskriminacije, pod istim programskim i tehničkim uslovima, uz uvažavanje principa stranačke hijerarhije, predstavi sve proglašene izborne liste i kandidate, pridržavajući se sporazuma zaključenog u skladu sa članom 144. Zakona o izboru narodnih poslanika ("Službeni glasnik RS", broj 14/22).
Javni medijski servis dužan je da prikazuje političke oglasne poruke svih zainteresovanih podnosilaca proglašenih izbornih lista i kandidata pod jednakim programskim, tehničkim i finansijskim uslovima.
Ako je više podnosilaca proglašenih izbornih lista ili kandidata zainteresovano za prikazivanje svojih političkih oglasnih poruka u programu, a ne postoje tehnički uslovi da se njihovi interesi zadovolje u celosti, javni medijski servis je dužan da vreme namenjeno političkom oglašavanju raspodeli na podnosioce proglašenih izbornih lista ili kandidate srazmerno njihovoj iskazanoj zainteresovanosti i političkoj relevantnosti.
Na način prikazivanja sadržaja političke oglasne poruke primenjuju se odredbe propisa kojima se uređuje oblast televizijskog i radijskog oglašavanja.
Za sadržaj, istinitost i tačnost političkog oglašavanja odgovoran je oglašivač, a za njegovu usklađenost sa odredbama zakona kojim se uređuje način prikazivanja oglasne poruke, odgovoran je javni medijski servis.
Javni medijski servis je dužan da najmanje pet dana uzastopno u svom programu u periodu od 18.00 do 22.00 časa pre početka izborne kampanje objavi tarife za političko oglašavanje.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o načinu izvršavanja obaveza javnih medijskih servisa tokom predizborne kampanje ("Službeni glasnik RS", broj 11/20).