PROGRAMMERA PODRŠKE ZA SPROVOĐENJE POLJOPRIVREDNE POLITIKE I POLITIKE RURALNOG RAZVOJA GRADA BEOGRADA ZA 2022. GODINU("Sl. list grada Beograda", br. 24/2022) |
I OPŠTE INFORMACIJE I TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA
Geografske i administrativne karakteristike: Beograd je glavni i najveći grad Republike Srbije i prostire se na ukupnoj površini od 323.496 hektara. Region Beograda čine teritorijalne jedinice, i to: naseljena mesta (157), mesne zajednice (276), katastarske opštine (174), ulice (8.603) i kućni brojevi (292.742). Teritorija Grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti. Prema Statutu Grada Beograda iz 2008. godine, Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština: 1) Barajevo, 2) Voždovac, 3) Vračar, 4) Grocka, 5) Zvezdara, 6) Zemun, 7) Lazarevac, 8) Mladenovac, 9) Novi Beograd, 10) Obrenovac, 11) Palilula, 12) Rakovica, 13) Savski venac, 14) Sopot, 15) Stari Grad, 16) Surčin i 17) Čukarica. Beograd se prostire na 323.496 hektara površine, pri čemu se uže gradsko područje prostire na 35.996 hektara. Ukupan broj stanovnika u gradu Beogradu, prema popisu iz 2011. godine, iznosi 1.659.440, a ukupan broj domaćinstava 606.433. Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2.
Prirodni uslovi i životna sredina: Zaštita životne sredine i poboljšanje ekoloških aspekata života u velikom gradu zahteva temeljan planski rad i značajne investicije usmerene na otklanjanje niza slabosti koje su generisane u prošlosti. Region Beograda treba da u tekućoj deceniji poveća prostor zaštićenih područja. Urgentni ekološki problemi Beograda čine pitanja: - smanjenja potrošnje fosilnih goriva i povećanje iskorišćavanja obnovljivih i kontinualnih izvora energije; - intenziviranje korišćenja obnovljivih izvora energije i povećanje energetske efikasnosti; - smanjenja emisije materija produkata sagorevanja u vazduhu; - smanjenja buke; - prerade otpadnih voda; - sakupljanja i reciklaže otpada; - reciklaže i zbrinjavanja industrijskog i opasnog otpada. Beograd se sastoji iz dve prirodne geološke celine. Prva je prostor Panonske nizije, a druga brežuljkasti tereni Šumadije. Usled urbanističkog razvoja, tokom proteklih vremena, stanje zemljišta je dobilo tipove koji su nastali uticajem ekonomske i urbane aktivnosti ljudi. Sa tog aspekta Beograd ima sledeće tipove zemljišta: urbano-građevinsko; suburbano-građevinsko i mešovito zemljište; industrijsko zemljište; komunalno zemljište; poljoprivredno zemljište; šumsko zemljište; vodno i nisko zemljište i degradirano zemljište. Na području Beograda zabeležena je tendencija uvećanja sezonskih i godišnjih temperatura vazduha. Intenzitet povećanja temperature u Srbiji najveći je u zoni Beograda. U toku proteklog stoleća temperatura u gradu je neprekidno rasla. Srednja temperatura prve decenije HH veka bila je 11,3°C, dok je temperatura poslednje decenije 12,5°C. U poslednjih dvadeset godina uočljiv je pozitivan trend godišnje temperature vazduha u Beogradu. Ukoliko se ovakav trend nastavi, postojeća i buduća vegetacija na području Beograda razvijaće se u uslovima povišene temperature i smanjene količine padavina u odnosu na dosadašnje prilike. Ovakav trend promena ukazuje i na pojačanje letnjih temperaturnih ekstrema na samom području grada, što dodatno otežava uslove za razvoj vegetacije. Ovim klimatskim promenama moraju se prilagoditi i planirani radovi na pošumljavanju, u prvom redu kroz izbor odgovarajućih biljnih vrsta. Na području Beograda šumske kulture se prostiru na približno 62 hiljada hektara. Do degradacije zemljišta dolazi usled prirodnih i antropogenih uticaja, pre svega eolske erozije, klizišta, opadanja poroznosti zemljišta. Na području Beograda se pod različitim vrstama i stepenima klizišta nalazi prostor od oko 377 km2. Zemljište na području Beograda je izloženo značajnom procesu degradacije usled ispuštanja zagađujućih materija. Bitan činilac stanja životne sredine Beograda predstavlja kvantitet i kvalitet zelenih površina. U zelenu infrastrukturu grada ulaze: šume, parkovi, drvoredi, skverovi, zeleni koridori, posebni zeleni kompleksi i neuređene šume. Ukupna površina pod šumama je 61.991 ha. U beogradskom regionu postoji raznovrsna flora i fauna, gde je posebna egzotična oaza dva Ratna ostrva, opkoljena vodenom površinom ušća Save u Dunav, nadomak najužeg centra Beograda. Ukupno je zabeleženo oko 192 vrsta ptica od kojih se na samom ostrvu gnezdi oko 40. Gotovo 97% svih zabeleženih vrsta svrstane su u različite kategorije ugroženosti, većina je trajno zaštićena zakonom, a neke su stalni članovi crvene knjige ne samo Srbije, već Evrope, pa i sveta. Kanal Veliki Galijaš je prirodno mrestilište riba.
Stanje i trendovi u ruralnom području
Demografske karakteristike i trendovi: Prosečna gustina naseljenosti u Beogradu je 513 stanovnika po km2. Najgušće naseljena opština je opština Vračar sa 19.628 stanovnika po km2, dok je najmanja gustina stanovništva u opštini Sopot sa 75 stanovnika na km2. Broj stanovnika je u Beogradu tokom proteklih pedeset pet godina porastao sa 942.190, koliko je prema popisu bilo stanovnika 1961. godine, na 1.659.440 u 2011. godini. Depopulacija i nepovoljna starosna struktura su najznačajnije demografske karakteristike ruralnih područja grada Beograda, nastalih kao posledica intenzivnih procesa industrijalizacije i urbanizacije centralnog gradskog područja i pojedinih gradskih opština u posleratnom periodu. Pored navedenog perioda industrijalizacije posle Drugog svetskog rata, počev od pedesetih godina, praćen je i intenzivnom deagrarizacijom ruralnih područja, migracijama stanovništva pretežno na relaciji periferija-centar grada, ali i sa pratećim trendom dinamičnih eksternih migracija. Ukupan broj domaćinstava u Beogradu iznosi 606.433. Najveći broj domaćinstava nalazi se u opštini Novi Beograd i iznosi 81.073, a najmanji broj u opštini Sopot i iznosi 6.864, koje su istovremeno i najnaseljenija, odnosno najmanje naseljena opština Grada. Prosečan broj stanovnika po domaćinstvu na teritoriji grada Beograda je tri, pri čemu prosečno domaćinstvo na opštinama Vračar, Savski venac i Stari grad čine dva člana. Od ukupnog broja stanovnika Beograda 785.826, odnosno 47,35% je muško, a 873.614, odnosno 52,65% je žensko. Prema popisu iz 2011. godine, u populaciji mlađoj od 24 godine broj muškog stanovništva je veći od broja ženskog. Populacija starija od 25 godina većinski je ženskog pola.
Broj stanovnika i gustina naseljenosti u gradskim opštinama (Izvor: Statistički godišnjak Beograda za 2014. godinu)
|
Površina (u hektarima) |
Broj stanovnika (popis iz 2011) |
Gustina naseljenosti (broj stanovnika/ km2 |
Grad Beograd |
323.496 |
1.659.440 |
513 |
Barajevo |
21.310 |
27.110 |
127 |
Voždovac |
14.852 |
158.213 |
1.065 |
Vračar |
287 |
56.333 |
19.628 |
Grocka |
29.955 |
83.907 |
280 |
Zvezdara |
3.149 |
151.808 |
4.821 |
Zemun |
14.974 |
168.170 |
1.123 |
Lazarevac |
38.351 |
58.622 |
153 |
Mladenovac |
33.900 |
53.096 |
157 |
Novi Beograd |
4.071 |
214.506 |
5.269 |
Obrenovac |
41.014 |
72.524 |
177 |
Palilula |
45.059 |
173.521 |
385 |
Rakovica |
3.011 |
108.641 |
3.608 |
Savski venac |
1.406 |
39.122 |
2.782 |
Sopot |
27.071 |
20.367 |
75 |
Stari grad |
540 |
48.450 |
8.972 |
Surčin |
28.847 |
43.819 |
152 |
Čukarica |
15.699 |
181.231 |
1.154 |
Diverzifikacija ruralne ekonomije: Period od 2010. do 2014. godine obeležilo je produbljivanje negativnih tendencija na tržištu rada koje su se ispoljile pod neposrednim uticajem globalne ekonomske krize. To je samo dodatno potvrdilo empirijsku pretpostavku o "ranjivosti" tržišta rada srpske ekonomije koja se nalazi u tranziciji duže od dve decenije. Tokom perioda od 2010. do 2014. godine, prosečna godišnja stopa rasta formalne zaposlenosti na nacionalnom nivou je bila negativna i iznosila je - 1,5%, dok je u Beogradskom regionu izmeren prosečan pad broja formalno zaposlenih od 1,9%. U Beogradskom regionu je čak došlo do rasta formalne zaposlenosti kod pravnih lica, što pokazuje pozitivna prosečna godišnja stopa rasta od 0,2%, dok, s druge strane, negativna stopa rasta od 10,8% ukazuje na drastičan pad broja privatnih preduzetnika i zaposlenih kod njih u ovom regionu. U procesu diverzifikacije poljoprivrednih gazdinstava dodatni prihodi koji bi mogli da se ostvare u domaćinstvu su od ruralnog turizma. Savremeni način života, pogotovo za stanovnike iz velikih gradova i urbanih sredina stvara preduslov za razvoj ruralnog turizma. Potencijal za ulaganje u razvoj turizma je kategorizacija smeštajne ponude u seoskom domaćinstvu i ugostiteljska ponuda sa pratećim sadržajima (etno-restorani, etno-sela i etno-kompleksi). Grad Beograd, Sekretarijat za privredu omogućava kategorizaciju seoskih turističkih domaćinstava. Pored smeštaja potencijalnim turistima se nudi i realizacija programa rekreacije i zabave za posetioce kao i hrana koja ima karakteristike lokalnih obeležja. Za razvoj turističke ponude veoma su značajni prirodni resursi, zaštićena područja Avale i Kosmaja, mineralne i termalne vode banje Selters i Koraćička u Mladenovcu, banja Ovča, jezera Duboki potok, Očaga, šume Bojčinska, Lipovačka, Guberevačke šume, obala Save sa Nautičkim selom, Biser, raznoliko kulturno-istorijsko nasleđe, arheološko nalazište "Belo brdo" u Vinči, Kosmajski manastiri, manastir Fenek, stare čaršije, crkve brvnare u Barajevu i Lazarevcu, Matića kuća u Barajevu, spomen kosturnica u Lazarevcu i dr. Kopovi Kolubare i TENT Obrenovac su izuzetni potencijali za razvoj ponude industrijskog turizma. Upoznavanje sa starim zanatima, obuka za pripremu tradicionalnih obroka i zimnice kao i boravak dece u obrazovnim farmama značajno bi dodatno zaposlili lokalno stanovništvo i uvećalo prihode. Tokom perioda od 2010 do 2014. godine, kako je prethodno napomenuto, uočava se neprekidan blagi pad zaposlenosti sve do 2015. godine, kada se uočava značajan nagli skok zaposlenosti. Trend neznatnog smanjenja zaposlenosti je nastavljen u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu, gde je zaposlenost pala za 0,1%. Međutim, u 2017. godini se uočava rast zaposlenosti u odnosu na 2016. godinu za 3,5%, a rast zaposlenosti se nastavlja i u 2018. godini, gde je broj zaposlenih lica u odnosu na 2017. godinu porastao za 26.443 zaposlenih. U 2019. godini, primetno je povećanje zaposlenosti u odnosu na 2018. godinu, i to za 24.123 zaposlena lica, a nezaposlenost je smanjena u odnosu na 2018. godinu za 10.157 lica.
Formalna zaposlenost Beogradskom regionu prema poslovnim subjektima, 2010-2019. godina (Izvor: Statistički godišnjak Beograda 2018 i publikacija Sekretarijata za upravu - Sektor statistike "Beograd u brojkama 2020")
|
Ukupno |
Pravna lica |
Preduzetnici |
2010 |
596.801 |
469.006 |
469.006 |
2011 |
576.904 |
461.203 |
115.702 |
2012 |
566.806 |
468.706 |
98.101 |
2013 |
562.992 |
472.172 |
90.820 |
2014 |
559.231 |
469.961 |
89.270 |
2015 |
670.296 |
597.193 |
69.976 |
2016 |
669.845 |
593.146 |
73.581 |
2017 |
691.555 |
609.082 |
79.459 |
2018 |
717.998 |
629.921 |
85.349 |
2019 |
742.121 |
|
|
Ruralna infrastruktura: Odredbama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, ruralne oblasti su sve teritorije naseljenih mesta osim gradova koji predstavljaju ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i imaju više od 100.000 stanovnika. Prema definiciji OECD ruralne opštine/ gradovi imaju gustinu stanovništva ispod 150 stanovnika po km2. Grad Beograd se sastoji od 17 gradskih opština među kojima su i opštine sa manje od 150 stanovnika po km2 i to Sopot i Barajevo. Gradske opštine Mladenovac i Lazarevac imaju neznatan broj stanovnika više od maksimalnog broja stanovnika po km2 koji je definicijom odredio OECD. Takođe, većina rubnih opština koje su pre izmene Statuta Grada Beograda imale status prigradskih opština karakterišu odlike područja koja nisu urbana. Ruralna područja visoko su zavisna od poljoprivrede, zatim prehrambene industrije, rudarstva i energetike u pojedinim opštinama kao što su Obrenovac i Lazarevac. Učešće uslužnih delatnosti, i posebno kvartarnog sektora u strukturi ruralne ekonomije značajno je manje izraženo. Grad Beograd nema usvojenu strategiju poljoprivrede i ruralnog razvoja koja se donosi za šestogodišnji period. Izrađen je nacrt Strategije Grada Beograda za period od 2016. do 2021. godine sa posebnim delom teksta koji se odnosi na poljoprivredu. Teritoriju grada Beograda, utvrđenu zakonom, čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koje ulaze u sastav grada. U okviru zakonom utvrđene teritorije grada, obrazovane su gradske opštine čije područje čine naseljena mesta, odnosno područja 174 katastarske opštine koje ulaze u njen sastav. Gradske opštine Grada Beograda su: Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski venac, Sopot, Stari grad, Surčin i Čukarica. Sa preko 140 naselja, od kojih neka imaju značaj evropske metropole (Beograd), neke subregionalnog centra u Srbiji (Obrenovac, Lazarevac, Mladenovac), nekoliko manjih urbanih centara, pa sve do velikog broja seoskih i poluurbanih naselja, grad Beograd kao metropolu i deo regiona odlikuje velika raznolikost. S obzirom na to da u Beogradu postoje opštine u kojima je izražena poljoprivredna proizvodnja, tri opštine su se izdvojile primenom OECD klasifikacija ruralnosti (OECD definicija ruralnosti: ruralna naselja su ona sa gustinom naseljenosti ispod 150 stanovnika/km2). Po toj klasifikaciji, opštine Barajevo, Sopot i Surčin u Beogradu podvedene su pod ruralne oblasti 96,4% domaćinstava ima televizor, mobilni telefon ima 97,7 stanovništva, pristup internetu od kuće 89,7% domaćinstava. Personalni računar ima 85,4% domaćinstava.
Pokazatelji razvoja poljoprivrede
Poljoprivredno zemljište: Prema podacima Statističkog godišnjaka Republike Srbije u 2020. godini na teritoriji grada Beograda nalazi se ukupno 156438 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, što čini 48% ukupne teritorije grada Beograda. Od ukupne površine korišćenog poljoprivrednog zemljišta obradivo poljoprivredno zemljište - oranice i bašte obuhvataju 124.243 hektara ili 79%, voćnjaci, vinogradi, rasadnici i ostali stalni zasadi obuhvataju 17.176 hektara ili 11% i livade i pašnjaci obuhvataju 13.337 hektara ili 9%. Strukturu obradivih površina na teritoriji Beograda čine: oranice i bašte sa 79%, voćnjaci i vinogradi sa 11% i livade i pašnjaci sa 9% ukupnih obradivih površina. Beogradski region se sastoji od 17 opština, one se međusobno razlikuju po površini poljoprivrednog zemljišta koju zauzimaju, ali i po strukturi. Najveću površinu korišćenog poljoprivrednog zemljišta zauzima Obrenovac sa 22.940 hektara prema podacima popisa poljoprivrede iz 2012. godine. U Beogradu postoje opštine koje su geografski locirane u centru grada kao što su Vračar, Stari grad i Savski venac i kao takve ne zauzimaju poljoprivredne površine. Najviše obradivih poljoprivrednih površina ima u Obrenovcu, a zatim na Paliluli, u Mladenovcu i Lazarevcu. Oranice i bašte su najviše zastupljene u opštini Palilula, dok se u Grockoj stanovništvo najviše bavi uzgajanjem raznih vrsta voća. Pašnjaci, kao vrsta neobradivog zemljišta pogodnog za razvoj stočarstva dominiraju u opštini Čukarica. Republika Srbija je u 2020. godini raspolagala sa 3.504.290 hektara korišćenog poljoprivrednog zemljišta, pri čemu se 4,29% nalazilo u Beogradskom regionu. Posmatrajući trogodišnji period od 2010. do 2012. godine primećuje se stabilnost u obimu poljoprivrednog zemljišta. Beogradski region nije pokazao znatne oscilacije u ukupnom poljoprivrednom zemljištu Republike Srbije. U 2010. godini Beogradu je pripadalo 4,30% poljoprivredne površine, dok je u 2011. zabeležen neznatan pad od 0,04 procentna poena, pa je Beogradski region zauzimao 4,26% ukupne poljoprivredne površine, da bi u 2017. godini iznosio 4,31%, a u 2018. godini 4,22%. U Beogradskom regionu je u 2020. godini zasejano 124.243 hektara obradive poljoprivredne površine. Žita se seju na najvećem delu površine (83.538 ha ili 67%), zatim sledi krmno bilje (22.040 ha ili 17,7%), industrijsko bilje (12.165 ha ili 9,79%), povrće, bostan i jagode (3.518 ha ili 2,83%), šećerna repa (984 ha ili 0,79%), krompir (986 ha ili 0,79%), mahunarke (492 ha ili 0,40%), cveće (57 ha ili 0,05%), ostali usevi na oranicama i baštama (8 ha ili 0,006%), i ugari (496 ha ili 0,40%). Tokom posmatranog perioda od 2010. do 2020. godine, najveće promene se beleže u uzgajanju živine čiji je broj značajno rastao do 2015. godine. Međutim, taj broj je u 2016. godini u odnosu na 2015. godinu u padu, a u 2017. godini u neznatnom porastu u odnosu na 2016. godinu. U 2018. godini uočava se rapidno smanjenje broja živine u odnosu na 2017. godinu, i to za 326.518. Govedarstvo je najviše zastupljeno u opštini Palilula, dok se uzgajanjem svinja najviše bave stanovnici opštine Obrenovac. Živina se u najvećem broju uzgaja u Mladenovcu. Ukupna poljoprivredna površina se sastoji od obradivog i neobradivog zemljišta. Struktura poljoprivredne površine u Republici Srbiji odgovara strukturi u Beogradskom regionu, pa tako u 2012. godini najveće učešće uzima obradiva površina od oko 84%, dok neobradive površine zauzimaju oko 16% zemljišta. Prosečna veličina poljoprivrednog gazdinstva na teritoriji grada Beograda iznosi 4,6 ha. U Beogradu je zabeleženo postojanje 30.033 poljoprivrednih gazdinstava prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava 2018. godine. Prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine, najveći broj gazdinstava se broji u Obrenovcu, Mladenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedan do dva lica. Područje grada Beograda pripada dvema prirodnim celinama: Panonskoj niziji na severu i brežuljkastim terenima Šumadije na jugu. U geološko-geomorfološkom smislu, na području Grada Beograda prisutne su sledeće osnovne kategorije terena:
- Niskoravničarski tereni fluvijalnog genetskog tipa (aluvijalne zaravni Save, Dunava, Tamiša i Kolubare, i donjih delova njihovih pritoka, aluvijalno-barski tereni, rečno-terasne zaravni i aluvijalno-proluvijalni tereni);
- Eolske i eolsko-akvatične zaravni Srema; - Tereni neogenog pobrđa; - Brdsko-planinski tereni i - Geotehnički tereni, tj. tereni formirani antropogenom delatnošću. Prema intenzitetu obrade mogu se izdvojiti intenzivno i ekstenzivno obrađivane poljoprivredne površine, među kojima se dalje uočavaju posebne specifičnosti u zavisnosti od tipa predela kome pripadaju (lesna zaravan, aluvijalna zaravan, pobrđe i brdsko-planinsko područje). Od značajnih problema koji se odnose na ugrožavanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta mogu se navesti sledeći: - prenamena poljoprivrednog zemljišta (najčešće nekontrolisana) u građevinsko industrijsko zemljište;
- starost i ugroženost nasipa za zaštitu od poplava; nedovoljno razvijeni sistemi za odvodnjavanje i navodnjavanje; - neadekvatna primena pesticida i veštačkih đubriva, kao i korišćenje vode neodgovarajućeg kvaliteta za navodnjavanje. Najplodnija zemljišta nalaze se severno od Save i Dunava, u Panonskoj ravnici i u okolini Obrenovca. Preko 50% ukupnog poljoprivrednog zemljišta nalazi se u opštinama: Obrenovac, Palilula, Mladenovac i Lazarevac, dok poljoprivredne proizvodnje nema u opštinama Stari grad, Savski venac i Vračar. Glavni poljoprivredni proizvodi koji se gaje na teritoriji grada prema podacima iz 2020. godine su žitarice (pšenica, tritikale, raž, ječam, ovas, kukuruz) zasejane na 83.538 ha, stočno krmno bilje zasejano na 22.040 ha, industrijsko bilje (šećerna repa, suncokret, soja, uljana repica) zasejano na 12.165 ha, povrće, bostan i jagode zasejani na 3.518 ha, voće zasađeno na 16.414 ha, grožđe zasađeno na 701 ha i dr. Površine poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda prema katastarskim klasama i kulturama su vrlo heterogene, od čega zavise i proizvodne osobine ovog zemljišta. Najveće učešće prema kategorijama korišćenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini imaju njive (78,34%) koje su istovremeno i najpogodije za davanje u zakup. Ukupna navodnjavana površina je 6.109 ha ili 4.5% od ukupno korišćene površine. Od tog broja 61,1% se navodnjava površinski, 14,7% orošavanjem i 24,2% kap po kap. Na području svih opština koje pripadaju Beogradu navodnjavanje se primenjuje na individualnim poljoprivrednim gazdinstvima za većinu malih sistema za navodnjavanje (uglavnom metodom kapanja i orošavanja) u zatvorenom prostoru (plastenici i staklenici), odakle stiže najveća količina povrća na gradske pijace. Površina zemljišta obuhvaćena sistemom za odvodnjavanje u regionu Beograda je 115.350 ha, pri čemu se oko 65.000 ha odnosi na zemljište koje se koristi za poljoprivrednu proizvodnju. Od ukupne površine obuhvaćene sistemom za odvodnjavanje oko 29% ukupne površine i 43% korišćenog poljoprivrednog zemljišta je stvarno odvodnjavano. Odvodnjavanje zemljišta se može vršiti kanalima za odvodnjavanje ili ispumpavanjem. Ukupna površina teritorije beogradskog regiona je pokrivena kanalima za odvodnjavanje u dužini od 1.060 km u 2013. godini, što je više u odnosu na prethodne dve godine kada su se kanali protezali na 878 km. Na teritoriji grada Beograda je u 2013. godini postojalo 27 crpnih stanica koje su služile za odvodnjavanje. Određeni broj stanica je reverzibilnog karaktera i može se koristiti i za navodnjavanje u sušnim periodima. Hidromelioracioni sistemi na teritoriji Beograda se nalaze u okviru pet melioracionih područja. Prema Operativnom planu za odbranu od poplava Srbije za 2013. godinu, ukupna dužina kanalske mreže na pomenutim područjima iznosi 1.836,4 km. Recipijenti područja, pod nazivom: Beograd Dunav 1, Beograd Dunav 2, Beograd Sava 1, Beograd Sava 2 su Dunav, Tamiš i Sava. Sistemi melioracionog područja Beograd Morava za recipijente, osim Save, imaju i reku Kolubaru, Topčidersku reku, Beljanicu, Turiju, Peštan, Lukavicu i Ljig.
Višegodišnji zasadi: Za Beograd voćarsko-vinogradarska proizvodnja predstavlja značajan sektor poljoprivredne proizvodnje, kao i značajan izvor sirovine za prerađivačku industriju. U svim opštinama Grada Beograda, sa izuzetkom opština Savski venac, Vračar i Stari grad, u kojima ne postoje uslovi za ovu proizvodnju, zastupljena je voćarska proizvodnja. Povoljniji su uslovi u opštinama južno od Save i Dunava, gde ova proizvodnja ima veći intenzitet. U proizvodnji je zastupljeno jabučasto, jezgrasto, koštičavo, jagodičasto voće, kao i grožđe. Kod zasada voća najzastupljenije je koštičavo voće sa 68% od ukupne površine zasada voća. Šljiva je najzastupljenije koštičavo voće po površini zasada, odnosno 30,4% od ukupne površine koštičavog voća, dok višnja učestvuje sa 10,5%. Jabučasto voće učestvuje po zasađenoj površini sa 20% od ukupnih površina pod voćem. Jabuka po zasađenoj površini u okviru grupe jabučastog voća participira sa 80%. Najmanje je zastupljeno jezgrasto voće, odnosno orah i lešnik, koji po površini zasada učestvuju sa svega 5,50%. Značajna je i proizvodnja jagodastog voća, odnosno jagoda, malina i kupina. Na području Beograda 15.032 gazdinstava se bavi voćarstvom. Ukupna površina pod voćem u 2019. godini je 14.476 ha. Od toga na 13.023 ha se primenjuje plantažni način uzgoja, a na 1.453 ha ekstenzivni. Vinogradarstvom se bavi 3.217 gazdinstava na teritoriji grada na ukupnoj površini od 756 ha. Prema Statističkom godišnjaku Beograda za 2021. godinu, jabuke se gaje na 2.476 ha, višnje na 1.204 ha, šljive na 3.483 ha, maline na 786 ha, kruške na 403 ha, breskve na 1.717 ha, kajsije na 2.547 ha, trešnja na 1.469 ha, orasi na 214 ha, lešnici na 604 ha.
Stočni fond: Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (mleko, jaja, med i vuna). Prema podacima publikacije Sekretarijata za upravu - Sektora za statistiku "Beograd u brojkama 2020", na teritoriji grada Beograda je bilo oko 46.107 grla goveda, 143.785 svinja, 69.595 ovaca, 704.841 komada živine, 7.115 koza, i košnica oko 80.113. Proizvodnja kravljeg mleka u 2020. godini je 102.308 litara, što je povećanje za oko 500 litara u odnosu na 2019. godinu, proizvodnja jaja je u 2020. godini 63.132 što je za 600 komada manje u odnosu na 2019. godinu; proizvodnja meda je 476 t, vune je 112 t. Stočarstvo je značajno i kao sirovinska osnova za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je od značaja i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina i opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenih poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, koje utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Govedarstvo (37,13%) je najviše zastupljeno u opštini Palilula, a za njom sledi Obrenovac (18,14%) i Mladenovac (12,46%). Svinjarstvom se najviše bave stanovnici opštine Obrenovac (27,65%) i Palilula (19,04%), dok se ovce najviše gaje u Lazarevcu (24,01%). Gajenje živine je isplativo za stanovnike prigradskih opština što se može videti na osnovu njihove brojnosti. Bilo da se gaji za sopstvene potrebe ili je namenjena za dalju prodaju, živina je najbrojnija u Mladenovcu (28,33%), Surčinu (18,83%) i Obrenovcu (12,22%). Pčelarstvo predstavlja malu, ali izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda EU. Različite vrste meda koje potiču sa geografskog područja Srbije su visokog kvaliteta i u ukupnom ekonomskom obimu poljoprivredne proizvodnje pčelarska proizvodnja učestvuje sa 0,5%. Prema Statističkom godišnjaku Republike Srbije za 2020. godinu, u 2019. godini teritoriji grada Beograda ima ukupno oko 82.000 košnica pčela. Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva grada Beograda se ostvaruje iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva tako reći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu je uvezeno 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva. U strukturi stočnog krmnog bilja u periodu od 2013. godine do 2019. godine dominira proizvodnja kukuruza za silažu, sledi proizvodnja lucerke i deteline. U 2019. godini, proizvodnja kukuruza za silažu je bila 99.086 t, proizvodnja lucerke je bila: 60.394 t, proizvodnja deteline 21.735 t.
Mehanizacija, oprema i objekti: Poljoprivredni proizvođači shvataju da nizak nivo opremljenosti gazdinstava mehanizacijom predstavlja ograničavajući faktor razvoja poljoprivrede. Broj traktora je indikator koji ukazuje na razvijenost poljoprivredne proizvodnje, pre svega zemljoradnje u beogradskim opštinama. Prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava na teritoriji grada Beograda ukupno ima 25.261 vlastitih dvoosovinskih traktora, i 6.557 jednoosovinskih traktora, kombajna 2.953, a prema Popisu poljoprivrede iz 2012. godine, broj priključnih mašina je 74.812. Ukupan broj objekata za smeštaj stoke je 59.146, objekata za smeštaj poljoprivrednih proizvoda na gazdinstvu: koševa za kukuruz je 17.765, ambara je 8.217 i silosa je 193, objekata za smeštaj poljoprivrednih mašina i opreme na gazdinstvu je 13.920, sušara je 231, objekata za silažu na gazdinstvima je 636, hladnjača 192, staklenika 146 i plastenika 4.994. Prema raspoloživim podacima Privredne komore Beograda, mlinska industrija Beograda ima dovoljno kapaciteta za smeštaj i preradu pšenice - silose i podna skladišta ukupnog kapaciteta od 200.000 t na godišnjem nivou. Mlinski kapaciteti na nivou Beograda iznose oko 160.000 t. Otkup pšenice će zavisiti isključivo od finansijske sposobnosti mlinske industrije koja kupuje pšenicu za sopstvene potrebe. Od značajnijih poljoprivrednih preduzeća na teritoriji grada Beograda koja se između ostalog bave proizvodnjom i preradom ratarskih proizvoda ili su njihovi veliki potrošači treba izdvojiti sledeća: Kompanija Al Dahra (ranije PKB Korporacija); Beogradska pekarska industrija; Klas a.d.; Žitoprodukt; Dragan Marković a.d.; Kolubara usluge; Štark; Institut za kukuruz Zemun Polje; Institut za stočarstvo Zemun; "Makovica" a.d. i drugi. Ova poljoprivredna preduzeća i zadruge raspolažu velikim obradivim površinama, mehanizacijom, stručnim kadrom i smeštajnim kapacitetima koji omogućuju adekvatnu organizaciju proizvodnje i postizanje značajnih prinosa u ratarskoj proizvodnji. Prostor za skladištenje stajnjaka uslovljen je tipom stajnjaka, njegovom namenom i količinom. Dnevna količina stajnjaka koji krava proizvede zavisi od načina držanja, kao i ishrane. Stajnjak se pakuje u visine od oko dva metra, gde bi zapremina čvrstog stajnjaka iznosila oko 800 kg/m3. Za razliku od čvrstog stajnjaka, skladištenje tečnog stajnjaka je nešto zahtevnije jer iziskuje jamu izgrađenu od nepropusnog materijala, transport od štale do jame sistemom kanala, nagiba, upotrebom pumpi i cisterni kao i drugom pratećom opremom. Čvrsti i tečni stajnjak se koristi za đubrenje njiva, odnosno poboljšanja strukture zemljišta. Prednost tečnog stajnjaka u odnosu na čvrsti, je i u njegovoj upotrebi za proizvodnju biogasa, što iziskuje dodatne građevine i prateću opremu.
Radna snaga: Broj aktivnih registrovanih poljoprivrednih gazdinstava prema popisu poljoprivrede iz 2012. godine je 33.244, i isto toliko je i nosilaca poljoprivrednih gazdinstava. Menadžeri (nosioci) poljoprivrednih gazdinstava su 4.477 žene, a 28.767 muškarci. Kvalifikacija menadžera (nosilaca poljoprivrednog gazdinstva) odnosno donosilaca odluka na poljoprivrednim gazdinstvima je takva da radno iskustvo iz poljoprivredne prakse ima 18.337. Nepovoljna je starosna struktura na gazdinstvima. Među opštinama koje imaju karakteristike ruralnih područja, najveće učešće starijih od 50 godina imaju gazdinstva u opštinama Sopot i Grocka, a najmlađa populacija registrovana je na gazdinstvima u opštinama Lazarevac, Mladenovac i Obrenovac.
Struktura poljoprivrednih gazdinstava: Prema Anketi o strukturi poljoprivrednih gazdinstava iz 2018. godine, u Beogradu je zabeleženo postojanje 30.033 poljoprivrednih gazdinstava. Pojedinačne podatke o broju gazdinstava po opštinama iz Ankete nemamo. Popisom poljoprivrede 2012. godine u Beogradu je zabeleženo postojanje 33.244 poljoprivrednih gazdinstava, od čega: u Obrenovcu 5.536, Mladenovcu 5.221, Lazarevcu 4.831, Grockoj 4.043, Sopotu 2.708, Barajevu 2.668, Surčinu 2.131, Paliluli 1.705, Voždovcu 1.675, Čukarici 1.326, Zemun 889, Zvezdari 224, Rakovici 202 i Novom Beogradu 85, dok pojedine gradske opštine poput Vračara, Savskog venca i Starog grada nemaju poljoprivrednih gazdinstava na svojoj teritoriji. Od ukupnog broja registrovanih poljoprivrednih gazdinstava porodično poljoprivredno gazdinstvo čini 99,5%, a pravna lica i preduzetnici 0,5%. U tabeli koja sledi dat je prikaz gazdinstava u Beogradu prema broju članova i stalno zaposlenih. Posmatrajući dobijene podatke može se primetiti da dominiraju gazdinstva sa malim brojem članova, odnosno jedno do dva lica. Najviše takvih gazdinstava ima u Obrenovcu, Mladenovcu i Lazarevcu. Slede poljoprivredna gazdinstva koja imaju nešto više članova, od tri do četiri lica. Najviše takvih je u Mladenovcu, a zatim u Obrenovcu, Lazarevcu i Grockoj. Najviše gazdinstava koja broje sedam i više lica ima u Mladenovcu, a slede ih gazdinstva u Paliluli, Obrenovcu i Lazarevcu.
Gazdinstva prema broju članova i stalno zaposlenih na gazdinstvu
Opština |
Ukupno |
1-2 člana |
3-4 |
5-6 članova |
7 i više članova |
Barajevo |
2.688 |
1.947 |
655 |
53 |
3 |
Voždovac |
1.675 |
1.278 |
373 |
21 |
3 |
Vračar |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Grocka |
4.043 |
2.702 |
1.162 |
170 |
9 |
Zvezdara |
224 |
182 |
37 |
4 |
1 |
Zemun |
889 |
652 |
213 |
17 |
7 |
Lazarevac |
4.831 |
3.257 |
1.367 |
196 |
11 |
Mladenovac |
5.221 |
3.195 |
1.724 |
280 |
22 |
Novi Beograd |
85 |
58 |
24 |
3 |
0 |
Obrenovac |
5.536 |
3.699 |
1.614 |
212 |
11 |
Palilula |
1.705 |
1.243 |
381 |
62 |
19 |
Rakovica |
202 |
170 |
25 |
4 |
3 |
Savski venac |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Sopot |
2.708 |
1.966 |
662 |
75 |
5 |
Stari grad |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Surčin |
2.131 |
1.709 |
377 |
36 |
9 |
Čukarica |
1.326 |
1.065 |
230 |
28 |
3 |
Ukupno Beograd |
33.244 |
23.123 |
8.844 |
1.171 |
106 |
Proizvodnja poljoprivrednih proizvoda: Grad Beograd kao razvijen industrijski i trgovački centar, bez obzira što ima relativno velike površine plodnog poljoprivrednog zemljišta i povoljne prirodne uslove za bavljenje poljoprivredom, ima veoma mali procenat stanovništva koje se bavi isključivo poljoprivrednom proizvodnjom. U skladu s tim, kao i pod uticajem opštih političkih i ekonomskih uslova, deo ukupnog društvenog proizvoda koji se ostvaruje iz delatnosti poljoprivrede veoma je mali. Ratarska proizvodnja po svom obimu, strukturi i složenosti predstavlja jedan od najznačajnijih sektora poljoprivredne proizvodnje na nivou grada Beograda koja takođe predstavlja i jedan od najvažnijih faktora prehrambene stabilnosti i sigurnosti grada. Na teritoriji grada postoje odgovarajući uslovi za organizovanje ratarske proizvodnje pogotovu u opštinama koje se nalaze severno od Save i Dunava, gde su parcele znatno veće u odnosu na parcele opština koje se nalaze južno od ovih reka, gde je teren više brežuljkast i pogodniji za voćarsku proizvodnju. Međutim, celokupnu ratarsku proizvodnju karakteriše nedostatak sredstava za finansiranje tekuće proizvodnje i sve veće smanjenje raspoloživih obradivih površina usled nekontrolisane promene namene poljoprivrednog zemljišta. Od ukupno 124.243 ha pod oranicama i baštama, u 2020. godini na teritoriji grada Beograda ratarska proizvodnja se odvijala na 120.205 ha, odnosno na 96,75% površina. Od ratarskih kultura dominiraju površine pod žitaricama sa 69,5%, zatim površine pod stočnim krmnim biljem sa 18,33%, a najmanje oraničnih površina se nalazi pod mahunarkama, svega 0,41%. Od žitarica najviše je površina pod kukuruzom 40.740 ha i pšenicom 27.718 ha. Od povrtnog bilja u 2020. godini paprika zauzima 406 ha, paradajz 784 ha, kupus i kelj 506 ha, jagode na 983 ha. Od industrijskog bilja u 2020. godini, najveće površine su pod sojom 8.904 ha, šećernom repom 984 ha i suncokretom 2.330 ha. Trenutno na teritoriji Beograda mali broj proizvođača (individualnih gazdinstava i preduzeća) ima sertifikovanu organsku proizvodnju, i to uglavnom u oblasti ratarstva, povrtarstva, voćarstva, kao i prerade voća. Imajući u vidu visok rast inostrane tražnje za organskim proizvodima, blizinu, veličinu i potencijal tržišta Beograda, više cene ovih proizvoda u odnosu na proizvode hemijski tretirane, kao i veoma povoljne ekološke uslove za organsku proizvodnju u pojedinim opštinama grada (pre svega Sopot i Barajevo), jedan od načina razvijanja konkurentnosti celokupnog poljoprivrednog sektora Beograda jeste veća orijentacija proizvođača na organsku proizvodnju. Prema podacima publikacije Sekretarijata za upravu - Sektora za statistiku "Beograd u brojkama 2020", proizvodnja kravljeg mleka u 2020. godini je 102.308 litara, što je povećanje za oko 500 litara u odnosu na 2019. godinu, proizvodnja jaja je u 2020. godini 63.132 što je za 600 komada manje u odnosu na 2019. godinu; proizvodnja meda je 476 t, a vune 112 t. Isti izvor navodi da na teritoriji grada Beograda u 2020. godini ima 80.113 košnica. Najveći deo društvenog proizvoda poljoprivrede i ribarstva Grada Beograda se ostvaruje iz privatne svojine, koja ima sve veći značaj za formiranje društvenog proizvoda poljoprivrede. Akvakultura se obavlja u pastrmskim i šaranskim ribnjacima. Pastrmski ribnjaci su locirani u brdsko planinskim krajevima, a šaranski u ravničarskim. Potencijal povećanja proizvodnje pastrmki je ograničen resursima čistih vodenih tokova, dok je potencijal za razvoj šaranskog ribarstva tako reći neograničen. U 2012. godini je proizvedeno 7,66 hiljada tona ribe u objektima za akvakulturu. U tom periodu je uvezeno 32.757 tona, dok je izvezeno 562 tone proizvoda ribarstva.
Zemljoradničke zadruge i udruženja poljoprivrednika: Prema podacima Zadružnog saveza Beograda na teritoriji grada Beograda registrovano je pedeset šest (56) zemljoradničkih zadruga i jedan zadružni savez. Od ovog ukupnog broja registrovanih zadruga aktivnih je trideset jedna (31) zadruga i jedan zadružni savez. Pet (5) zadruga je u stečaju. Dvadeset zadruga je neaktivno ili je u blokadi. Svaka od ovih zadruga broji najmanje stotinu zadrugara. Ukupan broj kooperanata sa kojim zadruge na teritoriji grada Beograda sarađuju je preko 4.500 koperanata. Osnovne delatnosti zadruga su: stočarstvo, voćarstvo, povrtarstvo, ratarstvo, pčelarstvo kao i otkup i plasman poljoprivrednih proizvoda. Zadruge se sreću sa sledećim problemima: - nerešeno pitanje vlasničkih odnosa nad imovinom u zadrugama (nerešeni vlasnički odnosi predstavljaju veliku prepreku za uspešnije poslovanje zadruga); nepoštovanje zadružnih principa i zadružnih vrednosti u radu zadruga (poslovanje zadruga po zadružnim principima je obaveza propisana od strane Međunarodnog zadružnog saveza i Zakona o zadrugama); nepostojanje zadružne revizije (Zadružna revizija je propisana zakonom i odnosi se na kontrolu primene zadružnih principa u poslovanju zadruge, kao i kontrolu poslovanja zadruge uopšte. Ta zakonska odredba se ne poštuje, a uz to i ne postoje licencirani zadružni revizori); otežan pristup zadruga tržištu kapitala (bankarski krediti za finansiranje poljoprivredne proizvodnje i investicije u poljoprivredi su krajnje nepovoljni); nedovoljna obuhvaćenost zadruga merama agrarne politike Srbije (zadruge su mali korisnici sredstava agrarnog budžeta); finansijska iscrpljenost i nelikvidnost zadruga (hronična nestašica sopstvenih obrtnih sredstava za nabavku repromaterijala i zasnivanje polj. proizvodnje); smanjenje obima prometa roba i usluga u zadrugama (značajan promet poljoprivrednih proizvoda preko 30%, pre svega voća i povrća i žive stoke obavlja se preko nakupaca u tzv. sivoj zoni i predstavlja krajnje nelojalnu konkurenciju zadrugama u poslovima koji su njihova osnovna delatnost). Takođe, prisutna je dalja devastacija zadružne imovine kroz primenu osporenih odredbi Zakona o stečaju. Novim zakonom o zadrugama koji je stupio na snagu 7. januara 2016. godine, država i Grad stimulišu formiranje zadruga, omogućena je lakša registracija zadruga i omogućeno je bolje poslovanje zadruga.
Transfer znanja i informacija: Transfer znanja u oblasti poljoprivrede sprovodi se kroz sistem formalnog obrazovanja svih nivoa (od srednjeg obrazovanja do doktorskih studija), putem različitih vrsta obuka organizovanih od strane obrazovnih i istraživačkih ustanova i organizacija, Poljoprivredne savetodavne stručne službe (u daljem tekstu: PSSS-a), privatnih privrednih društava, projektnih jedinica, medija itd. Savetodavni sistem u poljoprivredi obuhvata 36 PSSS: 23 na području uže Srbije, čiji rad je pod monitoringom Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine (u daljem tekstu: MPZŽS) i 12 PSSS i Enološka stanica čiji rad je pod monitoringom Pokrajinskog sekretarijata za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo. Za transfer znanja i pružanje podrške poljoprivrednim proizvođačima na teritoriji grada Beograda zadužena je Poljoprivredna savetodavna i stručna služba Mladenovac, d.o.o. sa šest zaposlenih poljoprivrednih inženjera. Teritorijalno PSSS Mladenovac pokriva teritorije opština: Mladenovac, Sopot, Lazarevac, Barajevo, Voždovac, Čukarica i Rakovica. Institut za primenu nauke u poljoprivredi (IPN) Beograd takođe obavlja veliki broj delatnosti u cilju podizanja nivoa znanja poljoprivrednih savetodavaca i poljoprivrednih proizvođača i primene naučnih dostignuća u poljoprivrednoj proizvodnji i razvoju sela. IPN prati aktivnosti i vrši koordinaciju rada Poljoprivredne savetodavne i stručne službe Srbije. Organizovani transfer znanja preko PSSS i IPN stiže do relativno malog broja korisnika. Korisnici često informacije prihvataju sa rezervom i retko se usuđuju da investiraju sopstvena sredstva u sticanje novih znanja i veština. Mogućnosti koje pružaju privatno-javna partnerstva u domenu kreiranja i transferu znanja i tehnologija, kao i većeg uključivanja drugih aktera (zadruga, privatnih konsultantskih privrednih subjekata i agencija, nevladinog sektora i drugih) nisu dovoljno iskorišćene. Poslednjih nekoliko godina, Sekretarijat za privredu Grada Beograda, za poljoprivrednike sa teritorije grada, organizuje stručne obuke iz oblasti pčelarstva i organske proizvodnje, a u 2020. godine, je, pored pomenutih obuka, organizovana i realizovana obuka i iz oblasti voćarstva. Sekretarijat za privredu ima u planu da i narednih godina organizuje i realizuje stručne obuke iz različitih oblasti poljoprivrede, kao vid pomoći poljoprivrednim proizvođačima, koji će stečena znanja implementirati u svoj proces poljoprivredne proizvodnje.
TABELARNI PRIKAZ PLANIRANIH MERA I FINANSIJSKIH SREDSTAVA
Tabela 1. Mere direktnih plaćanja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 2. Mere kreditne podrške
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 3. Mere ruralnog razvoja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku (%) (npr. 30%, 50%, 80%) |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
Prenete obaveze |
1 |
Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava |
101 |
240.000.000,00 |
80 |
1.550.000,00 |
0,00 |
|
|
UKUPNO |
|
240.000.000,00 |
|
|
||
Tabela 4. Posebni podsticaji
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
1 |
Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju |
402 |
31.900.000,00 |
0,00 |
100 |
0,00 |
0,00 |
|
UKUPNO |
|
31.900.000,00 |
|
|
||
Tabela 5. Mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, mera kreditne podrške, mera ruralnog razvoja i posebnih podsticaja
Redni broj |
Naziv mere |
Šifra mere |
Planirani budžet za tekuću godinu bez prenetih obaveza (u RSD) |
Iznos podsticaja po jedinici mere (apsolutni iznos u RSD) |
Iznos podsticaja po korisniku |
Maksimalni iznos podrške po korisniku (ako je definisan) (RSD) |
Prenete obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
UKUPNO |
|
|
|
|
||
Tabela 6. Tabelarni prikaz planiranih finansijskih sredstava
Budžet |
Vrednost u RSD |
Ukupan iznos sredstava iz budžeta AP/JLS planiranih za realizaciju Programa podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (bez prenetih obaveza) |
271.900.000,00 |
Planirana sredstva za direktna plaćanja |
0,00 |
Planirana sredstva za kreditnu podršku |
0,00 |
Planirana sredstva za podsticaje merama ruralnog razvoja |
240.000.000,00 |
Planirana sredstva za posebne podsticaje |
31.900.000,00 |
Planirana sredstva za mere koje nisu predviđene u okviru mera direktnih plaćanja, kreditne podrške i u okviru mera ruralnog razvoja |
0,00 |
Prenete obaveze |
0,00 |
Ciljna grupa i značaj promene koja se očekuje za korisnike: Ciljna grupa su registrovani poljoprivredni proizvođači sa teritorije grada Beograda koji imaju formirane zasade voća ali ne raspolažu protivgradnom mrežom i sistemom za navodnjavanje, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave biljnom proizvodnjom u zatvorenom ili otvorenom prostoru, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave proizvodnjom meda i proizvoda od meda, registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave stočarstvom u cilju povećanja proizvodnje mleka i mesa, bolje snabdevenosti tržišta grada Beograda mesom, mlekom i mlečnim proizvodima, unapređenje genetskog potencijala, ukrupnjavanje stada kao i povećanje broja grla specijalizovanih rasa goveda, koza i ovaca kao i registrovani poljoprivredni proizvođači koji se bave ratarskom proizvodnjom, a koji ispunjavaju uslove za nabavku novih traktora i priključnih mašina, u cilju jačanja konkurentnosti poljoprivrednih gazdinstava i modernizacije zastarele poljoprivredne mehanizacije. Nakon realizovanja mera očekuje se značajno povećanje prinosa kako kvantitativno, tako i kvalitativno, koji će korisniku omogućiti uvećan i redovan izvor prihoda, omogućiće širenje postojećih kapaciteta, modernizaciju proizvodnje, konkurentnost, jačanje ruralne ekonomije.
Informisanje korisnika o mogućnostima koje pruža Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja: Informisanje korisnika o mogućnostima koje program pruža će se vršiti emitovanjem polučasovnih specijalizovanih emisijama iz oblasti poljoprivrede, prezentacijom programa elektronskim i štampanim sredstvima javnog informisanja kao i putem interneta, odnosno na zvaničnom sajtu Grada Beograda i društvenim mrežama. Emisijama, vestima i reportažama, vršiće se najava aktivnosti u vezi sa programom mera kao i prezentacija postignutih rezultata. Planirane su tribine za poljoprivredne proizvođača, koje će se održati u prostorijama gradskih opština koje imaju na svom području značajnu poljoprivrednu proizvodnju i poljoprivredna gazdinstva koja čine ciljnu grupu za realizaciju mera. Takođe, redovno će biti obaveštavane poljoprivredne stručne službe i predstavnici opštinskih uprava o pripremi i realizaciji programa mera u cilju informisanja poljoprivrednika.
Monitoring i evaluacija: Nadzor realizacije programa mera će vršiti predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu i članovi Komisija za utvrđivanje ispunjenosti uslova i dodelu podsticajnih sredstava. Nadzor i evaluacija će se vršiti neposrednim uvidom u realizaciju mera iz programa mera na terenu. Monitoring je predviđen tekstom Javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i ugovorom koji sačinjava predstavnik Sekretarijata i korisnik sredstava i odnosi se na mogućnost vršenja kontrole bez prethodne najave u periodu koji se odnosi na vreme u kojem korisnik ne sme da otuđi predmet investicije. Takođe, predmet nadzora je i funkcionalnost predmetne investicije. Evaluacija je takođe predviđena tekstom Javnog poziva za dodelu podsticajnih sredstava kao i pomenutim ugovorom i odnosi se na obavezu korisnika sredstava da na zahtev davaoca sredstava dostavi Sekretarijatu podatke o vrsti kulture i sorte koje će se gajiti, ostvaren prinos i prihod koji se ostvaruje po jedinici površine kao i obim plasmana ostvarene proizvodnje na tržištu.
2.1. Naziv i šifra mere: 101 Investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava
2.1.1. Obrazloženje: Tehničko-tehnološka opremljenost poljoprivrednog sektora zahteva značajnije investicije u modernizaciju proizvodnje poljoprivrednih gazdinstava registrovanih na teritoriji grada Beograda, kao i opremu, tehnologiju i jačanje proizvodnog lanca. U skladu sa Strategijom Grada Beograda 2016-2021. godine i Akcionim planom koji je sastavni deo ove strategije, najveći deo planiranih budžetskih sredstava je upravo namenjen rastu konkurentnosti. Relativno male površine kojima raspolažu gazdinstva uslovljavaju intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja obezbeđuje visok prihod po jedinici površine. Gazdinstva koja se bave proizvodnjom ratarskih useva, povrća, voća, pčelarskih i drugih proizvoda, gazdinstva koja se bave stočarstvom, karakteriše specijalizovana proizvodnja a ključni problem ovog sektora je nedostatak sredstava za zasnivanje intenzivne proizvodnje u zaštićenim uslovima, nedostatak sredstava za kupovinu pčelarske opreme koja će olakšati proizvodnju meda i drugih pčelinjih proizvoda, sredstava za obnovu zastarele poljoprivredne mehanizacije i kupovinu nove, za nabavku kvalitetnih grla stoke. Proizvodnja meda i pčelinjih proizvoda ne zahteva veliku površinu poljoprivrednog zemljišta, ali zahteva i visok nivo znanja pa je ovde neophodna edukacija. Mera investicije u materijalna sredstva poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti.
2.1.2. Ciljevi mere: Mera investicije u fizičku imovinu poljoprivrednih gazdinstava podržava mala i srednja poljoprivredna gazdinstva u cilju unapređenja procesa proizvodnje, produktivnosti, konkurentnosti kao i tehnološkog osposobljavanja gazdinstava u skladu sa EU standardima, a sve radi postizanja veće ekonomske efikasnosti, veće orijentisanosti ka tržištu i dugoročne održivosti. Sektor - Mleko i Sektor - Meso. Zavisno od prirodnih uslova, strukture korišćenja poljoprivrednih površina, ekonomske situacije i strukture stanovništva, i ostalih faktora koji utiču na razvoj stočarstva, u pojedinim opštinama su u manjoj ili većoj meri razvijene pojedine linije stočarske proizvodnje. Stočarska proizvodnja na teritoriji grada Beograda ima veliki značaj, koji se ogleda pre svega kroz proizvodnju i izvoz stočarskih proizvoda koji služe za ishranu stanovništva (meso, mleko, jaja, med i vune). Stočarstvo je značajan izvor sirovina za prehrambenu industriju. Razvoj stočarstva je veoma bitan i za razvoj pratećih industrija - proizvodnje stočne hrane, industrije mašina, opreme za poljoprivrednu proizvodnju i sl. Ključni problem ovog sektora ogleda se u konstantnom smanjenju broja grla stoke, kao i smanjenju količine proizvedenog i otkupljenog mleka i mesa, kao i zastarelost poljoprivredne mehanizacije koja se koristi u stočarstvu. Sektor - Voće, grožđe, povrće (uključujući pečurke) i cveće. - Iako ova gazdinstva karakteriše specijalizovana proizvodnja, ključni problem ovog sektora je usitnjenost poseda, nedovoljna edukacija i nedovoljna primena savremene tehnologije proizvodnje, zastarelost mehanizacije. Prosečna površina poljoprivrednog zemljišta kojim raspolaže poljoprivredno gazdinstvo na teritoriji grada Beograda iznosi oko 4,5 ha. Visoki troškovi proizvodnje i nemogućnost uticaja na cene poljoprivrednih proizvoda, dovode do niskog nivoa profita, a samim tim i do nemogućnosti investiranja u nove kapacitete. Nizak stepen obrazovanja i stručne osposobljenosti stvara poteškoće kada je reč o pravilnoj upotrebi savremene opreme i korišćenju inputa, primeni savremenih metoda u proizvodnji povrća i voća u zaštićenim uslovima kao i načina navodnjavanja. Na teritoriji grada relativno mali broj gazdinstava se bavi proizvodnjom cveća i to pre svega u zaštićenom prostoru. To su uglavnom usko specijalizovana gazdinstva koja su dobro organizovana i sarađuju međusobno po pitanju zajedničke nabavke inputa proizvodnje i plasmana proizvoda. Sektor - Pčelarstvo - Pčelarstvo predstavlja izuzetno atraktivnu poljoprivrednu delatnost, koja poslednjih godina počinje da se tržišno usmerava u pravcu prihvatanja uslova i standarda Evropske unije. Med sa geografskog područja Srbije se ističe kvalitetom i tražen je na tržištu zemalja Evropske unije. Pčelarstvo može biti dopunska delatnost na poljoprivrednom gazdinstvu jer ne zahteva veliku površinu i velika ulaganja. Takođe, uz značajna ulaganja može biti profitabilna osnovna delatnost. Prosečan prinos meda po košnici u prethodnim godinama u uslovima obilnih padavina se znatno smanjio. Gazdinstvo sa 100 košnica može da obezbedi egzistenciju za višečlanu porodicu. Problem je nestandardan kvalitet meda i nepostojanje velikih kupaca kao i nizak nivo znanja u vezi sa novim tehnologijama proizvodnje i prerade meda i proizvoda od meda. Sektor - Ostali usevi (žitarice, industrijsko, aromatično i začinsko bilje, i dr.) - ratarska proizvodnja, kao bazična poljoprivredna proizvodnja, prestavlja izuzetno značajnu oblast poljoprivredne proizvodnje. Ona obuhvata, pored gajenja biljaka koje se koriste za ishranu ljudi, i gajenje biljaka od kojih se proizvodi stočna hrana, ali i gajenje biljaka za industrijsku preradu. Najveći problemi ovog sektora su usitnjenost parcela, i zastarelost mehanizacije kojom se ova proizvodnja obavlja. Cilj je modernizacija mehanizacije, i podizanje tehničkih uslova za proizvodnju na viši nivo, i jačanje proizvodnog lanca.
2.1.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Komplementarnost mera koje realizuje Sekretarijat za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda sa merama definisanim NNPP Republike Srbije je u sledećim sektorima: 1. U Sektoru mleko; 2. U Sektoru meso; 3. U Sektoru voće, grožđe, povrće (uključujući pečurke) i cveće; 4. U Sektoru ostalih useva (žitarica, industrijskog, aromatičnog, začinskog bilja, i dr.); 5. U Sektoru pčelarstva. Moguće dvostruko finansiranje ća se sprečavati potpisivanjem izjave od strane korisnika podsticajnih sredstava, čime će garantovati punom moralnom, materijalnom i krivičnom odgovornošću da ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu. Sekretarijat za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda nema mogućnost provere dvostrukog finansiranja istih zahteva korisnika.
2.1.4. Krajnji korisnici: Krajnji korisnici su fizička lica - nosioci registrovanih komercijalnih poljoprivrednih gazdinstava sa teritorije grada Beograda.
2.1.5. Ekonomska održivost: Podnosilac zahteva za sredstva nije u obavezi da dokaže ekonomsku održivost ulaganja kroz određenu formu biznis plana ili projekta.
2.1.6. Opšti kriterijumi za korisnike: Da podnosilac zahteva ima prebivalište na teritoriji grada Beograda; - da je podnosilac zahteva fizičko lice - nosilac registrovanog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva na teritoriji grada Beograda; - da se katastarske parcele gazdinstva na kojima se postavlja oprema/drže grla stoke/ obavlja poljoprivredna proizvodnja nalaze na teritoriji grada Beograda; - da nosilac zahteva ne koristi bespovratna podsticajna sredstva od strane drugih budžetskih korisnika za istu namenu.; - da podnosilac prijave i dobavljač ne predstavljaju povezana lica; - da se nabavka grla, opreme, priključnih mašina i traktora izvrši nakon objavljivanja javnih poziva; - da ima u vlasništvu, ili zakupu najmanje 0,50 ha poljoprivrednog zemljišta na teritoriji grada Beograda;
2.1.7. Specifični kriterijumi: U Sektoru mleka podnosioci prijava treba da ispune sledeće kriterijume: 1) u slučaju nabavke grla stoke, sva grla stoke moraju biti iste rase; 2) u slučaju nabavke opreme, novih priključnih mašina i traktora, poljoprivredno gazdinstvo mora u svom vlasništvu da ima od jedne do 29 mlečnih krava na kraju investicije; U Sektoru mesa podnosioci prijava treba da ispune sledeće kriterijume: 1) u slučaju nabavke grla stoke, sva grla stoke moraju biti iste rase; 2) u slučaju nabavke opreme, novih priključnih mašina i traktora, poljoprivredno gazdinstvo mora u svom vlasništvu da ima da ima do 29 grla goveda i/ili 199 grla ovaca i /ili koza i/ili 29 grla krmača i/ili 199 tovnih svinja i/ili 999 ćuraka i/ ili 299 gusaka i/ili 4.999 brojlera na kraju investicije; U sektoru voće, podnosioci prijava treba da ispune sledeći kriterijum: 1) u slučaju nabavke opreme, novih priključnih mašina i traktora imaju investiciju manje vrednosti od 5.899.882,00 dinara; U Sektoru vinogradarstva, podnosioci prijava treba da ispune sledeći kriterijum: 1) u slučaju nabavke opreme, novih poljoprivrednih priključnih mašina i traktora - poljoprivredna gazdinstva moraju biti registrovana u Vinogradarskom registru u skladu sa zakonom o vinu ("Službeni glasnik RS", br. 41/09 i 93/12) sa najviše 1,99 ha na kraju investicije; U Sektoru povrća podnosioci prijava treba da ispune sledeći kriterijum: 1) u slučaju nabavke opreme, novih poljoprivrednih priključnih mašina i traktora - imaju investiciju manje vrednosti od 5.899.882,00 dinara; U Sektoru žitarica i industrijskih useva, podnosioci prijava treba da ispune sledeće kriterijume: 1) da imaju do 49 ha zemljišta pod žitaricama i industrijskim usevima; 2) da imaju do 1,99 ha zemljišta pod hmeljom; U Sektoru pčelarstva, podnosioci prijave treba da ispune sledeći kriterijum: 1) da na registrovanom pčelinjaku ima najmanje pet košnica.
2.1.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
101.1.1 |
Nabavka kvalitetnih priplodnih grla mlečnih rasa: goveda, ovaca i koza |
101.1.3 |
Oprema za mužu, hlađenje i čuvanje mleka na farmi, uključujući sve elemente, materijale i instalacije |
101.1.5 |
Mašine i oprema za pripremu stočne hrane, za hranjenje i napajanje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu stočnu hranu; |
101.1.9 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.1.10 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.1.11 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.1.12 |
Mašine za setvu |
101.1.13 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.1.14 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.1.15 |
Mašine za transport |
101.2.1 |
Nabavku kvalitetnih priplodnih grla goveda, ovaca, koza i svinja koje se koriste za proizvodnju mesa |
101.2.5 |
Mašine i oprema za skladištenje i pripremu stočne hrane, za hranjenje i pojenje životinja (mlinovi i blenderi/mešalice za pripremu stočne hrane; oprema i dozatori za koncentrovanu stočnu hranu; ekstraktori; transporteri; miks prikolice i dozatori za kabastu st |
101.2.10 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.2.11 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.2.12 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.2.13 |
Mašine za setvu |
101.2.14 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.2.15 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.2.16 |
Mašine za transport |
101.4.2 |
Podizanje i opremanje plastenika za proizvodnju povrća, voća, cveća i rasadničku proizvodnju |
101.4.3 |
Podizanje, nabavka i opremanje sistema protivgradne zaštite u voćnjacima i višegodišnjim zasadima |
101.4.4 |
Podizanje/nabavka žičanih ograda oko višegodišnjih zasada |
101.4.8 |
Nabavka opreme i uređaja za setvu, sadnju i mulčiranje (sa folijom) |
101.4.14 |
Nabavka opreme - linija za berbu, sortiranje i kalibriranje proizvoda |
101.4.16 |
Nabavka opreme za orezivanje, drobljenje, sečenje i uklanjanje ostataka nakon rezidbe voćnih vrsta |
101.4.19 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.4.20 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.4.21 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.4.22 |
Mašine za setvu |
101.4.23 |
Mašine za sadnju |
101.4.24 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.4.25 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.4.26 |
Mašine za transport |
101.4.28 |
Mašine, uređaji i oprema za navodnjavanje useva |
101.5.1 |
Mašine za primarnu obradu zemljišta |
101.5.2 |
Mašine za dopunsku obradu zemljišta |
101.5.3 |
Mašine za đubrenje zemljišta |
101.5.4 |
Mašine za setvu |
101.5.5 |
Mašine za sadnju |
101.5.6 |
Mašine za zaštitu bilja |
101.5.7 |
Mašine za ubiranje odnosno skidanje useva |
101.5.8 |
Mašine za transport |
101.6.2 |
Nabavka opreme za pčelarstvo |
2.1.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/Ne |
Bodovi |
1 |
Bavljenje organskom proizvodnjom |
da |
2 |
2 |
Broj članova registrovanog poljoprivrednog gazdinstva |
da |
3 |
3 |
Godine starosti nosioca poljoprivrednog gazdinstva |
da |
3 |
4 |
Žena nosilac poljoprivrednog gazdinstva |
da |
1 |
5 |
Nosilac poljoprivrednog gazdinstva koji se isključivo bavi poljoprivredom |
da |
3 |
2.1.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za sve investicije iznosi 80% ukupnih prihvatljivih troškova, ali da ne prelazi maksimalni iznos podsticajnih sredstava koji će biti utvrđen javnim pozivima. Minimalni iznosi podsticajnih sredstava zavise od iznosa dostavljenih predračuna, odnosno računa za nabavku predmeta javnih poziva.
2.1.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1 |
Broj gazdinstava koja su modernizovala proizvodnju |
2 |
Broj korisnika podsticajnih sredstava |
3 |
Broj nabavljenih novih priključnih mašina |
4 |
Broj nabavljenih novih traktora |
5 |
Broj nabavljenih novih košnica i opreme za pčelarstvo |
6 |
Broj nabavljenih kvalitetnih grla stoke i opreme za stočarsku proizvodnju |
7 |
Povećanje površina za proizvodnju povrća u zaštićenom prostoru |
8 |
Povećanje površina voćnjaka zaštićenih protivgradnim mrežama |
9 |
Povećanje površina voćnjaka zaštićenih žičanim ogradama |
10 |
Povećanje površina voćnjaka koje se navodnjavaju |
2.1.12. Administrativna procedura: Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave, odnosno Sekretarijata za poljoprivredu Gradske uprave Grada Beograda. Investicije koje će se finansirati u okviru ove mere će biti izabrane u postupku javnih poziva za podnošenje prijava za korišćenje bespovratnih sredstava. Grad Beograd kao jedinica lokalne samouprave svake godine donosi Program podrške za sprovođenje poljoprivredne politike i politike ruralnog razvoja (u daljem tekstu: program mera), objavljuje Javne pozive za podnošenje prijava za dodelu podsticajnih sredstava i sprovodi široku kampanju informisanja. Sekretar Sekretarijata za poljoprivredu formira Komisiju za utvrđivanje ispunjenosti uslova i dodelu podsticajnih sredstava (u daljem tekstu: Komisija) za svaki Javni poziv. Dostavljene prijave će biti administrativno provereni od strane Komisija Sekretarijata za poljoprivredu u smislu kompletnosti, administrativne usaglašenosti i prihvatljivosti. Prijava se podnosi od strane korisnika na obrascima u skladu sa uslovima koji su propisani javnim pozivom. Detaljne administrativne provere se sprovode komisijski pre odobravanja prijava radi utvrđivanja da li je prijava potpuna, podneta na vreme i da li su uslovi za odobravanje prijava ispunjeni. Prijave koje budu dostavljene blagovremeno i u skladu sa uslovima Javnog poziva će biti pregledani po redosledu njihovog pristizanja. Nakon obrade prijava od strane Komisije Sekretarijata za poljoprivredu, biće formirana rang-lista i na predlog Komisije zamenik načelnika Gradske uprave, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu donosi Predlog odluke sa podnosiocima prijava koji ispunjavaju uslove u skladu sa javnim pozivom. Predlog Odluke će biti objavljen na zvaničnoj internet stranici Grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Gradske uprave Grada Beograda. Protiv Predloga odluke podnosilac prijave može uložiti prigovor. Po isteku roka za prigovor na Predlog odluke, zamenik načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu donosi odluku o dodeli podsticajnih sredstava koja će biti objavljena na zvaničnoj internet stranici Grada Beograda, kao i na oglasnoj tabli Gradske uprave Grada Beograda. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o dodeli podsticajnih sredstava, zamenik načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu zaključuje sa korisnikom podsticajnih sredstava ugovor kojim se regulišu međusobna prava i obaveze, nakon čega se vrši isplata podsticajnih sredstava. Sekretarijat za poljoprivredu ima pravo da od dana završetka roka za dostavljanje prijava za dodelu podsticajnih sredstava neposrednim uvidom na terenu izvrši proveru ispunjenosti uslova i obaveza o dodeli podsticajnih sredstava pa do isteka ugovorne obaveze.
2.2. Naziv i šifra mere: 402 Podsticaji za promotivne aktivnosti u poljoprivredi i ruralnom razvoju
2.2.1. Obrazloženje: Ova mera omogućava unapređenje postojećih i kreiranje novih znanja u skladu sa stvarnim potrebama krajnjih korisnika, implementaciju postojećih znanja i transfer znanja međusobnim povezivanjem kreatora znanja i njihovim povezivanjem sa poljoprivrednim proizvođačima. Ova mera takođe utiče jačanje ekonomske moći poljoprivrednik gazdinstava, jer dobijaju mogućnost da kroz sajmove, na kojima uzima učešće i Grad Beograd, predstave sebe i svoju proizvodnju tržištu, što je veoma bitno kod proizvođača koji tek započinju svoj posao. Ovu meru je neophodno sprovoditi i zbog posedovne strukture (veliki broj malih gazdinstava), skromnog znanja i nedostatka dodatnih veština ruralnog stanovništva, niske produktivnosti i niskih prihoda koji se ostvaruju od poljoprivrede. Mere koje je u programu mera predloži Sekretarijat za poljoprivredu nije moguće realizovati bez transfera znanja s obzirom da se radi o oblastima u poljoprivredi koje zahtevaju visok nivo znanja i veština. Planirana su sredstva za obuku za organsku proizvodnju, obuku iz oblasti pčelarstva i obuku iz oblasti voćarstva. Ova mera se naslanja na Strategiju Grada Beograda za period od 2016. do 2021. godine, gde je jedno poglavlje posvećeno poljoprivredi i njenom razvoju na teritoriji grada Beograda. Podsticaji za unapređenje sistema kreiranja i transfera znanja su u direktnoj vezi sa NPPR, jer doprinosi ostvarivanju boljih rezultata u funkcionisanju i jačanju ruralne ekonomije. Planirana su i sredstva za učešće Grada Beograda na poljoprivrednim sajmovima. Prema Anketi o strukturi poljoprivrede iz 2018. godine, broj poljoprivrednih gazdinstava na teritoriji grada Beograda koji koriste računare za vođenje evidencije o gazdinstvu je samo 768. Elektronska pismenost većine poljoprivrednika je prilično mala. Korišćenje interneta u svrhe dobijanja informacija vezanih za Konkurse, javne pozive, obuke, sajmove, i svega onoga čime se Sekretarijat za poljoprivredu bavi, je na veoma niskom nivou. Ovo je još jedan posredan način približavanja poljoprivrednim proizvođačima svega onoga što Sekretarijat za poljoprivredu radi, a tiči se poljoprivrednih proizvođača. Kroz snimanje 12 specijalizovanih polučasovnih emisija, i 5 repriza, poljoprivrednici se moći da se upoznaju iz prve ruke sa svim aktivnostima Sekretarijata za poljoprivredu, i aktuelnostima vezanim za poljoprivredu na teritoriji grada Beograda.
2.2.2. Ciljevi mere: Povećanje dostupnosti i kvaliteta znanja, jačanje ruralne ekonomije, unapređenje socijalne i ekonomske inkluzije malih i srednjih gazdinstava u ruralnim sredinama, održivi razvoj, zaštita resursa, poboljšanje biodiverziteta, smanjenje migracije stanovništva, kao i povećanje dostupnosti tržištu poljoprivrednih proizvoda. Bolja opšta informisanost poljoprivrednika sa teritorije grada Beograda o svim aktivnostima i aktuelnostima vezanim za poljoprivredu. Na ovaj način će poljoprivrednicima biti dostupnije informacije o datumima raspisivanja javnih poziva za dodelu podsticajnih sredstava iz četiri oblasti poljoprivrede: 1. Voćarstva i povrtarstva; 2. Poljoprivredne mehanizacije - za nabavku novih traktor i poljoprivrednih priključnih mašina; 3. Stočarstva; 4. Pčelarstva, uslovima konkurisanja, rokovima predaje dokumentacije. Informacije poput vremena održavanja obuka iz organske proizvodnje, voćarstva i pčelarstva, načinima prijave će biti dostupnije. Vreme održavanja sajmova poljoprivrede, načini prijavljivanja na iste su takođe bitne informacije koje će poljoprivrednici dobiti kroz emitovanje ovih emisija. Na ovaj način će poljoprivrednici biti upoznatiji sa svim aktivnostima Sekretarijata za poljoprivredu, i moći će uz razumevanje uslova i rokova da ostvare svoja prava na podsticajna sredstva koja dodeljuje Sekretarijat, čime se posredno utiče na jačanje ruralne ekonomije.
2.2.3. Veza mere sa nacionalnim programima za ruralni razvoj i poljoprivredu: Podsticaji za unapređenje sistema kreiranja i transfera znanja, kao i učešće na sajmovima poljoprivrede, snimanje i emitovanje polučasovnih specijalizovanih emisija iz oblasti poljoprivrede su u direktnoj vezi sa NPPR, jer doprinosi ostvarivanju boljih rezultata u funkcionisanju i jačanju ruralne ekonomije.
2.2.4. Krajnji korisnici: Poljoprivredni proizvođači koji imaju prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda, kao i svi oni koji koji žele da se upoznaju sa temama iz oblasti poljoprivrede na teritoriji grada Beograda, kao i oni koji žele da se informišu o radu Sekretarijata za poljoprivredu.
2.2.5. Ekonomska održivost: Korisnici nisu u obavezi da dostave plan ekonomske održivosti.
2.2.6. Opšti kriterijumi za korisnike: Za pohađanje obuka i učešće na sajmovima, korisnici moraju imati prebivalište, registrovano poljoprivredno gazdinstvo i zemljište u okviru gazdinstva na teritoriji grada Beograda.
2.2.7. Specifični kriterijumi: Za ovu meru nisu predviđeni specifični kriterijumi.
2.2.8. Lista investicija u okviru mere:
Šifra investicije |
Naziv investicije |
402.1 |
Informativne aktivnosti: sajmovi, izložbe, manifestacije, studijska putovanja |
402.2 |
Stručno osposobljavanje i aktivnosti sticanja veština i pokazne aktivnosti |
2.2.9. Kriterijumi selekcije:
Redni broj |
Tip kriterijuma za izbor |
Da/Ne |
Bodovi |
1 |
Kriterijumi selekcije se ne primenjuju pri realizaciji ove mere s obzirom da nije predviđeno rangiranje potencijalnih korisnika |
ne |
0 |
2.2.10. Intenzitet pomoći: Intenzitet pomoći za investiciju iznosi 100% ukupnih prihvatljivih troškova.
2.2.11. Indikatori/pokazatelji:
Redni broj |
Naziv pokazatelja |
1 |
Ukupan broj poljoprivrednika koji su stekli sertifikat ili potvrdu o pohađanju obuke |
2 |
Ukupan broj održanih edukacija/obuka |
3 |
Ukupan broj poljoprivrednih proizvođača koji su predstavili svoje proizvode na Sajmovima |
4 |
Broj poljoprivrednih proizvođača koji se prijavljuju na javne pozive. |
5 |
Broj poljoprivrednika koji će biti upoznat sa javim pozivima koje raspisuje Sekretarijat (datumi raspisivanja, uslovi, rokovi, trajanje) |
6 |
Broj poljoprivrednika koji će biti informisan o poljoprivrednim sajmovima (učešće, datumi). |
7 |
Broj poljoprivrednika koji će unaprediti svoju opštu informisanost o poljoprivredi na teritoriji grada Beograda. |
2.2.12. Administrativna procedura: 402.1 - Sekretarijat za poljoprivredu planira da se i u 2022. godini predstavi na Sajmu etno hrane i pića, sajmu AGRO BELGRADE 2022, koji se održavaju na Beogradskom sajmu, i na Međunarodnom poljoprivrednom sajmu koji će se održati u Novom Sadu. Na osnovu dobijene saglasnosti na model ugovora Gradskog pravobranilaštva i Zaključka gradonačelnika grada Beograda o davanju saglasnosti Sekretarijatu za poljoprivredu da zaključi Ugovor o zakupu prostora, zamenik načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretar Sekretarijata za poljoprivredu će sa ovlašćenim zastupnicima sajmova zaključiti ugovor o davanju sajamskog prostora u zakup ili o vršenju bilo koje usluge koja je vezana za nastup na navedenoj sajamskoj manifestaciji. Sekretarijat za poljoprivredu će putem specijalizovanih polučasovnih emisija iz oblasti poljoprivrede, tribina, obavestiti zainteresovane poljoprivrednike o datumima održavanja sajmova, kao i načinima za uzimanje učešće na sajmovima. Sekretarijat za poljoprivredu planira u 2022. godini snimanje i emitovanje 12 polučasovnih specijalizovanih emisija u oblasti poljoprivrede. Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave odnosno Sekretarijata za poljoprivredu. Sekretarijat za poljoprivredu će u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama ("Službeni glasnik RS", broj 91/19) i Pravilnikom o bližem uređivanju postupaka javne nabavke organizacionih jedinica Gradske uprave Grada Beograda ("Službeni list Grada Beograda", broj 88/20), sprovesti postupak javne nabavke za usluge snimanja i emitovanja polučasovnih specijalizovanih emisija iz oblasti poljoprivrede. 402.2 - Mera će biti sprovedena od strane organa lokalne samouprave odnosno Sekretarijata za poljoprivredu, a u skladu sa programom mera. Sekretarijat za poljoprivredu će uputiti Pozive na adrese udruženja građana, preduzetnika i pravnih lica za pružanje teorijske i praktične obuke (u oblasti voćarstva, pčelarstva i organske proizvodnje), naučnih i stručnih institucija da dostave ponude za program obuke poljoprivrednika. Dostavljene ponude će biti razmatrane od strane predstavnika Sekretarijata za poljoprivredu. Kriterijumi za izbor najpovoljnije ponude će biti navedeni pozivom. Predstavnici Sekretarijata za poljoprivredu na osnovu kriterijuma utvrđuju najpovoljniju ponudu i daju predlog zameniku načelnika Gradske uprave Grada Beograda, sekretaru Sekretarijata za poljoprivredu koji donosi Odluku o izboru najpovoljnije ponude. Nakon dobijanja saglasnosti gradonačelnika na Odluku o izboru najpovoljnije ponude biće zaključen ugovor sa izabranim izvršiocem kojim se regulišu međusobna prava i obaveze. Sekretarijat za privredu će putem polučasovnih specijalizovanih emisija iz oblasti poljoprivrede, sredstava informisanja, internet stranice, oglasnih tabli koje uređuju gradske opštine i održavanjem tribina, obavestiti zainteresovane poljoprivrednike kada će i u kom roku sprovesti obuku u organizaciji Grada Beograda.
Ovaj program stupa na snagu danom objavljivanja u "Službenom listu Grada Beograda".