PROGRAM SPROVOĐENJA MERA SMANJENJA POPULACIJE ŠTETNIH INSEKATA I ORGANIZAMA MERAMA DEZINSEKCIJE NA JAVNIM POVRŠINAMA NA TERITORIJI GRADA NIŠA ("Sl. list grada Niša", br. 26/2022)

 

I - ZNAČAJ DEZINSEKCIJE

Predstavlja skup preventivnih mera koje se primenjuju u cilju smanjenja populacije štetnih insekata, potencijalnih prenosilaca zaraznih bolesti. Ona podrazumeva uništavanje insekata (komaraca, bubašvaba, bubarusa i mrava) i krpelja, koji nisu samo vektori zaraznih bolesti, već i izazivaju alergijske reakcije prilikom ujeda.

Sprovođenje dezinsekcije ima preventivni karakter.

Program dezinsekcije obuhvata suzbijanje komaraca (larvenih i adultnih formi), krpelja na otvorenim površinama i suzbijanje insekata u zatvorenim prostorijama (poslovne prostorije, predškolski i školski objekti, a koji su u nadležnosti jedinice lokalne samouprave).

Dezinsekcija zahteva stručnost, počev od dobrog poznavanja vrste koja se suzbija (biološki ciklus, broj generacija, mobilnost), preko staništa i izbora preparata i načina primene.

Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ("Službeni glasnik RS", br. 15/16, 68/20 i 136/20) propisano je da je dezinsekcija opšta higijensko - epidemiološka mera koja se sprovodi u naseljenim mestima, na javnim površinama, u objektima pod sanitarnim nadzorom i njihovoj neposrednoj okolini i u drugim objektima u kojima se obavlja društvena, odnosno javna delatnost, a u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.

Grad Niš kao jedinica lokalne samouprave, dužan je da preduzima opšte i posebne mere u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti u skladu sa odredbama Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti.

U okviru preventivnih mera zaštite zdravlja stanovništva od zaraznih bolesti na teritoriji grada Niša realizuje se Program sprovođenja mera smanjenja populacije štetnih insekata i organizama merama dezinsekcije na javnim površinama na teritoriji grada Niša.

Program dezinsekcije obuhvata programsko suzbijanje komaraca (larvenih i adultnih formi), krpelja na otvorenim površinama i suzbijanje insekata u zatvorenim prostorijama (poslovne prostorije, predškolski i školski objekti), i uništenje legla stršljena i osa, koje predstavljaju potencijalnu opasnost za sugrađane.

II - CILJ PROGRAMA

Cilj donošenja programa je preventivno delovanje radi suzbijanja pojave zaraznih bolesti stanovništva smanjenjem populacije insekata kao prenosioca uzročnika zaraznih bolesti.

U cilju sprečavanja i suzbijanja zaraznih bolesti koje se šire posredstvom insekata, donosi se program kojim se definišu lokacije i površine na kojima će se sprovoditi dezinsekcija, vreme sprovođenja, dinamika sprovođenja, obezbeđivanje sredstava i praćenje sprovođenja.

III - OBIM I DINAMIKA DEZINSEKCIJE

Dezinsekcija na teritoriji grada Niša sprovodi se na osnovu Programa sprovođenja mera smanjenja populacije štetnih insekata i organizama merama dezinsekcije na javnim površinama na teritoriji grada Niša pripremljenog na osnovu iskustava iz ranijih godina, monitoringa rasprostranjenosti i brojnosti komaraca i krpelja koji će se realizovati kroz poseban program paralelno sa dezinsekcijom, kao i stručnih uputstava Instituta za javno zdravlje Niš a u skladu sa postojećim zakonskim propisima.

Programom sprovođenja dezinsekcije obuhvaćeno je:

1. Tretman uništavanja krpelja

Sprovodi se na površinama i lokalitetima koji su određeni na osnovu rezultata terenskog istraživanja, odnosno stručne procene, nadzora i kontrole na teritoriji 5 gradskih opština na površini od 140 ha. Na osnovu životnog ciklusa i aktivnosti krpelja period predviđen za suzbijanje krpelja je od marta do novembra, sa minimum 3 tretmana (lokacije kroz tehničku specifikaciju). Ono je uslovljeno dinamikom pojavljivanja krpelja na zelenim površinama. Dinamika sprovođenja mera suzbijanja krpelja povezana je sa uslovima koji utiču na njihovu brojnost, pre svega hidrometeorološki uslovi, razvoj vegetacije, kretanje divljih životinja - pre svega glodara.

Merenje suzbijanja populacije krpelja su u uskoj korelaciji sa ciklusom razvića krpelja - prolećni i jesenji pik, kao i sa boravkom ljudi u prirodi (veće manifestacije u prirodi, praznici, npr. pred Prvi maj, kada je veliki broj ljudi boravi na izletištima - prolećni pik.

Monitoringom krpelja vršiće se praćenje prisustva krpelja na zelenim površinama i eventualno prisustvo uzročnika Lajmske bolesti u populaciji krpelja. Što opravdava sprovođenje redovnih i vanrednih tretmana na određenim površinama tokom cele sezone u periodu od marta do novembra.

2. Larvicidni tretman komaraca

Tretman larvi se vrši na vodenim površinama u priobalju reka, pritoka, potoka, kanala, iskopinama, većih bara u Nišu i okolini (lokacije kroz tehničku specifikaciju) kao i drugim stalnim ili privremenim vodenim površinama koja mogu biti potencijalna staništa za razvoj komaraca na teritoriji niških opština. Monitoring komaraca određivaće dinamiku, obim površina za tretman, način tretmana i vrsta preparata za suzbijanje larvi komaraca.

Za larvicidni tretman predviđen je obim do 1000 ha, i minimum 5 tretmana sa zemlje na otvorenim površinama. U zavisnosti od rezultata monitoringa, vanrednih situacija, naglog povećanja/smanjenja brojnosti larvi komaraca, površine za tretiranje mogu biti menjane, usled većeg vodostaja i bujanja reka, izlivanja ili stvaranja većih plavnih površina. Larvicidni tretman se izvodi kontinuirano od marta do oktobra. Tretmane vršiti tako da je interval između dva uzastopna tretmana između 15-21 dan.

3. Adulticidni tretman komaraca sa zemlje

Tretman odraslih formi komaraca vrši se na javnim površinama teritorije grada Niša na pet opština. Uništavanje odraslih komaraca sprovodi se kontinuirano od marta do oktobra, a u zavisnosti od klimatsko - meteoroloških uslova i duže, u skladu sa monitoringom komaraca.

Tretman adultnih formi komaraca vršiće se uređajima sa zemlje na površini do 7000 ha sa minimum 6 tretmana. Tretmane vršiti tako da je interval između dva uzastopna tretmana između 15-21 dan, i to hladnim zamagljivanjem i termalnim zamagljivanjem u zavisnosti od rezultata monitoringa, klimatskih uslova i infestiranosti lokaliteta.

Tretman uređajima sa zemlje obaviće se na površinama gradskog jezgra, međublokovskog dela, parkova, drvoreda, gradskih grobalja i izletišta kao i na drugim površinama na kojima se uoče povoljni uslovi za formiranje stalnih ili povremenih staništa komaraca (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

3a. Adulticidni tretman komaraca iz aviona

Tretman adultnih formi komaraca primenom iz aviona zavisiće od monitoringa komaraca, vanrednih okolnosti, povećane brojnosti i aktivnosti jedinki, i to na teritoriji grada Niša koje prelaze sanitarno-higijenske uslove za naseljeno mesto.

Tretiranje komaraca iz aviona daje dobre efekte na lokacijama na kojima postoje stalne vodene površine, gusto rastinje, veliki šumski kompleksi, obodni delovi grada duž reka (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

Kao dodatna mera suzbijanja adultnih formi komaraca iz aviona, ukoliko bude neophodno, može se primeniti u zavisnosti od potreba na površini do 8000 ha.

Dezinsekcija se može obavljati kombinovano ili odvojeno, uređajima iz aviona, uređajima sa zemlje, u zavisnosti od obima i karakteristika lokaliteta na kojima je detektovano prisustvo komaraca, a prema prethodno definisanim operativnim planom.

4. Dezinsekcija poslovnih prostorija

Uništavanje insekata (bubašvabe, bubaruse i mravi) u poslovnim prostorijama Grada Niša, na površini od oko 21.300 m2, sprovodiće se u 2 tretmana na godišnjem nivou (proleće i kraj leta). Svaki tretman treba ponoviti još jednom nakon 28 dana, kao i tretmani po pozivu (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

5. Dezinsekcija predškolskih objekata na teritoriji grada na seoskim i prigradskim području vrši se u 27 vrtića na ukupnoj površini od oko 30.803 m2, kao i kuhinju "Mladost" čija je površina 2.492 m2. Dezinsekcija vrtića i kuhinje sprovodi se u 2 tretmana na godišnjem nivou (proleće i kraj leta). Svaki tretman treba ponoviti još jednom nakon 28 dana, kao i tretmani po pozivu (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

6. Dezinsekcija objekata osnovnih škola sa isturenim odeljenjima na seoskim područjima u ukupnoj površini od oko 110.754 m2. Dezinsekcija osnovnih škola sprovodi se u 2 tretmana na godišnjem nivou (proleće i pred početak škole). Svaki tretman treba ponoviti još jednom nakon 28 dana, kao i tretmani po pozivu (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

7. Dezinsekcija objekata srednjih škola u ukupnoj površini od oko 47.833 m2, sprovodi se u 2 tretmana na godišnjem nivou (proleće i pred početak škole). Svaki tretman treba ponoviti još jednom nakon 28 dana, kao i tretmani po pozivu (lokacije kroz specifikaciju usluga).

8. Tretman krpelja u dvorištima objekata predškolskih i školskih ustanova na ukupnoj površini od oko 624.138 m2, sprovodi se u min 3 tretmana na godišnjem nivou (proleće i jesen), kao i po pozivu (lokacije kroz tehničku specifikaciju).

9. Dezinsekcija legla stršljena i osa, kao potencijalno opasnih insekata za sugrađane, na javnim površinama, kao i na javnim površinama posebne namene, isključivo po pozivu (do 8 tretmana).

Ukupno za dezinsekciju:

Red. broj	Objekti gde se vrši dezinsekcija	Br. tretmana	Jedinične površine po 1 tretmanu	Ukupna površina
1.	Tretman uništavanja krpelja	3	140 ha	420 ha
2.	Larvicidni tretman komaraca	5	1000 ha	5000 ha
3.	Adulticidni tretman komaraca sa zemlje	6	1167 ha	7000 ha
3a.	Adulticidni tretman komaraca iz aviona	po potrebi		8000 ha
4.	Dezinsekcija poslovnih prostorija	2x2	21.300 m2	85.200 m2
5.	Dezinsekcija predškolskih objekata na teritoriji grada	2x2	33.295 m2	133.180 m2
6.	Dezinsekcija objekata osnovnih škola	2x2	110.754 m2	443.016 m2
7.	Dezinsekcija objekata srednjih škola	2x2	47.833 m2	191.332 m2
8.	Tretman krpelja u dvorištima objekata predškolskih i školskih ustanova	3	624.138 m2	1.872.414 m2
9.	dezinsekcija legla stršljena i osa	po pozivu	do 8 tretmana	do 8 tretmana

Programom je dat minimalni broj tretmana koji je neophodno sprovesti. A u skladu sa rezultatima monitoringa, kao i mišljenja nadzornog organa koji prati program taj broj tretmana može biti i veći.

IV - MERE ZA REALIZACIJU PROGRAMA

Sprovođenje dezinsekcije - uništavanje krpelja, uništavanje komaraca (larvi i odraslih formi) i uništavanje bubašvaba, bubarusa i mrava, osa i stršljena, obuhvata primenu biocidnih sredstava. O tome koja će vrsta, tip i količina sredstava biti upotrebljena, predlog daje ovlašćena organizacija kojoj budu povereni poslovi dezinsekcije, u skladu sa važećim zakonskim propisima.

Za suzbijanje štetnih insekata koristi se široka paleta biocida koji su testirani i dozvoljeni za upotrebu, a efikasnost im je dokazana. Osnovna svojstva biocida za primenu su:

• brzo početno delovanje

• produženo delovanje

• ekološki prihvatljivi

• ne izazivaju alergijske reakcije

V - FAZE REALIZACIJE PROGRAMA

Sprovođenje dezinsekcije obuhvata dve faze:

I faza - donošenje Programa sprovođenja mera smanjenja populacije štetnih insekata i organizama merama dezinsekcije na javnim površinama na teritoriji grada Niša za 2022. godinu, od strane Gradskog veća Grada Niša i

II faza - izbor organizacije i realizacija Programa od strane ovlašćene organizacije, nadzor i kontrola sprovođenja dezinsekcije koji obuhvata sledeće nivoe nadzora:

- izbor stručnog nadzora od strane ovlašćene zdravstvene ustanove, koja je nadležna za praćenje higijensko - epidemiološke situacije na teritoriji grada i

- od strane nadležnih inspekcijskih službi (sanitarna, veterinarska i poljoprivredna inspekcija).

Grad Niš - Uprava za imovinu i održivi razvoj koordiniraće aktivnosti u cilju uspešnog izvođenja i realizacije Programa. Realizacija dezinsekcije za 2022. godinu odvijaće se u skladu sa Operativno-dinamičkim planom koji je Izvođač u obavezi da dostavi pre početka realizacije Programa.

Sredstva za realizaciju Programa sprovođenja mera smanjenja populacije štetnih insekata i organizama merama dezinsekcije na javnim površinama na teritoriji grada Niša za 2022. godinu obezbeđuju se u budžetu Grada Niša - Budžetskom fondu za zaštitu životne sredine. Programom korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine za 2022. godinu ("Službeni list Grada Niša", br. 23/22), i Godišnjim finansijskim planom prihoda i primanja i rashoda i izdataka Gradske uprave za imovinu i održivi razvoj opredeljuju se sredstva prema bližim namenama i isplaćuju na osnovu ugovora zaključenih u skladu sa zakonom.

Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".