PROGRAMMONITORINGA KOMARACA I KRPELJA NA TERITORIJI GRADA NIŠA("Sl. list grada Niša", br. 26/2022) |
Grad Niš, kao jedinica lokalne samouprave, dužan je da preduzima opšte i posebne mere u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti u skladu sa odredbama Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti.
U okviru preventivnih mera zaštite zdravlja stanovništva od zaraznih bolesti na teritoriji grada Niša realizuje se "Program sprovođenja mera smanjenja populacije štetnih insekata i organizama merama dezinsekcije na javnim površinama na teritoriji grada Niša". Njime je predviđeno suzbijanje komaraca (larvenih i adultnih formi), krpelja i suzbijanje insekata u zatvorenim prostorijama (poslovne prostorije, predškolski i školski objekti), i uništenje legla stršljena i osa, koje predstavljaju potencijalnu opasnost za sugrađane. Kako kompletna dezinsekcija podrazumeva i monitoring insekata i krpelja na kojima se sprovode tretmani dezinsekcije, Uprava za imovinu i održivi razvoj, Odsek za monitoring životne sredine, ove godine realizuje i "Program monitoringa komaraca i krpelja na teritoriji grada Niša".
Monitoring podrazumeva praćenje, procenu i prognozu pojave i dinamike populacija od sticanja uslova za njihovo razviće pa sve do kraja sezone njihove aktivnosti. Monitoringom su obuhvaćene sve opštine grada Niša. Kontrolne tačke monitoringa su lokacije predviđene Programom dezinsekcije. Prati se brojnost populacija pre i nakon tretmana dezinsekcije tj. evaluacija. Monitoringom krpelja predviđeno je i detektovanje prisustva bakterije B. burgdorferi, radi utvrđivanja prisustva izazivača Lajmske bolesti.
Kontrola komaraca i krpelja podrazumeva skup radnji različitih subjekata (monitoring, izvođači mera suzbijanja i stručni nadzor nad sprovođenjem mera suzbijanja) s ciljem smanjenja njihovog broja, uz JLS koja ima ulogu investitora i sastavni je deo kontrole i koordinacije ekipa.
Kompletna dezinsekcija sprovodi se u skladu sa rezultatima i preporukama monitoringa. Sprovođenje monitoringa ima za cilj identifikaciju lokaliteta na kojima su populacije komaraca i krpelja najbrojnije, što omogućuje pravovremenu primenu mera suzbijanja uz minimalne troškove i maksimalnu učinkovitost. Takođe, monitoringom se osigurava pravovremena detekcija potencijalnih vektora bolesti. Podaci dobijeni monitoringom su osnova za planiranje budućih programa dezinsekcije.
Monitoringom se prikupljaju podaci koji se koriste za izradu baze podataka (vrste komaraca, kartiranje potencijalnih i aktivnih legala). Na osnovu stanja na terenu mogu se dati preporuke za sprovođenje mera suzbijanja komaraca, kako JLS, tako i izvođačima tretmana.
Monitoring prati biologiju insekata i krpelja, i počinje od marta do novembra.
III - OBIM I DINAMIKA MONITORINGA KOMARACA
Monitoring i prognoza larvi komaraca je ključna komponenta svakog efikasnog programa kontrole brojnosti komaraca. Kada se oni eliminišu pre nego dostignu stadijum adulta neće predstavljati problem stanovništvu. Monitoring komaraca obuhvata dva monitoringa, monitoring larvi i monitoring adulta.
Pod monitoringom larvi planirano je uzorkovanje i procena brojnosti larvi u skladu sa metodologijom koju preporučuje Svetska zdravstvena organizacija (World Health Organization). Osim brojnosti, određuje se i stadijum razvića u kome se larve nalaze kao i prisustvo lutki.
Mesto/lokalitet uzorkovanja:
Izbor lokaliteta i broja mesta uzorkovanja zavisi od veličine samog grada/opštine. Konkretno, uzorkovanje je planirano na 8 lokacija. To su uglavnom bare, kanali, priobalje i razne stajaće vode. Eventualno mesta u gradu koja su dugo pod vodom, kao sto je česma u parku Čair. U slučaju rečnih površina, većih bara voda se zahvata iz priobalnog dela, gde su uslovi pogodniji za razvoj larvi. A u slučaju kanala, uzorak se zahvata uz ivicu kanala, gde postoji vegetacija.
Spisak lokacija za uzorkovanje:
• Priobalni pojas reke Nišave, leva obala, uzvodno od Konjičog kluba do vikend naselja Ostrovica;
• bara u starom koritu Nišave kod Brzog Broda;
• bare pored reke Nišave, staro korito (kod Medoševca, Ciganski ključ, bare između sela Popovac, Trupale - uzrokovati na jednom mestu);
• Priobalni pojas reke Južne Morave, od uliva reke Nišave u Južnu Moravu do izlaska sa teritorije Gradske opštine Crveni Krst - KO Donja Trnava;
• Batušinačke bare kod naselja Mramor;
• Priobalni pojas reke Nišave, desna obala, od uliva Jelašničke reke (leva pritoka) do mosta Mladosti;
• Priobalni pojas Knezselskog potoka;
• Mikrolokacije u urbanom delu grada koje su od većeg značaja za produkciju komaraca - česma u parku Čair.
Trajanje/broj uzorkovanja:
Uzorkovanje je potrebno izvršiti pre svakog larvicidnog tretmana dezinsekcije, radi utvrđivanja brojnosti populacije, kao i određivanja potrebnog larvicida za dezinsekciju.
Monitoring odraslih formi komaraca
Brojnost odraslih formi komaraca procenjuje se na osnovu monitoringa koji se sprovodi tokom cele sezone aktivnosti komaraca, od aprila do oktobra.
Adulti se hvataju specijalnim klopkama dizajniranim za tu namenu, propisanim od strane nadležnih institucija.
Mesto/lokalitet uzorkovanja:
Klopke se postavljaju na prethodno definisanim kontrolnim tačkama. Lokacije uzorkovanja su prirodna staništa komaraca šume, parkovi, blokovsko zelenilo, izletišta. Zatim se klopke odnose u laboratoriju gde se određuje njihova brojnost. Monitoring adultnih formi je planiran na 9 lokacija.
Spisak lokacija za uzorkovanje:
• park (centralni) u Niškoj Banji ili drvored na šetalištu;
• park Čair;
• Bulevar Nemanjića - park sveti Sava;
• Spomen - park Bubanj;
• dvorište crkve Sv. Pantelejmona;
• park Tvrđava;
• izletište kod spomenika na Čegru;
• naselje Milka Protić;
• izletište kod pešačkog mosta preko Nišave, naspram naselja Brzi Brod.
Trajanje/broj uzorkovanja:
Klopke se postavljaju na određenim lokacijama u večernjim satima i sakupljaju narednog jutra. Tretman određivanja brojnosti komaraca vrši se pre dezinsekcije, radi utvrđivanja brojnosti i nakon izvođenja adulticidnog tretmana, kako bi imali uvid u rezultate dezinsekcije i eventualne dodatne tretmane.
IV - OBIM I DINAMIKA DEZINSEKCIJE KRPELJA
Mesto/lokalitet uzorkovanja:
Programom monitoringa krpelja predviđeno je procena brojnosti i prisustva bakterije Borrelia burgdorferi, izazivača Lajmske bolesti.
Uzorkovanje je planirano na 8 lokacija.
Spisak lokacija za uzorkovanje:
• park ispred hotela "Zelengora";
• Brzi Brod - park oko crkve i fudbalskog terena;
• travnate površine keja reke Nišave na teritoriji Gradske opštine Medijana;
• park Čair;
• Spomen park Bubanj;
• park Tvrđava;
• izletište pored reke Nišave, kod Vrežinskog bazena;
• dvorište Crkve Sv. Pantelejmona.
Trajanje/broj uzorkovanja:
Ispitivanje prisustva i distribucije krpelja, kao i prisustvo bakterije B. burgdorferi započinje zavisno od klimatskih uslova, u rano proleće, kada prosečne dnevne temperature dostignu vrednosti preko 5-7°C.
Uzorkovanje i utvrđivanje brojnosti krpelja vrši se pre i posle tretmana dezinsekcije krpelja (dinamika i broj određena programom dezinsekcije).
Pre dezinsekcije kako bi utvrdili njihovo prisustvo i brojnost, i nakon tretmana kako bi imali uvid u efikasnost tretmana.
Metode uzorkovanja:
Uzorci se sakupljaju metodom flag-čas, živi se transportuju do laboratorije, gde se utvrđuje brojnost i analiza jedinki na eventualno prisustvo bakterije Borrelie. Dobijeni rezultati prisustva bakterije uticaće na dinamiku i broj tretmana dezinsekcije, kao i izbor lokacija tretiranja krpelja prilikom izrade budućih programa.
Sprovođenje monitoringa komaraca i krpelja na teritoriji grada Niša obuhvata dve faze:
I faza - donošenje Programa monitoringa komaraca i krpelja na teritoriji grada Niša od strane Gradskog veća Grada Niša i
II faza - izbor izvođača i realizacija monitoringa komaraca i krpelja na teritoriji grada Niša.
Grad Niš - Uprava za imovinu i održivi razvoj koordiniraće aktivnosti u cilju uspešnog izvođenja i realizacije Programa. Realizacija monitoringa za 2022. godinu odvijaće se u skladu sa Operativno-dinamičkim planom koji je Izvođač u obavezi da dostavi pre početka realizacije Programa.
Sredstva za realizaciju Programa monitoring komaraca i krpelja na teritoriji grada Niša obezbeđuju se u budžetu Grada Niša - Budžetskom fondu za zaštitu životne sredine. Programom korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine za 2022. godinu ("Službeni list Grada Niša", br. 23/22) i Godišnjim finansijskim planom prihoda i primanja i rashoda i izdataka Gradske uprave za imovinu i održivi razvoj opredeljuju se sredstva prema bližim namenama i isplaćuju na osnovu ugovora zaključenih u skladu sa zakonom.
Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".