UREDBAO UTVRĐIVANJU PROSTORNOG PLANA PODRUČJA POSEBNE NAMENE UREĐENJA DELA PRIOBALJA GRADA BEOGRADA - PODRUČJE PRIOBALJA REKE SAVE ZA PROJEKAT "BEOGRAD NA VODI"("Sl. glasnik RS", br. 7/2015 i 48/2022) |
Utvrđuje se Prostorni plan područja posebne namene uređenja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save za projekat "Beograd na vodi" (u daljem tekstu: Prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Prostornim planom utvrđuju se koncepcije razvoja, planska rešenja, režimi i uslovi korišćenja, organizacije, uređenja i zaštite područja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save, na teritoriji grada Beograda i to: na području KO Savski venac, na području KO Novi Beograd i na području KO Stari grad.
Granicom prostornog plana su obuhvaćene prostorne, geomorfološke i administrativne celine koje deli reka Sava, u ukupnoj površini od oko 177,27 ha:
- gradska opština Savski venac, područje na desnoj obali reke Save, prostor između Brankovog mosta, Karađorđeve ulice, Savske ulice, Savskog trga, Bulevara vojvode Mišića, kompleksa Beogradskog sajma i Starog železničkog mosta i to cele kat. parc: 10663/1, 1508/1, 1508/267, 1508/266, 1508/263, 1591, 1508/287, 1508/286, 1506/1, 1605/1, 10738/4, 10780/5, 1508/62, 1508/61, 1508/50, 1508/52, 1538, 1508/39, 1532, 1496/1, 1508/307, 812, 1496/2, 438/1, 1508/138, 1508/140, 1508/147, 1508/149, 1508/148, 1508/146, 1508/92, 1508/74, 1508/197, 836/1, 1508/312, 420, 443, 444/1, 1508/54, 1508/55, 1508/26, 1508/20, 1508/4, 455/2, 449, 448, 422/1, 441, 464/1, 447, 1508/3, 473/6, 444/2, 1508/2, 446, 462/1, 465/1, 470, 445, 465/2, 463/1, 10725/3, 10665/3, 10670/2, 10665/1, 10663/2, 10670/1, 10661/1, 10669, 11121/3, 1508/188, 1508/204, 1508/206, 1508/199, 1577, 1508/176, 1508/40, 1533, 1503, 1502, 1508/98, 1508/119, 1505/1, 473/1, 473/4, 473/5, 462/2, 11122/2, 11122/4, 1592, 1508/256, 1508/259, 1589, 10667, 10668, 10662/1, 10661/2, 10661/3, 1608, 1607/1, 1508/243, 1508/270, 1567, 1508/269, 1508/174, 1508/281, 1508/282, 1508/150, 1508/155, 1508/179, 1508/180, 1508/165, 1508/71, 1508/68, 1508/111, 1508/95, 1508/82, 1508/298, 1540, 1505/2, 1508/133, 1508/132, 1508/305, 813/1, 813/2, 811/2, 1508/48, 1508/66, 1508/65, 1508/67, 1508/25, 1522, 1523, 1508/28, 1508/31, 1508/32, 1508/11, 464/2, 472, 460, 450, 468, 434, 435, 436, 437, 439, 440/1, 428, 429, 7, 10740/6, 10665/2, 11122/3, 1508/238, 10666, 1508/264, 1508/258, 1508/265, 1508/252, 1508/260, 10663/3, 1508/311, 1606, 1508/249, 1508/272, 1508/280, 1508/244, 1570, 1508/198, 1564, 1574, 1508/75, 1508/290, 1508/194, 1508/196, 1508/195, 1508/193, 1508/181, 1508/182, 1508/183, 1508/184, 1508/185, 1508/158, 1508/157, 1508/161, 1508/73, 1508/86, 1508/88, 1508/143, 1508/145, 1508/125, 1508/136, 1508/299, 1508/69, 1508/43, 1508/41, 1508/47, 1508/310, 1508/79, 1508/104, 1508/106, 1508/110, 1508/109, 1508/295, 1546, 1496/3, 1505/3, 1500/2, 1508/36, 1524, 1508/37, 1526, 1508/57, 1508/58, 1508/24, 1508/19, 1508/16, 1508/14, 1508/17, 1508/13, 1508/306, 473/3, 469, 432/1, 421, 442/1, 430, 451/1, 438/2, 425, 424, 1621/1, 1508/234, 1508/251, 1508/291, 1508/284, 1508/271, 1508/273, 1508/274, 1508/275, 1609, 1610/1, 1508/246, 1508/205, 1508/163, 1508/192, 1508/164, 1508/76, 1508/128, 1508/153, 1508/139, 1508/152, 1508/151, 1508/91, 1508/137, 1508/72, 1508/85, 1508/96, 1508/121, 1508/120, 1508/124, 1508/142, 1508/141, 1508/302, 1508/83, 1508/97, 1508/296, 1508/44, 1508/45, 1508/80, 1508/103, 1508/101, 1508/105, 1508/293, 1508/38, 1508/49, 1508/64, 1537, 1508/59, 462/3, 1508/34, 1508/18, 1508/8, 1508/12, 455/1, 433, 431, 426, 427, 11123/3, 10670/3, 10739/4, 1623, 1508/236, 10664, 1508/257, 1508/255, 1590, 10662/2, 1508/253, 1508/254, 1508/261, 1508/262, 1605/2, 1508/288, 1601, 1508/250, 1508/283, 1508/248, 1604, 1508/276, 1508/278, 1508/279, 1508/268, 1508/277, 1508/247, 1508/178, 1508/177, 1508/173, 1508/175, 1508/171, 1508/172, 1508/202, 1508/203, 1575, 1508/170, 1576, 1508/201, 1562, 1508/200, 1508/187, 1508/186, 1508/169, 1573, 1508/166, 1508/168, 1508/167, 1508/308, 1508/189, 1508/289, 1508/190, 1508/191, 1508/156, 1508/162, 1508/160, 1508/154, 1508/159, 1508/89, 1508/93, 1508/127, 1508/90, 1508/126, 1508/77, 1508/87, 1508/78, 1508/122, 1508/123, 1508/144, 1508/292, 1508/134, 1508/135, 1508/84, 1508/94, 1508/114, 1508/115, 1508/116, 1508/117, 1508/118, 1508/301, 1508/70, 1508/112, 1508/113, 1508/131, 1508/130, 1508/297, 1506/2, 1508/107, 1508/108, 1508/46, 1508/102, 1508/294, 1508/42, 1508/81, 1508/129, 1508/99, 1508/100, 1508/309, 1508/63, 1508/51, 1535, 1508/60, 1508/53, 1508/56, 1508/35, 1508/33, 1508/29, 1508/30, 1508/27, 1508/21, 1508/23, 1508/9, 1508/10, 1521, 1508/22, 1508/15, 1508/7, 473/2, 1508/5, 1508/6, 473/7, 1508/303, 452, 440/2, 423 i delovi kat. parc: 10671/7, 10671/9, 11123/1, 11121/1, 11121/2, 10671/3, 3292, 1508/304, 836/2, 811/1, 11108/3, 11122/1, 407, 406, 1, 474, 477, 334, 10741/1, 891/1, 832, 369/1, 1342/1, 837/1, 837/2, 1508/235, 3/2;
- gradska opština Novi Beograd, područje na levoj obali reke Save, između Starog železničkog mosta, Brodarske ulice, Starog savskog mosta, Ulice zemunski put, planiranog produžetka Ulice Vladimira Popovića do Bulevara Mihajla Pupina i planiranog produžetka Bulevara dr Zorana Đinđića do Ulice Milentija Popovića, i to cele kat. parc: 2396, 2395/2, 2392, 2393, 2389/2, 2389/1, 2341/37, 2341/38, 2341/4, 2342/4, 2341/43, 2344/6, 2341/45, 2341/16, 2344/4, 2344/3, 2341/47, 2339/2, 2350/2, 2340/3, 2341/48, 2341/44, 2341/18, 2341/39, 2341/3, 6662/3, 2341/40, 2342/5, 2344/5, 2344/2, 2344/1, 2341/17 i delovi kat. parc: 6628/1, 2390, 6631/1, 6628/2, 2386, 2385, 2375/3, 2375/2, 2359, 2717/4, 2717/2, 2717/1, 2345/1, 2350/1, 6662/4, 6683/2, 2309/15, 2391, 2397, 2398, 2395/1, 2399, 2387, 2826, 6683/1, 2341/42, 2341/19, 2341/5, 2309/18, 2309/17, 2341/46, 2341/41, 2339/3, 2342/2, 2341/20, 2341/23, 2795, 2309/4, 2339/1, 2340/2, 2350/1, 6662/2, 6662/1, 2341/33, 2341/1, 2342/1, 6663, 2829/1, 2828/1, 2309/3, 6643, 6657, 2785, 2778, 2784, 2776, 2716, 2340/3;
- gradska opština Stari grad, delovi kat. parc: 22/6, 2007, 69/1.
Prostorni plan će predstavljati osnov za formiranje građevinskih parcela za javne namene i parcela za ostale namene, izdavanje lokacijskih uslova i izradu projekata preparcelacije i parcelacije, urbanističkih projekata i plana detaljne regulacije, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji.
Prostorni plan sastoji se iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.
Tekstualni deo Prostornog plana objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Grafički prikazi su:
1) Referalna karta broj 1a: Postojeća namena površina, u razmeri 1:1000;
2) Referalna karta broj 1b: Postojeća namena površina, u razmeri 1:1000;
3) Referalna karta broj 1v: Postojeća namena površina, u razmeri 1:1000;
4) Referalna karta broj 2a: Podela na karakteristične celine, u razmeri 1:1000;
5) Referalna karta broj 2b: Podela na karakteristične celine, u razmeri 1:1000;
6) Referalna karta broj 2v: Podela na karakteristične celine, u razmeri 1:1000;
7) Referalna karta broj 3a: Planirana namena površina, u razmeri 1:1000;
8) Referalna karta broj 3b: Planirana namena površina, u razmeri 1:1000;
9) Referalna karta broj 3v: Planirana namena površina, u razmeri 1:1000;
10) Referalna karta broj 4a: Regulaciono-nivelacioni plan za građenje objekata i saobraćajnih površina sa analitičko-geodetskim elementima za obeležavanje, u razmeri 1:1000;
11) Referalna karta broj 4b: Regulaciono-nivelacioni plan za građenje objekata i saobraćajnih površina sa analitičko-geodetskim elementima za obeležavanje, u razmeri 1:1000;
12) Referalna karta broj 4v: Regulaciono-nivelacioni plan za građenje objekata i saobraćajnih površina sa analitičko-geodetskim elementima za obeležavanje, u razmeri 1:1000;
13) Referalna karta 4.1: Poprečni profili, u razmeri 1:200;
14) Referalna karta broj 5a: Plan za građenje građevinskih parcela sa planom sprovođenja, u razmeri 1:100;
15) Referalna karta broj 5b: Plan za građenje građevinskih parcela sa planom sprovođenja, u razmeri 1:100;
16) Referalna karta broj 5v: Plan za građenje građevinskih parcela sa planom sprovođenja, u razmeri 1:100;
17) Referalna karta broj 6.1a: Vodovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
18) Referalna karta broj 6.1b: Vodovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
19) Referalna karta broj 6.1v: Vodovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
20) Referalna karta broj 6.2a: Kanalizaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
21) Referalna karta broj 6.2b: Kanalizaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
22) Referalna karta broj 6.2v: Kanalizaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
23) Referalna karta broj 7.1a: Elektroenergetska mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
24) Referalna karta broj 7.1b: Elektroenergetska mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
25) Referalna karta broj 7.1v: Elektroenergetska mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
26) Referalna karta broj 7.2a: Telekomunikaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
27) Referalna karta broj 7.2b: Telekomunikaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
28) Referalna karta broj 7.2v: Telekomunikaciona mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
29) Referalna karta broj 8.1a: Toplovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
30) Referalna karta broj 8.1b: Toplovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
31) Referalna karta broj 8.1v: Toplovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
32) Referalna karta broj 8.2a: Gasovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
33) Referalna karta broj 8.2b: Gasovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
34) Referalna karta broj 8.2v: Gasovodna mreža i objekti, u razmeri 1:1000;
35) Referalna karta broj 9a: Plan mreže i objekata infrastrukture (Sinhron plan), u razmeri 1:1000;
36) Referalna karta broj 9b: Plan mreže i objekata infrastrukture (Sinhron plan), u razmeri 1:1000;
37) Referalna karta broj 9v: Plan mreže i objekata infrastrukture (Sinhron plan), u razmeri 1:1000;
38) Referalna karta broj 9.1: Sinhron plan - poprečni profili, u razmeri R 1:200;
39) Referalna karta broj 10a: Inženjerskogeološka kategorizacija terena, u razmeri 1:1000;
40) Referalna karta broj 10b: Inženjerskogeološka kategorizacija terena, u razmeri 1:1000;
41) Referalna karta broj 10v: Inženjerskogeološka kategorizacija terena, u razmeri 1:1000;
42) Referalna karta broj 11a: Ograničenja urbanog razvoja, u razmeri 1:1000;
43) Referalna karta broj 11b: Ograničenja urbanog razvoja, u razmeri 1:1000;
44) Referalna karta broj 11v: Ograničenja urbanog razvoja, u razmeri 1:1000.
Grafičke prikaze iz stava 3. ovog člana, izrađene u pet analognih kompleta i devet digitalnih primeraka, overava svojim potpisom ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Prostorni plan sprovodi se na dva osnovna načina, i to:
1) direktno, izdavanjem lokacijskih uslova na osnovu planskih rešenja i propozicija ovog prostornog plana;
2) daljom planskom razradom, izradom i sprovođenjem dokumenata urbanističkog planiranja.
Grafički prikazi iz člana 3. stav 3. ove uredbe, čuvaju se trajno u Vladi (jedan komplet), Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture (dva kompleta), Sekretarijatu za urbanizam i građevinske poslove (jedan komplet), "Beograd na vodi" d.o.o. (jedan komplet), odnosno u digitalnom formatu u sledećim organima državne uprave: Ministarstvu državne uprave i lokalne samouprave (jedan primerak), Ministarstvu rudarstva i energetike (jedan primerak), Ministarstvu kulture i informisanja (jedan primerak), Ministarstvu unutrašnjih poslova (jedan primerak), Ministarstvu odbrane (jedan primerak), Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (jedan primerak), Ministarstvu zaštite životne sredine (jedan primerak), Ministarstvu privrede (jedan primerak), Ministarstvu trgovine, turizma i telekomunikacija (jedan primerak) i Zavodu za zaštitu spomenika kulture Beograda (jedan primerak).
Dokumentaciona osnova na kojoj se zasnivaju izmene i dopune Prostornog plana čuva se u Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.
Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3. stav 3. ove uredbe imaju pravna i fizička lica, pod uslovima i na način koje bliže propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja.
Postojeći prostorni planovi nižeg reda i urbanistički planovi, kao i urbanistički projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Prostornim planom.
Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od godinu dana od dana njenog stupanja na snagu.
Postojeći prostorni planovi nižeg reda i urbanistički planovi, urbanistički projekti, kao i planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
Prostorni plan je dostupan zainteresovanim licima, u elektronskom obliku, preko Centralnog registra planskih dokumenata, koji vodi organ nadležan za poslove državnog premera i katastra.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
PROSTORNI PLAN PODRUČJA POSEBNE NAMENE UREĐENJA DELA PRIOBALJA GRADA BEOGRADA - PODRUČJE PRIOBALJA REKE SAVE ZA PROJEKAT "BEOGRAD NA VODI"
UVOD
Prostorni plan područja posebne namene uređenja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save za projekat "Beograd na vodi" (u daljem tekstu: Prostorni plan) pripremljen je u skladu sa Odlukom o izradi Prostornog plana područja posebne namene uređenja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save za projekat "Beograd na vodi" ("Službeni glasnik RS", broj 58/14) koju je donela Vlada na sednici održanoj 3. juna 2014. godine.
Vlada je donela Zaključak 05 broj 350-3533/2014, od 1. maja 2014. godine, kojim je Projekat uređenja dela priobalja Beograda "Beograd na vodi" utvrđen kao projekat od posebnog značaja za Republiku Srbiju i grad Beograd.
Cilj izrade Prostornog plana je definisanje planskog osnova za korišćenje, uređenje i zaštitu područja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save.
Prostorni plan je pripremljen u skladu sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11, 121/12, 42/13 - US, 50/13 - US, 98/13 - US, 132/14 i 145/14) i Pravilnika o sadržini, načinu i postupku izrade planskih dokumenata ("Službeni glasnik RS", br. 31/10, 69/10 i 16/11 - u daljem tekstu: Pravilnik).
Pored navedenog, kao povod za izradu Prostornog plana izdvojene su potrebe i za:
- razradom i bližim utvrđivanjem osnovnih strateških opredeljenja, planskih rešenja, uslova i smernica utvrđenih Zakonom o Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine ("Službeni glasnik RS", broj 88/10), Izmenama i dopunama Regionalnog prostornog plana administrativnog područja grada Beograda ("Službeni list grada Beograda", br. 10/04 i 38/11) i drugim planskim dokumentima, gde se kao jedan od glavnih projekata, navodi izmeštanje postojeće glavne železničke stanice i nastavak izgradnje železničke stanice "Beograd Centar" u Prokopu, sa oslobađanjem Savskog amfiteatra za izgradnju i formiranje novih, kompleksnih poslovno-komercijalnih zona;
- planskim usmeravanjem uređenja građevinskog zemljišta i izgradnje objekata na površinama javne i ostale namene;
- izradom planskog dokumenta koji je u najvećem delu moguće neposredno sprovoditi, prvenstveno po pitanju organizacije i uređenja prostora Savskog amfiteatra, kao i izgradnje objekata u onim delovima za čiji dalji prostorni razvoj nije predviđena izrada urbanističkih planova; i
- izradom razvojnog dokumenta koji, uz uvažavanje osnovnih evropskih principa i načela prostornog razvoja, predstavlja osnov za privlačenje i realizaciju investicija.
Prostorni plan predstavlja osnov za izdavanje informacije o lokaciji i lokacijskih uslova, izradu planova detaljne regulacije i urbanističko-tehničkih dokumenata.
Odlukom o izradi Prostornog plana definisano je da će se za potrebe izrade Prostornog plana pristupiti izradi strateške procene uticaja Prostornog plana na životnu sredinu (Odluka o izradi Strateške procene uticaja Prostornog plana područja posebne namene uređenja dela priobalja grada Beograda - područje priobalja reke Save za projekat "Beograd na vodi" na životnu sredinu, "Službeni glasnik RS", broj 63/14), u skladu sa Zakonom o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu ("Službeni glasnik RS", br. 135/04 i 88/10).
Prilikom izrade Prostornog plana primenjen je integralni metod gde su međuzavisno analizirane osnovne dimenzije prostornog razvoja, i to ekološka, ekonomska i socijalna, sa posebnim naglaskom na probleme zaštite i razvoja dela priobalja reke Save i uklapanjem u trenutne prostorne i institucionalne norme i okvire. Međuzavisnost je postavljena tako da pomaže ostvarenju osnovnih principa planiranja: održivost (uvažavanje prirodnog i kulturnog diverziteta i lokalnih specifičnosti), identitet (stanovništvo, razvoj privrede i turizma), pristupačnost (saobraćaj i tehnička infrastruktura), konkurentnost (dodatno aktiviranje prirodnih i izgrađenih prostornih potencijala) i kontekstualnost (prostorni razvoj posmatran u širem okruženju).
U toku izrade Prostornog plana obavljena je saradnja sa svim nadležnim institucijama i organizacijama Republike Srbije i grada Beograda.
1.1. OBUHVAT I OPIS GRANICA PODRUČJA PROSTORNOG PLANA
Granicom prostornog plana su obuhvaćene dve prostorne, geomorfološke i administrativne celine koje deli reka Sava, u ukupnoj površini od oko 177,27 ha, i to:
- područje na desnoj obali reke Save, prostor između Brankovog mosta, Karađorđeve ulice, Savske ulice, Savskog trga, Bulevara vojvode Mišića, kompleksa Beogradskog sajma i Starog železničkog mosta (gradska opština Savski venac); i
- područje na levoj obali reke Save, između Starog železničkog mosta, Brodarske ulice, Starog savskog mosta, Ulice Zemunski put, planiranog produžetka Ulice Vladimira Popovića do Bulevara Mihajla Pupina i planiranog produžetka Bulevara Zorana Đinđića do Ulice Milentija Popovića (gradska opština Novi Beograd).
Slika 1. Područje Savskog amfiteatra na desnoj obali Save
Tabela 1. Površine u granici Prostornog plana
Ukupna površina |
oko 177,27 ha |
Površina područja na desnoj obali reke Save |
oko 116,10 ha |
Površina područja na levoj obali reke Save |
oko 27,21 ha |
Akvatorija reke Save (deo između Starog železničkog i Starog Savskog mosta) |
oko 33,96 ha |
Popis katastarskih parcela (u daljem tekstu: kat. parc.) u okviru granice Prostornog plana
Katastarska opština (u daljem tekstu: KO) Savski venac
Cele kat. parc:
10663/1, 1508/1, 1508/267, 1508/266, 1508/263, 1591, 1508/287, 1508/286, 1506/1, 1605/1, 10738/4, 10780/5, 1508/62, 1508/61, 1508/50, 1508/52, 1538, 1508/39, 1532, 1496/1, 1508/307, 812, 1496/2, 438/1, 1508/138, 1508/140, 1508/147, 1508/149, 1508/148, 1508/146, 1508/92, 1508/74, 1508/197, 836/1, 1508/312, 420, 443, 444/1, 1508/54, 1508/55, 1508/26, 1508/20, 1508/4, 455/2, 449, 448, 422/1, 441, 464/1, 447, 1508/3, 473/6, 444/2, 1508/2, 446, 462/1, 465/1, 470, 445, 465/2, 463/1, 10725/3, 10665/3, 10670/2, 10665/1, 10663/2, 10670/1, 10661/1, 10669, 11121/3, 1508/188, 1508/204, 1508/206, 1508/199, 1577, 1508/176, 1508/40, 1533, 1503, 1502, 1508/98, 1508/119, 1505/1, 473/1, 473/4, 473/5, 462/2, 11122/2, 11122/4, 1592, 1508/256, 1508/259, 1589, 10667, 10668, 10662/1, 10661/2, 10661/3, 1608, 1607/1, 1508/243, 1508/270, 1567, 1508/269, 1508/174, 1508/281, 1508/282, 1508/150, 1508/155, 1508/179, 1508/180, 1508/165, 1508/71, 1508/68, 1508/111, 1508/95, 1508/82, 1508/298, 1540, 1505/2, 1508/133, 1508/132, 1508/305, 813/1, 813/2, 811/2, 1508/48, 1508/66, 1508/65, 1508/67, 1508/25, 1522, 1523, 1508/28, 1508/31, 1508/32, 1508/11, 464/2, 472, 460, 450, 468, 434, 435, 436, 437, 439, 440/1, 428, 429, 7, 10740/6, 10665/2, 11122/3, 1508/238, 10666, 1508/264, 1508/258, 1508/265, 1508/252, 1508/260, 10663/3, 1508/311, 1606, 1508/249, 1508/272, 1508/280, 1508/244, 1570, 1508/198, 1564, 1574, 1508/75, 1508/290, 1508/194, 1508/196, 1508/195, 1508/193, 1508/181, 1508/182, 1508/183, 1508/184, 1508/185, 1508/158, 1508/157, 1508/161, 1508/73, 1508/86, 1508/88, 1508/143, 1508/145, 1508/125, 1508/136, 1508/299, 1508/69, 1508/43, 1508/41, 1508/47, 1508/310, 1508/79, 1508/104, 1508/106, 1508/110, 1508/109, 1508/295, 1546, 1496/3, 1505/3, 1500/2, 1508/36, 1524, 1508/37, 1526, 1508/57, 1508/58, 1508/24, 1508/19, 1508/16, 1508/14, 1508/17, 1508/13, 1508/306, 473/3, 469, 432/1, 421, 442/1, 430, 451/1, 438/2, 425, 424, 1621/1, 1508/234, 1508/251, 1508/291, 1508/284, 1508/271, 1508/273, 1508/274, 1508/275, 1609, 1610/1, 1508/246, 1508/205, 1508/163, 1508/192, 1508/164, 1508/76, 1508/128, 1508/153, 1508/139, 1508/152, 1508/151, 1508/91, 1508/137, 1508/72, 1508/85, 1508/96, 1508/121, 1508/120, 1508/124, 1508/142, 1508/141, 1508/302, 1508/83, 1508/97, 1508/296, 1508/44, 1508/45, 1508/80, 1508/103, 1508/101, 1508/105, 1508/293, 1508/38, 1508/49, 1508/64, 1537, 1508/59, 462/3, 1508/34, 1508/18, 1508/8, 1508/12, 455/1, 433, 431, 426, 427, 11123/3, 10670/3, 10739/4, 1623, 1508/236, 10664, 1508/257, 1508/255, 1590, 10662/2, 1508/253, 1508/254, 1508/261, 1508/262, 1605/2, 1508/288, 1601, 1508/250, 1508/283, 1508/248, 1604, 1508/276, 1508/278, 1508/279, 1508/268, 1508/277, 1508/247, 1508/178, 1508/177, 1508/173, 1508/175, 1508/171, 1508/172, 1508/202, 1508/203, 1575, 1508/170, 1576, 1508/201, 1562, 1508/200, 1508/187, 1508/186, 1508/169, 1573, 1508/166, 1508/168, 1508/167, 1508/308, 1508/189, 1508/289, 1508/190, 1508/191, 1508/156, 1508/162, 1508/160, 1508/154, 1508/159, 1508/89, 1508/93, 1508/127, 1508/90, 1508/126, 1508/77, 1508/87, 1508/78, 1508/122, 1508/123, 1508/144, 1508/292, 1508/134, 1508/135, 1508/84, 1508/94, 1508/114, 1508/115, 1508/116, 1508/117, 1508/118, 1508/301, 1508/70, 1508/112, 1508/113, 1508/131, 1508/130, 1508/297, 1506/2, 1508/107, 1508/108, 1508/46, 1508/102, 1508/294, 1508/42, 1508/81, 1508/129, 1508/99, 1508/100, 1508/309, 1508/63, 1508/51, 1535, 1508/60, 1508/53, 1508/56, 1508/35, 1508/33, 1508/29, 1508/30, 1508/27, 1508/21, 1508/23, 1508/9, 1508/10, 1521, 1508/22, 1508/15, 1508/7, 473/2, 1508/5, 1508/6, 473/7, 1508/303, 452, 440/2, 423.
Delovi kat. parc:
10671/7, 10671/9, 11123/1, 11121/1, 11121/2, 10671/3, 3292, 1508/304, 836/2, 811/1, 11108/3, 11122/1, 407, 406, 1, 474, 477, 334, 10741/1, 891/1, 832, 369/1, 1342/1, 837/1, 837/2, 1508/235, 3/2.
KO Novi Beograd
Cele kat. parc:
2396, 2395/2, 2392, 2393, 2389/2, 2389/1, 2341/37, 2341/38, 2341/4, 2342/4, 2341/43, 2344/6, 2341/45, 2341/16, 2344/4, 2344/3, 2341/47, 2339/2, 2350/2, 2341/48, 2341/44, 2341/18, 2341/39, 2341/3, 6662/3, 2341/40, 2342/5, 2344/5, 2344/2, 2344/1, 2341/17.
Delovi kat. parc:
6628/1, 2390, 6631/1, 6628/2, 2386, 2385, 2375/3, 2375/2, 2359, 2717/4, 2717/2, 2717/1, 2345/1, 2350/1, 6662/4, 6683/2, 2309/15, 2391, 2397, 2398, 2395/1, 2399, 2387, 2826, 6683/1, 2341/42, 2341/19, 2341/5, 2309/18, 2309/17, 2341/46, 2341/41, 2339/3, 2342/2, 2341/20, 2341/23, 2795, 2309/4, 2339/1, 2340/2, 2350/1, 6662/2, 6662/1, 2341/33, 2341/1, 2342/1, 6663, 2829/1, 2828/1, 2309/3, 6643, 6657, 2785, 2778, 2784, 2776, 2716, 2340/3.
KO Stari grad
Delovi kat. parc:
22/6, 2007, 69/1.
1.2. OBAVEZE, USLOVI I SMERNICE IZ PROSTORNOG PLANA REPUBLIKE SRBIJE I DRUGIH RAZVOJNIH DOKUMENATA
Prostorni plan Republike Srbije od 2010. do 2020. godine
Grad Beograd je najsnažnije administrativno i funkcionalno područje Republike Srbije, sa intelektualnim, naučnim i stručnim kapacitetima najvišeg ranga, sa relativno razvijenom infrastrukturom i privrednim potencijalima posebno u sektoru informacionih tehnologija, komunikacija i visokoakumulativnih industrija, saobraćajne privrede i turizma i naročito značajnom geostrateškom pozicijom na Dunavu i Savi.
Ključni generator razvoja - grad Beograd sa svojim kapacitetima i potencijalima, koji ostaje fokusna tačka ekonomskog i socijalnog razvoja Republike Srbije uz nužnu pretpostavku funkcionalnog povezivanja sa metropolitenom Novog Sada i opštinama u okruženju koje su sa njim u intenzivnoj funkcionalnoj vezi. Povezivanje metropolitenskih područja Novog Sada i Beograda značajno je pre svega sa stanovišta njihovog položaja na raskršću evropskih koridora VII i X i boljeg pozicioniranja među evropskim metropolitenskim područjima.
Polazeći od postojećeg stanja u mreži naselja, definisanih funkcionalnih urbanih područja (u daljem tekstu: FUP) i potreba budućeg održivog i teritorijalno homogenog (uravnoteženog) razvoja moguća je sledeća funkcionalno-hijerarhijska struktura centara na nivou Republike Srbije:
- glavni grad ili centar u kategoriji evropskih MEGA (Metropolitan Growth Area) - Beograd;
- Beograd će biti grad u rangu metropolitenskog područja (MEGA 3) do 2020. godine.
Jedan od strateških prioriteta u realizaciji plana razvoja do 2014. godine je Beogradski čvor (završetak putničkog sistema i oslobađanje Savskog amfiteatra planiranom izgradnjom: stanice "Beograd Centar", postrojenja tehničko-putničke stanice (u daljem tekstu: TPS), robno-transportnog centra (u daljem tekstu: RTC) u Makišu i drugog koloseka od Pančevačkog mosta do Pančeva).
Program implementacije Prostornog plana Republike Srbije od 2010. do 2020. godine za period od 2011. do 2015. godine
Kao detaljno razrađen strateški prioritet Prostornog plana Republike Srbije naveden je - Beograd na rekama: urbana rehabilitacija, poboljšanje turističke ponude, integracija ponude sa okruženjem (u skladu sa evropskim standardima).
Slika 2. Izvod iz Prostornog plana Republike Srbije od 2010. do 2020. godine
Izmene i dopune Regionalnog prostornog plana administrativnog područja grada Beograda
Regionalnim prostornim planom administrativnog područja grada Beograda (u daljem tekstu: RPP AP Beograda) definisana je osnovna vizija razvoja grada Beograda: "Uzdizanje grada Beograda na nivo visokog ranga među metropolitenskim gradovima i prestonicama centralne, istočne i jugoistočne Evrope, prema merilima održive ekonomije i napredne tehnologije, veće teritorijalne kohezije grada, višeg nivoa pristupačnosti saobraćajne i druge infrastrukture, učvršćene policentričnosti i decentralizacije i razvijenog urbanog identiteta."
Ostvarenje ove vizije znači da će grad Beograd, uz pomoć svoje uprave i svih aktera u razvoju grada, uložiti najveći napor da se:
- redefiniše duboka istorijska utemeljenost Beograda;
- iskoristi izuzetan geostrateški položaj na dva evropska koridora za povezivanje i udruživanje sa drugim gradovima i regionima u Evropi;
- ubrza razvoj održive ekonomije, uz podršku visokoakumulativnim granama privrede i, posebno, uslužnom sektoru;
- izuzetno pažljivo zaštiti, uredi i unapredi prirodna i kulturna baština, kao osnov identiteta, privlačnosti i ekonomskog razvoja i grada Beograda i Republike Srbije, uz istovremeno unapređenje stila i kvaliteta savremene arhitekture; i
- reše ključna pitanja svih vidova saobraćaja, od kojih neka imaju poseban značaj, i razvije sistem integrisanog transporta i telekomunikacija.
Obnova urbanih centara će biti aktuelna u 2015. godini, zavisno od brzine reformi, jačanja ekonomske moći građana i društvene zajednice. Primenjivaće se raznoliki oblici urbane obnove, zavisno od materijalnih, kulturoloških i ekoloških kriterijuma kao što je rehabilitacija delova grada koji su izgubili značaj ili atraktivnost, a sačuvali materijalne i kulturne potencijale (npr. potez Karađorđeve ulice).
Beograd kao jedan od centara Podunavlja i Jugoistočne Evrope ima sve uslove za dalji razvoj turizma. Istovremeno je i poslovni centar, na putu da postane globalno priznata urbana turistička destinacija.
Prostorni razvoj turizma će zato biti organizovan sa osnovnog stanovišta da administrativno područje Beograda predstavlja turističku zonu I ranga u Republici Srbiji, sa specifičnim vidovima turizma koji proističu iz karaktera prirodne, kulturne i privredne strukture Beograda.
Osnovni cilj je afirmacija turizma koji će Beograd učiniti gradom u koji će posetioci želeti da dođu i što duže borave i u koji će želeti da se vrate, sa prijatnom atmosferom i brojnim mogućnostima za odmor, rekreaciju i zabavu, okrenutim saradnji sa svim vidovima lokalnog, domaćeg i međunarodnog biznisa, kako bi se maksimalno iskoristili svi potencijali, planovi, ideje i inicijative. Ovo je moguće ostvariti kroz:
- uređivanje obala reka;
- formiranje integralnih ambijentalnih celina zasnovanih na kulturnom i istorijskom nasleđu i upotpunjenih odgovarajućim kvalitetnim sadržajima;
- kvalitetnu prezentaciju objekata i celina od kulturnog i istorijskog značaja, uz neophodne mere uređenja okoline;
- poboljšanje trgovačke ponude u funkciji turizma kreiranjem područja za kupovinu.
Slika 3. Izvod iz RPP AP Beograda
U pogledu vodoprivrednih infrastrukturnih sistema, RPP AP Beograda su predviđene sledeće aktivnosti na održavanju i unapređenju sistema vodosnabdevanja:
- održavanje režima zaštite Savskog jezera i reke Save kao regionalnog izvorišta površinskih voda i izgradnja II i III faze izgradnje Postrojenja za proizvodnju vode (u daljem tekstu: PPV) "Makiš"; i
- zamena i rekonstrukcija postojeće mreže i objekata distributivnog sistema vodovoda i rekonstrukcija magistralnih cevovoda i cevovoda sirove vode.
Predviđene su sledeće aktivnosti na održavanju i unapređenju sistema kanalizacije:
- izgradnja Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (u daljem tekstu: PPOV) "Veliko Selo";
- izgradnja glavnog kolektora - "interceptora" duž desne obale Save i Dunava, do lokacije budućeg postrojenja;
- izgradnja glavnog kolektora i objekata: tunel - kolektor "Hitna pomoć - Venizelosova";
- izgradnja fekalnog kolektora KCS "Mostar - Hitna pomoć";
- izgradnja prve faze postrojenja za tretman otpadnih voda;
- sanacija ili zamena primarnih kolektora u cilju produžavanja njihovog radnog veka;
- rekonstrukcija postojećih i izgradnja novih crpnih stanica za prepumpavanje otpadnih voda u mreži, kao i na trasi budućeg "interceptora"; i
- izgradnja sekundarne, ulične kanalizacione mreže za upotrebljene, atmosferske i otpadne vode.
Predviđene su sledeće aktivnosti na održavanju i unapređenju vodoprivrede:
- rekonstrukcija niskog nasipa i obaloutvrda na levoj obali reke Save, od ušća do starog železničkog mosta, izgradnja nasipa i obaloutvrda duž leve obale reke Save, od železničkog mosta do Bloka 70 A;
- desnu obalu reke Save brane nasipi i obaloutvrde na dužini toka od oko 15 km, koji nemaju dovoljnu visinu i treba da budu rekonstruisani; i
- rekonstrukcija obaloutvrda na desnoj obali Save, od ušća do nizvodne pregrade na Adi Ciganliji (oko 4,8 km).
Planirana je i:
- izgradnja jedne trafostanice TS 110/10 kV;
- zaokruživanje toplovodnog sistema, povezivanjem ostrvskih grejnih područja toplana TO "Novi Beograd" i TO "Dunav";
- dalji razvoj toplovodne mreže sa povećanjem broja priključenih korisnika na sistem, u skladu sa urbanističkim razvojem i tehničkim mogućnostima sistema daljinskog grejanja;
- dovršetak distributivnog čeličnog gasovodnog prstena;
- nastavak izgradnje merno-regulacionih stanica (u daljem tekstu: MRS) sa izgradnjom niskopritisne polietilenske gasovodne mreže; i
- za predmetnu lokaciju pogodna je selektivna upotreba sunčeve i geotermalne energije, za decentralizovanu proizvodnju toplotne i/ili električne energije.
U poglavlju V. Implementacija RPP AP Beograda, podpoglavlje 2. Obaveze i smernice za plansku razradu navedeno je da će se za područje u obuhvatu Regionalnog prostornog plana izrađivati i prostorni planovi područja posebne namene, a na osnovu inicijativa i odluka Republike Srbije.
Analiza Generalnog plana Beograda 2021. ("Službeni list grada Beograda", br. 27/03, 25/05, 34/07, 63/09 i 70/14)
Plansko područje prema važećem Generalnom planu Beograda 2021, koji je plan šire prostorne celine, pripada centralnoj prostornoj zoni, preciznije celinama Savski amfiteatar i Prokop.
Celina Savski amfiteatar, predstavlja najveći potencijal za izgradnju novih centralnih, komercijalnih i javnih sadržaja.
Pretežna namena je komercijalna zona i gradski centri. Stanovanje i stambeno tkivo predstavlja kompatibilnu namenu. Pored komercijalne zone i stanovanja, nalaze se i površine namenjene saobraćaju, javnim službama, objektima i kompleksima, kao i zelene površine.
U pogledu saobraćaja planirano je izmeštanje teretnog kamionskog i železničkog saobraćaja na drumsku obilaznicu i železnički most kod Vinče, snižavanje saobraćajnog ranga Karađorđeve ulice, uvođenje nove magistralne saobraćajnice u priobalju Savamale i novi Savski bulevar koji će biti definisan kroz detaljnu plansku razradu. Biciklistička staza u priobalju se zadržava, dok je kapacitetni šinski sistem LRT-a planiran na mostovskoj konstrukciji nizvodno od Brankovog mosta.
Analiza prethodnih istraživanja planskog područja
Plansko područje je bilo tema svih važnih urbanističkih i arhitektonskih istraživanja u prošlom veku, kao i svih generalnih planova Beograda (iz 1923, 1950, 1972. i 1985. godine).
U svim generalnim planovima prostor Savskog amfiteatra bio je namenjen transformaciji saobraćajnog čvora na desnoj obali u novoizgrađenu strukturu - prostor za novi centar grada. Dominantne namene su bile: komercijalne delatnosti i stanovanje i centralne funkcije, dok su prateće namene bile: javni sadržaji, zelenilo i saobraćaj. Takođe, ovo je bila teritorija na kojoj su se razmatrale mogućnosti izgradnje novih mostova i kapacitetnih šinskih (metro) sistema. Kada je u pitanju sprovođenje, generalni planovi predviđali su konkurse i dalju stručnu razradu.
Savski amfiteatar je bio i tema više arhitektonskih i urbanističkih konkursa, od kojih su najveći bili: "Međunarodni konkurs za unapređenje strukture Novog Beograda" iz 1985. godine i Studija SANU "Treći milenijum" iz 1991. godine.
U okviru Programa za urbanistički plan prostora Savskog amfiteatra (Prva faza), Urbanistički zavod Beograda izradio je "Analizu razvojnih mogućnosti područja Savskog amfiteatra", a u okviru nje i analizu pomenuta dva konkursa, a sve u saradnji sa strukovnim udruženjima (Udruženje arhitekata Srbije, Udruženje urbanista Srbije, Klub mladih arhitekata, Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu i Akademija arhitekture Srbije).
Opšti zaključci oba konkursa bili su da je potrebno sagledavanje šireg konteksta i cele kontaktne zone Savskog amfiteatra, kao i uključivanje priobalja i povezivanje sa pripadajućom vodenom površinom.
U okviru Analize razmatrana je i ostala dokumentacija koja se delimično ili potpuno odnosila na prostor Savskog amfiteatra (Projekat "Europolis", Projekat "Beograd", Analiza lokacije za beogradsku Operu, itd.).
Detaljan prikaz analize pomenutih planova, projekata i konkursa nalazi se u okviru dokumentacije Prostornog plana.
Strategija razvoja grada Beograda ("Službeni list grada Beograda", broj 21/11)
Grad Beograd ima veoma značajnu geostratešku poziciju na reci Dunav, Koridoru VII i Koridoru X. Prema evropskoj nomenklaturi metropolitena ima kategoriju MEGA4 sa potencijalima za MEGA3.
Zakonom o regionalnom razvoju ("Službeni glasnik RS", br. 51/09 i 30/10) grad Beograd je dobio status regiona (Beogradski region) kao statističke i funkcionalne teritorijalne celine, koja se uspostavlja za potrebe planiranja i sprovođenja politike regionalnog razvoja. Time je dobio na značaju kao celina koja ima određeni stepen autonomije da upravlja svojim razvojem.
Kapitalni projekti, koji obuhvataju teme i razmenu dobre prakse na projektima od značaja za prostorni razvoj grada ili regiona, na prostoru Beograda mogu da budu:
- izgradnja obilaznice oko Beograda, i povezivanje sa evropskim koridorima novim mostovima na Dunavu; i
- upravljanje i uređenje obala Save i Dunava i priobalja, veliki projekat Savskog amfiteatra.
Saobraćajna infrastruktura grada Beograda ima posebne karakteristike koje određuju stepen njegove pristupačnosti, od čega zavisi i njegova buduća konkurentnost u okvirima Republike Srbije i Evrope, ali i njegova teritorijalna kohezija unutar granica administrativnog područja konstelacije 17 opština.
Nerešeno pitanje beogradskog železničkog čvora i težnja da se zanemari svojevremeno osnovni motiv izgradnje novog čvora - izmeštanje železničke infrastrukture i postrojenja iz Savskog amfiteatra je investicija koja će i u budućnosti zahtevati velika sredstva.
Kao jedan od prioritetnih projekata navedena je izrada studije mogućnosti izgradnje Savskog amfiteatra.
U toku je analitička faza transformacije prostora Savskog amfiteatra, kao zone ranijih privrednih, saobraćajnih i komunalnih zona za transformaciju, a delom zbog velikog potencijala za savremenu izgradnju velikih kapaciteta i velike atraktivnosti u centru Beograda. Projekat ima dugu plansku istoriju, ali je sticajem okolnosti aktuelizovan tek početkom 21. veka. Zainteresovani partneri i obavezni akteri u korišćenju centralne zone Beograda u priobalju su: grad Beograd i Republika Srbija, zbog nadležnosti vezanih za reku Savu, priobalje i železnicu, kao i delove koji se tiču zaštite i promocije spomenika kulture i istorije.
1.3. SKRAĆENI PRIKAZ I OCENA POSTOJEĆEG STANJA
1.3.1. Prirodni resursi i kulturno nasleđe
Morfološke odlike terena
Teren u morfološkom pogledu, pripada aluvijalnoj ravni reke Save.
Teren je pre nasipanja imao kote 69,0-72,5 mnv i često bio plavljen i pod vodom. Na starim topografskim osnovama, na desnoj obali reke Save na planskom području se nalazila Bara Venecija koja je nasipana u cilju odbrane od plavljenja i izdizanja terena prvo za potrebe izgradnje železničke stanice i pruge iznad maksimalne kote nivoa podzemnih voda. Pri tome je prvobitna površina terena izdignuta do kota 75,0-77,0 mnv.
Udaljenost Savske ulice od reke Save iznosi 300-400 m te nivo podzemne vode koji je prisutan u tlu oscilira u zavisnosti od nivoa reke Save.
Analizom starih topografskih podloga, na levoj obali Save u okviru planskog područja došlo se do saznanja da je nekadašnja površina terena bila na apsolutnoj koti od 70,0 do 72,0 mnv. U cilju izdizanja površine terena iznad kote maksimalnog nivoa podzemnih voda izvršeno je nasipanje terena. Površina terena je izdignuta, a apsolutne kote terena kreću se u rasponu 74,9-80,2 mnv.
Udaljenost od reke Save do ulice Brodarske je 185 m.
Geološka građa terena
Geološka sredina istražnog područja izgrađena je od sedimenata različitog sastava i porekla. Osnovna odlika je da je ono nekada predstavljalo zabarene livade i močvare, kontinuirano plavljene pri većim vodostajima reke Save. Vremenom je u više navrata nasipano, materijalima različitog sastava, tako da sada u okviru antropogenih tvorevina, razlikujemo više vrsta nasutog tla.
Nasuti materijal (nt) je debljine 4-6 m. On je kontrolisan (šljunkovito peskovit) ili nekontrolisan (glinoviti materijal sa građevinskim šutom, betonske ploče od starih uklonjenih objekata itd). Na lokaciji postoje manje deponije neorganskog otpada, građevinskog šuta, ali i komunalnog otpada. Najveći deo prostora je betoniran, a na njemu je lagerovana imovina "Železnica Srbije" a.d., Rečne flotile, kao i stambenih i poslovnih objekata duž postojećih saobraćajnica.
Osnovnu geološku građu terena čine sarmatski sedimenti (M31K) predstavljeni krečnjacima ili panonski sedimenti (M32LG,L) predstavljeni laporovitim glinama, odnosno laporima. Preko ovih sedimenata su nataloženi aluvijalno-jezerski (Q1aj) sedimenti koji su u literaturi poznati kao slojevi "Corbicula fluminalis" predstavljeni peskovima i šljunkovima. Iznad ovih sedimenata nataloženi su aluvijalni sedimenti Save koji se javljaju u faciji korita (Q2ak) predstavljeni peskovima i šljunkovima, povodnja (Q2ap) predstavljeni glinovitim prašinama i mrtvaja (Q2am) predstavljeni organskim glinama. Na padinskom delu se nalaze deluvijalni sedimenti (Q2dpg) predstavljeni prašinasto peskovitim sedimentima.
Geotermalni potencijali
Povišene vrednosti temperature podzemnih voda u odnosu na referentnu temperaturu vazduha posledica su geološko-tektonske građe i hidrogeoloških uslova na terenu, ali i antropogenih aktivnosti (efekat "toplotnog ostrva").
Kroz prikaz hidrogeoloških rejona, uočeno je da se temperature podzemnih voda kreću u opsegu od 11 °C do 30 °C, za dubinski zahvat do 300 m.
Dominantan vid dreniranja podzemnih voda jeste preko vodozahvatnih objekata i to u okviru zbijenog i karstnog tipa izdani. Najbliži bunar predmetnoj lokaciji je u dnu Čukaričke padine (X=7455.077, Y=4961.080 Čukarička padina, na dubini 65,20 m, sa temperaturom vode od 20 °C).
Na osnovu projekta "Detaljna istraživanja subgeotermalnih podzemnih vodnih resursa grada Beograda - potencijal, mogućnosti korišćenja i energetska valorizacija", urađenog od strane Rudarsko-geološkog fakulteta 2012. godine, predmetni prostor pripada rejonu B3. Temperaturni režim hidrogeotermalnih resursa B3 sagledan je na Centralnom gradskom području. Na pomenutom delu terena vršena su režimska osmatranja od oktobra 2005. godine do marta 2006. godine.Srednja vrednost temperature hidrogeotermalnih resursa formiranih u krečnjacima tortonsko-sarmatske starosti na centralnom gradskom području iznosi B3 - °C (16,0-22,8 °C dok na Novom Beogradu kod Bloka 11 iznosi 16-22 °).
Slika 4. Maksimalno rasprostranjenje hidrogeotermalnih resursa B3 u okviru krečnjaka tortonsko-sarmatske starosti
Korišćenje podzemne vode, zahvatanjem preko istražno eksploatacionih bunara i potom prolaskom kroz toplotne pumpe i ekstracijom toplote stvara se odgovarajuća toplotna energija koju je potom moguće koristiti za buduće namene.
Klimatske karakteristike i efekti klimatskih promena
Beograd i njegova šira okolina imaju umereno-kontinentalnu klimu, koja je najviše uslovljena makroprocesima u atmosferi. Lokalni faktori dolaze do izražaja pri anticiklonalnom tipu vremena kada modifikuju meteorološke elemente, posebno u tankom sloju iznad naselja. Uticaj se najčešće ogleda u horizontalnoj raspodeli polja temperature i padavina.
Temperatura vazduha
Srednje mesečne temperature zabeležene na meteorološkoj stanici (u daljem tekstu: MS) "Beograd" kreću se u intervalu od 0,0 °C u januaru do 22,1 °C u julu. Tokom letnjih meseci javljaju se dani sa temperaturama iznad 35 °C (letnje žege), kao i tropske noći (sa temperaturama iznad 20 °C) od juna do avgusta. Podaci ukazuju na povoljne klimatske prilike tokom cele godine, zimi nema velikog broja dana sa jakim mrazem, a leta su umereno topla.
Zabeležene vrednosti apsolutnih maksimalnih temperatura u svim mesecima tokom godine su iznad 20 °C, dok su u periodu od maja do oktobra njihove vrednosti iznad 34 °C. U julu i avgustu broj dana sa dnevnom temperaturom iznad 30 °C je prosečno 11.
Najveći broj mraznih dana je u januaru, prosečno 20,4.
Specifičnost planskog područja je da se nalazi u delu grada iznad koga se formira toplotno ostrvo Beograda koje je izraženije kod minimalnih nego kod maksimalnih temperatura.
Sunčevo zračenje - insolacija
Godišnja suma osunčavanja na MS "Beograd" iznosi prosečno 2084,4 sata, pri čemu su najveće srednje vrednosti u julu 295,6 sati, a najmanje u decembru 63,8 sati. Maksimalna mesečna suma osunčavanja zabeležena je u mesecu julu i iznosi 395,5 sata, a najmanja 7,1 sati u decembru, dok je godišnji maksimum 2436,6 sati, a minimum 446,7 sati.
Vlažnost vazduha
Srednje mesečne vrednosti relativne vlažnosti za MS "Beograd" kreću se u intervalu od 63% (april i jul) do 82% (decembar). Prosečne satne vrednosti relativne vlažnosti preko 80% se javljaju u decembru i januaru u skoro svim satima, a u ostalim mesecima tokom noći i u ranim jutarnjim časovima.
Oblačnost, pojava magle i smoga
Srednja vrednost oblačnih dana opada od zimskih ka letnjim mesecima i ponovo raste, pa se tako najveći srednji broj oblačnih dana javlja u decembru 16,4 dana (maksimum 28 dana), a najmanji u julu 3,5 dana. Tokom leta, dani sa najmanjom oblačnošću se poklapaju sa danima u kojima se pojavljuje suša, letnja žega i tropski dani. Najveći broj vedrih dana je u avgustu 11,4, a minimalni u decembru 2,2 dana.
Najveći srednji mesečni broj dana sa maglom je u periodu od novembra do januara sa maksimumom u decembru 8,8 dana. Maksimalni broj dana sa maglom zabeležen je u novembru i iznosi 26 dana.
Padavine
Godišnji tok padavina ima pretežne karakteristike kontinentalnog tipa, sa maksimumom u junu, a u godišnjem toku padavina zapažaju se dva maksimuma i dva minimuma.
Najveći broj dana sa padavinama je u aprilu, junu i decembru, ukupno ih je 139, od toga 38 sa snegom.
Prosečna godišnja količina padavina na MS "Beograd" iznosi 670,2 l/m, sa srednjim maksimumom u junu 86,4 l/m i minimumom u februaru 38,4 l/m. Najveći broj dana sa snežnim pokrivačem je u januaru 15,5 dana, dok je maksimalna visina 80 cm u februaru.
Vetar
Jugoistočni vetar duva tokom cele godine (sa maksimumom u septembru i tokom zime, a minimumom u junu i julu), dok severozapadni vetar duva najčešće u letnjim mesecima. Jugoistočni vetar dostiže najveće brzine u zimskim mesecima, a severozapadni u martu i aprilu. Najhladniji vetrovi zimi su severni i severoistočni vetrovi, a najtopliji su iz južnog kvadranta u svim preostalim sezonama. Tokom proleća su najhladniji severni i severozapadni vetrovi a leti zapadni. Vetrovi iz severnog kvadranta povećavaju vlažnost, dok je iz južnog smanjuju. Tišine su retke i najčešće tokom leta.
Srednji godišnji udari vetra pokazuju da su maksimalne brzine vetra od 35,9 m/s i 31,6 m/s i postižu ih košava i vetrovi severozapadnog pravca.
Gasovi sa efektom staklene bašte antropogenog porekla emitovani u atmosferu dovode do globalnog zagrevanja atmosfere usled uvećanja prirodnog efekta staklene bašte. Analiza trenda temperature vazduha na teritoriji Republike Srbije u periodu 1950-2008. godine, pokazuje da je na većem delu teritorije zabeležen trend rasta srednje godišnje temperature vazduha (oko 1,2 °C u 20. veku). On je, najintenzivniji, između ostalog, za šire područje Beograda i to u periodu 1951-2005. godine 1,4-1,8 °C/100 godina, dok je za period 1991-2005. godine intenzitet porasta temperature višestruko veći i iznosi 3,5-4,5 °C/100 godina.
U pogledu trenda padavina teritorija Republike Srbije se u periodu 1982-2005. godine karakteriše dominacijom godina sa deficitom padavina.
Promene ova dva značajna klimatska parametra svakako izrazito utiču na kvalitet života ljudi u gradskoj sredini. Prvenstveno ove promene utiču na opšte zdravlje stanovništva i to posebno rizičnijih delova populacije koji se znatno teže prilagođavaju promenama.
Imajući u vidu da je dosadašnje globalno zagrevanje atmosfere od oko 10 °C uslovilo značajne globalne, regionalne i lokalne promene klime, i uzimajući u obzir projekcije i efekte klimatskih promena, region Južne Evrope se u Četvrtom naučnom izveštaju IPCC (IPCC, AR4, 2007) svrstava u regione sveta koji su veoma ranjivi na klimatske promene.
Hidrološke i hidrogeološke odlike terena
Osnovno hidrološko obeležje planskom području daju reke Sava i Dunav. Prostor u obuhvatu plana duž plovnog puta reke Save određen je sledećim stacionažama:
- desna obala od ušća na km 1+000 (nizvodni kraj Savskog pristaništa), do km 3+000 (novi most preko Ade); i
- leva obala od km 1+450 (Stari savski most), do km 2+800 (novi most preko Ade, Bežanijski zimovnik).
Reka Sava ima status međunarodnog plovnog puta, koji je definisan propisanim gabaritima. Odlukom 19/08 Međunarodne komisije za sliv reke Save izvršena je klasifikacija reke Save, a Odlukom 13/09 definisani su detaljni parametri. Prema navedenim dokumentima, plovni put reke Save na predmetnoj deonici pripada IV kategoriji. Morfološki uslovi reke Save na području Beograda su takvi da gabariti plovnog puta u popunosti zadovoljavaju, a na planskom području i prevazilaze propisane minimalne vrednosti za IV kategoriju plovnog puta.
Plovni put reke Dunav u zoni ušća reke Save ima status međunarodnog plovnog puta (klasa VIc), koji je definisan propisanim gabaritima.
Srednji vodostaj Save i Dunava pre izgradnje hidroelektrane HE "Đerdap" bio je na koti 70,50 mnv. U periodu od 1972-1976. godine srednji nivo Dunava i Save kod Beograda bio je oko kote 70,80 mnv. Od 1977. godine nadalje, srednji nivo reka je oko 71,20 mnv. Nekadašnji vodostaji koji su bili oko kota 67 mnv, a posle 1977. godine praktično ne opadaju ispod kote 68,00 mnv. Maksimalni opažani vodostaj je 75,46 mnv, a katastrofalni stogodišnji prognozirani vodostaj je 76,20 mnv.
Za područje u okviru obuhvata plana relevantna je vodomerna stanica Beograd (km 0+820) sa sledećim karakterističnim plovidbenim nivoima:
- niski povidbeni nivo (EN) - 69,99 mm; i
- visoki plovidbeni nivo (VPN) - 73,88 mm.
Vode u terenu desnog i levog savskog priobalja, u direktnoj su funkciji reke Save, kao i uticaja uspora hidrosistema "Đerdap II", koji se oseća na Savi i uzvodno iznad lokacije Makiša. Na planskom području urađen je odbrambeni nasip sa kotom krune oko kote 75,50 mnv. Teren je nasut nivelacionim nasipom od gline sa građevinskim otpadom. Nivo voda u ovom tlu je, kod niskih godišnjih voda na reci, oko kote 70,00 mnv.
"Studija izučavanja, prognoze i uređenja režima podzemne vode na Novom Beogradu" (Institut za vodoprivredu "Jaroslav Černi") je obuhvatila hidrogeološka istraživanja i osmatranja pijezometarske mreže i definisala prognozni režim podzemnih voda:
- za režim niskih voda na reci, podzemne vode u terenu očekuju se na koti 70,00-71,00 mnv (4,5 m dubine);
- za srednje vode na reci, kota nivoa podzemnih voda je na 71,50-72.00 mnv (3,5 m dubine);
- za visoke vode na reci, podzemne vode su na koti 73,5 m (oko 2,0 m dubine); i
- za stogodišnje vode na reci, nivo voda u terenu je na površini.
Podaci datiraju iz perioda ranih devedesetih godina, kad je već uveliko funkcionisao hidrosistem "Đerdap II" i vode uspora akumulacije.
Složena geološka građa terena uslovila je formiranje dve izdani podzemne vode i to:
- slobodna izdan - formirana je pri nekadašnjoj površini terena. Izdan je u većem delu terena razdvojena od donje sapete izdani slabo vodopropusnom glinom i prašinama u nekadašnjoj pripovršinskoj zoni terena. Nivo slobodne izdani u prostoru koji prekriva nasip, je oko kote 69,00 mnv, a maksimalne oko kote 72,00 mnv. Novijim istraživanjima iz 2005. godine konstatovan je nivo i do kote 74,20 mnv što se dovodi u vezu sa različitom vodopropusnošću nasutog tla. Kota nivoa izdani oscilira zavisno od vodostaja Save i rada reni bunara. Praćenjem nivoa u pijezometarskim bušotinama utvrđene su oscilacije od 1-2 m. U ovom području pri maksimalnom vodostaju može se očekivati slobodna izdan do kota 74,00-75,00 mnv; i
- sapeta izdan - formirana je u slojevima "Corbicula fluminalis" odnosno "Makiškim slojevima" (Q1aj). Prihranjivanje i dreniranje ove izdani vrši se kroz slabo do vodonepropusne jezersko-barske sedimente kao i povodanjsku faciju formiranu između slojeva sa "Corbicula fluminalis" i facije korita. Izdan je jednim delom u direktnoj hidrauličkoj vezi sa Dunavom i Savom. Debljina izdani je najčešće 11-20 m. Izdan je pod malim pritiskom subarterskog karaktera. Sapeta izdan je bogata vodom i predstavlja vodonosni horizont iz koga se sistemom reni bunara snabdeva Beogradski vodovod.
U vreme istraživanja, 2005. godine, nivo podzemne vode je konstatovan na različitim kotama - od kote 71,46 mnv, odnosno 4,30 m od površine terena, do 74,20 mnv, odnosno 1,70 m od površine terena.
Različit nivo podzemne vode je posledica različite vodopropusnosti nasutog tla.
Predeli, priroda i biotopi
Plansko područje, iako modifikovano brojnim antropogenim uticajima, karakterišu dva tipa predela: "Priobalje i zaravni u neposrednom slivu Save" i "Aluvijalna zaravan južnog Srema".
Obale Save pripadaju ekološki značajnom području ekološke mreže RS - "Ušće Save u Dunav", koje je utvrđeno Uredbom o ekološkoj mreži ("Službeni glasnik RS", broj 102/10)kao zaštićeno prirodno dobro na međunarodnom nivou. Takođe, reka Sava predstavlja ekološki koridor od međunarodnog značaja i deo je ekološke mreže Srbije.
U planskom obuhvatu nema drugih evidentiranih prirodnih dobara.
"Ušće Save u Dunav" (RS017BA - IBA područje) predstavlja veliko plavno područje koje je značajno za zaštitu vlažnih staništa i vrsta koje su vezane za takva staništa. Obuhvata ušće Save u Dunav (10 km) i 39 km toka Dunava sa priobaljem (od 1184. do 1145. km), ukupne površine 9.808 ha.
Za potrebe izrade Prostornog plana, izvršeno je kartiranje i vrednovanje biotopa na prostoru definisanom granicama plana, koje je uz uslove i mere zaštite prirode i životne sredine Sekretarijata za zaštitu životne sredine grada Beograda, sastavni deo dokumentacije ovog prostornog plana.
Na planskom području površine oko 177,27 ha evidentirana su 23 podtipa biotopa u okviru 14 tipova i pet glavnih grupa. U odnosu na pripadnost evidentiranih biotopa glavnoj grupi, njihovu brojnost i prostornu zastupljenost, ocenjeno je da je raznovrsnost biotopa mala.
Izvršeno je potencijalno vrednovanje biotopa sa aspekta očuvanja i unapređenja kvaliteta životne sredine, u okviru četiri osnovne teme i prema značaju biotopa za:
1) očuvanje biodiverziteta i zaštitu prirode;
2) usluge urbanih ekosistema;
3) javno korišćenje i spontanu rekreaciju stanovnika; i
4) stanovišta poroznosti tla.
Najveću potencijalnu vrednost, sa stanovišta očuvanja biodiverziteta i zaštite prirode, imaju sledeći biotopi:
1) stari ugari sa drvenastom vegetacijom niskih (pionirskih) šuma;
2) kompleksan, strukturno bogat ugar sa mozaičnim rasporedom vegetacije različitih stadijuma sukcesije;
3) zelena površina pod krošnjama drveća i žbunja > 50%;
4) zelena površina pod krošnjama drveća i žbunja < 50%;
5) pojedinačno drveće / grupacije drveća / drvoredi; i
6) velika reka.
To su vredni i izuzetno vredni biotopi (ocena 5 i 6), sa važnom funkcijom refugijuma ili bafera u izgrađenim područjima, značajni za očuvanje biodiverziteta i zaštitu prirode i kao takve ih u najvećoj mogućoj meri treba sačuvati.
Najveću potencijalnu vrednost, za usluge urbanih ekosistema, imaju biotopi glavne grupe 4 - Zelene strukture u građevinskom rejonu i glavne grupe 5 - Kopnene vode, koje u konkretnom slučaju, čine: pojedinačna stabla, uređene zelene površine, zelene površine u priobalju reke Save i reka Sava.
One predstavljaju biotope od izuzetnog značaja za usluge urbanih ekosistema (ocena 7) i to su staništa koja imaju značajnu pozitivnu ulogu u regulisanju kvaliteta i temperature vazduha, očuvanju i prečišćavanju vode i vodnih resursa, ublažavanju klimatskih ekstrema, smanjenju buke, značajno su stanište brojnih vrsta, obezbeđuju uslove za odmor i spontanu rekreaciju stanovnika, pružaju estetske i ambijentalne vrednosti i dr, te zbog svega navedenog, ove zelene površine predstavljaju vrednost od opšteg interesa.
Najveću potencijalnu vrednost za javno korišćenje i neformalnu rekreaciju stanovnika imaju pojedini biotopi glavne grupe 4 - Zelene strukture u građevinskom rejonu koje, u konkretnom slučaju, čine: uređene zelene površine i zelene površine u priobalju reke Save, koji su ocenjeni kao značajni sa stanovišta očuvanja i unapređenja kvaliteta životne sredine i potencijal za formiranje novih javnih prostora, rekreativnih površina i dečjih igrališta.
Sa stanovišta poroznosti tla, najveću potencijalnu vrednost imaju pojedini biotopi glavne grupe 3 - Gradski ugari, površinski kopovi, nasipi, deponije i zidovi i glavne grupe 4 - Zelene strukture u građevinskom rejonu koje, u konkretnom slučaju, čine: neizgrađene površine obrasle samoniklom vegetacijom viših stadijuma sukcesije (ugari obrasli drvenastom vegetacijom), uređene zelene površine i zelene površine u priobalju reke Save i čije je tlo u najvećoj meri porozno (60-90%) i koji su vrednovani ocenom 4.
Značaj ovih biotopa ogleda se u većoj infiltraciji zemljišta i oticanju kišnih voda, olakšanom obnavljanju rezervi podzemnih voda, obezbeđivanju uslova za vegetacioni pokrivač i biomasu, sprečavanju erozije i uopšte kvalitetu životne sredine, posebno imajući u vidu aktuelno pitanje klimatskih promena.
Pored navedenog, značajan doprinos zaštiti prirode daju zelene površine i pojedinačni primerci vegetacije, koji obezbeđuju očuvanje biodiverziteta i unapređenje kvaliteta životne sredine.
Javne zelene površine
Na području Prostornog plana evidentirane su sledeće javne zelene površine: zelene površine u priobalju leve obale Save (kej) (2,64 ha), park na levoj obali Save od starog mosta do mosta "Gazela" (10,6 ha), zelene površine u priobalju desne obale Save (kej) (6,4 ha), park Bristol (1,3 ha), skver - Savski trg (0,3 ha) i skver u Travničkoj ulici (580 m2). Zelene površine kao prostori prirodnih, kulturnih i estetskih vrednosti su mesto susreta, kontakta, komunikacije, edukacije, rekreacije i uživanja stanovnika, što pozitivno utiče na psihofizičko zdravlje ljudi i afirmisanje socijalne dimenzije grada. Predstavljaju staništa koja imaju značajnu pozitivnu ulogu u regulisanju kvaliteta i temperature vazduha, očuvanju i prečišćavanju vode i vodnih resursa, ublažavanju klimatskih ekstrema, smanjenju buke, značajno su stanište brojnih vrsta i dr., i na taj način predstavljaju "klimatsku infrastrukturu" grada.
Pojedine zelene površine obuhvataju ili se nalaze u sastavu prostornih kulturno - istorijskih celina, pa samim tim i same uživaju isti stepen zaštite, i to:
- u okviru parka Bristol nalazi se kulturno dobro "Krst sa Male pijace" (Odluka o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra, "Službeni list grada Beograda", broj 16/87); i
- park na levoj obali Save od Starog savskog mosta do mosta "Gazela" čini sastavni deo kulturnog dobra pod prethodnom zaštitom "Priobalna zona Novog Beograda".
Kulturno-istorijski kontekst
Kulturno-istorijski značaj područja Savamale s kraja 19. i početkom 20. veka, zauzima značajno mesto u istoriji grada Beograda i Republike Srbije. Od obnavljanja srpske države posle turske vlasti do stvaranja kraljevine Jugoslavije za nepunih sto godina, nekadašnja periferija Beograda, Sava mahala i savski liman su zahvaljujući položaju na graničnom prelazu između Srbije i Austrije, carini i trgovini, postali centar ekonomske i finansijske moći srpske države. Nekada neuređeno savsko priobalje postepeno je dobijalo formu u skladu sa rastućom ekonomijom; Bara Venecija je nasuta, stvoren je prostor za potrebe železnice, izvršena parcelacija, započeta izgradnja pristaništa i keja, izgrađeni su trgovački magacini, lokali, hoteli, privatne palate, finansijski objekti i uređivani javni prostori. Privredni zamajac savskog priobalja dodatno je podstakla elektrifikacija, izgradnja železničke infrastrukture (pruga, most i stanica), tramvajske pruge, privrednih objekata i reprezentativnih stambenih zgrada. Takav privredni rast dovodi do formiranja lokalnog centra sa autentičnim ambijentom koji su činili "Beogradska zadruga", hotel "Bristol" i niz drugih značajnih građevina, poput stambenih objekata: Dimitrija Markovića, braće Krsmanović (Karađorđeva broj 59), trgovca Đurića (Karađorđeva broj 40), trgovca Milišića (Karađorđeva broj 42), trgovca Nikolića (Karađorđeva broj 44), trgovca Perovića (Crnogorska broj 8), Luke Ćelovića (Kraljevića Marka broj 2) i trgovca Đorđa Vuča (Karađorđeva broj 61). Sve navedene objekte projektovali su najznačajniji arhitekti Srbije s početka 20. veka: Andra Stevanović, Nikola Nestorović, Jovan Ilkić, Dimitrije T. Leko i drugi.
Zahvaljujući razvoju novih ideja, privatnom preduzetništvu i izgradnji, s kraja 19. i početkom 20. veka, prostor Savskog priobalja doživljava brz preobražaj i urbani razvoj, stvarajući potpuno novu sliku grada.
Geopolitičke promene nakon Prvog svetskog rata, nestajanje Habzburške monarhije i nastanak nove države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, dovele su do fizičkog zamiranja i zanemarivanja područja Savamale. Beograd je postao glavni grad jedne daleko veće države, reka Sava nije više bila granica dveju država, a grad je započeo svoje širenje i na levoj obali Save. Današnjim pogledom na Karađorđevu i okolne ulice, tek se nazire sjaj koji su one imale početkom 20. veka. Od druge polovine 20. veka do danas, ideje izgradnje i uređenja savskog priobalja nisu napuštale graditelje Beograda.
Spomenički status prostora
Prostor planskog područja nalazi se na desnoj obali Save u okviru celine "Stari Beograd", a na levoj obali Save u okviru celine "Priobalna zona Novog Beograda", koje su upisane u evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom. Znatan broj utvrđenih kulturnih dobara i pojedinačnih dobara koja uživaju status prethodne zaštite, odredili su istorijsku vrednost, identitet, građevinski i urbanistički karakter Beograda.
Slika 5. Celine Stari Beograd i Priobalna zona Novog Beograda
Desna obala Save
Celina "Stari Beograd", najstariji sačuvan deo prestonice, čije arhitektonsko-urbanističko nasleđe dokumentuje istoriju Beograda i Republike Srbije, upisana je u evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom. U okviru ove celine nalazi se veliki broj utvrđenih kulturnih dobara i dobara koja uživaju status prethodne zaštite. Razvoj srpskog Beograda izvan granica Šanca, koja počinje još tridesetih godina 19. veka, bio je usmeren prema području savske obale, gde je počelo stvaranje srpskog trgovačkog i saobraćajnog centra. Stari Beograd predstavlja autentičan gradski prostor koji doprinosi istorijskom, arhitektonskom, umetničkom, stilskom i urbanističkom identitetu Beograda i Republike Srbije.
Slika 6. Deo celine "Stari Beograd"
Železnička stanica "Beograd", Savski trg broj 1, utvrđena je za spomenik kulture (Odluka o proglašavanju određenih nepokretnosti za kulturna dobra, "Službeni list grada Beograda", broj 19/81) i za kulturno dobro od velikog značaja (Odluka o utvrđivanju nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja i kulturnih dobara od velikog značaja, "Službeni glasnik SRS", broj 28/83). Granice neposredne okoline koja je zaštićena čini spoljna ivica kat. parc. broj 1532. Zgrada železničke stanice je podignuta 1884. godine, nakon uspostavljanja prve železničke veze u Srbiji. Svojim specifičnim rešenjem svedočanstvo je tehničkog i arhitektonskog razvoja Srbije, u poslednjim decenijama 19. veka. Predstavljala je jedno od najmonumentalnijih zdanja i simbola tadašnjeg Beograda. Razradu projekta koji je obuhvatao specifičan arhitektonski program i sadržaje prilagođene evropskim tehničkim dostignućima, izveo je arhitekta Dragiša Milutinović, prema idejnom rešenju Austrijanca Fon Flatiha.
Slike 7. i 8. Zgrada železničke stanice
U Savskoj ulici ispod mosta "Gazela", na samom početku kompleksa Glavne železničke stanice nalazi se funkcionalno važan objekat koji čine Okretnica, ložionica i vodotoranj. Predstavlja jedan od retko očuvanih objekata industrijske železničke arhitekture, podignut nakon Prvog svetskog rata. Prva ložionica za uski kolosek na beogradskoj stanici podignuta je kad i glavna stanična zgrada, 1884. godine. Bila je u funkciji sve do podizanja nove ložionice nakon Prvog svetskog rata. Stvaranje nove države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, promenilo je položaj i značaj Beogradskog železničkog čvora u novoj, znatno većoj, mreži državnih železnica. Projekat nove ložionice, građene tokom 1925. i 1926. godine pri ulazu u stanicu, uradio je inženjer Nikola Raičković. Podignuta je u armirano-betonskoj konstrukciji, tipa polukružnih ložionica sa novom okretnicom, vodotornjem i drugim pratećim objektima. Ložionica, okretnica i vodotoranj, svedočanstvo su razvoja Beogradskog železničkog čvora i Glavne železničke stanice u Beogradu i upisani su u evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom.
Slike 9. i 10. Okretnica, ložionica i vodotoranj
Zgrada Beogradske zadruge, Karađorđeva ulica broj 48 (spomenik kulture, Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda broj 1075/2 od 27. decembra 1966. godine), utvrđena je za kulturno dobro od velikog značaja 1979. godine (Odluka o utvrđivanju nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja i od velikog značaja, "Službeni glasnik SRS", broj 14/79), i predstavlja jedno od najznačajnijih dela beogradske i srpske arhitekture s početka 20. veka. Granice neposredne okoline ovog spomenika kulture čine spoljne ivice kat. parc. br. 444, 442, 433, 432, 420 i deo Karađorđeve i Hercegovačke ulice naspram kat. parc. br. 443 i 444. Izgrađena je u periodu od 1905. do 1907. godine i jedno je od najuspelijih dela arhitekata Andre Stevanovića i Nikole Nestorovića. Arhitektonski koncept, usklađenost funkcionalnih i kompozicionih elemenata zgrade, novi građevinski postupci i materijali, stavili su ovu zgradu u red najreprezentativnijih dela beogradske arhitekture. U palati su posredno ovaploćeni napori Beogradske zadruge, a prvenstveno njenog dugogodišnjeg predsednika Luke Ćelovića, velikog zadužbinara, na osavremenjivanju Beograda.
Slike 11. i 12. Zgrada Beogradske zadruge
Hotel "Bristol", Karađorđeva ulica broj 50, utvrđen je za kulturno dobro Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra ("Službeni list grada Beograda", broj 16/87). Granicu neposredne okoline koja je zaštićena čine spoljne ivice kat. parc. broj 448 KO Savski venac. Podignut je kao zgrada Osiguravajućeg i kreditnog društva Beogradske zadruge između 1910. i 1912. godine po projektu arhitekte Nikole Nestorovića. Jedan je od prvih velikih modernih beogradskih hotela i važan je primer stila secesije. Predstavlja značajan doprinos građevinskom, arhitektonskom i urbanističkom razvoju Beograda.
Slike 13. i 14. Hotel Bristol i Krst sa Male pijace u parku Bristol
Krst sa Male pijace, u parku Bristol, utvrđen je za kulturno dobro Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra ("Službeni list grada Beograda", broj 16/87). Granicu neposredne okoline koja je zaštićena čine spoljne ivice kat. parc. broj 473/1 KO Savski venac.
Krst na Maloj pijaci (sada skver ispred Beogradske zadruge), jedan je od prvih javnih spomenika u Beogradu, koji je 1862. godine podigao beogradski trgovac Ćira Hristić u spomen poginulih 1806. godine i kao simbol pobede nad Turcima. Kao jedini sačuvani originalni primerak spomenika u vidu krsta, Krst sa Male pijace, predstavlja materijalno svedočanstvo o podizanju javnih spomenika u Beogradu sredinom 19. veka.
Fabrika hartije Milana Vape u Beogradu, Bulevar vojvode Mišića broj 10, utvrđena je za kulturno dobro Odlukom o utvrđivanju Fabrike hartije Milana Vape u Beogradu za spomenik kulture ("Službenom glasniku RS", broj 35/13). Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata kat. parc. broj 10669 KO Savski venac. Fabriku hartije, namenski građenu za industrijsku proizvodnju papira, jedinu fabriku ove vrste u Srbiji u prvoj polovini 20. veka, podigao je industrijalac Milan Vapa u periodu od 1921. do 1924. godine. Danas je jedan od najočuvanijih i najznačajnijih objekata industrijske arhitekture u Beogradu i Republici Srbiji.
Slika 15. Fabrika hartije "Milan Vapa"
Piloni mosta kralja Aleksandra Prvog (stubovi koji nose današnji most "Bratstvo i jedinstvo") predstavljaju arhitektonsko-urbanističku i kulturno-istorijsku vrednost i danas su materijalno svedočanstvo postojanja nekadašnjeg mosta. Građen je u periodu od 1930. do 1934. godine, prema projektu arhitekte Nikolaja Krasnova. Usled ratnih razaranja promenio je svoj prvobitni izgled. Na mestu starog mosta kralja Aleksandra Prvog, 1955. godine podignut je novi most, a 1978. godine prošireni su piloni i postavljena nova konstrukcija mosta. Uprkos naknadnim izmenama, pilon 1 na novobeogradskoj strani Save i piloni 4 i 5 na beogradskoj strani su zadržali autentičnu stilsku konotaciju, kao i funkciju nosača konstrukcije mosta. Piloni Mosta kralja Aleksandra Prvog su upisani u evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom.
Slike 16. i 17. Nekadašnji most Kralja Aleksandra i sačuvani pilon mosta
Arheologija
U neposrednoj blizini pilona mosta kralja Aleksandra Prvog, ka prostoru Kosančićevog venca, prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja (Odluka o utvrđivanju nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja i od velikog značaja, "Službeni glasnik SRS", broj 14/79) evidentirani su arheološki nalazi i ostaci iz različitih perioda koji su delimično istraženi. Posebno se mogu izdvojiti nalazi antičkih grobova koji pripadaju zapadnoj nekropoli Antičkog Singidunuma (arheološko nalazište je utvrđeno za kulturno dobro, Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda broj 176/8 od 30. juna 1964. godine).
Leva obala Save
Celina "Priobalna zona Novog Beograda"obuhvata širi prostor koji se pruža od mosta "Gazela" do Starog savskog i mosta "Bratstva i jedinstva", potom levom obalom Save i desnom obalom Dunava do ušća reka. Upisana je u evidenciju dobara pod prethodnom zaštitom. U okviru Priobalne zone Novog Beograda nalaze se značajna kulturna dobra: Staro sajmište - Logor Gestapoa, Muzej savremene umetnosti i Park prijateljstva. Kao materijalna svedočanstva istorijskog, kulturološkog, društvenog, sociološkog, urbanističkog, arhitektonskog i ekonomskog razvoja, predstavljaju izuzetne i neodvojive vrednosti kulturnog nasleđa grada. Vizure na Stari Beograd sa reke, kao i iz Starog Beograda na reku i novi grad na levoj obali Save čine posebnu, jedinstvenu i izuzetnu vrednost. Kulturno nasleđe zajedno sa akvatorijom ušća Save u Dunav i prirodnim vrednostima Velikog ratnog ostrva predstavlja vizuelnu i prostornu dominantu u ukupnoj urbanoj slici grada.
Mostovi
U ukupnoj slici Beograda i njegovim vizurama mostovi zauzimaju važno mesto. Oni zajedno sa građevinskim i urbanističkim tkivom sa obe strane reke Save, čine neodvojivi deo kulturno-istorijskog nasleđa. Savski mostovi ne samo da povezuju stari i novi deo grada, nego su imali i značajnu istorijsku ulogu. U tom kontekstu sve buduće intervencije na samim mostovima i u njihovom neposrednom okruženju moraju se kretati u pravcu očuvanja i unapređenja svih estetskih ali i konstruktivnih karakteristika.
Slike 18, 19. i 20. Mostovi preko Save
Stari savski most- Tramvajski most - koji spaja autobusku stanicu i Staro sajmište postavili su Nemci, u toku Drugog svetskog rata, nakon što je tadašnji most preko reke Save - most kralja Aleksandra Prvog stradao u aprilskom bombardovanju 1941. godine. Nazvali su ga Princ Eugen, a Beograđani su ga posle rata zvali Nemački most.
Stari železnički most vezan je za izgradnju trase prve srpske železničke pruge u Beogradu, što je podrazumevalo nasipanje Bare Venecije, gradnju mosta na Savi i koloseka između mosta i buduće stanice. Izgradnja savskog železničkog mosta trajala je od 1882. do 1884. godine. Tokom vremena, most je više puta rušen i podizan. Današnji stari železnički most izgrađen je po završetku Drugog svetskog rata, u okviru ratne reparacije.
Most "Gazela" je projektovan i realizovan u periodu 1968-1970. godine, kao sastavni deo izgradnje autoputa kroz Novi Beograd (autoput Beograd-Zagreb). Glavni projekat mosta izradio je profesor Građevinskog fakulteta i akademik Milan Đurić. Istovremeno sa mostom realizovana je i saobraćajna petlja Mostar (1970. godine), prema projektu arhitekte Branislava Jovina i inženjera Jovana Katanića. U trenutku kad je izgrađen, most "Gazela" bio je svetsko dostignuće tehničke struke.
Vizure
Beograd se pamti i vekovima prepoznaje zahvaljujući njegovoj izuzetnoj geomorfologiji i izgrađenim strukturama. Očuvanje postojećih pejzažnih vrednosti preduslov je kulture građenja novih urbanih repera i formi.
Slika 21. Vizura sa Kalemegdanske tvrđave
U kontekstu izgradnje područja Savamale potrebno je očuvati niz veoma vrednih gradskih vizura:
- Kalemegdan "Pobednik" (kota 113,4 m); alternativno: bastion na završetku bedema od Sahat-kule ka Savi (kota 124) je najvažniji od svih beogradskih vidikovaca i omogućava sagledavanje najšire panorame grada sa ukupnim uglom većim od 250°, kroz jednu od tri ključne slike: panorama Savskog amfiteatra, sa Sabornom crkvom i novobeogradskom obalom Save, preko zelenog masiva Topčiderskog brda i Košutnjaka do Avale;
- Terazijska terasa: pogled ka Novom Beogradu i ka mostovima na reci Savi, na Adu Ciganliju i dalje;
- Banovo brdo - ski staza iznad Topčiderskog groblja: pogled na celokupan Savski amfiteatar do Kalemegdana;
- ulice Nemanjina, Miloša Pocerca i Vojvode Milenka ka Novom Beogradu; i
Slika 22. Vizura niz Nemanjinu ulicu
- pogled sa mostova i savskog keja na savsku padinu Starog Beograda, između podnožja koje čine desna obala Save i linije horizonta šumadijske grede, od "Pobednika", Beogradske tvrđave, Saborne crkve, crkve Sv. Marka, hotela "Moskva", dvorova na Terazijama - Stari i Novi dvor, Narodne skupštine, Palate Beograd (Beograđanka), Hrama Svetog Save i dalje ka Topčideru i Banovom brdu.
Slika 23. Vizura sa novobeogradskog nasipa
Neposredna blizina prostora
U neposrednoj blizini prostora obuhvaćenog Prostornim planom, nalaze se monumentalni i reprezentativni primeri arhitektonskog i industrijskog nasleđa Beograda:
Zgrada državne štamparije, spomenik kulture (Odluka o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra, "Službeni list grada Beograda", broj 26/92), nalazi se u Bulevaru vojvode Mišića broj 17, kat. parc. broj 738/1 KO Savski venac; granicu neposredne okoline koja je zaštićena čine spoljne ivice kat. parc. broj 738/1 KO Savski venac. Zgrada je sagrađena prema projektu arhitekte Dragiše Brašovana između 1936. i 1940. godine na prostoru kompleksa urbane, industrijske i saobraćajne zone kod Mostara. Zgrada državne štamparije predstavlja jedno od antologijskih dela srpske moderne arhitekture i primer aktuelnih tokova evropske moderne arhitekture.
Slika 24. Zgrada štamparije
Parni mlin, spomenik kulture (Odluka o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra, "Službeni list grada Beograda", broj 16/87), nalazi se u Bulevaru vojvode Mišića broj 15, kat. parc. broj 725 KO Savski venac; granicu neposredne okoline koja je zaštićena čine spoljne ivice kat. parc. broj 725 KO Savski venac. Parni mlin sagrađen je 1902. godine kao prvi mlin u Srbiji i prvi mlin koji je uveo električni pogon. U periodu između dva svetska rata bio je jedan od najvećih i najvažnijih u Jugoslaviji. Danas zajedno sa industrijskim objektima u svom neposrednom okruženju predstavlja arhitektonsku i prostornu dominatu područja oko Mostarske petlje. Rekonstruisan je i prenamenjen u hotel.
Vučina kuća na Savi, spomenik kulture (Odluka o utvrđivanju Vučine kuće na Savi za spomen kulture "Službeni glasnik RS", broj 51/97), nalazi se u Karađorđevoj ulici broj 61-61a, kat. parc. broj 372 KO Savski venac; zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata kat. parc. br. 372, 373 i 374 KO Savski venac i prostor naspram tih kat. parc. do ose ulica Kraljevića Marka i Karađorđeve. Kuća Đorđa Vuča, poznata kao Vučina kuća na Savi, podignuta je 1908. godine prema projektu arhitekte Dimitrija T. Leka kao reprezentativni dvospratni objekat dvojne namene i reprezentuje ar nuvo stil. Vučina kuća predstavlja značajan arhitektonski doprinos razvoju i formiranju nekadašnjeg trga "Mali pijac na Savi".
Slike 25. i 26. Parni mlin i Vučina kuća na Savi
"Staro sajmište - Logor Gestapoa" - Kompleks Starog beogradskog sajmišta na levoj obali Save, prostor najslojevitije i najizraženije memorije, smešten između današnjeg mosta "Bratstva i jedinstva" i Starog železničkog mosta, od izgradnje do danas imao je različite namene. Osmišljen i realizovan kao reprezentativan sajamski prostor, koji je trebalo da pokaže ambicije mlade evropske kraljevine i bude podstrek njenom ekonomskom razvoju za vreme Drugog svetskog rata pretvoren je u logor, a nakon rata u oazu likovnih umetnika. Od simbola urbanističkog, arhitektonskog i privrednog napretka preobraćen je u stratište, u simbol stradanja i patnje, a potom u simbol avangardnih ideja srpske kulturne scene. Staro sajmište predstavlja najznačajniji memorijalni kompleks ne samo u Beogradu nego i na području čitave Republike Srbije, zbog čega je 1987. godine pod nazivom "Staro sajmište - Logor Gestapoa" utvrđen za kulturno dobro (Odluka o izmenama i dopunama Odluke o proglašenju određenih nepokretnosti na teritoriji grada Beograda za kulturna dobra, "Službeni list grada Beograda", broj 16/87).
Slike 27. i 28. Staro sajmište
1.3.2. Demografsko-socijalne karakteristike
Prema podacima iz Popisa stanovništva iz 2002. i 2011. godine, na planskom području je 2002. godine bilo 1012 stanovnika, a 2011. godine 988, što predstavlja smanjenje broja stanovnika za oko 2,4%.
Grafikon 1. Procentualno učešće starosnih grupa u ukupnom broju stanovnika
Prema podacima iz popisa stanovništva iz 2011. godine, na području Prostornog plana je evidentirano 135 stanova. Od ukupnog stambenog fonda, više od 43% stanova je izgrađeno pre 1946. godine.
1.3.2.2. Javne službe i objekti
Na teritoriji obuhvaćenoj Prostornim planom, nema evidentiranih objekata i ustanova javnih službi u oblastima dečje zaštite, obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite, sporta i rekreacije. Od objekata kulture, u okviru Savamale se nalaze pojedinačni kulturni sadržaji, smešteni u okviru objekata druge namene.
Od objekata državnih organa i preduzeća evidentirani su:
- Javno preduzeće "Pošta Srbije" u Ulici savska broj 2; i
- "Beogradska zadruga" u Ulici Karađorđeva broj 48.
Većina poslovnih sadržaja odnosi se na delatnosti sekundarnog i tercijarnog sektora, što je u skladu sa centralnim položajem lokacije i opštine na kojoj se lokacija nalazi. Na prostoru obuhvaćenom Prostornim planom nalazi se preko 199.135 m2 ukupnog poslovnog prostora u oblastima klasifikovanim kao: prerađivačka industrija, građevinarstvo, trgovina, saobraćaj i skladištenje, informisanje i komunikacije, poslovanje nekretninama, stručne, naučne, inovacione i tehničke delatnosti, administrativne i pomoćne uslužne delatnosti, umetnost, zabava i rekreacija i ostale uslužne delatnosti.
Najzastupljeniji su kapaciteti u oblastima saobraćaja i skladištenja, trgovine i usluga smeštaja i ishrane.
Područje Savskog amfiteatra ima sve karakteristike "brownfield" lokacije. Površine su u najvećem delu ili izgubile svoju prvobitnu namenu ili se nedovoljno koriste. Lokacija je neuređena i zapuštena uz preovlađujući loš bonitet objekata. Postojeća tehnička infrastruktura je neujednačenog kvaliteta.
Grafikon 2. Površina poslovnog prostora prema vrstama delatnosti
Beograd je danas organizaciona i funkcionalna celina sa već formiranom turističkom ponudom, komunalnom, saobraćajnom i turističkom infrastrukturom, suprastrukturom za smeštaj i boravak turista i ima zapaženu ulogu u ostvarivanju celokupne turističke privrede i razvojnoj politici grada i Republike Srbije.
Broj dolazaka domaćih i stranih turista konstantno raste sa izuzetkom kriznih godina. U 2013. godini Beograd je posetilo 748.943 posetilaca i ostvareno je 1.489.801 noćenje.
Tabela 2. Turistički promet - domaći i strani posetioci - (Izvor: Zavod za informatiku i statistiku)
POSETIOCI |
2010. |
2011. |
2012. |
2013. |
||||
Domaći turisti |
223 046 |
36,07 % |
178 777 |
28,88 % |
189 375 |
28,66 % |
182 006 |
25,32 % |
Strani turisti |
395 408 |
63,93 % |
440 347 |
71,12 % |
471 299 |
71,34 % |
536 937 |
74,68 % |
ukupno |
618 454 |
100,00 % |
619 124 |
100,00 % |
660 674 |
100 % |
718 943 |
100,00 % |
Poslednjih godina naročito se primećuju pozitivni trendovi u razvoju rečnog turizma. Preko 63000 stranih turista došlo je kruzerima, prvenstveno iz Savezne Republike Nemačke, Sjedinjenih Američkih Država, Republike Austrije, Republike Francuske i drugih zemalja. Navedeni vid turizma ima stalnu tendenciju rasta.
Grafikon 3. Promet stranih turista u pristaništima - broj posetilaca
Savski amfiteatar se nalazi neposredno uz reku, koja obezbeđuje komparativnu prednost i specifičnost u odnosu na druge lokacije, nedaleko od centra grada koji predstavlja najznačajniji emitivni centar domaćih i stranih posetilaca i u blizini primarnih turističkih atrakcija (muzeji, pozorišta, glavni događaji i sl.).
Usluge smeštaja i ishrane raspolažu sa oko 10.386 m2 poslovnog prostora, odnosno oko 5,2% ukupnih poslovnih kapaciteta na području Savskog amfiteatra.
Među turističko-ugostiteljskim kapacitetima izdvaja se hotel "Bristol" koji je jedan od najstarijih beogradskih hotela. Hotel raspolaže sa 63 smeštajne jedinice uključujući i tri luksuzna apartmana (kuriozitet je tzv. Rokfelerov apartman), pivnicu, dva restorana nacionalne kuhinje, poslastičarnicu i druge sadržaje.
Na prostoru obuhvaćenom Prostornim planom nalaze se i hoteli "Pošta" i "Želturist".
U blizini postojeće železničke i autobuske stanice (neparna strana Karađorđeve i Savske ulice), razvili su se komplementarni sadržaji usluga smeštaja i to tri hotela ("Belgrade City Hotel", "Design Hotel Mr. President" i "Jump INN Hotel Belgrade"), nekoliko hostela i brojni manji objekti u oblasti usluga ishrane.
1.3.3.2. Komercijalne delatnosti
Komercijalne delatnosti (trgovina, usluge smeštaja i ishrane, poslovne usluge, finansije, osiguranje, nekretnine) zauzimaju oko 17,6% ukupnog poslovnog prostora planskog područja.
Najveća koncentracija komercijalnih sadržaja nalazi se između reke Save, Starog železničkog mosta i Karađorđeve ulice (deo nekadašnje Savamale).
Na prostoru obuhvaćenom Prostornim planom od većih trgovinskih objekata izdvaja se Robna kuća "Simpo" i "Eurosalon".
U trgovini na malo zastupljeni su saloni automobila i niz trgovinskih objekata neprehrambene, pretežno metalne robe i aparata (neparna strana Karađorđeve i Savske ulice).
Imajući u vidu kulturno-istorijsko nasleđe, položaj u centralnoj zoni u blizini starog jezgra Beograda, blizinu reke Save i ušća, blizinu dva mosta, blizinu postojeće železničke i autobuske stanice i pristaništa Beograd, osnovna karakteristika postojećeg stanja u celini je nedovoljna izgrađenost komercijalnog poslovnog prostora.
1.3.4. Saobraćaj i infrastrukturni sistemi
Na prostoru u okviru granice Prostornog plana, sustiču se i međusobno prepliću skoro svi vidovi saobraćaja i saobraćajnih podsistema, što se posebno ističe na desnoj obali Save. Kao najznačajniji generatori saobraćaja izdvajaju se Železnička stanica "Beograd" (Glavna železnička stanica) sa pratećim sadržajima u funkciji putničkog i robnog saobraćaja, kontejnerskim terminalom i sadržajima za održavanje železničkih sredstava i autobuske stanice "BAS" i "Lasta" za gradsko-prigradski saobraćaj sa prostorom za održavanje i parkiranje autobusa. Pored saobraćajnih terminala, kao generatore kretanja značajno je pomenuti i objekte centralnih gradskih funkcija komercijalnih, trgovinskih i uslužnih delatnosti.
Kako se radi o centralnom gradskom području, u kome je dostupnost zbog gustine sadržaja i korisnika prostora ograničena, kao i u velikom broju evropskih i svetskih metropola, dostupnost ovog područja imaće sve odlike, prednosti i ograničenja koja sa sobom nose centralne gradske zone.
U skladu sa prethodno navedenim, planska rešenja u ovom prostornom planu zasnivaju se i na rešenjima kojima se daje mogućnost uvođenja sistema gradsko-prigradske železnice, metro linija i linija drugih podsistema javnog prevoza putnika. Pozicije koridora metroa i gradsko-prigradske železnice kroz predmetni prostor, moraju biti tehnički proverene i detaljno planski razrađene u što kraćem vremenskom roku, kako bi kvalitetan saobraćajni sistem pratio realizaciju planirane izgradnje na ovom prostoru.
Na levoj obali Save nema značajnijih saobraćajnih funkcija i objekata osim primarnih saobraćajnih pravaca.
Slika 29. Područje Savskog amfiteatra
Primarnu uličnu mrežu prostora čine državni putevi I reda (autoput, magistralne saobraćajnice), ulice I i II reda, a sekundarnu pristupne saobraćajnice i lokalna ulična mreža.
Primarni magistralni saobraćajni pravac na desnoj obali reke Save čine ulice Karađorđeva - Savska - Bulevar vojvode Mišića sa orijentacionom dužinom uz granicu predmetne zone od oko 2.580 m. Navedeni saobraćajni pravac ima dominantnu ulogu u pogledu pristupa u zonu, jer su sve ulice unutar zone na desnoj obali reke Save, povezane na njega. Direktan pristup u zonu sa Ulice savske, moguć je samo ka uskom delu prostora uz samu Savsku ulicu, zbog položaja postojećih železničkih koloseka u funkciji putničke železničke stanice.
U plansko područje moguće je pristupiti sa još dva primarna gradska saobraćajna pravca, odnosno sa mosta "Gazela", kao dela autoputske deonice ulične mreže grada i sa Brankovog mosta kao dela najdužeg longitudinalnog magistralnog gradskog pravca Ugrinovačka - Bulevar Mihaila Pupina - Brankova - Dečanska - Bulevar kralja Aleksandra. Pristup sa pomenuta dva gradska mosta moguće je ostvariti posredno, preko ulične mreže nižeg ranga koja je u funkciji veze gradskih mostova i okolnog tkiva.
Ulice koje su od manjeg značaja za primarnu gradsku uličnu mrežu, ali od velikog značaja za postojeće stanje, su pristupna saobraćajnica Starom savskom mostu, u rangu ulice II reda i Ulica hercegovačka koja je povezana sa Karađorđevom ulicom i spada u red ulica nižeg ranga. Sa ovih saobraćajnica trenutno se pristupa se kontejnerskom terminalu i ostalim objektima u funkciji robnog železničkog saobraćaja, kao i dublje u predmetnu zonu uz desnu obalu reke Save.
Unutar prostora na desnoj obali reke Save formirana je ulična mreža lokalnog značaja, vrlo skromnih geometrijskih karakteristika, koja ima ulogu opsluge velikog broja privrednih objekata i pratećih sadržaja železničke stanice.
Dominantnu ulogu u drumskom pristupu zoni na levoj obali reke Save ima ulica I reda Vladimira Popovića, na koju su povezane sve ulice lokalnog značaja koje opslužuju ovaj prostor. Takođe, veliki značaj ima i Ulica savski nasip - Brodarska, u rangu ulice II reda, koja je preko Ulica zemunski put sa jedne strane i Ulice Jurija Gagarina sa druge strane povezana u sistem ulične mreže grada.
Železničkisaobraćaj se odvija u okviru dela koji pripada železničkim prugama i objektima starog železničkog čvora u Beogradu, čija gradnja je započeta krajem 19. veka, kada je u podnožju "Terazijskog brega" (današnjem Savskom amfiteatru) locirana železnička stanica.
U Savskom amfiteatru su od vremena izgradnje stanice "Beograd" izgrađene pruge koje se i danas koriste za funkcionisanje železničkog saobraćaja.
Dvokolosečne pruge:
- Magistralna železnička pruga broj 1: Beograd - Šid - granica Hrvatske; i
- Magistralna železnička pruga broj 2: Beograd - Mladenovac - Lapovo - Niš - Preševo - granica Makedonije.
Kroz železničku stanicu Beograd prolaze i jednokolosečne neelektrificirane pruge:
- Blok "Sava obala" - Beograd spoljna - "Mesto prelaza"; i
- Topčider-Blok "Sava obala" - "Mesto prelaza" - Beograd Dunav - rasputnica "Pančevački most".
Sa železničkom stanicom Beograd su povezane i sledeće pruge:
- Magistralna železnička pruga broj 21: Topčider - Rasputnica "Savski most" - (Novi Beograd); i
- Jednokolosečna nelektrificirana pruga km 2+290 - TO "Beograd fabrika šećera".
U okviru granice predmetnog plana nalazi se i Magistralna dvokolosečna pruga broj 10 Beograd Centar - Novi Beograd.
Pored navedenih pruga, u periodu od početka realizacije beogradskog železničkog čvora do danas, železnica je izgradila potrebne prateće kapacitete koji su neophodni za funkcionisanje železničkog saobraćaja i obavljanje transportnih usluga:
- putničku stanicu sa staničnom zgradom, kolosecima, peronima i staničnim trgom;
- teretnu stanicu "Beograd spoljna" sa kapacitetima za komadnu i kolsku robu, skladištima i manipulativnim kolosecima;
- kontejnerski terminal - "ŽIT Beograd", jedini terminal za pretovar kontejnera u kombinovnom drumsko - železničkom saobraćaju;
- radionicu za servisiranje putničkih vagona;
- prateće kapacitete za negu i održavanje putničkih vagona;
- prateće kapacitete za negu i održavanje lokomotiva u obrtu;
- objekte železničke špedicije i putničke agencije;
- železnički auto saobraćaj za odvoz i dovoz robe od magacina pošiljaoca odnosno do magacina primaoca;
- kapacitete za utovar-istovar praćenih putničkih automobila;
- kapacitete za utovar-istovar poštanskih pošiljaka;
- odmaralište za železničko voznopratno osoblje;
- servisi i laboratorije za održavanje železničkih signalnih i telekomunikacionih uređaja;
- kapaciteti KSR (vagoni za spavanje i ručavanje);
- objekti službenog i javnog ugostiteljstva;
- ambulanta i socijalna služba;
- prostorije policije;
- pogon za održavanje železničkih pruga, skretnica i mostova;
- centralni magacin rezervnih delova;
- zaštitne radionice za železničke invalide rada;
- sportska društva železničara;
- kulturno-umetnička društva železničara;
- radionice železničkog obrazovanja za potrebe nastave đaka i studenata; i
- uprava "Železnice Srbije" a.d.
Pruge starog dela čvora u Savskom amfiteatru
Pruga Beograd - Novi Beograd
Pruga Beograd - Novi Beograd predstavlja deo pruge Beograd - Novi Beograd - Batajnica koja je izgrađena 1884. godine. Na delu od rasputnice "Savski most" do stanice "Novi Beograd" pruga je jednokolosečna. Na trasi ove pruge nalazi se most preko reke Save dužine 376 m.
Pruga Beograd-Topčider
Pruga Beograd-Topčider predstavlja deo dvokolosečne pruge Beograd-Topčider-Rakovica-Resnik koja je izrađena 1884. godine kao jednokolosečna, a dogradnja drugog koloseka izvršena je 1933. godine. Na delu od "Šest topola" do stanice "Topčider" ova pruga je četvorokolosečna.
Slika 30. Beogradski železnički čvor
Pruga Beograd - Beograd Dunav
Pruga Beograd - Beograd Dunav predstavlja deo pruge Beograd - Beograd "Dunav" - Rasputnica "Pančevački most", odnosno obilaznu prugu oko Kalemegdana. Pruga je na delu do stanice Beograd "Donji grad" bila dvokolosečna, a nadalje jednokolosečna. Danas je cela deonica pruge oko Kalemegdana jednokolosečna.
Stanica "Beograd"
Stanica "Beograd" je glavna putnička stanica u Beogradu i pripada grupi čeonih stanica. Ovo službeno mesto je početno - završna stanica za pruge Beograd - Topčider - jug i Beograd - rasputnica "Savski most" - Novi Beograd - sever, zapad.
U stanici se obavlja prijem i otprema putničkih vozova, putnika, prtljaga, poštanskih, ekspresnih pošiljaka, kao i praćenih automobila. U sklopu stanice se nalazi i pripadajuća tehničko - putnička stanica u okviru koje se vrši priprema voznih garnitura za saobraćaj. Stanica ima ukupno 68 koloseka svrstanih u sedam grupa:
- prijemno-otpremni peronski (ukupno 11 slepih) sa ugrađenom rampom za utovar i istovar automobila na kraju, šest koloseka
- tehničko-garažni "južna ploča" (ukupno 11)
- tehničko-garažni "severna ploča" (ukupno 11)
- tehničko-garažni "zapadna ploča" (ukupno 12), koji obuhvataju i kolosek sa mašinom za pranje železničkih vozila
- garažni (ukupno sedam)
- posebni (ukupno šest)
- ostali (ukupno deset)1
Stanica poseduje šest niskih putničkih perona koji se koriste i za kretanje dostavnih vozila. Dužina perona iznosi od 290 m do 422 m. Peroni 1, 2 i 3 su pokriveni nadstrešnicom.
Stanica ima i jedan čeoni - zbirne dužine 74,5 m i širine 20,5 m. Za potrebe pošte predviđena su tri posebna, namenska perona.
U okviru stanice izgrađeni su svi prateći objekti u funkciji putničkog železničkog saobraćaja.
____________
1 Izvor: "Program preseljenja železničkih kapaciteta i drugih sadržaja sa kompleksa stanice "Beograd", "Beograd Donji grad" i "Beograd" Dunav na nove lokacije u železničkom čvoru Beograd" (Saobraćajni institut CIP, decembar 2007. godine)
Stanica "Beograd spoljna"
Stanica "Beograd spoljna" je međustanica na pruzi Topčider - "Beograd Dunav". U stanici se vrši prijem, ranžiranje i otprema teretnih vozova, kolskih pošiljaka, dostava kola sa manipulativnih i industrijskih koloseka i komadnih pošiljaka.
U okviru stanice locirani su kontejnerski terminal, magacini, otvorena i zatvorena skladišta i rampe.
Koloseci stanice Beograd spoljna mogu se svrstati u osam grupa:
- prijemno-otpremni (šest koloseka);
- ranžirno-otpremni (devet koloseka);
- ranžirni (tri koloseka);
- utovarno-istovarni (šest koloseka);
- manipulativni (19 koloseka);
- garažni;
- posebni; i
- ostali.
Prema elaboratu "Program preseljenja železničkih kapaciteta i drugih sadržaja sa kompleksa železničkih stanica "Beograd", "Beograd Donji grad", i "Beograd Dunav", na nove lokacije u železničkom čvoru Beograda", (Saobraćajni institut CIP, 2007. godine), u Savskom amfiteatru su identifikovana ukupno 24 železnička sadržaja koja će biti izmeštena sa navedenih lokacija i to:
- 152 koloseka, ukupne dužine 40.826 m;
- 34 industrijska koloseka dužine 12.316 m;
- deset putničkih perona;
- 273 objekta različitih namena, ukupne površine 68.434 m2;
- devet manipulativnih površina za utovar robe u vagone ukupne površine 60.350 m2;
- 23 tovarne rampe za manipulaciju robom, ukupne površine 6.121 m2;
- 204 stambene jedinice; i
- železničko zemljište, oko 77 ha.
Slika 31. Prikaz postojećih saobraćajnih sistema - šira situacija
Javni prevoz putnika
U okviru granice predmetnog prostornog plana locirane su Beogradska autobuska stanica ("BAS" a.d.), Autobuska stanica "Lasta-Avala" koja posluje u okviru Saobraćajnog preduzeća "Lasta" a.d. Beograd, za saobraćaj autobusa u prigradskom i međugradskom saobraćaju i stajališta za linije javnog gradskog saobraćaja.
Beogradska autobuska stanica ("BAS" a.d.)
Osnovna delatnost BAS-a je prijem i otprema putnika i autobusa u međumesnom i međunarodnom saobraćaju.
Danas se sa BAS-a primi i otpremi oko 700 autobusa dnevno. U okviru zaokružene tehničko - tehnološke celine realizovani su sledeći delovi:
- 40 polaznih perona;
- šest dolaznih perona;
- 40 šaltera za kupovinu prevoznih dokumenata;
- pet šaltera za informacije i reklamacije;
- kol centar;
- dispečerski centar;
- parking za autobuse kapaciteta 100 PM;
- stanica za snabdevanje gorivom internog tipa;
- garderoba za smeštaj i čuvanje prtljaga;
- tri javna sanitarna čvora;
- prostorije za službeno osoblje; i
- prostorije za vozno osoblje.
Ukupna površina prostora koji zauzima BAS je oko 2,5 ha.
Javni gradski prevoz putnika
Na desnoj obali Save, javni gradski prevoz putnika se odvija obodnim saobraćajnicama Savskom, Karađorđevom, kao i pristupnom saobraćajnicom Starom Savskom mostu. Prevoz se obavlja autobuskim i tramvajskim podsistemima sistema javnog gradskog prevoza.
Na levoj obali Save, javni gradski prevoz putnika obavlja se saobraćajnicom koja prolazi središnjim delom područja - Ulicom savski nasip, dok tramvajski podsistem saobraća Ulicom zemunski put i obodnom ulicom u odnosu na plansko područje, Ulicom Milentija Popovića.
U značajnije povoljnijem položaju, sa aspekta opsluge, je prostor na desnoj obali reke Save, jer se na tom području preklapa više od 20 linija u sistemu javnog gradskog prevoza putnika. U gravitacionoj zoni ovog prostora nalazi se veći broj autobusko-tramvajskih stajališta, jedan autobuski terminus, tehnička tramvajska okretnica - "Savski trg" i Autobuska stanica "Lasta-Avala".
Sve linije koje tangiraju zonu u okviru granice Prostornog plana, imaju najmanje tri stajališta koje omogućavaju kontakt sa prostorom u zoni Savskog amfiteatra, što daje mogućnost pristupa području sa različitih strana. Međutim, osim autobuske linije br. 60, koja se kreće Ulicom savski nasip, nijedna druga linija u sistemu javnog gradskog prevoza putnika ne saobraća kroz prostor Savskog amfiteatra na delu od Starog savskog mosta do Sajma.
Tabela 3. Linije javnog prevoza u zoni Prostornog plana
|
LINIJA |
NAZIV LINIJE |
Tramvajske linije |
2 |
PRISTANIŠTE-PRISTANIŠTE |
3 |
OMLADINSKI STADION - SLAVIJA - KNEŽEVAC |
|
7 |
USTANIČKA - BLOK 45 |
|
9 |
BANJICA - BLOK 45 |
|
12 |
OMLADINSKI STADION - TAŠMAJDAN - BANOVO BRDO |
|
13 |
BANOVO BRDO - BLOK 45 |
|
Autobuske linije |
46 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - MIRIJEVO |
51 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - BELE VODE |
|
78 |
BANJICA 2 - ZEMUN /NOVI GRAD/ |
|
83 |
CRVENI KRST - ZEMUN /BAČKA/ |
|
91 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - OSTRUŽNICA /NOVO NASELJE/ |
|
92 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - OSTRUŽNICA /KARAULA/ |
|
511 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - SREMČICA |
|
551 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - VELIKA MOŠTANICA |
|
552 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - UMKA |
|
553 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - RUCKA |
|
601 |
GLAVNA ŽELEZNIČKA STANICA - SURČIN |
|
Minibus linije |
A1 (minibus linija) |
Slavija - Aerodrom Nikola Tesla |
E1 (minibus linija) |
Ustanička - Novi Beograd /Blok 45/ |
|
Noćne linije |
7N (noćna linija) |
Slavija - Ustanička - Slavija - Blok 45 - Slavija |
51N (noćna linija) |
Trg Republike - Slavija - Bele vode |
|
601N (noćna linija) |
Glavna železnička stanica - Dobanovci |
Autobuska stanica "Lasta-Avala"
Sa navedene autobuske stanice realizuju se polasci Saobraćajnog preduzeća "Lasta" a.d. Beograd, kao i trećih lica, i to: prigradski, međumesni polasci, međunarodni kao i vanlinijske vožnje.
Danas se sa Autobuske stanice "Lasta-Avala"realizuje oko 700 autobuskih polazaka i dolazaka dnevno. U okviru tehnološke celine autobuske stanice realizovani su sledeći delovi:
- 22 polazna perona (ograđeni prostor sa kontrolom pristupa);
- osam dolaznih perona;
- čekaonica sa 11 šaltera za kupovinu prevoznih dokumenata;
- jedan šalter za informacije i reklamacije;
- garderoba za smeštaj i čuvanje prtljaga;
- jedan sanitarni čvor;
- pomoćni sadržaji (javna česma, telefonska govornica, agregat i sl.);
- prostorije za službeno osoblje; i
- prostorije za vozno osoblje.
Ukupna površina prostora koji zauzima Autobuska stanica "Lasta-Avala"je oko 0,85 ha.
Pešački i biciklistički saobraćaj
Pešačka kretanja različitog intenziteta odvijaju se duž svih ulica u gravitacionoj zoni. Pored pešačkih staza duž postojećih saobraćajnih pravaca, pešačka kretanja se odvijaju i duž drugih pešačkih koridora, kroz parkovske i zelene površine kao i u okviru površina autobuskih i železničke stanice.
Pešački tokovi jačeg intenziteta mogu se uočiti duž Savske, Nemanjine i Karađorđeve ulice. Pešačka kretanja duž obala reke Save takođe se mogu okarakterisati kao intenzivnija, ali se kao osnovni problem u stvaranju kontinuiteta u pešačkim kretanjima, javlja slaba povezanost i loše stanje pešačkih staza i trotoara.
Biciklističke staze se pružaju duž obala reke Save, i one su povezane preko Brankovog mosta uz čiju konstrukciju se nalazi lift za bicikliste.
Pomenute biciklističke staze su delovi prvih biciklističkih koridora u Beogradu, Dorćol - Ada Ciganlija na desnoj obali reke Save odnosno "Gazela" - Zemun na levoj obali reka Save i Dunava.
Kao i u slučaju pešačkih kretanja biciklističke staze imaju problem kontinuiteta i ukrštanja sa ostalim vidovima saobraćaja, pre svega sa pešačkim saobraćajem zbog zajedničkog korišćenja staza.
Slika 32. Savski amfiteatar - šema postojećih pešačkih i biciklističkih staza
Unutrašnji vodni saobraćaj
Međunarodna komisija za sliv reke Save je Odlukom br. 19/08 proglasila da plovni put reke Save u zoni Beogradskog hidročvora odgovara kategoriji IV. Vrednosti parametara gabarita plovnog puta kategorije IV su sledeće:
trajnost niskog plovidbenog nivoa za plovidbu punim gazom |
60% |
trajnost niskog plovidbenog nivoa (NPN) za plovidbu redukovanim gazom |
94% |
zahtevana dubina plovnog puta u odnosu na EN, za plovidbu sa punim gazom (60% trajnost) |
3,3 m |
zahtevana dubina plovnog puta u odnosu na niski plovidbeni nivo pri redukovanom gazu NPV (94% trajnost) |
2,3 m |
širina plovnog puta pri EN u pravcu |
55 m |
širina plovnog puta pri EN u krivini |
75 m |
minimalni radijus krivine plovnog puta |
360 m |
visina slobodnog gabarita ispod donje ivice mostovske konstrukcije u odnosu na visoki plovidbeni nivo (VPN) |
7 m |
širina slobodnog gabarita plovidbenog otvora mosta |
45 m |
visina slobodnog gabarita ispod vazdušnih nenaposkih kablova (u odnosu na VPN) |
12 m |
visina slobodnog gabarita ispod vazdušnih naponskih kablova do 110 kW u odnosu na VPN |
15 m |
visina slobodnog gabarita ispod vazdušnih naponskih kablova do 150 kW u odnosu na VPN |
15,75 m |
visina slobodnog gabarita ispod vazdušnih naponskih kablova do 4 000 kW u odnosu na VPN |
17 m |
Imajući u vidu da plovni sastavi iz reke Dunav ulaze u reku Savu, preporuka je da se tamo gde je to moguće usvoje parametri gabarita plovnog puta reke Dunav.
Plovni put reke Dunav ima status međunarodnog plovnog puta (klasa VIc).
Zahtevane vrednosti parametara gabarita plovnog puta, prema najnovijim Preporukama Dunavske komisije (DK/SEK 77/11) za klasu VIc su:
minimalna dubina plovnog puta u odnosu na niski plovidbeni nivo (EN), bez rezerve |
2,5 m |
minimalna širina plovnog puta |
120-150 m |
minimalni radijus krivine plovnog puta |
800-1000 m |
minimalna vina plovidbenog otvora mosta u odnosu na visoki plovidbeni nivo (VPN) |
9,5 m |
minimalna širina plovidbenog otvora mosta (sa horizontalnom donjom konstrukcijom) |
150 m |
minimalna širina plovidbenog otvora kod lučkih mostova, po tetivi mosta (uz poštovanje propisanog najmanjeg rastojanja između stubova mosta) |
120 m |
minimalna visina zazora ispod kablova i visokonaponskih dalekovoda do 110 kW, u odnosu na VNP (ova visina se uvećava za po 1 cm za svaki kilovat iznad 110 kW) |
|
Za razmatranu deonicu relevantna je vodomerna stanica Beograd (km 0+820), sa sledećim karakterističnim plovidbenim nivoima:
niski plovidbeni nivo |
69,90 mnm |
visoki plovidbeni nivo |
73,88 mnm |
Od objekata u koritu reke Save izdvajaju se:
drumski most "Brankov" |
km 1+000 |
drumski Stari savski most |
km 1+400 |
drumski most "Gazela" |
km 2+500 |
Stari železnički most |
km 2+600 |
Novi železnički most |
km 3+000 |
1.3.4.2. Vodoprivredna infrastruktura
Vodovodna mreža i objekti
Deo planskog područja uz levu obalu reke Save, kao i korito reke Save nalaze se u zoni II (uža zona), a desna obala reke Save u zoni III (šira "B" zona) sanitarne zaštite beogradskog izvorišta. Na levoj obali reke Save, u neposrednoj blizini granice Prostornog plana, izgrađeni su reni bunari RB-52, RB-53, RB-1 i jedan vertikalni bunar IEBUS-4, oko kojih je uspostavljena zakonom propisana zona I sanitarne zaštite izvorišta (zona neposredne zaštite).
Snabdevanje vodom vrši se jednim delom iz postrojenja za prečišćavanje voda (u daljem tekstu: PPV) "Bele vode 1B", a drugim iz pravca crpne stanice (u daljem tekstu: CS) "Tašmajdan".
Po svom visinskom položaju područje plana pripada prvoj visinskoj zoni snabdevanja grada Beograda vodom, sa izgrađenom primarnom vodovodnom mrežom:
- Ø700 mm preko Brankovog mosta;
- Ø700 mm preko železničkog mosta;
- Ø500 mm iz pravca mosta "Gazela" i dalje u zoni petlje Mostar Ø900/Ø800 mm;
- Ø500 mm, odnosno Ø700 mm u Ulici Bulevar vojvode Mišića;
- Ø300 mm u Savskoj ulici; i
- Ø1000 mm - cevovod sirove vode na levoj obali reke Save u Ulici Brodarska.
Distributivna vodovodna mreža izgrađena je u vrlo malom obimu.
Kanalizaciona mreža i objekti
Plansko područje pripada slivu reke Save i centralnom kanalizacionom sistemu sa različitim konceptima odvođenja atmosferskih i upotrebljenih voda. Na levoj obali reke Save zastupljen je separacioni sistem, a na desnoj opšti.
Leva obala reke Save
Upotrebljene vode se upućuju na kanalizacionu crpnu stanicu (u daljem tekstu: KCS) "Ušće" i dalje bez prečišćavanja upuštaju u Savu na ušću u reku Dunav. Atmosferske vode se sakupljaju kišnom kanalizacijom i ispuštaju u reku Savu.
Nije izgrađena sekundarna kanalizaciona mreža.
Desna obala reke Save
Osnovni objekti gradskog kanalizacionog sistema u granicama Prostornog plana i njegovom neposrednom okruženju su:
- KCS "Železnička stanica" - dvonamenska (vrši prepumpavanje i atmosferskih i upotrebljenih voda) i obuhvata sliv od "Brankovog" mosta do mosta "Gazela";
- atmosferski kolektor 350/210 cm iz pravca KCS "Železnička stanica" kojim se atmosferske vode preko kolektora 400/240 cm ispuštaju u reku Savu u blizini starog mosta;
- opšti kolektor 250/150 cm u Karađorđevoj ulici;
- opšti kolektor 60/110 cm i 160/250 cm u Ulici savska;
- KCS "Mostar" - obuhvata sliv od mosta "Gazela" do mosta na Adi;
- kolektori opšteg sistema 150/250 cm i 210/350-240/400 cm, u Ulici Bulevar vojvode Mišića;
- atmosferski kolektor 550/550 cm - "Novi Mokroluški kolektor" duž autoputa sa izlivom u reku Savu u blizini mosta "Gazela"; i
- opšti kolektor 240/400 cm - "Stari Mokroluški kolektor" sa izlivom u reku Savu kod Sajma.
Sekundarna kanalizaciona mreža izgrađena je u vrlo malom obimu.
Vodoprivreda
Leva obala reke Save
U pogledu zaštite od spoljnih voda, izgrađeni su nasipi na levoj obali reke Save, koji u dobrom delu nemaju dovoljnu visinu za uticaj hidroelektrana HE "Đerdap" u uslovima rada za kotu 70,30 mnv.
Desna obala reke Save
Na desnoj obali reke Save urađeni su objekti različitih tipova i namena, koji istovremeno imaju i funkciju zaštite od spoljnih voda. Na delu ušća reke Save u Dunav pa do "Brankovog" mosta obala je uređena od kejskih zidova izgrađenih od Larsen talpi (teretno i putničko pristanište) sa kotom nižeg platoa od 75,50 mnv i kotom višeg platoa 76,50 mnv. Na potezu od "Brankovog" do Starog železničkog mosta, izgrađena je kamena obaloutvrda sa kotom završnog venca 75.50 mnv.
Uže gradsko područje od ušća Save u Dunav do ušća Topčiderske reke, štite kejski zidovi, različitih karakteristika. Kejski zidovi nemaju potrebnu zaštitnu visinu i niži su od nivoa stogodišnje velike vode (kota krune 74,00 mnv do 76,50 mnv). U branjenom području se nalaze pristanište, autobuska i železnička stanica, Beogradski sajam i drugi poslovni i privredni objekti.
1.3.4.3. Elektroenergetska mreža i objekti
Na planskom području se nalaze sledeći elektroenergetski vodovi naponskog nivoa 110 kV i 35 kV:
- kablovski vod 110 kV (br. 172), koji povezuje TS 110/35 kV "Beograd 6" i TS 110/35 kV toplana TO "Novi Beograd";
- kablovski vodovi 35 kV, koji povezuju i TS 110/35 kV toplana TO "Novi Beograd" i TS 35/10 kV "Savski venac"; i
- kablovski vodovi 35 kV, koji povezuju i TS 35/10 kV "Zeleni venac" i TS 35/10 kV "Savski venac".
Za potrebe napajanja postojećih potrošača električnom energijom, izgrađene su trafostanice TS 10/0,4 kV sa odgovarajućom mrežom vodova 10 kV i 1 kV, kao i instalacijama javnog osvetljenja (JO). Postojeće trafostanice TS 10/0,4 kV su izgrađene u sklopu objekta i kao slobodnostojeći objekti.
Izvedena je kontaktna mreža za potrebe železničkog saobraćaja.
1.3.4.4. Telekomunikaciona mreža i objekti
Plansko područje pripada kablovskim područjima centrala "Guberevac", "Novi Beograd", "Pošta 6", "Savski trg", "Sajam 2", "Blok 19a" i "Palata pravde". Pristupna telekomunikaciona mreža izvedena je kablovima položenim slobodno u zemlju ili telekomunikacionu kanalizaciju, a pretplatnici su preko unutrašnjih izvoda povezani sa distributivnom mrežom. U okviru granica Prostornog plana nalaze se sledeći optički kablovi:
- TKC Beograd - Novi Beograd kabl 5;
- TKC Beograd - Rumska petlja;
- TKC Beograd - SIV II;
- TKC Beograd - Novi Beograd kabl 1;
- TKC Beograd - Novi Beograd kabl 2;
- TKC Beograd - Novi Beograd kabl 3;
- Novi Beograd - Mostarska petlja;
- Kneza Miloša - Novi Beograd;
- telekomunikacioni vodovi ostalih kablovskih operatora; i
- telekomunikacioni vodovi specijalnih sistema veza Ministarstva unutrašnjih poslova i Vojske Srbije.
Pomenuti optički kablovi i telekomunikacioni vodovi obezbeđuju i nose vrlo značajan saobraćaj, tako da je prilikom izvođenja radova potrebno obezbediti normalno funkcionisanje saobraćaja i adekvatan pristup ovim telekomunikacionim objektima radi redovnog održavanja ili eventualnih intervencija na istim.
Mobilna telefonija je realizovana posredstvom radio-baznih stanica (RBS).
1.3.4.5. Toplovodna mreža i objekti
Plansko područje pripada toplifikacionim sistemima toplana TO "Novi Beograd" i TO "Dunav". U okviru granice Prostornog plana izvedeni su:
- magistralni toplovod M6 prečnika Ø609,6/12,5 mm trasiran ispod mostovske konstrukcije Gazele;
- magistralna toplovodna mreža prečnika Ø558,8/710 mm, Ø457,2/560 mm i Ø355,6/500 mm položena u koridoru Savske ulice od Mostara do Železničke stanice; i
- magistralni toplovod prečnika Ø273/5 mm položen u koridoru ulica Gavrila Principa, Zagrebačke i Karađorđeve.
1.3.4.6. Gasovodna mreža i objekti
Na planskom području ne postoje izvedena gasovodna mreža i postrojenja.
1.3.4.7. Obnovljivi izvori energije
Na planskom području već postoji izvestan broj objekata koji koriste individualne izvore energije među koje spadaju i obnovljivi izvori (biomasa i solarni paneli).
Pouzdani podaci o količinama, vrstama i tokovima otpada na teritoriji grada Beograda ne postoje. Komunalni čvrst otpad na planskom području organizovano prikuplja Javno komunalno preduzeće "Gradska čistoća", a zatim isti odlaže na deponiju u Vinči.
Prikupljanje otpada vrši se različitim sudovima (kontejneri, podzemni kontejneri, kante i dr.), od čije veličine zavisi i učestalost pražnjenja. Takođe, reciklabilni otpad se sporadično prikuplja na "zelenim ostrvima" (punktovi sa kontejnerima za PET ambalažu, papir i metal).
1.3.5. Zaštita životne sredine, zaštita od elementarnih nepogoda i odbrana zemlje
1.3.5.1. Zaštita životne sredine
Strategija održivog razvoja obezbeđuje širok okvir za integrisanje aspekata zaštite životne sredine u sve sektore plana, počev od namene zemljišta, preko zemljišne i stambene politike, planiranja unapređenja saobraćaja, upravljanja tokovima vode, energije, otpada itd. Pri izradi i sprovođenju Prostornog plana uspostavlja se aktivna politika preventivne zaštite životne sredine, koja podrazumeva procenjivanje ekološkog učinka svih planskih rešenja, programa i aktivnosti, što nije samo uslov za unapređenje kvaliteta života, već i značajan podsticajni faktor ekonomskog razvoja.
Postojeće stanje životne sredine
Stanje životne sredine planskog područja određeno je njegovim prirodnim uslovima, urbanom fizičkom strukturom, privrednim aktivnostima, saobraćajem i društveno-ekonomskim procesima koji se odvijaju na ovom prostoru.
Kvalitet vazduha
Kvalitet ambijentalnog vazduha uslovljen je emisijama SO2, NOx, CO, čađi, suspendovanih čestica, teških metala i drugih zagađujućih materija koje potiču iz različitih objekata i procesa. Izvori zagađenja vazduha su rezultat ljudskih aktivnosti i mogu se karakterisati kao stacionarni - izvori zagađenja u komunalnim sredinama i pokretni - poreklom od saobraćaja i izvori zagađenja iz zatvorenog prostora. Analizom prostora na kojima se kontroliše zagađenost vazduha, praćenjem osnovnih zagađujućih materija poreklom od stacionarnih izvora zagađenja, odnosno specifičnih zagađujućih materija poreklom od izduvnih gasova motornih vozila, izvršen je odabir odgovarajućih mernih mesta.
Gradski zavod za javno zdravlje Beograda vrši kontinuirana merenja osnovnih zagađujućih materija (čađ, sumpordioksid i azotdioksid). Kvalitet vazduha u granicama Prostornog plana i njegovoj neposrednoj blizini može se opisati na osnovu izmerenih vrednosti, na mernim mestima "Miloša Pocerca" i "Železnička - BAS".
U toku 2012. godine na mernom mestu "Miloša Pocerca" dnevna vrednost za čađ, nije prelazila graničnu vrednost imisije (GVI=50 μg/m3), dok je dnevna vrednost za azotdioksid u toku tri dana, prelazila graničnu vrednost imisije (GVI=85 μg/m3), što je u okviru preporuka Svetske zdravstvene organizacije prema kojima broj dana, u kojima izmerena vrednost imisije prelazi GVI, ne treba da prelazi 10% izvršenih merenja (36 dana godišnje). Prosečna godišnja vrednost čađi je oznosila 24 μg/m3, u letnjem periodu 16 μg/m3, a u zimskom 24 μg/m3. Prosečna godišnja vrednost azotdioksida je 38 μg/m3, u letnjem periodu 35 μg/m3, a u zimskom 39 μg/m3.
Na mernom mestu "Železnička - BAS" u toku 2012. godine dnevna vrednost za čađ, nije prelazila graničnu vrednost imisije (GVI=50 μg/m3), dok je dnevna vrednost za azotdioksid u toku 35 dana, prelazila graničnu vrednost imisije (GVI=85 μg/m3), što je, takođe, u okviru preporuka Svetske zdravstvene organizacije. Prosečna godišnja vrednost čađi je iznosila 24 μg/m3, u letnjem periodu 25 μg/m3, a u zimskom 28 μg/m3. Prosečna godišnja vrednost azotdioksida je 56 μg/m3, u letnjem periodu 62 μg/m3, a u zimskom 50 μg/m3.
Izmerene vrednosti sumpordioksida su u proseku manje od 10 μg/m3, pri dnevnoj graničnoj vrednosti emisije 150 μg/m3.
Kontrolu specifičnih zagađujućih materija poreklom od izduvnih gasova motornih vozila (ugljenmonoksid, azotdioksid, olovo, lako isparljiva organska jedinjenja i sumpordioksid) vrši Institut za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" na mernom mestu - raskrsnici "Mostarska petlja".
Tabela 4. Prosečne satne vrednosti koncentracije zagađujućih materija u toku 2012. godine
merno mesto |
raskrsnica "Mostarska petlja" 2012. godina |
||||
meseci u godini |
CO |
NOx |
Pb |
LIOJ* |
SO2 |
I |
3.46 |
109 |
3.0 |
2.96 |
35 |
II |
2.92 |
118 |
0.3 |
3.58 |
25 |
III |
5.59 |
151 |
1.4 |
6.01 |
46 |
IV |
6.94 |
151 |
0.3 |
6.11 |
49 |
V |
5.05 |
190 |
0.4 |
4.20 |
33 |
VI |
3.64 |
164 |
0.4 |
3.06 |
35 |
VII |
5.13 |
176 |
0.5 |
4.09 |
33 |
VIII |
5.52 |
187 |
0.3 |
4.38 |
35 |
IX |
3.08 |
157 |
0.3 |
3.01 |
41 |
X |
4.70 |
211 |
0.3 |
4.03 |
35 |
XI |
3.66 |
152 |
0.3 |
3.06 |
29 |
XII |
4.39 |
121 |
0.4 |
3.37 |
33 |
LIOJ* - lako isparljiva organska jedinjenja
Na osnovu rezultata merenja zagađujućih materija od pokretnih izvora izvršeno je "zoniranje" grada na četiri zone, pri čemu raskrsnica "Mostarska petlja", spada u zonu dva i predstavlja raskrsnicu sa 70-80% putničkog i ostalog teškog i autobuskog saobraćaja.
Pored koncentracije zagađujućih materija na kvalitet vazduha, veliki uticaj imaju i metereološki parametri: stanje vazdušnog pritiska, pravac i brzina vetra, vrtložna strujanja, odsustvo vetra, vlažnost vazduha, prisustvo magle, količine padavina, temperatura vazduha i temperaturne inverzije. Insolacija je parametar koji u poslednje vreme ima sve veći uticaj, s obzirom na to da se povećava broj sunčanih dana. Na taj način je omogućeno pojedinim zagađujućim materijama da stupaju u fotohemijske reakcije.
Vertikalna strujanja u atmosferi su osnova kretanja vazdušnih masa i začetnik su svih ostalih kretanja vazduha. Pod normalnim uslovima pokretljivost atmosfere je dovoljna da razredi zagađujuće materije i spreči njihovo nagomilavanje. Temperaturna struktura atmosfere određuje vertikalna strujanja vazduha i ako je on zagađen, kontroliše i vertikalna kretanja zagađujućih materija.
Temperaturne inverzije imaju ključni značaj za povećane koncentracije zagađujućih supstancija, jer sprečavanjem vertikalne cirkulacije vazduha sprečavaju i njihovu disperziju; prizemni vazduh je hladniji od onog u višim slojevima. Takođe se temperaturni gradijent razlikuje za suv i vlažan vazduh.
Nizak vazdušni pritisak, odsustvo vetra, velika vlažnost vazduha, magla i temperaturna inverzija, smanjuju rasprostiranje zagađujućih materija u visinu i daljinu i zadržavaju ih u prizemnim slojevima i koncentrišu u blizini izvora zagađenja. Vetrovi bitno utiču na stepen zagađenja vazduha. Košava kao najčešći oblik vetra u zimskom periodu u Beogradu ima pozitivan efekat, u smislu prečišćavanja vazduha odnosno smanjenja koncentracije zagađujućih materija.
Nivo komunalne buke
Nivo komunalne buke na planskom području prikazan je na osnovu podataka sa mernih mesta "Karađorđeva 23", i "Nemanjina 2", za period dan/noć koji su izmereni u toku 2012. godine.
Tabela 5. Merodavni nivo buke za dan i noć merno mesto "Karađorđeva 23" i "Nemanjina 2"
Godina |
2012. godina |
||
merno mesto |
doba dana |
||
dan |
veče |
noć |
|
"Karađorđeva 23" |
73 dB(A) |
73 dB(A) |
83 dB(A) |
"Nemanjina 2" |
70 dB(A) |
69 dB(A) |
63 dB(A) |
Izvor: Gradski zavod za javno zdravlje
Najviši dozvoljeni nivoi buke izraženi su kao granične vrednosti indikatora buke na otvorenom prostoru prema Uredbi o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanje indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini ("Službeni glasnik RS", broj 75/10). Najviši dozvoljeni nivo buke je određen za svaku namenu u prostoru i kao takav predstavlja parametar na osnovu kojeg se usklađuju namene.
Tabela 6. Granične vrednosti indikatora buke na otvorenom prostoru
Zona |
namena prostora |
dopušteni nivo buke (u dB) |
|
za dan i veče |
za noć |
||
1. |
Područja za odmor i rekreaciju, bolničke zone i oporavilišta, kulturno-istorijski lokaliteti, veliki parkovi |
50 |
40 |
2. |
Turistička područja, kampovi i školske zone |
50 |
45 |
3. |
Čisto stambena područja |
55 |
45 |
4. |
Poslovno-stambena područja, trgovačko-stambena područja i dečja igrališta |
60 |
50 |
5. |
Gradski centar, zanatska, trgovačka, administrativno-upravna zona sa stanovima, zona duž autoputeva, magistralnih i gradskih saobraćajnica |
65 |
55 |
6. |
Industrijska, skladišna i servisna područja i transportni terminali bez stambenih zgrada |
Na granici ove zone buka ne sme prelaziti graničnu vrednost u zoni sa kojom se graniči |
|
Izmereni nivoi buke prekoračuju dozvoljene vrednosti, koje u zoni pored prometnih saobraćajnica i gradskog centra iznose (dan 65 dB(A)/ noć 55 dB(A)), što je posledica odvijanja teškog teretnog saobraćaja.
Kvalitet voda
Kvalitet vode reke Save ispituje se na profilima "Makiš" i "Zabran", koji se nalaze u neposrednoj blizini vodozahvata beogradskog i obrenovačkog vodovoda. Od hemijskih i fizičko-hemijskih parametara koji podržavaju ekološki status stalno su u granicama za II klasu rečnih voda bili: pH vrednost i koncentracije TOS, ortofosfata, ukupnog fosfora, nitrata i hlorida, dok su van navedenih granica bile koncentracija rastvorenog kiseonika, procenat zasićenja kiseonikom, petodnevna biološka potrošnja kiseonika i koncentracija amonijum jona.
Iz grupe zagađujućih materija u granicama za II klasu rečnih voda konstantno su bile: hemijska potrošnja kiseonika (HPK) permanganatna metoda, HPK bihromatna metoda, elektroprovodljivost, kao i koncentracije: sulfata, suvog ostatka, ukupnog azota, fenola, deterdženata, naftnih ugljovodonika, a od teških i toksičnih metala: As, Cu, Zn i Cr.
Od zagađujućih materija koje su povremeno iznad graničnih vrednosti za drugu klasu vode bile samo koncentracija suspendovanih materija i nitritnog azota.
Iz grupe prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci na oba kontrolna lokaliteta u vodi Save nije dokazano prisustvo: Ni, Cd, Pb, Hr, PCB, PAH, ciklodienskih pesticida, organohlornih insekticida, triazinskih herbicida, hlorovanih ugljovodonika, benzena i pentahlorfenola.
Kod Makiša je krajem maja 2012. godine detektovano prisustvo pesticida terbutilazi-na (0,13 µg/l) i acetohlora (0,03 µg/l), što je uobičajeno na rekama sa poljoprivrednim površinama u slivu. Za ove materije propisima nije definisana prosečna godišnja vrednost i/ili maksimalna dozvoljena koncentracija (MDK) ali se može reći da je koncentracija niska imajući u vidu rezultate sa manjih vodotoka, kao i one iz 2011. godine.
Prema rezultatima ispitivanja hemijskih i fizičko-hemijskih parametara ekološkog statusa može se konstatovati da je on na Savi bio umeren.
Ekološki status reke Save je prema svim mikrobiološkim parametrima loš, kao sanitarni status, pa se voda najčešće ne može koristiti za rekreaciju, zalivanje povrtarskih i voćarskih kultura i napajanje stoke.
Istraživanja zajednice makroinvertebrata, fitoplanktona i fitobentosa, kao izračunati indeksi, pokazuju da je ekološki status Save uglavnom odgovarao III klasi rečnih voda.
Koncentracije metala u sedimentu reke Save, osim žive, bile su niže od "efektivne" vrednosti, koja je na oba lokaliteta dvostruko viša od efektivne, a u svim uzorcima sedimenta, u granicama ciljne vrednosti, bile su koncentracije Pb, Cr i As.
Iznad ciljne, a ispod vrednosti MDK, na oba lokaliteta su bile koncentracije: Zn, Cu, Cd i Hg, dok je sadržaj nikla iznad MDK, ali niži od remedijacione vrednosti.
U sedimentu Save nije dokazano prisustvo: polihlorovanih bifenila, triazinskih herbicida, organohlornih insekticida i pesticida na bazi hlorfenoksi karbonskih kiselina, dok je sadržaj policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAH) u granicama ciljne vrednosti. Koncentracije naftnih ugljovodonika su oko 3-4 puta više od ciljne vrednosti, ali i oko 15-20 puta niže od MDK.
U ribama nije bilo akumulacije Pb, Cd u mišićnom tkivu, dok je arsen prisutan u koncentraciji 3-4 puta nižoj od MDK. Koncentracija žive bila je minimalno povećana iznad MDK u grabljivicama (smuđ i bandar).
Polihlorovani bifenili su detektovani u mesu riba ali su koncentracije i do 100 puta niže od MDK, dok PAH, organohlorni insekticidi i trijazinski herbicidi nisu dokazani. Povoljno je da u slivu Save, uzvodno od Beograda, nije bilo havarijskih zagađenja neorganskim i organskim polutantima.
Kvalitet vode reke Save može se potpunije sagledati samo uporednim prikazom rezultata ispitivanja iz perioda 2003-2012. godine, datim u Tabeli 7.
Tabela 7. Kvalitet vode Save u periodu 2003-2012. godine
god. |
ukupan broj uzetih uzoraka |
u II klasi rečnih voda |
izvan II klase rečnih voda zbog izmenjenih parametara |
||||||
mikrobiološki i fiz. hemijski |
samo fiz. hemijski |
samo mikrobiološki |
|||||||
broj |
% |
broj |
% |
Broj |
% |
broj |
% |
||
2003. |
68 |
24 |
35,3 |
11 |
16,2 |
7 |
10,3 |
26 |
38,2 |
2004. |
68 |
34 |
50,0 |
11 |
16,2 |
4 |
5,9 |
19 |
27,9 |
2005. |
68 |
19 |
27,9 |
22 |
32,4 |
13 |
19,1 |
14 |
20,6 |
2006. |
68 |
22 |
32,4 |
20 |
29,3 |
4 |
5,9 |
22 |
32,4 |
2007. |
68 |
18 |
26,5 |
15 |
22,1 |
6 |
8,8 |
29 |
42,6 |
2008. |
68 |
27 |
39,7 |
14 |
20,6 |
15 |
22,1 |
12 |
17,6 |
2009. |
68 |
32 |
47,1 |
15 |
22,0 |
6 |
8,9 |
15 |
22,0 |
2010. |
40 |
22 |
55,0 |
3 |
7,5 |
6 |
15,0 |
9 |
22,5 |
2011. |
40 |
31 |
77,5 |
/ |
/ |
1 |
2,5 |
8 |
20,0 |
2012. |
30 |
6 |
20,0 |
10 |
33,3 |
/ |
/ |
14 |
46,7 |
Kvalitet zemljišta
Plansko područje je usled višedecenijske antropogene delatnosti, izgubilo prirodne karakteristike i steklo nove. Formirano je "tehnogeno tlo" koje predstavlja posebnu kategoriju, tj. tip zemljišta (refulirani peskovi, građevinski otpad, nasuta zemlja raznih kategorija i dr.).
Program ispitivanja zagađenosti zemljišta u 2012. godini obuhvatio je lokacije pored saobraćajnica i na javnim komunalnim površinama u zonama kod Autobuske stanice "BAS" i na Kalemegdanu.
Generalno posmatrano, ni u okviru jedne zone ispitivanja nisu registrovana značajnija odstupanja koncentracija ispitivanih parametara, mada u određenom broju uzoraka zemljišta postoje prekoračenja propisanih koncentracija koja se odnose na teške metale (Ni, Pb, Cu, Zn, Cd) i organske materije sa dugačkim periodima poluraspada (perzistentni organski polutanti DDT, PAU, ukupnih ugljovodonika C10-C40, PCB) što zahteva dalje praćenje prisustva ovih materija u zemljištu.
Hazardno postrojenje
Od objekata sa hazardom identifikovana je Železnička stanica "Beograd". U fazi transformacije kompleksa mora se izvršiti ispitivanje potencijalnog istorijskog zagađenja, a potom sanacija i remedijacija pre bilo kakve buduće izgradnje.
1.3.5.2. Zaštita od elementarnih nepogoda
Savremeni geološki procesi i pojave
Detaljnom analizom postojeće geološko-geotehničke dokumentacije nisu uočeni morfološki oblici koji bi ukazali na pojave nestabilnosti.
Plavljenje, koje je karakteristično za ovakve delove terena, je nasipanjem svedeno na minimalnu mogućnost (katastrofalni vodostaj). Zaštita od poplava na području Prostornog plana nije obezbeđena, jer se krune objekata nalaze ispod merodavnog nivoa velikih voda (za uslove koincidencije velikih voda Dunava i Save). Zbog toga su u kritičnim situacijama (npr. mart 2006. godine) na postojećim kejskim zidovima, obaloutvrdama i nasipima postavljani privremeni nasipi od džakova punjenih peskom.
Zonu plana na desnoj i levoj obali reke Save brane nasipi i obaloutvrde. Ti objekti nemaju dovoljnu visinu i treba da budu rekonstruisani da nesmetano štite od velike vode. Dimenzionisani su prema kriterijumima koji su usvojeni Studijom o uređenju Save i Dunava na području Beograda (Institut za vodoprivredu "Jaroslav Černi", 1976). Ti kriterijumi se zadržavaju i za sve predstojeće radove na zaštiti od poplava.
Seizmičnost terena
Prema postojećoj dokumentaciji predmetni prostor pripada 7° MCS sa koeficijentom seizmičnosti Ks=0,025. Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima ("Službeni list SFRJ", br. 31/81, 49/82, 29/83, 21/88 i 52/90) ovaj, kao i drugi tereni Beograda dobili su veći stepen seizmičkog intenziteta sa 7° na 8° MCS.
Na osnovu geofizičkih merenja i regionalnih seizmoloških podataka osmatranja na seizmološkim stanicama u Republici Srbiji, utvrđeni su sledeći parametri seizmičnosti na lokaciji:
- izdvojene su tri elastične sredine - prva je u površinskom delu terena debljine 2,0 - 3,0 m, sa brzinom prostiranja longitudinalnih talasa 210,0-340,0 m/s; drugu elastičnu sredinu karakteriše brzina prostiranja talasa 1 320-1 590 m/s, a treću do 3 700 m/s. Ove vrednosti kategorišu elastične sredine po EUROCOD-u EC8 u kategoriju tla B - C;
- planirani objekti određeni su koeficijentom kategorije objekata više od 1,5;
- seizmičnost lokacije analizirana je na oleatama karata za povratni period oscilacije od 500 i 1000 godina, gde je lokacija određena VIII-IXO MCS, verovatnoća pojave zemljotresa ovog intenziteta od oko 70%, a realni seizmički intenzitet VIIIo MCS;
- projektno ubrzanje iznosi na lokaciji a=110 cm/s2, verovatnoća ubrzanja je za VIIO MCS F(a)=0,99377, čime je obuhvaćen uticaj svih ubrzanja pri VIIo MCS i 13% ubrzanja pri VIIIo MCS;
- projektni koeficijent seizmičnosti je Ks=0,028; i
- koeficijent dinamičnosti (Kd) odgovara drugoj - petoj kategoriji tla.
Za nove objekte, neophodna je ponovna analiza seizmičnosti, uz eventualna, dopunska istraživanja po evropskim standardima.
Na delovima terena ovakve geološke građe, naročito na delu udaljenijem od padine, moguća je pojava likvefakcije. Likvefakcija je pojava pri kojoj, u uslovima snažne zemljotresne pobude i sa većim brojem ciklusa smičućih opterećenja, rastresiti i slabo zbijeni, sitnozrni, vodom zasićeni peskovi usled trenutnog gubitka čvrstoće mogu preći u stanje kada se peskovi ponašaju kao gusta tečnost. Posledice delovanja likvefakcije mogu biti vrlo ozbiljna oštećenja, čak i potpuna rušenja objekata. Za procenu potencijala likvefakcije nije dovoljan samo povoljan granulometrijski sastav i slaba zbijenost i zasićenost peskova vodom. Potrebno je znati odgovarajuću verovatnoću pojave snažnih zemljotresa, visokih magnituda, koji mogu dovesti do likvefakcije u terenu. Za potrebe definisanja potencijala likvefakcije neophodno je izvesti odgovarajuća detaljna istraživanja terena i problemu definisanja potencijala likvefakcije prilaziti sa neophodnom naučnom strogošću.
Na planskom području ne postoje kapaciteti od interesa za odbranu zemlje.
1.3.6. Potencijali i ograničenja, swot analiza
SNAGE (POTENCIJALI) |
SLABOSTI (OGRANIČENJA) |
ZAŠTITA PRIRODE, PREDELA I KULTURNOG NASLEĐA |
|
- visok kvalitet kulturnog nasleđa; |
- težak transportni saobraćaj (drumski i železnički); |
PRIRODNI SISTEMI I RESURSI |
|
- reprezentativnost geološkog sastava i hidroloških i hidrogeoloških karakteristika kao jedinstvenog geomorfološkog obeležja (termalne vode, reka Sava i dr.); i |
- loša regulacija i zagađenost površinskog toka - recipijenti neprečišćenih otpadnih voda, kao i podzemnih. |
STANOVNIŠTVO I JAVNE SLUŽBE |
|
- postojeći javni objekti. |
- nedostatak objekata socijalne infrastrukture. |
PRIVREDA |
|
- pogodnost lokacije; |
- visoki troškovi uređenja lokacije; |
SAOBRAĆAJ I INFRASTRUKTURNI SISTEMI |
|
- rekonstruisani deo ulične mreže; |
- relativno mali broj priključaka na različite deonice primarne ulične mreže; |
ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ZAŠTITA OD ELEMENTARNIH NEPOGODA |
|
- povoljne mikroklimatske karakteristike; |
- uža zona vodoizvorišta kao ograničavajući faktor za izgradnju; |
MOGUĆNOSTI (ŠANSE) |
PRETNJE |
ZAŠTITA PRIRODE, PREDELA I KULTURNOG NASLEĐA |
|
- efikasna zaštita i unapređenje stanja kulturnih dobara i ukupnog ambijenta; |
- zanemarivanje vrednog urbanog nasleđa; |
PRIRODNI SISTEMI I RESURSI |
|
- pronalaženje i korišćenje termalnih voda i ispitivanja geotermalnog i hidrogeotermalnih potencijala; |
- porast zagađenja životne sredine i voda; |
STANOVNIŠTVO I JAVNE SLUŽBE |
|
- realizacija novih objekata javnih službi (dečja zaštita, osnovno obrazovanje, primarna zdravstvena i socijalna zaštita, kultura, sport i rekreacija). |
|
PRIVREDA |
|
- novo zapošljavanje; |
- odustajanje investitora; |
SAOBRAĆAJ I INFRASTRUKTURNI SISTEMI |
|
- nova ulična mreža prostora; |
- stvaranje "uskih grla" u funkcionisanju saobraćajnog sistema; |
ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE, ZAŠTITA OD ELEMENTARNIH NEPOGODA |
|
- revitalizacija "brownfield" područja; |
- ugroženost područja vodoizvorišta i izmena vodnog režima; |
II. PRINCIPI, CILJEVI I OPŠTA KONCEPCIJA PROSTORNOG RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE
2.1. PRINCIPI PROSTORNOG RAZVOJA
U skladu sa vizijom razvoja definisanom Strategijom razvoja grada Beograda, razvoj zone priobalja, kao centralnog prostornog segmenta gradskog tkiva i izuzetno značajnog potencijala grada, ostvaruje se kroz primenu i realizaciju nekoliko opštih i posebnih principa.
Princip održivostije osnovni razvojni princip i ključno merilo funkcionisanja zajednice i njenog kvalitetnog razvoja u budućnosti. Plansko područje ima sve predispozicije da svoj budući razvoj zasniva na ovom principu: ima specifično i vredno prirodno i kulturno nasleđe, raznovrsnost u ponudi u prirodi, kulturi, privredi, sačuvanu tradiciju i relativno dobro očuvanu životnu sredinu.
Čuvanje i efikasno korišćenje resursa, održavanje kvaliteta prirodnog i kulturnog nasleđa i unapređenje odnosa stanovnika i njihovog prirodnog i životnog okruženja, će se postići:
- maksimalnom zaštitom javnog dobra;
- očuvanjem bogatstva prirodnih i kulturnih raznovrsnosti, isticanjem lokalne tradicije, negovanjem stila i dobre forme u arhitekturi;
- uslovljavanjem ekološki i energetski efikasnih principa u izgradnji, saobraćaju i drugim aktivnostima; i
- apsolutnim sprečavanjem daljeg bespravnog uzurpiranja zemljišta i građenja.
Princip horizontalne integracije - od najvećeg značaja za prostorno planiranje je jedinstvena i objedinjena vizija procesa društvenog, privrednog, ekološkog i kulturnog razvoja. Međutim, ako se direktno posmatra dimenzija fizičkog planiranja, uočava se drugačija i važnija integracija, a to je objedinjavanje procesa odlučivanja koje utiče na prostor putem sektorskih političkih sredstava, a to su:
- politika naseljavanja (urbanističko planiranje, odluke o lokacijama velikih urbanih funkcija i sl.);
- infrastrukturne politike (uglavnom saobraćajna i energetska politika);
- politika zaštite životne sredine (ograničenja nad korišćenjem zemljišta i prirodnih resursa); i
- politika uređenja prostora.
Samo integracija i teritorijalna konzistencija navedenih politika može da garantuje ostvarenje uravnoteženih procesa teritorijalne transformacije, od kojih su najznačajniji:
- saobraćajna infrastruktura, dobro integrisana u okolinu, koja poštuje celovitost otvorenog prostora;
- efikasni urbani sistemi, dobro opremljeni saobraćajnom infrastrukturom, kako unutar tako i izvan urbanih centara;
- da se infrastruktura javnog saobraćaja koristi za usmeravanje razvoja sistema naselja; i
- odgovarajuća urbana forma, sa adekvatnim brojem stanovnika čime se postiže maksimalno iskorišćenje zemljišta.
Princip vertikalne integracije - u pojedinim slučajevima nije moguće prenositi nadležnost na niže nivoe zbog toga što je potrebno efikasnije rešavanje problema, kao i zbog toga što se pojedine aktivnosti sprovode prvenstveno u interesu nacionalnih nivoa vlasti, a posebno u slučajevima kada:
- odluke imaju prekogranične efekte; i
- se radi o prostorno velikim projektima za koje interes ima i država (novi gradski centri, infrastrukturni koridori, nacionalni parkovi, zone značajnih kulturnih dobara i dr.).
Vizionarski princip - podrazumeva obezbeđivanje zajedničkih vizija i koncepata za teritorije, čime bi se podstaklo učešće što većeg broja ljudi i javne debate. Proces stvaranja takvih vizija i koncepata kroz učešće građana i transparentno angažovanje ličnih interesa je najinteresantnija novina u praksi planiranja u poslednjih deset godina.
Posebni principi budućeg razvoja ovog dela priobalja reke Save na području grada Beograda zasnivaju se na:
1) Jačanju konkurentnosti - osnove razvoja Beograda kao potencijalno snažne evropske metropole:
- aktiviranjem neiskorišćenih, neadekvatno korišćenih i devastiranih prirodnih i izgrađenih prostornih potencijala; i
- omogućavanjem prostorne difuzije razvoja, kao i ravnomernog i racionalnog korišćenja resursa na celokupnom prostoru.
Konkurentnostplanskog područja će se postići i određenim merama i politikama ekonomske, komunalne, zemljišne i poreske politike, uključenjem privatnog sektora u partnerstva sa javnim sektorom i funkcionalnom integracijom Beograda sa drugim gradovima i regionima u Evropi u okviru Dunavske regije.
2) Koheziji -celovitosti zone priobalja u okviru celine Beograda, uslovljenoj pristupačnošću, infrastrukturom opremljenošću i povezanošću svih delova međusobno kao i sa gradom u celini. Velika lokacijska prednost pozicije Beograda na evropskom koridoru Rajna-Dunav, nije iskorišćena na adekvatan način.
U ključnom zadatku - jačanju kohezije celine grada povećanjem pristupačnosti, sadržan je značaj razvoja njegovog priobalja kao celovitog, raznovrsnog, ravnomerno razvijenog i pristupačnog entiteta.
3) Policentričnosti - jednoj od najvažnijih politika grada Beograda, koja ima cilj da teritorijalni kapital i neiskorišćeni potencijali budu upotrebljeni na najbolji način.
Policentričan i uravnotežen razvoj pojedinačnih sadržaja u zoni priobalja, kao celovitoj okosnici u okviru urbanog prostora Beograda, kao i jačanje odnosa između centralnih i rubnih područja umanjiće današnje disproporcije u razvoju između pojedinih delova.
4) Pristupačnostivažnim tačkama na teritoriji i akvatoriji - koja obezbeđuje građanima lakoću i bezbednost komuniciranja, a turistima udobniju i lakšu dostupnost pojedinih odredišta.
Na regionalnom, gradskom i lokalnom nivou potrebno je obezbediti povezivanje svih tačaka saobraćajnom i tehničkom infrastrukturom, uz jačanje i usavršavanje veza između Beograda i gradova sa kojima je povezan rekama (Budimpešta, Beč, Bratislava), sa akcentom na unapređenju i aktiviranju svih vidova rečnog saobraćaja.
5) Identitetu -važnom osnovu kao podršci razvoju privrede, posebno turizma, iskazanog kroz osećaj pripadnosti građana gradu u kome žive. Izgrađena, kao i buduća, pozitivna reputacija grada dopuniće se isticanjem novih elemenata koji Beograd treba da učine posebnim i drugačijim u "utakmici" sa drugim metropolama.
Rezultat uvažavanja navedenih opštih i posebnih principa predstavljen je u:
- oslobađanju od neadekvatnih sadržaja;
- vezama područja sa širim prostornim kontekstom;
- potenciranju kontakta sa rekom i integrisanju dveju obala;
- formiranju višeznačnog prostora u okviru prostorne celine Savskog amfiteatra; i
- očuvanju identiteta, vrednosti i potencijala prostora, posebno vizura.
Zona Savskog amfiteatra u projekciji budućeg razvoja predstavlja fokusnu tačku i potencijalni generator razvoja novih aktivnosti na nivou grada, a zahvaljujući postojećim i planiranim saobraćajnim vezama, kopnenim i vodenim, sponu sa okruženjem na prostorno-funkcionalnom nivou.
2.2. OPŠTI I OPERATIVNI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA
U skladu sa analizom postojećeg stanja, opšti cilj je:
Kompletnom rekonstrukcijom pretvoriti, danas zapušten prostor, u elitni deo grada i novi, moderan gradski centar - prostorno integrisan, socijalno prihvatljiv i ekonomski održiv.
Na osnovu navedenog opšteg cilja izdvojeni su operativni od kojih su najbitniji:
- zaštita od plavljenja reke Save;
- završetak formiranja novog sistema javnog prevoza, posebno u domenu železnice;
- kompletna infrastrukturna regeneracija;
- zaštita objekata kulture od posebnog značaja;
- formiranje novih mesta okupljanja; i
- stvaranje novog turističkog brenda.
Ciljevi razvoja po planskim oblastima su:
Zaštita prirode, predela i kulturnog nasleđa
Opšti cilj je nenarušavanje biološke raznovrsnosti reke Save, stvorenih pejzažno-arhitektonskih vrednosti, unapređenje karaktera predela, kao i očuvanje i revitalizacija objekata kulturnog nasleđa, maksimalno isticanje vrednosti postojećeg nasleđenog građevinskog fonda i uklapanje u ambijent koji ga okružuje.
Operativni ciljevi prostornog razvoja su:
- uklanjanje nekontrolisanog nasutog materijala uz izradu stabilizujućeg nasipa;
- primena ekološki prihvatljivih tehnologija i materijala u izgradnji i veće korišćenje raspoloživih izvora obnovljive energije;
- uređenje vodotoka i zaštita voda, primenom tehnoloških, vodoprivrednih i biološko-ekoloških mera;
- sprečavanje neplanskog korišćenja podzemnih voda;
- zaštita i pejzažno uređenje obala reke Save i obezbeđivanje javnog pristupa;
- uspostavljanje sistema zelenih površina kao klimatske infrastrukture planskog područja i ekološke mreže na lokalnom nivou, čime će se omogućiti očuvanje dinamike populacija i životnih zajednica, odvijanje prirodnih procesa i unapređenje kvaliteta životne sredine i estetike prostora.
Demografsko-socijalni aspekt razvoja
Opšti cilj je obezbeđivanje boljeg i kvalitetnijeg života svih kategorija stanovništva.
Operativni ciljevi su:
- realizacija objekata javnih službi u oblastima dečje zaštite, osnovnog obrazovanja, primarne socijalne i zdravstvene zaštite, kulture, sporta i rekreacije;
- obezbeđivanje ravnomerne pokrivenosti i dostupnosti javnih službi; i
- uključivanje privatnog sektora kroz različite modele javno-privatnog partnerstva.
Turizam
Opšti cilj je formiranje i afirmacija globalno prepoznatljive turističke destinacije koja zadovoljava ekonomske, društvene i socijalne kriterijume.
Operativni ciljevi su:
- povećanje turističke potrošnje;
- poboljšanje strukture i kvaliteta smeštaja;
- pozicioniranje i brendiranje lokacije; i
- marketing lokacije.
Komercijalne delatnosti
Opšti cilj je formiranje i afirmacija savremenih komercijalnih sadržaja.
Operativni ciljevi su:
- reafirmacija gradskog centra;
- aktiviranje potencijala u zoni priobalja; i
- turistička promocija.
Saobraćaj i saobraćajna infrastruktura
Opšti cilj je uključivanje u postojeći saobraćajni sistem grada (ulična mreža, železnička infrastruktura, šinski sistemi, parking sistem, pešački i biciklistički saobraćaj) u cilju što boljeg povezivanja sa svim delovima grada.
Operativni ciljevi su:
- usaglašavanje funkcionisanja svih vidova saobraćaja uz maksimalnu koordinaciju i uklopljenost u planirane namene;
- redefinisanje uloge železnice u ukupnom gradskom saobraćajnom sistemu;
- razvoj ekoloških vidova saobraćaja, pre svih šinskog, biciklističkog i pešačkog saobraćaja, u skladu sa položajem prostora u odnosu na grad;
- planiranje i usaglašavanje svih tehničkih elemenata ulične mreže;
- povećanje nivoa saobraćajnih usluga, posebno šinskih sistema i to naročito u ispunjenju prevoznih zahteva;
- razvoj svih vidova javnog prevoza putnika i veći udeo šinskih sistema u gradskom prevozu putnika;
- poboljšanje funkcionisanja unutrašnjeg vodnog saobraćaja u funkciji javnog prevoza putnika; i
- povećanje nivoa bezbednosti svih učesnika u saobraćaju.
Vodoprivreda
Opšti cilj je zaštita planskog područja od spoljnih i unutrašnjih voda.
Operativni ciljevi su:
- uređenje i regulacija reke Save, izgradnjom i rekonstrukcijom nasipa i obaloutvrda;
- realizacija sistema za odvodnjavanje; i
- uklapanje zaštitnih sistema u urbano i ostalo okruženje.
Vodovodna mreža i objekti
Opšti cilj je povezivanje budućih potrošača na gradski vodovodni sistem.
Operativni ciljevi su:
- prostorno, organizaciono i pravno definisanje zone vodosnabdevanja;
- upravljačko-informaciono osavremenjavanje vodovodnog sistema uvođenjem sistema za merenje i praćenje;
- povezivanje distributivnih i primarnih vodovoda u jedinstven sistem; i
- zadržavanje režima zaštite na svim postojećim izvorištima podzemne vode, na obe obale reke Save.
Kanalizaciona mreža i objekti
Opšti cilj je povezivanje budućih potrošača na gradski kanalizacioni sistem.
Operativni ciljevi su:
- nastavak razvoja kanalizacione mreže u okviru Centralnog kanalizacionog sistema koji treba da predstavlja zaokruženu tehničku celinu, koja se završava postrojenjem za prečišćavanje otpadnih voda;
- izmeštanje glavnog izliva upotrebljenih voda van grada i upotrebljene vode "Savskog" sliva u "Dunavski" sliv;
- zaštita izvorišnih zona od atmosferskih i spoljnih voda;
- rekonstrukcija postojećih i izgradnja novih crpnih stanica za prepumpavanje otpadnih voda;
- izgradnja primarnih kolektora sistema;
- izgradnja sekundarne, ulične kanalizacione mreže; i
- dalji razvoj kanalizacione mreže po separacionom sistemu.
Elektroenergetska mreža i objekti
Opšti cilj jekontinuirano napajanje kupaca kvalitetnom električnom energijom i snagom.
Operativni ciljevi su:
- izgradnja planiranih TS 110/10 kV kao i rasterećenje kapaciteta postojećih TS 35/10 kV radi razvoja distributivne mreže sa pripadajućim vodovima 10 i 1 kV;
- izgradnja napojnih elektroenergetskih vodova za potrebe planiranih TS 110/10 kV, smanjenje tehničkih i netehničkih gubitaka;
- rekonstrukcija napojnih razvodnih postrojenja;
- ugradnja najsavremenije opreme i materijala i primena novih tehnoloških rešenja; i
- poboljšanje naponskih prilika kod kupaca.
Telekomunikaciona mreža i objekti
Opšti cilj je dalji razvoj i modernizacija postojećih telekomunikacionih mreža i objekata, kao i progresivno razvijanje novih/savremenih sistema telekomunikacija kojima će se značajno podići nivo postojećih urbanih i ostalih struktura i ostvariti veća efikasnost u privrednim i uslužnim aktivnostima.
Operativni ciljevi su:
- primena FTTx tehnologija (Fibre To The x = H-Home, B-Building, C-Curb, P-Premises);
- ubrzanje fiksno-mobilne konvergencije sa ciljem racionalizacije mrežne infrastrukture, povećanja profita i smanjenje operativnih troškova (OPEX-a);
- pružanje multimedijalnih usluga (Pay TV i IP TV);
- kontinuirano razvijanje i unapređenje servisnih profila i paketa usluga za sve rezidencijalne i poslovne korisnike;
- uvođenje novih tehnologija i mrežnih arhitektura sledeće generacije (NGN - Next Generation Network);
- realizacija širokopojasnih servisa;
- realizacija "triple play" servisa (POTS, pristup Internetu sa većim protokom, distribucija TV programa i filmova, interaktivne igre);
- transformacija i modernizacija postojećih telekomunikacionih jedinica;
- digitalizacija telefonskih centrala;
- razvijanje i širenje mreže optičkih kablova;
- bolja pokrivenost teritorije i povećanje kvaliteta TV i radio signala;
- prevođenje postojeće mreže sa koaksijalnim i simetričnim kablovima na optičke kablove;
- proširenje kapaciteta postojećih centrala;
- izgradnja baznih stanica mobilne telefonije; i
- modernizacija postojeće telekomunikacione mreže i objekata, kako bi se pokrio deficit brojeva u fiksnoj telefonskoj mreži, prvenstveno kroz izgradnju IPAN (Internet Protocol Access Node - Internet Protokol Pristupni Čvor).
Toplovodna mreža i objekti
Opšti cilj je kontinuirano napajanje potrošača toplotnom energijom za potrebe grejanja i potrošnje tople vode.
Operativni ciljevi su:
- izgradnja magistralnog toplovoda u planiranoj regulaciji saobraćajnica;
- ugradnja najsavremenije opreme i materijala i primena novih tehnoloških rešenja;
- poštovanje svih postulata energetske efikasnosti;
- izgradnja razgranate toplovodne mreže sa odgovarajućim brojem toplovodnih priključaka i toplotnih podstanica; i
- rekonstrukcija pojedinih deonica magistralne mreže.
Gasovodna mreža i objekti
Opšti cilj je kontinuirano napajanje potrošača prirodnim gasom.
Operativni cilj je izgradnja odgovarajućeg broja merno-regulacionih stanica (u daljem tekstu: MRS) i polietilenskog niskopritisnog gasovoda.
Obnovljivi izvori energije
Opšti cilj je veće korišćenje energije iz obnovljivih izvora.
Operativni cilj je primena evropskih standarda i kriterijuma prilikom izrade tehničke dokumentacije, izgradnje, korišćenja i održavanja objekata.
Upravljanje otpadom
Opšti cilj je uspostavljanje održivog sistema upravljanja otpadom, zasnovanog na principima smanjenja stvaranja, reciklaže i ponovne upotrebe otpada, radi očuvanja životne sredine.
Operativni ciljevi su:
- modernizacija i proširenje kapaciteta komunalnih usluga;
- uspostavljanje sistema (infrastrukture) za upravljanje opasnim otpadom, kao i posebnim tokovima otpada (otpadna ulja, akumulatori, baterije, gume, elektronski otpad, medicinski otpad, otpad životinjskog porekla, stara neupotrebljiva vozila); i
- primena ekoloških standarda u upravljanju otpadom.
Zaštita životne sredine
Opšti cilj je zaštita i uravnoteženo korišćenje reke Save i primena mera, odnosno aktivnosti za razvoj zdravog okruženja.
Operativni ciljevi su:
- zaštita izvorišta vodosnabdevanja;
- racionalno korišćenje energije u cilju efikasne organizacije i korišćenja prostora;
- jačanje sistema zaštite životne sredine preduzimanjem preventivnih mera, smanjenje zagađenja vazduha, vode i zemljišta, smanjenje buke, povećanje energetske efikasnosti, korišćenje obnovljivih izvora energije i smanjenje rizika od udesa;
- razvijanje i unapređenje sistema upravljanja otpadom;
- izbegavanje stvaranja ekoloških konflikata između privrednih aktivnosti i saobraćaja sa jedne strane i stanovanja, rekreacije i zaštićenih dobara sa druge;
- razvoj sistema praćenja kvaliteta životne sredine; i
- povećanje obima investicija za zaštitu životne sredine, razvijanje i jačanje nivoa ekološke svesti, u okviru kapitalnih investicija i projekata.
2.3. OPŠTA KONCEPCIJA PROSTORNOG RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE
Beogradsko priobalje u zoni Savskog amfiteatra na desnoj obali reke Save, kao i relativno uska "zelena zona" na levoj obali, predstavljaju deo centralnog područja grada Beograda i centralni potez.
Generalni koncept planiranog razvoja područja beogradskog priobalja definisan je i zasnovan na strateškim planskim i studijskim dokumentima koji sa više aspekata tretiraju integralno područje beogradskog priobalja, a to su:
- RPP AP Beograda
- Strategija razvoja grada Beograda; i
- Studija beogradskog priobalja - prva faza.
Specifični aspekti se zasnivaju na:
- Studiji javnih prostora Beograda za potrebe urbanističkog planiranja, Prva faza, Analiza javnih prostora Starog grada;
- Programu za urbanistički plan prostora Savskog amfiteatra - prva faza; i
- Planu mesta za postavljanje plovila na delu obale i vodnog prostora na teritoriji grada Beograda (I faza) ("Službeni list grada Beograda", br. 9/13, 16/13 - ispravka i 62/14).
Polazni osnov koncepcije razvoja
Specifičnost priobalja kao simbioze aktivnosti vezanih za vodene i kopnene površine i eksponiranost u matrici grada, razlikuje ga od ostalih delova grada i u prvi plan ističe neke prioritetne aspekte koji zahtevaju posebne uslovljenosti.
Funkcija zaštite od voda i zaštita voda, sadržana u primeni mera odbrane i izgradnji hidrotehničkih građevina, odnosno objekata za korišćenje voda i zaštitu voda, prioritetna u zoni priobalja, daje i prioritetan značaj nastavku i završetku uređivanja neposrednog priobalnog pojasa.To se prvenstveno odnosi na primenu mera odbrane i izgradnju hidrotehničkih građevina (kejova obaloutvrda), odnosno objekata za korišćenje i zaštitu voda, što daje prioritetan značaj nastavku i završetku uređivanja neposrednog priobalnog pojasa.
U užoj zoni grada posebno Savskog amfiteatra i "Beogradske tvrđave", zaštitne objekte, nasipe i kejove treba posmatrati kao deo urbane regulacije i uređenja obala, kojim se grad funkcionalno "spušta" na svoje velike reke, i prilagoditi urbanim sadržajima koji će se graditi u toj zoni, ali sa doslednim zahtevom da se čitava obala otvori za nesmetan pristup vodi.
Za sve obaloutvrde i kejove na planskom području usvojena je kota krune 77,00 mnv.
Korišćenje i uređenje priobalja prvenstveno kao javnog gradskog prostora koji svojom linijskom formom povezuje druge javne prostore, predstavlja njegovu osobenost u odnosu na ostalo gradsko tkivo.
Potrebno je razvijanje mreže javnih urbanih prostora, kao jednog od bitnih činilaca u konstituisanju urbanog identiteta Beograda i ostvarivanju neposrednog kontakta ljudi i ambijenta. Afirmacijom vrednosti i potencijala postiže se aktiviranje priobalja kao javnog gradskog prostora, dostupnog svim kategorijama posetilaca. Celokupan postupak stvaranja i oblikovanja kvalitetnog priobalnog pojasa Beograda sadržan je u adekvatnom pronalaženju balansa i kompromisa u razvoju svih grupa potencijala, s obzirom na to da su često neki od njih u međusobnom direktnom konfliktu.
Površina javnih prostora u priobalju planskim intervencijama će biti uvećana. Unapređenje i formiranje sistema javnih prostora planira se podizanjem atraktivnosti i pristupačnosti pre svega postojećih javnih prostora uz poboljšanje opštih uslova pešačkog kretanja.
Linearne javne urbane prostore koji u priobalju dominiraju - šetališta i kejovi, ulice različitog saobraćajnog ranga, ose urbanog identiteta, duž kojih se koncentrišu različiti sadržaji, na koje se oslanjaju drugi otvoreni prostori i koji povezuju različite značajne tačke karakteristične za identitet pojedinih delova gradskog tkiva, potrebno je unaprediti rasterećenjem ulica posebno od tranzitnog saobraćaja, uređenjem zapuštenih i oživljavanjem monotonih monofunkcionalnih poteza uvođenjem atraktivnih sadržaja i ciljnih destinacija.
Koncentrisane javne prostore (trgove, parkove, skverove, ulična raskršća), "čvorišta urbanog identiteta oko kojih se koncentrišu različiti objekti i aktivnosti", treba razvijati, a nove prepoznati u potencijalno atraktivnim mikrolokacijama.
Javni prostori u priobalju, na kopnu i akvatoriji (pored dominantnih, kejova - šetališta), treba da obuhvate: zone reprezentativnih objekata, ulične poteze, trgove, skverove, parkove, prostore za sport i rekreaciju, pozorišne predstave i izvođenja, kao i uređene prostore za velika okupljanja - koncerte i specifične, već tradicionalne manifestacije, (kao što su aeromitinzi, "Karneval brodova", "Beogradski maraton", i sl.) i da omoguće organizovanje novih.
Vizure iz prostora Savskog amfiteatra, a pogotovo one na sam prostor Savskog amfiteatra, predstavljaju jedan od najznačajnijih kvaliteta šire lokacije, koje treba očuvati i potencirati. Posebno su značajne vizure sa samih šetališta duž obala reke Save, prvenstveno sa Novog Beograda. Pored toga, Savski amfiteatar predstavlja integralni deo vizura sa platoa kod spomenika "Pobedniku" sa Beogradske tvrđave, duž reke Save, zatim ka Čukaričkoj padini, i generalno, prema senjačko-košutnjačkom grebenu. Iz "amfiteatra" i prostora današnje železničke stanice se sagledava i deo panorame koju sačinjavaju Kosančićev venac i Beogradska tvrđava sa najznačajnijim gradskim parkom, Kalemegdanom.
Vizure sa vračarskog grebena prema Savskom amfiteatru i Novom Beogradu ostvaruju se duž koridora ulične mreže upravne na Savsku ulicu i direktno zavise od visine fronta u njoj. Ovi vizuelni prodori, iako duž ulica uskog profila, imaju značajan efekat na doživljavanje prostora.
Dva obodna mosta, most "Branka Radičevića" i "Gazela" predstavljaju prostorne dominante, koje vizuelno određuju prostor Savskog amfiteatra u odnosu na ostalo gradsko tkivo.
Najznačajnije su vizure sa reke, sa kojih se u potpunosti sagledava amfiteatralnost prostora, tj. pokrenutost terena na desnoj, šumadijskoj obali reke Save, na kojoj se nalazi jezgro starog Beograda.
U skladu sa opredeljenjem za očuvanje svih pomenutih vizura, visinska regulacija planirane izgradnje definisana je u skladu sa uslovima nadležne institucije zaštite spomenika kulture.
Vrednosti, potencijali i mogućnosti unapređenja prostora
Područje Savskog amfiteatra, prvenstveno svojom izuzetnom pozicijom u odnosu na obale i gradsko tkivo, zatim prirodnim prednostima prostora (reljef, prisustvo vode, osunčanost, strujanje svežeg vazduha sa reke), kao i do sada zanemarivim stepenom adekvatne iskorišćenosti, predstavlja najveću prostornu vrednost, a time i jedan od najznačajnijih potencijalnih resursa Beograda. Takođe, Savski amfiteatar jeste optimalna lokacija za formiranje novog gradskog centra, ali i niza drugih komplementarnih, implementiranih sadržaja koji bi doprineli atraktivnosti i višeznačnostiprostora. Lokacijski izuzetno atraktivan, veliki je potencijal razvoja grada, i dugogodišnji predmet različitih interesovanja. Svojim centralnim položajem i rekom kao osovinom, predstavlja najznačajniju lokaciju za integrisanje dve savske obale, postojećih i planiranih sadržaja. S obzirom na svoju poziciju između starog gradskog centra na teritoriji opština Stari grad i Savski venac, i novog, koji se formira, na teritoriji opštine Novi Beograd, ima sve mogućnosti da postane jedan od značajnih gradskih centara i nova središnja tačka grada.
Paradoksalno, sticaj prirodnih vrednosti (izuzetna prirodna pozicija) i "stečenih" okolnosti (loše i neadekvatno korišćenje prostora), sačuvale su prostor Savskog amfiteatra i ostavile mogućnost za dalji razvoj, kao prostora koncentracije izuzetnog urbanog potencijala i vrednosti, budućeg društvenog i kulturnog života, osnove ekonomskog razvoja (koncentracije interesa potencijalnih investitora), ali i kao mesto za rešavanje saobraćajne disfunkcionalnosti opterećenih gradskih magistralnih pravaca.
Rečni saobraćaj, u poslednje vreme sve aktivniji, kao i "Pristanište Beograd" predstavljaju izuzetno snažan aktivirajući faktor na kome je u najvećoj meri zasnovana sadašnja atraktivnost. On predstavlja ujedno faktor integracije dveju obala i priobalja u zaleđu, akvatorije i teritorije, ali posredno i zone priobalja u celini i centralne zone Beograda.
Veliki potencijal čine mogućnosti formiranja polifunkcionalnih, poslovnih i stambenih kompleksa, kao i mogućnosti realizacije značajnih gradskih javnih prostora, koji mogu sadržajima i uređenjem postati najreprezentativniji gradski prostori.
Poseban potencijal je sama veličina područja, koja omogućava organizovanje javnih prostora u okviru više međusobno povezanih ili razdvojenih celina, sa trgovima, pjacetama, pešačkim prostorima, parkovima, manjim uređenim zelenim površinama i funkcionalnim zonama u okviru zelenih prostora za različite kategorije korisnika. Naročito je značajno stvaranje multifunkcionalnih prostora koji će različite grupe posetilaca istovremeno koristiti.
Reprezentativni objekti, prvenstveno sadržaji kulture i poslovanja u okviru javnih prostora, koji bi arhitektonski i oblikovno predstavljali vizuelne simbole ili akcente u prostoru, čine generator raznovrsnih aktivnosti čiji se uticaji rasprostiru i prožimaju sa ostalim sadržajima. U okviru područja Savskog amfiteatra i neposredne kontaktne zone prisutan je značajan broj kulturnih dobara od velikog značaja, kulturnih dobara, objekata pod prethodnom zaštitom, objekata industrijskog nasleđa i jedan spomenički kompleks - "Staro sajmište".
Mogućnost slobodnog formiranja funkcionalno i oblikovno raznovrsnih, pešačkim i alternativnim vrstama saobraćajnih tokova međusobno povezanih i šire integrisanih većih javnih prostora, predstavlja značajnu potencijalnu vrednost područja Savskog amfiteatra. Takođe, ovo je jedina lokacija u centru grada u kojoj je moguće formiranje velikog gradskog parka. Vrednost samu po sebi i potencijal čine i postojeće zelene površine: parkovski uređeno zelenilo duž savskog keja na Novom Beogradu, pojas zelenila duž keja na desnoj obali oko mosta "Gazela", Železnički park kod hotela "Bristol" i Savski trg ispred železničke stanice, koje su, u smislu adekvatnih namena (ali ne i zadovoljavajućeg korišćenja) danas, pored izuzetnog položaja, gotovo jedini kvalitet ovog prostora. Postojeće zelene površine predstavljaju polazne tačke, pravce i osnovu budućeg zelenog sistema.
Konflikti i ograničenja
Dosadašnje neadekvatno korišćenje prostora u okviru kojeg na starobeogradskoj strani preovlađuju sadržaji u funkciji saobraćaja, a na novobeogradskoj nehigijensko naselje, dominantna su slika ukupnog područja Savskog amfiteatra.
Stambeni građevinski fond je ili nekvalitetan (na levoj obali), ili kapacitetom zanemarljiv, a fizički uglavnom zapušten (blokovi između Karađorđeve ulice, Železničkog parka, mosta "Branka Radičevića" i keja).
Prostor je trenutno opterećen mnogobrojnim, prvenstveno saobraćajnim problemima i uslovljenostima, i izložen brojnim negativnim ekološkim uticajima. Pored konflikata izazvanih tranzitnim saobraćajem koji prolazi kroz gradski centar, prisustvo železničkog čvora Beograda sa centralnom železničkom stanicom, koji zauzima najveći deo prostora na desnoj obali, i glavne autobuske stanice dodatno opterećuje kompleksnu problematiku rešavanja saobraćajnih tokova. Saobraćajna pristupačnost užem prostoru Savskog amfiteatra je nezadovoljavajuća, čak skoro onemogućena. Lokaciju tangiraju dva značajna gradska drumska mosta, kroz nju prolazi deo obilaznice koja spaja savsku i dunavsku padinu, jedan železnički most i sama reka Sava kao međunarodni plovni put. Međutim, sa glavnih gradskih saobraćajnica opterećenih tranzitom, nema kvalitetnog i funkcionalnog pristupa.
Dugogodišnja neusklađenost programa razvoja železnice kao najvećeg i najznačajnijeg korisnika prostora sa planerskim ciljevima i višestrukim i mnogoznačnim potencijalima ovog prostora, nedovoljno vrednovanje navedenih potencijala, nedostatak finansijskih sredstava, nerešeni imovinsko-pravni odnosi, nesređena situacija na političkoj i ekonomskoj sceni, nejasna pravna regulativa i neefikasno sprovođenje, uzrok su nepostojanja adekvatne planske dokumentacije i problem pri opredeljenjima za izradu nove.
Uprkos kontinualnom interesovanju domaće i strane stručne javnosti, kao i stanovnika Beograda, urađenim urbanističkim planovima i studijama, sprovedenim brojnim konkursima, ali i sve većoj zainteresovanosti potencijalnih investitora u poslednje vreme, primetna je stagnacija i sve veća devastiranost prostora Savskog amfiteatra.
Koncepcija razvoja
Osnovno konceptualno opredeljenje je postizanje funkcionalne integrisanosti prostora Savskog amfiteatra sa susednim delovima Beograda. Kvalitativna promena u prostornoj, ekonomskoj i socijalnoj strukturi doneće, po prvi put, svojevrsnu lokacionu fleksibilnost prilikom donošenja investicionih odluka.
Uz to, uređeno i opremljeno građevinsko zemljište predstavljaće osnov za njegovu modernu dokapitalizaciju, što će imati za rezultat novi simbol Beograda, na zadovoljstvo svih građana.
U konceptu razvoja Beograda, Savski amfiteatar se sagledava kao budući gradski centar najvišeg ranga sa najvećim potencijalom za izgradnju novih centralnih, komercijalnih i javnih sadržaja kao i mogućnošću ekskluzivnog stanovanja, sa kvalitetnim i dobro dimenzionisanim javnim prostorima i zelenim površinama. Namene i objekti kulture i obrazovanja nacionalnog i gradskog značaja zauzeće značajno mesto u novoj urbanoj matrici koja se novom saobraćajnom mrežom povezuje sa postojećim saobraćajnim sistemom sa obe strane reke, uz aktivno uključivanje priobalnih pojaseva i novim raznovrsnim i visoko atraktivnim funkcijama i sadržajima.
U cilju revitalizacije, aktiviranja i uključivanja u život grada, koncepcija transformacije područja gradskog priobalja se oslanja na nekoliko osnovnih postavki, sa težnjom ka kreiranju živog, javnog prostora uz reku, a zatim dalje, ukupnog prostora grada, i to:
- javni interes je primarni cilj;
- kreiranje zajedničke vizije;
- više povezanih destinacionih tačaka i ostvarenje kontinuiteta;
- obezbeđenje javnog pristupa i pristup reci;
- usklađenost nove izgradnje sa potrebama zajednice;
- na to da parkovi i ostali javni prostori povezuju pojedinačne destinacije;
- na to da zgrade izgledom i namenom učestvuju u javnom prostoru;
- raznovrsne vidove prevoza, a delom i ograničen pristup motornim vozilima;
- obezbeđenje sezonskih aktivnosti, u svako doba godine;
- višenamensko korišćenje slobodnostojećih zgrada i repera; i
- dobro upravljanje i održavanje.
Pored navedenog, prostor planskog područja zahteva primenu strogih mera zaštite zone vodoizvorišta, transformaciju ukupnog saobraćajnog sistema i svojevrsno i izuzetno pažljivo uklapanje duha susednih kulturno-istorijskih celina i objekata sa budućim modernim izgledom ovog dela Beograda.
2.4. REGIONALNI ASPEKT RAZVOJA PODRUČJA POSEBNE NAMENE I FUNKCIONALNE VEZE I MEĐUODNOSI SA OKRUŽENJEM
Strategija razvoja grada Beogradazonu beogradskog priobalja sa svojim prirodnim potencijalima - položajem na dve evropske reke i jedinstvenim prirodnim jezgrom u centru grada, ušćem reke Save u Dunav, prepoznaje kao jednu od najznačajnijih prednosti i predispozicija Beograda u kontekstu njegovog potencijalnog rangiranja među značajnim evropskim metropolama, definišući "prirodno jezgro Beograda" - ušće reke Save u Dunav sa "Velikim ratnim ostrvom", kao "kapitalni simbol evropskog identiteta grada Beograda".
U tom smislu, Strategijom razvoja grada Beograda se upravljanje i uređenje obala reke Save i Dunava i njihovog priobalja, sa velikim projektima Savskog amfiteatra, Starog sajmišta, transformacije starih industrijskih kompleksa, uređenja Savskog pristaništa i dr., definiše kao jedan od kapitalnih projekata na prostoru Beograda od značaja za širi prostorni razvoj grada, odnosno Beogradskog regiona.
U prostornom pogledu, Savski amfiteatar predstavlja jezgro Beograda, danas razdvojeno rekom Savom, a u budućnosti viđeno kao spona prostora i sadržaja priobalja starog i Novog Beograda, najznačajniji i potencijalno najatraktivniji centralni deo grada u okviru kojeg je moguć direktan kontakt gradskog tkiva sa rekom, ali i povratni uticaj priobalne zone na razvoj ukupne fizičke strukture, aktivnosti i život grada.
Rubne zone (zaleđe) ostvaruju kontakt sa planskim područjem preko četiri osnovna modela integracije: iz pravca Kosančićevog venca i pristaništa preko celine Savamale ka modernim arhitektonskim strukturama; vezom ortogonalne matrice ulica u zaleđu Savske preko zaštićenih koridora vizura ka Novom Beogradu; komercijalnim delatnostima koje dominiraju u kontaktnom području sa beogradskim sajmom; i ravnotežom postojećih novobeogradskih blokova sa planiranim visokim objektima uz reku Savu.
Regionalni aspekt, možda trenutno nesaglediv, ogleda se u mogućnosti da plansko područje postane najsnažniji generator budućih promena u svom okruženju, počev od najbližeg, preko regionalnog, do čak međunarodnog nivoa. U najbližem, kao i regionalnom okruženju očekuje se:
- završetak izgradnje dela Novog Beograda, odmah uz granicu planskog područja i sve do "Velikog Ratnog Ostrva";
- planiranje i izgradnja tzv. "Trećeg Beograda", prostora na levoj obali reke Dunav;
- nastavak izgradnje takođe elitnih delova grada na prostoru marine "Dorćol" i "Luke Beograd" i njihova funkcionalna komplementarnost sa savskim amfiteatrom;
- uspostavljanje javnog prevoza na rekama; kao i
- niza pratećih, kapitalnih infrastrukturnih projekata.
Konačno, na međunarodnom nivou, zona priobalja koja određuje geografski položaj Beograda, sa novim simbolom vizuelnog identiteta, raznovrsnošću urbanih struktura, višeslojnim kulturnim nasleđem i bogatstvom zelenila, predstavlja kapital Beograda čije maksimalno kulturno i ekonomsko vrednovanje jeste strateško opredeljenje kao osnov specifične, pozitivne konkurentnosti metropolama u evropskom okruženju.
3.1. ZAŠTITA, UREĐENJE I KORIŠĆENJE PRIRODNIH SISTEMA
Zaštita prirodnih resursa se zasniva na sprovođenju sledećih planskih rešenja:
- zameni nasutog materijala, minimum 1 m, u cilju zaštite tla i podzemnih voda od daljeg zagađenja, naročito na prostoru kompleksa železničke i autobuske stanice gde je nasip delimično kontaminiran masnim uljima, naftom i naftnim derivatima;
- komunalnom opremanju prostora (kišna i fekalna kanalizacija, postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda itd.), radi zaštite vode i tla;
- rekonstrukciji obaloutvrde do kote 77,00 mnv; i
- korišćenju obnovljivih izvora energije, i to energije Sunca i geotermalnih izvora.
Prirodne vrednosti i zelene površine
Pravilnom prostornom organizacijom novoplaniranih zelenih površina, u odnosu na postojeće, kao i njihovim uređenjem, obezbeđuju se:
- kontinualni razvoj i korišćenje zelenih površina;
- zadovoljavanje postavljenih standarda;
- adekvatni prostori za odmor i rekreaciju stanovnika;
- očuvanje prirodnih vrednosti, pre svega raznovrsnosti staništa i vrsta; i
- unapređenje ambijentalne slike i slike predela.
Stepen modifikacije prirode i predela nameće potrebu primene integralne zaštite prirode.
Plansko rešenje podrazumeva:
- očuvanje i održivo korišćenje ekološki značajnog područja - "Ušće Save u Dunav" i ekološkog koridora - "Reka Sava", kao delova Ekološke mreže Srbije - zaštićenog prirodnog dobra od međunarodnog značaja;
- očuvanje potencijalno vrednih biotopa (ocene 5 i 6, Karta 2 u dokumentaciji), identifikovanih detaljnim kartiranjem i vrednovanjem biotopa Beograda (Projekat "Zelena regulativa Beograda");
- očuvanje postojećih i podizanje novih javnih zelenih površina i drvoreda u cilju uspostavljanja sistema zelenih površina;
- pripremanje zemljišta za podizanje i uređenje javnih zelenih površina, koje obuhvata istražne radove kao što su: izrada geodetskih i drugih podloga, izrada studija, bioloških osnova, projektne dokumentacije, saniranje i nivelacija terena i dr.;
- opremanje zemljišta namenjenog za javnu zelenu površinu, koje obuhvata izgradnju komunalne infrastrukture za redovni režim korišćenja zelene površine (vodovoda, javne rasvete i dr.), postavljanje osnovne opreme kao što su staze i platoi (pre procesa ozelenjavanja) i postavljanje mobilijara (nakon procesa ozelenjavanja); i
- ozelenjavanje zemljišta namenjenog za javnu zelenu površinu tj. sadnju sadnica, zasnivanje travnjaka, cvetnjaka, ružičnjaka i druge vegetacije.
Zaštita područja ekološke mreže ("Ušće Save u Dunav") sprovodi se prema članu 10. Zakona o zaštiti prirode ("Službeni glasnik RS", br. 36/09, 88/10 i 91/10 - ispravka) tako da je za svaki projekat, plan ili aktivnost koji se planira u okviru ekološke mreže, neophodno sprovesti ocenu prihvatljivosti. Implementacija projekata se može odobriti jedino u slučaju kada se kroz postupak ocene prihvatljivosti utvrdi da planirana aktivnost nema značajan negativan uticaj na osnovne vrednosti (staništa i vrste) koje su identifikovane za dato ekološki značajno područje.
Ekološki značajna područja moraju biti povezana ekološkim koridorima. Ekološki koridori mogu biti vodotoci u prirodnom i poluprirodnom stanju i kanali sa poluprirodnom vegetacijom, kao i drugi predeoni elementi koji stvaraju vezu između ekološki značajnih područja.
Javna zelena površina može se koristiti samo u svrhu za koju je namenjena.
3.2. UTICAJ POSEBNE NAMENE NA DEMOGRAFSKE I SOCIJALNE PROCESE I SISTEME
Na planskom području je predviđena realizacija različitih namena i sadržaja, od čega oko 60% čini stambena izgradnja, koja je delimično prisutna na celom prostoru.
Iako se Prostornim planom ne precizira struktura stanova po veličini, procena je da će znatno veće učešće imati veliki, luksuzni stanovi, što dovodi do prosečne veličine stambene jedinice od oko 170 m2 bruto razvijene građevinske površine (u daljem tekstu: BRGP), odnosno oko 135 m2 neto.
Planirana je izgradnja komercijalnih i poslovnih objekata i sadržaja, a planirani broj zaposlenih u planskom području je oko 13169.
3.2.2 Socijalni razvoj i javne službe
Planiranjem mreže objekata javnih službi ostvaruju se prava i zadovoljavaju potrebe građana u oblastima dečje zaštite, obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite, kulture, sporta i rekreacije.
Objekti javnih službi se planiraju u okviru površina javne namene, ali i kao kompatibilna namena ili sadržaj u okviru površina ostalih namena (stanovanje, poslovanje).
Koncepcijom razvoja su na planskom području predviđene dve kategorije javnih službi.
U prvu kategoriju spadaju objekti dečje zaštite, osnovnog obrazovanja, primarne zdravstvene i socijalne zaštite, kao obavezna socijalna infrastruktura uz nove kapacitete stanovanja i poslovanja.
U drugu kategoriju spadaju objekti kulture, sporta i rekreacije, kao standardni sadržaj urbanih prostora.
Planirana mreža objekata javnih službi zasnovana je na proceni demografskog razvoja i definisanim potrebama usklađenim sa važećim normativima i standardima za svaku oblast pojedinačno.
S obzirom da na planskom području ne postoje objekti javnih službi, Prostornim planom se daje sledeće:
- u oblasti dečje zaštite - tri nova objekta kombinovane dečje ustanove, maksimalnog kapaciteta po 270 korisnika, kao i sedam depadansa dečjih ustanova u okviru objekata druge namene;
- u oblasti osnovnog obrazovanja - kompleks obrazovnih ustanova i objekat osnovnih škola;
- u oblastima zdravstvene i socijalne zaštite - novi objekat primarne zdravstvene zaštite sa sadržajima socijalne zaštite u prizemlju;
- od objekata kulture planirani su: muzeji, galerije, multifunkcionalana dvorana, centar kreativne industrije, multifunkcionalni centar, biblioteka sa medijatekom i drugi sadržaji kulture, samostalno ili u okviru objekata druge namene;
- od objekata sporta i rekreacije u okviru površina druge namene planirani su otvoreni sportski tereni, trim i biciklističke staze.
3.3. UTICAJ POSEBNE NAMENE NA EKONOMIJU I PRIVREDNE SISTEME
Direktni i indirektni uticaji posebne namene na ekonomiju i privredne sisteme
Očekuje se da će realizacija plana imati brojne društvene i ekonomske efekte. Pre svega, formiraće se novi gradski centar koji treba da sadrži nešto više od 1.000.000 m2 stambenog prostora, oko 750.000 m2 poslovnog i komercijalnog prostora, više od 62.000 m2 javnih sadržaja kao što su vrtići, škole, ustanove kulture, socijalne i zdravstvene zaštite i oko 242.000 m2 novih zelenih površina.
Direktni efekti vezani su za investiciona ulaganja koja angažuju celokupnu građevinsku industriju i povezane delatnosti, kao i za pokretanje ukupnih privrednih aktivnosti. Koristi su mnogostruke, od poreza na promet nekretnina, taksi i doprinosa, preko dohodaka pravnih i fizičkih lica, do naknada za korišćenje javnih dobara i drugih prihoda.
Indirektni efekti su povećanje kvaliteta životne i radne sredine, ekonomski i društveno održive i isplative.
Finansijska analiza projekata od značaja za Beograd
Finansijska analiza je urađena za infrastrukturne sadržaje od značaja za grad, a zasniva se na sagledavanju troškova i prihoda. Za potrebe utvrđivanja potencijalnih prihoda grada, u globalu je finansijski analiziran i investicioni projekat investitora (suprastrukture). Imajući u vidu raspoloživi obim potrebnih informacija vezanih za projekat, utvrđivanje isplativosti urađeno je kao statička ocena, odnosno kao analiza bazirana na startnoj godini. Cene su iskazane u bruto iznosu, a kurs je obračunat sa 120 dinara za evro.
Troškovima su obuhvaćeni ukupni izdaci privođenja lokacije nameni: pripremanje lokacije (nasipanje, raseljavanje i dr.) i opremanje komunalnom infrastrukturom u okviru i van granica plana, kao i troškovi zaokruženja železničkog sistema u Beogradu.
U aktiviranje lokacije grad se uključuje pripremanjem i opremanjem zemljišta za čije finansiranje mogu da se koriste različiti izvori obezbeđivanja sredstava - redovna sredstva od participacija za uređenje građevinskog zemljišta i priključivanje na komunalnu infrastrukturu, krediti, modaliteti javno-privatnog partnerstva, koncesije i dr.
Polazeći od predmera neophodnih radova, procenjuje se da bi u pripremne radove i radove na infrastrukturnom opremanju zemljišta u granicama i van granica plana, a u skladu sa mogućnostima njihovog sagledavanja na planskom nivou, trebalo uložiti oko 48.000 miliona dinara ili blizu 400 miliona evra. Ako se obračuna neophodan trošak zaokruživanja sistema železničkog transporta u iznosu 47.000 miliona dinara odnosno 392 miliona evra, ukupno ulaganje u infrastrukturu iznosilo bi oko 95.000 miliona dinara ili 790 miliona evra.
Tabela 8.1. Troškovi pripremanja lokacije
Vrsta troška |
Iznos u 000 dinara |
Iznos u 000 evra |
|
1 |
Pripremni radovi - nasipanje, raseljavanje i dr. |
1.516.920 |
12.641 |
2 |
Raseljavanje |
6.000.000 |
50.000 |
3 |
Svega (1+2) |
7.516.920 |
62.641 |
4 |
Nepredviđeni radovi |
78.928 |
658 |
UKUPNO (3+4) |
7.595.848 |
63.299 |
|
Tabela 8.2. Troškovi opremanja lokacije potrebnom infrastrukturom
Infrastrukturni i pripadajući sistemi |
U granicama Prostornog plana - iznos u 000 dinara |
Van granica Prostornog plana - iznos u 000 dinara |
U granicama Prostornog plana - iznos u 000 evra |
Van granica plana - iznos u 000 evra |
Saobraćaj |
4.729.882 |
|
39.416 |
|
Hidrotehnički objekti |
3.106.901 |
19.585.2002 |
25.891 |
163.210 |
Elekroenegretika |
3.374.400 |
361.200 |
28.120 |
3.010 |
Telekomunikacije |
531.720 |
|
4.431 |
|
Toplovod |
2.400.000 |
835.200 |
20.000 |
6.960 |
Gasovod |
240.000 |
2.592.000 |
2.000 |
21.600 |
Javno zelenilo |
948.974 |
|
7.908 |
|
Nepredviđeni radovi |
766.594 |
|
6.388 |
|
Izrada tehničke dokumentacije |
600.000 |
|
5.000 |
|
UKUPNO |
16.698.471 |
23.373.600 |
139.154 |
194.780 |
_____________
2 Primarni hidrotehnički objekti koje pre svega sačinjavaju: kolektor Hitna pomoć - Đure Đakovića, nedostajuće deonice interceptora i I faza PPOV Veliko selo su projekti od značaja za Beograd i ne služe samo za potrebe Beograda na vodi.
Tabela 8.3. Rekapitulacija troškova aktiviranja lokacije
Opis vrste radova |
Bruto iznos u 000 dinara |
Bruto iznos u 000 evra |
|
1 |
Troškovi pripremanja zemljišta |
7.595.847 |
63.298 |
2 |
Troškovi infrastrukture i javnog zelenila u granicama plana |
16.698.470 |
139.153 |
3 |
Objekti primarne infrastrukture van granica plana |
23.373.600 |
194.780 |
4 |
SVEGA (1+2+3) |
47.667.918 |
397.232 |
5 |
Železnička postrojenja |
47.052.000 |
392.100 |
|
- u okviru toga uklanjanje železničkih postrojenja na lokaciji |
756.000 |
6.300 |
UKUPNO (4+5) |
94.719.918 |
789.332 |
|
Prihodi obuhvataju prihode od neposrednog značaja za vrednovanje efekta aktiviranja lokacije. To su prihodi koji se ubiraju za pripremanje i opremanje zemljišta (naknada za uređenje građevinskog zemljišta i participacije za priključke na komunalne sisteme), kao i potencijalni prihod od zemljišta koji je dat kao obračunska kategorija (nepoznat je modalitet uključivanja zemljišta u ukupnu investiciju - otuđenje, davanje u zakup, podela profita od izgrađenih objekata suprastrukture i dr.).
Prihod koji bi mogao biti ostvaren po osnovu naknade i participacija (iako je dat u rasponu, realniji je iznos bliži nižoj proceni od 470 miliona evra) bio bi nešto viši od troškova infrastrukturnog opremanja (400 miliona evra), ali uz određeni vremenski raskorak između ulaganja i prihodovanja.
Tabela 9. Prihod od uređivanja zemljišta i priključivanja na infrastrukturne sisteme
Vrsta prihoda |
Iznos u 000 dinara |
Iznos u 000 evra |
Participacije ukupno |
57.600.000-70.800.000 |
470.000-650.000 |
Naknada za uređivanje građevinskog zemljišta |
48.000.000-60.000.000 |
480.000-590.000 |
Participacije JKP |
9.600.000-10.800.000 |
80.000-90.000 |
Vrednovanje zemljišta zasnovano je na proizvodnoj ceni investicije kako je investitor (strani partner) vrednuje; procenjenoj tržišnoj vrednosti poslovno-komercijalnih sadržaja (na bazi vrednosti beogradskih nekretnina i vrednosti uporedivih delova ovog projekta sa realizovanim na svetskom tržištu, a za koje ne postoje odgovarajuće cene na domaćem tržištu); minimalnoj (planskoj) profitnoj stopi investitora i modalitetima podele profita između investitora i grada (na bazi učešća ulagača u troškovima zajedničkog projekta ili podele dobiti).
Tabela 10. Vrednovanje zemljišta
Opis obračunskih kategorija |
Iznos u 000 dinara |
Iznos u 000 evra |
Proizvodna cena investicije (suprastruktura) |
372.000.000 |
3.100.000 |
Procenjena tržišna vrednost (poslovno-komercijalni i dr. objekti) |
564.227.000 |
4.702.000 |
Razlika tržišne i proizvodne vrednosti (2 - 1) |
192.227.000 |
1.602.000 |
Planirani profit investitora (30% proizvodne cene) |
111.600.000 |
930.000 |
Očekivana dobit (3-4) |
806.000 |
672.000 |
Vrednost zemljišta/profit (25% do 50% očekivane dobiti) |
20.157.000 do 40.314.000 |
168.000 do 336.000 |
U pretpostavljenim uslovima, potencijalni prihod grada od zemljišta ili profit mogao bi da se kreće između 168 i 336 miliona evra koji se takođe može koristiti za finansiranje uređivanja građevinskog zemljišta.
Društveno-ekonomski efekti realizacije projekta
Pored ekonomskih efekata iz analize projekta, od njegove realizacije realno je očekivati i druge materijalne efekte koji se ostvaruju po osnovu, pre svega, poreza na promet nekretnina i poreza na kapitalnu dobit, poreza na imovinu i oporezivanja zarada.
Realizacija projekta značajno bi doprinela i novom zapošljavanju. Na samoj izgradnji očekuje se angažovanje između 22000 i 25000 građevinskih radnika (mereno odnosom prosečnog broja radnika i prosečnog broja izgrađenih kvadrata u prethodnom periodu). Pored radnika inicijalno angažovanih u građevinarstvu u periodu gradnje, u fazi eksploatacije najveći broj ranika zaposliće se u poslovno-komercijalnim delatnostima. Imajući u vidu da danas jedan zaposleni u ovim oblastima angažuje oko 40 m2 poslovnog prostora, to znači da bi u pomenutim delatnostima moglo da se zaposli najmanje oko 31.000 novih radnika.
Najvažniji aspekti turističkog uređenja ovog prostora, koji su bitni za nastanak integralnog turističkog proizvoda i zadovoljenje sveukupne i raznolike turističke tražnje su:
- organizacija turističkog prostora - uvažavajući resursne specifičnosti, postojeće i nove turističke atrakcije urediti tako da doprinesu formiranju i razvoju raznovrsne turističke ponude čije će različitosti i posebnosti predstavljati komparativnu prednost u odnosu na druge lokacije i obezbediti konkurenciju destinacije;
- saobraćajna dostupnost turističkog prostora - obezbediti kvalitetne saobraćajnice koje tangiraju i presecaju prostor; planirati potreban broj parking mesta kako za lokalno stanovništvo tako i za posetioce; omogućiti pristup svim atraktivnim sadržajima (spomenicima, česmama) kao i lakoću pristupa i prelaska sa jednog na drugi vid saobraćaja, korišćenjem pre svega javnog prevoza, a onda i ostalih vidova saobraćaja;
- infrastrukturna opremljenost - obezbediti kvalitetnu infrastrukturu (vodovod, kanalizacija, odvođenje otpadnih voda, javne toalete), brze i kvalitetne PTT veze i mobilnu telefoniju, opremanje javnom rasvetom i dr.;
- turistička signalizacija - predvideti jednoobraznost turističke signalizacije i obeležavanje svih navedenih turističkih celina i atrakcija (značajnih zdanja i spomenika);
- programsko osmišljavanje novih sadržaja - u saradnji sa nadležnim ustanovama pri kulturnim dobrima koja već imaju odgovarajući tretman zaštite osmisliti nove programe kako bi se podigla atraktivnost i posećenost.
3.3.2. Tercijarne komercijalne delatnosti i gradski centri
Plansko područje predstavlja proširenje glavnog gradskog centra u centralnoj zoni Beograda.
Poželjni su vanstandardni i unikatni komercijalni sadržaji koji treba da zadovolje potrebe višeg nivoa i povremene potrebe stanovnika grada i širih područja. Planira se:
- razvoj centralnih komercijalnih sadržaja sa posebnim akcentom na kompaktnom razvoju i efikasnom korišćenju zemljišta. Od realizacije planiranih rešenja saobraćaja i infrastrukture (autobuska stanica, Prokop, metro, unutrašnji magistralni poluprsten) zavisiće dostupnost planiranih sadržaja;
- izgradnja poslovno-kancelarijskog prostora u savremenim objektima A i B klase u skladu sa potrebama tržišta;
- izgradnja novih hotela uvođenjem više međunarodnih hotelskih lanaca; i
- oživljavanje "vodenog bulevara Save" (restoranima, kulturnim, sportskim i zabavnim manifestacijama i revijalnim programima na vodi) uz razvoj rečnog turističkog, gradskog putničkog i taksi saobraćaja.
3.4. PROSTORNI RAZVOJ SAOBRAĆAJA I INFRASTRUKTURNIH SISTEMA
3.4.1. Saobraćaj i saobraćajna infrastruktura
Planska rešenja saobraćajnog sistema treba da omoguće uspostavljanje održivog saobraćajnog sistema kao faktora razvoja sa posebnim osvrtom na rešenja saobraćaja unutar područja obuhvaćenog Prostornim planom, kao i mestima kontakta sa delovima postojećeg saobraćajnog sistema grada.
Ulična mreža
Ulična mreža će zadovoljiti dva osnovna kriterijuma, i to da:
- omogući dobru pristupačnost i dostupnost svake pojedinačne namene u prostoru; i
- uklopi se u već realizovanu uličnu mrežu šire prostorne celine, centralne gradske zone.
Razvoj ulične mreže pretpostavlja realizaciju sistema saobraćajnica kao dela primarne i sekundarne ulične mreže grada, kao i ulica koje će pripadati sistemu lokalne ulične mreže.
Lokalna ulična mreža, kao podrška, će omogućiti pristupačnost i dostupnost svake planirane namene i obezbediti visok nivo saobraćajne usluge za buduće neposredne korisnike.
Središnjim delom područja, planirana je centralna visoko kapacitetna saobraćajnica koja je na primarnu gradsku uličnu mrežu povezana preko raskrsnice u Ulici Karađorđevoj i raskrsnice u Bulevaru vojvode Mišića. Ova saobraćajnica predstavlja "kičmu" ulične mreže i ima ulogu distributivne ulice na pravcu sever-jug.
Na pravcu severozapad-jugoistok planirano je više visokokapacitetnih saobraćajnica sa osnovnom ulogom vođenja saobraćajnih tokova ka obali reke Save.
Nešto značajniju ulogu sa aspekta pozicije u prostoru i tačaka koje povezuje ima saobraćajnica na pravcu Višegradska ulica - obala reke Save u zoni budućeg visokog objekta - kule Beograd.
S obzirom na to da će se raditi o području sa visokoatraktivnim sadržajima, ostavlja se mogućnost tunelske veze leve i desne obale ispod korita reke Save na pravcu produžetka Bulevara Zorana Đinđića ka Savskom trgu izradom plana detaljne regulacije, a nakon provera svih tehničkih i prostornih ograničenja.
Takođe značajna sa aspekta uvođenja saobraćaja u zonu sa postojeće ulične mreže je i planirana saobraćajnica na potezu Ulica Nemanjina - obala reke Save.
Sve ostale saobraćajnice u okviru ulične mreže su nižeg ranga i lokalnog su značaja, sa osnovnom ulogom opsluge pojedinačnih lokacija.
U cilju detaljnijeg sagledavanja funkcionisanja saobraćaja na kontaktnim tačkama interne sa primarnom obodnom mrežom potrebno je uraditi mikrosimulacije saobraćajnih tokova.
Pešačke komunikacije preko reke Save moguće je planirati uz poštovanje svih uslova Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture i ostalih nadležnih organa.
Železnički saobraćaj
Prostorni razvoj železnice usmeren je u pravcu ukidanja svih kapaciteta starog železničkog čvora osim redefinisanja uloge "pruge oko Kalemegdana" koja će biti uključena u funkcionisanje sistema gradske železnice.
Ukidanje svih koloseka za putnički, odnosno teretni saobraćaj, kao i veliki broj manipulativnih koloseka pretpostavlja završetak dvokolosečne pruge iz pravca Topčidera i formiranje železničke stanice sa potrebnim kolosecima u zoni Beogradskog sajma neposredno preko puta zgrade "BIGZ" školstva. Ovim rešenjem se ukida i preko 40 putnih prelaza u nivou.
Pored navedenog ukida se funkcija starog železničkog mosta kojim su železničke pruge starog čvora bila povezane sa železničkom stanicom "Novi Beograd".
Funkcije koje su u planskom području bile vezane za prijem i otpremu putnika kao i za robni rad, premeštaju se na železničke stanice sistema novog železničkog čvora Beograda.
Rešenjem novog železničkog čvora planirana je realizacija i završetak izgradnje dve železničke putničke stanice na levoj obali reke Save, putničke stanice "Novi Beograd" i putničke stanice "Zemun". Uz putničku stanicu "Zemun" planirana je dalja realizacija kapaciteta u tehničko-putničkoj stanici "Zemun".
Tehničko-putnička stanica "Zemun" će u potpunosti biti realizovana sa svrhom kompletiranja železničkih prevoznih usluga uz korišćenje postojećih infrastrukturnih resursa.
Na desnoj obali reke Save planirana je realizacija i stavljanje u funkciju železničke stanice "Beograd - centar" u "Prokopu", stanice "Rakovica" i tehničko-putničke stanice "Kijevo".
Putničke stanice novog železničkog čvora "Zemun", "Novi Beograd", "Beograd Centar" i "Rakovica" planirane su sa ostrvskim peronima i pothodnicima na krajevima perona.
Tehničko-putničke stanice (u daljem tekstu: TPS) u "Zemunu" i "Kijevu" planiraju se za iste aktivnosti po pitanju organizacije rada, s tim što je u TPS Zemun planirano i održavanje za sve vozove koji saobraćaju u prigradskom saobraćaju.
U funkciji izmeštanja teretnog saobraćaja i centralnog gradskog područja planirana je rekonstrukcija stanice i izgradnja drugog koloseka na obilaznoj železničkoj pruzi Batajnica - Surčin - Beograd ranžirna, kao i izgradnja nove teretne jednokolosečne pruge Beli Potok - Vinča - most na Dunavu - Pančevo.
S obzirom na položaj pruga u odnosu na izgrađeno gradsko tkivo, omogućava se korišćenje pruga i u gradsko-prigradskom prevozu putnika i otvara mogućnost za veće uključenje železnice u javni prevoz putnika. S tim u vezi na teritoriji grada otvoreno je više železničkih stajališta "Zemun polje", "Tošin bunar", "Karađorđev park", "Vukov spomenik", "Pančevački most" i "Kneževac".
Ranžirni rad teretnog saobraćaja organizovaće se u centralnoj ranžirnoj stanici u Makišu, gde vožnju završavaju direktni i sabirni vozovi.
Robni rad planiran je na pozicijama loko-robne stanice "Batajnica" i "Makiš". Na lokaciji u Makišu planira se realizacija novog železničkog robnog terminala, kapaciteti privremenih robnih manipulativnih koloseka do završetka novog železničkog robnog terminala i postrojenja za smeštaj posade i opreme pomoćnog voza.
Kapaciteti železničkog integralnog transporta (ŽIT) se izmeštaju na novu lokaciju pored železničke stanice "Ostružnica".
Za rad sa kontejnerima, planiran je razvoj intermodalnog terminala na području Batajnice.
Terminal je povezan sa železničkom mrežom kolosecima preko stanice "Batajnica" i preko železničke pruge Surčin-Batajnica. Drumska veza intermodalnog terminala i primarne putne i ulične mreže grada planirana je preko servisne saobraćajnice autoputske obilaznice. Veza pristupne saobraćajnice terminala i servisne saobraćajnice planirana je kao trokraka površinska raskrsnica.
Daljom realizacijom železničke stanice "Karaburma" stvaraju se uslovi za opslugu sadržaja u zoni današnje "Luke Beograd".
Pored realizacije kapaciteta za putnički, odnosno teretni saobraćaj u okviru Beogradskog železničkog čvora, za funkcionisanje železničkog saobraćaja u čvoru, planirano je otklanjanje uskih grla na železničkoj infrastrukturi u gradskom području. U vezi sa tim planirani su denivelisani prelazi preko železničkih pruga u Batajnici odnosno na saobraćajnom pravcu Železnik-Sremčica.
Slika 33. Beogradski železnički čvor - planirano rešenje
Pored navedenog Prostornim planom se otvaraju sledeće mogućnosti u pogledu razvoja železničke infrastrukture:
- veći udeo železnice u okviru javnog gradskog prevoza putnika;
- podzemno vođenje železnice (dvokolosečne pruge) za potrebe putničkog saobraćaja na delu od Topčiderske doline do "Beton hale"; i
- povezivanje Aerodroma "Nikola Tesla" i centralnog gradskog područja linijama BG VOZ-a.
S tim u vezi potrebno je po izvršenoj tehničkoj proveri mogućnosti vođenja trasa, kroz izradu posebnog planskog dokumenta razmotriti mogućnost:
- podzemnog vođenja železnice (dvokolosečne pruge) za potrebe putničkog saobraćaja na delu od Topčiderske doline do "Beton hale", sa pozicijama podzemnih stajališta čime bi se ostvarila veza sa prugom oko Kalemegdana;
- povezivanja Aerodroma "Nikola Tesla" i centralnog gradskog područja linijama BG VOZ-a preko stanice "Novi Beograd" u Bloku 42, podzemnim vođenjem kroz područje Savskog amfiteatra; i
- detaljnije obrade i sagledavanja pozicije planirane čeone železničke stanice kod Beogradskog sajma.
Izradi plana detaljne regulacije potrebno je pristupiti što je moguće pre, po mogućstvu pre planirane izgradnje u predmetnom području.
Javni gradski saobraćaj
Sve postojeće linije saobraćaja se zadržavaju uz reorganizaciju mreže linija i prevoznih kapaciteta kako bi se postigli što bolji efekti u prevozu putnika. To uključuje i izmeštanje autobuskog terminusa sa pozicije Savskog trga na lokaciju ispod mosta "Gazela".
Slika 34. Stajališta javnog gradskog saobraćaja u planskom području
Prema raspoloživim kapacitetima koje danas poseduju vozila na svim linijama koje saobraćaju u ovoj zoni uz pretpostavku da je prosečna popunjenost vozila u sistemu javnog gradskog saobraćaja (u daljem tekstu: JGS) 60-65%, moguće je prevesti oko 13300 putnika na čas.
Ako se uzme u obzir planirana raspodela na sredstva prevoza, u kojoj bi se vozilima javnog prevoza prevezlo oko 50% korisnika ovog prostora, što iznosi oko 14500 putnika u jutarnjem vršnom času, odnosno oko 17400 putnika u popodnevnom vršnom času, onda je u narednom periodu potrebno obezbediti raspoložive kapacitete za prevoz blizu 30000 putnika, što je prema pretpostavljenoj popunjenosti vozila JGS-a danas, gotovo duplo više prevoznih jedinica.
Paralelno sa realizacijom namena i sadržaja treba obezbediti i druge vidove prevoza i to kroz realizaciju kapacitetnih šinskih sistema. Neophodno je planirati koridore za prolaz visoko kapacitetnog šinskog sistema na planskom području, kao predmet posebnog plana detaljne regulacije po izvršenoj tehničkoj proveri mogućnosti vođenja trasa.
Dozvoljena je izgradnja i stavljanje u funkciju prevoza putnika, internog šinskog sistema u okviru granice plana. Interni šinski sistem saobraćao bi unutar područja savskog amfiteatra kao jedan od alternativnih vidova prevoza i bio bi na određenim pozicijama povezan sa sistemom javnog gradskog prevoza putnika, unutar ili na obodu područja u obuhvatu Prostornog plana.
Unutrašnji vodni saobraćaj
Unutrašnji vodni saobraćaj u Beogradu, u zavisnosti od prirodnih uslovljenosti, može da se razvija u pravcu tzv. linijskog saobraćaja (gradski, prigradski i međugradski prevoz putnika). Glavno putničko pristanište biće izgrađeno na već postojećoj lokaciji i biće prevashodno u funkciji razvoja međunarodnog i domaćeg turističkog saobraćaja. U gradskom vodnom saobraćaju potencijalno postoje tri osnovna koridora kretanja putničkih tokova koji bi, pored značaja u javnom prevozu putnika, mogli da imaju poseban značaj i u razvoju turizma grada, i to:
- Zapadni koridor: Savsko pristanište - Sajmište - Ada Ciganlija - Blok 45 - Umka - Ostružnica - Obrenovac - Bojčinska šuma - Progar;
- Severni koridor: Savsko pristanište - Veliko ratno ostrvo - Hotel "Jugoslavija" - Zemunski kej - Gornji Zemun - Batajnica; i
- Istočni koridor: Savsko pristanište - Karaburma - Višnjica - Velikoselski rit - Forkontumac - Pančevo - Vinča - Ritopek - Grocka.
Na svim navedenim mestima potrebno je obezbediti lokalna putnička pristajališta prilagođena za prijem i otpremu putnika.
U vezi sa navedenim, ostavljena je mogućnost za uključenje planskog područja u mrežu javnog prevoza putnika vodnim saobraćajem. Pristajalište za povezivanje u mrežu javnog prevoza moguće je planirati u zoni neke od budućih marina na reci Savi uz uslov dobre saobraćajne povezanosti sa ostalim podsistemima saobraćaja.
Slika 35. Pristani i koridori u unutrašnjem vodnom saobraćaju
Pored gore navedenog potrebno je pridržavati se opštih uslova za realizaciju planiranih sadržaja, izdatih od strane Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture broj 11/113-1 od 4. jula 2014. godine, koji se odnose na obavljanje unutrašnjeg vodnog saobraćaja od kojih se izdvajaju:
- poligon za jedriličarske i veslačke aktivnosti treba planirati van plovnog puta;
- ne postoji zvanična obaveza uklanjanja železničkog mosta, ali u slučaju rekonstrukcije postojećih odnosno projektovanja novih mostova u zoni sliva Save obavezno je uvažiti svetlu visinu od 9,50 m od visokog plovidbenog nivoa do donje konstrukcije mosta;
- nije moguće planiranje niskih ili pokretnih mostova zbog nepostojanja adekvatnog prostora za sidrenje i zadržavanje brodova (procena je da 14.000 brodova godišnje prolazi Savom); i
- širina angažovane akvatorije, za postavljanje plovila u priobalju reke Save, može biti maksimalno 30 m vodenog prostora od ureza vode pri niskom plovidbenom nivou (69,90 mnv).
S obzirom na to da se vodni saobraćaj u zoni ušća Save u Dunav obavlja po posebnom režimu definisanom u Odluci 19/10 "Pravila plovidbe na slivu reke Save", Međunarodne komisije za sliv reke Save (Poglavlje 11 - Dopunska lokalna pravila), to je prilikom planiranja aktivnosti vezanih za realizaciju plana potrebno voditi računa o odredbama ove odluke, kao i o odredbama Zakona o vodama ("Službeni glasnik RS", br. 30/10 i 93/12).
Vazdušni saobraćaj
Planira se mogućnost realizacije helidroma sa svim pratećim sadržajima neophodnim za funkcionisanje. Time se otvara pristup lokaciji i vazdušnim putem u skladu sa potencijalima budućih korisnika, kao i obavezama utvrđenim/određenim propisima.
3.4.2. Vodoprivredna infrastruktura
Prostorni razvoj vodoprivrede
Osnovna planska rešenja razvoja vodoprivrede su:
- rekonstrukcija niskog nasipa i obaloutvrda na levoj obali reke Save, od starog železničkog mosta do ušća u reku Dunav;
- izgradnja nasipa i obaloutvrda duž leve obale Save od železničkog mosta do Bloka 70 A;
- rekonstrukcija nasipa i obaloutvrda na desnoj obali reke Save od nizvodne pregrade na Adi Ciganliji do ušća u Dunav, jer nemaju dovoljnu visinu; i
- za sve nasipe, obaloutvrde i kejove, na području grada Beograda, usvaja se kota krune oko 77,00 mnv.
Prostorni razvoj vodovodne mreže i objekata
Osnovna planska rešenja razvoja vodovodne mreže i objekata su:
- izgradnja vodovoda prve zone Ø700 mm-Ø500 mm od postojećeg vodovoda Ø700 mm na Dorćolu do postojećeg vodovoda Ø400 mm u Ulici Vuka Karadžića, kojim bi se formirao primarni prsten tranzitnih dovoda vode prve visinske zone grada Beograda; i
- izgradnja distributivne vodovodne mreže.
Slika 36. Vodovodna mreža i objekti
Prostorni razvoj kanalizacione mreže i objekata
Osnovna planska rešenja razvoja kanalizacione mreže i objekata su:
- izgradnja PPOV "Veliko selo";
- izgradnja glavnog kolektora - "interceptora" od KCS "Ušće-Nova" do PPOV "Veliko selo";
- rekonstrukcija KCS "Mostar" koja nema kapaciteta da primi upotrebljene vode sa dela planskog područja;
- izgradnja fekalnog kolektora KCS "Mostar - Hitna pomoć"; i
- izgradnja kolektora tunela od Hitne pomoći do Ulice Venizelosove i povezivanje na glavni kolektor - "interceptor".
Slika 37. Kanalizaciona mreža i objekti
3.4.3. Elektroenergetska mreža i objekti
Osnovna planska rešenjarazvoja elektroenergetske mreže i objekata podrazumevaju izgradnju:
- dve TS 110/10 kV, kapaciteta 2x40 MVA (TS 110/10 kV "Savski amfiteatar" i TS 110/10 kV "Beograd na vodi");
- napojnih elektroenergetskih vodova za potrebe planiranih TS 110/10 kV;
- trase za elektroenergetske vodove 35 kV od granice Prostornog plana sa Karađorđevom ulicom, preko Savskog mosta, do novobeogradske strane; i
- potrebnog broja TS 10/0,4 kV, kapaciteta 1000 kVA, sa elektroenergetskom mrežom 10, 1 kV i javnog osvetljenja.
Izgradnjom trafostanica TS 110/10 kV stvoriće se sledeći efekti: kontinualno napajanje kupaca kvalitetnom električnom energijom, smanjenje troškova eksploatacije i održavanja primenom novih tehnoloških rešenja, smanjenje tehničkih i netehničkih gubitaka, povećanje stabilnosti i pouzdanosti elektroenergetskih objekata, povećanje postojećih kapaciteta i priključenje novih kupaca na mrežu, smanjenje broja i vremena trajanja kvarova, poboljšanje naponskih prilika kod kupaca, poboljšanje ekoloških prilika izgradnjom objekata u skladu sa ekološkim zahtevima.
Slika 38. Elektroenergetska mreža i objekti
3.4.4. Telekomunikaciona mreža i objekti
Za buduće stambene objekte planira se realizacija FTTB (Fiber To the Building) tehnologijom montaže IP (Internet Protocol) pristupnih čvorova ili GPON (Gigabit Passive Optical Network) tehnologijom u topologiji FTTH (Fiber To the Home) koji se sa centralnom koncentracijom povezuju optičkim kablovima.
Za poslovne objekte planira se realizacija FTTB (Fiber To the Building) rešenja polaganjem privodnog optičkog kabla do predmetnih objekata i montažom odgovarajuće telekomunikacione opreme u njima.
Planiranim objektima je potrebno obezbediti pristup putem telekomunikacione kanalizacije potrebnim brojem PVC (PEHD) cevi Ø110 mm.
Bazne radio-stanice i radio-relejne stanice sa pripadajućim antenskim sistemima i infrastrukturom, treba izvesti po tehničkim preporukama i svetskim standardima iz ove oblasti, na krovnim površinama poslovnih objekata.
Slika 39. Telekomunikaciona mreža i objekti
3.4.5. Toplovodna mreža i objekti
Za potpunu snabdevenost toplotnom energijom, neophodno je izvršiti termičko proširenje TO "Dunav" i delimičnu rekonstrukciju toplotnih kapaciteta TO "Novi Beograd". U skladu s tim, planska rešenjarazvoja toplovodne mreže i objekata su:
- rekonstrukcija magistralnog toplovoda M6 prečnika Ø609,6/12,5 mm i to:
- od TO "Novi Beograd" do "Gazele" Ø813 mm;
- mostom "Gazela" i dalje Savskom ulicom do prepumpne stanice Ø762 mm; i
- dalje Savskom do raskrsnice sa ulicom Višegradska Ø711 mm, a prema uslovima Javnog komunalnog preduzeća "Beogradske elektrane"; i
- izgradnja toplovodnih primara unutar planskog područja sa povezivanjem na postojeću mrežu toplifikacionih sistema TO "Novi Beograd" i TO "Dunav".
Slika 40. Toplovodna mreža i objekti
3.4.6. Gasovodna mreža i objekti
Za potpunu snabdevenost prirodnim gasom, neophodno je proširenje postojeće glavne merno regulacione stanice (u daljem tekstu: GMRS) "Krnjača" i izgradnja GMRS "Bežanija". U skladu s tim, osnovna planska rešenjarazvoja gasovodne mreže i objekata podrazumevaju izgradnju:
- čeličnog distributivnog gasovoda pritiska p=6÷12bar koridorom: TO "Dunav" - TO "Novi Beograd" (preko novog mosta na Adi Ciganliji);
- čeličnog distributivnog gasovoda pritiska p=6÷12bar koridorom: GMRS "Krnjača" - TO "Dunav", radi sigurnosti napajanja;
- razvodnog gasovoda pritiska p= 6÷12 (30 bara), koridorom: glavna regulaciona stanica (u daljem tekstu: GRS) "Bežanija" - TO "Novi Beograd"; i
- čeličnog distributivnog gasovodnog prstena pritiska p=6÷12bar i priključenje svih potrošača na prirodni gas.
Slika 41. Gasovodna mreža i objekti
3.4.7. Obnovljivi izvori energije
Preporučuje se korišćenje geotermalne energije za proizvodnju toplotne energije, kao i sunčeve energije za proizvodnju električne i toplotne energije.
Geotermalna energija
Korišćenje geotermalnih izvora za toplotne potrebe moguće je vršiti sa ugrađenom toplotnom pumpom i sondom ukopanom u zemlju, izgradnjom napojnih bunara (bunari-izvori) i sistema cevovoda kojim se voda odvodi do toplotnih podstanica, kao i korišćenjem toplotne pumpe vazduh-freon-voda sa odgovarajućim brojem spoljnih i unutrašnjih jedinica po objektu.
Primena toplotne pumpe kao toplotnog izvora obavezno znači i izgradnju energetski efikasnih objekata sa relativno niskim vrednostima toplotnih gubitaka.
Sunčeva energija
Za potrebe pripreme potrošne tople vode kako po stanovima tako i za planirane komercijalne objekte moguća je izgradnja solarnih kolektora na fasadama i terasama objekata koji mogu biti spregnuti sa toplotnim pumpama i korišćeni i za dogrevanje planiranih objekata. Takođe, poslednjih godina razvila se tehnologija fotonaponske konverzije sunčeve u električnu energiju (fotonaponski paneli i dr.), tako da se može očekivati i lokalna proizvodnja struje (na nivou objekta ili celine), čime se daje doprinos energetskom bilansu područja i smanjenju pritiska na životnu sredinu.
Lokalnim planom upravljanja otpadomgrada Beograda 2011-2020. ("Službeni list grada Beograda", broj 28/11) predviđeno je osnivanje regionalnog centra za upravljanje otpadom za 14 beogradskih opština. Centar, koji je planiran na lokaciji pored postojeće deponije u Vinči, obuhvatiće sanitarnu deponiju za komunalni otpad, postrojenja za reciklažu i mehaničko-biološki tretman otpada i kogenerativno postrojenje koje koristi gorivo iz otpada za proizvodnju električne i toplotne energije.
Preporuka je da se sakupljanje komunalnog otpada u centralnoj gradskoj zoni vrši u nadzemnim i podzemnim kontejnerima za mešani otpad, kontejnerima sa presom i kontejnerima za odvojeno sakupljanje reciklabila (PET/papir/metal/staklo).
Takođe, neophodno je dalje razvijati sisteme odvojenog sakupljanja i tretmana posebnih tokova otpada (ambalažni otpad, istrošene baterije i akumulatori, otpadna ulja, otpadne gume, otpadna vozila, otpad od električne i elektronske opreme, otpadne fluorescentne cevi koje sadrže živu, otpad kontaminiran dugotrajnim organskim zagađujućim materijama - POPS otpad, medicinski otpad, otpad životinjskog porekla, građevinski otpad i otpad od rušenja). Neopasne i inertne delove otpadaka, koji se ne upotrebljavaju ponovo ili recikliraju, moguće je dalje tretirati kao komunalni otpad, dok se opasne komponente moraju posebno tretirati, prema propisanim uslovima, kao i u skladu sa regulativom Evropske unije za tu vrstu otpada.
3.5. ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE I KULTURNOG NASLEĐA
3.5.1. Zaštita životne sredine
Planska rešenja zaštite i unapređenja kvaliteta životne sredine zasnivaju se na:
- tome da u postojećim i planiranim objektima budu sprovedene sve neophodne urbanističke, tehničko-tehnološke, sanacione i organizacione mere zaštite u skladu sa zahtevima Zakona o zaštiti životne sredine ("Službeni glasnik RS", br. 135/04, 36/09, 36/09 - dr. zakon, 72/09 - dr. zakon i 43/11 - US) i drugim propisima koji uređuju tu oblast;
- revitalizaciji "brownfield" područja u okviru plana - lokacije koje se iz privrednih, komunalnih ili drugih delatnosti transformišu u druge namene, a na kojima se utvrdi da postoji zagađenje zemljišta ili voda, moraju se sanirati i moraju se sprovesti sve potrebne mere remedijacije i revitalizacije prostora pre izgradnje objekata i sadržaja drugih namena;
- zaštiti i očuvanju vodoizvorišta;
- racionalnom korišćenju vodnog resursa uvažavajući "ekološki" kapacitet prostora;
- obezbeđenju upravljanja komunalnim otpadom formiranjem zelenih ostrva i unapređenjem reciklaže;
- formiranju novih zelenih i rekreativnih prostora prilikom transformacije pojedinih zona i lokacija;
- obezbeđenju ravnomerne zastupljenosti, celovitosti i neprekidnosti različitih tipova zelenih površina;
- obezbeđenju energetske efikasnosti svih novih objekata, postepenom unapređenju energetske efikasnosti postojećih, kao i afirmaciji primene obnovljivih izvora energije (geotermalna, solarna) što je opšti princip unapređenja i zaštite koji važi kako za ovu zonu tako i za celu teritoriju grada;
- obezbeđenju zaštitne zone i odstojanja između zone stanovanja, vulnerabilnih objekata i objekata sa negativnim uticajem na životnu sredinu i zdravlje ljudi; i
- sprovođenju postupka procene uticaja (PU) na nivou projekata i integrisanju osnovnih principa i načela zaštite životne sredine u sve procese planiranja, projektovanja i realizacije.
3.5.2. Zaštita kulturnog nasleđa
Uslovi i mere tehničke zaštite spomenika kulture i dobara koja uživaju prethodnu zaštitu predstavljaju integralni deo budućih planskih rešenja, i to:
- očuvanje postojeće ulične matrice na potezu od železničke stanice do "Brankovog" mosta i obezbeđenje zaštite kulturnih dobara i dobara koja uživaju prethodnu zaštitu;
- prostor trga ispred Beogradske zadruge sa okolinom (parkovi Luke Ćelovića i park Bristol), treba da povezuje Kosančićev venac i Terazijski plato sa novoplaniranom strukturom;
- očuvanje vizura na staro gradsko jezgro Beograda sa leve obale reke Save; i
- planirana izgradnja na levoj Savskoj obali u neposrednoj blizini memorijalnog kompleksa Starog Sajmišta ("Staro sajmište - Logor Gestapoa") ne sme da naruši memorijalni karakter jednog od najvećih stratišta Drugog svetskog rata.
3.6. ZAŠTITA OD ELEMENTARNIH NEPOGODA I USLOVI ZA ODBRANU ZEMLJE
Plavljenje
Planska rešenja za sve predstojeće radove na zaštiti od poplava su:
- da se kote kruna nasipa dimenzionišu prema merodavnim nivoima koji se vezuju za nivo na ušću reke Save u Dunav od 76,00 mnm koji odgovara vodostaju na vodomernoj stanici "Zemun" verovatnoće 1% (složena verovatnoća, koja uzima u obzir koincidenciju velikih voda reke Save i Dunava);
- da nadvišenje nasipa u odnosu na merodavni nivo za reku Savu iznosi 1,3 m; i
- da usvojena zaštitna denivelacija krune nasipa u odnosu na merodavnu veliku vodu (1,3 m za reku Savu) pored osnovne funkcije - zaštite nasipa od talasa od vetra - ima smisao i sigurnosne rezerve u pogledu kompenzacije negativnih uticaja od hidrotehničkih radova u slivu reke Save i Dunava, koji dovode do povećavanja nivoa velikih voda. Naime, proračunom merodavnog nivoa nije obuhvaćen uticaj eventualnog isključenja inundacije reke Drine u Mačvi i Semberiji, niti je obuhvaćen rizik od pogrešnog upravljanja postojećim objektima, koji bi mogao da utiče na povećanje velikih voda (brane na reci Drini, retenzije na reci Savi u Republici Hrvatskoj). Takođe, nisu uzeti u obzir uticaji mogućih ledenih pojava i efekti taloženja nanosa u Đerdapskoj akumulaciji. Imajući u vidu te neizvesnosti i pojavu visokih vodostaja na području Prostornog plana, (tzv. hiljadugodišnja velika voda na ušću reke Save u Dunav iznosi 76,60 mnm), za sve obaloutvrde i kejove na planskom području kotu krune treba planirati do kote 77,00 mnv.
Rekonstrukcija odbrambenih nasipa na reci Savi je obavezna i zahteva rekonstrukciju linijskih zaštitnih sistema.
Seizmičnost terena
Planska rešenja za sve predstojeće radove na zaštiti od zemljotresa su:
1) seizmička mikrorejonizacija za potrebe proračuna seizmičkih parametara za izradu tehničke dokumentacije za glavni projekat mora da obuhvati:
- definisanje reprezentativnog(ih) geodinamičkog(ih) modela lokalnog tla (iznad osnovne stene do nivoa fundiranja, odnosno do usvojene površine terena) konstruisanih na osnovu svih raspoloživih rezultata istraživanja (geofizičkih i seizmičkih karotaž bušotina, refrakcionih profilskih ispitivanja, geotehničkih istraživanja i istražnog bušenja). Geofizičkim istraživanjima do nivoa osnovne stene ("bedrock") utvrditi brzine prostiranja smičućih talasa i njihovu promenu sa dubinom. S obzirom da na lokaciji postoji slučaj inverzije brzina, tj. da sloj mulja sa manjom brzinom prostiranja smičućih talasa leži ispod glinovito prašinastih sedimenata sa višom brzinom, to pri planiranju terenskih geofizičkih istraživanja treba predvideti metode kao M.A.S.W prvenstveno, ili "Cross hole" i "Down hole" metode; i
- analizu dinamičkog odgovora lokalnog tla baziranu na vrednostima maksimalnog horizontalnog ubrzanja PGA na osnovnoj steni sa Karte seizmičkog hazarda za povratni period 475 godina i rezultatima proračuna linearnog/nelinearnog odgovora lokalnog tla na očekivanu seizmičku pobudu.
2) planirane visine građevinskih objekata na lokaciji i sopstvene periode koje će za objekte visine preko 40 m biti veće od 1 sec zahtevaju dodatnu analizu uticaja dalekih jakih zemljotresa kao što su zemljotresi Vranče/Rumunija.
3) procena osetljivosti na likvefakcije, a prema SRPS EN 1998-5, vrši se kada temeljno tlo obuhvata slojeva ili debela sočiva od finog peska, sa ili bez čestica prašine / gline, ispod nivoa podzemne vode, ili sa nivoom podzemne vode blizu površine tla. Za novoplanirane sadržaje neophodno je kroz tehničku dokumentaciju izvršiti proveru osetljivosti na likvefakciju.
Objekte koji su predmet planske dokumentacije treba razvrstati u sledeće kategorije:
- objekti van kategorije (objekti visine preko 25 spratova);
- objekti I kategorije (škole, sportske dvorane, bioskopi, objekti okupljanja većeg broja ljudi);
- objekti II kategorije (stambeni objekti); i
- objekti nižih kategorija (pomoćni, proizvodni i dr.).
Na prostoru obuhvata plana pri proračunu konstrukcije objekata moraju se primeniti odredbe koje se odnose na proračun. Takođe, obavezna je izrada seizmičke mikrorejonizacije-seizmičkog mikrozoniranja u pripremi tehničke dokumentacije kao podloge za izradu glavnog projekta. Za objekte I i nižih kategorija može se sprovoditi postupak dinamičke analize i ekvivalentnog statičkog opterećenja, a za objekte van kategorije se isključivo primenjuje postupak dinamičke analize.
Prostorno-planski uslovi od interesa za odbranu zemlje
U skladu sa tač. 3. i 7. Odluke o vrstama investicionih objekata i prostornih i urbanističkih planova značajnih za odbranu zemlje ("Službeni list SRJ", broj 39/95), nema posebnih uslova i zahteva za prilagođavanje potrebama odbrane.
IV PRAVILA UREĐENJA I GRAĐENJA SA ELEMENTIMA DETALJNE RAZRADE
4.1 PLANIRANA NAMENA GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA
Građevinsko zemljište u okviru granice Prostornog plana podeljeno je na površine javnih namena i površine ostalih namena.
Površine javnih namena su:
- javne saobraćajne površine;
- javne infrastrukturne površine i objekti;
- vodno zemljište;
- javne zelene i slobodne površine; i
- javne službe, objekti i kompleksi.
Površine javne namene obuhvataju prostore i objekte u javnoj upotrebi, a svojinski status građevinskog zemljišta kao javnog mora se utvrđivati kroz procedure utvrđivanja javnog interesa i u skladu sa posebnim zakonom.
Površine ostalih namena su:
- stanovanje i stambeno tkivo;
- komercijalne zone i gradski centri.
Na Grafičkom prikazu 3. Planirana namena površina, dat je sintezni prikaz namena koje predstavljaju pretežne namene u određenom prostornom obuhvatu.
Svaka namena je u ovom prostornom planu posebno obrađena, sa detaljnim opisom i strukturom namene i uslovima uređenja i pravilima građenja. U okviru Prostornim planom definisane pretežne namene, mogu se naći i druge kompatibilne namene, u skladu sa pravilima uređenja i građenja.
4.2 PODELA NA KARAKTERISTIČNE URBANISTIČKE CELINE I BLOKOVE
Slika 42. Podela na karakteristične urbanističke celine
Celokupno područje Prostornog plana podeljeno na šest urbanističkih celina, i to kroz primenu primarnog kriterijuma koji se odnosi na prostorno-funkcionalnu dispoziciju postojećih i planiranih sadržaja kako u samom obuhvatu tako i u njegovom tangencionalnom području, ali i u odnosu na položaj prethodno realizovanih sadržaja u okviru obuhvata ovog plana, i to na način:
1. Urbanistička celina UC I;
2. Urbanistička celina UC II;
3. Urbanistička celina UC III
4. Urbanistička celina UC IV;
5. Urbanistička celina UC V;
6. Urbanistička celina UC VI.
Urbanistička celina UC I
1. Urbanistička celina UC I obuhvata deo zaštićene prostorno kulturno-istorijske celine Savamala i blokove između Starog Savskog mosta i Karađorđeve ulice;
2. Obuhvata blokove 1-9;
3. U predmetnoj urbanističkoj celini u blokovima uz Karađorđevu ulicu neophodno je očuvati postojeći karakter izgrađenosti, jer su blokovi formirani i izgrađeni sa zaštićenim objektima koji su spomenici kulture (zgrada Beogradske zadruge, hotel Bristol);
4. U novoformiranim blokovima koji nisu u sistemu zaštite predviđena je izgradnja novih objekata ostale namene kao i javne namene (kombinovana dečija ustanova).
Urbanistička celina UC II
1. Urbanistička celina UC II obuhvata blokove uz Savski trg i Savsku ulicu;
2. Obuhvata blokove 10, 11, 23 i 25;
3. U predmetnoj urbanističkoj celini nalaze se Okretnica, ložionica i vodotoranj Železničke stanice, kao i spomenik kulture Zgrada železničke stanice;
4. U novoformiranim blokovima duž Savske ulice predviđena je izgradnja objekata ostale namene;
5. Predviđena je izgradnja objekata pratećih javnih namena (kompleks obrazovnih ustanova - OU, objekti kulture, metro stanica).
Urbanistička celina UC III
1. Urbanistička celina UC III obuhvata centralne blokove u okviru obuhvata Prostornog plana od Starog Savskog mosta do Bulevara Vudroa Vilsona;
2. Obuhvata blokove od 12-18, 20-22 i 24;
3. Predviđena je izgradnja visokih objekata u blokovima 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22 i 24;
4. Predmetna urbanistička celina obuhvata centralni deo područja obuhvaćenog Prostornim planom, na kome su započeti i izgrađeni pojedini objekti u skladu sa Prostornim planom.
Urbanistička celina UC IV
1. Urbanistička celina UC IV obuhvata blokove oko mosta Gazela;
2. Obuhvata blokove 19 i 26-30;
3. Predmetna urbanistička celina obuhvata blokove koji su pozicionirani u okruženju mosta Gazela, uključujući blok u okviru koga je predviđen najviši visoki objekat u obuhvatu plana - kula Beograd;
4. U predmetnoj urbanističkoj celini nalazi se spomenik kulture Fabrika hartije Milana Vape;
5. Predviđena je izgradnja visokih objekata u blokovima 19, 26, 27, 28, 29 i 30;
6. Predviđena je izgradnja objekata ostale namene kao i pratećih javnih namene (osnovna škola, kombinovana dečija ustanova, objekat zdravstvene i socijalne zaštite, buduća metro stanica Sajam, koja će biti povezana sa budućom stanicom BG voza - Sajam).
Urbanistička celina UC V
1. Urbanistička celina UC V obuhvata levu obalu reke Sava;
2. Obuhvata blok 31;
3. Predmetana urbanistička celina obuhvata prostor predviđen za park na levoj obali Save i to je jedini blok na levoj obali koji je u obuhvatu Prostornog plana.
Urbanistička celina UC VI
1. Urbanistička celina UC VI obuhvata mrežu saobraćajnica na levoj i desnoj obali Save;
2. Predmetna urbanistička celina obuhvata sve javne saobraćajne površine u okviru plana.
(Brisano)
4.4 POVRŠINE I OBJEKTI JAVNIH NAMENA
4.4.1. Javne saobraćajne površine
Osnovna uloga sistema primarne i sekundarne ulične mreže je da poveže uličnu mrežu u okviru granice Prostornog plana sa uličnom mrežom šireg prostora i omogući neposredni pristup namenama koje su planirane uz saobraćajnice tih rangova.
Pristup planskom području planira se pre svega sa saobraćajnog pravca koji čine ulice Karađorđeva - Savska - Bulevar vojvode Mišića, sa saobraćajnog pravca preko Starog savskog mosta (preko planirane kružne raskrsnice) i sa mosta "Gazela" preko postojeće izlivne rampe ka Bulevaru vojvode Mišića.
Iz Karađorđeve ulice planira se pristup na dve pozicije od kojih je jedna planirana raskrsnica sa punim programom veza sa ulicom - saobraćajnicom (u daljem tekstu: SAO) 1 u zoni Ekonomskog fakulteta, a druga raskrsnica tipa uliv-izliv sa ulicom SAO 6 u zoni današnje autobuske stanice BAS-a.
Iz Savske ulice se takođe planiraju dve raskrsnice za pristup: jedna tipa uliv-izliv sa ulicom SAO 14 i druga, kružna raskrsnica sa SAO 2, na pravcu Višegradske ulice.
Iz Bulevara vojvode Mišića planirana su dva pristupa: jedan tipa uliv-izliv na poziciji današnjeg kolskog pristupa za kompleks Beogradskog sajma i drugi na poziciji u zoni današnje raskrsnice Mostar, gde se na najnižoj koti ove raskrsnice planira otvaranje jedne dvotračne jednosmerne saobraćajnice za ulaz i jedne dvotračne jednosmerne za izlaz iz planskog područja uz odgovarajuću rekonstrukciju postojeće raskrsnice i semaforske signalizacije.
U skladu sa očekivanim obimom saobraćaja definisanog u saobraćajnoj analizi koja je deo dokumentacije ovog prostornog plana, u gravitacionoj zoni predmetnog prostora potrebno je što pre pokrenuti aktivnosti na izradi planova detaljne regulacije kojima će se preispitati mogućnosti rekonstrukcije okolnih saobraćajnica i drugih gradskih pravaca u ivičnim zonama ovog prostora.
Primarna ulična mreža
Koncept primarne ulične mreže zasniva se na strateškim rešenjima saobraćaja iz važećih planova i rezultatima saobraćajne analize uticaja atrakcije i produkcije sadržaja u okviru Prostornog plana na uličnu mrežu u okruženju. U funkcionalno rangiranoj uličnoj mreži grada, ulice Karađorđeva, Savska i Bulevar vojvode Mišića ostaju u rangu primarnih magistralnih saobraćajnica sa ukupnom orijentacionom dužinom uz granicu predmetne zone od oko 2.580 m.
Saobraćajni pravac preko mosta "Gazela" je deo deonice autoputa ulične mreže grada, u rangu gradskog autoputa (državni put IA reda br. 1).
Saobraćajni pravac Ugrinovačka - Bulevar Mihaila Pupina - Brankova - Dečanska - Bulevar kralja Aleksandra sa "Brankovim" mostom ostaje primarni magistralni pravac.
Saobraćajni pravac preko Starog tramvajskog mosta koji povezuje levu sa desnom obalom Save planira se kao ulica prvog reda, kao i planirani produžetak Bulevara Zorana Đinđića od Milentija Popovića do Ulice Vladimira Popovića. Naime, na poziciji Starog savskog mosta planirana je realizacija drumsko-šinskog mosta (uz zadržavanje postojeće konstrukcije mosta) preko reke Save, sa osnovnom ulogom povećanja kapaciteta saobraćajnica za povezivanje sremskog i šumadijskog dela grada, kao i uvođenja saobraćajnih tokova u prostor u obuhvatu granice Prostornog plana.
Ulica Vladimira Popovića, kao kičma saobraćajnog sistema prostora u obuhvatu Prostornog plana na levoj obali reke Save, u funkcionalno rangiranoj uličnoj mreži grada zadržava se u rangu ulice I reda.
Središnjim delom planskog područja na desnoj obali, planirana je centralna, visoko kapacitetna saobraćajnica SAO 1 (Savski bulevar) koja se planira kao deo primarne mreže i to kao ulica prvog reda.
Sve ostale saobraćajnice u okviru planirane ulične mreže su deo sekundarne mreže, sa osnovnom ulogom funkcionalnog povezivanja i opsluživanja pojedinačnih lokacija.
Karađorđeva ulica se planira sa promenljivom širinom regulacije. Od severne granice Prostornog plana do raskrsnice ispred zgrade Beogradske zadruge regulacija sadrži tramvajsku bašticu širine 7,3 m, kolovoz od 3,5 m za jednosmerni režim saobraćaja i obostrane trotoare promenljive širine od 1,6 m do 1,8 m sa jedne, odnosno od 1,5 m do 2,2 m sa druge, zapadne strane ulice. Kod objekta sa kućnim brojem 49-51 planira se dodatna saobraćajna traka širine 3 m za desna skretanja. Od raskrsnice ispred zgrade Beogradske zadruge pa do Savskog trga, Karađorđeva ulica je dvosmerna i regulacija sadrži dva kolovoza od po 5,5 m, odnosno 6,5 m (od hotela "Bristol"), tramvajsku bašticu u sredini promenljive širine (od 6,7 m do 10,3 m) i obostrane trotoare promenljive širine od 2,9 m do 5,9 m sa jedne, odnosno od 2,8 m do 3,3 m sa druge, istočne strane ulice.
Savska ulicase planira sa kolovozom širine 14 m i trotoarom sa istočne strane promenljive širine od 1,5 m do 5 m u zoni Savskog trga. Od Savskog trga do Risanske ulice, regulacija Savske ulice sadrži dva kolovoza od po 7 m, ozelenjenu tramvajsku bašticu od 10 m u sredini, obostrano zelenilo širine 3 m sa jedne i 6 m sa druge, istočne strane, obostrane trotoare promenljive širine od 3,2 m do 6 m sa jedne odnosno od 3,5 m do 9,43 m sa druge, istočne strane ulice. Od Risanske ulice do petlje Mostar, Savska ulica u svom profilu sadrži dva kolovoza od po 10 m, ozelenjenu tramvajsku bašticu u sredini od 10 m, obostrano zelenilo od po 3 m i obostrane trotoare širine 3 m sa jedne strane i promenljive širine od 3,9 m do 4,1 m sa druge, istočne strane ulice.
Bulevar vojvode Mišićase zadržava u postojećem profilu koji sadrži dva kolovoza od po 9,25 m, razdelno ostrvo širine od 1,5 m, tramvajsku bašticu sa istočne strane širine 7,5 m i obostrane trotoare promenljive širine. Širina trotoara na strani objekta BIGZ-a iznosi od 6,9 m do 8 m, a na strani zgrade Fabrike hartije Milana Vape 3 m. Na ovoj strani je planiran i pojas zelenila od 3 m.
Most "Gazela" (državni put IA reda br. 1) se zadržava u postojećem stanju bez planiranih intervencija. U zoni mosta planiran je zaštitni pojas i pojas u kome je zabranjena izgradnja objekata visokogradnje širine 20 m. Prilikom realizacije saobraćajnica i drugih saobraćajnih sadržaja u zoni mosta potrebno je izvršiti odgovarajuću zaštitu stubova mosta.
Saobraćajni pravac preko Starog savskog mosta se planira u novom profilu. U sredini novog profila zadržava se postojeći most širine 10,4 m za šinski saobraćaj, a obostrano se dodaju, na posebnim konstrukcijama, po jedan kolovoz od 6,5 m sa tehničkom stazom od 1 m na strani ka Starom savskom mostu i pešačko-biciklističkom stazom od m sa druge strane. Ovaj saobraćajni pravac se na strani šumadijskog dela grada spušta rekonstruisanom navoznom rampom nagibom od 5% do planirane kružne raskrsnice sa SAO 1, SAO 5 i SAO 9, a sa novobeogradske strane postojećom niveletom do kružne raskrsnice sa Ulicom Vladimira Popovića.
Planirana rampa nagiba 5% ka kružnoj raskrsnici i Karađorđevoj ulici omogućava prolazak planirane saobraćajnice SAO 8 ispod konstrukcije novog mosta sa visinom slobodnog profila od 5 m.
Moguće je nakon sprovedenih provera i analiza (konstruktivnih i hidrauličkih), u okviru definisane regulacije planirati i novu konstrukciju mosta sa istim sadržajem profila.
Planiranje ovog saobraćajnog pravca sa novim, većim kapacitetom u skladu je sa potrebama planiranih namena, kao i zaključcima Programa za urbanistički plan prostora Savskog amfiteatra - prva faza P0F3P. Naime, jedan od zaključaka Programa jeste i potreba za planiranjem dodatne veze između Savskog i Dunavskog amfiteatra ispod Terazijskog grebena, koja se realizuje planiranjem tunela čiji bi ulazni portal bio u zoni Ekonomskog fakulteta ispod Kameničke ulice (nastavak planirane saobraćajne veze preko Starog savskog mosta), a dalje trasom ispod Trga Republike do izlaznog portala u Francuskoj ulici, u zoni postojeće benzinske stanice Naftne industrije Srbije. Trasa ove tunelske veze će biti predmet posebnog planskog dokumenta.
Imajući u vidu da Stari savski most predstavlja značajan element siluete i vizuelnog identiteta grada, konstruktivno rešenje rekonstrukcije mosta sa elementima arhitektonskog oblikovanja neophodno je definisati kroz javni konkurs.
Ulica Vladimira Popovića zadržava svoju postojeću regulacionu širinu od 83 m, ali se na trasi planira nova kružna raskrsnica sa saobraćajnim pravcem preko Starog savskog mosta, što predstavlja izmenu do sada planiranog saobraćajnog rešenja ove raskrsnice (Odluka o Detaljnom urbanističkom planu blokova 19 i 20 u Novom Beogradu ("Službeni list grada Beograda", br. 5/87 i 5/89) i Urbanistički uslovi za izgradnju dela saobraćajnice Vladimira Popovića od hotela "Hajat" do Bulevara Nikole Tesle sa pripadajućom infrastrukturom, br. 350-3876/2005)).
Bulevar Zorana Đinđića u produžetku od Ulice Milentija Popovića do Ulice Vladimira Popovića, planira se ovim saobraćajnim rešenjem kao direktna veza centralnih delova Novog Beograda sa planiranim rekonstruisanim Starim savskim mostom. Regulaciona širina ove saobraćajnice sadrži dva kolovoza od po 7 m, tramvajsku bašticu u sredini od 8 m i obostrane trotoare od po 4,5 m.
Ovim planskim rešenjem se menja saobraćajno rešenje iz Odluke o Detaljnom urbanističkom planu blokova 19 i 20 u Novom Beogradu, u zoni raskrsnica Ulica Milentija Popovića i produžetka Ulice Bulevar Zorana Đinđića.
Saobraćajnica SAO 1 (Savski bulevar)na delu od kružnog toka na pravcu Starog savskog mosta do raskrsnice sa saobraćajnicom SAO 6,planira seu profilu koji sadrži dva kolovoza od po 9 m, razdelno ostrvo od 5 m, obostrano zelenilo od po 5 m i obostrane trotoare od po 3,5 m. Na delu od raskrsnice sa SAO 6 do Ulice Bulevar vojvode Mišića profil ove saobraćajnice planiran je sa dva kolovoza po 9 m, razdelnim ostrvom 3 m, obostranim zelenilom po 3 m i obostranim trotoarima po 3 m. Ova saobraćajnica predstavlja kičmu ulične mreže planskog područja na koju se vezuju sve ostale planirane ulice. Njena trasa se planira od trokrake raskrsnice sa punim programom veza sa Karađorđevom ulicom na severu do raskrsnice tipa uliv-izliv sa Bulevarom vojvode Mišića na jugu prostora obuhvaćenog Prostornim planom. Raskrsnicu saobraćajnice SAO 1 (Savski bulevar) i Bulevar vojvode Mišića u daljoj tehničkoj razradi dodatno preispitati sa aspekta tipa veze (pun program ili uliv-izliv) u saradnji sa Sekretarijatom za saobraćaj. Ukupne dužina planirane saobraćajnice je oko 2 000 m. Na trasi ove saobraćajnice su planirane sledeće raskrsnice:
- kružna, sa saobraćajnim pravcem preko Starog savskog mosta i ulicama SAO 5 i SAO 9;
- četvorokraka, sa punim programom veza sa ulicama SAO 4, SAO 7, SAO 3 i SAO 2;
- četvorokraka sa saobraćajnicom SAO 6;
- raskrsnice tipa uliv-izliv sa ulicama SAO 10, SAO 11 i SAO 13;
- raskrsnica tipa uliv-izliv i omogućenim levim skretanjem iz SAO 1 sa ulicom SAO 12.
Kroz izradu tehničke dokumentacije, na pozicijama četvorokrakih raskrsnica SAO1 i SAO2 i SAO1 i SAO3, moguće je planirati kružne raskrsnice uz uslov poštovanja planirane regulacije saobraćajnih površina datih u Prostornom planu.
Saobraćajnica SAO 2koja se u produžetku Višegradske ulice, pruža od Savske ulice ka reci Savi, planira seu profilu koji sadrži dva kolovoza od po 9 m, razdelno ostrvo od 5 m, obostrano zelenilo od po 5 m i obostrane trotoare od po 3,5 m.
Saobraćajnica SAO 3 koja se planira na potezu od SAO 6 ka reci Savi, planira seu profilu koji sadrži dva kolovoza od po 3 m, razdelno ostrvo od 3 m, obostrano zelenilo od po 5 m i obostrane trotoare promenljive širine.
Saobraćajnica SAO 6 planirana je u funkciji ulaza u kompleks Beogradskog sajma. U vezi sa tim, po njenoj realizaciji potrebno je razmotriti režim kretanja vozila i uskladiti ga sa potrebama Beogradskog sajma i okolnih sadržaja.
Ostale planirane saobraćajnice pripadaju sekundarnoj uličnoj mreži i služe za pristup konkretnim sadržajima unutar blokova.
___________
3 Program za urbanistički plan prostora Savskog amfiteatra - prva faza (Analiza razvojnih mogućnosti područja savskog amfiteatra - potencijali i ograničenja), Urbanistički zavod Beograda 2008. godine, investitor Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda
Sekundarna ulična mreža
Rešenje saobraćajnih površina sekundarne ulične mreže u okviru granice Prostornog plana zasniva se na principu funkcionalnog povezivanja i opsluživanja svih sadržaja i blokova.
Na pravcu severozapad-jugoistok planirano je više saobraćajnica sa osnovnom ulogom vođenja saobraćajnih tokova ka obali reke Save: SAO 4, SAO 7, SAO 3 i SAO 2. Nešto značajniju ulogu sa aspekta pozicije u prostoru i tačaka koje povezuje ima saobraćajnica SAO 2 na pravcu Višegradska ulica - obala reke Save u zoni budućeg visokog objekta, kule Beograd i ona je planirana sa profilom koji sadrži dva kolovoza od po 9 m, razdelno ostrvo od 5 m, obostrano zelenilo od po 5 m i obostrane pešačke staze od po 3,5 m.
Značajno je istaći i planirane saobraćajnice SAO 11 i SAO 12, koje omogućavaju pristup predmetnoj zoni iz postojećeg čvora "Mostar". Ove saobraćajnice sekundarne mreže su planirane kao jednosmerne i sa profilom koji sadrži kolovoz od 7 m, jednostrane trotoare od 2 m, odnosno 3 m i jednostrane bankine od 1 m prema stubovima mosta "Gazela". Prilikom realizacije pomenutih saobraćajnica i drugih saobraćajnih sadržaja potrebno je izvršiti propisanu zaštitu stubova mosta "Gazela".
U nivelacionom pogledu predloženo rešenje saobraćajnica prilagođeno je postojećem stanju na terenu na potezima koji prolaze pored objekata koji se Prostornim planom zadržavaju uz ulice Karađorđevu, Savsku i Bulevar vojvode Mišića. Nove saobraćajnice se sa jedne strane prilagođavaju nivelaciji postojeće saobraćajne mreže u koju se uključuju i sa druge strane planiranim kotama odbrane od poplava (gornja kota obaloutvrde).
Nivelacione kote u odgovarajućim grafičkim prikazima su date orijentaciono i mogu se preispitati i korigovati kroz izradu tehničke dokumentacije.
U zoni Savamale, ulice Mostarska, Zvornička, Travnička i delovi ulica Braće Krsmanović i Hadži Nikole Živkovića, planirane su kao kolsko-pešačke ulice.
Pravila građenja
Kolovoznu konstrukciju saobraćajnica treba planirati kao fleksibilnu konstrukciju sa nosećim slojevima od asfalt betona i dimenzionisati prema očekivanom opterećenju.
Kolovozni zastor za biciklističke staze treba planirati od asfalt betona sa dodatkom crvenog pigmenta ili od prefabrikovanih betonskih elemenata.
Za pešačke staze treba primeniti zastor od asfalta ili izvršiti popločavanje prirodnim materijalima ili prefabrikovanim elementima u skladu sa važećim tehničkim propisima.
Sve elemente poprečnog profila koji se funkcionalno međusobno razlikuju potrebno je fizički odvojiti odgovarajućim detaljima oivičenja. Visinu ivičnjaka dimenzionisati u skladu sa važećim tehničkim propisima.
Širina vozne trake na kojima se planira kretanje javnog prevoza je 3,5 m a bez javnog prevoza 2,7 5 m (za Vr≤60 km/h). Širina tramvajske baštice za dvosmerni saobraćaj iznosi minimalno 7,3 m, a za jednosmerni 4,2 m.
Minimalna širina biciklističke staze za dvosmerni saobraćaj iznosi 3,0 m, a za jednosmerni 1,1 m.
Minimalni unutrašnji radijus skretanja za merodavno vozilo - protivpožarno vozilo iznosi R>7 m. Minimalna vrednost podužnog nagiba, sa stanovišta adekvatnog odvodnjavanja atmosferskih voda, iznosi i=0.3% a maksimalni je u funkciji ranga saobraćajnice: za gradski autoput imax=3%, za gradsku magistralu imax=5%, za ulice prvog reda imax=6% i drugog reda imax=7%.
Podužni nagibi za biciklističke staze u funkciji su dužine deonice pod nagibom:
- ukoliko je deonica od 20-25 m dozvoljeni nagib je do 10%;
- za distance od 25-65 m do 6%, za distance veće od 250 m do 4%.
Dimenzije parking modula u okviru uličnog parkiranja definisati u skladu sa važećim tehničkim propisima, a za izradu zastora na parking površinama primeniti prefabrikovane elemente beton-trava, osim za parking mesta namenjena invalidima i parking mesta u zonama planiranih komercijalnih delatnosti. Vozne saobraćajne trake na saobraćajnicama na kojima se planira podužno parkiranje vozila poželjno je planirati sa širinom od 3,5 m.
Tokom izrade urbanističkih projekata neophodno je obaviti saradnju sa Sekretarijatom za saobraćaj u cilju definisanja tačne pozicije pristupa u planirane blokove.
Tokom razrade planskog saobraćajnog rešenja kroz tehničku dokumentaciju, ukoliko se definiše prihvatljivije rešenje u investiciono-tehničkom smislu, dozvoljena je preraspodela sadržaja planiranih poprečnih profila unutar Prostornim planom definisane regulacije saobraćajnica.
U regulaciji saobraćajnica planirano je podizanje više različitih formi zelenih površina.
Ukoliko je moguće pristup građevinskoj parceli formirati iz ulice nižeg reda.
Dozvoljava se parkiranje iz pešačko kolskih ulica Zvornička i Hadži-Nikole Živkovića direktno na susednu parcelu u bloku 6, ukoliko ne postoji jasno definisana zona trotoara duž granica parcele bloka 6 i pešačko kolskih ulica Zvornička i Hadži-Nikole Živkovića.
Skverovi - saobraćajna ostrva
Planirana su četiri saobraćajna ostrva na raskrsnicama sa kružnim tokom saobraćaja. Prilikom ozelenjavanja ovih površina neophodno je poštovati sledeća pravila:
- za ozelenjavanje koristiti parterne i niske travne, cvetne i žbunaste vrste vegetacije, posađene tako da čine različite dekorativne forme;
- u okviru svakog skvera dozvoljeno je postavljanje fontane, spomenika ili skulpture, na način koji ne ugrožava preglednost raskrsnice i bezbednost saobraćaja;
- obezbediti uske staze za pristup radi održavanja;
- osvetljenje uskladiti sa funkcijom saobraćaja.
Dva saobraćajna ostrva kroz koja prolazi tramvaj samo parterno ozeleneti.
Razdelne trake
Razdelne trake planirane su između kolovoznih traka, duž saobraćajnica SAO 2, SAO 3, SAO 4, SAO 5, SAO 6, SAO 9 i ulica Vladimira Popovića i Bulevara Zorana Đinđića. Duž razdelnih traka zasnovati travnati zastor i zasaditi drvoredna stabla na minimalnom odstojanju 5-8 m (u zavisnosti od vrste stabala).
Travne baštice
Travne baštice planirane su sa obe strane svih saobraćajnica, između kolovoza i trotoara, prosečne širine oko 5 m. Za uređenje travnih baštica važe sledeća pravila:
- ozeleneti travnim pokrivačem i dekorativnim aranžmanima formiranim od cvetnih i žbunastih vrsta vegetacije;
- zasaditi drvoredna stabla na minimalnom odstojanju 5-8 m (u zavisnosti od vrste stabala) i na taj način formirati trase drvoreda;
- svaku travnu bašticu oivičiti visokim ivičnjakom (minimalno 20 cm) sa strane ka saobraćajnici;
- na ovim zelenim površinama je zabranjeno parkiranje osim u novoplaniranim podzemnim garažama koje se planiraju u okviru regulacije saobraćajnica ukoliko su ispunjeni sledeći uslovi: zemljani sloj iznad krova podzemne garaže mora biti minimum 1,5 m tako da omogući sadnju velikih stabala i biljaka i njihov prirodni rast na površini krova. Takođe, mora biti omogućeno odgovarajuće odvodnjavanje kišnih voda kao i njihova infiltracija;
- prilikom rekonstrukcije i reorganizacije saobraćajnica obavezno je sačuvati trase drvoreda i sva drvoredna stabla.
Na površini planirane tramvajske trase, sredinom saobraćajnica SAO 1, Karađorđeve i Savske ulice, formirati tepih travnjak.
Drvoredi
Drvoredi su planirani po pravilu na jednakim međusobnim razmacima duž saobraćajnica i na parking prostorima. Planirano je podizanje različitih tipova drvoreda u skladu sa prostornim mogućnostima saobraćajnice u celosti ili njenih delova.
Podizanje višerednog drvoreda planirano je u Ulici Vladimira Popovića, sa obe strane kolovoza i duž razdelnih traka, a u Bulevaru Zorana Đinđića duž razdelnih traka.
Podizanje dvorednog obostranog drvoreda planirano je, prema mogućnostima, u delovima trasa saobraćajnica SAO 1, SAO 2, SAO 3, SAO 7, SAO 8, SAO 10 i SAO 14, a gde to nije moguće, planirani su jednoredni obostrani drvoredi, kao i duž Savske ulice i Zemunskog puta.
Podizanje jednostranih jednorednih drvoreda planirano je duž Savske ulice i saobraćajnica SAO 4, SAO 5, SAO 6 i SAO 9. Takođe, podizanje jednorednog drvoreda planirano je u okviru razdelnih ostrva duž saobraćajnice SAO 6.
Međusobno rastojanje stabala u drvoredu treba da je 5-8 m, a u odnosu na objekte u bloku 3-7 m, u zavisnosti od izbora vrsta. Oko debla drvorednih stabala postaviti štitnike. Postaviti instalacije za podzemno navodnjavanje i prihranu drvoreda.
Prilikom sadnje drvorednih sadnica obavezno je poštovanje minimalne udaljenosti od određenih instalacija (vodovoda, kanalizacije, gasovoda, telekomunikacione mreže i dr.).
Uzimajući u obzir ograničenja biološko-morfološkog karaktera, ograničenja proizašla iz stanišnih uslova (klime, zemljišta), gustine saobraćaja, stepena zagađenja, svetlosnog režima i prostornih mogućnosti, kao i interakcije svih ovih faktora, potrebno je napraviti odgovarajući izbor vrsta drvorednih sadnica koje mogu optimalno udovoljiti navedenim kriterijumima pogodnosti.
Inženjersko-geološki uslovi
Prilikom rekonstrukcije postojećih saobraćajnica koje se zadržavaju na postojećim niveletama sa inženjerskogeološkog aspekta neophodno je uraditi sledeće, pri čemu treba imati u vidu da se nivo podzemne vode nalazi na različitim dubinama u zavisnosti od udaljenosti od reke i kreće se u rasponu 1,7-4,3 m od površine terena:
- nakon skidanja asfalta do projektovane nivelete, pristupiti formiranju podtla;
- podtlo u zoni postojećih javnih saobraćajnica je na kontrolisanom nasipu (ntPkP) koji je prema dosadašnjim istraživanjima debljine od 0,5-1,0 m sa CBR=10% za γRdmaxR=19,8% i optimalne vlažnosti WRoptR=10%;
- iskopi će se izvoditi u sredinama koje po GN 200 pripadaju II kategoriji zemljišta, osim u delu gde se nalazi kolovozna konstrukcija;
- podtlo je neophodno isplanirati i obezbediti projektom propisane poprečne i podužne padove, a potom izvesti sabijanje materijala. Sabijanje izvesti pogodnom mehanizacijom, a kontrolu zbijenosti obaviti standardom predviđenim instrumentima;
- na ovako pripremljeno podtlo ugraditi tamponski sloj od peskovitog šljunka. Tamponski sloj zbijati pogodnom mehanizacijom i izvesti kontrolu zbijenosti (na završnom sloju ostvariti zbijenost do modula deformacija od ERv2R=80 MN/m2). Preko tampon sloja postaviti standardne slojeve (tucanik, bitu agregat, završni sloj) u skladu sa propisima;
- u sklopu rekonstrukcije ulica ukoliko se predviđa izgradnja parking prostora, on se mora izvesti na sloju kontrolisanog nasipa. Nakon skidanja humiziranog dela i nekontrolisanog nasipa koji je registrovan na pojedinim delovima terena do projektom predviđene dubine izvesti planiranje i projektom propisane poprečne i podužne padove, a potom izvesti zbijanje do propisom predviđenog stepena zbijenosti i modula deformacije.
Prilikom izgradnje novoplaniranih saobraćajnica i skverova sa inženjerskogeološkog aspekta neophodno je uraditi sledeće:
- nivelete novoplaniranih saobraćajnica planirati između kota 76,00-77,00 mnv u cilju zaštite od površinskih i podzemnih voda. Ove kote su date na osnovu uslova Javnog vodoprivrednog preduzeća "Beogradvode", a konačne će biti definisane kroz izradu tehničke dokumentacije;
- nivelaciju prilagoditi postojećem stanju na prostoru i uskladiti sa novoplaniranim kotama;
- podtlo je neophodno isplanirati i projektom obezbediti propisane poprečne i podužne padove, a potom izvesti sabijanje materijala;
- imajući u vidu vrstu materijala, šljunkovito peskovito tlo i heterogeno glinovito tlo (CI-CH), može se očekivati da se na pojedinim deonicama ne postigne zadovoljavajuća zbijenost podtla te je neophodno izvršiti zamenu materijala. Preporuka je da se zamena materijala izvrši dobro granuliranim šljunkom i peskom (GW i GP). Mora se poštovati "filtarsko pravilo" pri nasipanju materijala (postupan prelaz jednog materijala prema drugom u odnosu na granulometrijski sastav). Materijali za ugradnju shodno važećim propisima moraju imati odgovarajuće ateste. Prema opštim standardima JUS.E1.01, kriterijumi za ocenu kvaliteta koherentnog tla su sledeći:
Tabela 12. Kriterijumi za ocenu kvaliteta tla
za izradu nasipa za saobraćajnice |
granica tečenja Wl<65,0% |
indeks plastičnosti Ip<30,0 |
optimalna vlažnost Wopt<25 |
suva zapreminska γd >15,0 kN/m3 za nasipe do 3,0 m visine |
stepen neravnomernosti tla Ud 60/d10>9 |
sadržina organskih materija <6% |
za izradu posteljice kolovozne konstrukcije |
max suva zapreminska težina tla γd >16,0 kN/m3 |
granica tečenja tla Wp <50,0% |
index pastičnosti Ip<20,0 |
stepen neravnomernosti tla Ud 60/d 10>9 |
CBR>3,0% |
sadržina organskih materija <6% |
odstupanje od optimalne vlažnosti +/- 2,0% |
- debljina sloja koji će biti zamenjen zavisiće od usvojene konstrukcije, dimenzionisanja i veličine opterećenja koji prenosi na podtlo;
- tamponski sloj zbijati pogodnom mehanizacijom i izvesti kontrolu zbijenosti;
- zbijenost završnog sloja mora biti u skladu sa putarskim propisima;
- postojeće objekte koji se ruše kao i ostatke stare urbanizacije u potpunosti ukloniti, a zamenu izvršiti kontrolisanim tamponom.
Za svaku intervenciju izvesti detaljna geološka istraživanja u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima ("Službeni glasnik RS", broj 88/11).
4.4.1.2. Pešački i biciklistički saobraćaj
U okviru planiranih regulacija saobraćajnica obezbeđene su širine trotoara od minimum 2,5 m do 6,5 m za potrebe kretanja pešaka i postavljanje ulične rasvete.
Pored pešačkih staza duž saobraćajnih pravaca, pešačka kretanja se planiraju i duž drugih pešačkih koridora kroz parkovske i zelene površine, preko Savskog trga kroz planirane kolsko-pešačke saobraćajnice promenljivih širina u zoni Savamale i duž obale reke Save.
Intenzivna pešačka kretanja duž obala reke Save omogućena su u okviru vodnog zemljišta. Kroz izradu Projekta rekonstrukcije i izgradnje obaloutvrde na desnoj obali reke Save, za potrebe uređenja priobalnog zemljišta, na gornjoj koti obaloutvrde (plato minimalne širine 10 m na koti 77,00 mnv u zoni južno, odnosno 76,00 mnv u zoni severno od Starog savskog mosta) neophodno je predvideti pešački koridor neposredno uz planirane stambene i komercijalne objekte orijentisane ka reci, kao i dvosmernu biciklističku stazu minimalne širine 3,0 m. Biciklističku stazu treba planirati dalje od ulaza u planirane stambene i komercijalne objekte orijentisane ka reci.
Na levoj obali reke Save, u okviru priobalnog zemljišta u obuhvatu Prostornog plana, planira se realizacija pešačkih i biciklističkih staza, što će biti predmet posebnog plana detaljne regulacije.
Takođe, kako Stari železnički most planiranim saobraćajnim rešenjem prestaje da bude u funkciji železničkog saobraćaja, on je planiran kao pešačka veza leve i desne obale Save. Uz konstrukciju mosta na obe obale neophodno je kroz izradu Projekta rekonstrukcije starog železničkog mosta predvideti vertikalne komunikacije (stepenišni prostor i lift) za pristup pešaka i biciklista.
U skladu sa generalnim rešenjima saobraćajnog sistema, zadržavaju se biciklistički koridori uz levu i desnu obalu reke Save, kao i koridor preko "Brankovog" mosta uz čiju konstrukciju se nalazi i lift za bicikliste. Takođe, u okviru profila rekonstruisanog i proširenog Starog savskog mosta, planirane su obostrane pešačko-biciklističke staze širine 3 m. U okviru planiranih regulacija svih primarnih saobraćajnica u obuhvatu Prostornog plana, u daljoj planskoj razradi potrebno je sagledati mogućnost planiranja biciklističkih staza kao zasebnog elementa poprečnog profila saobraćajnice.
Kroz izradu Projekta rekonstrukcije i izgradnje obaloutvrde na desnoj obali reke Save, definisaće se dimenzija i pozicija biciklističke staze, kako bi se zadržao kontinuitet biciklističkog koridora Dorćol - Ada Ciganlija (što će posledično proizvesti izmenu Plana detaljne regulacije za izgradnju biciklističke staze od Dorćola do Ade Ciganlije ("Službeni list grada Beograda", broj 25/05). U navedenom projektu mora se predvideti povezivanje ove staze sa svim novoprojektovanim stazama na području Savskog amfiteatra, čime se otvara mogućnost za veći udeo biciklističkog saobraćaja u ukupnom obimu kretanja u gradu.
Minimalna širina biciklističke staze za dvosmerni saobraćaj iznosi 3,0 m, a za jednosmerni 1,1 m. Visina slobodnog profila za biciklističke staze iznosi 2,25 m.
Realizovana je biciklistička staza na desnoj obali reke Save kao veza koja čini kontinuitet biciklističkog koridora Dorćol - Ada Ciganlija. Predviđeno je povezivanje ove staze sa svim novoprojektovanim stazama na području Savskog amfiteatra, čime se ostvaruje mogućnost za veći udeo biciklističkog saobraćaja u ukupnom obimu kretanja u gradu.
Moguća je preraspodela saobraćajnih elemenata u okviru regulacionog profila, bez izmena planskog dokumenta.
Planirati formiranje pešačkih i biciklističko pešačkih komunikacija gde god za to postoje tehničke mogućnosti.
4.4.1.3. Javni gradski prevoz putnika
Prema razvojnim programima sistema javnog prevoza putnika u Beogradu, planirano je zadržavanje svih postojećih stajališta i linija javnog prevoza u planskom području, kao i reorganizacija sistema javnog prevoza putnika (linija i stajališta) u skladu sa planskim rešenjima.
Za potrebe funkcionisanja sistema javnog prevoza putnika u zoni najveće atrakcije (šoping mol u Bloku 26), u delu ispod mosta "Gazela" planirana je površina za autobuski terminus, za koji je u daljem sprovođenju Prostornog plana neophodno izraditi projektno-tehničku dokumentaciju. Kroz izradu tehničke dokumentacije definisati sve potrebne elemente i sadržaje za neometano obavljanje funkcije javnog prevoza putnika (izlazno/polazno stajalište, površine za vozila koja čekaju na planiran polazak, površine namenjene kretanju vozila javnog gradskog prevoza, pešačke komunikacije, kao i stajališni plato unutar okretnice).
Profil tramvajske baštice namenjene isključivo kretanju vozila javnog prevoza putnika u ulicama Karađorđeva, Savska i Bulevar vojvode Mišića, sadrži u situacionom i nivelacionom smislu sve potrebne gabarite i elemente za vođenje tramvajskog podsistema javnog gradskog prevoza.
Poprečni i podužni profil saobraćajnica primarne ulične mreže sadrži u situacionom i nivelacionom smislu sve potrebne gabarite i elemente za vođenje autobuskog podsistema javnog gradskog prevoza.
Stari savski most planiran je za rekonstrukciju. U daljoj fazi razvoja sistema javnog prevoza putnika potrebno je u skladu sa mogućnostima vezanim za rekonstrukciju postojeće strukture mosta, planirati vođenje metro linije.
U okviru kolovoza planiranih primarnih saobraćajnica planirana je saobraćajna traka za kretanje vozila javnog gradskog prevoza od 3,5 m po smeru. Dužina autobuskih stajališta za dva vozila iznosi 40 m, a za jedno vozilo 20 m. Širina stajališnih platoa za putnike iznosi minimum 3 m.
U okviru planirane regulacije primarne ulične mreže na desnoj obali Save, moguće je uvođenje internog šinskog sistema. Za slučaj uvođenja tramvajskog saobraćaja u sistemu javnog gradskog prevoza, minimalna širina tramvajske baštice za obavljanje dvosmernog tramvajskog saobraćaja iznosi 7,5 m. U zoni obostranog tramvajskog stajališta minimalna širina tramvajske baštice iznosi 13,5 m, a za slučaj jednostranog stajališta 10,5 m. Širina tramvajskog stajališta iznosi minimum 3 m, a izuzetno 2 m. Minimalna dužina tramvajskog stajališta u pravcu iznosi 65 m izuzetno 45 m. U tom smislu moguće je vršiti preraspodelu elemenata poprečnog profila.
Planirana tramvajska veza Bulevara vojvode Mišića i SAO 1, mora biti detaljno tehnički i projektantski proverena, nakon čega se može doneti konačna odluka o mogućnostima vođenja i povezivanja tramvajskih linija u navedenim saobraćajnicama.
Takođe, tokom izrade tehničke dokumentacije potrebno je predvideti tačne pozicije tramvajskih stajališta na lokaciji Savski trg, uz poštovanje tehničkih propisa.
Kako se ovo područje svojim najvećim delom oslanja na reku Savu, potrebno je iskoristiti taj potencijal i kroz izradu tehničke dokumentacije definisati lokacije pristana kako bi se u perspektivi obezbedila mogućnost povezivanja prostora rečnim saobraćajem.
Parkiranje vozila korisnika sadržaja unutar granice Prostornog plana obavljaće se na više različitih načina:
- na otvorenim parking površinama (ulično parkiranje ili parking prostori - vanulično parkiranje);
- u javnim garažama u zoni objekata javne namene ili podzemnim garažama ispod javnih saobraćajnica;
- u namenskim garažama u sklopu stambenih odnosno poslovnih sadržaja.
Za potrebe parkiranja vozila u zoni planiranih kombinovanih dečijih ustanova (u daljem tekstu: KDU), u okviru uličnog parkinga planirano je ukupno 70 parking mesta (u daljem tekstu: PM).
Potrebe za ostvarivanjem neophodnog broja parking mesta za potrebe posetilaca spram definisane namene i regulatornih normativa moguće je ostvariti i u okviru javne garaže u bloku 9, delu bloka 11 i/ili u regulaciji okolnih saobraćajnica u pešačkoj izohroni ne većoj od 400 m.
Parkiranje vozila za potrebe posetilaca sadržaja multifunkcionalnog centra (MC) u bloku 25 planirano je delom na javnoj parking površini u zoni mosta "Gazela", a delom unutar planiranog kompleksa.
Parkiranje vozila za potrebe posetilaca sadržaja kulture KL2 planirano je u okviru podzemne garaže na lokaciji kapaciteta oko 40 PM ili u vidu površinskog parkinga.
Za potrebe parkiranja vozila za sadržaje kulture u zoni Savamale (blokovi 1, 2 i 3) planirano je i podužno parkiranje u okviru regulacija saobraćajnica SAO 8, SAO 9 i delu Karađorđeve ulice ukupnog kapaciteta 75 PM.
Za planirane obrazovne ustanove (kompleks obrazovnih ustanova i osnovnu školu), parkiranje rešavati prema normativu: 1 PM na 6 zaposlenih /ili 1 učionicu osnovne škole. 10% parking mesta je moguće planirati na građevinskoj parceli.
Za planirane kombinovane dečje ustanove KDU1, KDU2 i KDU3 potrebno je obezbediti 1 PM na 3 zaposlena/ili 1 grupu objekta KDU. Parking mesta obezbediti van ograde kompleksa dečije ustanove (u regulaciji saobraćajnica, bliskom susedstvu).
Za planirani kombinovani objekat zdravstvene i socijalne zaštite (SZZ), potreban broj parking mesta rešavati prema normativu: 1PM na 4-5 zaposlenih.
U gravitacionoj zoni prostora u obuhvatu Prostornog plana nalaze se javna garaža "Zeleni venac" u Ulici kraljice Natalije, kapaciteta 304 PM, kao i parkiralište "Donji grad" kapaciteta 382 PM.
Za svaku stambenu jedinicu potrebno je obezbediti minimum 1,1 PM po stanu, u okviru građevinske parcele.
Za komercijalne i trgovinske sadržaje na parceli obezbediti jedno PM na:
- 66 m2 BRGP trgovinskih sadržaja;
- 80 m2 BGRP poslovnih sadržaja;
- dva stola sa po četiri stolice za ugostiteljske sadržaje;
- 100 m2 BRGP magacinskog prostora ili jedno PM na svaka tri zaposlena; i
- 2-10 kreveta u zavisnosti od kategorije hotela.
Za komercijalne i trgovinske sadržaje planirati parking mesta za dostavna vozila u zavisnosti od konkretne namene objekta.
Na otvorenim parking prostorima formirati drvorede, sadnjom jednog stabla na svaka dva parking mesta.
Iznad podzemnih garaža potrebno je formirati zelene površine za sadnju manjih drvenastih vrsta, žbunaste i cvetne vegetacije, kao i travnih zastora. Za uređenje ovih zelenih površina važe sva ostala opšta pravila uređenja i građenja zelenih površina.
U postupku izrade tehničke dokumentacije potrebno je takođe, proveriti mogućnost planiranja polukopanih površina za mirujući saobraćaj, uz napomenu da je kota plavljenja terena 74,00 mnv.
Planirano je ukidanje svih postojećih koloseka i funkcija železničke stanice u planskom području.
Planskim rešenjem dvokolosečna pruga iz pravca Topčidera završava se u zoni kolskog pristupa Beogradskom sajmu i na toj poziciji je planirana železnička stanica sa potrebnim kolosecima i izvlačnjakom. U daljoj razradi Prostornog plana, neophodno je pristupiti izradi tehničke dokumentacije za realizaciju železničkog stajališta u zoni Beogradskog sajma.
Pored navedenog ukida se funkcija Starog železničkog mosta kojim su železničke pruge starog čvora bile povezane sa železničkom stanicom "Novi Beograd".
Mogućnost većeg uključivanja železničkih kapaciteta u okviru javnog gradskog prevoza putnika grada Beograda, kao i stanovnika i korisnika područja obuhvaćenog Prostornim planom, potrebno je kroz izradu odgovarajuće studijske, planske i tehničke dokumentacije dodatno istražiti i definisati, kako je navedeno u Glavi III. Prostornog plana.
U obuhvatu Prostornog plana nalaze se delovi trase dve planirane linije Beogradskog metroa kao i tri metro stanice - Sajam, Mostar i Savski trg.
Trase i stanice na metro linijama 1 i 2 u obuhvatu Prostornog plana su detaljno razrađene kroz idejni projekat beogradskog metroa za liniju 1 faza 1 Makiš-Karaburma, što je implementirano u okviru Plana generalne regulacije šinskih sistema u Beogradu sa elementima detaljne razrade za I fazu prve linije metro sistema ("Službeni list grada Beograda", broj 102/21).
Prilikom projektovanja Metro stanica predvideti prostor za stanice za javne bicikle i parkinge za mikrovozila.
Planirati dovoljne širine pristupa metro stanicama, kako bi se omogućio pristup biciklistima i korisnicima mikrovozila.
Prilagoditi širine pešačkih komunikacija, planirati ugradnju šina za bicikle na rukohvatima kod stepeništa, kao i liftove optimalnih kapaciteta.
Tehnički uslovi za potrebe izrade planskog dokumenta
Prilikom definisanja elemenata i pravila građenja potrebno je pridržavati se definisane zone zaštite (član 26), kao i ostalih elemenata koji se tiču metro sistema u skladu sa Zakonom o metrou i gradskoj železnici ("Službeni glasnik RS", broj 52/21).
Zakonom o metrou i gradskoj železnici, između ostalog, definisani su i infrastrukturni i zaštitni pojas metro sistema.
Zaštitni pojas metro sistema je prostor sa obe strane pruge širine 25,00 m računajući od ose krajnjeg koloseka, odnosno spoljne ivice konstrukcije metro objekta, ispod trase u širini od 5,00 m i iznad konstrukcije podzemnog metro objekta od površine zemlje. Zaštitni pojas obuhvata i zaštitni pojas i zemljišni prostor staničnih područja koji obuhvataju sve objekte, instalacije i pristupne puteve.
Infrastrukturni pojas metro sistema je pojas sa obe strane metro pruge u širini 5,00 m mereno od ose krajnjeg koloseka na nadzemne deonice, odnosno prostor širine 4,00 m mereno od spoljne ivice konstrukcije objekta metroa za podzemne deonice.
U postupku sprovođenja planskog dokumenta, izrade tehničke dokumentacije i primene pravila građenja u definisanoj zoni zaštite, neophodno je ostvariti saradnju sa Javno komunalnim preduzećem (u daljem tekstu: JKP) "Beogradski metro i voz" koji će kroz uslove precizno definisati i mogućnosti i ograničenja koja se odnose kako na podzemnu tako i nadzemnu izgradnju u zoni infrastrukturnog i zaštitnog pojasa metro sistema spram regulatornih normativa.
Trasa linije 1 metroa (Železnik-Mirijevo) ukupne dužine oko 21,10 km se vodi koridorom Bulevara vojvode Mišića i nakon ulaska u obuhvat plana, trasa se vodi ispod mosta "Gazela", regulacijom Savske ulice prema Trgu Republike.
Trasa linije 2 metroa (Zemun-Mirijevo) vodi se koridorom Nemanjine ulice do Savskog trga, nakon čega ide granicom regulacije saobraćajnice (KP 1496/7, 1508/302 i 1508/405 KO Savski venac), zatim tunelski ispod reke Save, kroz područje bloka 18 gde nakon prolaska pored Sava Centra ulazi u koridor Bulevara Zorana Đinđića.
Metro stanice
U okviru zone stanice se nalazi objekat metro stanice sa minimalno dva prilaza (ulaza/izlaza) metro stanici.
Ukoliko se ukaže potreba, prilikom dalje razrade metro sistema, površina zone stanice se može promeniti u skladu sa tehnološkim potrebama sistema, a prema rešenjima iz tehničke dokumentacije u okviru površina javne namene.
U zoni obuhvata Prostornog plana nalaze se tri metro stanice - Savski trg, Mostar i Sajam.
U zoni Savskog trga, neposredno uz zgradu nekadašnje železničke stanice planirana je zajednička metro stanica "Savski trg".
Na ovom delu trasa metroa se vodi u dubokom tunelu.
Druga metro stanica koja se nalazi u obuhvatu Prostornog plana - Mostar, locirana je u zoni parka Gazela.
Stanica Sajam, locirana je u okruženju bloka 30, neposredno ispod železničkog mosta koji povezuje stanice Beograd Centar i Novi Beograd.
Izvan granica Prostornog plana, ali u neposrednoj blizini planirane su stanice linije 2 - "Sava centar" i "Blok 18".
U zoni obuhvata plana, predviđa se smeštaj 1 ventilacionog okna minimalnih dimenzija 30h30m u zoni kružnog toka ulica Savska, Višegradska i Nikolaja Kravcova.
Pristup metro stanici (ulaz-izlaz)
U skladu sa procenjenim obimom putnika obezbediti adekvatan broj pristupa (ulaza-izlaza) metro stanici, a ne manje od dva.
Pristupe ostvariti sa javne površine.
Moguće je ostvariti pristupe i sa ostalih površina u javnom korišćenju.
Tačan položaj pristupa biće definisan kroz tehničku dokumentaciju.
Pristupe metro stanici planirati na način da ne ometaju pešačke tokove.
Nadzemni delovi metro stanice, ne smeju biti na manjoj udaljenosti od 3,00 m od regulacije bloka.
Pristupe obezbediti stepenicama, eskalatorima i liftovima, kao i pothodnicima, ukoliko su potrebni.
Minimalna širina stepenica je 1,40 m.
Minimalna širina otvora za kretanje pešaka je 3,60 m odnosno, potrebno je da dimenzije podzemnih prolaza budu u skladu sa tehničkim normativima iz oblasti protivpožarne zaštite, a imajući u vidu predviđeni broj ljudi koji se mogu naći u delovima prolaza.
Pristup metro stanici mora biti u skladu sa Pravilnikom o tehničkim standardima planiranja, projektovanja i izgradnje objekata kojima se osigurava nesmetano kretanje i pristup osobama sa invaliditetom, deci i starim osobama ("Službeni glasnik RS", broj 22/15).
4.4.1.6. Unutrašnji vodni saobraćaj
Pri uređenju područja u okviru granice Prostornog plana, neophodno je poštovati gabarit plovnog puta, kako je prikazano u Grafičkom prikazu 11. Ograničenja urbanog razvoja i sve uslove vezane za bezbednost plovidbe.
Pozicija stubova novog mosta mora biti u potpunosti usklađena sa postojećim gabaritom plovnog puta koji je uslovljen stubovima postojećeg Starog savskog mosta preko reke Save.
U cilju obezbeđenja plovnog puta na reci Savi moguće je, za postavljanje plovila na reci, angažovati akvatoriju maksimalno do 30 m, od ureza vode pri niskom plovidbenom nivou. U akvatoriji je potrebno obezbediti dubinu od 3,5 m u odnosu na niski plovidbeni nivo, odnosno kotu 69,90 mnv. Plovni objekti ne smeju da zaklanjaju znake za regulisanje plovidbe niti da remete slobodan pristup službenim plovilima.
Način vezivanja plovila treba predvideti tako da se ne remeti hidrauličko - morfološka slika toka.
Poligone za jedriličarske i veslačke sportove treba locirati van gabarita plovnog puta.
Pored navedenog, potrebno je sagledati mogućnosti za uvođenje alternativnih vidova prevoza u okviru unutrašnjeg vodnog saobraćaja (trajektne linije i sl.).
Pored gore navedenog, potrebno je pridržavati se opštih uslova ministarstva nadležnog za poslove saobraćaja i infrastrukture koji se odnose na obavljanje unutrašnjeg vodnog saobraćaja.
Prema Zakonu o plovidbi i lukama na unutrašnjim vodama ("Službeni glasnik RS", br. 73/10 i 121/12), potrebno je pre početka izrade tehničke dokumentacije za objekte od uticaja na bezbednost plovidbe na reci Savi pribaviti uslove Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.
S obzirom na to da se vodni saobraćaj u zoni ušća Save u Dunav obavlja po posebnom režimu definisanom Odlukom Međunarodne komisije za sliv reke Save, to je prilikom planiranja aktivnosti vezanih za realizaciju projekta "Beograd na vodi", potrebno voditi računa o odredbama ove odluke, kao i odredbama Zakona o vodama.
4.4.1.7. Uslovi pristupačnosti površina i objekata
U toku sprovođenja Prostornog plana je potrebno primeniti odredbe Pravilnika o tehničkim standardima pristupačnosti ("Službeni glasnik RS", broj 46/13). Na pešačkim prelazima treba postaviti oborene ivičnjake. Na semaforima treba postaviti zvučnu signalizaciju.
Prilaz do javnih objekata treba predvideti na delu objekta čiji je prizemni deo u nivou terena ili je manje uzdignut u odnosu na teren.
Savladavanje visinske razlike između pešačke površine i prilaza do objekta vrši se:
1) rampama za pešake i invalidskim kolicima, za visinsku razliku do 76 cm;
2) spoljnim stepenicama, rampama, stepeništem i podiznim platformama, za visinsku razliku veću od 76 cm.
Savladavanje visinskih razlika do 76 cm između dve pešačke površine i na prilazu do objekta vrši se primenom rampi tako da:
- nagib rampe nije veći od 5% (1:20), a ako nema uslova za rampu nagiba od 5% može iznositi 8.3% (1:12) za kratka rastojanja (do 6 m);
- najveća dozvoljena ukupna dužina rampe u posebnom slučaju iznosi 15 m;
- rampe duže od 6 m, a najviše do 9 m u slučaju da su manjeg nagiba, razdvajaju se odmorištima najmanje dužine 150 cm;
- najmanja čista širina rampe za jednosmeran prolaz iznosi 90 cm, a ukoliko je dvokraka čista širina rampe iznosi min 150 cm, sa podestom od minimalno 150 cm;
Rampe su zaštićene sa spoljnih strana ivičnjacima visine 5 cm, širine 5-10 cm i opremljene sa obe strane dvovisinskim rukohvatima podesnog oblika za prihvatanje na visini od 70 cm, odnosno 90 cm.
4.4.2. Javne infrastrukturne površine i objekti
4.4.2.1. Vodovodna mreža i objekti
Za snabdevanje vodom područja unutar granica Prostornog plana u skladu sa saobraćajnim rešenjem planirana je:
- izgradnja primarnog cevovoda Ø500 mm duž planirane saobraćajnice SAO 9 i duž ulica Karađorđeve i Savske. Ovaj cevovod je sa jedne strane povezan na postojeći Ø700 mm iz pravca "Brankovog mosta", a sa druge na Ø500 mm u ulici Bulevar vojvode Mišića u prsten;
- izgradnja distributivne vodovodne mreže dimenzija min. Ø150 mm duž svih ulica, cevovodi su povezani u prsten;
- zamena postojećih vodovoda prečnika manjeg od Ø150 mm cevovodima minimalnih dimenzija Ø150 mm u okviru javnog građevinskog zemljišta ili u sklopu radova na rekonstrukciji saobraćajnica.
Postojeći šaht u zoni petlje Mostar u kome se vezuju cevovodi Ø900 mm iz pravca mosta "Gazela", Ø900 mm iz Ulice Bulevar vojvode Mišića i Ø800 mm, preko koga je planirana saobraćajnica SAO 12, nivelaciono i poziciono uskladiti sa saobraćajnim rešenjem na osnovu tehničke dokumentacije.
Trase vodovodne mreže planirane su u javnim površinama, trotoarima ili ivičnjacima u skladu sa sinhron planom. Ulična vodovodna mreža, postojeća i planirana, povezana je tako da formira prstenastu strukturu.
Pravila građenja
Zona izvorišta
S obzirom da područje Prostornog plana zahvata sve tri zone zaštite Beogradskog izvorišta, režim korišćenja treba uskladiti sa pravilima koja važe za te zone zaštite izvorišta, a definisana su Rešenjem Ministarstva zdravlja Republike Srbije o određivanju zona sanitarne zaštite na administrativnoj teritoriji grada Beograda za izvorišta podzemnih i površinskih voda koja služe za vodosnabdevanje grada Beograda broj 530-01-48/2014-10 od 1. avgusta 2014. godine.
Postojeće saobraćajnice koje prolaze kroz užu zonu zaštite, mogu se koristiti pod uslovom da se rekonstruišu tako da se onemogući nepovoljno delovanje na higijensku ispravnost vode, a naročito da se bočnim branicima onemogući skretanje vozila izvan saobraćajne površine, da se izvede odvođenje atmosferskih otpadnih voda izvan vodozaštitnih područja putem nepropusnih kanala i da se odredi odgovarajući režim saobraćaja.
Transport materija koje su po svom sastavu opasne i štetne za podzemne vode (nafta, njeni derivati, kiseline, baze, soli, otrovi, razređivači i sl) u užoj zoni sanitarne zaštite nije dozvoljen, osim Savskom ulicom i kada se obavlja atestiranim prevoznim sredstvima uz kontrolu organa bezbednosti saobraćaja.
Prilikom izvođenja građevinskih radova potrebno je zonu izvorišta zaštititi od eventualnog procurivanja zagađujućih materija. Potrebno je obezbediti sledeće:
- ispod privremenih deponija materijala i parkirališta postaviti nepropusne folije, otporne na ugljovodonike, uz adekvatan drenažni sistem za prikupljanje zaprljanih voda;
- u privremenim skladištima mogu se skladištiti materije koje mogu da zagade površinske i podzemne vode i zemljište, kao što su tečna goriva, maziva, antikorozivna sredstva, boje, odmašćivači i druge opasne materije, isključivo na adekvatan - bezbedan način i samo u količini koja je neophodna za izvođenje radova;
- sav eventualni čvrsti otpad odlagati u prigodne kontejnere koji se moraju redovno prazniti i po završetku radova obavezno ukloniti sa lokacije;
- sanitarno otpadne vode se moraju odvoditi do sistema gradske kanalizacije ili predvideti postavljanje privremenih sanitarnih kabina i njihovo adekvatno i redovno održavanje i pražnjenje;
- obavezno upoznati i obučiti zaposlene sa uslovima i merama zaštite životne sredine i izvorišta od zagađenja sa ovog područja;
- obezbediti striktno poštovanje svih preventivnih i sanacionih mera zaštite životne sredine i podzemnih voda/izdani, uz poštovanje postojećih propisa i drugih pravnih akata (pravilnici i rešenja).
Sve saobraćajnice, parkinzi, staze, platoi i druge komunikacijske površine, mogu se koristiti samo pod uslovom da se urede tako da se onemogući zagađivanje površinskih i podzemnih voda, propisivanjem odgovarajućeg režima saobraćaja i onemogućivanjem kretanja vozila van saobraćajnih površina. Svi komunikacijski objekti moraju biti potpuno izolovani i betonirani, sa nagibom ka sistemu za prikupljanje, tretman i evakuaciju atmosferskih i zauljenih otpadnih voda. Svi ovi objekti moraju da imaju visoke ivičnjake ili branike, za sprečavanje kretanja vozila van saobraćajnih površina. U pešačkim ulicama ili ulicama niskog intenziteta saobraćaja, trotoar i ulica mogu biti na istom nivou, a saobraćajna traka može biti obeležena drugačijom materijalizacijom ili odvojena stubićima.
Obavezno predvideti objekte za tretman kvaliteta voda (separatori ulja, masti i tečnih goriva) na priključku slivnih površina. Cevni materijal koji se ugrađuje mora da bude kvalitetan i atestiran, uz obezbeđenje vodonepropusnosti spojeva.
U skladištima komercijalnih, ugostiteljskih i drugih objekata, dozvoljeno je skladištiti materije koje mogu da zagade površinske i podzemne vode, samo ako je to u skladu sa važećim propisima.
Čvrsti otpad odlagati u prigodne kontejnere koji se moraju redovno kontrolisati i prazniti. Ovi kontejneri moraju biti na čvrstoj, vodonepropusnoj podlozi.
Način prikupljanja, tretmana i odvođenja atmosferskih, sanitarnih/fekalnih i tehničko-tehnoloških voda rešiti primenom adekvatnog tehničkog rešenja, tako da se spreče sva akcidentalna zagađenja podzemnih i površinskih voda i zemljišta. Kvalitet efluenta mora biti doveden do nivoa koji odgovara graničnim vrednostima emisije, odnosno do nivoa kojim se neće narušiti standardi kvaliteta životne sredine. Potrebno je obezbediti sledeće:
- atmosferske vode sa objekata, krovova i nekomunikacijskih površina, mogu se slobodno tj. bez prethodnog prečišćavanja, upuštati u okolne zelene površine ili drugi recipijent;
- atmosferske vode sa saobraćajnica, platoa i drugih površina, ne smeju se upuštati direktno u recipijent. Ove vode se moraju dovesti do nivoa kvaliteta koji zahteva recipijent u skladu sa vodnim uslovima. S tim u vezi, obezbediti prikupljanje, kontrolisano vodonepropusno kanalisanje i tretman otpadnih voda (separatori za čvrste čestice, goriva, masti, ulja i dr.) i evakuaciju ovako tretiranih voda do recipijenta, kao i njihovo redovno čišćenje i održavanje;
- sve sanitarne/fekalne i tehničko-tehnološke vode iz obuhvata Prostornog plana moraju se prikupljati i evakuisati do recipijenta - sistem gradske kanalizacije ili u skladu sa vodnim uslovima;
- sve tehničko-tehnološke vode iz obuhvata Prostornog plana moraju se prikupljati, ako je potrebno tretirati i evakuisati do recipijenta - sistem gradske kanalizacije. Obezbediti redovnu kontrolu i održavanje lokalnog postrojenja za tretman otpadnih voda;
- kao izuzetak prethodna dva uslova, u slučaju kada je predviđena izgradnja sistema za reciklažu otpadnih voda u objektu ili kao blok postrojenje, te vode mogu se ponovo koristiti bez obaveze da se upuste u gradski sistem kanalizacije. Kroz urbanističke projekte ili tehničku dokumentaciju, definisaće se primena ovakvog sistema i zahtevani kvalitet vode u skladu sa zakonskim propisima;
- kvalitet otpadnih voda, koja se upuštaju u recipijent - gradsku kanalizaciju mrežu, mora biti u skladu sa Uredbom o graničnim vrednostima emisije zagađujućih materija u vode i rokovima za njihovo dostizanje ("Službeni glasnik RS", br. 67/11 i 48/12); i
- u skladu sa propisima, obezbediti praćenje svih otpadnih voda.
U prethodnom periodu izgrađena je vodovodna mreža duž Bulevara Vudroa Vilsona, delom duž ul. Nikolaja Kravcova i saobraćajnica SAO3, SAO4, SAO7 i SAO8.
Distributivni sistem
Oko glavnih cevovoda utvrđen je pojas zaštite. U pojasu zaštite nije dozvoljena izgradnja objekata ili vršenje radova koji mogu ugroziti stabilnost cevovoda. Trase vodovodnih cevovoda voditi javnim površinama u regulaciji saobraćajnica, trotoarima, ivičnjacima, zelenim površinama uz trotoare i izuzetno u kolovozu, na rastojanju najmanje 2,00 m od objekta.
Cevovodi su minimalnih dimenzija Ø150 mm, dubina ukopavanja cevovoda je minimum 1,00 m. Na mestima gde cevovodi nisu u saobraćajnici uspostavlja se pojas zaštite oko cevovodasa svake strane cevovoda:
- Ø80 mm-Ø200 mm-1,50 m;
- do Ø300 mm-2,30 m;
- od Ø300 mm-Ø500 mm-3,00 m;
- od Ø500 mm-Ø1000 mm-5,00 m.
U urbanizovanom delu grada, izuzetno najmanja širina ovog pojasa mora biti 4,00 m.
Kroz izradu tehničke dokumentacije dimenzionisati vodovodnu mrežu tako da obezbedi dovoljan pritisak i dovoljne količine voda za sanitarne i protivpožarne potrebe. Projekte ulične vodovodne mreže i priključaka raditi prema tehničkim propisima i važećim standardima Javnog komunalnog preduzeća "Beogradski vodovod i kanalizacija".
Vodovodnu mrežu opremiti protivpožarnim hidrantima na propisanom odstojanju poštujući važeći Pravilnik o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara ("Službeni list SFRJ", broj 30/91), zatvaračima, ispustima i drugim elementima neophodnim za njeno pravilno funkcionisanje i održavanje.
Pri izgradnji voditi računa da se ne naruši stabilnost i funkcionalnost postojećih instalacija vodovoda, kao i ostalih infrastrukturnih vodova.
Iskopi će se izvoditi u sredinama koje po GN 200 pripadaju II kategoriji zemljišta. Sve iskope veće od 1,5 m treba podgrađivati, razupirati zbog različite konsolidovanosti nasutog tla. Zbog različitih dubina do nivoa podzemne vode treba očekivati pojavu vode u iskopima većim od 1,7 m (posebno u delu bliže mostu "Gazela" i Savamale), te je neophodna priprema za njeno odstranjivanje putem muljnih pumpi. Iskop po mogućnosti izvoditi u sušnom periodu kada je nivo podzemne vode niži. Ispod cevi kao tampon (posteljica) između podtla i cevovoda ugrađuje se maksimalno zbijeni sloj peska (ili nekog drugog materijala), debljine od 10.0 cm + D/10, gde je D spoljni prečnik cevi. Kao tampon, posteljica, može se koristiti "mršav" beton i tada bi dubina iskopa bila manja za D/10, budući da je dovoljna debljina betonske podloge 10 cm. Pre nanošenja sloja peska podtlo treba mehanizovano sabiti. Iskopani materijal se može samo delimično iskoristiti za zatrpavanje rovova. Prema fizičko mehaničkim svojstvima glinoviti nasip može da se koristi za zatrpavanje. Zatrpavanje obaviti nabijanjem slojeva debljine 20-25 cm putem vibrožabe, vibroploče. Muljevito tlo i komunalni otpad treba u potpunosti odstraniti iz iskopa. Kako će se iskopi za planirane cevovode verovatno nalaziti duž kolovozne konstrukcije ulice, zbijenost završnog sloja u iskopu mora biti u skladu sa propisima. Deo iskopanog materijala koji se neće iskoristi za zatrpavanje rova, potrebno je odložiti na unapred odabranu i pripremljenu deponiju. Pri izvođenju iskopa moguće je naići na "lutajuće" objekte infrastrukture.
Za svaku planiranu intervenciju u daljoj fazi projektovanja izvesti detaljna geološka istraživanja u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima.
Rešenja vođenja infrastrukturnih vodova koja su data Prostornim planom, moguće je u postupku sprovođenja Prostornog plana kroz izradu tehničke dokumentacije korigovati unutar granice Prostornog plana (dimenzije instalacija i raspored instalacija u profilu), a u cilju unapređenja rešenja i racionalizacije troškova.
4.4.2.2. Kanalizaciona mreža i objekti
Gradska kanalizacioni sistem se sastoji iz komunalnih objekata kanalizacije koji služe za:
- prijem atmosferskih i otpadnih voda;
- odvođenje atmosferskih i otpadnih voda;
- prečišćavanje atmosferskih i otpadnih voda; i
- ispuštanje atmosferskih, površinskih, iskorišćenih i otpadnih voda u vodotoke.
U kanalizaciju za otpadne vode smeju se uvoditi samo one vode koje zadovoljavaju uslove propisane Pravilnikom o opasnim materijama u vodama ("Službeni glasnik SRS", broj 31/82).
Tehničkom dokumentacijom može se predvideti održivo upravljanje režimima atmosferskih voda, kao što su izgradnja kišne kanalizacije, sistem infiltracije i retenzija, a koji mogu biti zaseban (interni) sistem.
Područje Prostornog plana pripada centralnom kanalizacionom sistemu i slivu reka Save i Dunav.
Leva obala reke Save
Leva obala reke Save, pripada slivnom području blokova 18, 18a i 17, u kojima nema izgrađene gradske kanalizacione mreže i do sada nije u celosti sagledavana kroz izradu planske i tehničke dokumentacije. Sve upotrebljene vode iz gore pomenutih blokova predviđene su da se orijentišu ka KCS "Ušće", koja je dotrajala i nedovoljnog kapaciteta, pa se planira izgradnja nove. Za atmosferske vode, treba planirati takođe crpnu stanicu, čiji kapacitet treba definisati prema planiranim namenama i na osnovu tehničke dokumentacije.
Jedinstveno hidrotehničko rešenje za uređenje leve obale, koje podrazumeva uređenje nasipa i jasno definisanje kanalizacione mreže i objekata u granicama slivnog područja, biće predmet posebnog planskog dokumenta.
Desna obala reke Save
Područje Prostornog plana koje se nalazi na desnoj obali reke Save je u zoni uticaja dve crpne stanice:
- KCS "Mostar" - obuhvata sliv od mosta "Gazela" do mosta na Adi;
- KCS "Železnička stanica" - dvonamenska (vrši prepumpavanje i atmosferskih i upotrebljenih voda) i obuhvata sliv od "Brankovog" mosta do mosta "Gazela".
Ove dve crpne stanice sa izgrađenom primarnom kanalizacionom mrežom su objekti kojima se sakupljaju upotrebljene vode sa predmetnog područja.
Kanalizacija upotrebljenih voda
KCS "Mostar" zbog neizgrađenosti kanalizacionih objekata nizvodno nije u funkciji, pa je potrebno izvršiti njenu rekonstrukciju, ali i izgraditi nedostajuće objekte: kolektor od KCS "Mostar" do ulaska u tunel, tunel-kolektor "Hitna pomoć-Venizelisova", nedostajuće nizvodne deonice Interceptora i PPOV "Veliko selo".
Navedeni radovi obaveza su grada Beograda i nadležnog Javnog komunalnog preduzeća "Beogradski vodovod i kanalizacija" i treba ih realizovati pre izgradnje planiranih objekata.
KCS "Železnička stanica" prepumpava upotrebljene vode ka tzv. Terazijskom tunelu do kolektora u Venizelosovoj ulici i dalje ka izlivu u Dunav kod Pančevačkog mosta. Postojeći kapaciteti KCS "Železnička stanica" dovoljni su da prihvate i prepumpaju deo količina otpadnih voda sa pripadajućeg sliva, ali u konačnom rešenju neophodno je izvesti navedene nedostajuće objekte (kolektor od KCS "Mostar" do ulaska u tunel, tunel-kolektor "Hitna pomoć-Venizelisova", nedostajuće nizvodne deonice Interceptora i PPOV "Veliko selo"). Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda nije izgrađeno. Neophodno je realizovati značajne radove izvan planskog područja, kako bi se omogućio transport upotrebljenih voda preko Interceptora ka PPOV "Veliko Selo".
Ceo prostor generalno se može podeliti na slivove koji pripadaju navedenim crpnim stanicama i na tim delovima je planiran separacioni sistem. Ipak zbog izgrađenosti primarnih objekta kanalizacije (predmetni prostor presecaju izgrađeni primarni kolektori - atmosferski kolektori 350/210 cm iz pravca KCS "Železnička stanica" i 550/550 cm - Novi Mokroluški kolektor, od kojih su na nekim deonicama izvedeni plitko), taj koncept nije moguće primeniti na celom području Prostornog plana. Područje severno od Starog savskog mosta u postojećem stanju ima izgrađenu kanalizaciju po opštem principu i taj koncept se zadržava.
Recipijenti upotrebljenih voda su za područje:
- od najuzvodnijeg dela do mosta "Gazela"-KCS "Mostar";
- od mosta "Gazela" do "Brankovog" mosta-KCS "Železnička stanica" i kolektor OPVC 1600 mm, odnosno OK 160/250 cm u ulici Savska; i
- severno od Starog savskog mosta kolektor OB80/136 cm, odnosno OB250/150 cm koji sakupljene upotrebljene vode upućuje ka KCS "Železnička stanica".
Generalno, granica kanalizacionih sistema je oko Starog savskog mosta, pa je u području severno od njega planiran opšti, a južno separacioni sistem odvođenja upotrebljenih i atmosferskih voda.
Za potrebe odvođenja upotrebljenih voda, sa područja južno od Starog savskog mosta, planirana je izgradnja ulične fekalne kanalizacije. Minimalni prečnik planirane fekalne kanalizacije je Ø250 mm.
Za područje severno od Starog savskog mosta, planirana je izgradnja nove ulične kanalizacije po opštem principu minimalnog prečnika Ø300 mm. Na ovom području, postojeća opšta kanalizaciona mreža prečnika manjeg od Ø300 mm ukida se i zamenjuje kanalizacijom minimalnog prečnika Ø300 mm po važećim standardima Javnog komunalnog preduzeća "Beogradski vodovod i kanalizacija", u okviru javnog građevinskog zemljišta, rekonstrukcije ulica ili unapređenja mreže.
Trase planiranih kanalizacionih vodova postavljene su u regulaciji postojećih i planiranih saobraćajnica.
Potrebno je predvideti odvodnjavanje svih slobodnih površina u Prostornom planu i ulicama, vodeći računa o kvalitetu voda koje se prihvataju kanalizacionim sistemom. Kvalitet otpadnih voda koje se ispuštaju u gradski kanalizacioni sistem mora da odgovara odredbama Pravilnika o tehničkim i sanitarnim uslovima za upuštanje otpadnih voda u gradsku kanalizaciju ("Službeni list grada Beograda", broj 5/89).
Način izgradnje kanalizacije treba prilagoditi geološkim i hidrogeološkim karakteristikama terena.
Pri planiranju i izgradnji kanalizacije neophodno je pridržavati se odredbi Odluke o odvođenju i prečišćavanju atmosferskih i otpadnih voda na teritoriji grada Beograda ("Službeni list grada Beograda", br. 6/10 i 29/14).
Uličnu kanalizacionu mrežu dimenzionisati kroz izradu tehničke dokumentacije. Projekte ulične vodovodne mreže i priključaka raditi prema tehničkim propisima i važećim standardima Javnog komunalnog preduzeća "Beogradski vodovod i kanalizacija".
Atmosferska kanalizacija
U planskom području su tri postojeća izliva u reku Savu:
- OB350/210 cm iz pravca KCS "Železnička stanica";
- AB550/550 cm - Novi Mokroluški kolektor; i
- OB400/240 cm - Stari Mokroluški kolektor.
Kako se isti ne nalaze u javnoj površini, iznad njih se planira zaštitni koridor u širini od 2,5 m levo i desno od spoljašnje ivice cevi. U koridoru planirati kolsko-pešačku stazu kako bi se moglo neometano pristupiti objektima kanalizacije za potrebe tekućeg održavanja i eventualnih akcidenata. U ovom koridoru nije dozvoljena izgradnja bilo kakvih objekata i postavljanje visokog rastinja.
U cilju evakuisanja atmosferskih voda, planirane su dve atmosferske kanalizacione stanice sa ispustom u reku Savu. Lokacije crpnih stanica (u daljem tekstu: CS) CS1 (građevinska parcela GP8f) i CS2 (građevinska parcela GP29e) planirane su u blokovima 8 i 29 i prikazane su na grafičkim prilozima.
Za potrebe sakupljanja atmosferskih voda, planirana je izgradnja ulične kanalizacije duž svih planiranih saobraćajnica. Minimalni prečnik planirane atmosferske kanalizacije je Ø300 mm.
Za potrebe prihvatanja prečišćenih atmosferskih voda planira se kišni kolektor u osovini glavnih saobraćajnica. U predmetni kolektor se upuštaju prečišćene atmosferske vode iz blokova i sekundarni kišni kanali za odvodnjavanje kolovoza. Separatori za prečišćavanje kišnih voda u okviru bloka se nalaze unutar bloka i biće definisani daljom urbanističkom i tehničkom dokumentacijom. Separatori za prečišćavanje kišnih voda sa kolovoza u okviru saobraćajne površine definisaće se projektnom dokumentacijom. Sve na taj način tretirane vode odvode se do crpne stanice i kao takve se mogu ispuštati u reku Savu jer zadovoljavaju zakonske kriterijume po pitanju kvaliteta, a da se pri tome ne ugroze karakteristike voda u recipijentu.
Trase planiranih kanalizacionih vodova planirane su u kolovozu postojećih i planiranih saobraćajnica i usmerene ka planiranoj crpnoj stanici. Sakupljene atmosferske vode iz planirane crpne stanice upućuju se dalje i orijentišu ka novom izlivu u reku Savu.
Pravila građenja
Pojas zaštite oko kanalizacione mreže i kolektora je gabaritno, obostrano 2,50 m.
Kanalizaciju realizovati po separacionom tipu u što je moguće većem obimu. Minimalna dimenzija cevovoda separacionog tipa za atmosferske vode je Ø300 mm, a za fekalne Ø250 mm. Za deo Prostornog plana koji se kanališe po opštem principu minimalna dimenzija kanala je Ø300 mm.
Nije dozvoljeno upuštanje kišnih voda u fekalni kanal, niti otpadnih voda u kišne kanale.
Kanalizacionu mrežu treba graditi podzemno u rovu potrebnih dimenzija a u zavisnosti od njenog prečnika. Dubina ukopavanja kanala je 1,80-6,00 m. Vertikalno ukrštanje cevovoda međusobno je min. 0,50 m i pod pravim uglom.
Pri izgradnji kanalizacione mreže, iskopi će se izvoditi u sredinama koje po GN 200 pripadaju II kategoriji zemljišta. Sve iskope veće od 1,5 m treba podgrađivati, razupirati zbog različite konsolidovanosti nasutog tla. Zbog različitih dubina do nivoa podzemne vode, treba očekivati pojavu vode u iskopima većim od 2,10 m (u Bloku 10) te je neophodna priprema za njeno odstranjivanje putem muljnih pumpi. Iskop po mogućnosti izvoditi u sušnom periodu kada je nivo podzemne vode niži. Iskopani materijal se može samo delimično iskoristiti za zatrpavanje rovova. Prema fizičko-mehaničkim svojstvima glinoviti nasip može da se koristi za zatrpavanje. Zatrpavanje obaviti nabijanjem slojeva debljine 20-25 cm. Muljevito tlo i komunalni otpad u potpunosti odstraniti iz iskopa.
Za svaku planiranu intervenciju u daljoj fazi projektovanja izvesti detaljna geološka istraživanja u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima.
Kanalizaciju planirati u javnoj površini na potrebnom vertikalnom i horizontalnom odstojanju od ostalih infrastrukturnih vodova, a prema važećim tehničkim normativima.
Pri izgradnji kanalizacije obezbediti postojeće infrastrukturne instalacije od oštećenja i omogućiti njihovo normalno funkcionisanje.
Na mestima skretanja trase kanalizacije, na mestima promene pada i na mestima kaskada predvideti revizione šahtove. Šahtove rasporediti tako da im se neometano može prići, kako bi se kanalizacija mogla održavati.
Planiranu crpnu stanicu CS1 (građevinska parcela GP8f) izvesti podzemno, iznad nje planirati travnatu površinu. Na površini obezbediti otvor minimalnih dimenzija 10x10m za potrebe servisiranja i tekućeg održavanja.
Objekat CS može se fundirati direktno na temeljima oblika ploče ili trake. Visok nivo podzemne vode uslovljava primenu muljnih pumpi (iglofilteri) u toku izvođenja iskopa. Za svaku planiranu intervenciju u daljoj fazi projektovanja treba izvesti detaljna geološka istraživanja u skladu sa Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima.
Uličnu kanalizacionu mrežu dimenzionisati kroz izradu tehničke dokumentacije. Projekte ulične kanalizacione mreže i priključaka treba raditi prema tehničkim propisima i važećim standardima Javnog komunalnog preduzeća "Beogradski vodovod i kanalizacija".
Rešenja vođenja infrastrukturnih vodova koja su data Prostornim planom, moguće je u postupku sprovođenja Prostornog plana, odnosno kroz izradu tehničke dokumentacije korigovati unutar granice Prostornog plana (dimenzije instalacija i raspored instalacija u profilu) a u cilju unapređenja rešenja i racionalizacije troškova.