PROGRAMKONTROLNOG MONITORINGA NEJONIZUJUĆIH ZRAČENJA NA TERITORIJI GRADA NIŠA U 2022. GODINI("Sl. list grada Niša", br. 37/2022) |
Današnje vreme pripada eri telekomunikacija i telekomunikacionih uređaja. Proizvodnja mobilnih telefona ubrzano raste, tržište je u stalnoj ekspanziji, a izgradnja baznih stanica mobilne telefonije je sve veća. Radio bazne stanice mobilnih i fiksnih bežičnih komunikacija, kao i predajnici radiorelejnih sistema su izvori nejonizujućih zračenja. Po definiciji izvor nejonizujućih zračenja jeste uređaj, instalacija ili objekat koji emituje ili može da emituje nejonizujuće zračenje. Izvor nejonizujućih zračenja od posebnog interesa jeste izvor koji može da bude štetan po zdravlje ljudi, a određeni su kao izvori čije elektromagnetno polje u zoni povećane osetljivosti, dostiže najmanje 10% iznosa referentne, granične vrednosti propisane za frekvencijske opsege u kojima rade sistemi radio baznih stanica i radiorelejni sistemi, u skladu sa Pravilnikom o izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa, vrstama izvora, načinu i periodu njihovog ispitivanja ("Službeni glasnik RS", br. 104/09). Upotreba sve većeg broja ovakvih uređaja doprinosi sve višem nivou ambijentalne izloženosti ljudske populacije pojedinim delovima elektromagnetnog spektra.
Zakonom o zaštiti od nejonizujućih zračenja ("Službeni glasnik RS", br. 36/09), propisano je da se, radi otkrivanja prisustva, utvrđivanja opasnosti, obaveštavanja i preduzimanja mera zaštite od nejonizujućih zračenja vrši sistematsko ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini, dok Pravilnik o granicama izlaganja nejonizujućim zračenjima ("Službeni glasnik RS", br. 104/09), određuje bazična ograničenja i referentne granične nivoe izlaganja stanovništva električnim, magnetnim i elektromagnetnim poljima različitih frekvencija.
U skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine, zaštita od zračenja sprovodi se primenom sistema mera kojima se sprečava ugrožavanje životne sredine i zdravlja ljudi od dejstva nejonizujućih izvora i otklanjaju posledice emisija koje izvori zračenja emituju ili mogu da emituju.
Monitoring se vrši sistematskim praćenjem vrednosti indikatora, odnosno praćenjem negativnih uticaja na životnu sredinu, stanja životne sredine, mera i aktivnosti koje se preduzimaju u cilju smanjenja negativnih uticaja i podizanja nivoa kvaliteta životne sredine.
Monitoring je deo jedinstvenog informacionog sistema životne sredine.
Realizacijom Programa kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja na teritoriji grada Niša, vrši se periodična kontrola nivoa elektromagnetskog zračenja, na definisanoj mreži lokacija na celoj teritoriji grada. Time se nadležnim službama omogućuje uvid u stepen ugroženosti životne sredine koji je posledica nejonizujućih zračenja u radiofrekvencijskom opsegu.
Ciljevi monitoringa nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini, su:
• utvrđivanje realnog stanja nivoa elektromagnetnog zračenja i prostorne raspodele emitovane elektromagnetske energije na osnovu merenja i proračuna nivoa elektromagnetnog polja na utvrđenim mernim tačkama u okruženju izvora zračenja;
• kvantitativno prikazivanje uticaja postojećeg nivoa zračenja na okruženje i ljudsku populaciju, poređenjem dobijenih rezultata sa važećim propisima u domenu zaštite ljudstva i životne sredine od nejonizujućih zračenja;
• dobijanje potrebnih rezultata i informacija radi mogućnosti preventivnog delovanja u cilju zaštite zdravlja ljudi i zaštite životne sredine kao i mogućnost informisanja javnosti o rezultatima merenja;
• evidentiranje izvora elektromagnetnog zračenja od posebnog interesa;
• utvrđivanje i primena mera i uslova zaštite od nejonizujućih zračenja u životnoj sredini;
• sprovođenje nadzora i kontrole primene mera zaštite od nejonizujućih zračenja u životnoj sredini.
Primarni cilj Programa kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja jeste da se na osnovu rezultata merenja vrednosti jačine električnog polja E(V/m) i ocene stepena izloženosti ljudske populacije elektromagnetnim zračenjima u zonama povećane osetljivosti definiše predlog mera za smanjenje nivoa elektromagnetnih zračenja u cilju zaštite od štetnog uticaja elektromagnetnog zračenja.
Monitoring nejonizujućih zračenja podrazumeva merenje, a po potrebi i proračun parametara elektromagnetnog polja u zadatim oblastima životne sredine.
Na osnovu nivoa elektromagnetnog zračenja, vrši se utvrđivanje prostorne raspodele emitovane elektromagnetne energije. Poređenjem dobijenih rezultata merenja sa važećim propisima u domenu zaštite ljudstva i zaštite životne sredine od nejonizujućih zračenja, moguće je kvalitativno izražavanje uticaja postojećeg nivoa zračenja na okruženje i ljudsku populaciju. Evidentiranjem svih značajnih izvora zračenja po bitnim parametrima i analizom njihovog uticaja u okviru realizacije programa kontrolnog monitoringa, izvršiće se ocena stepena izloženosti ljudstva elektromagnetnim zračenjima u zonama povećane osetljivosti i definisati predlog mera za smanjenje nivoa elektromagnetnih zračenja, kao i način i dinamika daljeg monitoringa.
Kontrolni monitoring nejonizujućih zračenja vrši se ispitivanjem nivoa nejonizujućih zračenja za visokofrekventna područja, koja potiču od radio baznih stanica mobilne i fiksne bežične telefonije, kao i predajnika radiorelejnih sistema, u zonama povećane osetljivosti. Zone povećane osetljivosti podrazumevaju područja stambenih zona u kojima se osobe mogu zadržavati i 24 sata dnevno: škole, domovi, predškolske ustanove, porodilišta, bolnice, turistički objekti, dečija igrališta i površine neizgrađenih parcela namenjenih prema urbanističkom planu za pomenute namene, u skladu sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije.
IV - MERNA MESTA, OBIM I METODE ISPITIVANJA
Programom kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja na teritoriji grada Niša u 2022. godini, utvrđuje se sistematsko ispitivanje nivoa nejonizujućih zračenja u visokofrekventnom području u životnoj sredini, i to: period, lokacije, metode merenja, i proračuna i izveštavanja.
Prema Programu kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja u 2022. godini, u visokofrekventnom području vršiće se merenja nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini, u zonama povećane osetljivosti, i to poreklom od radio baznih stanica mobilne telefonije.
Kontrolni monitoring nejonizujućih zračenja u 2022. godini, vrši se na 15 definisanih mernih mesta datih u tabeli:
Redni broj |
Merno mesto - lokacija radio-bazne stanice |
1. |
Ul. Generala Milojka Lešjanina br. 2-8 |
2. |
Ul. Generala Milojka Lešjanina br. 28-30 (kod Džamije) |
3. |
Ul. Petra Vučinića br. 11 (Vardarska ulica) |
4. |
Ul. Obrenovićeva br. 42 |
5. |
Ul. Dušanova br. 54 - 56 |
6. |
Ul. Vojvode Mišića bb - U. Cara Dušana bb (kod semafora) |
7. |
Ul. Vojvode Tankosića br. 9 |
8. |
Ul. Branka Radičevića (antenski stub kod zgrade "Angropromet") |
9. |
Ul. Vase Čarapića bb (100 m od RBS "Niš 40") |
10. |
Ul. Vojislava Ilića bb (Hitna pomoć - Ul. Sremska) |
11. |
Ul. Suvoplaninske čete br. 2 |
12. |
Bulevar Nemanjića b.br. (obdanište "Cvrčak" kod Doma zdravlja) |
13. |
Bulevar Nemanjića br. 78 |
14. |
Ul. Knjaževačka br. 103 - 107 |
15. |
Ul. Gornjomatejevačka br. 83 |
Merne tačke, u okviru svakog mernog mesta, odrediće stručni tim akreditovane institucije za sprovođenje monitoringa, preliminarnim merenjem jačine električnog polja, koje će ukazati na poziciju tačke za detaljno ispitivanje i relevantni izvor u zoni od interesa. U okviru mernih mesta izbor mernih tačaka treba da omogući najbolju ocenu nivoa elektromagnetnog zračenja, kao i uticaj na ljudstvo i životnu sredinu.
Merenje se sprovodi u frekvencijskim opsezima u kojima rade sistemi radio baznih stanica.
Lista metoda i standarda, koji se koriste za merenje ili proračun nivoa elektromagnetnog polja u zadatim oblastima životne sredine, obuhvata spisak referentnih metoda i standarda koji će se koristiti pri realizaciji Programa.
Stručna akreditovana institucija koja vrši monitoring u obavezi je da, u izveštaju o kontrolnom monitoringu nejonizujućih zračenja, navede listu metoda i standarda koji se koriste za merenje ili proračun nivoa elektromagnetnog polja u zadatim oblastima životne sredine.
Tumačenje rezultata merenja i ispitivanja vrši se na osnovu važeće zakonske regulative.
Kontrolni monitoring nejonizujućih zračenja vršiće se u toku 2022. godine u periodu jul - septembar. Svi vremenski periodi merenja biće definisani operativnim planom dinamike realizacije Programa.
Stručna akreditovana institucija, koja vrši poslove sistematskog ispitivanja nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini, podnosi na propisanom obrascu Izveštaj o monitoringu nejonizujućih zračenja, a u skladu sa Pravilnikom o sadržini i izgledu obrasca izveštaja o sistematskom ispitivanju nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini ("Službeni glasnik RS", br. 104/09).
Izveštaji se dostavljaju u skladu sa dinamikom merenja, u roku ne dužem od 30 dana, od završetka merenja.
Konačni izveštaj za 2022. godinu dostavlja se do 15.10.2022. godine.
Podaci dobijeni realizacijom Programa kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja dostavljaju se Agenciji za zaštitu životne sredine do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu i sastavni su deo informacionog sistema zaštite životne sredine.
V - AKTIVNOSTI ZA REALIZACIJU PROGRAMA
Realizacija Programa kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja na teritoriji grada Niša u 2022. godini, obuhvata sledeće aktivnosti:
1. Donošenje Programa kontrolnog monitoringa nejonizujućih zračenja na teritoriji grada Niša u 2022. godini, od strane Gradskog veća Grada Niša;
2. Izbor stručne akreditovane institucije za realizaciju Programa i zaključenje ugovora;
3. Realizacija Programa od strane izabrane stručne akreditovane institucije.
Sredstva za sprovođenje Programa obezbeđena su u budžetu Grada Niša - Budžetskom fondu za zaštitu životne sredine, u skladu sa Odlukom o budžetu Grada Niša za 2022. godinu ("Službeni list Grada Niša", br. 124/21), Programom korišćenja sredstava budžetskog fonda za zaštitu životne sredine Grada Niša za 2022. godinu ("Službeni list Grada Niša", 23/22) i Godišnjim finansijskim planom prihoda i primanja i rashoda i izdataka Gradske uprave za imovinu i održivi razvoj opredeljuju se sredstva prema bližim namenama i isplaćuju na osnovu ugovora zaključenih u skladu sa zakonom.
Program objaviti u "Službenom listu Grada Niša".